VISIT DEPED TAMBAYAN
http://richardrrr.blogspot.com/
10
1. Center of top breaking headlines and current events related to Department of Education.
2. Offers free K-12 Materials you can use and share
PY
Edukasyon sa Pagpapakatao
EP
ED
C
O
Gabay sa Pagtuturo
Yunit D
Ang aklat na ito ay magkatuwang na inihanda at sinuri ng mga
edukador mula sa mga publiko at pribadong paaralan at pamantasan.
Hinihikayat namin ang mga guro at ibang nasa larangan ng edukasyon na
mag-email ng kanilang puna at mungkahi sa Kagawaran ng Edukasyon sa
action@deped.gov.ph.
Mahalaga sa amin ang inyong mga puna at mungkahi.
Kagawaran ng Edukasyon
Republika ng Pilipinas
i
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Edukasyon sa Pagpapakatao – Ikasampung Baitang
Gabay sa Pagtuturo
Unang Edisyon 2015
ISBN:
Paunawa hinggil sa karapatang-sipi. Isinasaad ng Seksiyon 176 ng Batas
Pambansa Bilang 8293: Hindi maaaring magkaroon ng karapatang sipi sa ano mang
akda ng Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan muna ang pahintulot
ng pamahalaan o tanggapan kung saan ginawa ang isang akda upang magamit sa
pagkakakitaan ang nasabing akda. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing
ahensiya o tanggapan ay ang patawan ng bayad na royalty bilang kondisyon.
C
O
PY
Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan,
ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, palabas sa telebisyon, pelikula,
atbp.) na ginamit sa aklat na ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon.
Pinagtibay sa isang kasunduan ng Kagawaran ng Edukasyon at Filipinas Copyright
Licensing Society (FILCOLS), Inc. na ang FILCOLS ang kumakatawan sa paghiling ng
pahintulot sa nagmamay-ari ng mga akdang hiniram at ginamit dito. Hindi inaangkin
ni kinakatawan ng tagapaglathala (publisher) at mga may-akda ang karapatang-aring
iyon.
D
Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon
Kalihim: Br. Armin A. Luistro FSC
Pangalawang Kalihim: Dina S. Ocampo, PhD
EP
E
Mga Bumuo ng Gabay sa Pagtuturo
Mga Konsultant:
Editor: Mga Manunulat:
D
Manuel B. Dy Jr., PhD at Fe A. Hidalgo, PhD
Luisita B. Peralta
Mary Jean B. Brizuela, Patricia Jane S. Arnedo,
Goeffrey A. Guevara, Earl P. Valdez, Suzanne M. Rivera,
Elsie G. Celeste, Rolando V. Balona Jr.,
Benedick Daniel O. Yumul, Glenda N. Rito, at
Sheryll T. Gayola
Tagaguhit: Gilbert B. Zamora
Naglayout: Jerby S. Mariano
Mga Tagapamahala: Dir. Jocelyn DR. Andaya, Jose D. Tuguinayo, Jr.,
Elizabeth G. Catao, at Luisita B. Peralta
Inilimbag sa Pilipinas ng FEP Printing Corporation
Department of Education-Instructional Materials Council Secretariat
(DepEd-IMCS)
Office Address:
5th Floor Mabini Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City
Philippines 1600
Telefax:
(02) 634-1054 or 634-1072
E-mail Address:
imcsetd@yahoo.com
ii
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Talaan ng Nilalaman
Ikaapat na Markahan
Modyul 13: Mga Isyung Moral Tungkol sa Buhay ............................................143
PY
Ano ang Inaasahang Maipamamalas Mo? .............................................145
Paunang Pagtataya ................................................................................146
Pagtuklas ng Dating Kaalaman ...............................................................147
Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa ......................149
Pagpapalalim ..........................................................................................150
Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto ..........................................................153
Modyul 14: Mga Isyung Moral Tungkol sa Seksuwalidad .................................164
.
C
O
Ano ang Inaasahang Maipamamalas Mo? .............................................166
Paunang Pagtataya ................................................................................166
Pagtuklas ng Dating Kaalaman ..............................................................167
Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa .......................169
Pagpapalalim ..........................................................................................170
Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto ..........................................................173
Modyul 15: Mga Isyung Moral Tungkol sa Kawalan ng Paggalang sa Katotohanan 180
EP
E
D
Ano ang Inaasahang Maipamamalas Mo? .............................................182
Paunang Pagtataya ................................................................................182
Pagtuklas ng Dating Kaalaman ..............................................................183
Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa .......................184
Pagpapalalim ..........................................................................................186
Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto ..........................................................188
D
Modyul 16: Mga Isyung Moral Tungkol sa Paggawa at Paggamit ng Kapangyarihan . 198
Ano ang Inaasahang Maipamamalas Mo? .............................................200
Paunang Pagtataya ................................................................................201
Pagtuklas ng Dating Kaalaman ..............................................................202
Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa .......................203
Pagpapalalim ..........................................................................................204
Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto ..........................................................205
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Disyembre 2013
Baitang 10
D
Y
C SA
EDUKASYON
O
PAGPAPAKATAO
P
K to12 Gabay Pangkurikulum
D
EP
E
Republika ng Pilipinas
Kagawaran ng Edukasyon
DepEd Complex, Meralco Avenue
Lungsod ng Pasig
vii
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
viii
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
D
C
O
Pagsangguni. Kailangang humingi siya ng payo o gabay sa mga taong may higit na kaalaman o kasanayan sa moral na pamumuhay at marunong
3.
4.
Pagninilay. Sa gitna ng mabilis na daloy ng impormasyon at ingay ng kapaligiran, kailangang mag-ukol ng panahon ang mag-aaral sa maingat at
malalim na pag-iisip sa mga sitwasyong naobserbahan at mga konseptong natutuhan tungkol sa moral na pamumuhay.
2.
Pagpapasiya. Kailangang matuto siyang bumuo ng sariling posisyon, paniniwala, paninindigan o kilos na isasagawa batay sa obhektibong pamantayan
ng moral na pamumuhay.
magsala (weigh) ng mga impormasyong mula sa iba’t ibang uri ng media batay sa obhektibong pamantayan ng moral na pamumuhay.
PY
Pag-unawa. Mahalagang maipamalas niya ang kakayahang mahinuha ang mga konsepto at prinsipyong nagbibigay-paLiwanag sa sariling karanasan,
mga sitwasyong namasid, sinuri at pinagnilayan gamit ang obhektibong pamantayan ng moral na pamumuhay.
1.
Sa Edukasyon sa Pagpapakatao (EsP), ang palatandaan o batayang kakayahan ng functional literacy ay nagpapasya at kumikilos nang mapanagutan tungo sa
kabutihang panlahat. Ibig sabihin, nilalayon ng EsP na linangin at paunlarin ang pagkataong etikal ng mag-aaral. Ang EsP ay naglalayong gabayan ang magaaral na mahanap / matagpuan ang kabuluhan ng kanyang buhay, ang papel niya sa lipunang Pilipino upang makibahagi siya sa pagtatayo ng pamayanang
pinaiiral ang katotohanan, kalayaan, katarungan at pagmamahal. Upang maipamalas ito, kailangang taglay niya ang limang pangunahing kakayahan (macro
skills)*: pag-unawa, pagninilay, pagsangguni, pagpapasiya at pagkilos.
D
Ibinatay ang kahulugan at ang limang palatandaan nito sa Apat na Batayan (Pillar) ng Edukasyon at sa konsepto ng UNESCO tungkol sa mga
panghabambuhay na kakayahan (life skills) na binuo ng International Commission on Education para sa ika-21 siglo. Ang sumusunod ang limang palatandaan
nito: (a) may kakayahang makipagtalastasan, (b) nag-iisip nang mapanuri at may kakayahang lumutas ng suliranin, (c) ginagamit ang mga likas na yaman
nang mapanagutan para sa susunod na salinlahi at (d) produktibo, napauunlad ang sarili at ang pakikipagkapwa, at (e) may malawak na pananaw sa daigdig.
Ang tunguhin o ”outcome” ng pag-aaral sa batayang edukasyon ay ang panlahatang pag–unlad taglay ang mga kasanayan sa ika–dalawampu’t isang siglo.
Taglay ito ng isang mag-aaral kung mayroon siyang mga kakayahang pangkaalaman, pandamdamin at pangkaasalan na magbibigay sa kanya ng kakayahan
upang:
1. mamuhay at magtrabaho
2. malinang ang kanyang mga potensiyal
3. magpasiya nang mapanuri at batay sa impormasyon
4. makakilos nang epektibo sa lipunan at pamayanan sa konteksto ng sandaigdigan upang mapabuti ang uri ng kanyang pamumuhay at ng kanyang
lipunan (Literacy Coordinating Council, Setyembre 1997).
EP
E
ANG BATAYANG KONSEPTWAL NG EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
ix
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
EP
E
D
Pagkilos. Mahalagang mailapat niya ang konsepto o prinsipyong nahinuha mula sa mga konkretong sitwasyon ng buhay at maipakita ang kahandaang
isabuhay ang mga mabuting ugali (virtues) na natutuhan batay sa obhektibong pamantayan ng moral na pamumuhay.
C
O
Ang mga karanasan din ang pinagkukunan ng mga pagkatuto ayon kay David Kolb at sa Teorya ng Pagkatuto ng Konstruktibismo. Ayon saTeorya ng
Pagkatutong Pangkaranasan ni Kolb, ang mga nasa edad (adults) ay natututo sa pamamagitan ng kanilang pagninilay sa kanilang mga karanasan, pagbuo ng
mga konklusyon o insight mula sa mga ito, at paglalapat ng mga ito sa angkop na mga sitwasyon ng buhay. Sinusuportahan ang pananaw ni Kolb ng Teorya
ng Konstruktibismo. Sinasabi ng teoryang ito nanagkakaroon ng pagkatuto ang tao at gumagawa ng kabuluhan (meaning) batay sa kanyang mga karanasan.
Ayon sa paLiwanag ng Interaktibong Teorya ng Pagkatuto (Social Learning Theory) ni Albert Bandura, maaaring makuha sa pagmamasid sa ibang tao ang
mga pagkatuto tulad ng pagkakaroon ng mabuting ugali at bagong impormasyon. Ayon pa rin sa teoryang ito, mahalaga ang mga iniisip ng tao sa kanyang
pagkatuto ngunit hindi nangangahulugang magbubunga ito ng pagbabago sa kilos.
Ang Interaktibong Teorya ng Pagkatuto (Social Learning Theory) ni Albert Bandura, Pagkatutong Pangkaranasan (Experiential Learning) ni David Kolb,
Konstruktibismo (Constructivism) at Teorya ng Pamimili ng Kurso (Theory of Career Development) ni Ginzberg, et. al. at Super ang iba pang teorya na
nagpapaLiwanag kung paano natututo ang mag-aaral sa EsP.
PY
Sa murang edad na 6 hanggang 12 taon, maaaring hindi pa lubos na maunawaan ng isang bata ang kanyang pagkatao bilang tao ayon sa paLiwanag ng
pilosopiyang Personalismo. Ngunit maaari siyang sanayin sa mga virtue at pagpapahalaga upang lumaki siyang isang mabuting tao. Sa mga edad na ito,
mauunawaan niya na dapat siyang magpakabuti hindi lamang sapagkat ito ang inaasahan sa kanya ng lipunan kundi dahil tao siya - may dignidad at likas
ang pagiging mabuti. May dignidad ang tao dahil siya ay bukod-tangi at may ugnayan sa kanyang kapwa, sa Diyos, at kalikasan.
Ang Batayang Konseptwal ng Edukasyon sa Pagpapakatao ay batay sa pilosopiyang Personalismo tungkol sa pagkatao ng tao at sa Etika ng Kabutihang Asal
(Virtue Ethics). Ayon sa pilosopiya ng Personalismo, nakaugat lagi sa pagpapakatao ang ating mga ugnayan. Nililikha natin ang ating pagpapakatao sa ating
pakikipagkapwa. Sa Virtue Ethics naman, sinasabing ang isang mabuting tao ay nagsasabuhay ng mga virtue o mabuting gawi (habits) at umiiwas sa mga
bisyo o masamang gawi. Samakatwid, ang nagpapabuti sa tao ay ang pagtataglay at ang pagsasabuhay ng mga mabuting gawi.
Ang Pilosopiya at mga Batayang Teorya ng Pagtuturo-Pagkatuto
D
Ang mga pangunahing kakayahang ito ay nililinang sa apat na tema sa bawat taon sa paraang “expanding spiral” mula Kindergarten hanggang Grade 12. Ang
sumusunod ang apat na tema: (a) Pananagutang Pansariliat Pagiging Kasapi ng Pamilya , (b) Pakikipagkapwa at Katatagan ng Pamilya, (c) Paggawa Tungo sa
Pambansang Pag-unlad at Pakikibahagi sa Pandaigdigang Pagkakaisa, at (d) Pagkamaka-Diyos at Preperensya sa Kabutihan. Pitong pangunahing
pagpapahalaga (core values) ang nililinang sa mga temang ito: Kalusugan at Pakikiisa sa Kalikasan, Katotohanan at Paggalang, Pagmamahal at Kabutihan,
Ispiritwalidad, Kapayapaan at Katarungan, Likas-kayang Pag-unlad, Pagkamaka-Pilipino at Pakikibahagi sa Pambansang Pagkakaisa (Values Education for the
Filipino: 1997 Revised Version of the DECS Values Education Program, ph. 10-11).
5.
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
x
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
D
D
C
O
Ang Panlipunan–Pandamdaming Pagkatuto (Social-Emotional Learning) ay ang pagkakaroon ng mga kakayahang kailangan sa pagkilala at pamamahala ng
sarili, paglinang ng pagmamalasakit sa kapwa, paggawa ng mapanagutang pasiya, pakikipag-ugnayan, at pagharap nang epektibo sa mga mapanghamong
sitwasyon. Paraan ito ng paglinang ng mga kakayahan ng mag-aaral upang magtagumpay sa mga gawain sa buhay. Nahahati sa limang uri ang mga
kakayahang ito: Kamalayang Pansarili, Pamamahala ng Sarili, Kamalayang Panlipunan, Pamamahala ng Pakikipag-ugnayan at Mapanagutang Pagpapasiya.
PY
Ang paggawa ng pagpapasyang etikal o moral ay ang pagbuo ng pasiya na may preperensya sa kabutihan at magpapatingkad o maglilinang ng pagkatao ng
tao. Proseso ito na kinapapalooban ng (a) pag-alam sa mga detalye ng sitwasyon at (b) maingat na pagsasaalang-alang ng mga moral na pagpapahalaga na
mahalaga sa isang sitwasyon. Mahalaga rin dito ang pagiging sensitibo sa mga aspetong moral ng mga sitwasyon sa pang-araw-araw na buhay at ang
kamalayan sa mga tao o pangkat na maaapektuhan ng pasiya.
Ang mga pangunahing dulog na gagamitin sa pagtuturo ng mga konsepto ay ang pagpapasyang etikal ( ethical decision making) sa pamamagitan ng pagsusuri
ng suliranin o isyu), ang Panlipunan–Pandamdaming Pagkatuto (Social-Emotional Learning), at pagpaplano ng kursong akademiko o teknikal-bokasyonal.
Mga Dulog sa Pagtuturo
Ang nilalaman at istraktura ng Edukasyon sa Pagpapakatao ay nakaankla sa dalawang disiplina: Ethics at Career Guidance. Ang Etika ay ang siyensya ng
moralidad ng kilos ng tao. Samantalang Career Guidance naman ang paggabay sa mag-aaral na magpasiya ng kursong akademiko, sining at isports o
teknikal-bokasyonal na tugma sa kanyang mga talento, kakayahan at aptitude at mga trabahong kailangan ng industriya.
Mga Disiplina ng Edukasyon sa Pagpapakatao
Nailalapat ang mga pagkatutong ito sa paggawa ng mga pasiya tulad ng kukuning kurso o propesyon. Ayon sa Teorya ng Career Development nina Ginzberg,
et. al. at Super, dumadaan sa iba’t ibang yugto ang pagpapasya ng bata ukol sa kurso o propesyon batay sa kanyang pagtingin sa sarili (self-concept),
saloobin (attitude) at mga pagpapahalaga. Tinatanggap o tinatanggihan niya ang isang kurso o trabaho batay sa obserbasyon niya (halimbawa, mga kilos ng
kanyang magulang ayon sa propesyon nito) at sa tinuturing niyang mahalaga (halimbawa, malaking sweldo o paglilingkod sa lipunan).
EP
E
Naipamamalas ito sa pagtuturo sa pamamagitan ng pagbibigay ng tuon sa mag-aaral. Nagkakaroon siya ng mga bagong pagkatuto gamit ang mga tanong ng
guro at ng kanyang malikhaing paraan.
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Figure 1. Ang Batayang Konseptwal ng Edukasyon sa Pagpapakatao
Pilosopiya ng Personalismo
PY
C
O
D
D
EP
E
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
xi
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
xii
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
D
C
O
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa
konsepto at gawaing nagpapakita ng
pananagutang pansarili, pampamilya,
pagmamahal sa kapwa, sa bansa/ daigdig at sa
Diyos tungo sa kabutihang panlahat.
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa
konsepto at gawaing nagpapakita ng pananagutang
pansarili, pampamilya, pagmamahal sa kapwa/
pamayanan, sa bansa at sa Diyos tungo sa maayos
at masayang pamumuhay.
Baitang 7 – 10
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa
mga konsepto sa pananagutang pansarili,
pagkatao ng tao, pamilya at pakikipagkapwa,
lipunan, paggawa at mga pagpapahalagang moral
at nagpapasiya at kumikilos nang mapanagutan
tungo sa kabutihang panlahat upang mamuhay
nang may kaayusan at kaligayahan.
PY
Baitang 4 – 6
K – Baitang 3
PANGUNAHING PAMANTAYAN NG BAWAT YUGTO (KEYSTAGE STANDARDS)
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto sa pananagutang pansarili, pamilya, kapwa, bansa/daigdig at Diyos; nakapagpapasiya at
nakakikilos nang mapanagutan tungo sa kabutihang panlahat upang mamuhay nang maayos at maligaya.
MGA PAMANTAYAN SA PROGRAMA (LEARNING AREASTANDARDS)
Pananalig at Pagmamahal sa Diyos at Paninindigan sa Kabutihan.
at Mabuting Kasapi ng Pamilya, (b) Pakikipagkapwa-tao, (c) Paggawa Tungo sa Pambansang Pag-unlad at Pakikibahagi sa Pandaigdigang Pagkakaisa, at (d)
Nililinang sa apat na tema sa bawat antas mula Kindergarten hanggang Baitang 10 ang mga pangunahing kakayahang ito: (a) Pananagutang Pansarili
pangunahing kakayahan (macro skills): pag-unawa, pagninilay, pagsangguni, pagpapasya at pagkilos.
Nangangahulugan ito na lilinangin at pauunlarin ang pagkataong etikal ng bawat mag-aaral. Upang maipamalas ito, kailangang magtaglay siya ng limang
huhubog sa mga kabataan. Tunguhin nito ang paghubog ng kabataang nagpapasya at kumikilos nang mapanagutan tungo sa kabutihang panlahat.
Ang Edukasyon sa Pagpapakatao (EsP) ay isa sa mga asignatura ng Pinaunlad na Programa ng Batayang Edukasyon na K to 12 na gagabay at
EP
E
D
Deskripsyon ng Asignatura
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
xiii
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
EP
E
D
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga gawain na nagpapakita ng pagpapahalaga tungo sa maayos at masayang
pamumuhay na may mapanagutang pagkilos at pagpapasiya para sa sarili, kapwa, pamayanan, bansa at Diyos .
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga makabuluhang gawain na may kaakibat na pagpapahalaga tungo sa wasto,
maayos, masaya at mapayapang pamumuhay para sa sarili, kapwa, bansa at Diyos.
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa masusing pagsusuri sa pagpapahayag, pagganap ng tungkulin na may
pananagutan at pagsasabuhay ng mga ito tungo sa masaya, mapayapa at maunlad na pamumuhay para sa sarili/ mag-anak,
kapwa/ pamayanan, bansa/ daigdig at Diyos.
4
5
PY
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa pagpapakikita ng mga kilos na nagpapahalaga sa sarili, kapwa, bansa, Diyos at sa
Kanyang mga nilikha bilang patnubay sa maayos at masayang paaralan at pamayanan.
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga paraan ng paggalang sa sarili, kapwa, bansa at Diyos bilang gabay tungo sa maayos at
masayang tahanan at paaralan.
C
O
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa pagkakaroon ng kamalayan sa paggalang at pagmamahal sa sarili, kapwa at Diyos bilang
gabay tungo sa maayos at masayang tahanan.
3
2
1
K
BAITANG
PAMANTAYAN
ANG BATAYANG KONSEPTWAL NG EDUKASYON SA PAGPAPAKATAO
Grade Level Standards (Pamantayan sa Bawat Baitang/Antas)
D
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
xiv
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
10
9
8
PY
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa pagkatao ng tao, makataong kilos, pagpapahalagang moral
at mga isyung moral at nagpapasya at kumikilos nang may preperensya sa kabutihan upang maging matatag sa gitna ng mga isyung moral
at impluwensya ng kapaligiran.
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa lipunan at paggawa bilang paglilingkod tungo sa
tamang pagpili ng kurso o hanapbuhay na magiging makabuluhan at kapaki-pakinabang sa kanya at sa lipunan.
C
O
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa layunin at kahalagahan ng pamilya at pakikipagkapwa upang maging mapanagutan sa
pakikipag-ugnayan sa iba tungo sa makabuluhang buhay sa lipunan.
D
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga angkop na inaasahang kakayahan at kilos sa panahon ng pagdadalaga /
pagbibinata, kakayahan at talento, hilig at pagkatao ng tao tungo sa pagtupad ng mga tungkulin sa sarili, sa kapwa, sa bansa/
daigdig at sa Diyos at pagtatakda ng mithiin upang mapanagutan ang kahihinatnan ng mga pasya at kilos.
7
EP
E
D
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga gawain na tumutulong sa pag-angat ng sariling dignidad, pagmamahal sa kapwa
na may mapanagutang pagkilos at pagpapasiya tungo sa maayos, mapayapa at maunlad na pamumuhay para sa kabutihang panlahat.
PAMANTAYAN
6
BAITANG
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
xv
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
EP
E
(Content Standard)
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
1. Ang mga Katangian
ng Pagpapakatao
Batayang Konsepto
Pamantayang
Pangnilalaman
C
O
( Learning Competencies)
MGA KASANAYANG
PAMPAGKATUTO
CODE
PY
Ang pag-unawa sa kahalagahan ng pagkilos ayon sa pagkatao ng tao ay daan tungo sa pagiging
moral na nilalang.
Naipamamalas ng
Nailalapat ng mag- 1.1 Natutukoy ang mga katangian ng
EsP10MP
mag-aaral ang pagaaral ang mga
pagpapakatao
-Ia-1.1
unawa sa mga
tiyak na hakbang
1.2 Nasusuri ang sarili kung anong
katangian ng
upang
katangian ng pagpapakatao ang
pagpapakatao.
paunlarin ang mga
makatutulong sa pagtupad ng iba’t EsP10MP
katangian ng
ibang papel sa buhay (upang
-Ia-1.2
pagpapakatao.
magampanan ang kaniyang misyon
sa buhay)
1.3 Napatutunayan na ang pag-unlad
sa mga katangian ng pagpapakatao
EsP10MP
ay instrumento sa pagganap ng tao
-Ib-1.3
sa kaniyang misyon sa buhay tungo
sa kaniyang kaligayahan.
1.4 Nailalapat ang mga tiyak na
EsP10MP
hakbang upang paunlarin ang mga
-Ib-1.4
katangian ng pagpapakatao
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa pagpapakatao at pagkatao
ng tao upang makapagpasiya at kumilos nang may preperensya sa kabutihan.
D
(Performance
Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa pagpapakatao,
makataong kilos, pagpapahalagang moral at mga isyung moral at nagpapasiya at kumikilos nang
may preperensya sa kabutihan upang maging matatag sa gitna ng mga isyung moral at
impluwensya ng kapaligiran.
UNANG MARKAHAN: Ang Moral na Pagkatao
(Content Standard)
NILALAMAN
Pangkalahatang
Pamantayan
D
GABAY Pangkurikulum sa Edukasyon sa Pagpapakatao (ESP)
BAITANG 10
xvi
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
3. Paghubog ng
Konsensiya batay sa
Likas na Batas Moral
2. Ang Mataas na
Gamit at Tunguhin
ng Isip at Kilos-Loob
(Will)
(Content Standard)
NILALAMAN
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa konsepto
ng paghubog ng
konsiyensiya batay
sa Likas na Batas
Moral.
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa mga
konsepto tungkol sa
paggamit ng isip sa
paghahanap ng
katotohanan at
paggamit ng kilosloob sa paglilingkod/
pagmamahal.
EsP10MP
-Ic-2.3
2.3 Naipaliliwanag na ang isip at kilosloob ay ginagamit para lamang sa
paghahanap ng katotohanan at sa
paglilingkod/pagmamahal
PY
3.3 Napatutunayan na ang
konsensiyang nahubog batay sa
Likas na Batas Moral ay nagsisilbing
gabay sa tamang pagpapasiya at
pagkilos
3.2 Nakapagsusuri ng mga pasiyang
ginawa batay sa mga Prinsipyo ng
Likas na Batas Moral
EsP10MP
-Ie-3.3
EsP10MP
-Id-3.2
EsP10MP
-Id-3.1
EsP10MP
-Ic-2.4
EsP10MP
-Ic-2.2
2.2 Nasusuri kung ginamit nang tama
ang isip at kilos-loob ayon sa
tunguhin ng mga ito
2.4 Nakagagawa ng mga angkop na
kilos upang maipakita ang
kakayahang hanapin ang
katotohanan at maglingkod at
magmahal
3.1 Nakikilala ang mga yugto ng
konsensiya sa
pagsusuri o pagninilay sa isang
pagpapasiyang ginawa
EsP10MP
-Ic-2.1
CODE
2.1 Natutukoy ang gamit at tunguhin
ng isip at kilos-loob sa angkop na
sitwasyon
( Learning Competencies)
MGA KASANAYANG
PAMPAGKATUTO
C
O
Nakagagawa ang
mag-aaral ng
angkop na kilos
upang itama ang
mga maling
pasiyang ginawa.
D
Nakagagawa ang
mag-aaral ng mga
angkop na kilos
upang maipakita
ang kakayahang
hanapin ang
katotohanan at
maglingkod at
magmahal.
(Performance
Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
EP
E
D
(Content Standard)
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
xvii
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
4. Ang Mapanagutang
Paggamit ng Kalayaan
3. Paghubog ng
Konsensiya batay sa
Likas na Batas Moral
(Content Standard)
NILALAMAN
EsP10MP
-Ig-4.3
4.3 Naipaliliwanag na ang tunay na
kalayaan ay ang kakayahang
tumugon sa tawag ng pagmamahal
at paglilingkod
4.4 Nakagagawa ng mga angkop na
kilos upang maisabuhay ang
paggamit ng tunay na kalayaan:
tumugon sa tawag ng pagmamahal
at paglilingkod
EsP10MP
-Ig-4.4
EsP10MP
-If-4.2
4.2 Nasusuri ang tunay na kahulugan
ng kalayaan
PY
EsP10MP
-If-4.1
EsP10MP
-Ie-3.4
CODE
4.1 Natutukoy ang mga pasiya at kilos
na tumutugon sa tunay na gamit
ng kalayaan
3.4 Nakagagawa ng angkop na kilos
batay sa konsensiyang nahubog ng
Likas na Batas Moral
( Learning Competencies)
MGA KASANAYANG
PAMPAGKATUTO
C
O
Nakagagawa ang
mag-aaral ng mga
angkop na kilos
upang maisabuhay
ang paggamit ng
tunay na kalayaan:
tumugon sa tawag
ng pagmamahal at
paglilingkod.
D
Nakagagawa ang
mag-aaral ng
angkop na kilos
upang itama ang
mga maling
pasiyang ginawa.
(Performance
Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
EP
E
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa konsepto
ng paghubog ng
konsiyensiya batay
sa Likas na Batas
Moral.
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa tunay na
kahulugan ng
kalayaan.
(Content Standard)
D
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
xviii
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
EP
E
D
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
(Content Standard)
D
C
O
PY
PAMANTAYAN
MGA KASANAYANG
SA PAGGANAP
PAMPAGKATUTO
CODE
(Performance
( Learning Competencies)
Standard)
IKALAWANG MARKAHAN: Ang Makataong Kilos
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa makataong kilos upang
Pamantayang
makapagpasiya nang may preperensya sa kabutihan sa gitna ng mga isyung moral at impluwenysa
Pangnilalaman
ng kapaligiran.
Ang pag-unawa sa mga konsepto ng moralidad ng kilos ay gabay sa pagpili ng moral na pasiya at
Batayang Konsepto
kilos sa gitna ng mga isyung moral at impluwensya ng kapaligiran.
5. Ang Pagkukusa ng
Naipamamalas ng
Nakapagsusuri ang 5.1 Nakikilala:
Makataong Kilos at
mag-aaral ang pag- mag-aaral ng:
a. na may pagkukusa sa
Mga Salik na
unawa sa konsepto
a. sariling kilos na
makataong kilos kung
Nakaaapekto sa
ng pagkukusa ng
dapat
nagmumula ito sa malayang
Pananagutan ng Tao
makataong kilos at
panagutan at
pagsasagawa ng kilos-loob sa
EsP10MK
sa Kahihinatnan ng
mga salik sa
nakagagawa ng
pamamatnubay ng isip.
-IIa-5.1
Kilos at Pasiya
nakaaapekto sa
paraan upang
b. ang bawat salik na nakaaapekto
pananagutan ng tao
maging
sa pananagutan ng tao sa
sa kahihinatnan ng
mapanagutan
kahihinatnan ng kaniyang kilos at
kilos at pasiya.
sa pagkilos
pasiya
b. sarili batay sa
5.2 Nakapagsusuri ng:
mga salik na
a. mga kilos na may panagutan
nakaaapekto sa
b. mga sitwasyong nakaaapekto sa
pananagutan
EsP10MK
pagkukusa sa kilos dahil sa
ng tao sa
-IIa-5.2
kamangmangan, masidhing
kahihinatnan ng
damdamin, takot, karahasan at
kilos at pasiya
gawi
at nakagagawa
NILALAMAN
(Content Standard)
xix
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
5. Ang Pagkukusa ng
Makataong Kilos at
Mga Salik na
Nakaaapekto sa
Pananagutan ng Tao
sa Kahihinatnan ng
Kilos at Pasiya
(Content Standard)
NILALAMAN
D
PY
5.3 Napatutunayan na:
a. Ang makataong kilos ay sinadya
(deliberate) at niloob ng tao,
gamit ang isip, kaya
pananagutan niya ang
kahihinatnan nito (kabutihan o
kasamaan).
b. Nakaaapekto ang
kamangmangan, masidhing
damdamin, takot, karahasan at
gawi sa pananagutan ng tao sa
kahihinatnan ng kaniyang kilos
dahil maaaring mawala ang
pagkukusa ng kilos.
5.4 Nakapagsusuri ng:
a. sariling kilos na dapat panagutan
at nakagagawa ng paraan upang
maging mapanagutan sa
pagkilos
b. Sarili batay sa mga salik na
nakaaapekto sa pananagutan ng
tao sa kahihinatnan ng kilos at
pasiya at nakagagawa ng mga
hakbang upang mahubog ang
kaniyang kakayahan sa
pagpapasiya nang tama at
mabuti
( Learning Competencies)
MGA KASANAYANG
PAMPAGKATUTO
C
O
ng mga
hakbang upang
mahubog ang
kaniyang
kakayahan sa
pagpapasiya
(Performance
Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
EP
E
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa konsepto
ng pagkukusa ng
makataong kilos at
mga salik sa
nakaaapekto sa
pananagutan ng tao
sa kahihinatnan ng
kilos at pasiya.
(Content Standard)
D
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
EsP10MK
-IIb-5.4
EsP10MK
-IIb-5.3
CODE
xx
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
7. Ang Kabutihan o
Kasamaan ng Kilos
Ayon sa Paninindigan,
Gintong Aral at
Pagpapahalaga
6. Layunin, Paraan,
Sirkumstansiya, at
Kahihinatnan ng
Makataong Kilos
(Content Standard)
NILALAMAN
(Performance
Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa kabutihan
o kasamaan ng kilos
ayon sa
pagpapahalaga.
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa layunin,
paraan at mga
sirkumstansiya ng
makataong kilos.
PY
6.1 Naipaliliwanag ang layunin, paraan
at sirkumstansiya, at kahihinatnan
ng makataong kilos
6.2 Nakapagsusuri ng kabutihan o
kasamaan ng sariling pasiya o kilos
sa isang sitwasyon batay sa
layunin, paraan, sirkumstansiya, at
kahihinatnan nito
6.3 Napatutunayan na ang layunin,
paraan, sirkumstansiya, at
kahihinatnan ng kilos ay
nagtatakda ng pagkamabuti o
pagkamasama nito
6.4 Nakapagtataya ng kabutihan o
kasamaan ng pasiya o kilos sa
isang sitwasyong may suliranin
(dilemma) batay sa layunin, paraan
sirkumstansiya, at kahihinatnan
nito
7.1 Natutukoy ang batayan sa
paghusga sa kabutihan o
kasamaan ng kilos ayon sa
panininindigan, Gintong Aral at
mataas na Pagpapahalaga
7.2 Nakapagsusuri kung paano paiiralin
ang mas mataas na pagpapahalaga
sa isang sitwasyong may conflict
( Learning Competencies)
MGA KASANAYANG
PAMPAGKATUTO
C
O
Naitatama ng
mag-aaral ang
isang maling kilos
sa pamamagitan
ng pagpapasiya
gamit ang mas
mataas na
pagpapahalaga.
D
Nakapagsusuri ang
mag-aaral ng
kabutihan o
kasamaan ng
sariling pasiya o
kilos sa isang
sitwasyon batay sa
layunin, paraan at
sirkumstansiya
nito.
EP
E
D
(Content Standard)
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
EsP10MK
-IIe-7.2
EsP10MK
-IIe-7.1
EsP10MK
-IId-6.4
EsP10MK
-IId-6.3
EsP10MK
-IIc-6.2
EsP10MK
-IIc-6.1
CODE
xxi
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
8. Mga Yugto ng
Makataong Kilos at
Mga Hakbang sa
Moral na
Pagpapasiya
7. Ang Kabutihan o
Kasamaan ng Kilos
Ayon sa Paninindigan,
Gintong Aral at
Pagpapahalaga
(Content Standard)
NILALAMAN
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa mga
yugto ng makataong
kilos at mga
hakbang sa moral
na pagpapasiya.
PY
7.4 Naitatama ang isang maling kilos sa
pamamagitan ng paggawa ng mga
tiyak na hakbang batay sa
paninidigan, Gintong Aral, at mas
mataas na pagpapahalaga
8.1 Naipaliliwanag ang bawat yugto ng
makataong kilos at mga hakbang
sa moral na pagpapasiya
8.2 Natutukoy ang mga kilos at
pasiyang nagawa na
umaayon sa bawat yugto ng
makataong kilos
8.3 Naipaliliwanag na ang bawat yugto
ng makataong kilos ay kakikitaan
ng kahalagahan ng deliberasyon ng
isip at katatagan ng kilos-loob sa
paggawa ng moral na pasiya at
kilos
8.4 Nakapagsusuri ng sariling mga kilos
at pasiya batay sa mga yugto ng
makataong kilos at nakagagawa ng
plano upang maitama ang mga
kilos o pasiya
7.3 Naipaliliwanag na kasama sa
nararapat na gamiting batayan sa
paghusga ng kabutihan o kasamaan
ng kilos ang Kautusang Walang
Pasubali, Gintong Aral at mga
pagpapahalaga
( Learning Competencies)
MGA KASANAYANG
PAMPAGKATUTO
C
O
Nakapagsusuri ang
mag-aaral ng
sariling kilos at
pasiya batay sa
mga yugto ng
makataong kilos at
nakagagawa ng
plano upang
maitama ang kilos
o pasiya.
D
Naitatama ng
mag-aaral ang
isang maling kilos
sa pamamagitan
ng pagpapasiya
gamit ang mas
mataas na
pagpapahalaga.
(Performance
Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
EP
E
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa kabutihan
o kasamaan ng kilos
ayon sa
pagpapahalaga.
(Content Standard)
D
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
EsP10MK
-IIh-8.4
EsP10MK
-IIh-8.3
EsP10MK
-IIg-8.2
EsP10MK
-IIg-8.1
EsP10MK
-IIf-7.4
EsP10MK
-IIf-7.3
CODE
xxii
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
(Performance
Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
EP
E
D
(Content Standard)
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
( Learning Competencies)
MGA KASANAYANG
PAMPAGKATUTO
CODE
D
C
O
PY
IKATLONG MARKAHAN: Mga Pangunahing Birtud at Pagpapahalagang Moral
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa mga pagpapahalagang
Pamantayang
moral upang makapagpasiya at makakilos tungo sa makabuluhan at mabuting pakikipag-ugnayan sa
Pangnilalaman
Diyos, sa kapwa at sa kapaligiran.
Ang pag-unawa sa mga konsepto tungkol sa mga pagpapahalagang moral ay kailangan upang
Batayang Konsepto
makapagpasiya at makakilos nang may preperensya sa kabutihan.
9. Maingat na
Naipamamalas ng
Nakagagawa ang
9.1 Natutukoy ang mga kilos na
EsP10PB
Paghuhusga
mag-aaral ang pagmag-aaral ng mga
nagpapakita ng maingat na
-IIIa-9.1
(Prudence)
unawa sa maingat
angkop na kilos na
paghuhusga
na paghuhusga
nagpapakita ng
9.2 Nasusuri ang mga kilos na
EsP10PB
(prudence).
maingat na
nagpapakita ng maingat na
-IIIa-9.2
paghuhusga.
paghuhusga
9.3 Napatutunayan na ang maingat na
paghuhusga ay mahalagang
EsP10PB
kasanayan sa tamang pagpapasiya
-IIIb-9.3
upang mapaunlad ang paninindigan
sa pagpapakatao
9.4 Nakagagawa ng mga angkop na
EsP10PB
kilos na nagpapakita ng maingat na
-IIIb-9.4
paghuhusga
10. Pagmamahal sa
Naipamamalas ng
Nakagagawa ang
10.1 Nakikilala sa sarili ang mga
EsP10PB
Bayan
mag-aaral ang pagmag-aaral ng
indikasyon ng pagmamahal sa
-IIIc-10.1
unawa sa
angkop na kilos
bayan
pagmamahal sa
upang maipamalas 10.2 Nahuhusgahan ang angkop na
EsP10PB
bayan.
-IIIc-10.2
ang pagmamahal
kilos o tugon sa mga sitwasiyong
sa Bayan
kailangan ang mapanuring pagEsP10PB
(Patriyotismo).
iisip bilang pagpapakita ng
-IIIc-10.2
(Content Standard)
NILALAMAN
xxiii
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
11. Pangangalaga sa
Kalikasan
.
10. Pagmamahal sa
Bayan
(Content Standard)
NILALAMAN
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa
pangangalaga sa
kalikasan.
D
C
O
PY
( Learning Competencies)
MGA KASANAYANG
PAMPAGKATUTO
Nakagagawa ang
pagmamahal sa bayan
mag-aaral ng
10.3 Nahihinuha na ang pagmamahal sa
angkop na kilos
bayan ay masasalamin sa
pagsisikap na maisabuhay ang mga
upang maipamalas
pagpapahalaga at nakaaambag sa
ang pagmamahal
pag-angat ng kulturang Pilipino at
sa Bayan
kaunlaran ng bansa
(Patriyotismo).
10.4 Nakagagawa ng mga angkop na
kilos sa pamayanan o barangay
upang maipamalas ang
pagmamahal sa bayan
Nakagagawa ang
11.1 Nakapagpapaliwanag ng
mag-aaral ng
kahalagahan ng pangangalaga sa
angkop na kilos
kalikasan
upang
11.2 Natutukoy ang mga paglabag sa
maipamalas ang
pangangalaga sa kalikasan na
pangangalaga sa
umiiral sa lipunan
kalikasan.
11.3 Napangangatwiranan na:
a. Lahat tayo ay mamamayan ng
iisang mundo, dahil nabubuhay
tayo sa iisang kalikasan (Mother
Nature)
b. Inutusan tayo ng Diyos na
alagaan ang kalikasan
(stewards) at hindi maging
tagapagdomina para sa susunod
na henerasyon.
c. Binubuhay tayo ng kalikasan
(Performance
Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
EP
E
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa
pagmamahal sa
bayan.
(Content Standard)
D
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
EsP10PB
-IIIf-11.3
EsP10PB
-IIIe-11.2
EsP10PB
-IIIe-11.1
EsP10PB
-IIId-10.4
EsP10PB
-IIId-10.3
CODE
xxiv
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa
pangangalaga sa
kalikasan.
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa
pananampalataya at
espiritwalidad.
12. Espiritwalidad at
Pananampalataya
PY
12.1 Natutukoy ang mga katangian ng
tao bilang espiritwal na nilalang
12.2 Nasusuri ang sariling ugnayan sa
Diyos
12.3 Nahihinuha na:
a. Nasa pagsisikap na hanapin ang
kahulugan ng buhay, hindi ang
mga bagay na materyal, ang
pagiging espiritwal ng tao.
b. Ang pagsisikap na mapanatili
ang ugnayan sa Diyos, bilang
indikasyon ng pagiging ispiritwal,
ang nagpapatibay sa ating
pananampalataya.
c. Naipakikita ang tunay na
pananampalataya sa pag-ibig sa
kapwa at preperensya sa
kabutihan.
11.4 Nakagagawa ng mga angkop na
kilos upang maipamalas ang
pangangalaga sa kalikasan
MGA KASANAYANG
PAMPAGKATUTO
( Learning Competencies)
C
O
Nakagagawa ang
mag-aaral ng
angkop na kilos
upang mapaunlad
ang sariling
pananampalataya
at espiritwalidad.
D
Nakagagawa ang
mag-aaral ng
angkop na kilos
upang
maipamalas ang
pangangalaga sa
kalikasan.
(Performance
Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
EP
E
D
(Content Standard)
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
11. Pangangalaga sa
Kalikasan
(Content Standard)
NILALAMAN
EsP10PB
-IIIh-12.3
EsP10PB
-IIIg-12.1
EsP10PB
-IIIg-12.2
EsP10PB
-IIIf-11.4
CODE
xxv
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
D
PY
12.4 Nakagagawa ng mga angkop na
kilos upang mapaunlad ang sariling
pananampalataya at
espiritwalidad
MGA KASANAYANG
PAMPAGKATUTO
( Learning Competencies)
C
O
Nakagagawa ang
mag-aaral ng
angkop na kilos
upang mapaunlad
ang sariling
pananampalataya
at espiritwalidad.
(Performance
Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
EP
E
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa
pananampalataya at
espiritwalidad.
(Content Standard)
D
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
EsP10PB
-IIIh-12.4
CODE
IKAAPAT NA MARKAHAN: Ang Aking Posisyon sa mga Isyung Moral
Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa sa mga isyung moral upang magkaroon ng matatag na
Pamantayang
paninindigan sa kabutihan sa gitna ng iba’t ibang pananaw sa mga isyung ito at mga impluwensya
Pangnilalaman
ng kapaligiran.
Ang pag-unawa sa mga isyung moral ay nakatutulong sa pagbuo ng mapaninindigang pananaw
Batayang Konsepto
batay sa apat na pangunahing birtud o ugali (cardinal virtues) at anim na pangunahing
pagpapahalagang moral (core moral values).
13. Mga Isyu Tungkol sa Naipamamalas ng
Nakagagawa ang 13.1 Natutukoy ang mga gawaing
EsP10PI
Buhay (Paggamit ng mag-aaral ang pagmag-aaral ng
taliwas sa batas ng Diyos at sa
-IVa-13.1
droga, Aborsyon,
sariling pahayag
kasagraduhan ng buhay
unawa sa mga
Pagpapatiwakal,
tungkol sa mga
13.2 Nasusuri ang mga gawaing taliwas
gawaing taliwas sa
EsP10PI
Euthanasia)
gawaing taliwas sa
sa batas ng Diyos at sa
batas ng Diyos at sa batas ng Diyos at
-IVa-13.2
kasagraduhan ng buhay
kasagraduhan ng
sa kasagraduhan
13.3 Napatutunayan na:
buhay.
ng buhay.
Ang pagbuo ng posisyon tungkol sa
mga isyung may kinalaman sa
EsP10PI
paninindigan ng tao sa pagmamahal
-IVb-13.3
niya sa buhay bilang kaloob ng
Diyos ay kailangan upang
mapatibay ang ating pagkilala sa
12. Espiritwalidad at
Pananampalataya
(Content Standard)
NILALAMAN
xxvi
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa mga
gawaing taliwas sa
batas ng Diyos at sa
kasagraduhan ng
buhay.
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa mga isyu
tungkol sa
sekswalidad (premarital sex,
pornograpiya pangaabusong sekswal,
prostitusyon).
14. Mga Isyu Tungkol
sa Sekswalidad
(Pre-marital sex,
pornograpiya
Pang-aabusong
Seksuwal,
prostitusyon)
D
14.4 Nakagagawa ng malinaw na
posisyon tungkol sa isang isyu sa
kawalan ng paggalang sa dignidad
at seksuwalidad
PY
EsP10PI
-IVd-14.4
EsP10PI
-IVd-14.3
EsP10PI
-IVc-14.2
14.2 Nasusuri ang mga isyung kaugnay
sa kawalan ng paggalang sa
dignidad at seksuwalidad
14.3 Ang malawak na kaalaman sa mga
isyung may kinalaman sa kawalan
ng paggalang sa seksuwalidad ay
daan upang magkaroon ng
malinaw na posisyon sa
kahalagahan ng paggalang sa
kabuuan ng pagkatao ng tao sa
tunay na layunin nito
EsP10PI
-IVc-14.1
EsP10PI
-IVb-13.4
CODE
14.1 Natutukoy ang mga isyung kaugnay
sa kawalan ng paggalang sa
dignidad at seksuwalidad
Kaniyang kadakilaan at
kapangyarihan at kahalagahan ng
tao bilang nilalang ng Diyos.
13.4 Nakagagawa ng sariling pahayag
tungkol sa mga gawaing taliwas sa
batas ng Diyos at sa kasagraduhan
ng buhay
( Learning Competencies)
MGA KASANAYANG
PAMPAGKATUTO
C
O
Nakagagawa ang
mag-aaral ng
sariling pahayag
tungkol sa mga
gawaing taliwas sa
batas ng Diyos at
sa kasagraduhan
ng buhay.
Nakagagawa ang
mag-aaral ng
malinaw na
posisyon tungkol
sa isang isyu sa
kawalan ng
paggalang sa
dignidad at
sekswalidad.
(Performance
Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
EP
E
D
(Content Standard)
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
13. Mga Isyu Tungkol sa
Buhay (Paggamit ng
droga, Aborsyon,
Pagpapatiwakal,
Euthanasia)
(Content Standard)
NILALAMAN
xxvii
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
16. Mga Isyu tungkol
sa Paggawa
(Paggamit ng
kagamitan at oras
sa trabaho,Sugal,
Game of chance,
Paggamit ng oras at
kagamitan sa
trabaho,
Magkasalungat na
interes (Conflict of
interest) at
15. Mga Isyung Moral
Tungkol sa Kawalan
ng Galang sa
Katotohanan
Pagsasabi ng totoo
para sa kabutihanwhistle blwoing,
plagiarism,
intellectual piracy)
(Content Standard)
NILALAMAN
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa mga isyu
tungkol sa paggawa
(Paggamit ng
kagamitan at oras
sa trabaho,Sugal,
Game of chance,
Paggamit ng oras at
kagamitan sa
trabaho,
( Learning Competencies)
MGA KASANAYANG
PAMPAGKATUTO
EsP10PI
-IVg-16.1
EsP10PI
-IVg-16.2
EsP10PI
-IVh-16.3
16.2 Nasusuri ang mga isyu tungkol sa
paggawa at paggamit ng
kapangyarihan
16.3 Napatutunayan na:
Ang pagkakaroon ng matibay na
paninindigan sa paggawa at tamang
paggamit ng kapangyarihan ay
daan para sa mapanagutang
paglilingkod.
EsP10PI
-IVf-15.4
EsP10PI
-IVf-15.3
EsP10PI
-IVe-15.2
EsP10PI
-IVe-15.1
CODE
16.1 Natutukoy ang mga isyu tungkol sa
paggawa at paggamit ng
kapangyarihan
PY
15.4 Nakabubuo ng mga hakbang upang
maisabuhay ang paggalang sa
katotohanan
C
O
Nakagagawa ang
mag-aaral ng
posisyon tungkol
sa isang isyu sa
paggawa at
paggamit ng
kapangyarihan.
D
Nakabubuo ang
15.1 Natutukoy ang mga isyung kaugnay
mag-aaral ng mga
sa kawalan ng paggalang sa
hakbang upang
katotohanan
maisabuhay ang
15.2 Nasusuri ang mga isyung may
paggalang sa
kinalaman sa kawalan ng paggalang
katotohanan.
sa katotohanan
15.3 Napatutunayan na: Ang pagiging
mulat sa mga isyu tungkol sa
kawalan ng paggalang sa
katotohanan ay daan upang isulong
at isabuhay ang pagiging
mapanagutan at tapat na nilalang
(Performance
Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
EP
E
Naipamamalas ng
mag-aaral ang pagunawa sa mga isyu
tungkol sa paglabag
sa katotohanan
(pagsasabi ng totoo
para sa kabutihanwhistle blowing,
plagiarism,
intellectual piracy).
(Content Standard)
D
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
xxviii
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Paggamit ng
Kapangyarihan
(Pakikipagsabwatan,
Panunuhol, Bribery,
Kickback,
Nepotismo)
(Content Standard)
NILALAMAN
Magkasalungat na
interes (Conflict of
interest) at
Paggamit ng
Kapangyarihan
(Pakikipagsabwatan
, Panunuhol
(Bribery), Kickback,
Nepotismo).
D
PY
16.4 Nakabubuo ng matatag na posisyon
tungkol sa mga isyu sa paggawa at
paggamit ng
kapangyarihan
( Learning Competencies)
MGA KASANAYANG
PAMPAGKATUTO
C
O
(Performance
Standard)
PAMANTAYAN
SA PAGGANAP
EP
E
D
(Content Standard)
PAMANTAYANG
PANGNILALAMAN
EsP10PI
-IVh-16.4
CODE
xxix
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Arabic Number
*Put a hyphen (-) in
between letters to
indicate more than a
specific week
Lowercase Letter/s
*Zero if no specific
quarter
Roman Numeral
Uppercase Letter/s
First Entry
D
Competency
Week
Quarter
NakapagpapaLiwanag
ng kahalagahan ng
pangangalaga sa
kalikasan
Ikapitong linggo
Ikatlong Markahan
Ang Pagpapahalaga
at Birtud
Domain/Content/
Component/
Topic
Edukasyon sa
Pagpapakatao
SAMPLE
Baitang 10
Learning Area
and Strand/
Subject or
Specialization
EP
E
PPP
PD
PS
Paggawa ng Mabuti, Kinalulugdan ng Diyos
Pagkilala at Pamamahala sa mga Pagbabago sa
Sarili
12.1
-
g
III
-
P
PKP
CODE
Para Sa Kabutihan ng Lahat, Sumunod Tayo
Mahal Ko, Kapwa Ko
IP
Mga Isyu sa Pakikipagkapwa
Ang Aking Posisyon sa mga Isyung Moral
PI
MK
MP
Ang Moral na Pagkatao
Ang Makataong Kilos
PK
Mapanagutang Pagpaplano ng Kursong
Akademiko o Teknikal-Bokasyonal, Sining at
Isports, Negosyo o Hanapbuhay
KP
TT
Ang Tungkulin ng Tao sa Lipunan
Mga Kaugnay na Pagpapahalaga sa Paggawa
PL
Ang Papel ng Lipunan sa Tao
PY
P
PB
Ang Pagpapahalaga at Birtud
Ang Pakikipagkapwa
PT
Ang Pagkatao ng Tao
C
O
PB
EsP
10
DOMAIN/ COMPONENT
Tungkulin Ko Sa Aking Sarili at Pamilya
Sample: EsP10PB-IIIg-12.1
CODE BOOK LEGEND
Grade Level
LEGEND
D
K to 12 BASIC EDUCATION CURRICULUM
Edukasyon sa Pagpapakatao Baitang 10
Ikaapat na Markahan
Gabay sa Pagtuturo sa Modyul 13:
MGA ISYUNG MORAL TUNGKOL SA BUHAY
Bilang ng Oras: 4
I. Pag-uugnay ng mga Pamantayan sa Pagkatuto at mga Kasanayang
Pampagkatuto
Pamantayan sa pagkatuto
PY
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa
sa mga gawaing taliwas sa batas ng Diyos at sa kasagraduhan ng buhay
Pamantayan sa Pagganap: Nakagagawa ang mag-aaral ng sariling pahayag
tungkol sa mga gawaing taliwas sa batas ng Diyos at sa kasagraduhan ng
buhay
C
O
Batayang konsepto
Ano ang pinakamahalagang mensahe na dapat maunawaan at maipamalas
ng mag-aaral?
EP
E
D
Ang pagbuo ng posisyon tungkol sa mga isyung may kinalaman sa
paninindigan ng tao sa pagmamahal niya sa buhay bilang kaloob ng Diyos
ay kailangan upang mapatibay ang ating pagkilala sa Kaniyang kadakilaan at
kapangyarihan at kahalagahan ng tao bilang nilalang ng Diyos.
Pagsasabuhay ng mga pagkatuto
Ano ang patunay ng pag-unawa?
Nakagagawa ng sariling pahayag tungkol sa mga gawaing taliwas sa batas
ng Diyos at sa kasagraduhan ng buhay.
Kakayahan
Anong kakayahan ang dapat maipamalas tungo sa pag-unawa?
D
Nasusuri ang mga gawaing taliwas sa batas ng Diyos at sa kasagraduhan
ng buhay.
Kaalaman
Anong kaalaman ang kailangan upang maipamalas ang pag-unawa?
Natutukoy ang mga gawaing taliwas sa batas ng Diyos at sa kasagraduhan
ng buhay.
143
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Pag-uugnay ng mga Kasanayang Pampagkatuto sa Pagtatasa
Mga Kasanayang
Pampagkatuto
Pagtatasa:
KP1:
KP1:
Natutukoy
ang
mga
gawaing taliwas sa batas ng
Diyos at sa kasagraduhan
ng buhay
Pagtukoy sa mga isyu sa buhay na
tumutugon sa bawat kahon ng mga
larawan.
KP2:
KP2:
Nasusuri ang mga gawaing
taliwas sa batas ng Diyos at
sa kasagraduhan ng buhay
Pagsusuri ng mga sitwasyon tungkol sa
mga gawaing taliwas sa batas ng Diyos
at kasagraduhan ng buhay.
PY
Pagbuo ng isang graphic organizer ukol
sa mga isyu sa buhay.
C
O
II.
Pagtukoy sa iba’t ibang argumento /
posisyon sa mga isyu sa buhay.
KP3:
KP3:
Pagbuo at pagpapaliwanag ng Batayang
Konsepto.
D
EP
E
D
Napatutunayan na:
Ang pagbuo ng posisyon
tungkol sa mga isyung may
kinalaman sa paninindigan
ng tao sa pagmamahal niya
sa buhay bilang kaloob
ng Diyos ay kailangan
upang mapatibay ang
ating
pagkilala
sa
Kaniyang
kadakilaan
at
kapangyarihan
at
kahalagahan ng tao bilang
nilalang ng Diyos.
KP4:
.
Nakagagawa ng sariling
pahayag tungkol sa mga
gawaing taliwas sa batas ng
Diyos at sa kasagraduhan
ng buhay
KP4:
Nakasulat ng isang position paper na
maglalahad ng sariling pananaw sa mga
gawaing taliwas sa batas ng Diyos at
kasagraduhan ng buhay.
Naisulat ang mga mahahalagang
repleksiyong nakuha mula sa aralin.
Nakapili at nakasali sa mga gawain ng
isang organisasyong nagtataguyod ng
kasagraduhan ng buhay.
144
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
III. Plano ng Pagtuturo-Pagkatuto
A. ANO ANG INAASAHANG MAIPAMAMALAS MO?
PY
1. Talakayin ang panimula. Mahalagang maiugnay ang kasalukuyang markahan sa
nakaraang mga aralin sa unang markahan upang maipaunawa sa mga mag-aaral
ang halaga ng pagkatuto mula rito.
2. Mahalagang mapukaw ang isipan at damdamin ng mga mag-aaral sa panimula pa
lamang upang matiyak na makukuha ang kanilang interes para sa pagsasagawa
ng mga gawain.
D
C
O
Sa nakaraang markahan, nalaman mo ang iba’t ibang pagpapahalagang
moral na makatutulong upang ikaw ay makapagpasiya at makakilos tungo sa
makabuluhan at mabuting pakikipag-ugnayan sa Diyos, sa kapuwa, sa bayan, at sa
kapaligiran. Naunawaan mo na ang bawat pasiya at kilos ng isang tao ay may dahilan,
batayan, at kalakip na pananagutan. Anumang isasagawang pasiya ay kinakailangang
pagnilayan at timbangin ang mabubuti at masasamang
maaaring idulot nito. Sa pagkakataong ito, pag-uusapan
naman natin ang mga isyung moral na nagaganap sa
lipunan at susubok sa iyong matatag na paninindigan sa
kabutihan sa gitna ng iba’t ibang pananaw sa mga isyung ito
at mga impluwensiya ng kapaligiran.
EP
E
Ano nga ba ang ibig sabihin ng salitang “isyu”? Anoano ba ang iba’t ibang mga isyu na maaaring makaapekto
sa ating moral na pagpapasiya? Lahat ng mga ito ay
masasagot sa pamamagitan ng mga modyul sa markahan
na ito. Atin itong simulan sa pagtalakay sa isyu na malaki
ang kinalaman sa ating pagiging tao: ang mga isyung moral
tungkol sa BUHAY.
D
Bilang isang kabataan, naranasan mo na ba ang makatanggap ng handog
na gustong-gusto mo? Ito ba ay pera, damit, pagkain, aklat, o makabagong gadget?
Ano ang naramdaman mo nang natanggap mo ito? Marahil ngayong nasa Baitang 10
ka na sa hayskul ay madami ka nang natanggap na handog sa iba’t ibang okasyon.
Ngunit, naitanong mo na rin ba ang iyong sarili kung ano ang pinakamahalagang
handog na iyong natanggap mula nang isilang ka? Kanino ito nagmula? Maituturing
mo ba na ang iyong BUHAY ay ang pinakamahalagang kaloob ng Diyos sa iyo? Bakit
sagrado ang buhay ng tao?
Sa pamamagitan ng modyul na ito, inaasahan na makakamit ng kabataang
tulad mo ang malalim na pag-unawa sa iba’t ibang mga pananaw kalakip ng mga
isyu sa buhay nang sa huli ay makabuo ka ng pagpapasiya na papanig sa kabutihan.
Inaasahang masasagot mo ang Mahalagang Tanong na: Paano mapananatili ang
kasagraduhan ng buhay ng tao?
145
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Mga Kasanayang Pampagkatuto
1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang pahina 255. Isa-isahin ang mga layuning
pampagkatuto para sa Modyul 13 na nasa loob ng kahon sa naunang pahina.
Itanong: Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning binasa?
Tandaan: Hindi binanggit sa Modyul sa Pagkatuto ang kabuuan ng ikatlong
Kasanayang Pampagkatuto (KP3) o titik c sa listahan ng mga layunin upang
maiwasang kaagad na mailahad sa mga mag-aaral ang Batayang Konsepto.
Mahalagang matiyak na sa pagdaloy ng mga gawain at kabuuan ng aralin
mahihinuha ng mga mag-aaral ang Batayang Konsepto.
PY
Sa modyul na ito, inaasahang maipamamalas mo ang sumusunod na
kaalaman, kakayahan, at pag-unawa:
13.1 Natutukoy ang mga gawaing taliwas sa batas ng Diyos at sa kasagraduhan
ng buhay
C
O
13.2 Nasusuri ang mga gawaing taliwas sa batas ng Diyos at sa kasagraduhan
ng buhay
D
13.3 Napatutunayan na ang pagbuo ng posisyon tungkol sa mga isyung may
kinalaman sa paninindigan ng tao sa pagmamahal niya sa buhay bilang
kaloob ng Diyos ay kailangan upang mapatibay ang ating pagkilala sa
Kaniyang kadakilaan at kapangyarihan at kahalagahan ng tao bilang nilalang
ng Diyos
EP
E
13.4 Nakagagawa ng sariling pahayag tungkol sa mga gawaing taliwas sa batas
ng Diyos at sa kasagraduhan ng buhay
Narito ang mga kraytirya ng pagtataya ng output sa KP 13.4
•
D
•
May malinaw na posisyon tungkol sa mga isyu sa buhay na pumapanig
sa kabutihan at ginamitan ng moral na pagpapasiya.
Makapagbigay ng tiyak na mga hakbang sa pagpapanatili ng
kasagraduhan ng buhay.
May kalakip na mga paliwanag at patunay ng pagsasabuhay.
•
Paunang Pagtataya
Layunin: Tayahin ang kaalaman ng mag-aaral tungkol sa paksa sa antas ng
KAALAMAN, KASANAYAN (process/skills), AT PAG-UNAWA (understanding of
concepts)
146
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
1. Ipabasa ang panuto para sa Paunang Pagtataya sa pahina 255 ng modyul.
Mayroon bang kailangang linawin sa Panuto?
2. Pasagutan sa mga mag-aaral ang Paunang Pagtataya sa loob ng 10 hanggang
15 minuto.
3. Ipaskil o isulat sa pisara ang tamang mga sagot sa Paunang Pagtataya.
4. Gamiting gabay ang resulta nito upang mataya ang mga kasanayang
nangangailangan ng mas malalim na pagtalakay.
5. Palagdaan sa mag-aaral ang ginawang pagtataya at atasan silang itabi ito upang
magamit sa paghahambing sa resulta ng pagsagot muli nito pagkatapos basahin
ang Pagpapalalim.
C
O
PY
Tandaan: Mahalagang ipaunawa sa mga mag-aaral na kung ano man ang
maging resulta ng Paunang Pagtataya, hindi ito magiging bahagi ng pagbibigay
ng marka, kundi isang mahalagang pagbabatayan ng kaniyang pag-unlad.
Pagkatapos ng Paghinuha ng Batayang Konsepto, pasagutang muli sa mga
mag-aaral ang pagtataya upang malaman ang antas ng kaniyang pag-unawa
sa mga konsepto at kung nagkaroon ng pag-unlad ang kaniyang kakayahan sa
pagpili ng tamang posisyon ukol sa mga isyu sa buhay.
D
B. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN
EP
E
Layunin: Tayahin ang mga dating kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa
paksa na nakabatay sa karanasan upang matukoy ng guro ang mga maling
kaalaman ng mga mag-aaral (misconceptions o alternative conceptions).
Gawain 1
D
1. Ipagawa ang Gawain 1 sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman sa mga magaaral. Ipabasa sa kanila ang panimulang pangungusap.
2. Tanungin ang mag-aaral kung mayroon bang kailangang linawin sa Panuto.
3. Matapos bigyan nang sapat na panahon ang mga mag-aaral, maaari nang
isagawa ang gawain.
Gawain 2
1. Ipagawa ang Gawain 2 sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman sa mga magaaral sa pahina 259 ng Modyul 13.
2. Ipabasa ang Panuto at saka tanungin: Mayroon bang kailangang linawin sa
Panuto?
3. Bigyan ng 5 - 10 minuto ang mga mag-aaral upang maisagawa ang gawain.
(Paalaala: Tiyaking naatasan ang mga mag-aaral na magdala ng mga kagamitan
isang araw bago ang takdang pagsasagawa ng gawain.)
4. Pagkatapos ay hatiin ang klase sa apat na pangkat. Atasan ang mga mag147
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
6.
7.
8.
PY
5.
aaral na ibahagi ang kanilang mga sagot sa pangkat na kinabibilangan at itala
sa kuwaderno ng mahahalagang pangyayari na naganap sa isinagawang
pagbabahagi.
Gabayan ang mga mag-aaral sa pagbuo ng isang graphic organizer. May
halimbawang inihanda sa modyul para sa kanila. Mayroon silang 10-15 minuto
upang maisagawa ito.
Atasan silang pumili ng isang tagapag-ulat ng nilalaman ng nabuong graphic
organizer. Pakinggan sa klase ang natapos na gawain ng mga apat na pangkat.
Pagkatapos ay pasagutan sa mga mag-aaral ang mga tanong sa bilang 8, pahina
259.
Tiyaking magagamit ang pagkatuto sa mga nagdaang gawain upang maiugnay
ito sa mga susunod na gawain.
Panuto:
D
EP
E
D
C
O
1. Sa iyong kuwaderno, isulat ang mga kaalaman sa mga isyung nabanggit sa
Gawain 1.
2. Matapos isulat ang iyong mga kaalaman, hahatiin ng guro ang klase sa apat
na pangkat.
3. Ibahagi ang iyong mga sagot sa pangkat.
4. Pagsama-samahin ang magkakaparehong sagot at bumuo ng isang graphic
organizer. May halimbawang inihanda sa ibaba para sa mga mag-aaral.
5. Maging malikhain sa gagawing presentasyon.
6. Maghanda sa pag-uulat sa klase.
7. Itala sa iyong kuwaderno ang mahahalagang pangyayari na naganap sa iyong
ginawang pagbabahagi.
8. Matapos ito ay sagutan ang sumusunod na tanong sa kuwaderno:
a. Ano ang iyong mga natuklasan sa natapos na gawain? Ipaliwanag.
b. Ano ang nadarama mo sa tuwing pinag-uusapan ang mga isyung ito?
c. Paano nakaaapekto sa buhay ng tao ang sumusunod na isyu? Ipaliwanag
ang iyong sagot.
Tandaan: Sa bahaging ito, tatanggapin ng guro ang anumang sagot ng mga magaaral. Kung sakaling mayroon silang maling kaisipan at pakahulugan sa iba’t ibang
isyu sa buhay at mali ang kanilang opinyon tungkol sa mga ito, ito ay itatama ng
guro sa bahagi ng Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa at
Pagpapalalim.
148
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
C. PAGLINANG NG MGA KAALAMAN, KAKAYAHAN,
AT PAG-UNAWA
Layunin: Tulungan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT) at
paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang mga kaalaman ng mag-aaral
na hango sa karanasan.
Gawain 3
1. Maaaring simulan ang bahaging ito sa pamamagitan ng pagbabalik-aral.
PY
EP
E
D
C
O
2.
Mahalagang matiyak na nanatili ang pagkatuto ng mga mag-aaral upang matiyak
na maiuugnay nila ang pagkatuto rito sa susunod na gawain.
Ihanda ang video ng sumusunod:
a. Former drug addict shares life story, lessons (Posted July 9, 2013)
http://www.youtube.com/watch?v=z25TmQk_AeM
b. Pinay Alcoholics (Sandra Aguinaldo’s I-Witness Documentary) (Posted
December 7, 2007)
http://www.youtube.com/watch?v=XoJLkFa76Y8
c. Abortion in the Philippines documentary (1 of 2): Agaw-Buhay (Fighting for
Life) (Posted August 24, 2010)
http://www.youtube.com/watch?v=qUgZSBc_asc
d. Abortion in the Philippines documentary (2 of 2): Agaw-Buhay (Fighting for
Life) (Posted August 24, 2010)
http://www.youtube.com/watch?v=HgKB_Z8p-DI
e. Philippines has most cases of depression: NGO
(Posted March 18, 2013)
http://www.youtube.com/watch?v=AueZNzvMadE
f. Euthanasia: Life In The Hands Of Others (Posted March 18, 2013)
http://www.youtube.com/watch?v=ZEFRKYY_C7k
Maaaring madownload ang mga ito sa internet.
Makabubuting mag-isang masuri muna ng guro ang mga palabas na ito upang
matiyak na walang bahagi na maaaring magdulot ng masamang epekto sa mga
mag-aaral.
Maaaring isagawa ang gawain sa audio-visual room ng paaralan, kung mayroon.
Kung walang kagamitan sa paaralan ay maaari naman itong ibigay na lamang na
takdang-aralin sa mga mag-aaral.
Maaari din namang i-share ang mga video na ito sa Facebook o sa iba pang
social networking site.
Matapos mapanood ang mga video na ito, pasagutan sa mga mag-aaral ang mga
tanong sa bilang 2, pahina 260.
Tiyakin na unti-unting nagagabayan ang mga mag-aaral sa paghinuha ng
Batayang Konsepto.
D
3.
4.
5.
6.
7.
8.
149
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 4
Pagsusuri ng mga Sitwasyon
1. Ipaliwanag ang Panuto.
2. Ipakita ang matrix sa ibaba bilang gabay nila sa pagsagot sa unang tatlong
tanong.
Paglalarawan Ng
Isyu
Mga Argumento
Konklusyon
PY
Isyu
D
C
O
3. Pangkatin ang klase sa apat. Papiliin sila ng lider at tagasulat.
4. Gabayan ang mga mag-aaral sa pagbibigay ng sitwasyon na susuriin. Papiliin
ang mga lider gamit ang palabunutang papel.
5. Ipagawa ang pagsusuri ng sitwasyon sa loob ng 10 - 15 minuto.
6. Maglaan nang sapat na panahon sa paglalahad at pagpaliwanag ng ouput ng
bawat pangkat.
7. Pagkatapos ay pasagutan sa mga mag-aaral ang mga tanong sa bilang 2,
pahina 262 sa kani-kanilang kuwaderno.
EP
E
D. PAGPAPALALIM
D
Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT)
at paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang isang babasahin na
naglalaman ng mga kaalaman at malalim na paliwanag sa paksa batay sa mga
disiplina ng EsP – ang Etika at Career Guidance. (Ang manunulat ang bumuo
ng babasahin gamit ang mga mapagkakatiwalaang aklat, print at non-print.)
Paalala: Makatutulong kung ang sanaysay ay ipababasa na sa mga mag-aaral
bilang Takdang-Aralin.
1. Bago simulan ang pagpapalalim ay maaaring balikan ng guro ang tanong sa bahagi
ng Ano ang Inaasahang Maipamamalas Mo? tungkol sa pinakamahalagang
handog o kaloob na natanggap ng mga mag-aaral. (Halimbawa: pera, damit, o
makabagong gadget
2. Hikayatin ang mga mag-aaral na ipaliwanag ang kani-kanilang mga sagot.
150
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
3. Sabihin: Ngayon, sisikapin nating unawain ang mga mahalagang konsepto
tungkol sa paksa gamit ang isang babasahin. Tingnan natin kung magkakaroon
ng pagbabago sa inyong mga sagot matapos na maunawaan ang nilalaman ng
babasahin.
4. Ipabasa ang kabuuan ng sanaysay sa pahina 263-274. Bigyan sila ng 15 minuto
upang basahin ito.
5. Ipabasa sa isang mag-aaral ang bawat bahagi at tanungin ang pagkaunawa
niya rito. Kung mali ang kaniyang pagkaunawa sa anumang talata, magbigay ng
tanong upang gabayan siya sa pagbuo ng tamang pag-unawa (o paraphrasing).
PY
Tandaan: Mahalagang ipaunawa sa mga mag-aaral ang bawat bahagi ng
babasahin at ang kabuuan nito dahil dito nila makukuha ang mga konseptong
nakaangkla sa Pilosopiyang Moral.
D
EP
E
D
C
O
6. Iminumungkahing gamitin ang pagkamalikhain upang hindi maging kabagotbagot para sa mag-aaral ang bahaging ito.
7. Makatutulong ang pagsasagawa ng malikhaing presentasyon tulad ng pagrerecord ng babasahin at paglalapat ng voice over dito upang maging kawili-wili
ito sa mga mag-aaral at mapukaw ang kanilang interes o atensiyon. Ngunit
mahalaga pa rin ang mabasa nila ang kabuuan ng sanaysay sa modyul upang
mas maunawaan nila ang mahahalagang konsepto.
8. Bigyan nang sapat na panahon ang mga mag-aaral upang maisulat ang mga
mahahalagang konsepto na kanilang nakuha sa babasahin.
9. Isulat sa pisara ang mga ideya na makatutulong sa pag-unawa ng paksa at
paghinuha ng Batayang Konsepto.
10. Atasan ang mga mag-aaral na bumalik sa kani-kanilang mga pangkat sa
isinagawang Gawain 4 sa bahagi ng Paglinang ng Kaalaman, Kakayahan, at
Pag-unawa.
11. Gabayan ang mga mag-aaral sa pagsusuri ng kanilang mga sagot sa gawaing ito
at alamin kung ang mga ito ba ay tumutugon sa mga mahahalagang konseptong
inilahad sa babasahin.
12. Bigyan ng pagkakataon ang bawat pangkat na makapaglahad kung sakaling may
pagbabago sa mga naunang nailahad na kaisipan sa Gawain 4 sa bahagi ng
Paglinang ng Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa.
13. Matapos mabigyan ng pagkakataon ang lahat ng pangkat na makapaglahad ay
maaari nang pasagutan ang mga tanong sa bahaging Tayahin ang Iyong Pagunawa sa pahina 274.
14. Mahalagang tiyakin na sa bahaging ito ay handa na ang mga mag-aaral sa
paghinuha ng Batayang Konsepto. Maaaring magdagdag ng mga tanong kung
ito ang makatutulong upang mas mahinuha ng mga mag-aaral ang konsepto.
15. Mahalagang tiyakin na ang mga mag-aaral ang makatutuklas ng mga konsepto at
hindi lamang tuwirang ibibigay ng guro.
16. Magkakaroon ng malayang talakayan.
151
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Paalala sa Guro: Sa pagitan ng mga pagtalakay ay may mga kahon na naglalaman
ng mga tanong na magagamit upang mataya ang pag-unawa ng mga mag-aaral
sa bawat bahagi ng babasahin. Nagsisilbing formative assessment ang mga ito.
Mahalagang hindi piliting matapos sa iisang araw ang pagtalakay dito upang hindi
magkaroon ng information overload ang mga bata at lalong hindi makamit ang
layuning ganap na maunawaan ng mga mag-aaral ang kabuuan ng Batayang
Konsepto.
PY
Paghinuha ng Batayang Konsepto
C
O
Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsagot sa mahalagang Tanong (MT)
sa pamamagitan ng paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang graphic
organizer.
D
1. Ipabasa sa mga mag-aaral ang panuto na nasa pahina 275 at tanungin: Mayroon
bang hindi malinaw sa panuto?
2. Magpaskil sa pisara ng katulad ng graphic organizer na nasa modyul o maaari
ding lumikha ng sariling graphic organizer.
3. Gabayan ang mga mag-aaral sa pagbuo ng Batayang Konsepto. Tumawag ng
ilang mga mag-aaral na magbabahagi ng nabuong Batayang Konsepto.
EP
E
Ang pagbuo ng ________ tungkol sa mga isyung may kinalaman sa
____________ng
sa
niya sa
bilang kaloob ng Diyos ay
kailangan upang __________
ang ating pagkilala sa Kaniyang __________ at __________ at
D
kahalagahan ng
bilang __________ ng Diyos.
152
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Patnubay: Naghanda ang mga manunulat ng mga Batayang Konsepto upang
magsilbing gabay sa mga guro. Ngunit hindi hinahadlangan ang mga guro na
gumawa ng Batayang Konsepto o di kaya naman ay mga karagdagang konsepto
na pinaniniwalaan na mahalagang maitanim sa puso at isip ng mga mag-aaral.
Mahalaga lamang na ang bubuuing Batayang Konsepto ay tumutugon sa mga
sumusunod na pamantayan (EDUP-R):
Enduring. Hindi ito dapat niluluma ng panahon o di kaya naman ay maaaring
maaanod sa pagbabago ng panahon.
PY
Discipline-based. Ito ay nangangailangan ng matibay na batayan na mula sa
malalim na pag-aaral o pagsasaliksik. Sa EsP ang mga batayang disiplina ay
Etika at Career Guidance.
Needs Uncoverage. Ito ay mapalalawak pa sa pamamagitan ng pagtalakay
sa mga aralin. Ang malaking konsepto ay maaari pang mahimay sa maliliit na
konsepto.
C
O
Potentially Engaging. Nararapat na mapukaw nito ang interes at atensiyon ng
mga mag-aaral upang matiyak na ito ay kanilang maaalala kahit pa lumipas ang
matagal na panahon.
D
Relationship between two variables. Ito ay dapat na pagsasalaysay ng relasyon
ng dalawang variable. Iwasan ang gumamit ng depinisyon sa pagbuo ng
batayang konsepto
EP
E
Halimbawa: Ano ang kabutihang maidudulot ng konsepto sa pagkatao at buhay ng
mga mag-aaral?
Ang isip at kilos-loob ay nagpapabukod-tangi sa tao.
D
E. PAGSASABUHAY NG MGA PAGKATUTO
Layunin ng mga Gawain sa bahagi ng Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto
na tayahin ang kaalaman, kakayahan, at pag-unawa ng mga mag-aaral na
makapaglahad ng sariling pananaw sa mga gawaing taliwas sa Batas ng Diyos
at kasagraduhan ng buhay at makabuo ng posisyon na papanig sa kabutihan.
Pagganap
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang gawain sa bahaging Pagganap sa pahina 276 .
2. Ipabasa nang tahimik sa mga mag-aaral ang Panuto. Bigyan sila ng 3 minuto sa
pagbasa. Itanong: Mayroon bang nais na linawin sa Panuto?
153
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
3. Bigyan ng pagkakataon ang mga mag-aaral na ipahayag ang kanilang mga
paglilinaw.
4. Ipaskil sa pisara ang ang pormat at rubric na gagamitin sa pagmamarka ng
kanilang position paper upang maging malinaw sa mga mag-aaral ang gagamiting
pamantayan.
5. Atasan ang mga mag-aaral na ibahagi sa klase ang kanilang nabuong position
paper.
Pagninilay
Pagsasabuhay
C
O
PY
1. Maaaring ibigay ang gawaing ito bilang takdang-aralin.
2. Ipabasa sa mga mag-aaral ang panuto na nasa pahina 277. Pagkatapos, tanungin:
Mayroon bang hindi malinaw sa panuto?
3. Bigyan nang sapat na panahon ang mga mag-aaral upang isagawa ang gawain.
4. Ipaalam sa mga mag-aaral kung paano mamarkahan ang gawain sa pamamagitan
ng pagpapaskil ng rubric ng pagtataya sa pisara.
5. Sa klase, tumawag ng ilang mga mag-aaral na magbabahagi ng kanilang output
sa harapan ng klase.
6. Mahalagang tapusin ang bahaging ito sa pamamagitan ng paglalahat sa mga
ibinahaging pagninilay at sa pagbalik sa Batayang Konsepto.
D
EP
E
D
1. Ipagawa ang bahaging Pagsasabuhay sa pahina 277 ng Modyul 13.
2. Ipabasa nang tahimik sa mga mag-aaral ang panuto sa loob ng 3 - 5 minuto.
Tiyakin na malinaw na sa lahat ang nilalaman ng panuto.
3. Maging bukas sa mga tanong mula sa mga mag-aaral.
4. Tiyaking maayos na nakapili ang mga mag-aaral ng organisasyong nagtataguyod
ng kasagraduhan ng buhay, gayundin kung nakipag-ugnayan na sila sa
kinauukulan ng nasabing samahan.
5. Pag-usapan sa pangkat kung paano isasagawa ang mga gawain.
6. Bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral upang pagplanuhan ang gawain.
Tiyakin na nagagabayan ang mga mag-aaral sa pagpaplano.
7. Atasan ang mga mag-aaral na lumikha ng photo journal bilang patunay ng
kanilang isinagawang gawain.
154
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Talaan ng Ispesipikasyon / Susi sa Pagwawasto
Paksa
Kasanayan
Sagot
Kaalaman
Kaalaman
a
b
Pag-unawa
Ebalwasyon
c
d
5. Tao: May Isip at Kilos-loob
Pagsusuri
a
6. Alkoholismo
Pagsusuri
a
7. Paggamit ng Droga
Paglalapat
b
Ebalwasyon
c
9. Euthanasia
Paglalapat
b
10. Pagpapatiwakal
Pagbubuod
a
1. Aborsiyon
2. Kahulugan ng Isyu
3. Buhay Para sa mga Di-Normal
4. Buhay Para sa mga Di-Normal
PY
8. Buhay Para sa mga Di-Normal
C
O
Balangkas ng Pagpapalalim
Modyul 13: MGA ISYUNG MORAL TUNGKOL SA BUHAY
I. Panimula (Pag-uugnay sa mga naunang modyul)
A. Tao: May Isip at Kilos-Loob
1. Natatangi at naiiba sa mga nilalang na may buhay dahil pinagkalooban siya ng
isip, kilos-loob, puso, kamay, at katawan.
D
2. May kakayahang hanapin, alamin, unawain, at ipaliwanag ang mga katotohanan,
layunin, at dahilan ng mga bagay-bagay sa kaniyang paligid.
3. May kilos-loob na nagbibigay ng kakayahang gumawa, kumilos, pumili, at
EP
E
magmahal.
4. Ang kilos-loob ang nagdadala sa atin na piliin ang mabuti, magkaroon ng
D
disiplina sa sarili, pagtibayin ang mga unibersal na katotohanan, at panatilihin
ang pagsasagawa nito nang paulit-ulit.
5. May isip na gumagabay sa kilos-loob tungo sa kabutihan.
6. May kalayaan na mamili at mamuno sa ating paghusga, gawi, at kilos.
7. Dahil sa isip at kilos-loob, inaasahan na makabubuo at makagagawa ng mabuti
at matalinong pagpapasiya sa kabila ng mga isyung umiiral sa lipunan.
B. Kahulugan ng Isyu
C. Buhay: Pangunahing Pagpapahalaga
1. Ang buhay ng tao ay maituturing na pangunahing pagpapahalaga.
2. Hindi makagagawa at walang maiaambag ang tao sa lipunan kung walang
buhay.
3. Ang isang tao ay dapat unang isilang upang mapaunlad ang kaniyang sarili at
makapaglingkod sa kapuwa, pamayanan, at bansa.
4. Ang tao ay may kalayaang mabuhay at pumili ng landas na ating tatahakin
habang nabubuhay, hindi bahagi nito ang pagsira o pagkitil sa sariling buhay o
ng ibang tao.
155
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
5. Tungkulin natin bilang tao na pangalagaan, ingatan, at palaguin ang sariling
buhay at ng ating kapuwa.
II. Mga Isyu Tungkol Sa Buhay
A. Paggamit ng Droga
B. Alkoholismo
D
C
O
PY
1. Kahulugan
a. Ito ay isang estadong sikiko (psychic) o pisikal na pagdepende sa isang
mapanganib na gamot, na nangyayari matapos gumamit nito nang paulitulit at sa tuluy-tuloy na pagkakataon.
2. Mga Dahilan ng Paggamit ng Droga
a. Impluwensiya ng mga kaibigan o mga taong nakasasalamuha sa paligid.
b. Nais mapabilang sa isang barkada o samahan.
c. Nais mag-eksperimento.
d. Nais magrebelde dahil sa problema sa pamilya.
e. Nais makalimutan ang kahihiyan at pagtakpan ang sakit na kaniyang
nararamdaman.
3. Mga Epekto ng Paggamit ng Droga
a. Makaaapekto sa pag-aaral at personal na buhay.
b. Nagdudulot ng masamang epekto sa isip at katawan.
c. Ang isip ay nagiging “blank spot,” nahihirapang iproseso ang iba’t ibang
impormasyon na dumadaloy dito – sanhi ng maling kilos at pagpapasiya.
d. Nakararamdam ang tao na siya ay mabagal at mahina sanhi ng mga
kabiguan sa buhay.
D
EP
E
1. Kahulugan
a. Labis na pagkunsumo ng alak o anumang inuming may alkohol.
2. Mga Epekto ng Alkoholismo
a. Nagpapahina ng enerhiya, nagpapabagal ng isip, at sumisira sa kapasidad
na maging malikhain.
b. Nababawasan ang kakayahan sa paglinang ng makabuluhang
pakikipagkapuwa - nauuwi sa gulo, away, at krimen.
c. Apektado rin ang kalusugan; kaya’t nagiging sanhi ng sakit tulad ng cancer,
sakit sa atay at kidney na maaaring mauwi sa pagkamatay.
d. Ang pag-inom ng alak ay hindi masama kung paiiralin ang disiplina at
pagtitimpi.
C. Aborsiyon
1. Kahulugan
a. Ang aborsiyon o pagpapalaglag ay intensiyonal na pag-alis ng isang fetus
o sanggol sa sinapupunan ng ina.
2. Ang isyu sa aborsiyon ay nagbigay-daan upang magkaroon ng dalawang
magkasalungat na posisyon ang publiko: ito ay ang Pro-life at Pro-choice.
a. Pro-life
b. Pro-choice
156
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
C
O
PY
3. Ang Dalawang Uri ng Aborsiyon
a. Kusa (Miscarriage). Ito ay ang pagkawala ng isang sanggol bago ang ika20 linggo ng pagbubuntis. Ito ay tumutukoy sa natural na mga pangyayari
at hindi ginamitan ng medikal o artipisyal na pamamaraan.
b. Sapilitan (Induced). Ito ay ang pagwawakas ng pagbubuntis at pagpapaalis
ng isang sanggol, sa pamamagitan ng pag-opera o pagpapainom ng mga
gamot.
4. Pagsusuri ang sitwasiyon (Moral Dilemma)
a. Talaan: Ang Layunin, Paraan, Sirkumstansiya, at Kahihinatnan ng Kilos
5. Ang Prinsipyo ng Double Effect (Resolusyon)
a. Ang kilos na isasagawa ay nararapat na mabuti.
b. Ang masamang epekto ay hindi dapat direktang nilayon ngunit bunga
lamang ng naunang kilos na may layuning mabuti.
c. Ikatlo, ang mabuting layunin ay hindi dapat makuha sa pamamagitan ng
masasamang gawain.
d. Ikaapat, kinakailangan ang pagkakaroon ng mabigat at makatuwirang
dahilan upang maging katanggap-tanggap ang masamang epekto.
D. Pagpapatiwakal (Suicide)
D
EP
E
D
1. Kahulugan
a. Ang pagpapatiwakal ay ang sadyang pagkitil ng isang tao sa sariling
buhay at naaayon sa sariling kagustuhan.
b. Dapat may maliwanag na intensiyon ang isang tao sa pagtatapos ng
kaniyang buhay bago ito maituring na isang gawain ng pagpapatiwakal.
c. Hindi itinuturing na pagpapatiwakal ang tuwirang paglalagay ng sarili sa
panganib kung ito ay para sa isang mas mataas na dahilan.
2. Dahilan ng Pagpapatiwakal
a. Ang kawalan ng pag-asa (despair)
b. Matinding depresyon
c. Kawalan ng tamang pag-iisip
3. Paraan upang makaiwas sa Depresyon at Pagpapatiwakal
a. Panatilihing abala ang sarili sa mga makabuluhang gawain tulad ng
paglilingkod sa kapuwa at pamayanan.
b. Pagkakaroon ng matibay na support system (pamilya at mga kaibigan)
E. Euthanasia
1. Kahulugan
a. Isang gawain kung saan napadadali ang kamatayan ng isang taong may
matindi at wala nang lunas na karamdaman.
b. Ito ay tumutukoy sa paggamit ng mga modernong medisina at kagamitan
upang tapusin ang paghihirap ng isang maysakit.
c. Tinatawag ding assisted suicide, sa kadahilanang may pagnanais o
motibo ang isang biktima na wakasan ang kaniyang buhay, ngunit isang
tao na may kaalaman sa kaniyang sitwasyon ang gagawa nito para sa
kaniya.
157
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PY
2. Iba pang mahahalagang impormasyon tungkol sa Euthanasia
a. Ang sakit o paghihirap ay likas na kasama ng buhay ng tao. Ang pagtitiis
sa mga hirap at pagsubok ay pakikibahagi sa mga plano ng Diyos.
b. Pagmamahal at pag-aalala ang ibigay sa ganitong pasyente hindi
kamatayan.
c. Hindi ipinipilit ang paggamit ng mga hindi pangkaraniwang mga
pamamaraan at mamahaling mga aparato upang pahabain ang buhay
ng isang tao.
d. Ang pagpapatigil sa paggamit ng mga life support ay hindi itinuturing na
masamang gawain. Ito ay maliwanag na pagsunod lamang sa natural na
proseso. Ang ipinagbabawal ay ang mga gawain na tuwirang naglalayon
na mapadali ang buhay tulad ng pagbibigay ng lason o labis na dosis ng
gamot.
III. Buhay Para Sa Mga Di-Normal (Persons with Disabilities o PWD)
D
EP
E
D
C
O
A. Ang buhay ng tao ay sagrado at banal.
1. Ang tao ay nilikhang kawangis ng Diyos; mayroon siyang espiritu - ito ang
kakayahang mag-isip, pumili, magdesisyon, at makisama.
2. Ayon kay Papa Francis ng Roma: “Ang buhay ng tao ay napakahalaga; kahit
na ang mga pinakamahihina at madaling matukso, maysakit, matatanda, mga
hindi pa isinisilang, at mahihirap, ay mga obra ng Diyos na ginawa sa sarili
Niyang imahe, laan upang mabuhay magpakailanman at karapat-dapat ng
mataas na paggalang.”
3. Maging ang mga isinilang na may kapansanang pisikal o sa pag-iisip ay
may karapatang mabuhay at bigyan ng paggalang. Nararapat nating isipin
na bawat isa sa atin, normal man o hindi, ay maaaring makapagbigay ng
kontribusyon at makapag-ambag sa pagbabago ng lipunan.
4. Dahil sa dignidad, nagiging karapat-dapat ang tao sa pagpapahalaga at
paggalang mula sa kaniyang kapuwa. Lahat ng tao, anuman ang kanilang
gulang, anyo, antas ng kalinangan at kakayahan ay may dignidad.
5. Ang buhay ay sagrado. Ito ay kaloob mula sa Diyos. Itinuturing na maling
gawain ang hindi paggalang sa kabanalan ng buhay dahil ito ay indikasyon ng
kawalan ng pasasalamat at pagkilala sa kapangyarihan ng Diyos.
6. Ang tao ay nilikha na may likas na pagkahilig sa kabutihan. Nararapat lamang
na gamitin niya ang kaniyang mapanuring pag-iisip upang makabuo ng
mabuti at tamang posisyon tungkol sa iba’t ibang isyung moral sa buhay na
makatutulong sa pagpapanatili ng kasagraduhan ng buhay.
158
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Rubric sa pagtalakay ng mga Isyu sa Buhay Gamit ang Graphic
Organizer
(Pagtuklas ng Dating Kaalaman – Gawain 2)
Kraytirya
4
3
2
1
Masyadong
mahaba
at maligoy ang
daloy ng
impormasyon.
Hindi
maayos ang
pagkakaorganisa
at daloy ng
impormasyon.
Maayos ang
pagkakalapat
ng nilalaman
at ang
impormasyon
ay dumadaloy
nang maayos.
Nilalaman
Makahulugan
at puno ng
impormasyon
ang
pagkakalahad
ng nilalaman
ng graphic
organizer.
May 1-2 salita
na
hindi
maipaliwanag
ang
tunay na
kahulugan.
May 3 o
mahigit pang
salitang ginamit
na hindi
maipaliwanag
ang tunay na
kahulugan.
Hindi nabibigyan
ng kahulugan
o paliwanag
ang mga
impormasyon
sa graphic
organizer.
Nakita ang
pagkamalikhain
sa kabuuan
at tunay na
nakapupukaw
ng
pansin ang
nabuong
graphic
organizer.
Nakita ang
pagkamalikhain
ngunit hindi
gaanong
nakapupukaw
ng pansin
ang nabuong
graphic
organizer.
Hindi
nakita ang
pagkamalikhain
sa ginawang
graphic
organizer.
Hindi nakagawa
ng malikhaing
graphic
organizer.
EP
E
D
C
O
PY
Organisasyon
Mahusay na
inorganisa.
Ang
pagkakaayos
at istraktura ng
impormasyon
ay
mapanghikayat
at dumadaloy
nang maayos.
D
Pagkamalikhain
159
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Rubric para sa Pagsusuri ng mga Sitwasyon (Pangkatang Gawain)
(Paglinang ng Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa – Gawain 4)
4
3
May 1-2 salita na
Gumamit ng
simple ngunit
Komprehensibo
ang ginawang
pagpapaliwanag
/ pag-uulat
2
malinaw na mga
salita.
hindi maunawaan
ang
tunay na
kahulugan.
Maiksi ngunit
Masyadong
sapat ang
mahaba at maligoy
ginawang
pagpapaliwanag /
pag-uulat.
ang ginawang
pagpapaliwanag/
pag-uulat.
May 5 o mahigit
May 3-4 na
pang salita na
salita na hindi
hindi
maunawaan
maunawaan
ang tunay na
ang tunay na
kahulugan.
kahulugan.
May kakulangan
Hindi malinaw
sa ginawang
ang mensahe o
pagpapaliwanag
nilalaman ng
/ pag-uulat.
pagpapaliwanag
/ pag-uulat.
C
O
Nakita ang
pagkamalikhain
Nakita ang
Naipakita ang
kabuuan ng
pagkamalikhain
Hindi nakita ang
pagkamalikhain
pagtalakay at
ngunit
pagkamalikhain
sa pagtalakay /
tunay na
hindi gaanong
sa ginawang
pag-uulat
nakapupukaw ng
nakapupukaw ng
pagtalakay.
pansin ang
pansin.
pagtalakay
EP
E
Tugma ang mga
Hindi nakagawa
ng malikhaing
pagtalakay.
D
sa
kabuuan ng
1
PY
Kraytirya
nilalaman at
pamamaraan sa
Lahat ng
pagpapaliwanag/
nilalaman at
pag-uulat batay
pamamaraang
sa mga:
ibinahagi ay
1. Paglalarawan
tugma sa
gabay na mga
D
Ng Isyu
2. Mga
May isang
nilalaman o
pamamaraan
na hindi tugma.
May dalawang
May 3 o
nilalaman o
mahigit pang
pamamaraan na
nilalaman o
hindi tugma.
pamamaraan
na hindi tugma.
tanong.
Argumento
3. Konklusyon
160
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Rubric para sa Pagpapaliwanag ng Batayang Konsepto Gamit ang
Graphic Organizer
Kraytirya
4
Nahinuha ang
batayang
konsepto nang
hindi
ginagabayan ng
guro.
Nahinuha ang
batayang
konsepto ng
may kaunting
paggabay ng
guro.
Nahinuha ang
batayang
konsepto ngunit
kailangan ng
labis na
paggabay ng
guro.
Nahinuha ang
batayang
konsepto sa
paggabay ng
guro sa kabuuan
nito.
Malinaw na
naipaliwanag
ang lahat ng
mahahalagang
konsepto.
Mayroong isang
konsepto na
hindi malinaw na
naipaliwanag.
Mayroong
dalawang
konsepto na
hindi
naipaliwanag.
May tatlo o higit
pang
konsepto na hindi
naipaliwanag.
Nakalikha ng
sariling graphic
organizer na
ginamit upang
maibigay o
maibahagi ang
batayang
konsepto.
Ginamit ang
graphic
organizer na
nasa modyul at
maayos na
naibigay ang
batayang
konsepto gamit
ito.
Nakalikha ng
sariling graphic
organizer ngunit
hindi
malinaw na
naibigay o
naibahagi ang
batayang
konsepto gamit
ito.
Ginamit ang
graphic
organizer na nasa
modyul
ngunit hindi
malinaw na
naibigay o
naibahagi ang
batayang
konsepto gamit
ito.
EP
E
D
Paggamit ng
graphic
organizer
1
C
O
Pagpapaliwanag ng
konsepto
2
PY
Paghinuha ng
batayang
konsepto
3
Rubric para sa Pagganap
(Pagsulat ng Position Paper)
5
4
3
2
1
Pormat
• Title Page
• Panimula
• Mga
Argumento
sa Isyu
• Ang Sariling
Posisyon sa
Isyu
• Konklusyon
• Sanggunian
Naipakita ang
lahat ng mga
elemento;
lubos na
mahusay ang
organisasyon;
maayos at
lohikal ang
daloy ng
impormasyon.
Naipakita ang
lahat ng mga
elemento;
mahusay ang
organisasyon
at dumadaloy
nang maayos
ang mga
impormasyon.
Ang lahat
ng mga
elemento ay
naipakita;
Di gaanong
organisado
at maayos
ang daloy ng
impormasyon.
Nawawala
ang ilang mga
elemento;
Di gaanong
organisado
at maayos
ang daloy ng
impormasyon.
Nawawala
ang mga
elemento;
hindi
organisado
at walang
tamang
daloy ng
impormasyon.
D
Kraytirya
161
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Tumpak ang
paraan ng
pagkakasulat;
mataas ang
kalidad ng
gawa.
May kaunting
pagkakamali,
ngunit hindi
makaaapekto
sa kalidad ng
gawa.
Kapansinpansin ang
ilang mga
pagkakamali,
at sa ilang
pagkakataon
ay
nakaaapekto,
sa daloy o
kahulugan ng
papel.
Regular na
pagkakamali
na
nakaaapekto
sa daloy at
kahulugan ng
papel.
Malimit na
pagkakamali
na
nakaaapekto
sa daloy at
kahulugan
ng papel;
mababa ang
kalidad ng
gawa.
Pagsusuri ng
mga Argumento
Nagpapakita
ng masusing
pagsusuri ng
mga argumento;
mataas ang
antas ng
paghahambing,
pag-iiba, at
pagsusuri.
Mahusay ang
pagsusuri ng
mga argumento;
Nagpapakita
nang mataas
na antas ng
paghahambing,
pag-iiba, at
pagsusuri.
Sapat ang
pagsusuri
ng mga
argumento;
Katamtaman
ang antas ng
paghahambing,
pag-iiba, at
pagsusuri.
Kulang ang
pagsusuri ng
mga argumento
maging ang
paghahambing,
pag-iiba, at
pagsusuri.
Walang
pagsusuri
ng mga
argumento;
Kulang ang
paghahambing,
pag-iiba, at
pagsusuri.
Posisyon
Komprehensibo,
may katuturan,
at tumpak ang
pagkakapaliwanag ng sariling
posisyon.
May katuturan,
tumpak,
malinaw, at
mahusay na
ipinaliwanag ang
sariling posisyon.
Bahagyang
mahina o may
kakulangan sa
pagpapaliwanag ng sariling
posisyon.
Mahina at may
kakulangan sa
pagpapaliwanag ng sariling
posisyon.
Hindi mabisa
at kulang ang
paliwanag
sa sariling
posisyon.
C
O
PY
Kalidad ng
Pagsusulat
4
3
EP
E
Kraytirya
D
Rubric para sa Pagsulat ng Pagninilay
1
Gumamit ng
simple
ngunit malinaw
na
mga salita.
May 1 - 2 salita
na
hindi
maunawaan
ang tunay na
kahulugan.
May 3 - 4 na
salita na
hindi
maunawaan
ang tunay na
kahulugan.
May 5 o mahigit
pang
salita na hindi
maunawaan
ang tunay
na kahulugan.
Maiksi ngunit
sapat
ang ginawang
pagninilay.
Masyadong
mahaba at
maligoy
ang ginawang
pagninilay.
May
kakulangan sa
ginawang
pagninilay.
Hindi malinaw
ang
mensahe o
nilalaman ng
pagninilay.
D
Komprehensibo
ang ginawang
pagninilay
2
Bumanggit ng
mga
natutuhan at
mga
reyalisasyon
mula sa
mga gawing
naranasan sa
klase
upang
mapagtibay
ang ginawang
pagninilay.
162
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Lahat ng
halimbawang
ginamit ay
tugma sa
pagninilay.
May isang
halimbawa na
hindi
tugma sa
pagninilay.
May dalawang
halimbawa na
hindi
tugma sa
pagninilay.
May 3 o mahigit
pang
halimbawa na
hindi
tugma sa
pagninilay.
Naipakita ang
pagkamalikhain
sa pagsulat
Nakita ang
pagkamalikhain
sa kabuuan
ng sulatin
at tunay na
nakapupukaw
ng pansin ang
kabuuan nito.
Nakita ang
pagkamalikhain
ngunit hindi
gaanong
nakapupukaw
ng pansin.
Hindi nakita ang
pagkamalikhain
sa sulatin.
Hindi nakagawa
ng malikhaing
sulatin.
PY
Tugma ang
mga
ginamit na
halimbawa sa
pagninilay
Rubric para sa Pagsasabuhay
(Paglikha ng Photo Journal)
Kraytirya
4
3
2
1
Malinis,
malikhain, at
angkop ang
pabalat (cover)
at tala ng mga
pangyayari.
Malinis at
angkop ang
pabalat (cover)
at tala ng mga
pangyayari.
Malinis at
maayos ang
pabalat (cover)
ngunit mahirap
basahin ang
tala ng mga
pangyayari.
Hindi malinis
at maayos ang
pabalat (cover)
at napakahirap
basahin ang
tala ng mga
pangyayari.
Nilalaman
Ang lahat ng
nilalaman ng
photo journal
ay wasto.
Kumpleto
lahat ng mga
larawan, petsa,
pati pabalat
(cover).
Ang mga
larawan ay
tunay at may
isang tiyak
na layunin na
maayos na
ipinakikita sa
photo journal.
May positibong
saloobin at
aktibong
pakikilahok sa
pangkat na
nag-ambag
ng malaki sa
pagbuo ng
photo journal.
Karamihan sa
nilalaman ng
photo journal
ay wasto.
Isang bahagi
ay kulang.
May 3 - 5
bahagi sa
nilalaman ay
hindi wasto.
Dalawang
bahagi ay
kulang.
Higit pa sa 5 na
bahagi ng photo
journal ay hindi
wasto.
Higit sa 2 bahagi
ay kulang.
Ang mga
larawan ay
medyo tunay
at tugma sa
nilalaman
ng mga tala.
(entries).
Ang mga
larawan ay
hindi tapos at
hindi magkasya
sa entry.
Nawawala ang
mga larawan.
Nakilahok ng
may positibong
damdamin ang
karamihan sa
miyembro ng
pangkat.
Kulang sa
positibong
damdamin at
pakikilahok ang
mga miyembro
ng pangkat.
Walang namasid
na positibong
damdamin
at aktibong
pakikilahok
sa pangkat sa
pagbuo ng photo
journal.
D
EP
E
Kabuuan ng
photo journal
C
O
Presentasyon
D
Kalidad ng mga
larawan
Pakikilahok
sa pagbuo ng
photo journal
163
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Edukasyon sa Pagpapakatao Baitang 10
Ikaapat na Markahan
Gabay sa Pagtuturo sa Modyul 14:
MGA ISYU NG MORAL TUNGKOL SA SEKSUWALIDAD
Bilang ng Oras: 4
I. Pag-uugnay ng mga Pamantayan sa Pagkatuto at mga Kasanayang
Pampagkatuto
PY
Mga Pamantayan sa Pagkatuto
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pagunawa sa mga isyu tungkol sa Kawalan ng Paggalang sa Dignidad at
Seksuwalidad.
Batayang Konsepto
C
O
Pamantayan sa Pagganap: Ang mag-aaral ay nakagagawa ng malinaw
na posisyon tungkol sa isang isyu sa kawalan ng paggalang sa dignidad
at seksuwalidad.
EP
E
D
Ano ang pinakamahalagang mensahe na dapat maunawaan at maipamalas
ng mag-aaral?
Ang malawak na kaalaman sa mga isyung may kinalaman sa
kawalan ng paggalang sa seksuwalidad ay daan upang magkaroon ng
malinaw na posisyon sa kahalagahan ng pagkatao ng tao at sa tunay na
layunin nito.
Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto
Ano ang patunay ng pag-unawa?
D
Nakagagawa ng malinaw na posisyon tungkol sa mga isyu sa kawalan ng
paggalang sa seksuwalidad.
Kakayahan
Anong kakayahan ang dapat maipamalas tungo sa pag-unawa?
Nasusuri ang mga isyung kaugnay sa kawalan ng paggalang sa dignidad
at seksuwalidad.
Kaalaman
Anong kaalaman ang kailangan upang maipamalas ang pag-unawa?
Natutukoy ang mga isyung kaugnay sa kawalan ng paggalang sa
dignidad at seksuwalidad.
164
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
II. Pag-uugnay ng mga Kasanayang Pampagkatuto sa Pagtatasa
Pagtatasa
KP1: Natutukoy ang mga
isyung kaugnay sa kawalan
ng paggalang sa dignidad at
seksuwalidad
KP1: Pangangalap ng
napapanahong balita ukol sa
seksuwalidad at pagtukoy ng mga
isyung seksuwal na nakapaloob
dito
KP2: Nasusuri ang mga
isyung kaugnay sa kawalan
ng paggalang sa dignidad at
seksuwalidad
KP2: Pagsusuri ng mga pahayag
ukol sa seksuwalidad kung ang
mga mag-aaral ay sang-ayon
dito o hindi; Pagtukoy ng mga
angkop na kilos sa mga bilog ng
seksuwalidad
C
O
PY
Mga Kasanayang
Pampagkatuto
KP3: Pagpapaliwanag ng
Batayang Konsepto gamit ang
graphic organizer.
KP4: Nakagagawa ng malinaw
na posisyon tungkol sa isang
isyu sa kawalan ng paggalang
sa dignidad at seksuwalidad
KP4: Pagsasagawa ng isang
posisyon o pasiya tungkol sa
isang isyung pangseksuwalidad;
Paggawa ng isang malinaw na
posisyon o commitment na hindi
kailanman gagawin ang mga isyu
tungkol sa seksuwalidad;
Paggawa ng plano na may
kinalaman sa mga aspekto
ng buhay; Paggawa ng isang
advocacy campaign laban sa
pang-aabusong seksuwal sa
pamamagitan ng pagdisenyo
ng bulletin board o video
presentation.
D
EP
E
D
KP3: Napatutunayan na: Sa
pamamagitan ng malawak
na kaalaman sa mga isyung
may kinalaman sa kawalan
ng paggalang sa digniidad
at sa sekswalidad ng tao,
magkakaroon ng malinaw
na posisyon tungkol sa
kahalagahan ng paggalang sa
pagkatao ng tao at sa tunay na
layunin nito.
.
165
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
III. Plano ng Pagtuturo-Pagkatuto
A. ANO ANG INAASAHANG MAIPAMAMALAS MO?
Layunin: Ipakilala ang paksa at ilatag sa mag-aaral ang dapat niyang maipamalas
bilang indikasyon ng pag-unawa, ang apat na Kasanayang Pampagkatuto (KP)
batay sa apat na Antas ng pagtatasa (Four Levels of Assessment sa DepEd
Order No. 73, s.2012) at kraytirya sa pagtataya ng output sa Produkto/Pagganap
C
O
PY
1. Talakayin ang panimula sa pahina 280 ng Modyul 14. Mahalagang maiugnay ang
kasalukuyang aralin sa mga nagdaang aralin (Modyul 10) noong sila ay nasa
baitang 8 upang maipaunawa sa mga mag-aaral ang halaga ng pagkatuto mula
sa mga ito at ang kaugnayan nito sa kasalukuyang mga modyul. Mahalagang
mapukaw ang kanilang isip at damdamin sa panimula pa lamang upang matiyak
na makuha ang kanilang interes para sa pagsasagawa ng mga gawain.
2. Ipabasa sa mga mag-aaral nang paisa-isa ang mga layuning pampagkatuto para
sa modyul na ito.
3. Ipaliwanag sa kanila ang mga kraytirya ng pagtataya ng output sa Kakayahang
Pampagkatuto 14.4.
4. Sabihin: Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning binasa?
EP
E
D
Tandaan: Hindi binanggit sa Modyul sa Pagkatuto ang kabuuan ng KP3 upang
maiwasan na kaagad na mailahad sa mga mag-aaral ang Batayang Konsepto.
Mahalagang matiyak na sa pagdaloy ng mga gawain at kabuuan ng aralin,
mahihinuha nila ang Batayang Konsepto.
Paunang Pagtataya
D
Layunin: Tayahin ang kaalaman ng mag-aaral tungkol sa paksa sa antas ng
KAALAMAN, KASANAYAN (Process/Skills), at PAG-UNAWA (understanding
of concepts.) Self-assessment sa mga kakayahan tungkol sa paksa at Multiple
Choice Test gamit ang Bloom’s Taxonomy.
1. Pasagutan sa mga mag-aaral ang Paunang Pagtataya na nasa pahina 281 at 282
sa kanilang kuwaderno.
2. Ipaunawa sa mga mag-aaral ang layunin sa pagbibigay ng Paunang Pagtataya.
3. Ipabasa ang Panuto sa bawat bahagi at sabihin: Mayroon bang kailangang
linawin sa Panuto?
4. Maglaan ng 10 - 15 minuto para sa Pagtataya. Pagkatapos, iwasto ang kanilang
mga sagot.
5. Gamiting gabay ang resulta ng Pagsusulit upang mataya ang mga kasanayang
nangangailangan ng mas malalim na pagtalakay.
166
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
6. Palagdaan sa mag-aaral ang ginawang pagtataya at atasan silang itabi ito upang
magamit sa paghahambing sa Panghuling Pagsusulit.
Tandaan: Mahalagang ipaunawa sa mga mag-aaral na kung anuman ang maging
resulta ng paunang pagtataya, hindi ito magiging bahagi ng pagbibigay ng marka,
kundi isang mahalagang pagbabatayan ng kanilang pag-unlad.
PY
Pagkatapos ng Paghinuha sa Batayang Konsepto, pasagutang muli sa mga
mag-aaral ang Paunang Pagtataya upang malaman ang antas ng kanilang pagunawa sa mga konsepto at kung nagkaroon ng pag-unlad ang kanilang kakayahan
sa pagkamit at pagpapanatili ng kabutihang panlahat.
B. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN
Gawain 1
C
O
Layunin: Tayahin ang mga dating kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa
na nakabatay sa karanasan upang matukoy ng guro ang mga maling kaalaman ng
mga mag-aaral (misconceptions o alternative conceptions).
EP
E
D
Layunin ng gawaing ito na maipamalas ng mga mag-aaral ang kanilang
natutuhan noong sila ay nasa Baitang 8 tungkol sa seksuwalidad. Layon nitong
makita kung saan maaaring magsimula ang guro sa pagtatalakay ng mga isyung may
kinalaman sa seksuwalidad.
D
1. Ipagawa ang Gawain 1 sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman. (Maaari din
itong ibigay bilang takda, ngunit tiyakin na lubusang naunawaan ng mga magaaral ang panuto bago sila hayaang gawin ang gawain sa kanilang bahay.)
2. Ipabasa ang Panuto at saka sabihin: Mayroon bang kailangang linawin sa Panuto?
3. Bigyan nang sapat na panahon ang mga mag-aaral na maisagawa ang Gawain 1.
4. Gumawa ng katulad na web map sa pisara. Tumawag ng mga mag-aaral na
maaaring magbigay ng mga salitang may kinalaman sa Seksuwalidad.
5. Tumawag ng ilang mag-aaral na maaaring magpaliwanag ng kanilang web map.
6. Magkaroon ng maikling pagtalakay ng web map na nabuo sa pisara.
Gawain 2
Sa gawaing ito ay inaasahang matukoy ng mga mag-aaral ang mga isyu sa
seksuwalidad na nangyayari sa panahon ngayon na maaaring kinasasangkutan din
ng mga kabataang katulad nila.
Paghahanda ng Guro:
Gumupit ng mga larawan mula sa diyaryo , babasahin, o di kaya’y mula sa
internet na may kaugnayan sa bawat isang isyu ng Seksuwalidad. Pagsama-samahin
ang mga larawang magkakaugnay na tumutukoy sa isang isyu. Ilagay ito sa isang
167
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
envelope. Maglagay din sa envelope ng pinaghiwa-hiwalay na letrang tumutugon sa
isyung ipinapakita sa mga larawan.
Gawain 3
C
O
PY
1. Pangkatin ang mga mag-aaral sa apat na grupo. Ipamahagi sa bawat isang grupo
ang mga envelope.
2. Sabihin sa mga mag-aaral na sa loob ng envelope ay mga larawang tumutukoy
sa isang isyu ng seksuwalidad. Tukuyin kung anong isyu ito. Pagkatapos na ito’y
matukoy, buuin ang mga letrang kasama ng mga larawan.
3. Ipabasa ang Panuto at sabihin: Mayroon bang kailangang linawin sa Panuto?
4. Ipagawa ang Gawain 2 sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman. Bigyan ng
5 minuto ang mga mag-aaral upang isagawa ang gawain. Bigyan ng simpleng
regalo ang grupong mauunang makabuo ng mga letrang tumutukoy sa isang isyu
ng seksuwalidad.
5. Ipatalakay sa bawat isang grupo ang prosesong ginawa nila at ang nabuo nilang
salita mula sa mga letra at larawang ibinigay sa kanila.
6. Pagkatapos ng bahaginan sa klase, pasagutan sa mga mag-aaral ang mga tanong
sa kanilang kuwaderno. Tumawag ng piling mga mag-aaral na magbabahagi ng
kanilang sagot sa mga tanong.
7. Tiyaking magagamit ang pagkatuto sa mga nagdaang gawain upang maiugnay
ito sa mga susunod na gawain.
EP
E
D
Sa gawaing ito ay inaasahang masusuri ng mga mag-aaral ang mga pahayag
at kung sila ba ay sang-ayon dito o hindi. Kailangan ding ipaliwanag ng mga mag-aaral
kung bakit sa kanilang pagtingin ang mga pahayag ay nararapat na sang-ayunan o
hindi.
Paghahanda ng Guro:
I-encode o isulat sa bond paper ang bawat isang pahayag. Tiklupin ito at ihanda
para sa pagbubunot ng mga mag-aaral. Magtalaga ng isang mamumuno sa klase na
siyang magpapabunot ng mga pahayag.
D
1. Ipagawa ang Gawain 3. Ipabasa ang Panuto at sabihin: Mayroon bang kailangang
linawin sa Panuto?
2. Tatawag ang namumuno ng isang mag-aaral na bubunot ng pahayag. Susuriin
ngayon ng mag-aaral kung sang-ayon siya sa pahayag o hindi. Bigyan ng 1
minuto ang mag-aaral na sasagot.
3. Pagkatapos na ang pahayag, tumawag ng mga mag-aaral na magsusuri kung ang
kasagutan ay tama. Hayaan ang mag-aaral na magbigay ng kaniyang katuwiran
kung bakit nasabi niyang tama o mali ang sagot ng kaniyang kamag-aral. Itanong
din ang mga katanungang nasa LM na may kaugnayan sa gawaing ito.
4. Gawin ang mga nabanggit na instruction sa mga bilang na 2 - 3 hanggang
matapos ang 10 pahayag.
5. Kinakailangan ang paggabay ng guro sa gawaing ito lalo na sa pagkontrol ng
oras sa bawat pagpapaliwanag na gagawin ng mga mag-aaral.
168
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
C. PAGLINANG NG MGA KAALAMAN, KAKAYAHAN,
AT PAG-UNAWA
Layunin: Tulungan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT) at
paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang mga kaalaman ng mag-aaral na
hango sa karanasan.
Gawain 4
PY
Ang gawaing ito ay naglalayong makita ang kahandaan ng mga mag-aaral
na magsagawa ng pasiya sa isang sitwasyong may kaugnayan sa isang isyu ng
seksuwalidad.
Gawain 5
C
O
1. Magtalaga ng mga mag-aaral na maaaring magsadula ng kuwento ni Bing at ng
kaniyang kaibigang si Clarissa. Kung ito ay hindi magagawa, maaari na lamang
itong basahin sa klase.
2. Matapos itong basahin, sagutan sa klase ang mga gabay na tanong.
3. Tumawag ng mga mag-aaral na magbabahagi ng kanilang mga sagot.
EP
E
D
Sa gawaing ito ay inaasahan na makagagawa ang mga mag-aaral na gumawa
ng isang pasiya tungkol sa isang isyung panseksuwalidad kung sila ang masasangkot
dito.
D
1. Balikan ang Gawain 2. Ipaunawa sa mga mag-aaral ang Panuto.
2. Gamit ang graphic organizer na ipinakita sa modyul, ipaliwanag sa mga magaaral ang kanilang gagawin na nauukol sa pasiyang maaari nilang gamitin kung
sila ay mahaharap sa kaparehong sitwasyon na gaya kay Clarissa. Ipasulat ito sa
kanilang kuwaderno.
3. Pasagutan sa mga mag-aaral ang mga tanong at talakayin ito sa klase.
4. Tiyakin na unti-unting nagagabayan ang mga mag-aaral sa paghinuha ng
Batayang Konsepto.
169
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
D. PAGPAPALALIM
Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT) at
paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang isang babasahing naglalaman
ng mga kaalaman at malalim na paliwanag sa paksa batay sa mga disiplina ng
EsP- ang Etika at Career Guidance.
PY
Paalala: Makatutulong kung ang sanaysay ay ipababasa na sa mga mag-aaral
bilang takdang aralin. Mahalaga ang pagpapakita ng malikhaing presentasyon o
video upang mapukaw ang kanilang interes sa paksa, ngunit kailangan pa ring
malinang ang kanilang kakayahan sa pag-unawa sa paksa gamit ang sanaysay.
D
EP
E
D
C
O
1. Talakayin ang napag-aralan ng mga mag-aaral tungkol sa seksuwalidad sa
Baitang 8. Maaaring tumawag ng mag-aaral na magbahagi ng mga konseptong
natatandaan pa nila tungkol sa seksuwalidad.
2. Tanungin ang mga mag-aaral kung ano ang maaaring mangyari kung ang
seksuwalidad ay di mabuo o kaya’y malinang.
3. Ibahagi sa mga mag-aaral ang survey na isinagawa ng National Secretariat
for Youth Apostolate tungkol sa pakikibaka ng mga kabataan sa seksuwalidad.
Itanong sa mga mag-aaral kung ano-ano ang isyu tungkol sa seksuwalidad ang
nararanasan ngayon ng kabataan.
4. Maghanda ng mga metacard at isulat ang mga isyung seksuwal na nakapaloob
at tinalakay sa bahagi ng Pagpapalalim ng modyul na ito.
5. Isa-isahin ang pagtalakay sa mga isyung pangseksuwalidad at ang mga maling
pananaw tungkol dito. Ipaliwanag sa mga mag-aaral ang mga nararapat at tamang
pagtingin sa seksuwalidad upang hindi maganap ang mga isyung seksuwal na
ito. Magiging mas kawili-wili ang pagtatalakay kung magpapakita ng mga larawan
o video na tungkol sa mga isyung seksuwal na ito. Paalala: Mahalagang panoorin
muna ng guro ang video upang masegurong kaaya-aya ang mga larawan at
wikang ginamit. Maaari itong gawin sa loob ng 10 minuto lamang. Gayundin,
maaaring mangalap ang guro ng mga datos sa women’s desk sa mga presinto
ng pulis at sa mga ibang ahensiya ng gobyerno na humahawak sa mga problema
at usaping ganito. Maaari itong gamitin para maipaalam sa mga mag-aaral ang
kasalukuyan at tunay na nangyayari sa mga isyu tungkol sa seksuwalidad at ang
epekto nito. Maaari din naman itong gawing extension activity para sa mga magaaral.
6. Maaaring gamitin ng guro ang batayan sa ibaba ukol sa tamang pasiya para sa
sitwasyong ibinigay sa mga mag-aaral.
170
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Sitwasyon
Mga
Pagpipilian /
Paraan
Pagpayag na sumamang
pumasok
sa
hotel
upang
mapatunayan
ang
pagmamahal
sa
kasintahan.
Pagpapaliwanag
sa
kasintahan na hindi siya
sasama dahil hindi pa sila
kasal kung kaya’t hindi pa
nila ito nararapat gawin.
Ang pagsama sa kaniyang
kasintahan ay kaniyang
gagawin dahil maaari siya
nitong iwan at tuluyang
magpakamatay.
Ang hindi pagpayag sa
kagustuhan ng kaniyang
kasintahan ay marapat
lamang sapagkat wala
pa sila sa tamang gulang
at maaaring makasira sa
kaniyang pag-aaral kahit pa
nga sobra niya itong mahal.
C
O
Sirkumstansiya
Mapanatili ang kalinisan ng
puri at reputasyon bilang
isang lider ng kabataan at
tiwala ng pamilya
PY
Layunin
Mapatunayan na mahal
ang kasintahan.
D
EP
E
Kahihinatnan
Ang pakikipagtalik ay maaaring Maaaring makipaghiwalay sa
mauwi sa pagbubuntis ng kaniyang kasintahan.
wala sa panahon at pagtrato
sa kasintahan bilang isang
materyal
na
bagay
na
puwedeng gamitin kung kailan
kinakailangan.
Ang pagpayag sa paanyayang makipagtalik upang patunayan ang pagmamahal
sa simula pa lang ay isa ng maling kilos. Maraming paraan upang patunayan
ang pagmamahal. Ang pakikipagtalik ay maaari lamang para sa isang babae
at lalaking naikasal na. Ang sirkumstansiya ng kilos na maaaring magdala sa
pagpayag sa maling gawaing ito ay ang pagbabanta na magpapakamatay ang
kasintahan gayundin ang pakikipaghiwalay. Subalit, nararapat ding isaalangalang na bilang isang lider ng kabataan, ikaw ay modelo nila. Anumang gawin
mo ay maaaring maging isang statement na puwede nilang gayahin. Bilang
anak na iginagapang sa pag-aaral, maaaring masira ang tiwala saiyo ng
iyong mga magulang kung sakaling malaman nila ang iyong ginawa gayundin
kung mayroong masamang mangyayari saiyo (halimbawa ay mabuntis). Ang
pagbabantang makikipaghiwalay o magpapakamatay ang iyong kasintahan ay
isang tanda ng kahinaan na maaari mong magamit sa pag-iisip kung mahal
ka nga ba niya o hindi. Mahalagang tandaan na ang pagmamahal ay walang
ibinibigay na mga kondisyon. Sa bahaging ito, nararapat na gamitin ng isang
kabataang ang maingat na paghuhusga upang marating ang tunay at nararapat
na layunin ng kilos na isasagawa.
D
•
171
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
7. Talakayin ang bahaging Pagbubuo ng Pagpapalalim. Maaaring gumawa ang
guro ng isang presentasyon tungkol sa Pagbubuo na makapupukaw sa kanilang
damdamin at magdadala sa kanila sa paggawa at pagpapasiya ng tama.
8. Maging malikhain upang hindi maging kabagot-bagot sa mag-aaral ang bahaging
ito. Ito ang mahalagang nilalaman ng aralin dahil ito ang magbibigay ng mga
etikal na konsepto tungkol sa paksa.
9. Mahalagang tiyakin na ang mga mag-aaral ang makatutuklas ng mga konsepto at
hindi lamang tuwirang ibibigay ng guro.
PY
Sa pagitan ng mga pagtalakay ay mayroong mga tanong na magagamit
upang mataya ang pag-unawa ng mga mag-aaral sa bawat bahagi ng
babasahin. Nagsisilbing formative assessment ang mga ito. Mahalagang hindi
piliting matapos sa isang araw ang pagtalakay dito upang hindi magkaroon ng
information overload ang mga mag-aaral lalong hindi makamit ang layuning
ganap na maunawaan ng mag-aaral ang kabuuan ng Batayang Konsepto.
C
O
1. Matapos ang pagtalakay ay pasagutan sa kanila ang mga tanong sa Tayahin ang
Pag-unawa. Hinihikayat din ang guro na maging malikhain sa pagsasagawa ng
bahaging ito.
2. Mahalagang unti-unting magabayan ang mga mag-aaral na mahinuha ang
Batayang Konsepto sa bahaging ito.
3. Ibigay sa bahaging ito ang Mahalagang Tanong.
D
Paghinuha ng Batayang Konsepto
EP
E
Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT)
sa pamamagitan ng paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang graphic
organizer.
D
1. Pangkatin ang mga mag-aaral. Bawat pangkat ay nararapat na may limang
miyembro.
2. Atasan ang mga mag-aaral na punan ang graphic organizer na nasa modyul at
isulat ito sa ½ manila paper. Bigyan sila ng 15 minuto upang ito ay buuin.
3. Ipapaskil sa pisara o iba pang prominenteng lugar sa silid-aralan ang mga
nabuong graphic organizer ng mga pangkat.
4. Tawagin ang mga pangkat upang magbahagi sa klase ng Batayang Konseptong
kanilang nagawa.
5. Pagkatapos na magbahagi ng mga pangkat, ilagay ng guro sa pisara ang katulad
na graphic organizer na bubuuin ng mga mag-aaral mula sa graphic organizer na
kanilang nagawa. Gabayan ang mga mag-aaral sa paggawa nito.
6. Mula sa graphic organizer na nabuo, isalin sa pangungusap ang nabuong mga
sagot upang maipakita ang Batayang Konsepto ng modyul na ito.
7. Mahalagang tandaan na hindi maaaring lagpasan ang bahaging ito. Sa
pamamagitan lamang ng bahaging ito, matitiyak ang pag-unawa ng mga mag172
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
aaral sa Batayang Konsepto.
8. Ang bahaging ito rin ang magdidikta kung maaari nang magtungo sa susunod
na bahagi ng aralin o kailangang mas pagyamanin pa ang pagtalakay sa paksa.
9. Pasagutan sa mga mag-aaral ang mga tanong sa bahaging Pag-uugnay ng
Batayang Konsepto sa Pag-unlad Ko bilang Tao.
E. PAGSASABUHAY NG MGA PAGKATUTO
Gawain 6
C
O
Pagganap
PY
Layunin: Gabayan ang mga mag-aaral sa pagsasagawa ng PAGGANAP o
PRODUKTO, ang pagpapamalas ng mga angkop na kilos tungo sa paglinang o
pagpapaunlad ng birtud o pagpapahalaga na nakapaloob sa paksa at paghikayat
sa ibang kabataan na isabuhay ang mga pagpapahalagang nakapaloob sa paksa.
Ang gawaing ito ay naglalayong makagawa ang mga mag-aaral ng isang
malinaw na posisyon tungkol sa mga isyu ng seksuwalidad.
D
EP
E
D
1. Pangkatin ang klase sa anim na grupo.
2 Ipabasa nang tahimik ang Panuto. Bigyan sila ng 2 minuto sa pagbasa.
3. Mahalagang maunawaan nang mabuti ng mga mag-aaral ang kanilang gagawin,
kaya kailangang maging bukas sa kanilang mga katanungan.
4. Ipaalala sa mga mag-aaral na mahalagang mailapat ang mga pagkatuto sa modyul
sa pagsasagawa ng gawaing ito.
5. Matapos bigyan ng panahon ang mga mag-aaral na mapag-usapan ang mga
sitwasyong nabanggit, atasan silang gumawa ng isang matibay na posisyon
tungkol sa mga isyung nabanggit. Paghahandain ang mga grupo ng mag-aaral sa
pagbabahagi sa klase.
6. Pagnilayan sa klase ang naging karanasan sa pagsasagawa ng gawain at iugnay
ito sa aralin.
• Kung sakaling maraming hawak na klase ang guro, maaari niyang imbitahin
ang dalawang mag-aaral sa bawat klase at doon ay pag-usapan ang mga
posisyong kanilang napagnilayan. Ang lahat ng kaugnay sa gawaing ito ay
gagawa ng isang posisyon (position statement) na may kaugnayan sa mga
isyung napagnilayan. Maaari itong isulat sa maayos na papel at ipaskil sa
bulletin board para sa Edukasyon sa Pagpapakatao upang makita at mabasa
ng mga tao sa paaralan ang kanilang ginawa at posisyon sa mga isyung
nabanggit.
7. Maaaring gamitin ng guro ang batayan sa ibaba ukol sa tamang pasiya para sa
sitwasyong ibinigay sa mga mag-aaral.
173
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Sitwasyon 1:
Layunin
Makakuha ng perang pambili Makakuha ng perang pambili ng
ng gamot at pagkain sa gamot at pagkain sa madaling
tamang paraan
paraan
Ang paghahanap ng trabaho
ay magiging mahirap kung
ikaw ay hindi nakapagtapos.
Bukod pa rito, walang
maiiwan sa ina mong may
sakit gayundin sa maliliit mo
pang mga kapatid.
Kahihinatnan
Maaaring mapabayaan mo
ang iyong ina at mga kapatid
sa paghahanap ng perang
maitutustos para sa gamot
at pagkain.
D
Maaaring malaman ng asawa
ng lalaki ang inyong ginawa at
magdulot ng mas malaki pang
problema. Baka mawili ka sa
gawaing paghahanap ng pera
sa madaling paraan at malulong
ka rito. Maaari kang mabuntis at
magkaroon ng nakahahawang
sakit.
EP
E
•
Maaaring tanggapin ang alok
sapagkat ito ang pinakamadaling
paraan. Subalit, ang lalaki ay
may asawa at mga anak.
C
O
Sirkumstansiya
Tanggapin ang alok ng
kapitbahay na may asawa
PY
Mga Pagpipilian Maghanap ng
/ Paraan
mapagkakakitaan ng pera
Sa sitwasyong ito nararapat na suriin kung alin sa dalawang opsiyon ang dapat
na mas pahalagahan. Dapat ding tingnan kung alin ang may mas mataas na
halaga, buhay ng mga kapamilya o ang sariling puri.
Sitwasyon 2
Mapanatili ang kalinisan ng iyong puri. Sundin ang bilin ng ina na
sundin at paglingkuran
ang kaniyang kasintahan.
D
Layunin
Mga
Pagpipilian /
Paraan
Isumbong ang ginagawa ng amain sa Ilihim ang ginagawa ng
kanya
amain sa kanya.
174
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Labis na pagmamahal ng iyong ina sa
kaniyang kasintahan; maari din niya
itong gawin sa iba mo pang kapatid na
babae; maaaring lumala ang ginagawa
ng iyong amain
Mahal na mahal ng
iyong ina ang kaniyang
kasintahan; nagbibigay
ito
sa
kaniya
ng
kaligayahan.
Mahal
mo rin ang iyong ina at
magiging masaya ka
kung siya ay maligaya.
Kahihinatnan
Maaaring masaktan ang iyong ina,
at maaari din nga siyang patayin ng
kaniyang kasintahan. Mapapatunayan
dito kung tunay at tapat ang
pagmamahal ng kasintahan sa iyong
ina.
Patuloy kang aabusuhin
ng iyong amain na
maaaring mauwi sa iyong
maagang pagbubuntis;
maaari din niya itong
gawin sa iba mo pang
nakababatang kapatid
na babae.
Marapat na piliin kung ano ang may mas mataas na pagpapahalaga. Sa parte
ng ina, ang pagpipili ay sa gitna ng mga anak o kasintahan. Kung ikaw ay isang
anak, ang kapakanan ng iyong ina o pansariling kapakanan. Ngunit dapat ding
isaalang-alang na kapag nagpatuloy ang gawain ng iyong amain, maaaring
madamay ang iba mo pang kapatid at puwede rin silang mapariwara. Ang
tunay na pagmamahal ng ina ay hindi lamang para sa kaniyang sarili. Higit na
mas dapat pahalagan ang pagmamahal sa mga anak na siyang tunguhin ng
kaniyang pagiging ina.
EP
E
D
•
C
O
PY
Sirkumstansiya
Gawain 7
Sa gawaing ito ay inaasahang makakagawa ang mga mag-aaral ng isang plano
para sa kanilang kinabukasan lalo na sa mga mahahalagang aspekto ng kanilang
buhay.
D
1. Ang gawaing ito ay indibidwal. Ipabasa sa mga mag-aaral ang panuto at tanungin
sila kung may hindi malinaw dito. Tanggapin ang mga paglilinaw mula sa mga magaaral. Ipaliwanag sa mga mag-aaral ang mga aspektong hindi nila naintindihan.
2. Ipakita o bigyan ng sipi ang mga mag-aaral ng pormat na gagamitin sa
pagsasagawa ng gawaing ito. Tanungin ang mga ito kung may hindi malinaw sa
pormat.
3. Ipaalala sa mga mag-aaral na kailangan nilang sagutin ang mga katanungang
nakapaloob sa pagpaplanong kanilang gagawin.
4. Maaaring ibigay na takdang-aralin ang pagsusulat ng maikling sanaysay tungkol
sa isang tanong na napili ng mag-aaral mula sa mga tanong 1 - 5.
5. Pagkatapos na gawin ang pagpaplano, maaaring pangkatin muli ang mga magaaral sa limang grupo. Mula sa kanilang mga plano ay gumawa ng isang 2
minutong advertisement na nagpapahayag ng kanilang mga plano sa buhay.
175
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Pagninilay
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang gawain sa bahaging Pagninilay.
2. Maaaring ibigay ang gawaing ito bilang takdang-aralin. Maaari din namang
ipagawa ito sa klase.
3. Ipabasa nang tahimik sa mag-aaral ang Panuto. Bigyan sila ng 1 minuto sa
pagbasa. Pagkatapos, sabihin: “Mayroon bang hindi malinaw sa Panuto?”
4. Bigyan nang sapat na oras ang mga mag-aaral upang isagawa ang gawain.
5. Ipasulat ang kanilang mga sagot sa kanilang kuwaderno.
Pagsasabuhay
C
O
PY
Ang gawaing ito ay naglalayong makagawa ang mga mag-aaral ng isang bulletin
board o video presentation na magpapakita ng kanilang advocacy campaign laban sa
mga isyung pangseksuwalidad. Maaari itong gawin sa pamamagitan ng pakikipagugnayan sa iba’t ibang samahan sa paaralan tulad ng Student Council, Samahan ng
mga mag-aaral sa Edukasyon sa Pagpapakatao, at iba pang mga samahan. Maaari
ring isama ng mga mga-aaral ang mga opisyal ng GPTA o iba pang magulang para sa
pagbubuo ng bulletin board o kaya ay pagbibigay ng pondo para sa mga materyal na
kanilang gagamitin.
EP
E
D
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang gawain sa bahaging Pagsasabuhay. Ipabasa
nang tahimik sa mag-aaral ang panuto. Bigyan sila ng 2 minuto sa pagbasa.
2. Magtalaga ng mamumuno sa gawaing ito. Ang mga maitatalaga ang siyang
makikipag-ugnayan sa mga samahan sa paaralan sa pagbuo ng bulletin board o
video presentation gayundin ng pagbubuo ng mga konseptong ilalagay dito.
3. Ang mga napiling mamumuno ang siya ring mangunguna sa pagkalap ng mga
konsepto at mga kawikaang maaaring ilagay sa gagawing output.
4. Ang rubric sa pagmamarka ng output na ito ay nakapaloob sa Appendix ng modyul
na ito.
5. Tapusin ang aralin sa pamamagitan ng pagbabahagi ng halaga ng pagkatuto sa
Batayang Konsepto.
D
Talaan ng Ispesipikasyon / Susi sa Pagwawasto
Paksa
Kasanayan
Sagot
1. Pre-marital Sex
Kaalaman
b
2. Kahalagahan ng
Seksuwalidad
Pag-unawa
c
3. Kahalagahan ng
Seksuwalidad
Pag-unawa
d
4. Isyung Seksuwal
Pagsusuri
b
176
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Pagsusuri
d
1. Isyung seksuwal
Pagbubuo
d
6. Pang-aabusong Seksuwal
Pagbubuo
d
7. Pornograpiya
Ebalwasyon
hm
8. Pornograpiya
Ebalwasyon
h
9. Prostitusyon
Ebalwasyon
hm
PY
5. Isyung Seksuwal
I. Panimula:
C
O
Balangkas ng Pagpapalalim
Modyul 14: Mga Isyung Moral Tungkol sa Seksuwalidad
1. Kahulugan ng Seksuwalidad
2. Kahalagahan ng Seksuwalidad
II. Mga Isyung Seksuwal
D
A. Pagtatalik bago ang kasal (Pre-marital Sex)
1. Mga maling pananaw
2. Mga dahilan/pananaw kung bakit ang pagtatalik bago ang kasal ay mali
EP
E
B. Pornograpiya
1. Epekto ng pornograpiya
2. Pornograpiya at sining
3. Kasamaan o maling pananaw sa pornograpiya
D
C. Mga Pang-aabusong Seksuwal
1. Uri o halimbawa ng pang-aabusong Seksuwal
2. Mga dahilan sa pang-aabusong Seksuwal
3. Dahilan kung bakit pang-aabuso ang mga gawaing nabanggit
D. Prostitusyon
1. Kahulugan ng prostitusyon
2. Mga dahilan ng pagkakasangkot sa prostitusyon
3. Epekto ng prostitusyon
III. Pagbubuo
A. Mga katotohanang sinasalungat ng mga isyu tungkol sa Seksuwalidad
B. Kahalagahan ng Seksuwalidad
C. Posisyon o pagpapasiyang dapat gawin ng mga kabataan tungkol sa mga
isyu sa Seksuwalidad
177
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Rubric para sa Advocacy Campaign na gagawin sa pamamagitan ng
Bulletin Board sa bahaging Pagsasabuhay ng modyul na ito
Kraytirya
1. Pagiging malikhain
•
Gumamit
ng recycled
4
3
2
1
Taglay ang
Taglay ang
Taglay ang
Taglay ang isa
lahat ng mga
tatlong mga
dalawa sa mga
lamang sa mga
kraytirya.
kraytirya.
kraytirya.
kraytirya.
materials.
•
May orihinalidad/
hindi
pangkaraniwan
PY
ang disenyo.
•
Malinis at
organisado ang
pagkakadisenyo.
Karamihan ng
mga detalye sa
nilalaman.
2. Kaangkupan sa
paksa.
Angkop ang
C
O
•
May dalawang
May isang
Hindi angkop
lahat ng detalye
detalye na hindi
detalyeng hindi
sa paksa ang
sa output sa
angkop sa
angkop sa
kabuuan ng
paksa.
paksa.
output.
paksa.
Tugma ang
quotation o
prinsipyo sa
paglalarawan.
May dalawang
detalye
na hindi
angkop sa
paglalarawan.
May isang
detalyeng hindi
angkop sa
paglalarawan.
Hindi angkop
ang kabuuan
ng output sa
ibinahaging
paglalarawan
4. Kabuluhan ng
paglalarawan.
Makabuluhan
ang kabuuan
ng ginawang
paglalarawan
sa dignidad at
seksuwalidad.
Hindi
makabuluhan
ang maliit na
bahagi ng
paglalarawan
sa dignidad at
seksuwalidad.
Hindi
makabuluhan
ang malaking
bahagi ng
paglalarawan
sa dignidad at
seksuwalidad.
Hindi
makabuluhan
ang
kabuuan ng
paglalarawan
sa dignidad at
seksuwalidad.
D
EP
E
D
3. May mga
prinsipyo o
quotations na
nagpapahayag
ng kahalagahan
ng dignidad at
seksuwalidad.
178
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Rubric para sa Advocacy Campaign na gagawin sa pamamagitan ng
Video Presentation sa bahaging Pagsasabuhay ng modyul na ito
2. Kaangkupan sa
paksa.
3
Taglay ang lahat
ng mga kraytirya.
Angkop ang lahat
ng detalye sa
output sa paksa.
2
Taglay ang
tatlong mga
kraytirya.
Taglay ang
dalawa sa mga
kraytirya.
1
Taglay ang isa
lamang sa mga
kraytirya.
PY
1. Pagiging
malikhain
• May orihinalidad/
hindi
pangkaraniwan
ang disenyo.
• Malinis at
organisado ang
pagkakadisenyo.
• Karamihan ng
mga detalye sa
nilalaman.
4
May dalawang
detalye na
hindi angkop
sa paksa.
May isang
detalyeng hindi
angkop sa
paksa.
Hindi angkop
sa paksa ang
kabuuan ng
output.
Maydalawang
detalye
na hindi
angkop sa
paglalarawan.
May isang
detalyeng hindi
angkop sa
paglalarawan.
Hindi angkop
ang prinsipyo
o quotation sa
paglalarawan.
C
O
Kraytirya
Tugma ang
quotation o
prinsipyo sa
paglalarawan.
4. Kabuluhan ng
paglalarawan.
Makabuluhan
ang kabuuan
ng ginawang
paglalarawan
sa dignidad at
seksuwalidad.
Hindi
makabuluhan
ang maliit na
bahagi ng
paglalarawan
sa dignidad at
seksuwalidad.
Hindi
makabuluhan
ang malaking
bahagi ng
paglalarawan
sa dignidad at
seksuwalidad.
Hindi
makabuluhan
ang kabuuan ng
paglalarawan
sa dignidad at
seksuwalidad.
Angkop ang voice
over sa mga
pagsasalarawang
ginamit.
May dalawang
detalye
na hindi
angkop sa
paglalarawan.
May mga
detalye ng
voice over na
hindi angkop sa
paglalarawan.
Hindi angkop
ang voice over
na ginamit sa
paglalarawan.
EP
E
D
3. May mga prisipyo
o quotations na
nagpapahayag
ng kahalagahan
ng dignidad at
seksuwalidad.
D
5. Presensiya ng
Voice Over.
2014
179
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Edukasyon sa Pagpapakatao Baitang 10
Ikaapat na Markahan
Gabay sa Pagtuturo sa Modyul 15:
MGA ISYUNG MORAL TUNGKOL SA KAWALAN NG
PAGGALANG SA KATOTOHANAN
Bilang ng Oras:4
I. Pag-uugnay ng mga Pamantayan sa Pagkatuto at mga Kasanayang
Pampagkatuto
PY
Mga Pamantayan sa Pagkatuto
Pamantayang Pangnilalaman: Naipamamalas ng mag-aaral ang pag-unawa
sa mga isyung kaugnay sa kawalan ng paggalang sa katotohanan.
Batayang Konsepto
C
O
Pamantayan sa Pagganap: Nakabubuo ang mag-aaral ng mga hakbang
upang maisabuhay ang paggalang sa katotohanan.
Ano ang pinakamahalagang mensahe na dapat maunawaan at maipamalas
ng mag-aaral?
EP
E
D
Ang pagiging mulat sa mga isyu tungkol sa kawalan ng paggalang sa
katotohanan ay daan upang isulong at isabuhay ang pagiging mapanagutan
at tapat na nilalang.
Pagsasabuhay ng mga Pagkatuto
Ano ang patunay ng pag-unawa?
Nakabubuo ng mga hakbang upang maisabuhay ang paggalang sa
katotohanan.
D
Kakayahan
Anong kakayahan ang dapat maipamalas tungo sa pag-unawa?
Nasusuri ang mga isyung may kinalaman sa kawalan ng paggalang sa
katotohanan.
Kaalaman
Anong kaalaman ang kailangan upang maipamalas ang pag-unawa?
Natutukoy ang mga isyung kaugnay sa kawalan ng paggalang sa katotohanan.
180
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
II. Pag-uugnay ng mga Kasanayang Pampagkatuto sa Pagtatasa
Mga Kasanayang Pampagkatuto
Pagtatasa
KP1: Natutukoy ang mga isyung
kaugnay sa kawalan ng paggalang
sa katotohanan
KP1: Pagbubuo ng pangkat sa
pag-iisa-isa ng mga isyu sa lipunan
na nagpakita ng kawalan ng
paggalang sa katotohanan
KP2: Pagsusuri sa tatlong kaso at
pagbibigay ng resolusyon dito
C
O
KP2: Nasusuri ang mga isyung
may kinalaman sa kawalan ng
paggalang sa katotohanan
PY
Pagtitimbang sa mga pahayag sa
pag-iwas ng hayagang paglalabas
ng katotohanan at pagbibigay
patunay sa pagpapaliwanag
KP3:
Pagpapaliwanag
ng
Batayang Konsepto gamit ang
graphic organizer
EP
E
D
KP3: Napapatunayan na: Ang
pagiging mulat sa mga isyu
tungkol sa kawalan ng paggalang
sa katotohanan ay daan upang
isulong at isabuhay ang pagiging
mapanagutan at tapat na nilalang
KP4: Nakabubuo ng mga hakbang
upang maisabuhay ang paggalang
sa katotohanan
.
KP4: Pagbuo ng mga hakbang
sa paninindigan at paggalang sa
katotohanan sa pamamagitan ng
mga ibibigay na sitwasyon
D
Paggawa ng isang panukala
tungkol sa mga isyu na may
kinalaman sa gawaing intelektuwal
at etikal na isyu
Pagsagot sa pagninilay
Paglunsad ng isang symposium na
oorganisahin ng buong klase mula
sa gabay ng guro
181
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
III. Plano ng Pagtuturo-Pagkatuto
A. ANO ANG INAASAHANG MAIPAMAMALAS MO?
D
C
O
PY
1. Sa panimula ng Modyul 15, mahalagang maiugnay ang kasalukuyang aralin sa
mga nakalipas na aralin upang maipaunawa sa mga mag-aaral ang halaga ng
pagkatuto mula sa mga ito at ang kaugnayan nito sa susunod na modyul.
2. Mahalagang mapukaw ang interes ng mga mag-aaral sa panimula pa lamang
upang matiyak ang magandang pagsisimula ng mga aralin patungo sa gawain.
3. Mahalagang maiugnay ang kasalukuyang aralin sa mga nagdaang aralin sa
angkop na taon (B7, B8, o B9) upang maipaunawa sa mga mag-aaral ang
kahalagahan ng pagkatuto mula rito at ang kaugnayan nito sa kasalukuyang
modyul.
4. Ipatukoy sa mga mag-aaral ang konteksto (thesis statement) na naglalarawan sa
paksa at dapat bigyang-tuon.
5. Ipatukoy sa mga mag-aaral ang Mahalagang Tanong na dapat sagutin sa
modyul.
6. Ipabasa ang apat na Kasanayang Pampagkatuto (KP) at ang mga kratirya sa
pagtataya ng output sa ikaapat na Kasanayang Pampagkatuto (KP 15.4).
7. Sabihin at itanong: Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning
binasa?
EP
E
Tandaan: Hindi binanggit sa mga Kasanayang Pampagkatuto ang kabuuan ng
KP3 upang maiwasan na mailahad kaagad sa mga mag-aaral ang Batayang
Konsepto. Mahalagang matiyak na sa pagdaloy ng mga Gawain, sa pag-unawa
ng babasahin sa Pagpapalalim at kabuuan ng aralin, mahihinuha nila ang
Batayang Konsepto.
D
8. Ipabasa sa mga mag-aaral ang mga kraytirya sa pagtataya ng output sa Produkto/
Pagganap (KP 15.4).
Paunang Pagtataya
Layunin: Tayahin ang kaalaman ng mag-aaral tungkol sa paksa sa antas ng
KAALAMAN, KASANAYAN (process/skills), AT PAG-UNAWA (understanding of
concepts) (KP 15.2)
1. Ipaunawa sa mga mag-aaral ang layunin sa pagbibigay ng Paunang Pagtataya –
upang mataya ang kanilang mga dating kaalaman lalo na sa nilalaman ng aralin
na matatagpuan sa bahaging Pagpapalalim.
2. Ipabasa ang Panuto: Mayroon bang kailangang linawin sa Panuto?
182
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
3. Pasagutan sa mga mag-aaral ang Paunang Pagtataya sa loob ng 10 hanggang
15 minuto.
4. Gamiting gabay ang resulta nito upang mataya ang mga kasanayang
nangangailangan ng mas malalim na pagtalakay.
5. Palagdaan sa mag-aaral ang ginawang pagtataya at atasan silang itabi ito upang
magamit sa paghahambing sa resulta ng pagsagot muli nito pagkatapos basahin
ang Pagpapalalim.
PY
Tandaan: Mahalagang ipaunawa sa mga mag-aaral na kung anuman ang maging
resulta ng Paunang Pagtataya, hindi ito magiging bahagi ng pagbibigay ng marka,
kundi isang mahalagang pagbabatayan ng kaniyang pag-unlad.
C
O
Pagkatapos ng Pagpapalalim, pasagutang muli sa mga mag-aaral ang pagtataya
upang malaman ang antas ng kanilang pag-unawa sa mga konsepto at kung
nagkaroon ng pag-unlad ang kanilang pag-unawa sa Katotohanan.
B. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN
EP
E
D
Layunin: Tayahin ang mga dating kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa
na nakabatay sa karanasan upang matukoy ng guro ang mga maling kaalaman ng
mga mag-aaral (misconceptions o alternative conceptions) (KP 15.1)
Gawain 1
Panuto:
D
1. Ipagawa ang unang Gawain sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman.
2. Ipabasa sa mga mag-aaral ang Panuto at bigyan sila ng pagkakataon na magtanong
batay sa mga nais nilang linawin sa panuto.
3. Bigyan nang sapat na panahon ang mga mag-aaral na maisagawa ang iniatas na
unang pangkatang gawain. Bigyan sila ng 10 - 15 minuto para rito.
4. Hikayatin ang mga mag-aaral na magbigay ng kanilang mga ideya tungkol sa iba’t
ibang isyu sa lipunan na kung saan ay nagpakita ng kawalan ng paggalang sa
katotohanan.
5. Pagkatapos, bigyan ang lider ng pangkat nang sapat na panahon para sa paguulat.
6. Bilang guro, may nakahandang tanong para sa unang gawain upang ang mga
naibigay na sagot ay nabigyang direksiyon. Hikayatin ang mga mag-aaral na
makapagbigay ng opinyon at pananaw sa kanilang mga sagot.
183
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 2
Panuto:
PY
1. Ipagawa ang Gawain 2 sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman. Ipabasa ang
Panuto at ibigay ang hinihingi ng bawat aytem.
2. Maglaan ng 5 minuto para sa mga mag-aaral na masagutan ito. Pasagutan ito sa
kanilang kuwaderno.
3. Pagkatapos ay hikayatin sila na magbahagi ng mga sagot sa kanilang nais na
kapareha. Hayaan silang mamili ng kapareha na pagbabahaginan ng kanilang
ginawa.
4. Magkaroon ng maikling pagbabahaginan sa klase.
C. PAGLINANG NG MGA KAALAMAN, KAKAYAHAN,
AT PAG-UNAWA
D
Gawain 3
Panuto:
C
O
Layunin: Tulungan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT) at
paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang mga kaalaman ng mag-aaral na
hango sa karanasan. (KP 15.2)
D
EP
E
1. Magkaroon ng maikling ugnayan mula sa Pagtuklas ng Dating Kaalaman tungo
susunod na gawain. Mahalagang matiyak na nanatili ang pagkatuto sa mga magaaral upang masegurong na maiuugnay nila ang pagkatuto rito sa susunod na
gawain.
2. Gabayan ng guro ang klase sa pagpapangkat na may 6 na miyembro. Pagkatapos,
ipabasa sa isang mag-aaral ang Panuto at saka tanungin: Mayroon bang kailangang
linawin sa Panuto?
3. Basahing muli ang mga gabay na tanong na kanilang magagamit sa pangkatang
gawain. Ipaunawa sa kanila na mahalagang masagot ang lahat ng mga tanong.
4. Maging bukas sa mga tanong at paglilinaw ng mga mag-aaral.
Para sa Guro:
Narito ang mga posibleng sagot na maaaring maging gabay sa mga
inaasahang sagot ng bawat mag-aaral.
Para sa Unang Kaso –
a. Hindi nabigyan nang sapat na katuwiran ang ginawang kilos ng mag-aaral. Dahil
naging makasarili at hindi niya ginamit ang mapanuring pag-iisip bagkus ay mas
lalo niyang dinagdagan ang kasalanan niya sa kaniyang magulang.
b. Ang nararapat gawin ay aminin at ilahad ang kaniyang punto gaano man kabigat
o kababaw ang naisip na dahilan.
184
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Mungkahing Resolusyon:
A. Ilahad nang detalyado sa ama at maging mapanagutan sa anumang parusa
mula sa pagsisinungaling na ginawa.
B. Humanap o kumausap ng taong maaaring mamagitan upang mapaliwanagan
ang ama. Maaaring ito ay iyong ina o isa sa iyong mga kapatid
Para sa Ikalawang Kaso –
a. Hindi makatwiran lalo na sa taong lumikha at namuhunan dito.
b. May posibilidad na gawin ko po ito lalo na kung may kamahalan ang halaga ng
CD na gusto kong panoorin.
PY
Mungkahing Resolusyon:
A. Mas makabubuting huwag na lamang bumili.
B. Hintayin na lamang itong mag-sale sa isang Record bar o humiram sa isang
kaibigang may kopya nito pero hindi dapat pirated.
C
O
Para sa Ikatlong Kaso –
a. May limitasyon ang lahat lalo na sa paggamit ng mga intelektuwal na pag-
aari ng isang tao kahit pa ito ay isa sa iyong estudyante.
Gawain 4
EP
E
Panuto:
D
Mungkahing Resolusyon:
A. Huwag gamitin ang mga sulatin o pananaliksik na gawa ng mga mag-aaral para
sa sariling pakinabang dahil ito ay isang uri ng pagnanakaw.
B. Lumikha ng sariling gawa upang maiwasan ang pagbaba ng integridad bilang
Guro o Propesor sa isang unibersidad.
D
1. Iugnay ang unang Gawain sa mensaheng nais iparating sa mag-aaral patungo sa
ikalawang Gawain.
2. Maghanda ng isang kuwarto para sa panooring dokumentaryo gayundin ang LCD
projector, sound system, at laptop.
3. Magbigay ng kabuuang pagtingin (overview) sa bawat dokumentaryo upang
magkaroon ang mag-aaral ng ideya sa panoorin. Kung hindi man sapat ang
panahon, maglaan pa ng dagdag na oras para rito. Kung kulang man sa panahon,
ipagawa na lamang ito bilang takdang-aralin.
4. Pasagutan ang mga tanong mula sa napanood na dokumentaryo. Bilang mungkahi,
maaring ibigay itong takdang-aralin sa kanila.
5. Tiyakin na unti-unting nagagabayan ang mga mag-aaral sa paghinuha ng
Batayang Konsepto.
Gawain 5
Panuto:
1. Iugnay ang sinuring dokumentaryo para sa paghahanda sa susunod na gawain,
mas mainam na gawin itong pangkatan. Gawing apat na miyembro sa bawat
grupo.
185
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PY
2. Pagkatapos, ipabasa sa isang mag-aaral ang panuto nang malinaw at malakas.
Ipaliwanag sa klase ang mga nararapat gawin upang maging makabuluhan ang
gawain para sa paglinang.
3. Bigyan ang bawat pangkat ng sipi mula sa kanilang modyul, kung kulang ang mga
lathalain ay maaaring magdagdag ng mga napapanahong isyu na may kinalaman
sa kawalan ng paggalang sa katotohanan.
4. Sa bawat lathalain ay may kaukulang tanong na maaaring talakayin sa klase na
magbibigay-daan sa mas lalong pagkatuto sa Pagpapalalim.
5. Maaaring ibigay itong gabay sa bawat pangkat na mapag-usapan at mapayabong
ang pagbabahaginan.
6. Sa pagtatapos, mainam na ihanda ang klase patungo sa paghinuha ng batayang
konsepto.
C
O
D. PAGPAPALALIM
Gawain 6
Panuto:
D
Layunin: Gabayan ang mga mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong
(MT) at paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang isang babasahin na
naglalaman ng mga kaalaman at malalim na paliwanag sa paksa batay sa mga
disiplina ng EsP – ang Etika at Career Guidance (KP 15.3)
D
EP
E
1. Malawak ang pagtalakay sa aralin dahil sa mga isyung kaugnay ng katotohanan
at paninindigan dito. Malalim din ang pagtalakay sa aralin dahil ang nilalaman nito
ay nakabatay sa mapanagutang kilos at maingat na paghusga. Binuo ito upang
mailatag sa bawat mag-aaral ang argumento na nais ipunto ng babasahin.
2. Sabihin: Ngayon, sisikapin nating unawain ang mga mahalagang konsepto
tungkol sa paksa gamit ang isang babasahin. Tingnan natin kung magkakaroon
ng pagbabago sa inyong mga sagot matapos na maunawaan ang nilalaman ng
babasahin.
3. Ipabasa sa isang mag-aaral ang bawat bahagi at tanungin ang pagkaunawa niya
rito. Kung mali ang kaniyang pagkaunawa sa anumang talata, magbigay ng
tanong upang gabayan siya sa pagbuo ng tamang pag-unawa (o paraphrasing).
Tandaan: Mahalagang ipaunawa sa mga mag-aaral ang bawat bahagi ng
babasahin at ang kabuuan nito dahil dito nila makukuha ang mga konseptong
nakaangkla sa Pilosopiyang Moral.
4. Isulat sa pisara ang mga ideya na makatutulong sa pag-unawa sa paksa at
paghinuha ng Batayang Konsepto.
5. Iminumungkahing gamitin ang pagkamalikhain upang hindi maging kabagot-bagot
para sa mag-aaral ang bahaging ito.
186
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
6. Mahalagang tiyakin na ang mga mag-aaral ang makatutuklas ng mga konsepto at
hindi lamang tuwirang ibibigay ng guro.
Paalala sa Guro: Sa pagitan ng mga pagtalakay ay may mga kahon na naglalaman
ng mga tanong na magagamit upang mataya ang pag-unawa ng mga mag-aaral
sa bawat bahagi ng babasahin. Nagsisilbing formative assessment ang mga ito.
Mahalagang huwag piliting na matapos sa iisang araw ang pagtalakay dito upang
hindi magkaroon ng information overload ang mga bata dahil lalong hindi makamit
ang layuning ganap na maunawaan ng mga mag-aaral ang kabuuan ng Batayang
Konsepto.
PY
Paghinuha ng Batayang Konsepto
C
O
Layunin: Gabayan ang mga mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT)
sa pamamagitan ng paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang graphic
organizer.
D
EP
E
D
1. Ilatag ang mga hakbang ayon sa hinihingi ng bahaging ito sa Modyul.
2. Maaaring atasan ang mga mag-aaral na gumawa ng concept map sa bahaging
ito. Ipasulat ito sa isang manila paper. Maaaring sundin ang pormat na nasa
modyul.
3. Ang malaking konsepto ay ang KATOTOHANAN at ang paninindigan na hanapin
at mahalin ito. Mula rito ay isusulat nila ang mga kaugnay na konsepto na kanilang
natutuhan mula sa mga gawain at babasahin.
4. Pagkatapos ay ipasuri sa kanila ang mga naisulat nila at atasan silang bumuo ng
isang malaking konsepto mula rito.
5. Tingnan ang kanilang mga ginawa at pakinggan ang malaking konseptong
kanilang ibabahagi sa klase.
6. Pagkatapos ay magpaskil sa pisara ng katulad na graphic organizer na nasa
modyul o maaari din namang lumikha ng sariling graphic organizer.
7. Gabayan ang mga mag-aaral sa pagbuo ng Batayang Konsepto. Tumawag ng
ilang mga mag-aaral na magbabahagi nito sa klase.
8. Paghambingin ang nabuong malaking konsepto sa pangkat at ang mabubuong
konsepto gamit ang graphic organizer.
9. Magbigay ng sariling output kung kinakailangan.
10. Mahalagang tandaan na hindi maaaring lagpasan ang bahaging ito. Sa
pamamagitan lamang ng bahaging ito, matitiyak ang pag-unawa ng mga magaaral sa Batayang Konsepto.
11. Ang bahaging ito rin ang magdidikta kung maaari nang magtungo sa susunod na
bahagi ng aralin o kailangang mas pagyamanin pa ang pagtalakay sa paksa.
187
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
E. PAGSASABUHAY NG MGA PAGKATUTO
Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsasagawa ng PAGGANAP O
PRODUKTO, ang pagpapamalas ng mga angkop na kilos tungo sa paglinang o
pagpapaunlad ng birtud o pagpapahalaga na nakapaloob sa paksa at paghikayat
sa ibang kabataan na isabuhay ang mga pagpapahalagang nakapaloob sa
paksa. (KP 15.4)
Pagganap
PY
Gawain 7
Panuto:
Para sa Guro:
D
C
O
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang Pagganap bilang takdang gawain.
2. Ipabasa nang tahimik ang Panuto at bigyan sila ng pagkakataon na makapagtanong
bilang paglilinaw sa kanilang gagawin.
3. Bigyan ang mga mag-aaral ng 20 minuto upang makasagot at makabuo ng mga
hakbang sa paninindigan at paggalang sa katotohanan.
4. Ipalagay sa kuwaderno ang mga sagot.
5. Magbigay ng sariling output mula sa mga sagot ng mag-aaral.
EP
E
Narito ang mga posibleng sagot na maaaring maging gabay sa mga
inaasahang sagot ng bawat mag-aaral.
Mga Sitwasyon
D
1. Gahol na ako sa oras
upang mangalap ng mga
impormasyon tungkol sa
aking action research.
Nakatakda itong ipasa
ikatlong araw mula
ngayon. Sa isang site ng
internet ay may nakita
kang kahawig ng iyong
research. Makatutulong
ba ito para sa iyo?
Ang gagawin ko
Paliwanag
Una, iaayos ko ang aking
mga gawain na maaari ko
munang ipagpaliban at
iprayoridad ko ang dapat
kong ipasa upang hindi ako
makakuha ng mababang
marka.
Pangalawa, mas pipiliin ko pa
ring gumawa ng sarili kong
likha kaysa mangopya sa net.
Mas mabuti na
makakuha ng marka
gaano man ito
kababa o kataas, ang
mahalaga ay naging
matapat ako sa aking
ginawang produkto.
188
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Bilang isang miyembro ng
kampanya sa Anti-Piracy,
hindi ako dapat mahikayat na
bumili gaano man ito kamura
dahil dapat matatag ang
aking pakikibaka na igalang
ang karapatang-ari ng iba.
3. May isa kang kaopisina na madalas
nagdadaing ng tungkol
sa ugali at sistema ng
pamumuno ng inyong
boss. Nagdedetalye na
rin siya ng mga ginagawa
nitong anomalya
at nagbabanta na rin ng
planong gumawa ng isang
anonymous letter bilang
ganti sa kalupitan nito sa
kaniya. Pipigilan mo ba
siya sa kaniyang balak na
magreklamo?
Pipigilin ko muna ang mga
planong nais niyang gawin.
At papayuhan siya na
magkaroon sila ng personal
at pribadong pag-uusap nang
sa gayon ay mapigilan ang
anumang hindi magiging
magandang bunga ng
kaniyang pag-aaklas.
Mas maging mulat sa
mga kilos at pasiya
na pinipili. Mag-isip
muna bago gawin
ang anumang bagay
o desisyon.
EP
E
D
C
O
PY
2. May paborito kang
movie title na kasama
ang hinahangaan mong
artista. Matagal mo na
itong nais panoorin. May
isang nag-alok sa iyo sa
murang halaga at may
libre pang dalawang
panoorin sa halagang
P200. Kasama ka sa
adbokasiya ng kampanya
sa Anti Piracy sa inyong
paaralan. Mahikayat ka
kayang bumili nito?
Bilang isang
responsableng
ka-opisina, may
responsibilidad
tayong magbigay
liwanag sa bawat isa.
Kung makakatulong
tayo na maging
tagapamagitan sa
anumang hidwaan
tungo sa kaayusan
ng ating trabahong
pinaglilingkuran.
D
Gawain 8
Panuto:
1. Sa pagkakataong ito, bigyan ang mga mag-aaral ng pagkakataon na
makapagbahagi ng kaniyang nais na batas o panukala sa halaga ng paninindigan
sa katotohanan.
2. Sundan ang panuto sa ikalawang gawain. Bigyan sila ng 10 minuto para sa pagisip at 10 minuto para sa indibidwal na pag-uulat.
3. Itanong sa mga mag-aaral kung naging malinaw ba ang panuto sa kanila.
Tanggapin ang mga paglilinaw mula sa mga mag-aaral.
4. Pagkatapos, bigyan nang sapat na panahon ang mga mag-aaral upang isagawa
ang gawain.
189
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Pagninilay
Panuto:
PY
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang gawain sa bahaging Pagninilay.
2. Maaaring ibigay ang gawaing ito bilang takdang-aralin. Maaari din namang
ipagawa ito sa klase. Kung ipagagawa sa klase, atasan silang dalhin ang mga
kinakailangang kagamitan.
3. Ipabasa nang tahimik sa mag-aaral ang Panuto. Bigyan sila ng 3 minuto sa
pagbasa. Pagkatapos, tanungin: “Mayroon bang hindi malinaw sa Panuto?”
4. Bigyan nang sapat na oras ang mga mag-aaral upang isagawa ang gawain.
5. Ipakita sa mga mag-aaral kung paano mamarkahan ang gawain.
6. Tumawag ng ilang mga mag-aaral na magbabahagi ng kanilang output sa klase.
Pagsasabuhay
Panuto:
D
EP
E
D
C
O
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang gawain sa bahaging Pagsasabuhay. Ipabasa nang
tahimik sa mag-aaral ang Panuto. Bigyan sila ng 3 minuto sa pag-unawa dito.
2. Gabayan ang mga mag-aaral sa pagpaplano para sa gawain.
3. Magpabuo ng limang grupo na siyang kakatawan sa bawat komite.
a. Komite para sa Programa
• Imbitasyon
• Poster
b. Komite para sa Dokumentasyon
c. Komite para sa Pagkain (refreshments)
d. Komite para sa Pasilidad
• Lugar na pagdarausan
• Mga bilang at ayos ng upuan
• Backdraft
e. Komite para sa Sound System
• Amplifier / speaker
• Mikropono
• Extension wires
4. Maglaan nang sapat na panahon kung kailan ito idaraos. Ipaubaya sa klase ang
desisyon tungkol sa petsa, oras, at lugar na pagdarausan. May isang linggong
paghahanda para dito.
5. Bigyang-diin ang partisipasyon ng mga magulang sa bawat baitang/grado upang
maging daan ang modyul sa kamalayan tungkol sa halaga ng katotohanan sa
ating lipunan at maging instrumento ang bawat isa.
6. Bigyang-diin ang halaga ng pagkatuto sa Batayang Konsepto.
190
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Talaan ng Ispesipikasyon / Susi sa Pagwawasto
Paksa
Kasanayan
Sagot
Pag-unawa
c
2. Intellectual Piracy
Kaalaman
a
3. Mental Reservation
Ebalwasyon
d
4. Misyon ng Katotohanan
Pagbubuod
a
5. Isyu ng Whistleblowing
Ebalwasyon
b
6. Paninindigan sa Katotohanan
Pagbubuod
b
7. Intellectual Piracy
Pagsusuri
d
8. Misyon ng Katotohanan
Pag-unawa
c
9. Prinsipyo ng Intellectual Honesty
Pagsusuri
a
10. Isyu ng Whistleblowing
Ebalwasyon
b
C
O
PY
1. Kahulugan ng Pagsisinungaling
EP
E
I. Panimula
D
Balangkas ng Pagpapalalim
Modyul 15: Mga Isyu ng Moral Tungkol sa Kawalan ng Paggalang sa
Katotohanan
D
II. Katotohanan
a. Kahulugan
b. Misyon
c. Kabutihang Dulot
d. Kaugnayan ng wika
e. Halaga
III. Pagsisinungaling
a. Kahulugan
b. Uri
c. Lihim
1. Kahulugan
2. Limitasyon
d. Mental Reservation
1. Kahulugan
2. Mga kondisyon sa paggamit
e. Iba pang paraan sa pagtago ng katotohanan
1. Pag-iwas (evasion)
2. Paglilihis ng mga maling kaalaman (equivocation)
191
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
PY
IV. Mga Etikal na Isyu sa Lipunan
a. Plagiarism
1. Kahulugan
2. Paraan paano maiiwasan
3. Presentasyon ng dilemang moral
4. Pagsusuri at resolusyon
b. Intellectual Piracy
1. Kahulugan
2. Dahilan ng mga tao sa pagsasagawa nito
c. Whistleblowing
1. Kahulugan
2. Presentasyon ng dilemang moral
3. Pagsusuri at resolusyon
4. Mga hakbang bago isiwalat ang katotohanan mula sa pinagtatrabahuan
EP
E
D
C
O
V. Gampanin ng Social Media sa paglinang ng kaalaman at kamulatan ng tao tungo
sa Katotohanan
a. Impluwensiya ng Social Media
1. Edukasyon
2. Kabuhayan
3. Gampanin sa sarili, tahanan, paaralan, at hanapbuhay
b. Mga Social Media
1. Facebook
2. Twitter
3. Instagram
4. Youtube, atbp.
c. Epekto ng Social Media sa paghubog ng mapanuri at kritikal na pag-iisip
VI. Nararapat gawin ng isang matapat at mabuting tao at mga inaasahan sa kaniya
a. mapanagutan
b. mapanuri at kritikong pag-iisip
c. paggalang sa dignidad sa sarili at kapuwa
D
VII. Paglalahat
192
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Rubric para sa Pagganap
Gawain 1 - Pagpili ng Mabuting Pagpapasiya
Mga
Dimensiyon
4 puntos
3 puntos
Paghahanap
ng Kaugnay na
Impormasyon
Mayroon akong
ilang alam na
pamamaraan na
makatutulong sa
paghahanap ng
impormasyong
kailangan sa
pagpili ng
tamang pasiya.
Mayroon
akong alam
kung paano
makahanap
ng kailangang
impormasyon.
Paggawa ng
mga Pagpipilian
Nakapag-iisip
ako ng mga
ilang posibleng
pagpipilian
sa oras na
kailangan ng
mahalagang
pasiya.
Pagtitimbang
2 puntos
Wala akong
mahanap na
impormasyong
kailangan
ko sa pagpili
ng mabuting
pasiya.
Nakapag-iisip
ako nang higit
sa pagpipilian
sa oras na
kailangan ang
mahalagang
pasiya.
Sa oras ng
kailangan ko
ng tulong,
nakapag-iisip
ako nang higit
sa pagpipilian
sa oras na
kailangan ang
mahalagang
pasiya.
Madalas akong
nakapagisip ng isang
solusyon
sa oras na
kailangan ang
mahalagang
pasiya.
Gumagamit
ng iba’t ibang
paraan ng
pangangatwiran
sa pagtitimbang
ng mga
pagpipilian at
pagpiliin ang
pinakamabuti.
Nag-iisip ako
nang mabuti
tungkol sa
aking mga
pinagpipilian
bago ako
magpasiya.
Maliban
kung may
magpapaalala
sa akin,
madalas akong
gumagawa ng
desisyon nang
hindi nagsusuri
nang mabuti.
Madalas akong
nagpapasiya
nang madalian
nang hindi
nagsusuri nang
mabuti.
Naiisip ko ang
mga magiging
resulta ng aking
piniling pasiya
at ang epekto
nito sa akin at
sa iba.
Naiisip ko
ang magiging
resulta ng
aking piniling
pasiya.
Naguguluhan
ako sa pagiisip ng
magiging
resulta ng
aking piniling
pasiya.
Hindi ako
nag-iisip ng
magiging
resulta ng
aking piniling
pasiya.
Kaya kong
ipaliwanag ang
mga dahilan
mula sa aking
piniling pasiya
at idetalye ito.
Kaya kong
ipaliwanag
ang aking
piniling
pasiya.
Nahihirapan
akong
ipaliwanag ang
mga dahilan ng
aking piniling
pasiya.
Ang aking
paliwanag sa
mga piniling
pasiya ay may
kalituhan at
kalabuan.
D
C
O
PY
Sa tulong
mula sa iba,
maaari akong
makahanap
ng kailangan
sa pagpili
ng mabuting
pasiya.
EP
E
D
Pag-iisip ng
mga resulta at
kahihinatnan
Pagpapaliwanag
1 puntos
193
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Rubric para sa Pagtataya ng Pagsulat na Output
(Pagninilay)
• Maliwanag
na natukoy
at nailarawan
ang kalakasan,
kahinaaan, at
pagkalito sa
mga bagay na
nangangailangan
ng paglilinaw at
naipaliwanag ang
mga dahilan kung
bakit naganap ang
mga ito.
• Maliwanag na
nailahad ang lahat
ng mga tanong at
isyung nalutas at
hindi nalutas.
• Natukoy ang
kalakasan,
kahinaan, at
pagkalito sa
mga bagay na
nangangailangan
ng paglilinaw
subalit hindi
gaanong
naipaliwanag ang
mga ito.
• Natukoy ang
kalakasan,
kahinaan, at
pagkalito sa
mga bagay na
nangangailangan
ng paglilinaw
subalit hindi
naipaliwanag
ang dahilan kung
bakit naganap
ang mga ito.
• Maliwanag na
nailahad ang
marami sa mga
tanong at isyung
nalutas at hindi
nalutas.
• Nakagawa ng
konklusyon
batay sa sariling
pagtataya.
• Maliwanag na
nailahad ang ilan
sa mga tanong at
isyung nalutas at
hindi nalutas.
• Ang konklusyon
ay hindi
naipahayag nang
malinaw.
• Walang ibinigay
na konklusyon.
• Inilahad ang
tagumpay at
kabiguan na may
bukas na isipan
subalit walang
konkretong
halimbawa.
• Inilahad ang
tagumpay at
kabiguan nang
pahapyaw
lamang.
• Inilahad ang
tagumpay at
kabiguan.
• Inilarawan ang
paraan ng
pagkatuto at
ekspektasyon.
• Hindi gaanong
inilarawan ang
mga paraan ng
pagkatuto at
ekspektasyon.
• Hindi bumanggit
ng paraan ng
pagkatuto at
ekspektasyon.
• Naipaliwanag
nang epektibo ang
pagpapahalaga,
kaisipan, at
damdamin tungkol
sa sarili, kamagaral, at kalagayan
ng paggawa.
• Naipaliwanag ang
pagpapahalaga,
kaisipan, at
damdamin
tungkol sa sarili,
kamag-aral, at
kalagayan ng
paggawa.
• Hindi binanggit
ang mga
pagpapahalaga,
kaisipan, at
damdamin
tungkol sa sarili,
kamag-aral, at
kalagayan sa
paggawa.
• Masidhi ang
naising magbago.
• Bukas ang isipan
sa pagbabago.
• Binanggit
lamang at hindi
ipinaliwanag ang
pagpapahalaga,
kaisipan, at
damdamin
tungkol sa sarili,
kamag-aral, at
kalagayan ng
paggawa.
• May pagnanais
na magbago.
• Nakagawa
ng konkreto
at akmang
konklusyon batay
sa pansariling
pagtataya.
• Tapat na inilahad
ang tagumpay
at kabiguan
nang may bukas
na isipan sa
pamamagitan
ng konkretong
halimbawa.
• Malinaw na
inilarawan ang
paraan ng
pagkatuto at mga
ekspektasyon.
D
PY
Katamtaman
(2 puntos)
EP
E
B.
Kakayahang
Humarap sa
Suliranin
Mahusay
(3 puntos)
C
O
A. Pagkilala
sa Sarili
Nangangailangan
ng Pagpapabuti
(1 puntos)
• Hindi natukoy
nang malinaw
ang mga
kalakasan,
kahinaan,
at pagkalito.
Walang
paliwanag kung
bakit naganap
ang mga ito.
Napakahusay
(4 puntos)
D
Dimensiyon
• Hindi nailahad
nang maliwanag
ang mga tanong
at isyung
nalutas at hindi
nalutas.
• Walang
ipinahiwatig
na naising
magbago.
194
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Rubric para sa Poster ng Symposium
3 puntos
2 puntos
1 puntos
Pagsasaayos
(Naipakilala
ba nang may
katwiran at
kaayusan ang
tema?)
Napakaayos ng
pagpapakilala
ng poster at
naipahayag ito
ng organisado.
May kaunting
kaayusan
sa poster,
gayunpaman
may malaking
bahagi rito
ay hindi
nagpakita ng
kaayusan at
kaliwanagan.
Bagaman
naipakilala na
ang poster at
naunawaan
ang paksa
nito ngunit
nagpakita
pa rin ito ng
kaguluhan.
Pokus
(Malinaw at
may maayos na
pagkakasunodsunod ang
poster.
Naunawaan ang
nais na ipahatid
ng awtor)
Ang poster
ay nagpakita
ng malinaw
at madaling
maunawaang
mensahe.
Naunawaan
ang nais na
iparating sa
mambabasa.
Maayos na
naipakilala
ang poster,
bagaman
may kaunting
kalituhan sa
ibang bahagi at
hindi nagpakita
ng kaayusan
sa bahagi ng
pagpapaliwanag
Naunawaan ang
ipinararating ng
poster, ngunit
may ilang pagaalinlangan sa
mga mensahe
nito.
Naunawaan
ko ang nais
iparating ng
poster sa akin
ngunit may
kaunti akong
nais liwanagin
mula sa
mensahe nito.
Kaya kong
maunawaan
ang nais
ipahatid ng
poster ngunit
kailangan
ko nang
panahon na
maunawaan
pa ito.
Kalinawan
(Madaling
maunawaan ang
poster at walang
anumang mali
sa detalye. May
kalidad ang mga
napiling larawan)
Napakadaling
basahin ng
mensahe sa
poster. Walang
anumang mali.
Angkop ang
bawat detalye
at malinaw
ang bawat
mensahe.
May ilan na
kaunting mali
sa gamit ng
salita (grammar)
ngunit hindi
naman nalihis
sa mensaheng
nais iparating ng
poster.
May ilang
kaguluhan
sa mensahe
ng poster at
nakakaapekto
sa nais nitong
iparating. May
mga larawang
hindi angkop
sa poster.
Napakalinaw na
nababasa ang
bawat bahagi
(laki ng sulat
at mga ginamit
na kulay).
Katamtaman
ang ginamit na
mga sukat at
detalye.
Malinaw na
nababasa ang
mga bahagi
ngunit may
kaunting
detalye na
hindi nabigyan
ng halaga ang
mga ginamit na
detalye (laki ng
sulat at kulay na
ginamit).
Hindi kaunting
mali sa gamit
ng salita
(grammar)
ngunit hindi
naman nalihis
sa mensaheng
nais iparating
ng poster. May
ilan na hindi
malinaw at
naaayon sa
poster.
Hindi gaanong
malinaw na
nababasa ang
mga bahagi at
karamihan sa
mga detalye
ay hindi
nabigyang
halaga ang
mga sukat at
kulay.
D
C
O
PY
4 puntos
D
EP
E
Dimensiyon
Disenyo
(Malinaw ang
mga disenyo,
nakakaengganyo
at naaayon
sa layunin ng
gawain)
Hindi malinaw
na nababasa
ang mga
bahagi at
lahat ay hindi
nabigyang
halaga ang
mga sukat
at gamit ng
kulay.
195
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Rubric para sa Symposium
3 puntos
2 puntos
1 puntos
0 puntos
Pagsasaayos
at
Pagpaplano
ng Oras
Naipamalas
ng mag-aaral
ang mga
impormasyon
ayon sa wasto
at maayos na
pagkakasunud-sunod
ng programa
na kung saan
nasusundan ng
mga tagapakinig.
Mahusay na
napanatili ang
itinakdang oras
ng programa.
Naipamalas
ng mag-aaral
ang mga
impormasyon
nang
maayos ang
sinusundang
programa.
Nagagawang
mapanatili ang
itinakdang oras.
Nakaranas
ng kahirapan
ang mga
tagapakinig
dahil sa
maligoy na
daloy ng
programa.
Nakitaan ang
mga mag-aaral
na nagsaayos
ng kanilang
itinakdang
oras.
Nahirapan
ang mga
tagapakinig na
maunawaan
ang daloy ng
programa.
Hindi nakitaan
ang mga
mag-aaral na
sundan ang
itinakdang
oras.
Pagbigkas at
Artikulasyon
Mahusay na
napanatili ng
mga mag-aaral
ang ugnayan
sa pagitan nila
at tagapanood,
natural,
mahinahon
ngunit may
paghahanda
at propesyonal
sa kanilang
proyekto.
Malinaw ang
boses at tiyak sa
pagbigkas upang
maunawaan
ng mga
tagapanood.
Napanatili ng
mga mga-aaral
ang ugnayan
sa kanilang
tagapanood,
ngunit may
kadalasan na
nagsasangguni
sa kanilang
babasahin.
May kalinawan
ang boses at
pagbigkas sa
pagsasalita.
____
C
O
D
Madalang
ang ugnayan
sa kanilang
tagapanood,
madalas din
ang pagtingin
sa kanilang
cue cards.
Nakapagpakita
ng nerbiyos at
paulit-ulit sa
nakagawiang
kilos (gesture);
may kahinaan
ang boses at
hindi malinaw
ang pagbigkas.
Hindi
napanatili ang
ugnayan sa
tagapanood
dahil sa
madalas na
pagtingin sa
cue card.
Hindi malinaw
ang boses
kaya hindi
maunawaan
ng mga
nakikinig.
____
D
EP
E
Kabuuan
PY
Dimensyon
196
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Karamihan sa
aspekto ng
presentasyon ay
naihanda. Ang
mga mag-aaral
ay nasagot ang
mga inaasahang
tanong batay sa
kanilang paksa.
Kolaborasyon
at
Orihinalidad
Ang mag-aaral
ay nakipagtulungan sa mga
tagapanood
nang may
orihinalidad,
pagkamalikhain, at
kakayahan
sa pakikipagugnayan.
Nakapagpamalas ang
mag-aaral ng
kahandaan
at balanseng
pakikipagtulungan
sa kanilang
tagapakinig.
Karamihan sa
mga mag-aaral
ay nakapagpakitang
nakikipagtulungan sa mga
tagapanood
nang may
orihinalidad at
pagkamalikhain sa
pakikipagugnayan.
Karamihan rin ay
nakapagpakita
ng kahandaan
at balanseng
pakikikipagtulungan
sa kanilang
tagapakinig.
Naiugnay ng
mag-aaral
ang kanilang
pananaliksik ng
may orihinalidad at
kaliwanagan.
Ang nilalaman
ay nakapagpamalas ng
malaking
kaugnayan sa
tema.
Karamihan sa
mga mag-aaral
ay nakapagugnay nang
maayos sa
kanilang
pananaliksik
na may
kaliwanagan sa
kanilang paksa.
May kaugnayan
ang nilalaman
ng pananaliksik sa kanilang
tema.
D
EP
E
D
Nilalaman
Ang ilan
sa mga
aspekto ng
presentasyon
ay hindi
naihanda
nang maayos.
Hindi nasagot
ng mga magaaral ang
inaasahang
sagot mula sa
kanila.
Marami sa
bahagi ng
aspekto ng
presentasyon ay
hindi naihanda
at hindi
maliwanag.
Ang mga
mag-aaral ay
may kahinaan
sa pagsagot
sa mga
inaasahang
tanong mula
sa kanila.
____
Ang magaaral ay
nagkulang sa
pakikipagtulungan
sa kanilang
tagapanood at
hindi totoong
napaghandaan.
____
PY
Lahat ng
aspekto ng
presentasyon
ay naihanda.
Nasasagot ang
mga inaasahang
tanong at
naipaliwanag ito
nang malinaw.
Natalakay ang
paksa mula sa
sakop nito.
Ang magaaral ay may
pagnanais na
makapagpakita
ng pakikipagtulungan sa
kaniyang
tagapanood
ngunit
nagkulang sa
orihinalidad at
pagkamalikhain. Hindi
gaanong
nakapagpakita ng
kahandaan
at balanseng
pakikipagtulungan
sa kanilang
tagapakinig.
Nakapagpamalas ng
orihinalidad
sa kanilang
pananaliksik
ngunit hindi
gaano sa
kaliwanagan
ng nilalaman.
Nagkulang sa
malalim na
pag-unawa sa
kanilang tema.
C
O
Paghahanda
at
Kaangkupan
ng Tanong
Nagkulang
ang magaaral ng mga
nararapat
na datos
sa kanilang
pananaliksik
at kaangkupan dito.
Hindi nakitaan
ng malalim na
pag-unawa
sa kanilang
tema.
_____
197
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Edukasyon sa Pagpapakatao Baitang 10
Ikaapat na Markahan
Gabay sa Pagtuturo sa Modyul 16:
MGA ISYUNG MORAL TUNGKOL SA PAGGAWA AT
PAGGAMIT NG KAPANGYARIHAN
Bilang ng Oras: 4
I. Pag-uugnay ng mga Pamantayan sa Pagkatuto at mga Kasanayang
Pampagkatuto
PY
Mga Pamantayan sa Pagkatuto
Pamantayang Pangnilalaman: Naipapamalas ng mag-aaral ang pagunawa sa mga isyung moral upang magkaroon ng matatag na paninindigan
sa kabutihan sa gitna ng iba’t ibang pananaw sa mga isyung ito at mga
impluwensiya ng kapaligiran.
Batayang konsepto
C
O
Pamantayan sa Pagganap: Ang mag-aaral ay nakagagawa ng posisyon
tungkol sa isang isyu sa paggawa at paggamit ng kapangyarihan.
D
Ano ang pinakamahalagang mensahe na dapat maunawaan at maipamalas
ng mag-aaral?
EP
E
Ang pagkakaroon ng matatag na paninindigan sa paggawa at tamang
paggamit ng kapangyarihan ay daan para mapanagutang paglilingkod.
Pagsasabuhay ng mga pagkatuto
Ano ang patunay ng pag-unawa?
Nakabubuo ng matatag na posisyon tungkol sa isang isyu sa paggawa at ng
paggamit ng kapangyarihan.
D
Kakayahan
Anong kakayahan ang dapat maipamalas tungo sa pag-unawa?
Nasusuri ang mga isyu sa paggawa at paggamit ng kapangyarihan.
Kaalaman
Anong kaalaman ang kailangan upang maipamalas ang pag-unawa?
Natutukoy ang mga isyu sa paggawa at paggamit ng kapangyarihan
198
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
II. Pag-uugnay ng mga Kasanayang Pampagkatuto sa Pagtatasa
Pagtatasa
KP1: Natutukoy ang mga
isyu tungkol sa paggawa at
paggamit ng kapangyarihan
KP1: Natukoy ang mga maling
kasanayan o gawi na ipinakikita ng
isang manggagawa sa kaniyang
trabaho.
PY
Mga Kasanayang
Pampagkatuto
KP2: Nasusuri ang
KP2: Pagsusuri ng mga sitwasyon
tungkol sa isyu ng kapangyarihan.
mga isyu tungkol sa
paggawa at paggamit ng
kapangyarihan
C
O
KP3: Pagbuo at pagpapaliwanag ng
Batayang Konsepto.
EP
E
D
KP3: Napatutunayan na
ang pagkakaroon ng
matibay na paninindigan
sa paggawa at
tamang paggamit ng
kapangyarihan ay daan
para sa mapanagutang
paglilingkod
.
Pag-aanalisa tungkol sa mga isyung
napapaloob sa paggawa.
KP4: Nakabubuo ng
matatag na posisyon
tungkol sa mga isyu sa
paggawa at paggamit ng
kapangyarihan
D
KP4: Paggawa ng Reaction Paper
hinggil sa mga isyung napapaloob sa
Kapangyarihan at Paggawa.
Naisusulat sa dyornal ang reyalisasyon
mula sa aralin.
199
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
III. Plano ng Pagtuturo-Pagkatuto
A. ANO ANG INAASAHANG MAIPAMAMALAS MO?
C
O
PY
1. Talakayin ang panimula sa pahina 335. Mahalagang maiugnay ang aralin sa
nakaraang mga isyu upang maipaunawa sa mga mag-aaral ang halaga ng
pagkatuto mula rito.
2. Mahalagang mapukaw ang atensiyon (isipan at damdamin) ng mga mag-aaral
sa panimula pa lamang upang matiyak na nakukuha ang kanilang interes sa
pagsasagawa ng mga gawain.
3. Ipatukoy sa mga mag-aaral ang konteksto (thesis statement) na naglalarawan sa
paksa at dapat bigyang-tuon.
4. Ipatukoy sa mga mag-aaral ang Mahalagang Tanong na dapat sagutin sa modyul.
5. Ipabasa ang Apat na Kasanayang Pampagkatuto (KP) at ang mga kraytirya sa
pagtataya ng awput sa ikaapat na Kasanayang Pampagkatuto.
6. Binanggit ito: Ang apat na KP ay nakaangkla sa Apat na Antas ng Pagtatasa
(Four Levels of Assessment sa DepEd Order No. 73, s. 2012).
7. Itanong: Mayroon ba kayong gustong linawin tungkol sa mga layuning binasa?
8. May kahon na:
D
Tandaan: Hindi binanggit sa mga Kasanayang Pampagkatuto ang kabuuan ng KP3
upang maiwasang mailahad kaagad sa mga mag-aaral ang Batayang Konsepto.
Mahalagang matiyak na sa pagdaloy ng mga Gawain, sa pag-unawa ng babasahin
sa Pagpapalalim at kabuuan ng aralin, mahihinuha nila ang Batayang Konsepto.
EP
E
9. Ipabasa sa mga mag-aaral ang mga kraytirya sa pagtataya ng output sa
Produkto/Pagganap (KP 16.4).
Sa modyul na ito, inaasahang malinang sa iyo ang sumusunod na
kaalaman, kakayahan, at pag-unawa:
D
16.1 Natutukoy ang mga isyu na kaugnay sa paggawa at paggamit ng
kapangyarihan
16.2 Nasusuri ang mga isyu sa paggawa at kapangyarihan
16.3 Naipaliliwanag ang Batayang Konsepto ng aralin
16.4 Nakagagawa ng posisyon tungkol sa isyu sa paggawa at paggamit ng
kapangyarihan
200
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Narito ang mga kraytirya ng pagtataya ng output mo sa Kakayahang
Pampagkatuto 16.4
natutuhan mo tungkol sa paggawa.
C
O
Paunang Pagtataya
PY
1. Malinaw at makatotohanan ang pagkakagawa ng panayam.
2. Naisagawa ang gawain ayon sa mga katanungan at impormasyon na dapat
alamin.
3. May mga patunay na kinikilala na organisasyon sa paaralan ang kinapanayam.
4. May kalakip na pagninilay tungkol sa iyong karanasan ng araw na
kinapanayam mo ang lider ng organisasyon. Ano ang pinakamahalagang
Layunin: Tayahin ang kaalaman ng mag-aaral tungkol sa paksa sa antas ng
KAALAMAN, KASANAYAN (process/skills), AT PAG-UNAWA (understanding of
concepts) (Maaaring 2 bahagi: Self-assessment sa mga kakayahan tungkol sa
paksa at Multiple Choice Test gamit ang Blooms Taxonomy of Cognitive Objectives.)
D
EP
E
D
1. Pasagutan sa mga mag-aaral ang Paunang Pagtataya na nasa pahina 336 - 338
sa kanilang kuwaderno.
2. Ipaunawa sa mga mag-aaral ang layunin sa pagbibigay ng Paunang Pagtataya –
upang mataya ang kanilang mga dating kaalaman lalo na sa nilalaman ng aralin
na matatagpuan sa bahaging Pagpapalalim.
3. Ipabasa ang Panuto sa bawat bahagi at tanungin: Mayroon bang kailangang
linawin sa Panuto?
4. Maglaan ng 15 minuto para sa Pagtataya. Pagkatapos, iwasto ang kanilang mga
sagot.
5. Gamiting gabay ang resulta ng Pagsusulit upang mataya ang mga kasanayang
nangangailangang mas malalim na pagtalakay.
6. Palagdaan sa mag-aaral ang ginawang pagtataya at atasan silang itabi ito upang
magamit sa paghahambing sa resulta ng pagsagot muli nito pagkatapos basahin
ang Pagpapalalim.
Tandaan: Mahalagang ipaunawa sa mga mag-aaral na kung anuman ang
maging resulta ng paunang pagtataya, hindi ito magiging bahagi ng pagbibigay
ng marka, kundi isang mahalagang pagbabatayan ng kaniyang pag-unlad.
Pagkatapos ng Paghinuha ng Batayang Kopsepto, pasagutang muli sa mga
mag-aaral ang pagtataya upang malaman ang antas ng kanilang pang-unawa
sa mga konsepto at kung nagkaroon ng pag-unlad ang kanilang pang-unawa sa
Isyu ng tungkol sa Kapangyarihan at Paggawa.
201
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
B. PAGTUKLAS NG DATING KAALAMAN
Layunin: Tayahin ang mga dating kaalaman ng mga mag-aaral tungkol sa paksa
na nakabatay sa karanasan upang matukoy ng guro ang mga maling kaalaman
ng mga mag-aaral (misconceptions o alternative conceptions). (KP 1)
PY
Layunin: Naipaliliwanag ang mga kaalaman o opinyon tungkol sa Korapsiyon at
gawain nila sa araw-araw.
Gawain 1
Panuto:
D
C
O
1. Ipagawa ang Gawain 1 sa bahaging Pagtuklas ng Dating Kaalaman sa mga magaaral. (Maaari din itong ibigay bilang takdang-aralin, ngunit tiyakin na lubusang
naunawaan ng mga mag-aaral ang panuto bago sila hayaang gawin ang gawain
sa kanilang bahay.)
2. Ipabasa sa mga mag-aaral ang panuto.
3. Tanungin ang mag-aaral kung mayroon bang kailangan na linawin sa Panuto?
4. Matapos bigyan ng sapat na panahon ang mga mag-aaral, maaari isagawa ang
gawain.
D
EP
E
1. Suriin ang bawat sitwasyon sa ibaba at isulat ang mga naobserbahan mong paguugali ng bawat tao tungkol sa pagganap sa kanilang paggawa.
2. Ilagay ang inyong kasagutan sa kuwaderno.
3. Matapos na maisulat ang mga kasagutan ng mga mag-aaral, pangkatin ang
buong klase sa limang grupo. Hayaan na sila’y magbahagi sa isa’t isa ng kanilang
mga nagawa.
4. Pagkatapos ng gawain na ito, tanungin ang mga mag-aaral ng sumusunod:
a. Ano-ano ang nailistang mga maling kasanayan sa paggawa?
b. Sang-ayon ka ba sa mga katuwiran at pananaw ng mga opisyal sa kanilang
paggamit ng posisyon o kapangyarihan? Bakit? Bakit hindi?
c. Sa iyong palagay, ano ang posibleng pinag-ugatan ng mga maling kasanayan
na ito? Ipaliwanag.
d. Paano nakakasagabal ang mga kasanayang ito sa tunay na kahulugan ng
hanapbuhay? Sa tunay na kahulugan ng paglilingkod at pagiging mapanagutan?
e. Bilang manggagawa sa hinaharap, ano-anong katangian ang inaasahan sa iyo
na dapat mong ipamalas?
202
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Gawain 2
Panuto:
1. Bumuo ng dalawang miyembro sa bawat pangkat.
2. Ipabasa ang bawat sitwasyon sa speech balloon.
3. Buuin ang usapan sa pamamagitan ng pagsagot sa mga pahayag upang
maipakita ang iyong magiging damdamin kung maharap ka sa kanitong usapan.
4. Isulat ang sagot sa kuwaderno
PY
Tandaan: Sa bahaging ito, tatanggapin ng guro ang anumang sagot ng magaaral. Kung sakaling mayroon silang maling kaisipan sa kahulugan ng makataong
kilos at mali ang kanilang opinyon tungkol sa mga sitwasyon, ito ay itatama ng
guro sa bahagi ng Paglinang ng mga Kaalaman, Kakayahan, at Pag-unawa.
C
O
C. PAGLINANG NG MGA KAALAMAN, KAKAYAHAN,
AT PAG-UNAWA
Gawain 3
D
Layunin: Tulungan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong (MT) at
paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang mga kaalaman ng mag-aaral
na hango sa karanasan. (KP 2).
EP
E
Layunin: Mapanonood ng mga mag-aaral ang mga video na may kinalaman sa
korapsiyon
Panuto:
D
1. Maaaring simulan ang bahaging ito sa pamamagitan ng pagbabalik-aral lalo
higit sa mga gawaing natapos na ng mga mag-aaral. Mahalagang matiyak na
nanatili ang pagkatuto sa mga mag-aaral upang masegurong maiuugnay nila
ang pagkatuto rito sa susunod na gawain.
2. Ipanood sa mga mag-aaral ang mga video na makikita sa youtube. Bago ipanood
sa mga bata ang video kailangang napanood muna ng guro ang mga ito.
3. Matapos mapanood ang video pasagutan ang sumusunod na tanong:
a. Ano-ano ang kilos na nagpakita ng korapsiyon?
b. Sa iyong palagay, bakit mayroon korapsiyon sa ating mga kumpanya o lugar
na pinagtatrabahuan?
c. May solusyon pa kaya sa mga ito?
d. Bakit dapat pagtuunan ng pansin ang mga isyu tungkol sa paggawa? Sa
paggamit ng kapangyarihan?
e. Paano nakaaapekto ang mga isyung ito sa pagkatao ng isang tao?
203
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
4. Kapag hindi mapanood sa youtube maaaring magpadula-dulaan ang guro tungkol
sa korapsiyon. Ibigay itong takdang-aralin sa mga mag-aaral.
5. Sa bahaging ito pa lamang ay mahalagang matiyak na nagagabayan ang mga
mag-aaral sa pagbuo ng batayang konsepto ng aralin.
PY
Tandaan: Sa bahaging ito, tatanggapin ng guro ang anumang opinyon o sagot
ng mag-aaral. Kung sakaling mayroon silang maling kaisipan tungkol sa mga isyu
sa kapangyarihan at paggawa ito ay itatama ng guro sa bahagi ng Pagpapalalim.
D. PAGPAPALALIM
C
O
Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsagot sa Mahalagang Tanong nuha
ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang isang babasahin na naglalaman ng mga
kaalaman at malalim na paliwanag sa paksa batay sa mga disiplina ng EsP – ang
Etika at Career Guidance (KP 3)
D
Paalala: Makatutulong kung ang sanaysay ay ipababasa na sa mga mag-aaral bilang
Takdang-Aralin.
EP
E
1. Sabihin: Ngayon, sisikapin nating unawain ang mga mahalagang konsepto
tungkol sa paksa gamit ang isang babasahin. Tingnan natin kung magkakaroon
ng pagbabago sa inyong mga sagot matapos na maunawaan ang nilalaman ng
babasahin.
2. Ipabasa sa isang mag-aaral ang bawat bahagi at tanungin ang pagkaunawa
niya rito. Kung mali ang kaniyang pagkaunawa sa anumang talata, magbigay ng
tanong upang gabayan siya sa pagbuo ng tamang pag-unawa (o paraphrasing).
D
Tandaan: Mahalagang ipaunawa sa mga mag-aaral ang bawat bahagi ng babasahin
at ang kabuuan nito dahil dito nila makukuha ang mga konseptong nakaangkla sa
Pilosopiyang Moral.
3. Isulat sa pisara ang mga ideya na makatutulong sa pag-unawa sa paksa at
paghinuha ng Batayang Konsepto.
4. Iminumungkahing gamitin ang pagkamalikhain upang hindi maging kabagotbagot para sa mag-aaral ang bahaging ito.
5. Mahalagang tiyakin na ang mga mag-aaral ang makatutuklas ng mga konsepto at
hindi lamang tuwirang ibibigay ng guro.
204
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Paalala sa Guro: Sa pagitan ng mga pagtalakay ay may mga kahon na naglalaman
ng mga tanong na magagamit upang mataya ang pag-unawa ng mga mag-aaral
sa bawat bahagi ng babasahin. Nagsisilbing formative assessment ang mga ito.
Mahalagang huwang pilitin na matapos sa iisang araw ang pagtalakay dito upang
hindi magkaroon ng information overload ang mga bata dahil lalong hindi makamit
ang layuning ganap na maunawaan ng mga mag-aaral ang kabuuan ng Batayang
Konsepto.
Paghinuha ng Batayang Konsepto
PY
Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsagot sa mahalagang Tanong (MT)
sa pamamagitan ng paghinuha ng Batayang Konsepto (BK) gamit ang graphic
organizer.
C
O
E. PAGSASABUHAY NG MGA PAGKATUTO
EP
E
Pagganap
D
Layunin: Gabayan ang mag-aaral sa pagsasagawa ng PAGGANAP O
PRODUKTO, ang pagpapamalas ng mga angkop na kilos tungo sa paglinang o
pagpapaunlad ng birtud o pagpapahalaga na nakapaloob sa paksa at paghikayat
sa ibang kabataan na isabuhay ang mga pagpapahalagang nakapaloob sa paksa
(KP 4).
Ang pagpapamalas ng mga kakayahan at angkop na kilos na lilinang o magpapaunlad
ng mga birtud o pagpapahalaga. (Gagawin ito sa duration ng mga araw para sa
modyul.)
Sasabihin ng guro:
D
Ngayon ay nabatid mo na ang mga isyung napapaloob sa Paggamit ng
Kapangyarihan at Paggawa. Dito nakasalalay ngayon ang iyong paninindigan bilang
isang tao para sa Kabutihan ng lahat.
Panuto: Pumili ng isang isyu at gumawa ng Reaction Paper hinggil sa napapaloob na
mga isyu sa kapangyarihan at paggawa. Bigyan sapat na panahon ang mga magaaral para matapos ito. Magsasabi ang guro kung kailan ang pasahan o takdang oras
para maipasa ang mga ginawang Reaction Paper na kanilang ginawa.
Pagninilay
Pag-ukol ng mag-aaral ng panahon para sa maingat at malalim na pag-iisip sa mga
sitwasyong namasid at mga konseptong natutuhan tungkol sa moral na pamumuhay.
205
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Anyayahan ang mga mag-aaral na pagnilayan at isulat ang kanilang
reyalisasyon sa kanilang dyornal tungkol sa “Magkakaroon ng kaayusan at kaunlaran
kung ang lahat ng tao ay may paninindigan sa tamang paggamit ng kapangyarihan at
paggawa.”
Pagsasabuhay
Upang ilapat sa pang-araw-araw na buhay ang mga pagkatuto at reyalisasyon
(Gagawin ito kahit tapos na ang mga araw na inilaan para sa modyul.)
PY
Sabihin: Pagkatapos mong maunawaan ang mga inaaasahang kaalaman at
kasanayan sa modyul na ito, inaasahan na magsisilbi itong gabay sa paggawa mo
ng matibay na posisyon sa paggamit ng kapangyarihan at paggawa.
EP
E
D
C
O
1. Ipagawa sa mga mag-aaral ang gawain sa bahaging Pagsasabuhay. Ipabasa
nang tahimik sa mag-aaral ang panuto. Bigyan sila ng 3 minuto sa pagbasa.
2. Pangkatin ang klase sa apat. Ang bawat pangkat ay magsasagawa ng panayam
sa mga pinuno sa kanilang barangay, puwede rin ang mga pinuno sa paaralan
gabay ang mga katanungan na nasa modyul 16. Ang rubric sa pagmamarka ng
output na ito ay nakapaloob sa Appendix ng modyul na ito.
3. Hikayatin ang mga mag-aaral na pagkatapos ng kanilang gawain pag-uusapan
ito kasama ang kanilang magulang.
4. Tapusin ang aralin sa pamamagitan ng pagbabahagi ng halaga ng pagkatuto sa
Batayang Konsepto at napag-usapan ng kaniyang magulang.
D
Paalaala: Sa panonood ng dokumentaryo ay mag-iiwan ng mensahe sa mga
mag-aaral at magulang. Maging maingat sa pagpapanood ng dokumentaryo sa
kadahilanan baka may nangyayari sa totoong buhay. Kung sakaling mayroon
man, ito ay proseso ng maayos na makabubuti sa lahat.
206
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Rubric sa Pagsasabuhay
D
3. Naipaliwanag
kung sino ang
tutularang lider
matapos
isaalang-alang
ang bunga ng
mga
pagpapasiyang
kanilang ginawa.
3 Puntos
Gumamit ng
simple ngunit
malinaw na
mga salita.
May 1-2 salita
na hindi
maunawaan
ang tunay na
kahulugan.
May 3-4 na
salita na hindi
maunawaan
ang
tunay na
kahulugan.
May 5 o
mahigit pang
salita na hindi
maunawaan
ang tunay na
kahulugan.
Maiksi ngunit
sapat
ang ginawang
pagsusuri.
Masyadong
mahaba
at maligoy ang
ginawang
pagsusuri.
May
kakulangan
sa
ginawang
pagsusuri.
Hindi
malinaw ang
mensahe o
nilalaman
ng pagsusuri.
PY
5 Puntos
Nakapagbigay
ng apat o
higit pang
mahahalagang
bagay sa
paggamit ng
kapangyarihan
at paggawa
ang napiling
lider.
Nakapagbigay
ng tatlong
mahahalagang
bagay sa
paggamit ng
kapangyarihan
at paggawa
ang napiling
lider.
Nakapagbigay ng
dalawang
mahahalagang
bagay sa
paggamit ng
kapangyarihan at
paggawa ang
napiling lider.
Nakapagbigay ng
isang
mahalagang
bagay sa
paggamit ng
kapangyarihan at
paggawa ang
napiling lider.
Malinaw na
naipaliwanag
at
napangatwiranan
ang napiling
lider
na tutularan.
Maiksi ngunit
sapat
ang ginawang
pagpapaliwanag.
Malinaw na
naipaliwanag
at napangatwiranan
ang napiling
lider.
Masyadong
mahaba
at maligoy ang
ginawang
pagpapaliwanag.
May
kakulangan
sa
ginawang
pagpapaliwanag.
Hindi
naipaliwanag nang
maayos.
EP
E
2. Nakapagbigay
ng mahahalagang
bagay sa
paggamit ng
kapangyarihan at
paggawa.
7 Puntos
C
O
1.Komprehensibo
ang ginawang
pagsusuri sa
pinuno.
10 Puntos
D
Kraytirya
207
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Talaan ng Ispesipikasyon / Susi sa Pagwawasto
Paksa
Kasanayan
Sagot
1. Moral na Dimensyon ng paggawa
Pagsusuri
d
2.Moral na Dimensyon ng paggawa
Ebalwasyon
c
3. Kahulugan ng paggawa
Ebalwasyon
c
Pagbubuo
c
5. Paggamit ng kagamitan
Pag-unawa
a
6.Nepotismo
Kaalaman
c
7. Kahulugan ng Kapangyarihan
Pag-unawa
d
Pagsusuri
b
PY
4. Paggamit ng oras
9.Suhol
Pagbubuo
a
Ebalwasyon
b
D
EP
E
D
10. Korapsiyon
C
O
8.Korapsiyon
208
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.
Balangkas ng Pagpapalalim
Modyul 16: Mga Isyung Moral Tungkol sa Paggawa at Paggamit
Kapangyarihan
I. Panimula
II. Mga Isyu sa Paggawa
Paggamit ng oras at Paggamit ng kagamitan sa trabaho
Sugal
Game of Chance
Conflict of interest
4.1 Pinansyal na interes
4.2 Mga regalo at paglilibang, at presentasyon ng dilemma
PY
1.
2.
3.
4.
C
O
III. Kahulugan ng Kapangyarihan
IV. Mga Isyu sa Paggamit ng Kapangyarihan
Korapsiyon
Suhol
Pakikipagsabwatan
Nepotismo
D
1.
2.
3.
4.
D
EP
E
V. Mga Hakbang sa Tamang Paggamit ng Kapangyarihan
209
All rights reserved. No part of this material may be reproduced or transmitted in any form or by any means electronic or mechanical including photocopying – without written permission from the DepEd Central Office. First Edition, 2015.