SIKOLOHIYANG PILIPINO:
PERSPEKTIBO AT DIREKSYON
PRESENTED BY:
MARY ANNE PORTUGUEZ, MP, RPM
DALAWANG BAHAGI
 Anyo ng sikolohiya sa kontekstong Pilipino
Sikolohiya sa Pilipinas, Sikolohiya ng mga Pilipino,
at Sikolohiyang Pilipino
 Paliwanag sa iba’t ibang uri ng konsepto sa
Sikolohiyang Pilipino: 1. Mga katutubong konsepto,
2. konseptong bunga ng pagtatakda ng kahulugan,
3. ang pag-aandukha, 4. ang pagbibinyag, 5.
paimbabaw na asimilasyon, at 6. mga ligaw at
banyagang konsepto
 Ayon kay Cronbach (1975) mahahati ang
sikolohiya sa dalawang disiplina at ang mga
disiplinang ito ay alinsunod sa kung alin ang
binibigyang-diin:
 Ang metodong eksperimental
 Ang metodong korelasyonal.
Anong binibiyang diin ng metodong
eksperimental?
 Nomotetikong pananaw ay tumutukoy
as pagpapahalaga sa unibersal na
katotohanan
bilang
layunin
ng
sikolohiya.
Anong binibiyang diin ng metodong
korelasyonal?
 Ideograpikong pananaw, nagbibigay halaga
sa pag-aaral ng kaso. Ang indibidwal at ang
partikular ang inuunawa.
Ayon kay Watson (1968)
 Ang nagpahayag na ang mga ito ay “preskripsyon”
sa sikolohiya ngunit ayon kay Virgilio Enriquez, ito
raw ay isang isyu.
 May mga tapat na sikolohista na ang sikolohiya ay
isang unibersal kaya naman may mga nag-iisip na
ang SP ay isang anti-unibersal.
6 na mungkahi ng kategorya sa pag-aaral ng SP
 Kamalayan, tumutukoy sa damdami’t kaalamang





nararanasan
Ulirat, tumutukoy sa pakiramdam sa paligid
Isip, tumutukoy sa kaalaman at pag-unawa
Diwa, tumutukoy sa ugali, kilos, o asal
Kalooban, tumutukoy sa damdamin
Kaluluwa, daan upang mapag-aralan ang tungkol sa
budhi ng tao
MGA ANYO NG SIKOLOHIYA SA KONTEKSTONG
PILIPINO


Sikolohiya sa Pilipinas
Pinakamalaki o ang kabuuang anyo sa Pilipinas.
Ito ay bunga ng sunud-sunod na kaalamang may
kinalaman sa sikolohiya sa bansang Pilipinas.
Sikolohiya ng Pilipino o Sikolohiya ng mga
Pilipino
Maituturing ang bawat teorya ng sinumang nais
mag-aral tungkol sa kalikasang sikolohikal ng mga
Pilipino, maging Pilipino, o dayuhan ang
sinasabing mag-aaral.
MGA ANYO NG SIKOLOHIYA SA KONTEKSTONG
PILIPINO
 Sikolohiyang Pilipino, na ayon kay Dr. Virgilio
Enriquez, ay pansamantalang binigyang kahulugan,
ito ay bunga ng karanasan, kaisipan, at
oryentasyong Pilipino.
Isang analohiya upang maunawaan ang
tatlong anyo:
 Taong-bahay, maaring maihalintulad sa sikolohiya
ng mga Pilipino na kahit ang mga bisita ay
maituturing na taong-bahay kung kanilang
nanaising mamalagi sa bahay.
 Tao sa bahay, madalas na ating ginagawa dahil ito
ay hindi na kailangang kusain, pag-isipan o sadyain.
Ang mga taong napapadaan o bisita ay maaari rin
nating matawag na tao sa bahay.
 Taumbahay, higit na malalim ito kumpara sa mga
nauna. Ito ang mga taong talagang nakatira sa loob
ng bahay.
Ang Sikolohiya sa Pilipinas ay may aspetong
maihahalintulad sa tao sa bahay na dalaw
lamang samantalang ang Sikolohiyang Pilipino
ay kahalintulad sa taong bahay sapagkat dapat
na kusang tanggapin muna o pag-isipan upang
mabuo o malinang ang mga aspetong teoretikal,
metodolohikal, at empirikal ng nasabing
sikolohiya.
Ang kabuuang anyo ng Sikolohiya sa kontekstong
Pilipino: Ang Sikolohiya sa Pilipinas
 Makikita ang kabuuang anyo ng ating Sikolohiya sa
pag-aaral ng ating kasaysayan.
 Sina Bailen (1967), Demetrio (1975), at Jocano (1975)
ay pinag-aralan ang tungkol sa mga Babaylan at
Katalonan dahil dito makikita ang ating sikolohiya.
Ating Pag-isipan
Manana Habit
Ningas-Kugon
Filipino Time
Ito ba ay ating sariling pag-uugali?
Pag-iisip na nagmula raw sa dayuhan
 Ayon daw kay Lord Chesterfield, “Huwag mong
ipagpabukas ang maaari mong gawin ngayon.”
 Si Balagtas mismo ay may pahayag sa wikang
Tagalog, “...kung maliligo’y sa tubig aagap nang
hindi abutin ng tabsing sa dagat.”
 Ang mga ganitong kasabihan sa Pilipinas ay isa
lamang pagpapatunay na hinid na bago sa atin
umagap sa halip na magpabukas.
 “Ang liksi at sipag ay daig nang maagap,” na sa
salitang kapampangan ay “Ing taung maagap, daig
ne ing masipag.”
Ang mababang pagtingin sa Sikolohista sa Pinas
 Isang dayuhang dumalaw sa Pinas na nagsabing,
“Wala namang ginagawa ang mga Psychologists sa
Pilipinas, ah.”
 “Psychology of, for , and by Filipinos” ang kanilang
mambabasa ay hindi mga Pilipino sapagkat 6.05
dollars ang halaga. Ang sabi sa pahina 57, “Filipino
psychologists have made only minimal direct
contributions to the understanding of their own
society.”
Ang palasak na ano ng sikolohiya sa kontekstong
Pilipino: Ang sikolohiya ng Pilipino
 Sikolohiya ng Pilipino ay yaong mga inaakalang katangian
ng mga Pilipino at ng mga etnikong grupo sa Pilipinas, na
para bang hanggang sa pag aaral ng mga katangian na
lamang ang pagtaya sa sikolohiya ng mga Pilipino.
 Makikita ang konseptong panlalahat sa literatura at social
studies.
 Ang “ningas-kugon,” pakikisama, hiya, utang na loob,
amor propyo, bahala na, “Filipino Time,” “SIR,” at
“manana habit” ay ilan sa mga katangian na
pinangangalandakang
katangian
o
ugali
sa
pakikipagkapwang Pilipino.
Ano bang napapansin natin sa ating kultura?
Impluwensyang panlalahat:
 Ano ang tingin natin sa mga Bikolano?
 Ilokano? Bisaya? Muslim? Kristiyano?
Ang pangunahing suliraning umiiral sa anyong
palasak ng sikolohiya sa kontekstong pilipino ay ang
suliraning
dulot
ng
paggamit
ng
mga
TERMINONG NANLALAHAT!
Mga saloobin ni Virgilio Enriquez
 Ang pagkatao na ginamit ni Guthrie (1971) noon
para maisalin sa “humanity” ay hindi tama. Ang
pagkatao ay nalalapit pa nga sa “personality.”
 “There is no such thing as Filipino food.” (Fay, 1970)
 Saloobin sa banyagang reimporsment na gumagana
hindi lamang daw sa tao kundi pati na rin sa mga
hayop.
 Hindi rin raw umuunlad ang Pilipino dahil kanyang
sinisiraan ang kanyang kapwa. Ito ay mula sa pagaaral ng isang banyaga nagngangalang Guthrie.
Nilalayong anyo ng Sikolohiya sa Pilipinas:
Sikolohiyang Pilipinas
 Upang umunlad, huwag kumiling sa partikular o
unibersal.
Halimbawa,
Kahit na alam na ng isang clinician ang mga batas
ng pagkilos ay hindi nya pa rin ito maaaring
magamit sa kanyang kaharap na tao
Pag-aantas ng mga konsepto sa Sikolohiyang Pilipino ayon sa lapit o layo nito sa karanasang
Pilipino o impluwensyang banyaga at pagkapartikular o pagkaunibersal ng pinapaksa.
Karanasang
Pilipino
K
Katutubong konsepto (hal.
Salimpusa, Jocano 1975.)
Pagtatakda ng kahulugan (hal.
gunita, Alfonso 1974)
Pagaandukha(hal.pagkilatis,
Adea (1975)
Kultura
Henetika
P (Partikular)
(Unibersal) U
Pagbibinyag (hal. Hiya,
Bulatao 1969
Paimbabaw na asimilasyon
(hal. Reimporsment)
Impluwensyang
Ligaw
B
Banyagang konsepto (hal.
Home for the aged,
prejudiced
Katutubong Konsepto
 Maraming mga konseptong Pilipino ang hindi pa talaga
napag-aaralan at ang konseptong ito ay naiiba sa
kanluraning ideya. Hal. Attitude, salitang saling-pusa na
salita.
 “Saling-pusa” ay hindi makikita sa anumang aklat ng
Amerikano. Ang salitang ito ay nagbibigay kahulugan ukol
sa pagbibigay halaga ng mga Pilipino sa damdamin ng
kanilang kapwa.
 “Pamasak-butas” . Ang mararamdaman ng isang Pilipino
kung siya ay inaya sa isang kasiyahan at nalaman niyang
hindi siya ang unang inimbita.Totoo ba ito?
Katutubong Konsepto
 Pagkapikon. Isang natural na konsepto sa atin dahil
buhay na buhay ang kultura natin.
 Isa pang makabagong konseptong Pilipino sa
larangan ng sikolohiyang panlipunan ang “Balikbayan.” Ito ay konseptong patakaran ng gobyerno
na hikayatin ang mga Pilipino na umuwi at
dumalaw sa Pinas.
 Makabuluhan ang konsepto ng balik-bayan. Ano
ang dahilan ng kanyang pagbabalik? Ano ang
kanyang inaasahan? Bakit may iba ay naging balikyabang?
Konseptong Bunga ng Pagtatakda ng
Kahulugan
 Mas mabisa ang pagtatakda ng kahulugang teknikal sa
isang konseptong makahulugan na sa Pilipino.
 Halimbawa, hindi kinakailangan na baguhin ang mga
salitang “alaala” at “gunita.” Kung titignan, ang salitang
ito ay may kinalaman sa “memory” kung pagbabatayan
ang salitang teknikal.
 Ano ang pagkakaiba ng dalawa? Ang gunita ay
inihahanay sa “recall” samantalang ang “alaala” ay
pansamantalang katumbas sa higit na malawak na
“memory.”
 “Tagapagbatid” at “kalahok” na naididikit sa “subject”
Pag-aandukha
 Pagbibigay ng katutubong kahulugan sa ideya at
salitang hiram
 Kung minsan ang pinagmumulan ng salita ay sa
banyaga kaya ito ay inaandukha.
 “Seizing one’s opportunity” o “If you have a chance
to take advantage of it” na sa pananaw raw ng
Pilipino na tila naman yata may “kagarapalan.”
 “Paniniyansing” at paano naman lumitaw ito. Dahil
gaya daw ninuman hindi pwede ang basta hawak
nang hawak kung kani-kanino sa kulturang Pilipino.
Ang Pagbibinyag
 Ito ay tumutukoy hindi lamang sa mga ritwal sa
pananampalataya kundi maging sa paggamit ng
katutubong salita para sa pandaigdigang konsepto ng
“hiya”, “utang na loob,” at “pakikisama.”
 Kailangan na maunawaan mabuti ang mga salita at kung
paano ito ginagamit. Hal. “Hindi ngayo’t napahiya ay
nagiging kahiya-hiya na rin o nangangahulugang
walang hiya.”
 Isang paglilinaw rin sa konseptong “Impression
Formation.” Ano ba ang ginagawa ng isang Pilipino
kapag kinikilala nya ang kanyang kapwa?
Paimbabaw na Asimilasyon ng Taguri a
Konseptong Hiram
 May mga konsepto at teoryang masasabing matagal
nang namamalasak sa bokabolaryo ng mga
sikolohistang Pilipino subali’t ang mga kahulugan
nito’y tiwalag sa karanasang Pilipino.
Hal:
 ang need achievement ay hiram o ligaw na kailangan
pang masuring mabuti.
 “Standard of Excellence” Kapag ang Pilipinong
estudyante ay handa sa kanyang pagsusulit at
tinanong siya kung nakapag-aral siya. Hindi niya
sinasabi na “Oo” at “Ay, oo. Alam na alam ko iyan.”
Ang mga ligaw at banyagang konsepto
 Tinalakay ni Gamboa (1975) ang tungkol sa home for
the agedna para bang nalulungkot siya at kakaunti
lamang daw ang mga ito sa bansa.
 Isa pang koseptong kailangan ding masuri ay ang
konsepto ng “prejudice.” Iba ito sa “stereotypes.”
Ang prejudice ay may kabigatan.
“Kung ito ay gustong pag-aralan ng isang siyentipiko ng lipunan, kailangan
niyang magtungo sa ibang lugar at mas marami siyang makikita doon.
Mahihirapan siya dito...Medyo ayaw lang ng Pilipino sa ganito o mas gusto
niya ang gayon. Pero hindi naman ‘prejudice.’ Siguro ‘preference’ pero hindi
‘prejudice.’”
Mga Mungkahi
 Pag-aangkop ng teorya na hindi pa nasusuri at napatunayang
makabuluhan sa buhay at lipunang Pilipino.
 Iwasan ang bulag na pagsunod sa alinmang pagbabago sa
sikolohiya sa ibang bansa. Mahalaga ito upang magkaroon ng
mapanuri at orihinal na pag-aaral.
 Magkaroon ng pagkakaisa at komunikasyon ang mga
mananaliksik sa iba’t-ibang lugar sa Pilipinas, sapagkat ito’y
tanda ng pagkilala at pagpapahalaga ng Pilipino sa kanyang
kakayahan.
 Linangin ang pagtitiwala at paggalang sa sariling kakayahan
sapagkat ang higit na pagtitiwala sa sarili ay siyang magiging
daan tungo sa mga impormasyon at teoryang banyaga.