KADAR TINDAK BALAS
BAB 1
Disediakan oleh: Cikgu Elyas
PETA KONSEP
Kadar Tindak Balas Pada Masa Tertentu
Kadar Tindak Balas Purata
• Boleh diperolehi daripada kecerunan graf
• Diperolehi terus daripada data/graf
Pengukuran
Dipengaruhi oleh
Saiz Bahan
T/Balas
Kepekatan
Suhu
Tekanan
Diaplikasikan dalam
Diterangkan oleh
Teori
Perlanggaran
Mangkin
Aktiviti
Harian
Proses
Industri
KADAR TINDAK BALAS
 Kadar tindak balas ialah darjah pengukuran perubahan kuantiti
bahan tindak balas per masa @ hasil tindak balas per masa
Kadar tindak balas =
𝑃𝑒𝑟𝑢𝑏𝑎ℎ𝑎𝑛 𝑘𝑢𝑎𝑛𝑡𝑖𝑡𝑖 𝑏𝑎ℎ𝑎𝑛 𝑡𝑖𝑛𝑑𝑎𝑘 𝑏𝑎𝑙𝑎𝑠
𝑚𝑎𝑠𝑎
 Contoh perubahan suatu kuantiti (akan dibincangkan nanti):
 Pengurangan dalam bahan tindak balas
 Penambahan dalam jumlah hasil tindak balas
Masa
Kadar Tindak Balas
Cepat (pendek)
Tinggi
Lambat (panjang)
Rendah



Kadar tindak balas yang berlaku CEPAT
mempunyai kadar tindak balas yang TINGGI.
MASA yang diambil SINGKAT.
Contoh:
i.
ii.
iii.
Letupan – banyak gas & haba dihasilkan
Bunga api – tenaga cahaya & bunyi
Pembakaran – melibatkan oksigen
Contoh: 2Mg + O2  2MgO



Kadar tindak balas yang berlaku PERLAHAN
mempunyai kadar tindak balas yang RENDAH.
MASA yang diambil LAMA.
Contoh:
i.
ii.
iii.
Pengaratan besi – ambil masa harian @ mingguan
Konkrit – beberapa hari untuk keras
Penapaian – harian @ mingguan
Contoh: 2Cu + O2  2CuO

2 perubahan boleh diperhatikan semasa tindak
balas:

Pengurangan kuantiti bahan tindak balas dengan masa

Peningakatan kuantiti hasil tindak balas dengan masa
[A] Penentuan Kadar Tindak Balas

Terdapat 2 kaedah pengiraan untuk menentukan kadar tindak balas:
1)
Kadar Tindak Balas PURATA
2)
Kadar Tindak Balas PADA masa tertentu
Kadar Tindak Balas PURATA
Kadar Tindak balas PADA

Pastikan dalam soalan terdapat
perkataan ‘pertama’.

Pastikan dalam soalan terdapat
perkataan ‘dalam @ antara’.

Diperolehi
data/graf

Diperolehi
graf
terus
daripada
daripada
kecerunan
Contoh 1:
Dalam satu eksperimen, serbuk marmar bertindak balas dengan asid
hidroklorik 0.5 mol dm¯³. Isipadu gas karbon dioksida yang terbebas
pada sela masa setiap 0.5 minit dicatatkan.
Masa (min)
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
3.5
4.0
4.5
5.0
Isipadu (cm³)
0
26
45
58
69
79
84
91
94
94
94
1.
Lukiskan graf isipadu melawan masa bagi eksperimen ini.
2.
Berdasarkan graf, kira kadar tindak balas:
a)
Kadar tindak balas purata tiga minit pertama
b)
Kadar tindak balas dalam minit ketiga
c)
Kadar tindak balas purata bagi tindak balas keseluruhan
d)
Kadar tindak balas antara minit ke-2 dan minit ke-4
Jawapan: (soalan 1)
1)
2)
3)
4)
Bagi melukis graf, perkara
pertama adalah kenalpasti
paksi x dan y (labelkan).
Buat skala yang betul dan
plotkan graf.
Lukiskan garisan yang licin pada
titik yang telah diplotkan tadi.
SOALAN GRAF INI 4 MARKAH
KESEMUANYA….SILA
PASTIKAN AWK DAPAT
MARKAH FREE NI YEAA!!
Isipadu (cm³)
100
x
90
x
x
x
x
x
80
x
70
60
x
50
x
40
30
x
20
10
0.5
1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0
Masa (min)
Contoh 1:
Dalam satu eksperimen, serbuk marmar bertindak balas dengan asid
hidroklorik 0.5 mol dm¯³. Isipadu gas karbon dioksida yang terbebas
pada sela masa setiap 0.5 minit dicatatkan.
Masa (min)
0.0
0.5
1.0
1.5
2.0
2.5
3.0
3.5
4.0
4.5
5.0
Isipadu (cm³)
0
26
45
58
69
79
84
91
94
94
94
1.
Lukiskan graf isipadu melawan masa bagi eksperimen ini.
2.
Berdasarkan graf, kira kadar tindak balas:
a)
Kadar tindak balas purata tiga minit pertama
b)
Kadar tindak balas dalam minit ketiga
c)
Kadar tindak balas purata bagi tindak balas keseluruhan
d)
Kadar tindak balas antara minit ke-2 dan minit ke-4
Jawapan: (soalan 2)
a) Kadar tindak balas purata tiga minit pertama
Isipadu (cm³)
𝑣
𝑡
∴ kadar tindak balas = =
100
x
90
x
x
x
𝑣2 −𝑣1
𝑡2 −𝑡1
x
∴Kadar t/balas =
x
70
60
x
50
100−75
3.7−2.3
=
= 17.88 cm³ min¯¹
c) Kadar tindak balas purata bagi tindak balas
keseluruhan
x
40
30
= 28 cm³ min¯¹
b) Kadar tindak balas dalam minit ketiga
x
80
84
3
𝑣
𝑡
∴ kadar tindak balas = =
x
94
4
= 23.5 cm³ min¯¹
20
10
0.5
1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0
Masa (min)
d) Kadar tindak balas antara minit ke-2 dan minit
ke-4
𝑣2 −𝑣1
𝑡2 −𝑡1
∴Kadar t/balas =
94−69
4−2
=
= 12.5 cm³ min¯¹