Türk Klinik Biyokimya Derg 2011; 9(2): 53-59
Araflt›rma
CK-MB Kütle ve Aktivite Ölçüm
Yöntemlerinin Akut Miyokard Enfarktüslü
ve Sa¤l›kl› Gruplarda Karfl›laflt›r›lmas›
Comparison of CK-MB Mass and Activity
Measurement Methods in Acute Myocardium
Infarction and Healthy Groups
Arzu Aka¤aç Etem*
Ebru Önalan Etem**
Sembol Türkmen Y›ld›rmak***
Gürol fiahin Ulutafl*
Serpil Ünal****
* Uflak Devlet Hastanesi, T›bbi Biyokimya, Uflak
** F›rat Üniversitesi T›p Fakültesi, T›bbi Biyoloji Anabilim Dal›, Elaz›¤
*** Okmeydan› E¤itim ve Araflt›rma Hastanesi, T›bbi Biyokimya, ‹stanbul
**** Uflak Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, ‹statistik Bölümü, Uflak
ÖZET
Amaç: Gö¤üs a¤r›s› olan hastalar›n uygun tedavisinin yap›lmas› için kreatin kinaz miyokard izoenziminin
(CK-MB) gerçek de¤erinin ölçülmesi akut miyokard infarktüsü (AM‹)’nün erken belirlenmesinde önemlidir.
Çal›flmam›z›n amac› CK-MB ölçümünde kullan›lan iki farkl› yöntemin tan› de¤erini AM‹’lü hasta grubu,
total kreatin kinaz (CK) de¤eri yüksek sa¤l›kl› grup ve total CK’s› normal olup CK-MB de¤eri yüksek
sa¤l›kl› grupta karfl›laflt›rmakt›r.
Gereç ve Yöntem: Acil servise baflvuran 16 AM‹ tan›l› hasta, serum total CK’› yüksek bulunan 30
sa¤l›kl› ve serum total CK’› normal olup CK-MB aktivitesi yüksek bulunan 30 sa¤l›kl› birey çal›flmaya
dahil edildi. Total CK ve CK-MB aktiviteleri fotometrik, CK-MB kütle düzeyleri kemiluminometrik
yöntem ile tayin edildi.
Bulgular: Üç grubun CK-MB kütle ve CK-MB aktivite de¤erleri lineer regresyon/korelasyon analizi ile
de¤erlendirildi¤inde, total CK’s› yüksek sa¤l›kl› ve total CK’s› normal olup CK-MB de¤eri yüksek sa¤l›kl›
gruplarda anlaml› korelasyon katsay›lar› (s›ras›yla r = -0.013, p = 0.945 ve r = 0.042, p = 0.825)
saptanamazken, AM‹’lü hasta grubunda CK-MB aktivite ve kütle ölçüm yöntemlerinin aras›nda anlaml›
korelasyon saptand› (r=0.909, p = 0.000).
Sonuç: Sa¤l›kl› gruplarda immunoinhibisyon tekni¤i ile ölçülen CK-MB aktivitesi tayininde pozitif
interferensler oluflabilir. Ancak, yüksekli¤in gerçekten kardiak nedene ba¤l› oldu¤u AM‹ grubunda
ölçülen CK-MB aktivitesi de¤erlerinde ise bu interferans›n daha az bask›n oldu¤u görülmektedir.
Anahtar Sözcükler:
Miyokard enfarktüsü, Kreatin kinaz MB formu
ABSTRACT
Objective: For the appropriate treatment of patients with chest-pain, measuring true CK-MB values is
important for the early identification of myocardial infarction. The objective of our study was to
53
Aka¤aç Etem A. ve ark.
compare the diagnostic value of the two different methods in patients with acute myocardial
infarction, healty controls with high CK levels and healty controls with normal total CK level plus high
CK-MB level.
Materials and Methods:
16 patients diagnosed AMI who referred to the emergency clinic, 30 healty
controls with high CK levels and 30 with normal total CK level and high CK-MB level were enrolled in
this study. Total CK and CK-MB activities were measured by photometric and CK-MB mass levels were
determined with chemiluminometric methods.
Results: When the three groups CK-MB activity and mass values were evaluated with lineer regression/
correlation analyses; there were no significant correlations between CK-MB mass and CK-MB activity
values in both control groups (r = -0.013, p = 0.945 and r = 0.042, p = 0.825) however in patients
with AMI there was sigificant correlation (r=0.909, p = 0.000).
Conclusion: In healthy groups there may be positive interferences when immunoinhibition technique
is used. However, in acute myocardial infarction group, where the increases are really cardiac in
origine, these interferences are less prominent.
Key Words: Myocardial infarction, Creatin kinase-MB Form
G‹R‹fi
AM‹, tan› ve tedavi yöntemlerinde son y›llarda sa¤lanan geliflmelere ra¤men, halen tüm
dünyada önemli bir sa¤l›k sorunu olmaya
devam etmektedir. Geliflmifl ülkelerde son
yirmi y›lda her ne kadar AM‹’ne ba¤l› ölümlerde %30 oran›nda bir azalma sa¤lansa da,
halen olgular›n %25’i ölümle sonlanmakta
ve bu ölümlerin de %50’si ilk bir saat içinde
olmaktad›r (1). AM‹ tan›s›nda klinik de¤erlendirme sonras› ilk çekilen elektrokardiyografi
(EKG), olgular›n %50’sinde tan› koydurucudur.
Bu oran, seri EKG çekimleri ile %95’lere
kadar ç›kmaktad›r (2). AM‹’nün klinik tan›s›,
miyoglobin, CK-MB, kardiyak troponinler gibi
özellikli kardiyak belirteç düzeylerinin ölçümü
ile desteklenmelidir (3).
CK, her biri 40 kD olan iki altüniteden oluflan
dimerik bir enzimdir. Üç farkl› izoenzimi
vard›r; CK-MM (kas tipi), CK-BB (beyin tipi),
CK-MB (miyokard tipi). Farkl› yap›daki dördüncü formu ise 64 kD a¤›rl›¤›nda olup mitokondriyal yerleflim gösterir ve dolafl›ma sal›nd›¤›nda 250 kD’luk makro CK II (MCK-II)
olarak adland›r›lan oligomerler oluflturur (4).
CK-MM kalp ve iskelet kas›n›n her ikisinde
dominant olmas›na ra¤men, serum total CK
aktivitesinin %10-20’sini miyokardiyuma daha
spesifik olan CK-MB, %2-5’ini ise iskelet kas›nda CK-MB aktivitesinin oluflturdu¤u gösterilmifltir (5).
54
AM‹ ta n›s›nda CK-MB tan›sal de¤eri yüksek
olan bir testtir. CK-MB ölçümünde aktivite ve
kütle ölçümü olmak üzere iki farkl› yöntem
kullan›lmaktad›r. Rutin laboratuarlarda CKMB aktivite ölçümünde halen yayg›n olarak
kullan›lmakta olan immunoinhibisyon-kinetik yöntemin miyokardial nekrozu olmayan,
sa¤l›kl› kiflilerde de referans aral›klar›n›n üzerinde sonuçlar vermesi testin spesifikli¤ini
azalt›rken, klinisyeni yanl›fl yönlendirebilmektedir (6). ‹mmunoinhibisyon-kinetik yöntemle
CK-MB aktivite ölçümünde serum CK-BB düzeyleri ihmal edilerek (normalde serumda
<5 U/L) sadece CK-M alt ünitesinin spesifik
olarak inhibe edildi¤i yöntemler kullan›lmaktad›r. Makro CK vakalar›nda inhibisyonun olmamas› ve CK-BB art›fl›nda ise ihmal edilen
fraksiyonun art›fl›na ba¤l› olarak yalanc› yüksek CK-MB aktivitesi sonuçlar›yla karfl›lafl›labilmektedir (7,8).
Klinik laboratuvarlarda karfl›lafl›lan yalanc›
yüksek CK-MB aktivite de¤erine neden oldu¤u iyi bilinen di¤er bir faktör hemolizdir (9).
Hemoglobin konsantrasyonu 20 mg/dL’nin
üzerine ç›kt›¤›nda hemoliz görsel olarak
alg›lanabilmektedir (9-11). Eritrositler CK
içermemesine ra¤men CK ve CK-MB aktivite
ölçümü hemolizden önemli ölçüde art›fl yönünde etkilenmektedir (12,13). Hemolizin
bu etkisinin iki nedeni vard›r: Birincisi adenilat kinaz ve glukoz 6 fosfat dehidrojenaz
Türk Klinik Biyokimya Dergisi 2011; 9(2): 53-59
CK-MB Ölçüm Yöntemlerinin Karfl›laflt›r›lmas›
enzimlerinin eritrositlerden seruma sal›n›m›n›n adenilat kinaz immüno inhibisyon sürecinde ara ürün olan ATP’nin art›fl›na neden
olmas›d›r. ATP ve glukoz 6 fosfat da CK ve
CK-MB aktivite ölçüm reaksiyonlar›nda substrat
olarak rol oynar ve yüksek seviyedeki substrat
yanl›fl yüksek sonuçlara neden olur (13,14).
‹kincisi ise; hemolizin görünür spektrumun
k›sa dalga boyunda (300-500nm) absorbans›
art›rmas›d›r (9). Ancak son y›llarda kullan›ma
giren otoanalizörler iki dalga boyunda okuma
yapt›¤› için bu etkiyi önleyebilmektedir.
2000 y›l›nda Avrupa Kardiyoloji Derne¤i ve
Amerikan Kardiyoloji Derne¤i akut koroner
sendromlar› s›n›fland›rmak için tekrar belirledikleri kriterlerde kardiyak troponin ve CKMB kütle ölçümünü miyokardiyal nekrozun
biyokimyasal belirteci olarak önerdiler (10).
CK-MB kütle ölçümü orta düzeyde hemoliz,
makro CK formlar› ve CK-BB izoenzim art›fl›na neden olan yukarda ad› geçen faktörlerden etkilenmedi¤inden bu faktörlerden
kaynaklanan yalanc› pozitiflik oluflmamaktad›r (7,15,16). Kütle ölçümleri aktivite ölçümlerinden daha duyarl› olup serum anormalliklerini daha erken belirleyebilmektedir (7,17).
Biz de bu çal›flmam›zda CK-MB tayininde
kullan›lan aktivite ve kütle ölçüm yöntemlerini AM‹’li hasta grubu, total CK de¤eri
yüksek sa¤l›kl› grup ve total CK’s› normal
ancak CK-MB aktivitesi yüksek sa¤l›kl› gruplarda karfl›laflt›rmay› amaçlad›k.
GEREÇ VE YÖNTEM
Çal›flmam›za Mart 2010 ve Nisan 2010 tarihleri aras›nda S.B. Uflak Devlet Hastanesi acil
servisine baflvuran 16 AM‹ tan›l› hasta, 30
total CK’s› yüksek bulunmufl sa¤l›kl› birey
ve 30 total CK’› normal ancak CK-MB aktivitesi yüksek bulunmufl sa¤l›kl› birey olmak
üzere toplam 76 olgu dahil edildi. AM‹ tan›s›
Dünya Sa¤l›k Örgütü’nün belirledi¤i tipik 20
dakikadan uzun süren ciddi gö¤üs a¤r›s›, ST
yükselmesi, anormal Q dalgas› gibi tipik EKG
bulgular› ve seri serum ölçümlerinde CK-MB,
kardiak troponin yükselmesi kriterlerinden
Türk Klinik Biyokimya Dergisi 2011; 9(2): 53-59
en az ikisinin olmas› kriterleri ile konulmufltu.
Kontrol grubu bireylerinin seçiminde sistemik
hastal›klar, kanser, otoimmün hastal›k, kalp
yetmezli¤i, aritmi, atrial flatter, koroner kalp
hastal›¤›, serebrovasküler hastal›k, tan›lar›
d›fllama kriteri olarak kullan›ld›. Kontrol grubu bireylerinin hastaneye baflvuru nedenleri
peptik ülser, dispepsi, myalji, anksiyete bozuklu¤u, vertigo ve gastrit idi.
Serum total CK aktivitesi ölçümü enzimatik
kinetik; CK-MB aktivitesi ölçümü immünoinhibisyon metodu ile Abbott Architect c 8000
(Abbott Inc, USA) cihaz›nda; CK-MB kütle
ölçümleri direk kemilüminometrik yöntem
ile Advia Centaur CP (Siemens Inc, Germany)
cihaz›nda yap›ld›. Çal›flmam›zdaki 3 grubun
laboratuvar sonuçlar›na laboratuvar bilgi sisteminden ulafl›ld›. Hastanemiz acil servisine
baflvuran ve total CK, CK-MB kütle ve CK-MB
aktivite istemleri ayn› anda yap›l›p, numuneleri ayn› anda al›nan hastalar ve sa¤l›kl› grup
çal›flmaya dahil edildi. ‹statistik analizler
SPSS 11.5 paket program›yla yap›ld›. Veriler
aras›ndaki iliflkilerin belirlenmesi için lineer
korelasyon testleri kullan›ld›.
BULGULAR
Total CK’s› yüksek sa¤l›kl›, total CK’s› normal
CK-MB de¤eri yüksek sa¤l›kl› ve AM‹’lü grubun
yafllar› s›ras›yla 54.5±20.5, 61.3±16.8 ve
65.6±18.6 (Ortalama±SD) olup gruplar aras›nda istatistiksel olarak anlaml› fark yoktu.
Üç grubun total CK, CK-MB aktivite ve CKMB kütle de¤erleri Tablo 1’de verilmifltir.
Total CK’› yüksek sa¤l›kl› ve total CK’s› normal
CK-MB de¤eri yüksek sa¤l›kl› grubun CK-MB
aktivite ve CK-MB kütle ortalama de¤erleri
Mann-Whitney U testi ile k›yasland›¤›nda
anlaml› istatistiksel fark bulundu (s›ras›yla
p=0.033 ve p=0.003).
AM‹’lü hasta grubu s›ras›yla total CK’› yüksek
sa¤l›kl› grup ve total CK’s› normal CK-MB de¤eri yüksek sa¤l›kl› gruplarla CK-MB aktivite
ve CK-MB kütle düzeyleri aç›s›ndan MannWhitney U testi ile k›yasland›¤›nda anlaml›
55
Aka¤aç Etem A. ve ark.
Tablo 1. Gruplar›n total CK, CK-MB aktivite ve CK-MB kütle de¤erleri.
To tal CK yüksek sa¤l›kl›
Total CK
CK-MB
aktivite
CK-MB
kütle
CK-MB yüksek sa¤l›kl›
Total CK
CK-MB
aktivite
CK-MB
kütle
AMI’lü grup
Total CK
CK-MB
aktivite
CK-MB
kütle
Ortalama
399.2
55.6
3.14
73.5
46.7
1.86
979.8
157.1
79.81
Standart sapma
467.7
131.3
1.82
39.5
29.0
1.41
1016.1
158.2
111.20
Median
254,5
28.0
2.73
71.0
34.0
1.54
457.0
86.0
29.35
Alt %95 güven aral›¤›
224.5
6.6
2.46
58.7
35.8
1.34
438.4
72.8
20.55
104.7
3.82
88.2
57.5
2.39
1521.3
241.5
139.06
10.0
0.17
22.0
26.0
0.01
123
33.0
5.70
746.0
8.60
174.0
148.0
4.63
3101
477.0
300.00
Üst %95 güven aral›¤›
573.9
Minumun
169
Maksimum
2687
istatistiksel fark bulundu (s›ras›yla p=0.000,
p=0.000 ve p=0.000, p=0.000).
hastalar›n CK-MB immunoinhibisyon ve kütle de¤erlerinin regresyon e¤risi görülmektedir.
Total CK’› yüksek sa¤l›kl› ve total CK’s› normal CK-MB de¤eri yüksek sa¤l›kl› grubun
CK-MB aktivite ve kütle de¤erleri lineer
regresyon/korelasyon analizi ile de¤erlendirildi¤inde anlaml› korelasyon saptanamad›
(s›ras›yla r = -0.013, p = 0.945 ve r = 0.042,
p = 0.825).
AMI’lü hasta grubumuzun CK-MB aktivite ve
kütle de¤erleri lineer regresyon/korelasyon
analizi ile de¤erlendirildi¤inde iki yöntem
aras›nda anlaml› korelasyon saptand› (r=0.909,
p=0,000)
Grafik 1, 2 ve 3’de s›ras›yla total CK’s› yüksek sa¤l›kl› kontrol grubunun, CK-MB de¤eri
yüksek sa¤l›kl› kontrol grubunun ve AMI’lü
Grafik 2. CK-MB de¤eri yüksek sa¤l›kl› kontrol grubunun
CK-MB kütle ve aktivite de¤erlerinin regresyon
e¤risi grafi¤i.
Grafik 1. Total CK’s› yüksek sa¤l›kl› kontrol grubunun
CK-MB kütle ve aktivite de¤erlerinin regresyon
e¤risi grafi¤i.
Grafik 3. AMI’li hasta grubunun CK-MB kütle ve aktivite
de¤erlerinin regresyon e¤risi.
56
Türk Klinik Biyokimya Dergisi 2011; 9(2): 53-59
CK-MB Ölçüm Yöntemlerinin Karfl›laflt›r›lmas›
TARTIfiMA
Tan› koydurucu biyokimyasal testlerin AM‹
sonras› erken dönemde sonuç verebilen,
yüksek duyarl›l›k ve özgüllü¤e sahip olmalar›, akut koroner sendromlu hastalar›n acil
servislerdeki tan›, triyaj ve tedavi aflamalar›nda prognostik bir unsur olarak gitgide
önem kazanmaktad›r (21).
Yap›lan baz› çal›flmalarda CK-MB kütle ölçümünün, aktivite ölçümüne göre daha sensitif
ve h›zl› bir yöntem oldu¤u ve çeflitli interferan maddelerle (makro CK, adenilat kinaz
gibi) daha az etkileflim gösterdi¤i bildirilmifltir (22). Lee ve ark. genifl bir popülasyonda
yapt›klar› çal›flmada MCK-I vakalar›n›n 2/3’ünde total CK aktivitelerinin artt›¤›n›, MCK-II
vakalar›n›n ise 3/4’ünde normal s›n›rlar içerisinde oldu¤unu saptam›fllard›r (23).
Serdar ve ark.’n›n 269 AMI flüphesi olan
27’sinin AMI tan›s› alm›fl oldu¤u hasta grubunda yapt›¤› çal›flmada; total CK ile uyumsuz CK-MB de¤eri yüksek 65 hastaya CK elektroforezi yap›larak bu hastalar›n da 25’inin
yanl›fl yüksek CK-MB aktivite de¤erine sahip
oldu¤unu saptam›fllard›r. Yanl›fl yüksek CKMB de¤eri olan 25 hastan›n 3’ünde MCK-I
(%1.1), 2’sinde MCK-II (%0.7) ve 2’sinde ise
artm›fl CK-BB (%0.7) tespit etmifllerdir. Bu 7
hastan›n 2’sinde herhangi bir patoloji saptanmazken 5’inde karsinoid sendrom karaci¤er metastaz›, hipertansiyon-total histerektomi-bilateral salfingooforektomi, ülseratif
kolit, küçük hücreli akci¤er tümörü, multipl
kemik metastaz› ve DM tespit etmifllerdir.
CK-MB aktivite art›fllar›n›n klinik durum ve
EKG de¤iflimleriyle uyumsuz oldu¤u vakalarda
MCK-I, MCK-II ve CK-BB art›fl› düflünülerek
tekrarlayan ölçümler, CK-MB/total CK oran›
de¤erlendirilerek hastaya gereksiz tetkik ve
tedavi uygulamalar›ndan kaç›n›lmas› gerekti¤i sonucuna varm›fllard›r (24). Bu çal›flmada;
65 hastan›n 25’(%38)'inde yanl›fl yüksek
CK-MB aktivite düzeyinin oluflu klinikte bu
sorunla çok s›k karfl›lafl›ld›¤›n› ve bu durumun klinisyeni yanl›fl ileri tetkik ve tedavilere yönlendirebilece¤ini göstermektedir.
Türk Klinik Biyokimya Dergisi 2011; 9(2): 53-59
Yücel ve ark.n›n yapt›¤› bir çal›flmada CKMB aktivite ölçümünün hemoliz ile pozitif
interfere oldu¤u, bu interferans›n düflük
hemoglobin konsantrasyonlar›nda bafllad›¤›
ve hemoglobin konsantrasyonu ile pozitif
korelasyon gösterdi¤ini saptam›fllard›r. Adenozin monofosfat ve diadenozin pentafosfat›n, hafiften orta dereceye kadar olan hemolizde serum CK aktivitesi için interferans›
önledi¤i görülmekle beraber bu inhibitörlerin, CK aktivitesine göre daha düflük düzeyde bulunan CK-MB aktivitesi için ayn› etkiyi
göstermedi¤i sonucuna varm›fllard›r. CK-MB
aktivite ölçümünün çeflitli interferanslara sahip oldu¤u için gelecekte elimine edilece¤ini öngörmüfllerdir (25).
Retrospektif bir çal›flma olan araflt›rmam›zda,
sa¤l›kl› iki grubun CK-MB aktivite ve kütle
de¤erlerini lineer regresyon ve korelasyon ile
de¤erlendirdi¤imizde, sonuçlar›n korelasyonunu anlaml› olmad›¤›n› gördük. Bu durumu
CK-MB immunoinhibisyon yönteminin her bir
örnekteki makro CK1, makro CK2 ve CK-BB
düzeylerinden etkilendi¤i veya serumun
çeflitli düzeylerde hemolizli oldu¤u fleklinde
yorumlad›k. Oysa AM‹’li hasta grubumuzun
CK-MB aktivite ve CK-MB kütle de¤erleri
lineer regresyon/korelasyonla de¤erlendirildi¤inde sonuçlar›n anlaml› korelasyon gösterdi¤i gözlemlendi (r=0.909). Bu korelasyon
AM‹’lü hastalar›n serumlar›nda gerçekten yükselen CK formunun CK-MB olmas› nedeniyle,
serumlarda makro CK1, makro CK2 ve CK-BB
aktiviteleri ve hemolizden kaynaklanan olas›
etkilerin AM‹’lülerin gerçek yüksek MB aktivitelerinin yan›nda ihmal edilebilir düzeylerde kald›¤›n› düflünmekteyiz. Bu bulgular›m›z
Küçükercan ve ark.’n›n yapt›¤› çal›flma ile
uyumluydu (6). Çal›flmam›z retrospektif olarak yap›ld›¤› için hemoliz düzeylerini de¤erlendiremememiz k›s›tl›l›k oluflturdu. Yap›lacak prospektif çal›flmalar›n bu konuya aç›kl›k getirece¤ini düflünmekteyiz.
Sonuç olarak her iki sa¤l›kl› grup olgular›nda
immunoinhibisyon tekni¤i ile ölçülen CK-MB
de¤erlerinin pozitif interfere oldu¤u, gerçek
57
Aka¤aç Etem A. ve ark.
yüksek kardiak CK-MB de¤erlerinde ise bu
interferans›n azald›¤› görülmektedir. Klinik
laboratuarlarda CK-MB kütle yönteminin kullan›lmas›n›n, hastalara daha h›zl› ve do¤ru
tan› konularak gereksiz ileri tetkik yap›lmas›n› önleyece¤i ve tedavilerinin daha erken
düzenlenmesini sa¤layarak maliyeti düflürece¤i kanaatindeyiz.
KAYNAKLAR
1. Tunstall-Pedoe H, Kuulasmaa K, Amouyel P,
Arveiler D, Rajakangas AM, Pajak A. Myocardial
infarction and coronary deaths in the World
Health Organization MONICA Project. Registration
procedures, event rates and case fatality in 38
populations from 21 countries in 4 continents.
Circulation 1994; 90(1): 583-612.
2. Rude RE, Poole WK, Muller JE, Turi Z, Rutherford
J, Parker C, et al. Electrocardiographic and clinical
criteria for recognition of acute myocardial infarction based of analysis of 3,697 patients. Am J
Cardiol 1983; 52(8): 936-42.
3. Newby LK, Gibler WB, Ohman EM, Christenson
RH. Biochemical markers of in suspected acute
myocardial infarction: the need for early assesment.
Clin Chem 1995; 41(9): 1266-72.
4. Henry JB. Clinical diagnosis and management by
laboratory methods. 20th ed. W.B. Saunders Comp;
2001.
5. Burtis CA, Ashwood ER and Bruns DE. Tietz Text
book of clinical chemistry and molecular diagnostics.
4th ed. W.B Saunders Comp; 2005.
6. Küçükercan ‹, Çak›r Ö, Tokdemir G, Balo¤lu G,
Orçun A. Akut miyokard enfarktüslü ve sa¤l›kl›
olgularda ck-mb aktivite ve kütle ölçümü yöntemlerinin karfl›laflt›r›lmas›. Kartal E¤itim ve Araflt›rma
Hastanesi T›p Dergisi 2003; 14(1): 27-9.
7. Moss DW, Henderson AR. Clinical enzymology. In:
Bur-tis CA, Ashwood ER. Tietz Textbook of Clinical
Chemistry 3rd ed. Philadelphia: WB Saunders;
1999. p.665.
8. Sturk A, Sanders GTB. Macro enzymes: prevalence,
composition, detection and clinical relevance
(Review). J Clin Chem Clin Biochem 1990; 28: 65-81.
9. Sonntag O. Hemolysis as interference factor in
clinical che-mistry. J Clin Chem Clin Biochem 1986;
24: 127-39.
10. The Joint European Society of Cardiology/American
College of Cardiology Committee. Myocardial infarction
redefined--a consensus document of The Joint
European Society of Cardiology/American College
of Cardiology Committee for the redefinition of
myocardial infarction. Euro Heart J 20 00; 21(18):
1502-13.
58
11. Young DS, B ermes EW. Specimen collection and
proces-sing: sources of biological variation. In:
Burtis CA, Ashwood ER. Tietz Textbook of Clinical
Chemistry. 3rd ed., Philadelphia: WB Saunders;
1999. p.49.
12. Moss DW, Henderson AR. Clinical enzymology. In:
Bur-tis CA, Ashwood ER. Tietz Textbook of Clinical
Chemistry. 3rd ed., Philadelphia: WB Saunders;
1999. p.658.
13. Moss DW, Henderson AR. Clinical enzymology. In:
Bur-tis CA, Ashwood ER. Tietz Textbook of Clinical
Chemistry. 3rd ed., Philadelphia: WB Saunders;
1999. p.662.
14. Moss DW, Henderson AR. Clinical enzymology. In:
Burtis CA, Ashwood ER. Tietz Textbook of Clinical
Chemistry. 3rd ed., Philadelphia: WB Saunders;
1999. p.663.
15. Dasgupta A, Wells A, Biddle DA. Negative interference
of bilirubin and hemoglobin in the MEIA troponin I
assay but not in the MEIA CK-MB assay. J Clin Lab
Anal 2001; 15: 76-80.
16. Kwon HJ, Seo EJ, Min KO. The influence of hemolysis, turbidity and icterus on the measurements
of CK-MB, troponin I and myoglobin. Clin Chem
Lab Med 2003; 41: 360-4.
17. Bakker AJ, Gorgels JP, van Vlies B, Haagen FD,
Smits R. The mass concentrations of serum
troponin T and creatine kinase-MB are elevated
before creatine kinase and creatine kinase-MB
activities in acute myocardial infarction. Eur J Clin
Chem Clin Biochem 1993; 31: 715-24.
18. Cannon RO Mechanisms, management and future
directions for reperfusion injury after acute
myocardial infarction. Nat Clin Pract Cardiovasc
Med 2005; 2(2): 88-94.
19. Field JM. The reperfusion era. Strategies for establishing or maintaining coronary patency. Cardiol
Clin 2002; 20(1): 137-57.
20. Gheorghiade M, Ruzumna P, Borzak S, Havstad S,
Ali A, Goldstein S. Decline in the rate of hospital
mortality from acute myocardial infarction: impact
of changing management strategies. Am Heart J
1996; 131(2): 250-6.
21. Lindahl B. Biochemical markers of myocardial
damage for early diagnosis and prognosis in patients
with acute coronary syndromes. Minireview based
on a doctorial thesis. Ups J Med Sci 1996; 101(3):
193-232.
22. Bablok W. A general regression procedures for
method transformation. J Clin Chem Clin Biochem
1988; 26: 783-90.
23. Lee KN. Relevance of macro creatine kinase Type
1 and Type 2 isoenzymes to laboratory and clinical
data. Clin Chem 1990;4 0: 1278-83.
Türk Klinik Biyokimya Dergisi 2011; 9(2): 53-59
CK-MB Ölçüm Yöntemlerinin Karfl›laflt›r›lmas›
24. Serdar MA, Tapan S, Türkmen Y, Onur ‹, Yaman H,
Tokgöz S, et al. ‹mmünoinhibisyon kreatin kinaz
MB aktivite ölçümünün yanl›fl de¤erlendirilmesi:
Tip I, Tip II makro CK ve CK-BB. Turk J Biochem
2000; 25(1): 5-10.
25. Yücel M, Tokalak ‹, Kulaks›zo¤lu S, Arat Z. CK-MB
activity and hemolysis: Where the interference
begins ? Turk J Biochem 2005; 30(3): 216-19.
Türk Klinik Biyokimya Dergisi 2011; 9(2): 53-59
Yaz›flma adresi:
Dr. Arzu Etem
Uflak Devlet Hastanesi, T›bbi Biyokimya, Uflak
E-posta: arzuetem@yahoo.com
59