Document 14928339
advertisement
ا
ر
ر
د د ز
ر رد ب
ان
Eden Cole (DCAF)
Kerstin Eppert (UNDP)
Katrin Kinzelbach
$"! او د ر ر د ب د ً د ه# $ه
(UNDP) زن د ( و
ام$ د ه،,! و-! او هوو د, ر اړ/0
3 UNDP د د,و5 !ا5 ( دا. , از(ب#(1, و23 د$(د ه
< د ( >= د ز(ر او ه/0 او,را9 ،(ور: ;رو: دا ب د. ل, ,7 س7
."ل د
ژ
Christopher Grollman
:(#ا5 B ،#ا5 C ) ,?رو,د ب د ښ ا
پ:ن ورI د ارن د ر، DCAF-OSCE
-١
رK دار، و
امLIM ن د,N د، دانUNDP
-٢
رL او اL, Q> د،,وR ،L(;رIP ,و( ا9
( دUNDP
-٣
Lر:
رس2 > د زد, د،DCAF
-S
و
امL او اLاU د،UNDP El Slavador
-T
=VM رWاWU :" ژړ
R(X 5 :
:(Layout, design and print) پ% ح او ډ()ا(' او,
UNDP Bratislava Regional Center : 7, Y ,, ا3دا ب د
http://europeandcis.undp.org/list/publications
(DCAF) Q اP ول ر دZ#اI( د د,د و!ا [ا
http://www.dcaf.ch/publications/kms/index.cfm
٢٠٠٨ ، ( و
ام,! د !\و:,و5 © د از
, ،# زP اV ,و5 د از5a b ه,و5 د د.ظ د/" قRM >ل
: ډولb) هc دولc , اوc # 1KM = # د, اوc
.(R(f رو, ( LWe ،Q(?ر ا,ا،V, ،V,وVا
2
و. د
,رو7 او2#9 ، د,V( او,راVI هI ول د ( ز(ت2:a ب7 د د
,2 د د ب. او ژ د زړ و, د دو ز(روc, ، ؤ, iVI #
Dr. Philipp او د23 (DCAF , د اICTJ )دMarina Caparani ح دfر اوV/
Z#اI( د »دUNDP-DCAF د د ر دا ب د. ,( ا وړاDCAF) Fluri
. ډ( ډ( و,a;ص او95 ا$ د ه،[
و5a ( 2 « دL اV,و
د# Dr. Philipp Fluri (DCAF) ( اوUNDP) ،Agi Veres اوDr. Jafar Javan ارازIه
ر > د# و د5 د د ب دc, زړ وو
،Alison Buchanan،Monica Blagescu ،Alejandro Alvarez دa .2و
،Francis James ،Vanessa Farr ،Marcela Donadio ،Nadja Dolata ،Marina Caparini
Gloria ،Markus Lenzen ،Michaela Lednova ،Dario Kosovsky ،William Ko
Lousise ،Mamura Nasirova ،Amerei Mueller ،Lauren Matthews ،Manzotti
Louise اوJuan Rial ،Rustam Polatov ،Geoff Prewitt ،Sidonie Porterie ،Nylin
,و وړاW# V,و3 د رf5 < رو هa $ او د هo# د$ د هSperl
. و2و و2:a د د ر
Vahan اړو3 5 ا ر دV او د,2 5 ا،c$Iد د وژ د ه
اوGeoff Prewitt ،Mamura Nasirova ،Timothy Melvin ،Suying Lai ،Galoumian
و او د زړ, ژور در5 f5 , او ز(رو2#9 p> د$ د ه# Peter Serenyi
Kq د اK د دLر: دUNDP د،-, > د, د.و2 , وړا
. او وو,رداN ! د زړ5 ر د2#9
3
4
/01 23
د
(Manfred Nowak) )(
7
9
4د د رد ب ه
ړ8 او9(:; :6 7
11
35
Eden Cole اوMarino Caparini) ا
>ر ر-١
@اوو ر او روAB@ اوC
،AاE ا
>ر د ا-٢
(Ian Leigh)
E او دوG; ا:6 Fدوه
61
87
107
137
165
195
225
(Duncan Hiscok)
ت4:
او7 -٣
(Alejandra Pero) ړولL3 ; د26 د-J
(Peter Albrecht) (ب4 -M
(Angela Mackay) روز-N
(Vahan Galoumian) ر-٧
(Teodora Fuior) Q4L; E د د-٨
(Geoffrey Prewitt) ; لS
ر را2 د ز
ا-٩
او ا
تT :6 F(در
245
277
299
333
365
393
(Kristin Valasek) V
اW ا; اF( او د/XE -١٠
(Johanna Mendelson Forman) او د ا
ر رCW Y -١١
(Siphosami Malunga اوMark Guthrie) حZ[ @ او د @ن ا-١٢
(Amerei Müller) ح, دL;(ا د ا7 -١٣
(Rizal Darma Putra) (% ودL
اوW 7 -١J
; لS
او د را7\] زور، د ا
ر ر-١M
(Yasmine Sherif اوKatrin Kinzelbach)
5
6
()
د ر2aو ,ه !Vد !-و ! ,د [ 2-,رټ ور ،
# V,ز 5ر >
2,د :aا Lد # ,5او ود 5د > ,د V(2 ,و V,او !V
ر Nر او ( م ،ډ( و 5 !5 ( L5او د ( ! s5
#ر .د !-و ! ,د [ 2-,رټ ور V,او د ,RM :aد ( ! o V
،
#د > ,ز ,,او د ه $ازو !t =; #ت 2 7 #د.
ه $د ه اړو uN ,او ه $ر د اړو,و #2-I, ,,Nوو ه !Vد ه $
هادو ,RM :a ,او د ,a L, V!5ا!t ، Q3ت را>ل !5د,
[ د .د > ,ز ,,ا (CSOs) ( v c(-,د ،د ر2aو ,د
ر د # #W5 V!5ود ور ،د ر2aو uN ,ر او ،( Weاو 57aد ر2aو ,
,,N ,,aNاو رو . 5a (3ه $ه< ,VMاو (2,ا >
( #د(Iا او :aا Lوړ #ز( w #د > د ه;t $و V!5
وz,و او ه $د د(ګ V# xaaد Uا Lاو { tKل د .د ه $د
iI ,tKد و او> VM3 -ز > !" # , ,,ر ا.c5
5ډ( رو # 7 ,او #د # (aور i, 3 a .cه= # 7او و( د
ر2aو ,او ه # $ور ,RM :a #د 23و # iI ,ز( w #ا # 5د او ! ه=
د ا Vر د ر, Z#I V,وړ !و ,ه ل ، Z # .c
دا ( هاد :,ه! د ا Vر ,وړ ! و ,ل iI ،هادو ,د،
( aوزWe ،ت و V,او .#We aد د t W5دا د ( ا Q3او !5ا
ر # ,ه اړ #د a .د ،د ا Vر د د(Iا V#ر ,ا5
اPا د اN V! iQ3ت د را| > , 5 #دا #ان او ا5ر د
ر ,ه $ر Iر( -> # ,اوږ ور 2د اPا} ،رIن }uN ،او هIا راز د
,RM :aد ! ##اوږو ا(Cدل د .د(Iا او :aا( Lا[ ه $وL5
ود او 7 pد ##او د را} ور |# V,ه ( # $د
از(ب ا5ر ور ،2ر3و V,د(ګ او W#دل Pد و.
د »#ور ,7 , # «2-P qد ورو ز ,ه< ! او (2,ا sد (,اL
ر اړو(2, ،,C- ,ا هVIر( او ا ,د(Iا د ا Vر ر اړو,
,M9Xاو ا5را #د iIد ا5و 7و
[ 5 .د ا C(,وړ W5دا د د
5aد ر ,د Wار
,,ود # #د ،ه $د ,II#او د د
! د(Iا V#ر95 ,ء را| 2 #د .د ( ,ا[ د Mل
هادو ,د د(Iا و اښ 2د !! V!a ،د(Iا د
# vN ,RM :aه= #وان ر د .هIا راز ډ( ا C(,دا د د د و Ltq
,د ,/!V ,RM :aاو ن د Lae ,RM :aاو ,اV,ر و, V,ر# ,
, ,7ل ( د .د د ر د #ز7 ,س #راوړ #a ,اUد ،
Q{a # X5ژ وا( ،ا Vر V! # (aر ,7 ,و او د د ر
(2,ا , ,RM :aر W5 # (a > , ، # -> a # ,و
د ،ه (a $اR,د # V,او ړ W5 c3و 2او ه tK (a $او #ډاډ
7س #را د ه هاد ا Vر # NRM ،د در,و # V!5 ،د L5او د ه $د
ا Lد xa # ,5و7ړ د او ( د P xaړ(.c
7
د 7رد ب د ا Vر د Uر ,ه !Vد > ,د ز ,,ر د
2,ټ ټ a#را> او د > ,ر 7 !IUرو ,وړا ,
-,ا ا Vر ( ,ا[ ,Nن #در,و و V!a ،د > وړا LK/ ,او
Mب ور V,و
[ .دا 7رد ب د #!tد ( iI5a Iد .ز
ر ډاډ و(! = ا Vر ,aد ر ,د > 5 -د > ,د ز ,,د
ر او LtKر aدا !tت 5را ارز Lو V,او ر . Lae
د > ,ز ,,د ا Vر ر ,او د ا Vر ا( #M9X
ژو ، R, V,Ca,ه R, ( $ر cزن ( 3ړ وا .!5د د
ر د ز(ر د زن د 5aا 5ر 7ر ، ,هv! $
7 ( > , ,:R,د ا Vر د(Iا Z#و ،aد ب
2 # 2:aل د.
/,د ,وا )(Manfred Nowak
د ر2aو ,ه !Vد !-و ! 2-,[ ,رټ ورV,
8
د د ب ه4
دا ب د > ,ز # ,,د ه R, $ه !Vدو ( د ا Vر د(IاV#
ر7 I1 ، a ,رو ,وړا ،
# Q{a : ,دا دو 7 -,
9 ,tK 5ن و 2او او اWI # Q3ل او ! .2
د د W5م ,ا Vر ,aد UاIUد 5د !C3او
!5ا د(Iا ## V#د #او Pړو ر ژو V,Ca ,اه LIاو د ا
Mد Wtو > ,د ز ,,وM z,ب ور او 3ر VMا ډ(
.د ه > , $د ډ ا !(ب د "! ا ,I,او د ه {
$
از(ب ،ه !a ( $د 7د [ م 3ر[ل ( $aړو
c3و ,ر a .2 #د ،د 3ډول !(ب د Pړو ,د و درواز د
V!5د ا 5ا .c !,د > ,ز( , ,,ا[ > -د(Iا
V!a ،ه $دو ,ه= 2و ( د !sا ,tرژ( , ,Iژ3رل او
( # 7او 3د(Iا # Z#د ( ژو .a R, V,Ca,د 3دو ,د > ,
د ز 7 ,tK ,,د Nرت د 5و,ا ,a ,II# ,و (
ا",ر 2د ،ا Q3و.
دا Mل د > ,ډ(و ز ,,ا R,دو ,او 2و د (,
ژ3رل ( دو ,د ا Vر د ا #M9Xر 7ر aا 2 aد ،د ه $ډ( ,ر
Nت #او ر ر ,د ا . 5هIا ډول د ( اوږد د هR, ( $
,aد > ,ز ( ,,د ( tKو7 z,ر ا Vر د ر ,
!! ، a 5او د Mل دو ! ! ,اړول .cد 7رو,
د 3ب د { د }# Q> #او د ( # - Uد ا Lهو
2 (:#او ا او د ا Vر د ا #M9Xو د > ,د ز ,,
ا .?,هIاراز ه< د د > ,ه $ز V7 ,,ا # #Uq
( م اړو د -, ،ډ( ( ا( 7 ، LtK sد ب
د را>ل 2ا ( 3ر ر!و ،,د ر ,و(! او د IUا{
(#
وا.!5
5د ( V! 2:aر ,او اړ,و و د ! Vوz,و وړا ,ډ( و L5د ا
Vر د 23و ا ,,Nاو " Rو .c Lورو ! ,د (2,ال
#ور(Qم او , ,7د Uا Lد I! # ,5د " Lاو # xدودو,
ډ(وهادو ,وړ د , .د ! ,RM Vاو ا
Vر U ,aر # ,ډ( ز(" w #ود د او ( V! 2 M
ر ,ا ً 9Xرا ., #
د د ر د دا ( و !aR q Ltqو او Mب ورل او ,5 LK/و#
،د $a > ,ړ (aد ر ,د /! #Uqاړ # ,5م واړو ،ه $اړ ,5
2دا V ,ر د > ,ر د 7س ر وړ و V ،اa ،LWNدP
,,N ، !"#او د ,Nن (t#او ا9Xح iU 5 .و L5د > ,د
ازو #ډQو ر(2, ،ا $aړو او ,ر اړ,و اړ z
,5ر ل #د ر,
د اړ#وو ,-, ،او ,,ه # V!5 U !Vد #!tور 2اM9Xت را| #
.
9
د7 3رد ب د UNDPاو DCAFد »ا Lد د(Iا Z#و« ,7 , #د 5و ,
2در(= "ل د او 2د > ,او VM3ز ,,ر م
,ل د 5 .د ر ,د اړ ,5ه !Vد ه $د 1,او ، ,! # !IUد
د ب 2ل } د د(Iا ## V#او ازوP ،ړوV, a# ،V,
)ژ(ا ،V,2 ،(,د ا Vر ،##ډ ا(Qو ر ،او هIاراز Iا(Qو او (2,ا
ز ,,ر د ا Vر د Uر 5a ,د # ,ز ,,
! ، #-ه= {ر د.
10
2
K
MARINA CAPARINI AND EDEN COLE
ا
ر
:د
ر _ع
G; او اW,
11
12
Marina Caparini and Eden Cole
١
ا
ر
د
ر _ع:
W,او ا;G
د(Iا V#ر U ,ا> !5ل ا Vر د Mب ور او LK/د ,5
#ر 5را اه . LIد ا Mد > ,د ز ,,ا !5
Mب ور او 3ر VMا ډ( ز( : #د > ,ز( , ,,ا[ د
LVMد »رو V,و!« U V!a ،
#ا Lاو اړو,و #5د و ##
او ادارو اPا #د Uر L(qد # ,C,ه= [ . IUر!و V ,د
LVMد اPاN ، ،#ا IU = ,او د ,RM :aاUت ،دا >ل د و
a .د ،د > ,د ه $ډ !(ب د "! ا ,I,او د دا
,رو ور #ډ او ا/,اد {
,از(ب ،د > د $a Mړو
c3 5 # ،او 2 Lاو د 3راز د Pړو ,و د > د ,رو
ا .?,د ،##د > ,ز( , ,,ا[ > -د(Iا V!a ،ه$
دو2 ,و او !sاtن رژ(95 , ,Iص د ( ;= .a R,
د 3دو ,د 7 ,tK > ,د Nرت د 5و,ا ,a , =I# ,
و ( ا",ر 2د ،ا Q3و.2
ا
ر د د(Fا; ر ا[ل
د 2-P 2را(ا ،ا Vر ,aد(Iا V#ر(2, ( ,ال
ا [
Xد .د ا R,د(Iا Mل هادو ,د ا # Lوا ,7 Iد aوا
او د I:aو ا Vرو ,ا د !sاtن او زور V,رژ( ,Iد !#ر (
و Lدرد ،د "! ر د !5ا Vرو ,د ا { #M9Xل .د 2-Pو او
2و د ورو دور > ه< و # 2د ( Weت و V,د(Iا ر ,ا
#ت Pړ .2د ا Vر ا9Xح د دا د(Iا !( V#او د ! I ،ا(Qو او (2,ا
ز ,,ر ( ز ,ا Xو
[.
7رIن او د ه $اړو,
I; > #دا د(Iا V#ر ,د د(Iا ،## V#اً X
،> , ،{Iد LVMاPا} او !5ا Vر د ا ،Ws# ،Mf
ر ,اوا tK #M9Xو z,ر 2#د .د د ، !IP 3ر> , ،23 ,I
اوډ Qر د ( > #ز(ت ا,Vت و #ر ,او #2-I,وو
#
#و.,
13
د ا Vر د ##د ا #M9Xاو د(Iا # V#د ( V! Wادار او (
!5ا # }uNا ,7د د ## 3د راو! 7ر د ( د(Iا > V#د -
ر د ا Lد ( VK i#ا [
Xد 3 #د(Iا V#او , 3
ا ,دودو # ,2V( # ,واړو .د Uا Lو
ا ,د ,RM :aاو
د(Iا V#زاد( ( # # ,5م اړو ،د »!« ا !# Lا 2ا(Qو
,;aا [ # ,د ،د [ا ,د !aRد را (ا ړو ,aWرا[.
:aا Lاو د ه ا,ن [ # L,و دو# ,ا ,د د ا Vر
ر اړو #5 ,م ,;aدKع د ا UW#د ا Lاو د # # ,5 ,RM :a
واړو.
i,د ا Vر د(IاVM V#ا د >(2, -ا ,رI ,ل ) cد -!a
١-١ #ټ و
ر( او ډ(و (2,ا او Iا(Qو ا ,I,د (23ب او هIا ډول د (2,ا
ا #M9Xاو د هVIر( د ,2 ,,9ط د .د ا ا #M9Xد a#د ، Ws#
اړو Mf ,ه= ! vډو ,ا او د ه $و(! ه !Vه ز( c#د ه $
د(Iا V#ر ,ډ( و Ws# Pاو >.c # -
%١-١ټ
; د(Fا; ر د ا
Xراو(7 :Qال ر
د T4و 4د 7( (٢٠٠٠) ٩N/MM ab Fاو 2fت و د(Fا
د !-و ! z,3 IU ,دو c3 ,a ,د(Iا #ود ور 2او >،2 -
د ,رو ,7 p #و 7رو:
-١ج( !5 (vا N }uN؛
(viiiد ! Vر( او د ,Nن د اPاء او [ ,ر د ,RM :a
و ,ا( Qو
ا,؛
ixډاډ iل ځ د(IاM # LVM V! V#ب ور V,د.
http://www.un.org/Depts/dhl/resguide/r55.htm
د ا
/د – Viاړ 6ه 4ارو د ا
/او هFر د 9اh
) (OSCEرو
د7 3رو ,د دو ,د
,ا [ا,7 ,و 7رو د د(IاL,,N Z#
د I5aادارو V! #ول ,7راوړ:
• د ,,Nا7 tPر د اړو,و aد1 Pر؛
• د و!ا [ا(!, ,ب؛
• د (2,ا N :aا = ,,د [ا ,د aروزل او د ه$
WIل؛
14
•
•
•
•
•
د (2,ا N :aا ,,د و!ا [ا ,د 23وX ,رت
Mب
او ب #د ه: $ل؛
ر ,ا ر( ,د اړو,و اړ#و د ! ر a
د ! V!5او د ه # I $د #وان ر د ر د ,دردل؛
و!ال [ا 7 :, ,د Q V!5او :a ,,Nاو ,RM ,
!IUل "ود ( 2ه ،! 5 $د(K ،ه ،-ژN ( a
ه(.2 5a a L
http://www.osce.org/utem/883.html
د د(Fا; jول ه 4د ارو د ر Fا
42د ]را (٢٠٠M)١٧١٣ر
-د LVMاNات ,,N (aاو :وع و , .د و ( Pډول د(Iا Z#ا # LWNاړ#
د ،د 3ا (a LWNد رIن ا 3 a !IUر V[ ،a R, =; ( }uN .2ه$
7د ا( Rرا #ه ډول ,وړ ا/د #هC # ,RM :a $
s5 ( ,7و(Q ،cا ور(2, .2ال ز ,,ه= د 7رو ,اود
Rرا #ه.a R, =; (c$I
-٧د(Iا Z#ا ,,N (2-,[ 2 ( LWNو! ر ا # !5د ا Vر
Mب ورل او ,5 LK/و . #د ,,N 3و! WUرت د :ا ,Nن اXل،
R ,,Nرات او ##او ژ VاVMم او aد ه ,tK IU $هف (
د ا Vر د ! | # 5a /د اړ(5 ( LC-> Vا او د Nرت )اPا}،
Rاو (}uNاو د > ,د ازو ) VM3ز ،,,ډ ا( Qر,
،و,
او هIا ,ر( 5 !aا.
http://assembly.coe.int/main.asp?Link=/documents/adoptedtext/ta05/erec1713.htm
د UNDPد ٢٠٠٢ل د \
Yرټ 7 ] k k ( :د د(Fا
Tل
د(Iا (a ,I V#د Pړو V,ر ( L/!Vو #د ,II# !5
و Pاو د ta Uد ا/د و Pد V!5 Uوړا[ ,ن Mب ور V,و
.
د ر# ,ت د ا Vر د ,tKد ارزو , iI5a LKو،
اM Q3ب ور a ,ا Vر ه< R"# !Vا # .2 ,دا LK
،د ( ,! ,دوران # # aو .د :aرټ> > ( :٢٠٠٢ ،
2,د د(Iا >-ل(,) ،ر.٨٩ Y ،(OUP,2002 :
http://hdr.undp.org/en/media/hdr/_2002_en_comlete.pdf
د T4و 4د VY
V
Fرټ ،د او
\ :Q; 6د ا
ر
ا[ ;WZد
T4و ،lC 4د T4و 4د ا
] /را ،د Eر ٢٠٠٨ ،٢٣ل
-١٨د ا Vر د ا #M9Xاه LIد د هV $ر ا Lد دود ا(Q
15
[ XUو ه= وړا
,م ږد او ه ! I B
( $او (2,ال #ت او
$aړ zون .ه $هIاراز د ا Lد #W##ر اړ#و رو ,ه $د !/
$aړو |#اړ( Vم ،( iU .,د ا Vر اM9Xت >-ر
اQ3بM ،ب ورل او د(IاVM Z#ا >ل zد ا XU Lوړ .د
ا Vر اM9Xت ! $aړو د 5د ر د ( ټ وړا، Q(,
,! -! V,او ,ر (2,ال (Vن د ا Lد ( # zر ! ( .
http://www.in.org/Docs/journal/asp/ws.asp?m=s/2008/39
http://daccess-ods.un.org/access.nsf/Get?OpenAgent&Lang=E
د او د ه 8د n(:; 1m
# IU > ,د V!5ا د z
5 !5و # M ,tKوا( د zو {،
5او ارز xa ,ود .د 3ا9sXح ه7 $ر #ا9fق Z!5 cد
5ژو ,د ،LCWIد
1, 5و ،د ،Rt# {
!5د #!tد W#د او د ا,K95
|#د ?(2-ب ،د اړ( Vاو >Qو ) ##م ه 3Iډول ډول د !5 V
V!5ه I ،! ،!" $ا( Qاو (2,ا P sړ (2د را| #ر ( a
را در /X .ا"#د( ( ،ډ ،ه 0 #RR"# ،> Wاو و Z!5او د
( aا !Xاوو3 V,ر[ ,-د -!a > ,د.
د ,tK > ,د 3ا U/,رو ,از(ب ،ه $رو ,د > د ډ ا(Qو {
Rد ،او د ,رو !z,a Vو V ,د V(Pرا z,a ,و - U ،,و(ړو aR
در( [ .cو L5د > ,ډ د [ #Uq ( {
X5و Z!5 Pه<
ه<ل 5 ،ه # X5 $د م ( اNد اړو ,ډ ا .c # ,
دا Mل دو دو IU 5 9P Lاو M Uوا ،
د > ,ز LVM ,,او Lاو ر .د !Q> /و ډ |#د
اIUد د را| #د ،د > د 23و ،دو ##او |# #R VMد
د(ګ د ه< او "! sد > د د از(ب ،ډ( , > ,ل
Lاو هIا راز > LVM Qوا ( د V! 5ژو 2 = L/ ,د .د
> ,ز ,,هIاراز د VMاو ر!و I; ,د,و . 5a
د LVM ،> ,او دو ادارو [5 ( |#اړ( Vد د(IاP V#ړ{ ,د 5ا
,C,د .ه $د –V!5دو Lاړ( Vد LK/او Mب ور xa ,و7ړ
د او د ( ا Q ( LVM ,ا ،c
Xد ( د(IاK Z#ه pاز(ب .
ا ,د(Iا VMا {
,aر ا N9U : Q3و Z!5 V,ډ( وL5
# #!tد 7س ر { 5 ،c ,د tKاو t!sا UW#درد د او د
د ,!(aه !Vد iI "aا ( .c5ژو R, V,Ca ,د اړ د > ,د
ز ,,ا aل ا o -, ،او ر VM3ز7 ,,
د 3ډول # ,"aود 2او د ډول د # #Uqد V!5 Uم راواړو.
( > tKل اW#ع او tKډ د ه= د #Uq Uاو U
ه!t !Vت 5 # 2:aر او ، !"#د 7ر ( دراوز ( 2#
16
" و د zون ا,Vت ز( ،c#ه # $او ر (ا[ د "! ! ،او ia
ا !!Iډ ا(Qو ر د ا/د 7ر #رل ل #اzaa # I1Uول iVI
و
[.
ه R, =; $د > ,ز ,,د اړ ( ،aډ( Wu #ط
د 23 5 OECD-DAC .دو R(:# ,د ا = د د(IاVM Z#ا ر
1
د ( ا9Xح ! (ل د را| #و 5د 2#9 ,tK > ,و.2
دWU ,tK 3رت د :د > o: Vل او د "! $aړو 7ر د او L,
xaد Pړو Rد ر دو # ,ود ورل .ه= د Mل > ا
د VM3 #ز ,,او د , > ,ر ز ,,د (a #5 V, Iاو د
V,هادو ,ر د ! # ,وو( ،ه $هIا راز د ( ا 5و
.a R,د ،
# -!aد 23 OECDو دو # ,ها( Lورل cد »
ه !Vد W5و ا#و د aRر #د > ,د ډ 5aا 2#9 5و.2
ه 5 $دz
3ون 7د ا Lد 5a , =I#و z,وا!5
او د V!5د s #W5ړ ،2او هIاراز !IUوړاQ(,و ,و # 2د ا #M9Xد و
دوام , 2 «.2د و(2, Pال L/!V ( V,د ,
> ز ,,و ،2ه $د ( ر3و V,د(ګ د را| #ر د
د ,وړ #او ، LKد 3ډول د(ګ 7د Pړو او د !
/, 2 ,aذ و.
% ٢-١ټ
pاو p6ارو د )Fم ړTو د د ز
lC
ه R, $د > ,د ز ,,ا ? او 5ارو د Q,Iم د V,ر(و
a ,2ل د , ،ه(و V,د او د #ر( .( LWe Yد > ,
ز # tK ,,د » uK «,را| #او د دو Lول د ( !5ا
uKرا| R, #درد .د > ,ز ,,او ,را z
,qر و # ،2
د زاد (ل Pړ # ،2ه #Uq $ر ,"aو 2ا
او ( د دو Lم 3ر[ل ؤ .د ،
# -!aد ر
ا ,د دKع
ر د P {Iړول V #ر #د " Vر
ا ,د ,RMر Wرز و ،2ډ(
ژر د !5ا ،,a ،tWsد !5ا و Mل ور[ Yاو د دو q Lد اR,د V,
ژور ,,د Pړ(و Wو
[ a .د د ( VWر او د (,ډ ا(Qو اړ( Vد
7 PV#ر د ( LtK > ,هاد و2ا aهاد # LtK
ا;م ور .2د 7ر د # -!aد ن 3 ,ر[„Solidarity“ p
و2ا !Vا ،ه -او ورو د Iن د(Iا;IP Z#ر( L
3ر[ # ,-ا;م ور.2
:
I |5 ، Christiane Olivoن د ( د(IاP > , V#ړول :د و و
2و 3ر[ ,-او ٩٠
,ا"#دPalgrave, New York, 2001, pp.11-15 ،
1
OSCE, Security System Reform and Governance: Policy and Good Practice. Policy Brief, Recommendation
VIII,2004, p.7.
2
Ibid, p.4
17
د ا
ر د ر ر q3
د و دو ,د را| #و را(ا > 2,دود ا( # Qا Lد »[
« ( »!ر(Qم« 5 ،( v(t# 1,د LVMد د(Iا V#ا Xد (5و او د
:aا Lد [ 3او # X5 ،Mf Rsد ( # - Uد اL
د aو ، LaهV/ ( $ر ,aد 9saن aا( Lا[ د [ ا# C(,
/,ذ .
,7
د :aا Lد ا Xد اa Lو # IR (a Laد V!5اړ#و [ #اب ووا(.
LK/او Mب ورل 3د 5 , #!tول ( ,ور( ،2ا[ د ,,Nاو
> -د !(7ا! و .ا Vر ا ه< د ,tK !5ه#!t U !V
" ,aود( 2 p> Lاو د ! ا 3 Lا( aد " [ Lد (7م
و L" 5 . #اKاط او ز(# ،#وان اړو او د ,وړ ر!و ,ر 7ر
اوارو ،ه= IUاو ه= د P aړو .د ! ،
# -!aد " Lد ر
3
ا 5و, Pوړ LIاو ( [ { ,tKد وا .
د V!5د ا i# Lد دو I; > # Lد ( .c !
,د(Iا Z#دو Lد ,د
ه ( $ا Lر aو Laو 2ا/ ،iQ3ف او M # V!5ب ور V,و .
د(Iا > V#د aه L5 Uدو Lه ,,N ( $او :وع Pد
U 7ا .2 i# Lا [ Wد ,د ا # I
اPر ور2ا 5 ،د ه $ا5رات او !و (a ,د دو Lد ادارو او # > ,ر,
. # ,7د !7 /رو رو د ول او »
W3 ( «Za Kن 7ر ،د ل #د
ډQو ر #$!W# ،و(! ،د ##او ,رو ر Iا7 tPر د > ,ز,,
7ډاډ 7س #راوړ د 3ادار د !5ر( # ,M9X ,ر ،c #
,وړ !و ,ر ,ا !5او د ه $رو ,او د I1ر ,او !{ 7ر {ر
.cI#د ا Vر ر ,د R, > ,د V!5د و z,د ا5و 7ر د
د(Iا V#و د وړ.[
W #
د ,ژو ,د ر د ،LK > ,د ا Lاو VMا M #ر
ا .c5د(Iا V#او 3د(Iا , V#ا د #ر( اوږدو دا و
او ا ازو V,او هIاراز tXاو د دا
,ا او
ا Lوا {
,II# ,2V( ,aا ،!5و . #د د 3ازو LtWf V,اW
5 ، #ا # IUد [ ،او اWرا #ړړو ,
( هاد ( ًIRد !5ازو 7ر ره ، Wو,ل ؛ ا ازوV,
tXاو دا
{ !tد {
5د # ,5ر IU؛ !V
ا7ن aا ازوN # V# ,a V,رت ,5 5a !5 ,a
و#؛ او ا ازو V,د د#وو 7ر N ًIRرت QI .,ورو ( ,دو,
iUاXل IUل ا 5 ،ا9sXح د »زورور« 3ر Iډ د دو
P Itړ., [ ,
3
See: Department for International Development and Supporting Security Sector Reform; DfID, London, 2002,
p.29.
18
V! ، aRIaن د Uا Lه !Vد 1, 5د و ا5ر .د ه [ $
[2-,و # o# V! Mود ور .اW#ع ( Uم و (ا[ رأ ور , V,د،
ه iU $و L5ور ،V,د #5 Uا ،V,5د ( [M 2-,
اوو V,او د ه ,UIP Wاو د ( NKډ 23ه= د .د د ( NK 3ډ ه ( (
3 Mږ ور #و,ل > , .ا #د #ان ور 5a U
7 #س ر ا ،2د (1,ت ( 3د م و3ر[ل ،
د(Iا V#و 2:aو .د د ر ډاډ 7س #را 2 o#ا a
Iاو ا # Q3ر ( ،cد #5 Uور { ا V,5ا 9
:ر و او د و 2ا .
aد ،د > ,ز 7 ,,د [ , ,ن و#
اوډ( و U L5اWUر iI5aد V[ ،ه # $د LVM c
!5ا د2-,[ 0 VM3 [ .و }! ور د !5
,ل ( ! او (2,ا ,#ا! د UاWUر 5و,ا .( ,د 3ډ ،Vد Ca
(2,ال زن ( د ,RM :aد ر ,زن# ،Human Rights Watch،ا3 ,ر
(2,ال ;ت ، iI5aد; 3ت دو # #ان ور ,VM #او(2,ا
ز W5 ( iU ,,و .2دا o#د Pړو و ( ارزL
و V,د V[ ،هP $ړو V,او ,Nن Pړو # V,ه # #!t $د 7س ر
ا,Vت aاaو د اWUر وړ د !5 5ا.
د > ,د ز vN ,,او و # X5 z,د Kد ،ډ او ار
,,د ,RMاو
و ,ه !Vد !-و ! ,ا, 9Uل د(2, # ،ا , sل
( ,RM :aاو Q{aزاد و !#او ود و.2
% ٣-١ټ
د د ز
او د 1د ،ډ او ار .د CWاو Xو ه 4د T4و
4ا(7 ; ،
Zا G s3ل ] CW Yاو r )>Xزاد 6
و; ] 4او ود و.7
د 3ا 9Uد Kد او د > ,د ز ,,ر Mر # , LIد ,RM :a
#UqهW !Vرز و 2او ه # $ود ور .2دو ،,,N (a ,ادار او ,ر دا
اNات fح او # 2 (#ا # Q3د د L,Iq ,RM 3و )دوه Iد(.
د !IP ,RMدا ه= د:
• د د Mدردل VM3 ،ز, ( > ،,,ر ډ Pړ ( 2ه $
د ! ,RM :a Rاو (2,ا sود 2او ,5و#
)? Iد(؛
• د > ,د ز ,,ر دا 5a LVM Mوا !5او Uر
aز ،هIاراز دا VM Mار
،,,ادارو او Uرو 2#واو
ز # ,,د ,او وړاQ(,و ,وړا ,ل 5 #ر اM9Xت را| #
2او د ه $ه ه ( $ر #م اړول د ,RM :aاو Qaو زاد( د ،#
19
د(؛I# )اR"# ود او
اړ,و23 و زاد( دQ{a او,RM :a دردل د او دM • د د
رو رو7 W رو, ( u(U ! دV ه, د !و,,
ارVM ده روا او
ن,N دL د دو# tP اV,ړوP ن,N ( ادار،}uN V, وLM9X ر7 (؛RK v ا،a =( در، دI;,) 2 , وړاL(V وQ(ف ا95 ,و23 و زاد( دQ{a او,RM :a دردل دM • د د
.( ا[ )دوا دz, و,tK
R, =; ,, > د ز, ! دV هR"# او, روز،, د و,RM :a د9U ا3د
.( دI )ړ, LI ر
Y ,, ا3 د،L ل د رچ١٩٩٩ د،2V( zY3 IU د١SS/T٣ ,! و-! د:
: 7,
http://daccesdds.un.org/doc/UNDOC/GEN/N99/770/89/PDF/N9977089.pdf?OpenElement
# , دP وLK K s ## ! د "! اوI او, [ هادو
V# (ا2, د, . وLa وa د و#M9Xر د دوام وړ اV ا
,7 # !اب5 ! ر د وV ! د ا, ! ! ا5 ا
د# ا,I ## دLاو د دو#7 , ډ( و
ا#M9Xر د اV د ا.راوړ
iQ3 اLRRM ه= دا،c رل# !5 اc ( > د ه< د ( ډ,
# س7 او ډاډ# |ور راa د اوIU ا# 3 !اب5 و اوz, د "! و,و
ا
, » د، ډولI ه.(از [اب وا, اK # وو# اړV!5 د, و
ا3را د
، او, V( "! > اړ5 ، [ # Lړول (ا[ اP ,,> د ز
> { د,, "! ز$ د هV, .c , , ر اړو#M9Xر د اV د ا7 ډ3 د،;P وI ه, ، وV(اړ
4
«.,او وP! "! ا5 }
(1, > !"
ون ه= د# رV > , !اب5 !" !ت ور او ه= دt !Vو ه# او اړs( د "! ا# V,ړوP =از(ب او ه
Kاfز ا9 # X5 ، > ډ, د. , د ! ر#M9Xا
د "! > د# ,ږو3 V, او د از وL Q د، ,(7 او وI
.a R, =; ر,3
ر د$: > د, !اب او د5 !" د#M9Xر اV د ا
ډول3 دIU = ه،د دP 2#9 رV | ,,(ا ز2, او,VM
V, ! دV ه,W او ړو# د اړ,5و اړ,ل د > اړوI > , د2#9
( ا! ډ,M ! دV ه#Uq و,!ت ا! او د اړt c د,,(ا ز2, او د
د رV# ( ,I, 3 د.c ,و5 او,# "ودL5و
4
- Forman, Johanna, „Security Sector Reform: What Role for Civil Society?“ in Caparini, Marina; Fluri, Philipp
and Ferenc Molnar /eds) Civil Society and the Security Centre: Concepts and Practices in New Democracies,
LIT Verlag, Munster, 2006, p. 39. Also see Pauline Jones Luong & Erika Weinthal, “ The NGO Paradox,
Democratic Goals and Non-Democratic Outcomes in Kazakhstan” in Europe Asia Studies, Vol. 51, No.7,1999.
20
"! ,Kاو ړو ,Wم ،, ,د (2,ا ( $aړو ر 7ز د د
و
ا ,د Mfاو د د I ( V Iدو او 3دو
اړ:9 ,5ر و :2دا د "! > ,و Lد ډاډ 2 7#د3
ډول و د > د > 5aر اړ , ،,دا (ا[ ،ادار او د ا Vر
از و {
# V,وا.!5
پ # X5د > ,زV( !C3 7 ,,ن او {ر ? 2-او #
ّ
"! !5اب د ا #M9Xد و 3و 2او د دا > , !5را,!, !#
د ر ,د R,ر .2 Iه (a $دا و ,;a ,رهن او (2,ال :ور( i
اوږد د د ا Vر د ا #M9Xا/, ,a (#ذ و , .د ه $د ه<
( (a 5aدا و د > ,د , , tKوروز # ،ه $و2ا د
ا Vر ##او $aړو ,aا Q3ر2 2 ! ,ا .د 3اZ(#
( LKد ه7 $رو رو د 3 ,د ه $و Yاو د (2,ا
VM3ز # !# ,,ز( w #وړ #او دوام و ،او د ( اوږد د 7ر
ر ر xaږد ،ه $ر #ب ) (o#او!# Zب -#ر او iU
و L5د V!5اI# 5س .c #
د د ز
ډول %ا
ر ر و aا46
ه $ډ ! " Vاو ا L5a #Uqد Vد aو!
ډ -, I!U ،او د 0 ( ,2ا Lاو U (Pرو او ر
،د V > # > ,ر ډو ,د ا د ا Vر ا #59Xاو د
VMا اPاء zون و.
5د ه > , $د ز 7 M ,,د ا Vر او VMا ا#M9X
R,و ،aد ډ( ز( #ا 5د .دM ،
# -!aب ورل او ا
Vر د(Iا V#ر ,ډ( و L5د , ،,RM :aزاد( او >U Qا !} Lر
2# =Rاو c .او ,ر Mډ ا اMس و 2د ه $ا اړ#و
, ,5د ( ،و( ه $د زورز(,aN #ن د # ( ،د W5و #ر,
,7د ،او ( د ا Vر د !,د ( aډول ,aN wن د .د و Lاو
! > #د د ا C(,وړ qع د ،ه !Vد > ( ز(ت Iډ او
ا!t 7 ,I,ت ور 2او[ Vد د a . LtK 5a
د ،د > ,ز2# !a# ( 5 a9a ,,او ;ر # ,#د ا Vر د
ر ,و و z,وا ١-S .!5ټ د د 3وz,و [ -!aوړا. ,
ا
ر د ر ر د 0ر;
د > ,ا ا Q3ر ,ه7 ( $س #راوړ ,د د o# !5او 7 LKر
د UKاو ا رو د !5 ,I# LVMا #ارز( ، aه # $
, ,7او ( ( (#و > , .ډ( و L5د LVMاو ( د ه $د Iا(Qو ادارو
!#د V!5 Uاړ#و ه cاو . #W5 #ه 7 $د [2-,و > د
21
7 ارازI ه$ ه.2!ت ورt !/# # وU !V ه3 اړ(و او
.2 ,!ت وړاt # وړL! د ارزVو ډ هQ> او#Uq X5 [ د
ډ ( م$ د > ه7 ,, > ز, [ د،
# -!a د
#Uq ! د, ډ(و هادوV, وړوV ،!و وړ دaر[ل او ( د ژو3
LاU اوL او ا د اc # ر, c3 ( ړوP U " ( دa . م واړو# $ و
[ او هM LtK 5 د،و وQ, X5 " a و8 او ا
ر د ه:ټ% J -١
(ا7 د4
F ( 4
ا
ر د د
د ډول
T4
T4 aر و
Minorityrights.org
ل دI د7I# ا
ړلw د#W5 د- (بz,د > او د و
(قRM c )د
,
اQa اوV!5 a
ډM د > د> , ړ د7 وxa
(Unidad ("د#ا
وړ ل
او ډ,,ز
Indigenay del Norte)
د { از(بOxfam International,
( د
ړلw د#W5 د- , «» د او
ډM د > د>
Care International,
، ډ, Helvetas
International Alert,
Propatria ( دQ,و,ا
وړ ل
ل, رInterPeace,
Institute
ر لSaferworld
د، زنCa (ا2, د
LاU ن دw ړلw د#W5 د ډ او,RM :a د
, د ر,RM :a
Fiji د، وژ,
ل, VW
Human ( زن
,RM :a د,
ل, ر ر ل:a د،Rights Watch اا}! د،نI
او ر د,RM
.I q ,و2aر
Inter-Africa Network
(AFRONET)
د(ګ اوL د اR(Kد ا
وa د, VI[ د
ړلw د#W5 د- > ( او وVW
د،(ASDR) > ,2
دV> د،(ر )ه
ډM د > د ( و! د ول5
aP) ("د#ول ا
وړ ل
( i =» د،("د#ا
(R(Kا
, «VU م
("د#ا
د ;!= د او
او,و2 د د
ړلw د#W5 د,و2 د د
ت,(ال ا2, ,2
ر د زوو
ل, (1, ،,#,ا
ا! د،(SIPRI) ،(KIPERD) ت,ا
"a د(ګ او او د0 V,ور
ر ل- ,#, ا,و2 ا
(ال2, ,2 او
دi}اوا
د،(PRIO) ت,ا
د،Q Razumkov
(ا رو ر د2,
LK/ او,,N
ت,رو ا,
ت,ر د ن ا
V(# د ا،(NUPI)
د# د،(PILDAT)
ر#ts (ا2, او
Q> د اوNا
د،(CSIS) Q
xa #ts
ر#ts V(# د او د ا،(TESEV)
(IISS) ت,(ال ا2, ت, ا#ts د£2
()ه
22
(ا7 د
T4
دq !د ه و
, ،iI,(ال ا2, ,9و
ن7(W5 V, وM
4
1 ( 4
ا
ر د ر د
T4 a و
Jose دWI ړلw د#W5 د,9 د و, Alvear ډM د > د(Colectivo de iI,ا
وړ ل
Abogados
Jose
د { از(بAlvear Restrepo)
,9 و,ن د[اP
د
(GYLA) iI,ا
د, دP #9( " اV( ا
ړلw د#W5 دi!" Pugwash د
د { از(بi} اوا،(SPUSA)
ل, رPora Euromil دQ! او و-,د ا
ړلw د#W5 د! د#V د،رانK ډM د > درانK وړ ل
د { از(ب ل, رر د ? دW ,د زا
دL(;رIP د,وR د
ړلw د#W5 دp[ر3 (ال2, ("د# ډ ? د زن اM د > د ا،(SOZM)
وړ ل
#( د زورزq ? د
د { از(ب> د
ل, ر(AMLVE)
Marcathur
The Gleitsman
( اوI# ,و2 د اFoundation, Open
Foundation
,, > د ز, د
Society Institute
،(ت7( " اV()ا
ر
Friedrich-EbertStiftung
Konrad- ،(نI)
Adenauer-Stiftung
(نI)
د ډول
5
او ډ,I, اV!
د "! ډ
("د# ا/X
,,د ? ز
,{a
او,VM ا دo# او2-,[ ړو$a [ > د, د، دa
V, 2:a ( #!t ړو دP Pدa ! او،وا رa د ا
،
# !"# !ا5 (! او دa ( د#!t د7 > , .[
و
، و,7 ذ/, # #1M9 tX ( ،Z#واa (ت ( د1, او,?( درL
, د وړا#(1, 5 ا2 ( ! د > ا دV د ا ه., و,7 #
!Vرو رو ه7 د او د ! و د7 ا رازI > ډ ه, د
.2 رV ,,
W3
:ټ% M - ١
]
ا ; رW ; اوWZ[ ( د ا
ر ا% a و8ه
ولaاa ر7 " رa ! د د(ګ اوV ه#Uq • د د
.> , او د ه,I, ا,7(W5 د،,I, ا#5 (3 د رو، !پ,I,
د ا# -!a د-5
23
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
د ا وړ [2-,و #Uqه !VاP ،ړو V,او # V!5 U
و ,ل
د [2-,و #Uqه !Vد و ,او د #W5د wد ړو ر ډ او V!5 U
N #رت ورل
Pړو ،V,ر23 ,Iو او Uر د "! اړ#و او ا( sه !Vد
#!t X5او ه (Vل
د >Qو ډ او 7 #(1,ر د د Pړ د ,I L,,Nل
د ه $ا R(:#ل د ! او z,aو او Iا(Qو V!5اړ#و [ #اب ووا(
او د ه 3 $از(ب و2
د (ل د ډ او > { از(ب ل
اPاء د ا }! ا [ # #M9Xورل
د !5ا #!t ،o#او #(1,د ( a UIاaول
د اړو ,د 2و7 ,ر ال
د #!t Xاو ر ال
د ا LK/ ##او Mب ور #ود ورل
د ا #M9Xاو د د ! رل
د > pا LWNاو N#
د [اب ورVM V,ا #ود ورل
د هP ,{a $ړول او د {
- Uد اPا} ار
L,,N ,,
,2V( ,aا Q3و
د(Iا V#او 3د(Iا V#رژ( ,Iد Mا(2, Nا ,RM :aد tرو ,د
# ,5ر د د(Iا V#ا #M9Xر 7ر aاaول
د 3د(Iا I Z#ا( Qاو LVM Qوړا ,د ( اR,د V,ډ ا(=1 Q
vاړخ Pړول او Iل.
د > ,ډ( ز ,,او ,ا"#د( د ( q ,2aع ( aRو
ام Pړ
2او L# ، M Q, ! aاو .cد V!5د ه< ر 3 #ر[,-
P #ړ ( ( LCو > , V,اود د ر و2ا د , =I# LVM
/, "a U ,aذ و ،ه 2 ( (a $ا ##Uq 5م واړو او دو >p
a#:او #اq # I,ورت U #م Z!5اود دوP Lړو V,او د #(1,
5و,ان د 2 W5 ,a #Uqاو د و دو >ل .2 z
[ دو > , ,ا د ه[ $اب ا Mد زورز(،#
3د(Iا ( Z#د ژ aد ,روا !و , ,ا-,ل ل ،د دو Lر (ا[ :ر#
a R,د ( 2-P ( .ر ,ا #!IUد ( هاد zون د ه $د 1, V!5
,,N3د q ،د 1هو او ا ,PMد V!5م اړول {ر .cI#د اړ دو
و ا ,PMد م وړ د ( ،ا( " Vا( #7د Q ١٩٠د و(م 2-P
qا # ,PMه!t $ت # V!5ور2ا د LVMا ل ل ،او a
ار i(Pد »9ز د (« ,و ا ,PMد ه[ $ا ,,ر ( د UاL
3و 2د ار i(Pد [ د(#Vر و7 L5در ل .ه #Uq $
24
> 5 #را اه( , LIا[ د Q, V!a ،#(1, !(aو #د 7 !(a Mرو وړا,
. R, V,[5 ( L > ,د OECDد ( I
د,7 3و -> ,a 3ر :
» ډ(و هادو ,د دو Lد QIور #م 5 ,,را ; Iد د > ,ډ
9
(ا[ د a , LW, ,VMو ( # ,K !5 V!a ،2 ,ود ور 2او ً IU
6
وړاQ(,و ,و # 2د ا #M9Xو و«.2
دو $aړو د ( ر V,3د(ګ د ر #او ر د ( ر # R, ,ود
ورل د د 3 W5دو (a Lد ا #M9Xو او د Uا Lد LC-> 7
و3 Lړ ا !5د اQ3ب LVM 5و,VM -, .2
او Iا( Qاو (2,ال ز (a ,,ه< و # 2د :رو د > ,د
ز ,,وړا ,ا c3 ,و ،د > ,ز ,,ه= VM (aاو دو
aوا د هVIر( ر ه< و.2
د دا ,Kاو #ان د ود ر د ر = Mf #Uq ,وz,
وا ، !5د د 7رد ب ا qع Pړو 5a ,7 .ه,K $
,aر Yال -,ا Mا iQ3اNات 7س ,7و,ل .
د ر ر ا;G
ا Vر د Uر ,و د ا 5a Q3ا 5ر د > ,د $aړو
#ا I,د ه $د P xa ,M9Xړو > , > .د !5وړ }! ،9P
(aد { !5رأ( ور # V,د L5د ( wد #ر !5
;ر # ,#ود ور 2او ,رو 0او اړو,و اړ(2, ،,5ا sه= !5 ،اړ(V
>.2 -
د 5aد > ,ه; $ر (a # ,#و او ه (a # ,:R, $ا
Vر ,aر ,او د Uا #Uq #M9Xو aد
# X5 .
د -, > , 5aد ا Vر د Uر ,و ا
# Q3
و z,ا 95او ! I ،ا( Qاو (2,ا sد ا Vر VMا /, #ذ ,7
راو!t ، 9ت وررل د a .د ه7 $ر > ,و2ا
ا Vر # t#ر وا !5د ! I /د a# > ,دل
د ،د a# 3د ,2او !tت(! ،ب ،د #W5د wړ ،و،,ر,,N ،,
او ,,Nا ،#M9Xد aد !"# Pاو د #9V:#اWUر د Pو اړ ,وړا,
.د 3ډول ,tKډ( و, a ( L5د اړ( . VدUK ,7 z 3
(:# 5aد ،د د 7رد ب ,رو a /# 5aن د.
اً ،دq ,7 "a # 3ع د ,M9Xاو ,Kد ود ا" !Xر Pړو .د
LK UNDPد » اKاد ،ز ,,او > ه# ( $ا د د ه $
-OECD, Security System Reform and Governance, DAC Guidelines and Reference Series, 2005, p.39
25
6
!5 7د 2 M Q, ،2 [ ,او [ن #ه ,Kو> او ه# $
7
ور«.c
د > ,د ز ,,ر و2ا د ا Vر اM9Xت ا ،2 iQ3د > د
LKد ړو Rد ه $د ,د LK ## Kوا ،ا ط د .د
> ,د ز ( LK ,,ن ,د او د "! > ,د ز" LK ,,ود د،
دا [ Vه #9V:# ، ،:a K $او , iI5a ta V(QKد 8 .د LK
د ود ر ا د ; > ,ر ،,#ه او !و ,وړ 2ا #د
!"#او د دKع او ر ,ر د IUډ
! 2ا R ,! .د ه$
دا ،LI ! ،LI !5د aا5ل او ,رو #د د,و رل د.
7او
4:ت
د > ,ز V ,,د ,2ا ،,#,اد -, Vاو (1,ور 0 V,او
Qو 7 ,د اړو ,2 ,او Pدو 7 !"#ر وا او د3
M :د ا #M9Xر 7ر a .2 o:#د ،ه 7 $
,رو اړو,و #Uqه= 7# ,2س ,7و ،,هWU $رت د :
•
•
•
•
•
•
د "! ( Iا(Qو > ا او 3 U؛
د ډ Vد ? ( cا {؛
اړو,و ; ,a M Iد ا 7رو رو ا( V ،Q3ل؛
د ود Mل ا PV#ا V ،Q3اارو؛
د ا Vر دا #M9Xد 7رو رو اQ3ب؛
د aد Pد و LK/او ا .LC- U M
د و #د { #W5د > ,ز ¥(, 5 ,,او ,,د ( ز(ت I
$aړو ا5ر ږد I ،!" V ،ا( Qاو ! VM sادارو او هIا راز د
,Nن Pړو) V,ر ,Iازو( a ،V!5 U ،ور V,هادو ,او VM 3ز,,
( او ا 5aر او ,رو ( .# ,Vد (,او 5 #!tول د
,و PV#ر ا 5ډ( ,د(Q(!# (9 V ،ن او ا L,,او
ا ,او ا R,د(Iا او هIاراز !sاtن دو ,د > ,ز ,,وړ
2او ( !C, ( aد .د $a > ,ړ دا Mل د !5دا Uد >-
ارز ,او ژ ( !C3رو iI5a Mد او د { د د ا L
VMا /, (aذ و (a ،د ,2د 2:a ،V! ,او !5ا # #ور ،
د 3ډول ر هW5 $و ا#و !5اړو,و ( # ,VاWUر ا او د !5
2وP R(f Rt ¥(, ,ړو V,او د و ا # 5a 5وړا. ,
د ( د # ,د ,2او #!tد را> ر د > ,ز!!"# (a ,,
;رت iI5aو ،دا ډول ( ;رت ه 7 $د 2#9 ,tK !5
!tت ز( .2د دا ;رت sد اړو,و د,و او و /ر اړ 5 ،,د ,
- UNDP Capacity Development portal, http://www.capcity.undp.org
7
8
World Bank, Civil Society and Peacebuilding: Poencial: Limitations and Critical Factors (draft). World Bank
Sical Development, june 2006, p.29.
26
> ز V#I (a ,,او 7 # I1س #را !3ر Iا I ،!" (Mا(Q
او ! 2 /# s؛ د اړو,و #!tر ر #ر ,7 ,و,؛ (2,ا
اړو ,اU9fت 2 !"#؛ او د د #ان و د را V,!#ا/د R
!tت LWeاو ز( .2
د \ CWد1ع ( (4ب
د > ,ډ 7د ر Iو او د "! > |#د ( ! IU
و .2دا #7Mد ه $د "! Cاو !
, #Uqد ه $د Nت ,C,
د ،د ! او (2,ا و ا Q3م ( ،# ,ا[ "! }! #م اړو
ا د ه $ا" Q3ود , .2د و Pد > ,ز (a ,,م
و -, ,د ه $دا Uد "! I ،! ،او s 2,د Pړو #د 7س
ر 7ر { .د ,RMدKع ( !(ب د /,ذ ,و ( 7س #aب ( و! د او
,د د هو او ا د ر اړ( ، Vدq 3ع ,aه K I
ورو "aد.
7د ( د(ګ د را| #او پارلمان غړو او حومت چارواو
دKع ( !(ب ً It
د ( Pد xa UNد اړ( Vد ، 3,ه $روا دو ه= ا
M ( #ب ور V,او /ف ا Vر را 5 !a . #ا دKع ( !(ب د
[ [2-,و 2# ,(Iد ،د # -!aد 5 ,(aل ،ه= ه$
} د (! # ,(Iب (a cد روان د(ګ ( 5aو .د NRM
!(ب هIا راز ا Iا(Qو او (2,ا ز ,,و3اړ ا
> , #Uqد هVIر و ,ر ه= ا .2 5د اړ د > ,
ز (a ,,ه< و 2ه > $د : 9 LVMر a ,,Nا 2او ډاډ
ا 2دا :9ر د ( ا(P !Xن , ، # #دا ه( $ا[ د 5 !5
رو ,ټ 5 !a . #ا :9ر K/ (aاو د !a9aاړ ,5ر د 7س
ر وړ و ًX5 ،ه $اړ$a ( ,5ړ دود( # Qم 3ر[ل د (
# ،cم ,ل { د م 5ص اړخ د # #(1,ا",ر . , # ,7
[ #Uqا 7 itKد VKد اX #,Vرت
(2,ا !5 sه< /, ,a ,! #ذ ا .2د # -!aد (2,ا او
9
Iا(Qو ز ,,ا #,Vا/د د 5هاد :K LVMر ز(ت ً .2
د ( د ځ وا sد #ر 23و ,اهو او ادو V ،و(و( ،,VU
RRMو ا/د و Z!5 #ر ,او (2,ا sد 23و #W5 ,ا 2او
ه $د #وW LVM Iر # 2د 23و ,د ر 7 IUس
ر .2د 5هاد دو Lا5ق او زورز( =M #و او د ,RM :a
:K # itKر ,7و او c3 7 ,ر ( 2 #دا ر uK ,دا و د
ا tKه< #م ,اړو او [ ,اب ور(2, , a ،ا > (ا[ اP
9
د د ه7 $رو رو { او دا ډول U # #Uqم واړو.
9
- Kathryn Sikkink, „Patterns of Dynamic Multilevel Governance and Insider-Outsider Coalition“ in
Transnational Protest & Global Activism: People, Passion and Power, Donatelle Della Porta and Sidney Tarrow
(eds), Rowman and Littelfield Publishers, Inc, Oxford, 2005, p. 158.
27
د ه او ;26د L3ړول
د ا Vر د VMا او د Uا M Lد ,RMدKع ( ;= اړخ د ه او
#W5د "sړول د ،د 3اړخ د ه I #!t $ر 2#د س #
(دو ,و .د 3ا I; #د U #م و
2د ا Vر ه!t !Vت ا 2او
د ( Mب ور V,او [اب ور V,ا Vر (a -,ر و.2
د ه او #W5د "sړول د | V!5 Uد "aاو VKر د 7ر د
aاaو
2 5م د ،دا ه $و! د د او >a Qن او د
د(Iا د را| #و a .[
Wد د ه او #W5د "sړول 7
د ه #Uq $ه "a 2 # !Vاو W5ل و .د
ا #د د ر ه= ر ا 5ا د , LVMاو ##او هIاراز
(2,ا ا L,,N # RKورو . Caدا # X5ا R,د(Iا او ه$
هادو# ,ز 2و او 2-Pو 95ص د ،اه ، LIد 3هادو ,د
LVMوړا # X5 a ,د ا ##وړاa U ,ور ډ( QIور د.
د #!tاو c ,$دول ا د ,7و ا7 #,Vر #ور:c
•
•
•
•
•
•
•
د 7 #UWsر د W5 ،#!tو ,او W#و 5ول؛
د ر> ,او د 2و5 ,ول V ،ډول ( ،و( (7 ,ر اVوV,
#او ( د 7 ,V C(aر؛
ر {I ,Iاو / ( ("# # #RR"#ه ډول !tت وړا ,ل؛
ډ ا(Qو ر #ورل او د ه $ر> !t # 5aت ورل؛
د z,3 Uو دا(ول؛
د /ا ,,او ور ,:دا(ول؛
د I!t#ادو aاaو و z,ا 5او د ه I $ل.
و
( I Q{aل او ;رت د > ,ز (a ,,و ،دا د ه (a $د ا
Vر د ر 5 #Uq ,ر ،V,هVIرانU ،م و
،2د ا Vر او د
د(Iا ## V#ر # V,و ,ور .2د > ,ز 7 ,,هف
, ,7ل ( # V!5د ر ,د Mfد §#ر او 5 IUو ،ا ،LWNد ه او #W5
د "sړو او هIاراز د ا tKد ;رت وړ ;= R,و ،aدا د
و ( V,روزو V,د روز ,ت و او ( د و ,ا( Qر ,ت .هIاراز
د و ,د ود ر د ! /ډ د ;ر ,#او د ه !#ل ه= 5را اه . LIا
Vر د ر ,اړ د ا 5ه د ,و د > ,ز ,,هIا راز د 3ر,
د "ر ازو L,,N 5 #او اWUر . 7 !C3
28
ا@/2
د > ,ډ 7د Qروا او د ## Uد ا Lد I
ر و ، Lد ,tKد ا LWNاو ر ,او د Mب او ب وړا ,د د$a 3ړو د
درو د ا Vر د Mب ور او VMا و و z,وا .!5دو Lاو د
ه $ادار د ا Lد Iر و Lا د د #ر,7 ,
و,ل ه,N (a $ن a #او در,و و( , ،ا[ ,Nن # ,RM :a V!aه=.
دا دو # -, Lر ,7 ,و,ل 7 ،ر ( دا د د ه $د # ,,aاو
هIاراز د ه $ژ ! #م واړول د (2,ا ( دو اړQ5و 2#و ,,وړا. ,
د دو د-وو او د LVMد ر7 !a ,ر دا د و د ه LC- U $ډول د ،د
ا95س او ادار Kد وړا ,او د اQ3ب ( -,د.
د > ,د ا LVM 7 LRRM R, LWNاو د ه,a U $
د ( رو V,اړخ #د ډ ا(Qو ر # .2 2:a R,د ډ ا(Qو ر
#ت اړو,و }! #ز( ,! #و ،2 ,د #2-I, LVMوو #د م اړو ,ر د ,
> ډ 7د 5 #!tو د95 3ء ډ V -, .2د د
UNDP/DCAFا aن » ا 5 ,a #Uqل !#او رټ ور د
c 3 7د ; Iا #UqهW# !V
> ,زً It ,,
و 2او iUو L5د د #ان و د 3ډول # #Uqړو[ ,aW
10
ور«.2
; Q4LدE
د > ,ز ,,د ا ر L5a #Uq ,د (aد د #ان و
ا aد Pر اړو ,ارNم او اUاد ،2 !"#ه ( ( ( w 3I
!{a ( V,د Pد Iاو ,,Nا/د . #د د ر د ر د ,
> ز (a ,,ه= #W5و او ر ta Iد 3 #!tو 2او ه$
3ر tرو # ,ارزو ,7 ,و .,د ډول د > ,ز 7 ,,د
دو taد ا iQ3او Rtل ر ا !5ر او هIاراز دو ادارو د ,د ا95س او
ادار Kد qد ر ,ر ا راورو .د a #!t > ,د !"# Pا
د رIن 23و او ر ,Iر V,د aد Pر ، R, ,
و .2د ا Lاړوa ,دUq Pت N# # X5او ر ,ه $ر23 ,Iو #
Q,ا ا }! . , o#
( QIور ( د taاو o#د :,ا ا! و2 ,ا د رIن او د ا
Vر رو ,ور ،ا د ا Vر د aد Pا Q3رz5 ( ,
و
[ .د aد Pد و اړ د ( ( LKد 2ن ا( QژورQ,م ر ډ( ;= د.
د > ,زa ,,د L5a !"# Pد { (aد ,C- UKاو د
aد ,tK ;a Pاو د ا Vر د ,! 2-,[ # (Uو > , .2
10
UNDP/DCAF, “Recommendation for Improving Democratic Oversight and Guidance of Security Sector” in
Katrin Kinzelbach and Eden Cole /eds) Democratising Security in Transition States, UNDP, Bratislava, 2006.
29
دa UKد( , ،!!"# Pا[ د ,C- 3م وW (a LVM V!a ,ر 2
د هM !Vب ور.2
د ; ;ZYا2ر را
pل او د دا
W 46ا Eړول
د LKد ود ( ;= اړخ د > ,د ز; ,,ر # ,#ود ورل د #د (
xa UN I1و2ا 5رو ,ور او 3 #ر ,7و ,او هIاراز ه# $
و د ه; $ر ,#د »اړو ,زن د اWUر ر« د ه !5 ،,(: $ر،V,
هVIرو ز V, ،,,او # LVMاه . LIد ( زن د ر د ر ,او
ارزو ,ر #ا I,د 7س , ,7ل ( ,tKد اQ3ب د >! ر ( ړو Wط
او د QIور #د ,و ر qور د ! .ارزو ¥(, ,او ر 7س #
را W ،اړ ,5ا د 3ر ! #و,ل او ,رو (2 Zا ،
او iUو L5ر 7 ,ډاډ 7س #راوړ QIور#و ا9Xح a .c
د ،د 5ادار ( زن 5ول او ر ,او ارزول ه ( $ه $د !# LK/
او د ر V,د Mب ور رو # Mود ور.
( QAX
7; p
Q6 Q
د > ,ز !5 (a ,,و
ا } I ( ,دا ،2 5ه2 ( $
;ر ,#دو ( 7 (aس #راوړ او ( 2ا #دو ( f (aح ،2
! 2# "s /و #د ا Vر ر ,ا2 Q3ا .
/XE
د ا Vر د ر ,او ا #M9Xوړا ,د ,) LPر( – ? و (i# NRM
" د ( Mس اNام 7س , ,7ل د ا Vر د VMا د اPا ( د ود Mل
اړخ د .ا Vر !5د ه ( $او و
ا ,د ,-, Mfد
د " LPد P !5ړ ,د ,اz,ول ,5و .#ډ(و ا R,د(Iا
او ه $هادو2 , ,و او ,w2راو !#د ،د ? – ,ر( ,د و
NRMا! 2 ( Xر او >z5 Qو (a ,ور #م واړول #د
> ( # 5a (I,د ا !# ,5 LاM9Xت را . #
CW Y
د ,RM :aد ړو ,aWد ا xa Xد ا Vر د ر ,ا(Cدل د "! ! ،او
(2,ا $aړو #ا # ، !C3 I,ا Vر د LK/او Mب ور ،د uN
د !5اب او د ه $ا #M9Xد !t wل ا او IUور #اړ #د.
# ,RM :aد ړوWب ور ر ه< # X5ا R,د(Iا او ه$
30
هادو !s ,اtن رژ(2-P ( ,Iو ,ژ3رل د ,-, 2 ( ،
د.
د @ن Eړو هFر او @ن ا[WZت
د > ,ز ,,ه $ر23 ,Iو د ,Nن (t# ،"aاو ( د Nا ,د د
#و( . 7 # ، 5a iد 3ډول #ا
, ( Rرو ر # {I ,Iد >! Rرا 5 !5 ( = #اړ,و ر# 23 ,I
وړا. ,
د رIن ،;a "Xد > ,ز 7 ,,د ,Nن Rرا #
ر ا !5د ر Iر! # L,,Nز( ,7و,N ،,ن #هa $ن ور2
ه $ډ ( 3 !5اړ او( د د ر #ان و , a ، ,د ,Nن #2-I,و #د
#وU ,م W5 Z!5او د ه $د ا9Xح ر د ه< و [ .2هادو,
Vا( " Vا( #7او ,(a # X5 aد {
Uم ,د ,Nن
Pړول د و ( ; 5a Iد .ر # LM9X IV" # c
,Nن 3 ,aر و V) 2د ا( " Vا( ( #7هN $ا ,7 # i,و,ل
د LUNوړ ,د ،دا ه7 ( $ر د ا د و # # IRاQ3
,7و , ، ,دا ) RرIن( #ا1,ر وا( #د LUN ,وړ ,Nن د (t#
11
ر IUوIt ,(a -, ،2ل د.
(7ا ا;Lد
دا Mل د > ,ډ( ز ,,د #!tد او (I#ر د !5
Pړ(2, 5 ، IU xa ,ا > د ا Q3ا"#دوP ,ړول ) دا !(I#
،aو ,او روزN #!t :a ،,او د ( د ن د P VWړول د( د ه $د
ود ر ( "ر ;رت د .ا R,د(Iا او د 2-Pو او 2و 95 (,ص
( هادو ,د > ,ز ,,ډ( ( "ودو iI5a taد،
(2, 7ا V, aاو هIاراز (2,ا > ,د !5ر ,او ;ر ,#د
وړ #ر د { .ه ,( $زورز( #ډ( ز(ت د (
aډ( ز(ت "ود د ،د (2,ا ا"#دوP ,ړول 3ر 7ر د 2 #ا(Qو
# #Uqد (2,ا م راواړول او ه= aورa #ا ، aد 3ډول ه< د ,
> د ز ,,ر او !" LtKاو ! sوړ .
W 7ت او Lود (%
د > ,ز ,,ا 3د(Iا V#دو ,او ا( #7Mژورو
" ( . ,-,د" ( ( uK Iود (ل د !5د,و
11
- Ian Leigh, „Civil Society, Democracy and the Law“ in Civil Society and the Security Sector: Concept and
Practices in New Democracies, Marina Caparini, Philipp Fluri and Ferenc Molnar (eds), LTT, Munich, 2006.
31
#رل د "! ( ! > ,د ز ,ر ,-, > #د .د د ر
W LVMر 2ا Mدا ا( sاو #7Mه= (2, (aال
tرو ,اUت ،2د > ,د ز ,,د ر د اQ3ب ( ز( د 5 .
د ,a #Uqا V(#ر ا Wد taر ا او "! ! ،او ( (2,ا
"sد ( " 2ودو ا #,Vر 2#د.
د Tل
2و V,هادو ,او ه, $رو 2-Pو او 2و 95 ,ص د ،د
> ,ز 7 ,,د ا ,د(2-? |# ,Iب او د ه |# $د
aور را Q> /! ، #و ډ د 2و د اQ3و د او د (,د(IاV#
P ##ړ ( ;= R,و .aد > ,ز 7 ,,ډاډ ور 2د
ه $د ا C(,وړ } ه7 $رو رو Vtد ( ر3و V,او
را V,!#ر P xaړو 5 ،د د 3دور [ ,-, 2-,د د > -او د رو3
Pړ د 7رو رو او > د ,ا د ,!7د . 3
u
د ا Vر د(Iا V#ر U ,ا( , !5ا[ د دو Lا ادارو د [اب
ور ,او V!a L,Iq LK/د اPا} او د LVMا ه=.
aد د ا Mد رو # V,د > ,د زz
,,ون د
Mب ور او د 3ر LVMوا i#او د و(و( د ا
Vر U LtKم و
2را qد.
دا !و V ,د LVMد اPا,N ، ،#ن = IUل او د ,RM :aد
ا #Uر ،,دا >ل د و a .د ،د > ,ډ د
"! > او ډ { از(ب ،د ,tK UKم د 3ر[ل ( ,د
وړ او د د . L,,Nد W 3ا Q3ا( aد > ,
ز ,,د دو Lرو . L5aدو 7 ,د > ,ز ,,
ا #Uqد ر3و V,او [5اړ( Vد { ر 7ر هار ،2د z,3و او د aن
زاد ،2 i#د " # "s ! "sد :ر P ,Q,Vړ ،2د ,
> د ز ,,د ,N Weن #و( 2 iاو د ر>) ,wه $ن د ,,N3رو,
zaaو ( ,د L,Iq L/Mو.2
د > ,ز # tK (a ,,ه< و" 2ر ;ر ,#ا !5 # 2
اPاو #ود ور 2او اړو,و $aړو zر و .2د د; 3ر # ,#دا s5
د > ,ز ,,م و3ر[ل او د او ا ,"a #M9Xم
و3رل او aو2 ,ا " !5ر د 2 # ,او ,,a
5aوا.!5
32
د Kه2ل ;رت د > ,ز !5 # ,,د,
aور او ا # # Q3ور -, .د > ,ز (a ,,د ا ر ,
اړ 7 !5ر ر fح ،د ه > , $ر ,K 5 (aاخ ،2د
"ر ;ر7 ,#س #راوړ ود او (aاf # V(#ح !5 #ر,
او:ر #د,و و ا # #M9Xور.c
د 7ز ;ر ,#ډو ,د L;K Kد د > > ,ز5a ,,
! .c Ws# w /د "! [ > , "sز 7 ,,دUK
،,tKر ،,د ه او #W5د "sړو ،ه< ،وړ او [ # :a
5 ،د > ,ه $ز ! ,,او Iا(Qو (a ، IU "sه
L(/ Mو او iUو L5د ,aه= و د #Uq 3د "
sد > ,ز ,,د و. L
د > ,ز # 2:a (a ,,د ه U $او uK X95
ا/د و 5 # 2ر(2 Rt# Lا .د ا Vر Uر( ,ا[ Uاو
M X5د Z#Iاو W5 aر3و7 t# V,ر 7س #را . 9#دا د
دا t#ا #د د ب > #ز(ت , ,7 ,2 #د.
33
34
٢
K
IAN LEIGH
ا
ر د
اEا C
،Aاو @AB
@اوو ر او رو
35
36
Ian Leigh
٢
ا
ر
د اEا C
،Aاو @@ ABاوو
ر او رو
د Kا Vر د دو Lد در ; -, Iد ,ر a /#ن
د 2 .ا ##د اPا} د ول اړ ,5او aر ,Iرa ,ن
( .هIاراز د K 3د " IVاو uNء او د ر ,د ( در(= ر # U Iد
!5ا ادارو Vد ,(Vد اور(و د ادارو (:# /# ,:R,د2-,[ .
! ,د #د > ,ز 7 -, ,,د دو Lدر -,
اړ( Vو ,او -,ه $اوهIاراز د ر!5 ,ا ادارو ر و # 2ا
Mد(IاVM V#ا Iن ا .2
اEا Aاو
د Kد و!ا [ا ،,ا او اWرا #ادارو او د اړو,و وزارI ,#ل د
LVMد اPا} -,اړ د .c "a ,a R, > ,د ! ا ،LدKع او U
# =1,ه $د ,د # IUد ( هاد د ا ,Nن اPا} # -,
ر [ .cهادو ,د د 3د,و ,M9Xد LVMد ( :د ;IPر ر} (
دو Lد ر} | #و( :د .دا Mل ( د(Iا Z#ا Xدا د د (
هاد [ ،ا او اWرا #ادار V! ( # (aر ,7 ,و ،ډ( و7 L5ز د
د 3ار
,,د ,و:K ,ر ,5و # #د LVMد , /او
,و ,د زاد( L,Iqو .د د 3ار
c 3 a ,,د ا ,Nن
xaد وKدار ړ [ .2ا ,Nن #ر LtPد و Pه= اه LIد
ا UW#د ،M L/د aنP > ،ړو او دا ,رو NRMاو زاد( L,Iqو او iU
و L5د ه $ار
,,د (!,ب د ,5 ,و. !#
د دو ## Lد [ و!ال [ VIاو ها( [ا ,او Pد وI ،ر
[ا ،,ا او اWرا #ادار )ا Wدو [ ر ,د ,او [ ( ( ،,;a
[ ز( -اWرا #ر اړ [ ،(,اWرات ،او Mاو i1K" !M
د 5 .د ,I, /! 5aوPد :د > # -!aل دو ,د ر ,او
,;aا ادارو , # #او ډ( cدو ,;a ,ا ادار [ ( .
37
هادو V! ,او [ اWرا #ادار ( # aا 5و او [ هادو( ,
[ 2-,ا P Nد و.
7د د 3ادارو او #5ر c # cدر اړو ,وزارP ,#د د :د دKع ،ر ,او
ً It
,;aرو وزار a 5 – ,#ه= ا [ هادو ,دا ډول ,و .د # -!a
( Kرا دو Lد او ر ,ا ,M9X Lو( :د؛ ( ( ر(
;IPر = [ 5ص [ا ,او ادار د # IRد ;IPر ر} #ر,
,7د ,د .LVM
د > ,ز 7 ,,د د UKاو ا Pړ Lاو د د 3ادارو د
ر! ه !Vد رټ ور ر و z,وا .!5د > ,د ز {
,,ا
$Pا (Kو )د !" # -!aډ د "! ( ( " ,aد ( [
ه zاQ3و اور ( ( NKو )د # -!aه $ډ د , ،Nاد ،هW
( c Pد NRMر د ا Vر د ,او ( د > دW ,رز ( ( د
[ [2-,و #Uqر و ) ( Vډ ،د د 3ر[ ( pد ه ا,ژ( q
7د اPا} sد
Wرز ( د ,RM :aډ او دا ,ر( .د > ,زً It ,,
ه $وزار ,#د Pړو ر ول دI# ،س a 5 .,ه= [ #7M
!5ا ار
,ه= ،c(c3د # -!aد [ #!IUد اQ3و ه> !V
( ( " . ( ,a
% ١ -٢ټ:
ه
8دو %د ه \
8د ز
ن ] اEاF; Aس وX
•
•
•
•
•
د 7 ,2ر ال ( د ادو او اهو >ل ،د ,رو هادو#!t V, !# ,
( د 1,ډ# ,ول
,aد /,ذ ,او ,"a Uد 5 Iد ر>5 ,ول
ډ ا(Qو ر اړ(, Vل او د V!5د #W5او هو ر Wرز ل
وزار ( ,#د ا Vر ادارو 7 #ز :ر ورل
و!ا [ا ( ,د ,RM :aد #Uqه !Vد روزQ,و ر,
دا(ول
د E Xړو 6اQX6
7 > , # IUد Pړو و z,وا ،!5د ط
هP V V $ړوI# V,س و LRRM .د aن 2
( د !5ا Q,2و ( 0د VM 3ز5 ,,ا اړو,و #Uq
د : 9رو ,را| . #
38
! د LVMا د د ,Iا ر وړاQ(,وf ,ح ،ا ه, $
> د : 9رو 7ر #ز( ,7و,ل W5 I; > # 5 .دا د
:ر #و tK !5 (aو او د LVMوړاQ(,و7 IU V ,س ر .2
#د دا P s5د د ،!C3زن او Iډ د Pړو
ز(ت /,ذ ر وا !5او ( ( LVMا[ : 9 # VWI > ,ر
7ر وا .د د ر د Pړو او ا > #M9Xاړو ,ډ # W
از(ب و =1, = ،او د! # iاړ #دUWs -, ،ت و2ا >ل , ;aد
ور .د 3ډول ر ,د ه !C3 $ډ ( د /,ذ 5و,ا ,د ه![! 3 ,اړ !5
{ a #ن ور ،2ه $د ه $ه< , ،c(zaaدا ډول ه<
( واړو.
د UKاو ا Mد د aن ر د ه 0 $او Q,2و Qو5 R, ,را
اه(2, LIا اړ( ،Vد ا #ts (#او د UKرو o#و:a .
VM3 NRM ( ,RMز 7 ,,ا Mو z,وا -, ،!5
( ,ا[ د V!a UKد ,Nن د اPاء #Uqاو هIاراز د ا Vر د ر ,
tK #Uqو z,و.
( رو 3او Iد(Iا د 3ډول ( 0 /! Iد ه R Iر ر
#د Pړو او ا(1, v! #M9Xت واور(ل او د !5ا
ره ,د (1,او :رو م a ,ن راو .د ! ا
اf (#ح او دa UKد9 Pن ل ه $دو ; 5a Iد د7 3رو رو
{ . 7 7#ورو ! ,د د UKاو ا ; #Uq I
! /ارو( دو ,د د ره # ,ارزو, ,7 ,ل د ،ه ,"a $ه=
2ا د د ?5او Pب ?5ارو ( Iدو ,د #,او د ارو د
ا"#د( د (23ب او د [ L5د L/!Vد #ر 7ر ال I ( .
,رو ا ,د(Iا [ ,ر Uqت Vد [ #ا ,د و! د ول او
( Iد ه و! د ,7 "a # ¨(t# ,Iرا !3د.
5ا R,د(Iا د 5aد !5ا $aړو c Iد او ه ( $
" #ز( # ,;a ( LVM w #اړ و دا ډول اړ!5 !5 #اب
,aا a . Q3د ا د #ت ه= د ه ,
W, $
Pړ و وز(ان او روا ه= ه $رار . #دا د ( ودا5» ,
درواز« c # #ه # LVM $ه Z!5 3Iور [,او راو[ .دا (
و Ltqدا s5د د Pړ ,از د qا saاس V!a ،,د
روا( saا[ د "ودو /, # ,ذ # ,7او ه bډول !5اب و ,و.
د» ( 3درواز« ( د و! Pړو ,د t(Xاو د هادو ,د دKع وزار ,#د #ار#
ادارو | #ه= Pړ و iUروا د ه | # $زاد p#او را. p#
د .ا()و >.رG /Fل
د ا(Qو { ( MاPا} د > ,د زن د ا
-!a !5ا
،ه $د [ ا ( ,I,ا"#د( ر, LIل د .د د 3ا ( [ ,I,ډ( اوږد
V ، Raه( ( =!a ،ن ) [ 2دا ( ا iI,د 2 I,
39
ه Pړ (M ،ل دا د, [ 3ر د ورو و ، ,5ه،-
$!aر( او رو ,د ا NاP a ,ړ د .ه $هادو ,د3
7ر c Rt#د و!ا [ا , " ,,N 23 ,د [ ا ,I,
.
د اړ ډ( ا(© ه $د د 3ا ,I,د ( M > ,ډول !5اIب
iI5aو او ا LVMه ، $د ،
# -!aد و!ا [ا د 23و د
L5ا(: ,a sر و .2ه $هIاراز 7د ره ( ,ډ Pړ
1, [ # 2د UKاو ا "a U ,a #Uqو z,وا.!5
٢ـ % ٢ټ F] ( :هادو iاFu
د (ن د iاX1ا ا'Fu
د (ن د [ اKا ,ا ١٩٩T (SAMO) iI,ل د دوو ا ,ا"#د( (Svenska
Officersförbundetاو ( ( Officerarnas Riksförbundوا . #هa $
23 ٩T٠٠ه5 $رد P # , ,saqا ,7او ادا) ,7ا
ا ("Wر د SAMO .د (ن د ! Vا ,I,د /,ران ( 23د او د
ر V,د W5 Uوا#و د را 7ر ر .دا ه ( $را د د دو ( VMاو
روا د ر V,د ا"#د( از(ب W5ا SAMO .(a #د ورو
و ,5و!ا [ا ,د [ ,د ر د و / ،,5او ژR Vرا ،#
ا fMد اKا ,د اام ،د [ ,د اام د ,رو ډو ,او د (2,ال L5
ه 2 ( !Vا7 RKس #راوړ .ه= ر , # Iد SAMOد ( ډ ا(Q
اUب ر د ( "ود و !a L5ور 5 ،2ه $ا iI,ا RKو 2دM 3
ا/د و.2 ,
١٩٩Sل د د دKع وزارت > اKا # ,اPز ور z,3 2و 2او د ه$
Iرا7 !> ,س ر 2د ه # ,RM $و ٨١) 2او /2V( ٨٢د
دKع وزارت /د ١٩٩Sل د ا
٢٠٠٠ .(٢٢ Lل د ا ,Nن " 2V( IVو 2
ځ /Xا"#د( (23ب ل ا ,Nن = د ،د ط د
ا iI,د زاد د ! ر P (aد و ) د ٢٠٠٠ل د رچ د .(2V( {, ٧د !V
VUو د [ L5د ,Nن د I K ٣،Sد )د ٢٠٠٣ل د VU V! (١١ WIو
#اPز ور #د هR $را #د دKع وزارت 5ا Xدر (I,
ار
P ,,ړ او ( :ر #را ) 2 #د !VU Vو د > د ړړو اKا,
را(.
Ministerstwo Obrony Narodowej, Soldier-Citzen in Uniform, Warsaw, 2006
هT
د ١٩٨٩ل د ا ,Nن (t#ورو [ ( # aد ا iI,د زاد M
40
!" ٧ و او23 T (KÉSZ) iI, ا# دNRM د, [ ل د١٩٩١ ،2ور
١٩٩T (Hanvédszakszervezet, HOSZ) ("د# ا/X ,[ د. # ,I,ا
ن د,N . 23 اوس زر$ ه. ړP # و د ( زن23 و2-,[ ل د
د [ { د.ز ورPو اz,3 هو او1 د, د و!ا [ا5 ، Lt,I بUا
د(ګ رQ> و ازو د,
د د اړوP ( ړP 3 د رو# ,5
, [اUK د د,- 3 د. IU "s > ,ع وزارت د و!ا [اKد د
.( ل# ,! ٢٠٠٣ او١٩٩ ن,N ر
,7 ( Q(z # اW5 Q ! د دV"د( ه# د [ اLرa ،DCAF, 2006 :
: 7, Y ,,ا
http://se2.dcaf.ch/serviceengine/FileContent?serviceID=21&filied=3BEBFDDD-A10849EF-4EFB-FC4581177BF3&lng=en.
[ او د,RM :a دIan Leigh اوHans Born د/s ، ر#!t #(! د زV ه, > 3د د
.2 ts ب7 ,رو7 ! دV زاد( هQa د,
ODIHR, Warsa, 2008. Also available at
http://www.dcaf.ch/pubications/handbooks.cfm?nav1=5&nav2=4
او رq23; X د،
د ز
س-, .!5 واz, و,ړوP ن,N او دWs# د7 > ,
> د, د7ر ( وV او ا,# وزارLVM د، و, (دوو#
s Ws# د د.2 س ر7 IU !5 ر اo# اوa#
,a ور,ات و!{ او رP د اLVM د7 ,, زVM3 ت اوUWs
V, از و, ،!t دV ،ر7 V( اړIR د2-,[ ( د > د12 .و
بQ3 ا,اN د اوLVM د,, > ز, او د،, داراRa [ ( ډ
ر, ,7 # 3 د د$ ا ه#7M [ .c رV
ر لz
3 )د د# اړ# رz
LVM دد ر د.!5ړ وا3 Lً وIR
.( دM , او روز, او و#5 هK د ر-!a او
# #!t VM > ډ, د،
ر و# Q3 اs 3د د ر د
#!t د#Uq
ا# X5 a س اوM اوL 3 د.س ر و7 (a
دو,,N و او د د#اP او ا3 د،ودM #}و ا, د اړو، د زاد ټ,اN د
. LI دا >ل اه،قRM د/د ا
12
Laurence Lustgarten and Ian Leigh, In From the Cold: National Security and Parliamentary Democracy.
Oxford University, Oxford, 1994 ; especially chapter 10, on the constitutional role of the press in security realm.
41
% ٣ – ٢ټ:
د ;_
CW Yد W bز
ر او
2رز
د رو Xو د و د >Fا;Lد(
د رو VUو د و د {Iا"#د( ) (UCSMRد :a VM3 ( ,RM :aزن
د ١٩٨٩ل Pړ .د د 3زن هف د !VU ،aو او د ه $د و د
# ,5 ,RMد .د UCSMRد =; ,tKر و!ا [ا ,د ,RM :aد
23و ,ه3 !Vر ل د ) دا /ه ,(Vو او (("#؛ د ,W!Pاو د ه $و
او !رو ,ر د ,RM :aد و ,ر aو Laل؛ او د VUو د و د Iا(Qو
ز z
,,ر ل.
Vد UCSMRد Kه ل / S٠٠٠ aه او .We ,(V ("# ٣٠٠٠
١٩٨٩ل را (ا UCSMR ،د ,W!Pاو د ه $د و او !رو ,ر د ,RM :a
. ?, =1د # s ?, 3د ٣٠٠ # ٢٠٠ن زد2و L5aد .د
UCSMRا 7س #را ٠ ! ,(V !3د ژو ,RM ,او د :aا L
23و ,ر اړ .,د23 3و ,وه V> ،ل# ،ه iاو R"#او رaړول د.
23 ٢٠ ! aو ,رو ,RM (3او د iIژو,ا ,ا( sر اړ .,د
UCSMRد ا> Vد هK $ار VUو 5 Iژو ,او !5رو # 3د s5و ,
ا! S٠ a C# #tsN [ !5زرو #ر cد UCSMRد 2-,[ ( ,tK
5aد 2-P iwو 2#او .د ,tK 3د 2-Pد ا ,,N ,(a ,ل او د
VUو ر د رو ،(3روا ,او >Qو 5ت د .د iwدوه 2-P I
W UCSMRر ؤ ډ(و ا( sر و # 2د R/Nز Iل د:a
23 ,RMو ,ور او د £2د ( M Qر ( 3و.2
Source: http://soldiersmothers.ru/eng/index.php?PHPSESSID=a16e2625983c727048112
د XE.ن د ا /او rزاد ا'Fu
# 5را (ا د Uا Lاو زاد ا (JLA) iI,د و!ا [ا ,د 23و د ,RM
ر او هIاراز د ا95س او ادار Kد W qرز (2او aد Pن Uم
و
2و #د ه $د ,RMه7 !Vرو 2 ,د , ## [ JLA .
#د a VUد ر ا(© ,د ور او د د ## 3د2 ,و,
7س ر .2د 5ر ,د 3ا5, [ ## [ iI,ال ا(©
و,ل V ،د 5را P VU ،#او رو (3در! Iا a .د #ار#
( 5aد ا95س o:#ه= 2د .د 3ا ,W!P iI,او د ه $ر9 ( # ,
:ر ور 2او د Pن رIن ( د #ه< د #9(t# ,,N #وLtq
,Iا را| .2 #د I B
( JLAر -,ا95س Wرز و
د ;IPر ر(K ( Lن م ,ل د JLA .ډ( ز(ت ز(ر ا(! [ #ا,ن
د , # L/!V VUد {
،cرو .2 iI5a ( #!tهIا راز ٢٠٠٠
ل ( د K STT٠ار VUو ر C# #tsN !5ؤ ،د ( Ca IUر
W5ا(a #ب #ور.
Source: http://www.eurasia.org/documents/CaseStudies/Opening%20the%20Georgian%20Military.pdf
42
رFن او
د 5a 3د ا Vر اړ د ر R, ,,Iاو ه $ا #,Vه "a !Vد
7ر د > ,ز 7 ,,د 3د(Iا V#د,و و z,وا.!5
7د ا Vر اړ ( I; 2د . # ,هWU $رت د :
رً It ,,I
•
•
•
•
•
د ( ,,Nاس Pړول د ه $و!ال [ا ،,اWرا #او ا ادار،
i1K" Mاو IUو2ا ؛
د د UKاو ! ا 3 ,aر او د LNاو د د 3د Ws#ر د وز(ا,
او د Uروا ول او Mب #ا 5؛
د UKاو ا aد Pاو #ار ,a ,II# #ول دردل او د ه3 !Vر
او !{ ډول ف ر د؛
د د ( ,د د UKاو ا Vر ا د 23و ,د ادUو !{ ؛
ر ل.
[ [ 2-,د V) ,د #7M ,2aه 2ل ( د # ( -Pر( ,ر د
و!ا [ا ,د ا د W(# =I#ل( ( ډ( و L5د ا ,Nن د رIن د
( اخ ا( 3 Lو.2
د د ر د !a9a 3د ,اPاء ر7 2 ( 7 23 ,Iرو رو
ر وا :!5د N (,اP ,ر ل او 9(t# ,,Nت؛ د او 3ږ z,3 ,و 7ر د
وز(ا ,او ,ر Uروا !{ ؛ د ر ه 9 ,او :ر 3؛ او ر Iادو او
7 # #!tس ر.
% J -٢ټ
ا
ر د د رFن lC
د رIن ( 2ا اړو ، t# #Uq ,د ه ( !IP $ه=
و!ا [ا ,اړ( Vد .د د رIن دواړ t( Pو Semj ( Pاو
:ا P ,د ه,N $ن ت Pړو د دV UKر ر I1#او د اXل
Pړو .رIن دa UKد Mf Pاو د ه $د Ws#ر ، ,هN $ا W(# i,
د UKرو ر اړو,و Q{aو #Uqر اړ ,او د ! دKع د وز( >!
7 ًIRس او د 7ر د وز( ر /, ,aذ ا او ه $د 5ر( Lدور
Mب او ب .C #
ر X5 [ # 2-,[ {I ,Iد,و ول -, ،و Pد
دو Lد دKع qع د ! دKع {Iر اړ .,د و ! Semj ( PدKع ،{Iد
[ #5 X5ر د ، {I Semjد ! دKع ر د {Iاو هIاراز د و او :ا,
Pاز VMاز د رz,3 ,Iو #څ ., ,7 #د Semjد !
دKع د {Iد وM Lودو دUq 3ت د ! :دKع ر اړو) } ,
# X5ه $د و!ا [ا ,ر اړ ،(,د هاد د 5ور #2:aاو ! VدKع
43
ر اړو ,ر ،ا /#او > Qز ,,او X5د (X UKاو د هاد د دUK
LKوړ #د ه $اړو .R, ,رIن هIاراز د ر ,ا Lر [ ها(,
Xدرو .رIن د دو Lد ر ,ا Lد ا ،Xد Uار
,,د ,M9Xاو ر,
ا Lد LVMد ,C-ه !Vرأ( ور .ر {I ,IهIاراز ر ,ا
[ا ,ر. ,
! وړاQ(,و ,د ,Nن Pړو2 ,او #ور ،cد > ,ز 7 ,,د ه$
ر ,Iازو م راواړو د د ( Nا ,,د (t#او z
,"a (#ون
.د2 3او د د 3ډ ر #ب #اړ #د او ه{
# 2-,[ $ر V[ ،cI#
ه ر ,Iاز ( ( ( دوو #Uqز(ت o#و , ، ,د وP
0 VM3او ز 2 I # 7 ,,او ;:د (
,,aو a .2د ! /ډ ,Nن Pړو/! V,
;:دو ,او وړاQ(,و ,و 2دا د(Iا V#و ,ر ه= . I
[V ,! 2-,ر د " Iډ ( (Xو2 :,ا ,Nن PړوV,
/, ,aذ ا (1, v! ,"a ! .2ت وړا ،c ,دا !5د ر,I
و د وړ # ،[
W #د د ,و/, # ,ذ ,7راو .د3
#ا !7 /رو ،ا,N Wن = ،ر # {I ,Iور
،د # -!aد ادو ا او ( ه ,Nن Pړو # 2-,[ # V,د !tت
ور .د 3و L5Pا د ډ ا(Qو ر 7ر (1, Uت ه=
وړا # ,ر ,Iازو :K ,aر راو د ,Nن Pړو د ه{
$
م و.,
% M -٢ټ
ه
8دو %د ه 8د ز
] د @ن Eړو و
و aوا46
•
•
•
•
•
•
•
•
د R(RMد ,و ر 7 ,2ر ال
د رIن 23و U #ض او !tت وړا ,ل
د م اړو ,ر د 7 ,(Iر ال
ر ,Iا3 ( UIږ z,3 ,و ( / # {Iه ( # ("#اه او اد
وړا ,ل
( ر # {I ,Iد ( ر Iرل
د رIن 23و #د ,Nن د د ( (t# ,,Nرل
,N ( #9(t# ,,Nن Pړو , ,a ,ل
د ا ه !Vد ( !/# (aرټ (#
د > ,د ز ,,ا د Uاو ر i(I ,Iاه LIاو اQ3ب د ه[ $ا# ,و
د !5ا c(
a# ,د ,(aد a Deepcutر 2 ,ل .د ( اوږد
44
i(Iورو د ( !5ا !{ ,د ه:K $ر ,ور # 2
aن راو .
% N -٢ټ
( د Deepcutد " اړ '(F )7
د ,(aد Deepcutد Princes Royalد a Surreyر ,د ,! ٢٠٠٢ # ١٩٩T
| د !رو VUو د (2ورو د ه!5 $ا ,د دKع وزارت او د رIن
Iرل :K ,a {Iر راوړ د د !{ p #د د 2-,[ uN
RR"#ت 7ر وا .د رIن د ( 23د :Kر Pد & Deepcut
, Beyondم ا(Cدل ؤ د ٢٠٠٣ل P W,ړ #د هVU $و د T٠
ر ,از(ب و 5 ,M -P 3 2ژو 7 ,ور 2ؤ .د
VU , Private Geoff Grayد q (2ع د Caد (2,ال زن ا ه= Uان
13
.
د ٢٠٠Sل د رچ Lد Surreyد ځ د د 1,م اړ د #RR"#
#څ ور #م واړول ،د ( 2ا #Uq 5او ا C(,ه =? 5 !Vاو ورو
رټ 5ر .2د ٢٠٠Sل ر د د {I UKدر(= رټ ( Uq I Bت
2ا ؤ د VUو ،!Pروز ,او د و!ا [ا ,د ,د! iر اړ
درد ،ه $د VUو د P ، ،او ,اد [رول او ,ر 5,ال }
2ا ؤ.
aد د ( ړړ و 7ر!5 ( ,ا ,2ه= و او ٢٠٠Tل (
رټ وړا . ,د ,2 3د # ,ور د# 3و د [ :Kرو ,او ا5ق
ا! 5ژو7 5 ,س #ورو او [ن وژ7 ( ,س ر .2د د , 3م
,رټ [ ر وړا ,ه (a $د VUو د ،!Pروز ,او
و L5م و,ل او ه= ه7 $رو ,وړا -, ,د ،P
,اد او ( [رو و ،د ,(Vد وړا ,ر 7ر ا !,
)د ر ر د #(V 5د اور(و ( Iر و> ( او aد د هVU $و د
(2د !{ ر د L5و 5 L5ژو 7 ,ور [ I 2-,و>! .د
[ Deepcutه ٢٠٠٧ zل و2#ل .
:
BBC, The Deepcut Investigations, http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/4215635.stm
http://web.amnesty.org/liberary/Index/ENGEUR450092003?open&of=ENG-GBR
45
13
ټ% ٧ -٢
L( X ( دr F] (ال ز
ن او د7 " – دx2; دوX
L( د
Q5 ( هاړ,a "(7 ( دI (ال زن د2, Ca ل د٢٠٠٠ ( دI د2 و,ا و (دو5 زن دCa د.2 5 W#
ل, , # عq د ("ر# ,5 ,RM :a (" د د7 د
دW# دa . ل, د, رټ ر ه= م, او د ( ا
{ [اب ور او دZ#اI(ب ور او د د دM د اور(و د روا د,(V
زنCa د. C(, ا، ؤ2 ورLM9X د-, ،#!IU
( د ډ# ان,N رو وز( او د اL د د دو,,N , 2دار ورW5
( دا2 ( Z ار د اوV# هتW ا, ور اLM9X ز(ت
. لC # ب ورM ,ن او > وړا,N ا د2 و2 ن د,N
:
Amnesty International, Policing in Northern Ireland: A New Beginning? Amnesty
International’s initia comments on the Police (Northern Ireland) Bill, 2000 Aviaable at:
http://www.amnesty.org.ru/library/Index/ENGEUR450482000?open&of=ENG-2U3
رFرا; ر2\ او ا/
ا
{I ,I ( ر5a #( ډ( ز# , د, ر,Iر رV د ا, هادوI ( 7 2 .2 رټ ور# نI ر# رل د# { ( ار
نI ( ( ره
{I ,I! د ر5 ( از,I )رV,ړوP ن,N # |# , دو$ د ه
،R(K اaP ، ا،i(P ارV) !5ړ ا3 , د, ر#راWر د ا او ا7
رلI
{I ( ;a نI م ر, دو$ت( او د ه7( " اV( او د ا,(a
ه او،=!a V) رټ ور# نI ر5 د, = از ه,I ( ر23 c
w #( ز# ډول2 . {
[ وار5 ( ه.2 ا# (رو,
س7 نV ا# 5a # V! ل دا دوه= ډول ( ز(تM ،c رV Z#اI(د
ورو ډول د3 د دa ،2 # , رو, د ر# ور
دt( , دواړو ډو3 در(= ډول ( د د. ه= اs5 ا;ر دU ف او د95ا
دا د# ,وQ(,دا وړا, # -!a د:ول دz
رو رو7 ,Iر3 او,Iر
14
. رلI
{ ه= وI ,I د ( رp# {I ,I ر3 د !{ د#راWد ا ا
( [ . # ! د م وړa # ( ر5 او اLM9X ,,
د ار, ر,I ر3د د
" V(
د ا# -!a د:2 ه= وLWN ا#!IU ادارو د#راW د اLM9X
M P د ولp,a ( را راK ن دI { او دI ,س د ر-, د#7(ا
ادار،
د# -!a ر (ا[ د, 15 . 2!ت ورt #! ورV ه#!IU { د
14
Farson, Stuart, ‚Canda’s Long Road from Model Law to Effective Oversight of Security and Intelligence’ in
Who’s Watching the Spies: Establishing Intelligence Service Accountability; Born, Hans; Lock Johnson and Ian
Leigh /eds), Potamac Books, London, 2002.
15
German Bundestag Secretariat of the Parliamentary Control Commssion (PKGR), Parliamentary Control of
the Intelligence Services in Germany, Bundesamt, Berlin, 2001, pp. 19-20
46
او #Uqول ر [ .( ,(a V) LM9Xهادو ,ه $د
ا او اWرا #ادارو د 2ووړو L,,Nاو # NRM :aد ه $در,و ,7 {! #
16
, -,) ,رو ( {Iد.( LM9X 3
د Mر {I ,Iد " او ادو و Pهو و [ "ود( ,
IU -,و ،2ه= ! [ [!IU 2-,ت , ,7 {! #ل ،cډ(
ز(ت "ود( , Lل .cد 3ډول "ود( ,ه7 $رو رو ,aا Q3د ه $
اد او اه را> cاو ر a .c(5 ,#د د" 3ود( ,د > ,د
ز ,,د IRا z5 V !5ا.
د ه= ډ(و #7Mد > ,ز 7 ,,د اهو او ادو
وړا ,او د ر {I ,Iد ر> ,د رو R, 5a ,و [ .aهادو,
ً,,NاPز ور 2د ر ,ار
ن و2ا رهQ,2 ,و Qو( ,
ه ,ر !t ،ت 7س #راوړ .د Q
# -!aاWرګ د ر,I
ول 7 {Iد رIن د دو در(= ا( Lاو د اWرا #5 #ر}
:ر ورو =#و ( ,ر د ر ,او د !{ 5aور و.2
17دا د د ه (a 1, ( $وړا ,د ( LVMاWرا #ادار 5ا (.c
[ هادو!5 ,ا ادار Vد Uم !{ V,ادارP ،ړ د #د ا او
اWرا #ادارو ر ,رIن و.2
% ٨ -٢ټ
د ا
او ا\2را; ادارو د ر 6د >4 iد lCاو [WZ
X(C
Pر # a I,,Nل
د ر= او w UNد # aل
د ر ,2 ،,او !{ 7ر ال
د ,وړ ، IUدر !3او 23و, ,ل
اNد ،اQ3ب او #ا # I,ود ورل
اPا} ها( #او IU = #!IU
,a
د ا ور = ,M9X V,د اPاa #
ا("V
ا(7ت
ه
ه
ه
ه
ه
ه
,
ه
,a ,tK #!IU
ه
Nا ,او Rرا ,a #
ه
د ادار : ( :ا # ,رټ ورل
اPا} ( R ،د رI ,ن #رټ ورل ه
د ( Rد ر ,د Iن = 3ه
رټ ورل
,دا
ا
ه
ه
ه
ه
,
ه
ه
ه
ه
ه
,
ه
,
ز(,9
ه
ه
ه
ه
,
ه
aP
اR(K
ه
ه
ه
!t,م
,
ه
!t,
م
ه
,
,
ه
ه
ه
ه
,
ه
ه
,
ه
ه
ه
,
,
ه
ه
,
,
,
ه
ه
16
;The Act relating to the Monitoring of Intelligence and Security Services: Act No. 7 of 3 February 1995
;Sejersted, 2005
17
Art. 14(4), Loi du 15 Juin portant organisaion du Service de Renseignment de l΄Etat, Mémorial-Journal
Official du Grand-Duché de Luxembourg, 2004, A-No.113.
47
,
,
,
ه
ه
ه
ه
د ادار ه !Vد R"# ,(V
ه
د ,RM :aد در,و # ,5
د 2 LWeا ( ادو او اهو او #!tد ه
5هR !Vرا IU = #ل
ه
ه
د ادار > ادو ،اهو او 7 # #!tس ه
ر دردل
ه
,
ه
L, 5د 2و7 ,ر ال
ه
,
ه
د ;دت ا !5ر ادار ړ
:د اWرا #او ا ،(,(a) {I Lد ٢٠٠٢ # ٢٠٠١ل ! رټ
Cm 5542, Appendeix 3
ه
,
,
ه
!t,م
!t,م
ه
ه
,
,
ه
ه
% ٩ -٢ټ
ده % y
>F 8د /
Wد ا
Xه 4اCد ; .رټ ور
دا :د دا( iا د اCار 6د ;XF qCLن.
د ,دا( [ا ,د اRار 5aد I R"#ن د ,دا د دKع وز( Art
Eggletonا و
Iرل #د ,! ١٩٩٢-١٩٩٣د !-و! ,
#ر( Lد ,دا( [ا ,د zون هRR"# !Vت و.2
د 5aرټ د # ,ور د ر( Lد ره Wا,
W
»اړ Q5او «Q{aو او ه!w $و # ,ر د د Rه
( [ن R ( #م 7س #راوړ او # W!f Pد ا !Xر( Lد !# 5
ړوWب ور 2د a «.د »د و Lد ; M Iر ,او ا LWN
ژور #2-I,و د او (ا[ "sارزو # ,ر د؛ , Mوړ
!و ,او د! iاو ,Nن 23و # > ,ه= و ،م اNات د ه $
95ف ,ل ه= دz
،وډ( L5Pاو 3ا iQ3ؤ«.
:
http://www.dnd.ca/somalia/somaliae.htm
( :د Butlerرټ
د ٢٠٠Sل د WKور در( Iد LVM ,(aد Uاق د ډ ا(Qو وژ د و! ) (WMDsد
qع اړ د اWرا #ه !Vد #RR"#د #ا9Uن و V[ ،2د ه IاWرا#
,#a #!tد Uاق
2-Pون و.2
د #RR"#ورو رټ د # ,ور ه =; $اWرا!t #ت د Uاق د
2-Pد P#ر وړا ,د ،د aور وړ ,د .رټ اد Uد اWرا #ادار
!5د # RNول , 2د او [ ( #7Mدر(= رټ V# ,a
2د .رټ هIاراز د ٢٠٠٢ل uNد STد ( RNاد Uد ر ا, !5
2او ه «:# ( " a» ( $اد !
# Uد .رټ (دو ,ډ( ز(ت د Uاق
د LVMد ,را ,qادUو V# ,aد .هIاراز رټ (دو ,و 2ورو
48
اWرا!t #ت دا (
,و Uاق د د ,رو هادو !# ,ز(ت اښ
V,و او aدا د !-و ! #RR"# ,ر((a , Lب WMDs (aد #
واړو qع 3 ,aر و.2
:
http://www.butlerreview.org.uk/report/
; :د " Susurlukد رXF Fن ;qCL
د SusurlukاuKح د #د Balükesirو L(7د , # I Susurlukد د ١٩٩
ل د W,در( Iد ( > د > C Vورو را| . #د > Vد
اW,ل د د ر} ا ,ل iMا ،د 25و ا , ,ډ ) :د (
,
!:,د [ا ( aq ,,زن( WUا­ !#Pاو ( , iم ( ,اوز دل
د ،ؤ .د C 3د اW,ل د او د 25و ا !:, , ,ډ او Lوا
|#اړ(.2 zaa V
( رI #RR"# ,Iن ورو د C 3د Y ٣T٠ ( , SusurlukوV,
رټ د ١٩٩٧ل د ا( 5 Lر .2د Iن رټ وو( ل دو
ار
,,د 25و ا , ,ډ ا/د 7 ,tK ,,N3 # 2ر وا.
:
Cizre, Umit, Democratic Oversight and Reform of the Security Sector in Turkey:2005/2006
Sattus Report, lit Verlag, Berlin, 2008.
د ]( د اور(و 46ا ادار
7د ,(Vد اور(و روا
ډ(و هادو!5 [ ,ا دKوP ,ړ د ً It
( د ,(Vد اور(و ادار ( aاو [ هI $ران ( Uا itKد د
V!5از(ب د Uروا او ادارو د ,II#او ر!و ,ه !Vد ,(Vاو ( د
ه $د #2-I,وو هRR"# !Vت .د 3دNو ( ,ادار LM9Xاد و3اړ،
روا و 2او دو [( ,او RوN [ ( ,ار
وو ( !:N [) V
aر ,او ( ه= د ا Vر ودا , (,و .2ا ه!5 $
LM9Xو 7 #RR"# L, 5 #س ر 2او 9(t# ,,Nت او ا #M9Xر
ر # ،2ه $د (2,ا ,N ,RM :aن Iن ا .2د د 3دKو ,او
ادارو د 7 2 #RR"#د ا ار
,,د Vر وا sد ,RM :a
23و ,د اړو,و VMادارو ( رIن 3ږو # ,ور او د هRR"# !Vت 7ر
وا.
[ دو ,د ,(Vد اور(و Uم روا او د ه $اړو ,ادار > # Qد و!ا
[ا ,او ,رو ا ادارو اړ . IUد ( دا ادار وا د ا Vر
Mه= #ر ,7و ,د د ډاډ ور ا Vر c i# LK/او
49
ه $د ,Nن P LIMر د او دا د د U [
Wم و
2د !5اړو,و ا
ادارو وړاa ,ور و.
[ ,رو هادو # 2-,[ ,د [ ,(Vد اور(و ادار Pړ د
ه5 [ $ص Uqت Vر ( ,ه $اU9fت د ا او اWرا #ادارو ا
#ا/د ,7 # cو ,او د ر23 ,Iو از(ب د ر ,رو# ,
ور .د ( [ 2-,او 9Pادار #د [ ,(Vد اور(و د ( Kادار !/
هادو # ,, ,/! ,دI V ،ن د و!ا [ا ,ر ر,I
Iر ,Iژ aور Wehrbeauftragter #ور #وا( او ,دا د ! دKع او
,دا( [ا ,ر د ,(Vد اور(و روا .د 3ډول ادار د ,رو هادو ,ر ,I,
[ د Vد ( د [ ,(Vادار ( د Zد ;IPر( Lد و!ا [ ,ر د
,(Vد اور(و ادار.
د (] iد اور(و %روا ( ادار
د [ ,(Vد اور(و د روا ( ادار ;= و ,دا د د [ و
,a ,!wا LWNو او وو( ( ه,N $ن = IUاو a .,
د و د ( RMق 7 #RR"# L, 5 ,7 Cس ر
.2ه $هIاراز 7ځ د ,وړ ! او د #2-I,و ه L(V !Vو2
او د ,Iا ر Wر وړا .2 ,د L, 5 ( ,(Vد #RR"#
7ر ال ورو د ,(Vد اور(و ادار د [ ژو ,دQ, ,و #م اړو،
ه Q, $د ا M9XاNا [ # 3 #ادار ,Iا را| #او
د 7ر ځ او د ه ia $د ,Nن او Uم و
2و وړا[ ,اب ور V,او Mب
ور V,و
[ .و و
ia [ ( 2اد Uه, $وړ ! د،
7د ,(Vد اور(و ادار و3اړ اړ qع RR"#ت 7ر
وا؛ aد ،د ,(Vد اور(و ادار دا LM9Xد رIن ها( Lه= (
7 R"#ر واU .م L(V ( 7 :, Z!5د [ ,(Vد اور(و ادار #
وړا [ .2 ,هادو ,د ,(Vد اورد( ادار L, 5 7او ا5ر
د ه #Uq $ه !Vد و!ا [ا ,د 23و RM Q{aق ،( ,7 C
( 7 R"#س ر , V) 2داP
،!K ،ن او Iن (.
د ,(Vد اور(و ادار LM9X 7و #د ( ا ( اWرا #ادار
qد ( L(Vه R"# !Vو 2او رټ ور -, ،2ه دا ر .c
[ ,رو هادو ,د ا او اWرا #رو ( !5ا Uم !{ V,د د 3ادارو ه!V
aور #ډول 3 # ,(Vږ .,د ( 3روا د , # -!aز( ,9
)د اWرا #او ا ادار د Uم !{ V,د ١٩٩ Kل ( #او aPاR(K
)د اWرا #د Uم !{ د Kد ا ,Nن د = K ١٢و> ( .هIاراز [
5ص دKو ,د #!tد زاد ( د ا #U9fد #د ,Nن Pړ د ا
د ,ړو ار
q ,,د Uان ( {! ,(Vو .2د ,(Vد اور(و د ادارو
P vtq > #ړ Lدا د ه $د ا او اWرا #ادارو ا د ,RM :aد
23و ,ه!t !Vت را > او ! 5 (aرټ 5و ،د هp # $
IUر,ا #ر او رIن او ډ ا(Qو ر ( #وړا. ,
18
Inteligence and Security Act 2002, Art. 83.
50
18
د [ ( ا ,(Vد اور(و د ( [ 2-,ادار د Pړ(و ر ا5 57a ,7
[ و ،,ه= [ د ( دا ادار د Pړ(و . L/د [ ( ا ,(Vد
ادار د Pړ(و { دا د ه $د = o# 5د [ ژو ( ,د ا Vر }! #
. 7 ,! 2-,[ !5ه $هIاراز د د 3ار
,,او " }! =
! # 7د [ ,! # LM ,tKو iU 5 .و L5دا ا C(,ه=
Pد د د 3ډول ( ادار [ او ا Vر ډ( ,د اړ( Vو او
!5اب ( ,7 #را او # ,(Vه ,! $وU 2 ,م !{ ( V,د
U ,(Vادار . 7د M LM9Xود ( >ل ا Vر ,7
#
و ،, ,دا P s5د د !{ او 2:a ( R"#و
,او ( دا د ه $ار
,,
2ا( # #Uq Qه7 $س ر ا 5 !a .2 ,ا د ,(Vد اور(و ( U
ادار د M LM9Xود ( ا Vر ه= ,7
#و ,ا ه$
9د د [
Wد
Q,و !aRو 2د ,رو 7رورو 3او دا ً IU
,(Vد اور(و ( UKادار را| 5 . #هa $وا د ا
Vر /, #ذ ,7د ,د ,(Vد Uادارو ا .
د (] Xد اور(و ادار
[ هادو ,د ,(Vد اور(و ر ( #5 X5ادار Pړ د .دا
( د و Pو د ه ,(V !Vډ( ز(ت و او ( MاوUq
ډ( اخ R,و .د ! ( I # -!aد ( د #5
,ادار )P (PSNIړ ،د اz,ول د #ر د ه p # $د ( د ,(Vد
اور(و ادار , # #ړ هاد د !! Lsو او ;IPر(! Lو > ا
Uان ( 3 # ,(Vږ و ,او ور #ر
و .2ه I $او هادو ,
2-Pو او و!ا C,ژ3رل ( ،د ,RM :aد 23و ,د او ر ,ر د
دا #5د ادارو Pړ(ل {ر I#م V ،زوو .ر ,,N ( Iر>,
([ (aهت ،د ادار او ول وز( #وال .د ,(aهاد د
#(Vادار وPد 5 ، ,د I #(Vن د د ر! ه !Vد ,(V
!{ ه V $د PSNIد ,(Vادار ( , .د و Pد د## /! 3
zهف د LK/او Mب ور د # ,5د وړا ,د U
V!5اIUد او aور 7س #راوړل د.
% ١٠ -٢ټ
] (r Fد (] Xد اور(و ادار
د ( Iد ,(Vد اور(و ادار د ( Iد د ١٩٩٨او ٢٠٠٠
( 2Vد !5 ( ,(Vا Q,Vم . # #د 3ادار د د ر!
ه !Vد 3 # ,(V V!5ږ ,او 7س ر ور . #د ,(Vد اور(و ادار
ه ل د ( ,(Vرټ ه= 5و .ه $ادار د دو Lرو وزارت #ه= رټ
ور او 7د ه $وزارت اړوq ( ,ع 7 {! ,aر وا .د ,(Vد
اور(و د د Kر> ? ,ه= د رIن او ه= د > ,ز ,,ر ا # !5
Mب او ب .2 #
51
:
http://www.policeombudsman.org/
V( اړ,وK د اور(و د,(V رو د7 /! 7 ,, > ز, د
د اور(و,(V د7 ,, > ز, د.2 ر وz
$ او ( ه,و
د7 $؛ ( ه2ت و$!W# !Vرو رو ه7 دL(V د وا او ( د
( د د ر.2 و,ر رV د اV, د اور(و ر,(V
:a ل د رو د٢٠٠٧ !{ و
ام دz
د,{,( [ د رو د-!a
|# ا, رIU [ د ل اوV,{! مU د، د اور(و د ادار,(V د,RM
س ر7 {! z
ال, او [ رitK ا,RM :a و
ام د3 د، وRKا
دz
,, > ز, د اور(و ادار د,(V ن دP
ډول دiU 19 .
د,(V ع داد دq I; 20.2 ړP = =1 ( ر, د ر,( د ر
د اV!a ،" , (ا[ د ر, ، 5a !} 3
د# tK اور(و ادار
.= " هt# او ر د## V#اI(رو د, اوR"# ر دV
ء اوB@
R, د,, > د ز, او دIV" ر اړ دV د د اV 5a 3د
,RM > د ر ر د, $ ر )د ه# ,5 د,RM وQ{a د،2" وa !Vه
. "a ,a LI( = اهuN ل( دI
د# X5 ) ړ د7 وxa ر: د,! و-! ن د,N U ,RM :a (ا2, د
او, د،9U(ا ا2, د,RM :a او د، ( دوT اوTT) ،(٣) ١ اوR $ه
. دIV# ون2# د,RM -هK اوQ> ،دNون او د ا2# (ال2, ! دV ه,RM
د م،ون2> q # اد او د ? د, دV : د,,و2# ,! و-! د دa
,/!V ون2# و! د-! د.ر: Lta# وا اوz او د21ر: q ,و2a د ر،ر: ,RM د
.c 2:a =ر ه, ,I ,RM :a وQ( اI د
19
Interfax News Agency, 6 February 2007.
See http://www.ombudsman.ge/eng/activites/monitoring.html;http:www.alpe/about_alpe/
21
See also the European Convention fort he Preventation of Torture and Inhuman or Degrading Treatment or
Punishment, http://conventions.coe.int/Treaty/en/Treaties/Word/126.doc
20
52
ټ% ١١ -٢
لG /Fزاد رr ړو دE 'Fu د ن او د اs3 (ا7 ر7 و رQ د ډM 3 زاد ؛ د1, ن اودa ن د, د ها١٩ UDHR د
22
او#(1, !و, او دM م# ه و
z5 م# راوړ زاد# س7 او3 د#!t
.د
. { 31, ! د5 ا# M ن, ه ا-١ 23 د١٩ ICCPR د
ر7 و رQ د ډM 3ن زاد ؛ دa ن د, ه ا-٢
( ("# ، ه/ اوM م# ه و
او3 ،{ د#!t او#(1, !و, 5 !5
د# . دz5 م# راوړ زاد# س7
(# ل د د د دوه= ر
افIU ا,RM $ د ه-٣
د ا! دا ا د. [ن, و2-,[ د
LMاX ن,N (a ,( دا "ود5 ، وa# ,([ "ود
ر#هPو و,7 وً دQ و او
و, در# رو ;ت, ( د,RM :a – دvا
.ق95 ( ا3 روU ( =1, U ( دLب – د ! ا
M 3 د د. ل, وLI( رa ړولP > و اوz,3 وQ د24 د٢١ ECHR د
qن وا,N دا- ،c , L( ډول "ودb ر ه#
U ،L > د ! اV#اI( ه= ( د$ و او ه2
او ( د# دN95م اU ( # د3 روU د،=1, U ،L,
. ر و# ,5 رو د زاد د,
رواU دM 3 د. M ن د زادa ن د, ه ا-١ 25 د١٠ ECHRد
راوړل# س7 او3 #!t !و, او#(1, د# !5ا
.د
L5P ,و او و, د2 ( ! لIU ( زاد3 دا د د-٢
U ( #2:a ور د5 د،# ,5 د ا د ! د
د،# دN95 ( ا3 روU د، دI(اP وډ( اوz
د،=1,
(و د ( دzaa د#!t د،# او ;ت د,RM رو د,
و2-,[ [ P و# ,5 !(ب د, اوLM9X ء دuN د
(# ن,N ر,( او"ودs( او ا#7M Iر
. و2# ،د
. M ړوP > و اوY3 وQ ن د, ه ا-١ ٢٠
UDHR د
26
. و2# ( > ر:, ر اW b ه-٢
د
27
ړو د زادP ,I,ړ او اP > وQ رو د, ن,ه ا
د١١ ECHR د
("د# ا/X ر# ,5 ! { د5 دM د، M
. ه= دM LI د
22
Avialable at http://www.unhchr.ch/undhr/lang/eng.htm
Avialable at http://www.unhchr.ch/htm/menu3/b/a_ccpr.htm
24
Avialable at http://www.unhchr.ch/htm/menu3/b/a_ccpr.htm
25
Available at http://conventions.coe,int/treaty/en/Treatyies/Html/005.htm
26
Avialable at http://www.unhchr.ch/undhr/lang/eng.htm
27
Available at http://conventions.coe,int/treaty/en/Treatyies/Html/005.htm
23
53
د ,RM :aد ا ,I,او د aن زاد [ # 2-,د > , tKد ز,,
ر qور د .دا د ,RM Q{a ,RM :aد (2,ا 2#و ,,او د ډ(و هادو ,
ا Nا ,د.
د ا ,I,د زاد ( ا ،# Ws# iQ3د > ,ز a ,,و# ,ا c,د aن
د زاد ر aو Laو 2او د aن او ا ,I,زاد ه # $اPز ور 5اVKر
# V!5 Uوړا 2 ,او د ډول 2#9وه< a .د د aن زاد
#د #UWsزاد ه= :,او دا زاد ,و tدا د د(IاM Z#ب ور
ر ه= ا,Vت ،:,ه $د V!5 Uد #W5او د ا او ,رو روا {! #
او ر , ,ر qور د # .دRM 3ق "ود د N }uN ،اوX5 a
#د ا ,Nن "5 [ IVص و,N ! # ,ن د aن 3
و 2او ډاډ 7س #راوړ (2,ا 7س ( Zاو ( 2#و.c IU = ,
#د ,! c # IU # ,RM 3د او د ,Nن ټ ه= ور #م ,د
, a ،د > ,د ز ,,د ,د د ,RM :aهU ,(V !Vان او (2,ال
:Kر ز(ت 2او د . { ,Q,V V,#
ه Iو7 ( Pر د ه $د > ,ز 7 ,,د ا Vر واs
د #ر 23 ,RM :aو # ,م واړو ،دا د د ,RM :aهU !Vان
(2, ,(Vا ار
# ,,وړا ، ,د # -!aد !-و ! د ,Q,V ,RM :a
( ) ارو ( د : ,RM :aر .#ه= VM3ز 5 ,,د3
U # ,Q,Vض وړا - ،:, 7 ,دا د هRM 5 $ق ,7 Cو5 ،
ه 7 $د ,RM :aد 23و ,د ادو او اهو را> ,,aN ،او د
ه $ر # ,د 7ر ,او د ه $د دا R, ®!W# Uو .aد } 3د(ر=
, ,7 "a # /# Kل ( 5 .د (دو ,وړ د (2,ا # ,Q,V
د ورو ه L(V $او Uض وړا ,د هاد د ,او رP ,د ,Q,V
ه # $م وا ,اړو او د ه $اور(و او K9#ر > ه< #ر و 28 .د ارو(
:ر ا 2 Xد ر ,او ! ##اه-> ,a LIر د
,RM :aد 23و3 # ,(V ,ږ و ,او د ه $د { K9#او د ,RM :a
د 23و q ,دKع د (2,ا " IVاو ,رو R, ##دوه Iدر Pرا[.
@Bء او د ا
/ر
د ا Vر اړ د " N }uNر د ,دا د و
ر ( د هV $ر !wو ,د
ا ,Nن = د ( ،,ه $د Uم و
2و او د هاد د (/,رم و)a V,د
و!ال ځ (iaد 23 ,RM :aو ., ,د 3د # X5 ,
اsqار 2-,[ #7Mاه LIا .د رIن او اPا} 95 Nف IV" ،دا
U , LM9Xروا 5اVaر Mب ور – C #د LM9X ,qN
او #ا # 2:a I,د ر 2#د اړو uN ,ه # $را2 Pا .د ,
> ز 7 ,,د {
Uاو ,Nن د وا R, =; !# ,5 Iوa
European Convention on Human Rights. Art. 35.1.
54
28
-,د 7 ,,Nرو ا/د 23و 2 zaa ,او ,5 ,RM :a
و.#
" 7 IVدوو ا R(fو z,و R(f 2 .دا د دو روا
,,N !5اNا7 #س ر ،2د # # -!aور( ( ر uN { Iر( ,
د و!ا [ا ,د ( q 23ا fW1,اNام .دا ( 7 IV" LM
# IR 3ا Vر ,aول > # X5 ،2 pد 7ر
و
ر ( [ اه او ادو ) #د # -!aه $د ر2aو ( # ,,N3 ( ،
در7 !3س #را (!3اPز ور ! 5 ., 2ر ( ,ا ! fW1,د و!ا [ا,
U qان ( وو( د ( ا !5 Kد, ,وړ ا/د ،2د ول
Rرا #ر ا.c 5
دوه= ،ا/,اد ( Z!5د > ,ز IV" 7 ,,ا/د د ا
Vر د اNا ,7 # L,,N ( #و .,د IV" # -!aا
c3و د ا Vر د ( اPا} ر ! 3 ,aر و ( 2و!ا
z
2ون 2او ( ( د ه ! $ر .2د دا ( (P Cن ،-!aد Iن
د Kرال ادار " IVد ٢٠٠Tل =I#د ،ه !K IV" $و 2د ځ د Software
( ا ,د وPا ,د !(7ا! ( د ( #و
ام ,aر ډ ډ
وa ،2ا} Lور 2او ( =VMو 2د ه $وPاRM ,ق ,5 (aو ، #د ه $د دا
ؤ د Uاق RM, 2-Pاو U3د ,7د 29 .د ه ،-!a !a ( !Vد Iن د ا ,Nن
30
د " 2V( IVد د ( C#ل ا V#و( IU ,,N3 ( :و
.Y
د 3ډول "uN 7 IVوت و ( 2د #ور(Qم د اښ W qرز د ا
Vر !و ,د ,Nن " [ او د .,د =; ( 5aل ٢٠٠S
ل را| IV" ,(a ! ، #و,ل ٢٠٠١د #ور(Qم ،q
Pا( Iاو ا Lد ,Nن د !ر 5aد ( #ور( V:ډ !t , #م وL5
ر vN#د ه $د IU q ,RM :aد V[ ،د زاد Mد 5 LVMا د
ه" $ول ,د 31 .د اړ ( ډ( ل ا ,,د ,(aد ,,N
Mه !Vد ا( " Vا( #7د " =I# IVد .د ٢٠٠٨ل د Pن L
ه 2V( IV" $و 2د ا(a ,,ن Mد (a 5ب qد Kرال
" IVدUا و .2د 2V( 3د " ا( #7د #ور(Qم qه !Vډ( اQ3
و t .2دا د ا(a ,,ن د ا( " Vا( #7د uNد M LM9Xودو ,ر
# ;aا .:,
( Iهادو ,دا Uد د د ا Vر [ 5aد ا ,I,زاد "ود
2ا .د ا Vر ر ( V,اPز و /X ,ا"#د Pړ ( 2دا
,ر ا"#د( ,5 {
!5 #و .#د Xرت د " R, IVد ه $د NRMد
#ر د( ;= د -, .د او ه -د هادو , ,دا qع ډ(
#رو . ,ا Vر د ر" [ ,a NRM V,ود(- Lل ( د
29
- German Fedral Administrative Court. 21 June 2005, Case No. 2 WD 12.04 ( see M. Bohlander, Superior
)Orders, Unjust War and Soldier’s Conscience’. (2005( 4 Inter Alia 17-19
30
Decision of 15 February 2006
31
Av Secretary pf Sate fort he Home Department (2004) UKHL 56.
55
P#وړ و # X5 ،د > > د { د L 5 # ,5د ه$
32
5 ، #د 3ډول "ود( Lه= ,N (aن و او # {
Uو.
% ١٢ -٢ټ
د اE 'Fuړو او د X
iد rزاد ر @/F_ AB
د ا ,Nن " ٢٠٠٠ IVل ( 2Vو /X 2ا"#د(
[ ,د (23ب ل ,Nن = ! د ،د ط ه $د اP iI,ړو د
33
زاد ( iI5a M (aو.
ه ,د ا ,Nن " ٢٠٠٠ IVل ( 2Vو 2د و!ال ځ 23
M ,,Nه
> $ون و 2د هQ> $و او اNد {
از(ب ،د ط د ,tK tX > 3د 5aا !5ا
34
و.!,
:
Leigh, Ian and Hans Born, Handbook on Human Rights and Fundamental Freedoms of
Armed Forces Personnel, ODIHR, Warsaw,
http://www.dcaf.ch/publications/handbooks.cfm?nav1=5&nav2=4
د > ,ز # IV" uN 7 ,,وړا 2 ,او ( د {
!5د دKع
ر " # IVا tPو ،2د ل LVM ! #ه # $اPز ور7 2V,ز
7 #!tس ر و ( د 23 !5و IU (I,و 2او ( د ,,aN Cد
7ر ,او د ره ,د = 7ر ,و # IV" uN !5 -, 2وړا,
.2دا ډول ا ډ( ارز و ( :ا/,اد و
( 2د د #ان و,
7ز 7 # #!tس ر ا ( ،2دا !tت او a#ور ,و
-,ا IV" # Q3د LVMدUا aز 5 .د > ,ز,,
7دا ډول a#او ( ره iI5a ,و .ه 7 $د ره,
د ا Lاو دKع 5aاد او اه وړا -,) 2 ,د 7 ,,Nرو د
LVMادUو #او ز( ,7راوړ( a .د ه $د اV Lر 5a
,,Nاو o# NRMدا {
# IV" !5ر ،cI#د 3ډول ره# ,
uN ( -32ه -و!ا [ا ،,او د ا Vر ر" ,a V,ود(V Lل
7 a Lس وه ,او 7 LtK a ,س ر ،د ,RM :aر د ارو " IVدا ( "ود( Lد
ارو( ,RM :aد :ر Iاو (و Iد 23و ,و V[ .!
,د 3ډول "ود( Lد {
Uاو د ! ا Lد
# ,5او د ,I1, aد 7 5س , ,7ل د .د" 3ود( ,د و Pه= د د-
3و
[ او ه ( $د(Iا > -او ,5و #د !راQم )ډ( ( ت ا(( xaو7ړ و .د
" 2V( IVرا !3د » :اKان زور و iI5a ,M9X V,د #د و
2و 2وړ ،2 =1#
[ هادو ,د !5د,و د #ر و! WIل د .د دو L5 Lد , .د و Pد > 23
ا1,ر ه[ $ا (aو " !,و او 7 Lس وه ر وا.«!,
(Rekneyi v Hungary (2000) 30 EHRR 519).
33د د ا ,Nن " ،IVد ٢٠٠٠ل د رچ د .2V( K 26/28 ،{, ٧
-Nolte, George, European Military Law Systems, Walter de Gruyter, Berlin, 2003
56
34
ا9sXح » ( amicus curiaeد " «-! IVو( ،cاو د " IVد Rرا= #
ه $اPز و zون و.2
ه,N $ن د > ,د ز ,,ا وړا LW, c ,ود ( #ا[ د (
اRM , ( iQ3ق و #ډ( ز(ت د و Rو ,ر ه= د .د " V Iد
!w v:و ,د د ز aاaو Vد 2 xا ( #!tاو ادو 7 #س
ر و,ل ،د 7ر ا ا Vر د LK/او Mب ور ا
[ a .د ،د روا او " IVد !5اب و ,,N PاUا ,qه$
5,ا #ر = ,Iد ه # K9# $را !3د ،د V!5 Uد م اړو,
ر ;= و( د.
د ( > ,زن 7د ,,aNد ( ډ ر ه Iډول IUو .2د
# (aد ( > ,زن uN 2-,[ ( ( 7د ,I,او ز(
35
#ا,ب 2او " ( # IVد Rوړا 2 ,د هX !{
$رت د
,رو ,دا ور M uN #او ه $ه= د " {
2V( IVوا .!5ډ
ا( ( Qا" ,دUا ،د # -!aد ,(aځ د #د !wو aRد
9ځ د هa Iزو aد ا(! ( qد
اUاض 5aډ( ;= دً ،
Gurkhaد URو VUو د [ VU ,(aا 2 L5 ( ,د ،د RM UR#ق
اUد ل ) ١٣ -٢ټ( .د NRMاو # ,RM ,,Nد U 3ا,ل د ,
> ز a ( # ,,اVن 7س ور د U aا د او د ه $د K9#ر
( 2ا7 ,,N 5رو رو 7س ر IV" M .2د (a 7Iب
اVن ه= ,ل ،cد ا" ,دUاوو وړا ,ل د V!5 Uد #W5او د ه $د ه د
"sد ړو ر 5را ،ه ( $ا ( و L5د ,,N
ا #M9Xد را| #و Wو
[.
% ١٣ -٢ټ
د ا
ر Xاو 4{%و _ @ اا_
,(aد Gurkhaد #و # q
,(aدو " uN ( IVد Gurkhaد VUو ، W5 # q
Gurkhaه VU , $د د ,(aځ ( 2 L5د( uN 2 .
دUا qع دا و و!{ ( د Gurkhaد VUو د L5ا(© د ,RM :aر
د ارو( :ر ١Sد Iن 36 .,د VU Gurkhaو #د ,رو ,(a
[ !# ,ډ( UR# cورل 5 ،ه $د UR#د و3 " L5ر وا درد ،
د tورو ( UR# a ,! ١Tورل M ،ل دا د # ,(aو
! ٠ # a UR#ر [zول IV" .هIاراز ه > $د Gurkhaاو ,ر
# UR# # ,(aق ل د ژو ,ا(© ,7 {! #و,ل ،ه= د اړ د١S
د ( 23و ,وa 5 ،, ,ه= د " 2V( IVد د 7و
[ د ه$
Smith and Grady v UK (2000) 29 EHRR 493, European Court of Human Rights.
R (Purja and others) v Ministry of Defence ( 2004) 1 WLR 289, CA
57
35
36
Gurkha د# uN I دوه37. ل, و,7 ر3 # a [ ( ©( >ل اL5 د
-P د2-P (ا2, I دوه, ر اړ2 د ورNRM و دVU $ ه,(a او
2 ورNRM وc و د# Gurkha ل د, وIV" .ل ؤ, # ,(a
هGurkha د, و
[ زرv!V LVM 2V( IV" د. ؤRs3
.2
ور# وان# د# # iQ3ا
] ا7 4, ،7 a ( ا اار. % _ داKatharine Gun د
دCheltenham Katharine Gun V 2-P اقU ل د٢٠٠٣ NSA دV( د ا،
ر و# V, رV! ( دQ , د ر,V V,وVا
# « ازوI(دا3» د راL د ا,! و-! راوړ د# س7 Z C(a ( ( دZ C(a 3 د$ ورو ه.2 ور و,(a ر, ږ3 { >
د
، د2 ( دا ر2اف وU ا# 5 $ او هaa #UWs f5 {
U
دGun i . د2 ,و23 وzaa ا و د "مU د,a $ه
# IV" اU ! د5 . وL و، ( زادا#W ، زنVM3 ( ,RM :a
ون ر دz
د2-P 2 و3 ادو$ و د > هK ا$ور او د ه
دV[ ، ل2# دو و3 د، ؤ, وړا5 , د روL,,N = دI# د,(a
.2 , اه وړاq $ا د ه2 :, و,7ا, رLVM
:
www.liberty-human-rights.org.uk;www.guardian.con.uk/politics/2004/feb/26/interviewy.iraq
u
, د." وa ,a R, -, I; د درLر اړ د دوV د اK 3 د
سI# N }uN ارازIن او هIا} او رPت ا,V ډ( ز(ت ا,,> ز
ب او بM w #( ز# ,,
ر ارV او د ا2 س ر7 #M9X ا# ,و
ر د7 {! او,ړوP ن,N د، راو,7 ذ/, # ,ړوP د.C #
ر7 ,(V اوو اوU او د دIU = ن,N د ا،, رWs# د$ه
V,وCa , ( ژو,, > ز, دM > د. د,روt ,RM :a د
ل داM دا.a وR, ولZ#اI(ر دV د ا# 5a
ا2 [ # V(| اړ# ,,
ار,,N /! دL او د دو,, > د ز, دK
IU د,tK , د ر-, 9
ً IU ع او داq د دوژa K V,!# را،ؤ
. "a ! ډ
37
HL Debs, 11 January 2005, http:///www.publications.parliament.uk/pa/ldhansrd/text/50111-47.htm
58
د ( د ز
ن ;] ; .
د اEا Aم اړول
•
•
•
•
•
د ا Vر د او !wو ,ه7 ,2 !Vر ال د اه را>ل
د ,رو هادو ,د !#ا( Qا #U9fاو 1,د ,را>ل
د ر> I ,ل #د Pړو/, ,a ;a ,ذ ا 2او ,"a U
راورو
وزار ( ,#د ا Vر ادارو : # #ر ورل
و!ا [ا ( ,او هIاراز ,رو > ,ز # # ,,روز,
ور
ل
د رFن م اړول
•
•
•
•
•
•
•
•
د , (RMر 7 ,2ر ال
د رIن 23و !t #ت ورل
د م اړو ,(I ,ر aو Laل
د رIن اz,3 UIو ( / ( ("# # {Iه اه ورل
د ر: # # {I ,Iر ورل
د رIن 23و #د ,Nن د د ( (t#وړا ,ل
د ,Nن Pړو ( د ,Nن د ,a ;a (t#ر3و , # V,ل
د ا ه !Vد !(aدو وړا ,ل
د ]( د اور(و د ادارو م اړول
• د ر7 , ,س #را # #!t !3د ,(Vد اور(و د ادراو م اړول
• د ,(Vد اور(و ادار ه<ل #اNا7 #س ر 2
• د د (t#ه !Vر ل
د @ @ ABم اړول
•
•
•
•
د ,RM :aد 23و ,د zaaو او د ,RM :aد دKع ر دUا ل
د (دا # # ,د اهو او ادو د وړا ,ر tرو ,ر 2ا
NRMاو # o# ,,Nود ورل #RR"# #د ادو او اهو را>
,و aا2 aا
NRMاو # o# ,,Nود ورل #و
2و #د د #5 UKد aاaو ر
,و aا2 aا .
59
60
٣
K
DUCAN HISCOCK
ت4:
او7
61
62
Ducan Hiscook
٣
7او
4:ت
( د ه I; $وz,و د > ,ز 7 ( ,,د ا Vر
VMا و 2دا د د ,2او #!tد ( !5ا IU #و .2د
7 ,2ر د > ,ز 7 ,,ا Vر Pر و Ltqو2
او 7ر ر ( 2 o:#او او IUاM9Xت را| a 38 . #د،
د > ,ز ,,د aوروړ #!tاو # ,!!"# I1اړ # #د(IاV#
ر ,او د ا Vر ا !5 (SSR) #M9Xو z,ره 2 Wاو ه2#9 $
و
.2د : 9 K
•
•
•
•
د ,2ه ,Kاو د(Iا V#ر ,د هR, $؛
د =; ,2ډو ,او د ! ر ;= Uqت او aدا :د > ,ز,,
ډول 2و7 ,س ر 2؛
د ,2د اړ #وړ و( او دوP؛
ا7 ,2 ! Q, IMس ر cاو دا -,د 7 Mر ور, #ل
.c
د 7ه1
د د ب K 2د > ,د ز ,,ر ; Iا #او دوP
# Ktد ا Vر د(Iا V#ر ,و z,وا !5او (دو ,
IUد, a ( M 3د 2#او 3 .ر د ,2 2او
# #!tو 5 ,2 V[ ،ذات د ( LtKزړ Pړو او د ه IU ( $ر
xaد cو ,رو ا (#او دو ، 2#9 Pد ب
Vد (:#ل ) – ٣اټ( .ه= رهن ( [ و ,5ا Vر
(ا[ ،2 !"# " 1,د > ,ز !IU (a ,2 ,,ا/د
و ،ه !5 $د ه5 $ا #رل cاو ( د ,رو $aړو وا.s
د ( ,2د Nه ,Kا Wاړو,و ز ،,,وژو او #7Mر اړ 5 .ه Q,2
وژ ا د ( ( ,7 3ز(ت IUه ,Kو:
-38د (دو ,وړ د د( K 3ا[ د > ,ر اړ V 7 , ,ا Uqت د 5ر زړ ,د.
ډ(و هادو ,2 !C3 ,ا(Q Qو ,د ا ; Iا ,a #Uqر و # 5 ،2او ر دا
د .دا Kه!t $ت ه= وړا -, ,دQ #RR"# 3و 7 ,د ا Vر 5a ,2
وا .!5د > ,ه $ز ,,د ا Vر 5aر Q,2 5 ،اړخ 5a a a#د ،دا ( ډ(
Nد ! ( Q,2و z
##ر و .2دا دد Wه= [ دQ Q,2 3و ,ا Vر #
را ,! 2-,[ !5 V,!#واړو.
63
د اړوو ;
4:رال
د ا Vر ه ( !Vز(!t 5a #ت ( # Uد 7س ر وړ و 5 ،دا
ډ( و L5د ( ز(ت 7 Iر ،c(#د ه, $ل او
( /#ان ر د .د
> ,ز 7 ,,د ( [q 2-,ع ه !Vاړو!t ,ت را>ل
2او ه, $رو #د 7س ر وړ و
[ ),رو زU ،# ,,م و
2و #او VM
روا .(#اړو,و اړ ,5او $aړو #د ا #Uqه!t !Vت ور
LRRMد د(Iا V#ر ,ل د؛ [ Vدو W aر ,د !5دا ډول
#!tو
[ ،دو 5 7ډ( ز(ت Nت # IRد 7ر
ف 2ا VرMب ور .C #
د QFر د ( E /Xړول
ا Vر >ل ) ,tKد ( SSRد ا Vر د اI #M9Xل( (aد aور وړ
#!tاو د xa Nو7ړ و .د ,2 ##د > ,tKر ( ا ط د،
دا ه ,tK $د د > ,د !5ز ,,ا ( د ا Vر د روا او ( د
ه $ا د ر ,د3 ,ړ 7 ،ر ال ,2 .cد اړ#وو او ار,"P
7ز ارزو ,وړا ,او !t 1ت aاaو ،ه $د ه ( وژ ( xa
Pړو .ا > Wد , IM ,2 3د 5؛ ! ( 7 ,2س , ,7
cد > ,د ز ,,ر د ا #او د !t Ws#ت ور, a ( ،2
7ز ,و د ,2 3او ارزوU ,م 5 #او # Mوان ه= ( واړو.
د ( Qاو 46ا | kوړا ل
ډ(و هادو ,د ا Vر ه !Vد #!tز( 5a #د دو # Lول ,7
7س #را[V .ر د د 3ډول !tت 5را ;= د # X5 ،
2د 7ر د Pر و tqاو د LVMد ړو ,aWه!t !Vت ا 5 .دا
ه= ( LRRMد د 3ډول !tت ا ( اړ Q5و ( د ( اړخ
1,و او ه$
ارزو ,دو Yپ ر ،cډ( و L5دا وړا( c ,ا[ د
(aب Vر,و( او #ول ,7د .د د(Iا V#ر ،" ,دا aد 3
VMز ,ر ( Q, {3و د !5اړو,و دو ,د ا Vر د ر ه!V
(ا[ د ه #!t $اس uNوت و 2دو Lد ه $ا5ر cد.
W5 !aدا د Pړ ,او ,, =I#ه $و(a L5ب c iI5a
اړو,و "a #Uqو او !(1, vت وړا . ,او دوVM ,
روا د > ,د ز ,2 ,,ه! V[ ،د > ,ز ,,د
را Mf V,!#او وړاQ(,و ,وړا ,د Mو ،# ,هVM $
Rت د ه QPU $د.
د > ,د ز ,,ا ,2د و Pه= ډ( ز(ت اه LIد > د !/
(1,ت ه $از(ب # X5 ،ه $ډ ,ا ز(ت ر |,وړ،
( c3 5ډ( ,او.c L
64
د ا
ر ه 4ژور ه
ډ( ,2د " ه= 3ر د د ا Vر د ( ( اړ ,5ه !Vز c,ه
,ر ه= ژور :د a ( ( ،
# -!aاړخ -,ر ،ه= " 1,او ه=
" !IU؟ د ا Vر ,-,د؟ د Mد رs ,
-,د؟ اړو 5a ,د ز(ت ا 3 !"# ( LWN؟ ,2ا !/
ډ هف و ،,ه $ډ 3اړ 2د 5زن د ,ر !tت
ا ( ،2د ,رو > ,د ز U ، | ,,و
2و LVM ،او ن دا
(2,ا > .د ,a 3د » ,2د ; Iډو /# 5a «,
aد.
د ا
Xاو 4د ا[Zح ر د |(; او ر وړا()و
د > ,ز ,,د ا Vر ( !"#ا[ د !"#او ارزوV!a ، , R ,
ه3 $اړ دV 3ر aن ه= را ،2 #هa ( $ن د ا Vر
او ,I IUا را| 2 #او ( د د(Iا V#ر, s ,ر ا 5او وړ
.ه Iو Pډ( Q,2وژ ( (1, 2ت او ر و ه $د دو
1,هف #رو . 7
د ا
ر م اړول
#و >-ر د و ( 2 ,2ه ( $و! د 2ه,K
#ر 5 .دا ه= د (دو ,وړ د د ( 7 ,2س , ,7ل د > ,د ز,,
ر ه7 ( $ر د # IRد ا Vر روا د د(ګ او I#س ,
ز aاaو ( 7 ,2 .ډ( {ر 7ر و #ه $روا اړ(V
>2 -ا Vد ( زن ور ر ,ؤ .2د 7 2
د > ,د ز ,,او د ا روا # a ( | #د در,و او ( ,a aد aور uK
را| ،2 #د 3روا 7 aاوږد د ا Vر ,aد !V
ر ,ر ,و aا.2 a
د ]r /19ز
(
,2د د Rر ه= 3ر د د ه $ا Vر د Pد w LK/
2 !tا او aدا w #دو روا Iد د > ,ز,,
هVIر و .2ه= ,VMډ( و L5ا Vر د ا c3 ,او
هVIر و ، Uد > ,ز [ ,,و ,5د IUډ
ان وLtq
c ,او د ا Vر ه!t !Vت 7س #راوړل ور #ډ( ان cI#
) Mه # U $د 7س ر وړ ه= و( ,2 .د 7 5a
#2-I, LK/ #او 2 o:# Q,او ه # $د 7 Mر ه= ا :2د,7 3
65
» 5aد ,2و L5ا «Q, IMد qع -, "aد ,2
وQ, L5و !aRو.
% ١ -٣ټ
7د د ز
رو ا;Gو او دو T Eاړ( :
د
ا( tK
!(ب
د ه او
#W5د
"sړل
روز,
ر,
,,N
او
اM9Xت
د ز,
اWUر 7س
#راوړل
.... 7 ,2
• ه $اNات # 2 o:#دKع ل 3اړ
• 2د UKاNات اWUر وړ #!tاو V# ,a !"#
و
• د P , =I#ړ ,او ه $ه # ,KدKع ل 3اړ
2 o:#م ه ,Kد!P ,ړ(.c
• د هف وړ ډ و>
• و
ر ډ د W5 (a #!tو
• د [ X5هف وړ ډ د ه او #W5د "sد ړو ر د 7رو
رو ,و2
• د د ر ډ ا( Qر و2ا د ه او "s #W5ړ 2
;= !tت او ا2 I ,7
• د روز ,دqورت o:#و2
• د روز ,د ادو ر !t 1ت او 2 I uN ( ,I,
• د ( #روز ,ا # Q3ارزو ,7 ,و,
• د ,Nن )د (2,ال ,Nن Iل( ،د ژ او د ا #M9Xد اPا
! ل #ر ,7 ,و,
• د Pړو او p Ws#ور ) Mوار وار (
• ,Nن QIور 2 o:# #او د ه $د ا9Xح ر د 7رو رو
وړاQ(,و ,و2
• [ ,7 R"# # uN X5و X5 ،,ه ! $اL
او د ا Vر وا ,a Iا Q3
• 2زن Pاو د 5 #!tو ,د او د د #ان
,!!"#او (1,ت وړا 2 ,او د 7ر اړو,و $aړو
و2
• VMاو $a VM3ړو د اړ(IU -> V
7س ر 2
د }0
7ډو
د ا # Lاو د LVMد ډ(و ; Iد,و c Iاو د ا Vر VMا
او اM9Xت اخ Uq Iت د .د ا Vر د ژوروا او وا tدا د د
,2ر ا,Vت ",ود د ،د >ل Vر د # , ,!!"# !wد ( [ 2-,او
uN :ه #RR"# !Vر .د 5a 3د I; ,2ډو ، # ,ه $د
> ,ز7 7 ( ,,س ,7و .,هIا راز د 5a 3ه# #Uq I; $
66
ار د > ,ز (a ( ,,م و ,او ه $وړاQ(,و ,
,2د > ,د !a9aز ,ر او {ر د.
c # c 7 2د ا Lاړو ,د =; ,2ډو .2 o:# ,ډ( وژ
( د ( L;K ,7ډو ,دو ( ډ( zاو ([ ،2ا Wدا د > ,
زن او !5وژ د qورت وړ #!tر اړ .,د 3ډو ,د LM -!aاو
د د و(و( د > ,زن م ډول ,2ر وا , ،!5دا د ,2
د ډو ,د ( هاړ Q5او 2:aدر a Pو.
د ډ(و Q,2و وژو 5د #!tرا>ل د( # V -, .دو ,و aو
!tت ( ډول ( [ 2ا ( 5ا د 7س ر او 5 !aا ,
د ه وړ و .دا # X5د ا Vر 5aډ( اه V[ ، LI
دV 3ر ( ډ( !tت د M ,س او "م د7 ،س #را :,او
ر # Iد 7س ر وړ ه= و ( ،و,ل .د د 3ډول , ,2دا
د :د ,Nن او د !wو ،Q(z ( X95 ,د ر ,,a Iاو ا ،UI }Mد #Uq
,{a ،,;Kاو ( q X5ع ,aد Q(zو K .,ا,از د ا#U9f
را>ل د ,2د ,رو ,!Vر ( V Vط د دا د ,رو 3 ,!!"#
)د # -!aر ،,د .( !"#
دوه= د > ,ز 7 ,,ور ( د ا Vر #ت )او دو L
Iع ( د !5ا9Uن ( = IUاو ! او (2,ال Nا! # I i,
.,د ل ،
#د > ,ز 7 ,,ور ( د دKع aد Pد ه $د
ړو ، ،,aWا #a,وUو او ر ,,a Iد اړو,و V,, =I#ا د،
ف ،, cد 7ر 7 2دM V,, =I# 3ب او ب .C #
د 3ډول V# # I1 (a ,2ار V[ ،رP ( (a ,ر LtKو , ،دا د (
C X5ا! :د LVMروا د دو د 2و وړو ه !Vد ,
> ز ,,و L5و L5ر>5 ,و ،ا #ز( w #د ,Nن = IU
و 2او 5ر V LK/ر .2د ,tKر ,اووم a /# Kن
د.
د ا Vر اړو ,a #Uq ,د > ,د ز # ,2 ,,ز( w #د
#Uqر اړ .,د د iI 3ا 5د د ها( [ا د 39 U
ه !Vد # , LVMد ا Lاو دKع او د SSRر .د ( اړو ,او
> qع ه !Vد دو Lد د NتQI ،ور #او اQ3و د 7 !"#ر دو
( [ د .ډ( و L5دا ,2د او د |# IUد 95ء ه !"# !Vاو د د
وړ #او ( aن ر ( 2ر ,ر اړ .,
ا Vر #د د }! 1,د > ,ز ,,هIاراز 7
7 ,2 !!"# #9V:#س ,7و # ,د ا Vر د #9V:#و Ltqه!V
ر Yوا .ا Wد دا U #Uqان ل ( ډ( ان و او د > ,
39
Murdoch, Clark A, U.S. Airforce Bomber Modernisation Plans: An Independent Assesment, Centre for
Strategic and International Studies, Washington, 2008. Available online at
http://www.csis.org/component/option,com_csis_pubs/task,view/id,4301
67
ع اوږد د د اq ه= داa 5 . وQPU اءP ( د د ر ا,,ز
LK ان او# د د د,, ز$ او هLIرا اه5 ر3ر د روV
5a اVM او,ر د رV ( د ا7 [اب ه= ور#! ور5 )او
. 95 اz, وI;
رV ا7 ارازI ه,, > ز, د،
# W5 د اړ د ور
( ر ( د او7 ! د دو ا5 ( وژ$ ه،, و,7 , ارزو# وژ,اړو
د# ,, > ز, "! د# او,2 ډول3 د.ړو ا$a رو, د
QI# ډ( {ر# رWU ا#9V:# ل ( دا د دوa 2 وړLNf ! وژو5
V#اI( دQ3ر د اV د اV,!#( او را2 ts K =;, ) د اړ
. ,ر
ټ% ٢ -٣
T4 7 د د ز
د4; هWZ[
ا او اW د ا
ر د
زوو:(Forum for Civic Initiatives (Kosovo) ( )زووa>> ر,, V! د
. ( و#(1, د: ,2 !V هL, ل د > دI L ا:a د
http://www.fiq-fiq-org/en/?/do=publications
(International Center for Policy Studies ) (i( )اواQ (ال2, #ts د د
د اi( ل » د اوا٢٠٠! دVر هV د اi( د اواQ 3د
. د2 5 Y I ( «Taking Stock :لI !"# د
http://icps.com.us/eng/library.html?31
ر( د$!a :(Center for Study of Democracy) ((ر$!a) Q ts ا دI(د د
ل دI ;a دI(اP (P او,ړP N !{ او،, اX5
. د2 ,2 ( } ر, /! Lا
http://ww.csd.bg/publications.php
» ارن د:(Co-operation and Democracy) (ا )ارنI(ر او دIه
3( د دz
زنVM3 (ال2, , 2, , ) «تM9Xر اV ا
. !"# !V هV,!# د راSSR ن او دa رV هاد د ا
http//www.saferworld.org.uk/images/pubdocs/armenia_English.pdf
UK دV» ! I1 ( Q دا،( )روQ "! ر# دPV# او#د ا
UKاراز د رو د دI ول او ه#دراX „ ( دEksport Vooruzheniy“ !ت« اوt
.و5 (:, ر, [ !V}! ه
http://mdb.cast.ru/, http://www.cast.ru/eng/journal/
(Center for Strategic (ت7( " اV( )اQ ر#ts (ا2, اوV(#د ا
and International Studies)
( ډ,5ر اړ, L(ال ا2, او دUK د ا او د#7( " اV( د اQ 3د
68
.2 # ژور
http://www.csis.org/pubs/
( دا، (Institut for Public Policy Research) (,(a) ت, ا,2 دU د
# نI ت ( ړ( ! ا, ا3 ل د٢٠٠٧ . دQ #(1, U
( ور د2 ٢١ ,(a !V ه,-, ! ا$ د ه# 2
.2 , وړا,2 "! او#
http://www.ippr.org/ipprcommissions/index.asp?=2656
3 د، (Institute for Security Studies) (("د#ت )د ارو ا, ر ا#ts د ا
د ارو دISS .2 ,5 اړv! IU ع اوK"د( د ا او د#ت د ارو د ا,ا
. دiI5a !ا5 /# اا5 ، V( اړ-> $ او ه# "د( ا#ا
http://www.iss.europa.eu/index.php?id=2
3( دInstitute for Security Studies) (R(K اaP) ت, ر ا#ts دا
و د5 ,>! رV ه#Uq و د اR(K او د اR(K اaP ت,ا
# #M9X ا اR(K ( رټ ا, د# L( اR(K! د اIP $ه
. ؤ2-,[
http://www.issafrica.org/index.php?link_id=31&slink_id=3961&link_typ=12&slink_typ=
&tml_id=3
ر _ت7د
7 ( ,, > ز, ر ر اړ او دV اL #Uq $د ه
تUq ص5 د ه= [ ;= او5 ."ود د, ډ( اوږد او2 و,2 د, هادوI ( ټ٢ -٣ . LIرا اه5 z, و,, > د ز, د
. د, !IU د وژو,2 > د,
تWZ[د ا
ر ا
,, > ز, د، د2 ژ# (SSR) #M9Xر اV د اLVM #
7 $ ه.a وR, =; ,2 5 اړ/! د رو دSSR د7
#N( اa ز د د7 # ،2"! و# ,K هIU د دSSR دLVM د
ا2 ! ن9 SRR ( 7 = ه,اراز دا ارزوI دو ه.2 وQ(,وړا
SSR د7 ارازI ه,, > ز, د. ر د# 5 !5 SSR ( د او
# !# LVM د$ً هX5 ،2 و,2 =! هV ه#(1, دV!5 U اړ د
7 ,, > ز, د. دIU ا,a ,2 ,, > د ز, دw #(ز
SSR دa# !3 را# س7 2 او ه< و2 وa# SSR د,رو هادو, , د، ,د وP و وI رSSR د#7M $ ه.2 ! Q#ا
69
> ز 7 ,,د ا #M9Xد qورت ر 7 ,2س ر 2او !5 M
7د ا IMا #M9Xر وړاQ(,و ,و.2
»; «;ZY
د > ,د ز!5 ,,اب ه # $دا a Nاaو د ا Vر د Pړ Lاو
اQ3ب هU !Vان ،2ه $دو روا ( ه # $د [اب #ان و,
او ( زړ ( و3 ,اړ [اب ور :V ،2د دو Lد ,د(Iا V#ر ,او د
ا Vر د VMا -, L/د؟ ا Vر ور ! ,ډول ود
درد او د aن ا 7 !Xؤ؟ د ا Vر !t# ? !5 -, 5a /
،د 3او IU؟ ( د ا Vر ه ,Kاو ړو ,aWد 3 ! Uاو
,ر 5aړوI ,aWن ؟ د = 3ا95س او ادار Kد w
؟ او د د ا95س او ادار Kد (! د؟
ا
.ا او iا
د > ,رهن ! 7ا Lاو # L, Uد ا ,ارزو ,و 2او
هIا راز ه # $د دو Lد [ا LW ,aاو اQ3ب ,7 ,2#و .,د 3ډول ,2د
ر Iا =; ( aRاz,ول aاaو او د ا Vر د R,ه !Vد "a
را| #و .
ا
د Eاو /"T
د ر ( ,ډ( ; Iد ,دا د -,د ا Vر aد c o# Pاو - -,ل
7رIن د aد Pد LC-ر 5 ، R, =; ,د ډ ا(Qو ر Iل د
ً It .c
> ,ه< ه= اړ( د .دU 3ان ,aا "a / K =#د.
دX 1
د UKد ا Lزړ #د ،و ډ(و هادو ,دا د ( ډ( q Mع
, #ل د او د > ,ډ( cز ,,د د ه V . ,2 !V
,رو Mد [ 5a > 7 ,2 ,a #Uq UKډ(i
# ,د و! د Xردا #ر د ,I L/ , =I#ا را| . #
د @ن واF
ډ(و هادو ,د ا Kو > ,9او د , > ,ر ز ,,د ,Nن د واv! I
اړ ،2 ,5ر او ,Nن او V Uر د ا #M9Xر وړا. Q(,
70
% Xر
ر د L, Uاو ا Lر Q{aاه LIاو aد > اUW#
ر د ا Vر > #ل او Vر XUد .د د ،ډ(و هادو ,
رو د > ,ا QIور د .د > ,ز 7 ,,د
! vاړ ,5و ،2د # -!aد ا Lه !Vد Uو
2و (1,ت او د
ه $ا1,رو ( ،,دا د ! c /ډ ډول ! .د > ,ز,,
او ډ ا( Qر (aد ا Nرت د ,وړ ا/د ه !Vه= ,2و.2
ه_
8ت ، %او رو اړو ډ ا )b
د > ,ز2-,[ ,,و > او ډ از(ب 7 ،د ا Lاړو,
و #Uqه7 ,2 !Vس ر ،2ه $دو ا ، iQ3د # -!aد I
ه $و! د ز( ه ,2 !Vد ,وړ ( QIور " L1Kا! V(QKاو (
s5و ,ا ( د ه ([ ,2 !Vروا L, # > 7 -,ور
.2 5a
٣ – ٣ټ د v! [ ,2ډو ,او د Uq v! [ ,2ت و
ا د ډ(و > ,ز ,,ر د ا وړ و.
% ٣ -٣ټ د 7ډو %ا ] د د 4Zز
ر د ا وړ و
د ډو
د ,2او Q #(1,و/,
VM3ز9 ( R ,,ز
د
د > ,ز /,,د ,2ا,#,
5ص د ا ،LدKع او Uرو ,a
,2
د ,RM :aډ
[( > ا( Qډ
د 7ډو او د 7ر _ت
• »!"# «#9V:#
• د !"#او ر :,د ا
Vر اM9Xت ) ،(SSRدKع ،د ,Nن
وا ،Iرa ،دP
,C-
• د 3ډول Q,2او #(1,
Qو 5 ،,هUq $ت ډ(
2 /#
• د او ,رو ا روا ا د
,Nن د = Ws#ر,
• د ا روا ا د Nرت
,وړ ا/د
• د (2,ا N :aا ,د Ws#ر,
• [( Uqت Vد > ،L,
د cاو د "و ډ #
• د UاU ، !"# #M9Xا7 # Lس
ر ،د ,Nن د واL/ I
• د ? او ,د ا Lد اړ#و
:#ل
71
•
•
د ? د ,RMز,,
ز ,,N ,,وړا V ,د
ا Kو> ,9
•
( ډ
•
,2و ژور,ن
•
•
UWsت او ډ ا( Qر),2 #و
ژور( ,,
•
> و,و0 V,
•
(2,ال VM3ز,,
•
د ا Vر د !"# LP
د ا روا ا د Nرت د
,وړ ا/د RR"#ت
د Uا #M9Xاو د ,Nن د LIMد
!"# L/
د ا $aړو ا د راا (
( ا) !"# ,د -!a
[ #ه( z
#وا(,,
د ا روا ا د Nرت
,وړ ا/د R"#
د د ،Ws#د ا Vر د
ا #M9Xاړوa ,دو ،LC- PدKع،
Uا #9Xاو دا ,ر ر,
د د [ Q,2ژورQ,م
7س ر !5 ،2د ,2و
ژور ,,ر ا!5
#(1, Uو او ه $ډ د ,رو
2و V,از(ب ا
c [ # #Uq
د [( > ,ز ,,
هVIر ،#9V:#او د ا
ا ،#M9XدKع ،د ,Nن د LIMاو
رو ه !Vز!"# ,
د اړ( 7و( Qاو دوE
د > ,ز ( ,,د a# [ ,2و M ،ه, $رو ا
اړو,و V ,a #Uqد ر ه= ,و .2د #9V:# !wاو #Uq
!/# ,aاو ړ ( ,2د 5 V,2 aا 7ر ال Q{a [ 5 ،c
,V#د ,2د > ډو ,ر اړ .,د 5a 3د ,2د و(! او دوz ( P
,,وړا ,او # X5د ا Vر د tsر ا {ر I#م .
ا Wد # RNد دو ,او و(! اItل اړو ,وژ ر اړ ,او (a #ه$
اM9Xت راو !" #ا(© م و,ل .
د 7و(Q
,2د #!tد را> او ©! ( !"#ر د .ه7 $ر د ه ( $زن د
، !"# #!tا,ب د Pر اړ ،,د 3دو
72
ډول # #!tاړ #د او -,ه v(t# (a $او . /#د ,2و( #ه7 $ر
د د ه $اړو!t ,ت را>ل .c
,2دو ډو 2 : ,ډول ( ا9sXح اaا( ( ,2 Mد او دوه= ډول ( ,e
( د ,2 Kد .د ژ aوو( ،د اaا( ,2هف دا د ه!t $ت او
اU9fت را>ل 2ا Vد وPد ) ,د > ، ،,,د هف وړ ډ
|#د ،,"aد ډ ا(Qو ر د و او دا ,رو ا7 #,Vر( ( ,e .د,2 K
د #وا( !tت Pد د )( ,رو ،,2ر> ،,ر Iادو ،د ,> ,,Nد
!#ا( VM ،#ts Qا }Mاو ,رو ا!t }Mت( او د!t 3ت (a
X95او ( !# aاو ,7 !"# #و,ل .
-,وړا( # ,دو ,و ،د > ,د ز ,,د [ وژو هف دا د #
Pد !tت ,ر ه= د 7س ر وړ و
[ :دا ا # 2:a Wد ,2دوه= ( 2 ,eاو
ر اړ !!"# .,ر> ,ه= ا #ز( ,2 ,e w #ر اړ و،,
V5د ه Q $هف ا د ه $د !"#وړ ل د ,د #!t (,وړا ,ل.
,ر ر> V ,و د ا Vر # Uر اړ(
# 2:a ( ، V
اaا( ,2ر اړ و) ,د #(1, # -!aا }Mاو د هف وړ ډ( 5 .ډ(
ر> ,اaا( او P V# ,a ,2 ,eدو او ه= #!t (,
ر ا !5 # !5ا # ,7ود ور.2
د ,2ر !ر ; Iو! Pد د # X5د ه , $ر {ر د
د ا Vر : {! 5aد ،,2 Kر> #(1, ، ,wو او د
هف وړ ډ.
د ,2 Kد Pدو د > #!tل د .ه= دا » «,2 ,eد 5 ،د
,2ه وژ # 2رل .cدا د 2و V,ر 7ر اوارو
#و م !tت P V Vد د او ,ر # #!tاړ #د ،دا د
# , ,CV (?aه!t $ت 2 , I aهV V $
Pد د .دا د د tه= 2و V ، 7 V,د د ; Iر> ,w
7س ر 1 [ 2او !t #ت 7س #راوړ .د RNه$
!tت د د ,2 Kوا7 sس #را[ د اړو ,وژ ر 5 ، !t#د
( د L;Kاو د #!tډو S - ٣ ,ټ ه= درج د.
د #!tد را> ( ډ( 3ر R(fدا د ه V!5 $ر ه= د #!t
5و,ان د W5 ًIR 2 ،و .2ر> (W ( ,wا »( «#
» «# I,و W# .ه $د V,د ( [ L;Kن ،ه$
ه "ا . # Iدا ډول ا د " {ر و
>ل اړ(Uq iت ،, ,7
5 #دا ډول ا # X5د
ا( ,2 Qر {ر و2 ! ًX5 ،و V,و3اړ د ,Iاو ا ZK
!t #ت وړا 5 .2 ,د 7 #!tس #راوړو د 3ډول R(fډ( و L5
"ود( 5P ,د [2 Vو3 # , /! !5 7 :, V,اړ
ور و ،2وړا ( 2 ,ه # #Uq $م واړو د ه $د ,2ر {ر
د .ه Iو «# I,» Pا ا و{
L5ر و .د 2 LMوV,
د ( #Uqه ( $اaا( 3 I L;Kاړ ور[ #اب ا 5 ،2
73
ډ( زاد # uKرل cاو د ( زاد "aر ز aاaو .د د ډول
ه ,Kاړو,و #Uqر اړ 5 ،ه $ا VMروا )د
5 =I#و,ان او اا ،(, /#ر23 ,Iو ،ادVا ،,ژور !" ،,,ز ,,او د
, > ,ر ز ،,,ه: Wان او (2,ال از و W5 I; .دا د ( I
ز(!t #ت و W5 , V,و V[ ،ه ( !t 5ت او 1, 5وړا. ,
[ ;= !tت و V,ن ا ډ( Mس و او ( د [3 ,! 2-,
و -٣) .2ټ .(2 ts
د ( Iا #Uqاړو ,د #(1, Uر د ار Nاو اUادو xaد #!tد
ا #(1, Rو ( ډ( {ر 7ر ر د .د د 3ا , #Uq
L,او Pم ،د وړا ,در(| او د ا اړو,و ارزو ,د 5 .د و
ر2 ,وf ,ح او !w ( ( Ws#او iQ,ر و , ،د و3 Pر د
>, iو #RR"# V,ا ,#,هVIر #ور .cدا اP ,#,د
و 5هاد #(1, # I1ا7 }Mر وا , ،د > ,
ز 7 ,,ه ,2 !5 # 2 ,N $او #(1,ا
# #Uqه= [ ور .2د ،
# -!aد رو د ) Q Q,2 #(1, U
5رو VTsIOM v/ه= ;:ر د( ,2 !5 # I1د ا Lاو د ا
40
اړو #Uq ,ه. !V
#(1,و ډ( زړر !tت وړا 5 ، ,ه /# $او #}QPد (
[q 2-,ع ه !Vد V!5در(| او د ه $د ه او
s #!tو . , 7ه$
ډ ,2 ,a #Uq X5او ا Q(-,ا9sXح ور Focus #ډ ه= وا(
7د95 3ء ډ .2دو ( 7ډ ر /#او
"a #}QPاو W5و .2دو هIاراز د cاو ډ د #(1,د !t
ر ه= {ر د .ا Online ( Y ,,د Pدو هف وړ ډ ه !Vد #!tد 7س #
راوړو ر 7 IU I:aر ,د .41 .د (دو ,وړ د [ ،ا( sدا
7ز د اړ(# iوان د هف وړ ډ zو 5 ، ("# # V,دا # IU (aد
42
وړ و.
40
VTsIOM’s website publishes a wealth of information about public opnions of safety and
security:http://wciom.ru/
-41د ه $آW ,ر 3اړي Onlineد ( Kهف وړ ډ د دژ( اړ ډ( ز( ts #و ،2د > Vد
Kansasهن د > 7ر ,دhttp://www.managementhelp.org/evaluatn/focusgrp.htm :
-42آ! د هف وړ ډ ا " QIورو Mو7 ( , ، #ز و #وان ور2ا z
#و V,ه/ # M $
و2ا د هف وړ ډ #د .او هIاراز ه $د U 5د ور[ ژو2 , ;a ,ا # .د (aد د ر
و [ Vد د P s5د د zون ( ( -,ا 5د د 7 #ر N9Uو ,د 5ر
1,و ر .
LRRMو( V,ا[ د f5ر و ،2ه7 $زم 7 ¥(,س , #را[ ور #ر .cد ور 2د وړ
,و (a ،ه" c # c $ود 2ا او د [ ا(© م و,ل .
74
% J -٣ټ
ډو او د د 7 1ر %او
4:ت
د #!tډو,
• د Xاد ! :ا Mf؛ ا اد؛ وزارت او ( ا #اد.
• ر Fاو ر :د روا او ر ,Iازو ,,a؛ د LVMد ادارو ا
ر> ,او ا.}M
• د ر ر :اړو ، #UWs R ,راډ( او (Q(!#ن.
• ;:3
44Lت :د > ,د ز ,,ا(2, ،,2 ,ال ار
I!U ،,,او دا
,ر.
• |(; و, :ر > Qو ا Pد و او د ا Lاړو,
sح .2
د #!t
• ا :/د د ,2 Kاو !"#ر !tت ا د !{ د iاو و(
(7 ,ر iVIو
[ 5 .ا (a L,,د #!tد { (ا[ [ ,و.
• )>X '(ZrاZ,ت :د Q{a a9a i(9,اU9fت ( DatabasesوPد
اړو ,ا }Mاو ر> . [ ( ,د ;!= د (2,ال #RR"#ا,ت
) Q{a (SIPRIاU9fت :
http://www.sipri.org/content/webmaster/databases.
رو د ( ,(aا Y ,,د د ا #M9XهDatabase ( !V
http://www.communityengegement.police.uk/index.php?url=erms.htm :
• ن :ډ( ر> ,او # 7 R Q,2او د .c 3ه ,,او
(2,ا ا{
# 2V,[ ( ,,a ,#,ر I#م .د > ,
ز 5 ,,اړوP ,#a ,ړو.
• ]\F; xس, :ر # X5 ) Z!5د ,2د وژو و 7 ( L5ووا(
م !tت Pد د او . 7, #
ه# $ت اړو,و ا #U9fاړ(. V
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Iا( Qو ! ,VM
qNن او ر,ا7ن
(aن
X5ا ،,د >و " i1Kاو ا "i1K
ه $ز ,,د # -!aد LPاړو ,زورز([ # #اب وا(
> Qر
ان: ,,N ،ور(P ([ ،iاح ډاان او ,ر ډاان
رو ,,3او !,V
و ?,او #ر0 #
! Vز ,,او /Xا"#د(
75
,V,a او, Ia • د
,
• را
E دو7 د
،ر دV ( !تt م, =I# ( و د ( زن$ هP د,2 د
, اړوL د ا.2 , وړا-, ¥(, او2 !"# -, $ ه، راوړا# س7 -, $ه
. ار و# (دو دوژP ر د3 #Uq او, ډ(و ډو
c ( د. دV ل او, # رV ,
P دو3 د,5[ و
Q5 او هاړ2:a ( P د د,2 ر د#Uq و ا وړI a و د
اVM ر دV ( ( دا.ن دV ا,2 د5 ، , وړاL;K
«ا وړ لVM V#اI(ر د دV د »ا، وړ و, ر د (دو,و2 ,اړو
ا د ه دClingendael Institute د3 د ر ټ د, ارزو## د:c( (د,
VM اوV, دw #( ز# دا د43. ا2 I رو وزارت ر,;a
د/ ( ډ$ ه5 . ر,, > ز, !ا5 د, V رV,و2 اردادN
:,a ر > و, د ارزوL/ ر د ر! دV د اLاو ( دو
, او وړاV( ډول وa را؛ ر(چ# س7 (a !تt ان ؛ مU (a نI ,M X5 او3 ,, > د ز, ( ه هاد دa $ ه.
( ډ$ ه، ا2 و,2 -, !V ه, ر!و,ر اړوV دا د ا5 ،و
. , وړا,ر7
{ر
ل. ل, و,
Pر د, ر#Uq RN دا ه= ا د ډ(و دWا
( د,! و-! « د د,# و! د و وV د اړ »د او
( هاد-, !V د ه, و3 د. دV ( رUNDP) و
ام د ادار
V 7 او, ر7 ( ډ، ورل# ,2 Q5د و! اړ ( هاړ
?5 بP # X5 ، د2 ! ډIU وژ د,و2 ( د و! د
ل2 وQ3 ا, VI[ د-, د دP ,#ر و, ( راز ډ3 د44. ارو
د. دIIq ,روt او, و#ر: رو, I ( ,# و3 د،
3ر دVI ادار هq IU د, د,! و-! ف د9} ( ا,, زVM3
I ( 2, و و دQ3 د ا, VI[ د او د2 , او وړاMf , وV,رو7
45
.ل دM ! وIU ا او ( د2 !IU ,هد ادو
43
Ball, Nicole, Tsjeard Gouta and Luc Van de Goor, Enhancing Democratic Governance of the Security Sector:
An Institutional Assessment Framwork, Clingendael Institute, Amsterdam, 2003.
: ه= وY 3 د7 ات:, ر, او3ت د,ړ ا, د
http://www.clingendael.nl/cscp/publications/occasional-papers/
44
SEESAC,SALW Survy Protocols 1-5, Small Arms Survy,Geneva, 2004-2007, available online at
http://www.org/index.php?content=41&section=6
:2 ه= اY ,, اSurvey Action Center د7 !تt ر ز(ت, -45
http://www.sac-na.org/resources.html
76
5ډ(و #7Mد K ,2رل د PوPد . ,د ه= ،د
! Q,2 /ر -, 7, 2 # ,#د ( q X5ع ر د
V/ ( ,2ر ا .2ډ( Q,2ر> 2 ,وا( ه $
-,د ر ا 5د .ا 7 2د Q,2ر> ! ,د
,2ر ا;م وا!5؛ د ( ,2د اړ#وو د ر ر د ه ،,Kاو د وړا,
د Vد ,Iا (a 2دا ( 2 Rد ,2دو
Pډو او #
!و7 ,س , #را[.
د Q(F; 7
د > ,ز, ,,ر #اړ7 ,2# #ر وا .د
,ل ( ډ( Lر او ,-,دK ،ق ,ه $ډول ( qع ,a
# X5 ، ,2د ا Vر Mس LtWfدا ر ,ر ه= [ Vډ( ن
د #زړ ,د 3ډول 5 !a 5 .2 (I# ,2ا اوس ( اخ هو ا
د ا Vر ر! او ر اوږد د د ( دو Lد وړ #ر 5را اهLI
او د > ,د ز 7 ,2 ,,د ا Vر د ,I wا
و t .2دا ورو ورو د 5aد ,ل .c ,
IUد > ,ز# ( ,,ان و ,د 23 !5و او ( د زادو 7 aر
!5وژ .2 (I#هW $ر د و aورV# ,a ## V,
و :V ،2د 5هاد (2, ،LVMال ز ،,! -!) ,,ارو د ا Lاو
هVIر زن ،د ارو ا"#د(( ،دو اړ(2, Q5ال /) V, aر# ،(,#ر،0 #
اKاد 0 (5 ،او (2,ال VM3ز(2, .,,ال VM3ز,,
ډ( و3 L5ر Iا(Qو او [( > ,ز: ,,ر Lر و،2
LW,ود #ه # $ورa 5 .2ه= ه $د دوو د! ,دو 3ر 7ر ر
2 . Vدا ه $د د ,و ر !tت او a
V,ډ( اړ( . Vدوه= دا ه $د M /! ,2و
ره iI5a ,د 7د [( > ,ز L/ ,,وړ 2او
ه x3 # $اWUر و.2
د ه ا د ( > ,زن ،c (I#د ه $ر I; (aدا و ه= د a
V,د ا1,را " #او ه= د [ V, aد هVIر ا! د ه # LM $د
ا iQ3و " د زړ ( ا9sXح وPا ,و .د [ ،
# -!aهادو,
! ( ,2د (2,ا V, aا ،c!(I#ه # $د Zاو #د(
c؛ aRIaډ(و هادو ( Z!5 ,د ه(!, ,2 ( $ب aور و 2 ,
(ا[ د LVMا (I#و .د دا ( M Q,ل ( ,-,د )ts ,7
.(2د ( # ! IUد > ,ز (a ,,د! ta /ا : (I#
د /! a (I#او ز( #و ،ه د V, aر د د ( > ,
زن :K #ر ,7و ,او aد د > ,ز# ,,ان ا ,2
!5 5اب او (!,ب ,5و.#
د ,2ر د taراW!Pل (ا[ دا ,د د ( وژ ر ( وړاQ(,و ,وV
.ا , # V, a IMد # Rور #رو2 ,ا
77
و اړو ,زن ( q :ع 5 ، ,2 ,aرا اه . LIد ,
> ز (a ,,د 5a !a9a ,2 !5وا Vد ر ،2
I#س و .,د 7#ل aډ( ,د ( > ,زن و2ا
و ه Z!5 $د ه ,2 $ا iQ3د ه;: $د qع
ا .د > ,زن 5 , (aهف 7س وا:!,
ا Wدا , #ر ,د 5 ،د ( ,2ډ( وړا.c iI5a 2#9 # a Q(,
د ( 7وړا ا) FW
د ا اړو,و #Uqه ,2 !Vا ډ( !wاو ( ه= s5و ,
!IU L5Pت و .ا Lد دو Lد ډ(و ; Iار
!IP ,,د او " ه( $
Mډ( , LK/ل .cد و د !(7ا! دا ( ډ( M Mد او د
ا Vر [ " !# # # 5aم .c #د ا Vر [ $aړ د !V
$aړو وا sد ا #Uqد ,2او د د(Iا V#ر ,د V/ر وړاZ ,
او #د( .دا ا د > ,د ز ,,ر د !"#او د #!tد وړا ,
و .2د 3ور Q, [ 5aاو s5و ,ا د ا Vر د
,2و L5را | ، #م ,د:
د (4ب ;
دV> K 3ر د و ,2د IUر ( P xaړو او , (aر ,tK
IRاو # IR 3ا Vر ,aد(Iا V#ر ,وړ ،ه= م
و 5 .,دا 7Iد (!,ب #ر [ ا ( :ه $زن ,2
7ر ا ( qع p> ,aاو ه اړ 1, Q5ا د V[ ،ا ,2د
!5ه7 = ,Kر وا ،ه= دا د رو او روV/,و (2را
ه<I !Vن . ,
دا (ا[ د > ,ز , ,,د » 7دا t# !5او دو اړuN Q5وت«
, [ .2ر $aړ ه= د د > ,د ز ,,د ,2ه!V
ا1,رات او (1,ت او ( Vر او # aaد ( وژ zودل و3اړ 5 #
ه ,Kاو { ,5و .#دا # X5د دوو ډ X 5aق VM :روا
او VM .V, aروا ا C(,د > ,د ( زن ( ,2هa $
,م 2او ( ,وړ ا?,ر ه $وږ .دا ( د د Wه $ه< و # 2
!tت a X5وړا 2 ,او ه< و 5 # ,2 2ا",ر ,7راوړ او( د
ه $و a .2ور0 V,ت ها دV , Iر 5 ،ه $ه= V
د د ( وژ 3 (I#ړ وا {
2-,[ [ ،!5م ,او V V
ا(© وړا , . ,د و Pد > ,ز ,,د (a 3م وV ,
د ( . 7# V, a
T -٣ټ [ ,دل د د > ,ز 7 -, ,,
(!, ,2ب ,5و .#د (a ,
3د وژ د Mfم و,ل
.
78
% M -٣ټ
ه(4 7 % . 8ب :; 6
د 2 ,;aو V,اام م و.,
د qع م 3 ( ,ر و د زن ;aد اWUروړ ر او
2و V,اام .دا ا # ,2اWUر ور 2 5aاو ه= 7
د زن د ,د V,2د WIد Xرت د هو او aره ,د
WIد .2 M Q,
! ( ,2 ( ,I,او دو Pر وا.!5
هاد د ( qع ه ,2 !Vو ،ا د ه $
دو ,ر وا 5 ،!5ا WهP $ر ا(a sا .2 aدا 7د
V,2وPا ,او 3وPاuN V V ,وت LC, w ( #را| 2 #
او , 7رو $aړو #د ,2اWUر وړ .2
د !5دو Pه !Vرو iI5a (a ,او.
V V ( #دو Pر ا !5او ( ( !5د
,د I; ،دا د د وژ اد او ورو رټ V (aر 2د ,2 3
ډول WIل او #ر د او ه= د ,2هف (aرو ,و؛ !t -,ت 7س #
را !3د او !"#م tرو ,ر ( د .د ,2دو ,او د
ه s $رو ,و ،ه د ه $د P# (,او ا7ل ر a ,ا.c(a
د ( 0ر @ 7 F%
2و # V, I ( (a V,د ,, !5او (,د وړا ,ر aوLa
و V ،2د ه $ر # Iپ ور2 # X5 .و (a V,دو
روا #رو 2 ,ه 7 $د د رټ ه ( !Vو2؛ دا
ه N # $ور د ار Nاو اUادو اWه #اM9Xت را| 2 #او # !"#
[اب ور 2د ه 1, $ه s!3 $ا ,-,راا او ,/3د2 .و(a V,
ژ و> 2ل ا }MاWهت ا9Xح 2او د >-ر و 2دو Wر ,
د !5ورو a ,ن را| .2 #دا ه= 3ر د رټ د ( 5 aا
ه= و )د # -!aد ,رو ز ,,ا ( د ,رو ه ,ا( .ډ(و #7M
دا ه= 3ر د د } د ر # V, aه= ( [! وال .
د 7و ; /xد 36 FXEو ارزو
ا ,2 #Uqا ډ( Mس و او ا [ و ,5د ه$
,ا د Iاو L/راورو 3 ,اړ [ # ,2 #Uq
ور ,2 #7M [ ،3 a .cا s5 " IPو V,و،
2 -,و ،V,د ه $د ر23 ,و او هVIرا
# ,ا ,و .دا ا ه $وL5
2 cCو# ( N V,د # Kد ا95س او ادار Kد اړوI# M ,س
79
و .,د > ,ز V ,,د ( 7 ,2 Mس ر (a ،
ډ( هر #د L, V,2 !5د #ر 7ز اNا7 #س ر .2
ډ(و I#5 7I (a # ,2 ( #7Mور2ا
،اښ و! ! 5 .
2و,2 # X5 ) V,و ژور,ن( ( د aور و د ,2وړ qع
ډ( ; Iد او دا ارز Lور [ 2 s5 2#ن و 5 .د > ,
ز (a ,,ه<q3 !Vور s5و ,و ,او #د !5هVIرا 5 ,ه$
s5وا (a ,2 .w,د راا s5د ( ژور ارزو ,ورو #a
.
; ;
4:س ر
ډ(و هادو ,ا Vر د " Lاو ! ( # xر # 7او # ,5
د او د 7 #!tس #راوړل Mد ,,Nژ ه7 # $س ر iVIه=
و ،ا ( ډ( iQ,ر و
[ iU .ډول VMروا د ( ر3وV,
ر aو ( Laډ( Lو .د ا Vر روا ډ( و L5ز Z!5د او
,2د ! Z LW, , Vاو #د( ( , ،و3 ,اړ !t 5ت د
> ,ز # V , # ,,او ,ه= د 7ر .2 zaaدQ, 3و
,aد 7س #aب ر 2و (a V,د دو Lروا د W5و او /ه Iر ر Iاو
3ر ,! Iر وا.!5
ر2 s Iو (a V,ا I1UوV # 2ر 2دو L,او R
او Iد R #را #او IU = !wو .2د ,2اړو,و
وزار ,#او ادارو ,aV (a #وال او ه $د 2 !5و ,ه ,Kرو 2 ,او
ه $د هVIر Iا Vر .2ه $ورو ا د #!tد 7س #
راوړ او ( ر ه #W5 W # $ور2ا I; .دا د ! VMروا د
=# ,2هVIر ،2ه $و او د هVIر ( ( و.
#7M [ 3 a 5ر IاNام "ود (aب 7س #راوړ .ا
روا دا ژر [اب 2 , 7 #ا او د ,2و [ zخ .
[ و ,5ر Iروا ًNا د ر 7س ر [ ،و, ,5ر دا ه= c
د اړو,و #!tاو ( د ( ر 3د aوا . # a
دا 3 #7MرI# Iس ډ( ا Lae iQ3د ( .زن ا د ا
Vر روا د ( ا ,وژ او ,رو دا 7رو رو 7ر !
,ا
.2ا دا ډول اNام د 7 ,I#ر ا .cI# iQ3د 7ر 7 2
5 ,ار 2 fW#اړ( Vو ,او ه $د #!tاو ( (
ر 3و او #و . !3ه !
, $د 3زن ( رI
! ,د I#س ,ر د #ا ،Itروا #ډاډ ور د3
زن دو Q,و . ,
( زن ( ;= !tت ور V,د ، (a 7#
aه= ا د ا Vر روا د 2و V,وړا ,ډ( اMط ر وا.!5
د 3ډول Zاو #د( ه $و, L5ر ه= ز( c#ا روا 2و V,او ( ژور# ,,
80
د #!tور 2ا 5ا 2 a# aو او د ه, #!t $وړ ا/د و.
ه Iو Pد > ,ز (a ,,د !5ه ,Kاو دو LK/ 5a ,و او
>-ر و 2د ا Vر روا V 7د د 3رټ 5ر ،ه$
[ ( ,aو .2د > ,ز ,,او 2و (a V,ه $
و 7 ( 2د ه 2 LWe W5 $او هN R, $ل و3 ( ،2اړ
ه( zaa ( Lاو د 5ه( Lد zaa ,و ط W5او ( ه3 , bاړ
ور!t 2ت 5ر ،د > #7Mد د اړخ (a # 3در,و و.
) -٣ټ وو((
[ 5و ,5د > ,ز (a ,,دا و 7 7 ,زم !tت 7س #
راوړ .دا , IMد د ( #2-I,و(و( و V!a ،2ا د LK/او ر,
د Q,و د د ر ( و .د > ,ز (a ,,و دو >
7ز ه< 2د #اړو!t ,ت 7س #راوړ.
د > ,ز ,,دا #ان ا 2 ,دا ر و 5 , ،2ورو رټ
( # (aدو ,و 46.2د ,رو هادو ,د !# "s LK/ل ه= ډ(
{ر ) cI#اP Wد و( :د 7ر V 7 2ر , 2رو
هادو ,د qع ا 5ا ,او هVIر وPد او د 7ر ا
VMروا (:#د 3ډول هVIر را V,!#و.2
% N -٣ټ
د
4:
XWت ور
X
ډ( 5 ( V,ښ و د هq $ع ه، ,2 # !V
و c(c3او LWe ( W5او د ه, $م د اN R, # !5ل و ( د دو 1,او
( VKدو ,و 5 .د ا Vر د !} Mاړ دا ( #اVن . ,
!7 /ر وPد ;!t Iت ور!t -, V,ت 7س #را:
• 7Yااف # :دو 5ښ د N R, #ل و ،د » # -!aدKع
وز( A.Jedermann ،د ٢٠٠٧ل د ا«٢٢ a
• د ه( /ول 5 ،د !!t [ a# Vت ورل :دا Mل د
ه c5 $د هN R, #!t $ل و او V W(R#ر ،2
c5 ( , 5د ه, $م وا ، 5د » # -!aد دKع وزارت (
روا ،د ٢٠٠٧ل ا«.a
• ; .; 7Yل :دا دا Mل د > (a #ا #,Vر
وا # !5د ه $ه( x Lو ، #د # -!aد ه( Lد zaa ,و ط
،د ٢٠٠٧ل د ا.«L a
# 7ر( و; 5 ،ل ا;(
(د و د ً It 5 !5
, {, :د 5 ،cدا د د اVن aاaو #د V #!tر .2
7M [ -46ت د 3ر ,د #د #ز(ت م واړول ( زن !t #ت ور ډ ډ د V[ ،دا
ا د زن LMاو اWUر او اوږد د ,رو اړ(# # Vوان ور .دا ( (aا[ [ [2-,و #7Mو.
81
ا Wدا د LM #!tر ه= اړ ( 7ز د #د aa #!t
# # M ،,د (ددا Lه= و.2
; Iدا د ن ه $ا(© 2 Iا د هX ( $رت .
=I# (a #و7 -, ,ر وا V M ،د
!tت ورI# V,س و,ل .د [ Q,2و Mوژ ر ( aو د
,م وا . ,دا v! ,Mد3 [ ،ر LWe W5او ( ,,
ه= وا ، 5او [ ,ر د vد .دا ه= م و!t ( ,ت
ور V,ر W5 # > Iاو 3ر 7 # ،Iه $
I# 2س رو , IM 2 ,د د 5رR Iم ټ د!t 3ت
ور.2
[ !t #7Mت ور # # V,اPز در ( .2 LWeدا ر د
و Pه= {ر د !t LWe #ت ا5ر #ه،/# # "X $
!"#او وړا 5 .2 ( ,د ډ(و Mر دا ر ا , iVI ( Wو[ .
# # ( #7MاPز و [ن (دا Lو 5 ,ا Mدا ه= د !
وړ ,و , .د و 7I (a # Pورو ) #د (
[ (2 zaaن د ( z,3دا Lو ,او ه!t $ت #د 7 z,3س #
راوړ د ( # "X (aد و # #د ه 5 $رټ و.V
[ !t =; #7Mت ور!t ( # # ( V,ت در ( # 2
3 # ( 5 ,aو 2ه $هX bرت 5ر Q; .2 ,د
4:ت ور ; bدرو و.
د 7وړا ل
د > ,د ز ,,وړا ,ورو ,-,ه $و L5را| c #دو !5
,2پ ر او 5و ( .ه ,2 ( $ه bو L5د ارز Lوړ ,د اZ!5 !X
)د ،Z!5 U ،V,, =I# # -!aد :او دا ,ر( ه $و ,او (
, W5 #و .د 5ا 5 W5دا د د > ,د ز ( ,,ډ( ,2
( (ا[ د و a Pا5 # I ( ¥(, # Q3ر . ,دا د > ,د
ز ,,ر 5را اه > LIو د هف وړ ډ #W5و (a :
د ه VK !Vو -, 2اVن , ,2 !5ل ( # R(RMم واړول .
(aب د , ,2ل ( # R(RMد م اړو ,ر ر ز(ر او ز LIMاو K
ا ، , ،) #,Vو L5او د اړ( # (L Vاړ .c #د و Pد > ,
ز (a ,,د ,2د Mfد ه $د 5و ا #ه= Pړ 2او ډاډ ور2
د (2:a ,2و د 3ا #ه= , ،c 2:aدا ,2ورو دا ر
و .2د 5و د ا #درد ( ,2ا 7Iپ او . 5
ډ( و L5د ( ,2د ( Cد و # 5 L5P " L5د
V!5ز(ت م ور #واړول .
82
# -,و (دو ,و3 ،ر د ه $ن د ,2و L5ور ل
3 7اړ
د ،د رټ د ور W5 a ,و . #د > ,زً It ,,
;= !tت ور VM # X5 ) V,روا( دا Mو ,a ,2
(5و W# Vو 5 ،2دا , Mه $و( .2دا ر دو { ( :دا د
, ,2ل ( (,اWهت Pد و ،ا9Xح 2ا او دوه= دا
هI# , $س > pو 5a ,2 #ا 5د ًX5 ،ه $
3و #د > ,د ( زن W# ,a ,2و .2د " ,ډ(
ز(ت اVن د ه $د 3رت و .دا د ه $ډ او > 5aه= د Ws#وړ
د دو ه $از(ب # X5 ،د ( > ,زن د ( c
M ( ( (#ډ د #(1,د هو { ،ډ(ي و L5د 3ډ د (, ,2
.c(W5 ,دا ( د ه $د ;Nاو W X3و
[ اوه $و3 ,اړ
راz
,2 V,!#ون و.2
هIاراز دا ه= اړ( د c 2او رټ ر د اړو ,ره ډ Iل د (
,2د اQ3و وړا,و( و2ا ,2 ( .ا 2ا( Qو او ;$a Iړو
اړ(# Vوا 2 ,او ( د ( زن ;ت # #وان ور ! .د > ,ز,,
د ا Vر ه ، ,2 !Vه $ا Wر د د وا LtNاو 3ر #ب او
{ ( |#ډ( ,وږ .د > ,ز ,,هف # (aدا و ([ #
اVن و (aوا LtNم و V[ ،,د 3ډول (a ,2د ړ L/ w
iI5aو او اوږد د ا Q3وV ,2 ( ! .ر !-LVM #
و, ،ر $aړ 7Iد > ,د زن !5اب , ,7 #اودا >
د ه# # LC( $وان ر ،( iU .د ( LVMد ا Vر د م $aړ
V (I# qر ،2دا ه= ( د ه $ا د (
W3 Lن 7و
[ .دا (
LVMاوږد د د > ,د زن اړ(# # Vوان ور a ،د ,رو
وژو
#اښ ا 2او را ,a V,, =I# V,!#د /,ذQI , ,ور
( M .2زن ډاډ و د ه !, # 2:a ,2 $دa ،ه=
هر #ا(ب ه V, $وړا # ,ا9sXح »د و «,(:د (#
2 = s5ا .دا رټ او و Ltqر 2#او ،م ( زن IU
؛ >-ر (aد و رټ -,وړا ,او Uا7 WNس او ، ,
,دا د [ (2د { د # ,5ر ه $و2 . Vو (a V,د s5
ه= #W5و ډ ا( Qر VM ،روا او ,ر $aړ ا د
{
!5 (, ,2ر وا !5او ًNا ( ;ًا , (,وړ ا/د و( 2
ه v(t# ©!3 $او /#و .2ه $ر> ,ا #Uqر اړ ( ,
# X5د M 5ب او LMا! د دا ,وړ ا/د ر Pړ و[ ( .
aد (دو ,وړ د ډ( Vر د !$a /ړو د
W3ن وړا,و( و5 ،
2و (a V,اوqع W5و او ه< و 5 2ر دا ( ډول وV
و او ء /#ه= ا .:,دا # X5د ( رټ , ،Q(zاو
ر م و,ل .
83
u
!5ا Q,2وژ د > ,د ز ,,ا 7ر ا 7 cد
ا Vر د U LW, ,-,هو ژور ،2د ,و V/رو وړا Q(,و ،2د
ر و 2او ا Vر ,aد د(IاVM V#ا !(ب د IUر xa
Pړ .2
ه $و( او Pد Kt Kد د > ,د ه $ز ,,ر
qور 7ر c !
,د ا Vر 5aدQ,2و وژو 7ر ا
ا .د > ,ز a ,,د 7د 5a /! ,2د
P ,Kړو N 5ت وړ ،2ه !"# ,I5 $د او ر ,د ( U
#(1,و# -, .و (دو ,و ،د ر LKد وړ ( ډ(
ا #دا د د ,رو 0 VM3 aاو هIاراز د > ,د ز ,د
ا اړوV ,ر 5a #Uqر د زد و.
،د ا Vر ا #M9Xد Uر ,د ,Iا ر د > ,د
ز ,,ا د Q,2و وژو ا Q3د > ,د ( زن ( #9V:#ز ,اWUر ،د
ه a# V! $او د ه $د #ا I,ر اړ #ا LVM # Q3او U
و
.2 z
,tK !5 2
; د د ( ز
ن ;:] .
د ( 7ا; ; Gود ورل
•
•
•
•
اړو!t ,ت را>ل 2
د ا Vر ه او !tت اخ 2
د IUر ( ټ Pړ 2
د ( ( ,2ډو ,د ( ,2ا) 2 Mf #د #!tرا>ل،
ر ،,د ( « !"# #9V:#» ، !"#ر ,او ارزو(,
د 7ر ا%ل
•
•
•
•
د د7 ,2 Kر ال
;!t Iت ور V,ل
د > ,, iد # 0 ,2د #(1,و د #ر د ,ورل
,a #Uqد ,"aر د ر ډ Iرل
د (4ب Q; 6
•
•
•
•
د V,2 ,;aد اام م ,ل
د ,ل ( ,I,او د Pر ا5
د P !5ه !Vرو ,و
د ,;aر 7ر اوار
84
د
7ل ]( q(CWاړوو اړ 6او م و7.و ; وړا 7
•
•
•
•
! د ,2ر fح Pړو ،د ,2د w(,د 5و ر ه= اP #ړ
2
Kا,از ) 2 i# aرو ،ل ،و ،L5د L;K ,I#او دا ,ر(
ه , $د ,2و ، , # L5ه $د ورو رټ
ه2 W5 !V
; Iا ( ,2 Q3و.2 W: ،
85
86
S
K
ALEJANDRA PERO
ړولL3 د ه
( ر2] او
87
88
Alejandra Pero
S
د ه L3ړول
او ] ( 2ر
د ه د "sد ړ Uذهa Lن را c #اود #!tور
د ( qع ,a Q, tWfا ا cاو دا ه . M (a -, $د ه
sړل د ( qع !(ب I 2#9 Uاو د ډول د V,, =I#
اراد ,aا . Q3د ه sړل د ( > ,د !(ب د ا5a I; ( #
د(! .ب د ه # $دا د د هف وړ ډ ( Uذه Lد ( [ X5
> Qډ IU .V,, =I# , ،ه(! $ب ,د 2#او V[ ،د ه$
ورو هف د 7 2#9س #راوړل د #د Pړ/,;a ,ذ ا 2او
ه V # $ور.2
د Kم د #اړول د > ,ز 7 -, ,,د ( 2
#Uqه !Vهف ( د(IاVM V#ا او !C3ل او د ا Vر LK/
# ,5د ،د Uاو ډ ا(Qو ر د هو sړ .2دا Kد > ,د
ز [ ,,د Pاو و( :#او د 3ر ر!5 .,a , ,ص >-ر
و د > د > ډ او )?[ ،ا,ن او م 3ر[ل ډ(
! ,aد.
د ه s3د ړو ر د ا;E Gړول:
ا[6 4
د ) ;
\Y
"! wد او ! ( (2,ا wد ه د "sد ړ د (aب ر( Cد
o#او "! La #!tو7ړ C$, ,2د ( iU .د ( ا Q3ه
د "sد ړ Wرز ر ه ,Kاو $م ور # ,م اړول Q{aاه. LI
89
% ١ -Jټ
Qل
د ه د "sد ړود Wرز د ر د > ,زن = (aم
#رل 3اړ )هف( او 3 -,اړ ه # $ور) cا .(#د > ,زن
(aه Q, $ور د V# !aRاو د 5هف وړ ډ .2 v(t#
د 9ن Pړو ,د و و! L5ر ; Iد U (aان :
و؟ ه Q, $ر اړ ,ه3 ( $اړ ور !aRو.2
ه $هف ر اړ > ,د )د ه.( > ,K
؟
k؟ د هف وړ ډ او ,رو $aړو ر اړ i/ ،V,2#9) ,او Z!5 !,
ا i/ ( V, 2#9و
[(.
T؟ ا #ر اړ ,ه3 $اړ #ر وا.!5
:د Iن د V#هVIر( > ) ،(GTZد و! qد IUر د ,
> د ( a i(Iو Laل :د > ,د ز ,,ر د 7ر ,ر ،٢٠٠T ،د3
ا: 7, Y ,,
http://www.gtz.de/de/dokumente/en/-decosac-NGOManual-2005.pdf
دو
د > ,د زP ,,ړ Lاو Pر LKه7 $رو او دو V # ,ور
د ه د "sد ړو ر #ر ا .c 5د د 7رو او دو iI ,ا 5د
ا =IRاNام V ,د Uو
ا1 ,2) ,ه7 ،روه،
ا ،,aUد a ( 2زار ##او ,ار( د زن ور # ,ډ ا(Qو
ر ،ا;رات او Uهو ر (a ( .ا #دا د ! vو
ا ,او
i(Iدو V[ ،2 [ ( ,دا >ل ( د 2:a aو V,د V .د ا #د
IUډ
! 3 ،ر د ،اVن و ،م ,ل دو ,د هف وړ
ډ ( ,a Iا"ن .
Yر /او د ] ( 2ر ر و /X
د > ,د ز | # ,,د :ر Lوړ ل او IلP/بP ،بP/ب ( |5/|5
ا}P ,K9ړول د ه د "sد ړو (2, . !C3 ,(Iال VM3ز ,,د
Iاو و sد Rو !C3ز ,,ر { : 7 7#د -!a
#د ,RM :aد ر ,زن )P (Human Rights Watchب د ,RM :a
ز ,,ډ( ,د :ر . Lه $د z
# tK ,V( 3ر #د
,RM :aد 23و ,ه !Vاه او اد را>ل ،2د aن ر د ا: #ر
ور 2او ډاډ ور I 2ا( Qا3 # C(,ږ ,ل cاو (2,ا > ه[ # $اب ر
7 IUس ر .د د: 3ر Lاو zر 7ر د ([ > ,او ! ز,,
90
7د و /, 5 sذ ز(ت (2, .2ا sد ( ا"#د د Pړ(و 7رو رو
,aد ب د(ر= "a Kد.
% ٢ -Jټ
د ا 1ZAاو ] ( 2رو ر Y
iر
z 5 -١د ا( Qاو اوږد د ا( Qه 2 v(t# ,Kاو ډاډ 7س #راوړ د (,V
|#ا LRKد .د ( ا}9ف د Pړ(و W5 I; > #دا د ه,K
Rtل ،ر او د R"#وړ و .د 5aوا د #ا ،I,ا او s o#م
و.,
-٢دا و
اP ,ړ 2د ا}9ف z,3 ( 23را>ل :V ،د
( Cه !Vد ( و(و u" U ،و ,د Qا(Cدل ( 3 ( #
Uض ,aد ,V!7 V!5 Uرا>ل 2ا ( د ( Uرو ( ول ,
.
Q, -٣و ه< !Vاړو ،د } 3اPاء و ,او "aو.2
-Sد ه ,a ,Kد "aد و او ه $د ا L/ LRKاو 9ن Pړول د
ه $د ر ور "ل او , .c Vt ,د و Pد Iا او د ر
و ر ز(ر ر وا.!5
-Tد و او د aن ه> !Vل .2 W5 23دا د را V,!#اړ( Vر 5را اهLI
.د /ه Iاو ( aد I#س د و ر اړ( اNا7 #س ر I1 :2
#د 23و د #!tر ،2 5 Y W5د ,V C(aد )درI L ( (,
P z,3 # I1 ،2ړ 2او دا ,ر.
:
http://www.icbl.org/resources/campaignkit/campain.html
د ه د "sد ړو i(Iا ه $و L5ډ( ز(ت (aو او !C3
وزن iI5aو د ز( V!5 #از(ب و2ا a .د د 3ډول
,(Iه $و 7 L5ډ( Z!5وه< د > !a9aډ Pړ
و ،ډ( ز( C #را> ،2ډ ا(Qو ر ,aز( #ا Q3و 2او ( qع
47
ډ( s # Rtح او Uان .2
47د Iن د V#هVIر( > ) ،(GTZد و! qد IUر د > ,د ( a i(Iو Laل :د > ,د
ز ,,ر د 7ر ,ر ،٢٠٠T ،د 3ا: 7, Y ,,
http://www.gtz.de/de/dokumente/en/-decosac-NGOManual-2005.pdf
91
ټ% ٣ -J
'(F (ال7
دFi د
( ف د هف9} ( ا,, زVM3 دi(I (ال2, ر, VI[ د
L5 و$ ل ه١٩٩٢ زن3 د.ل ? وړل دIt او ا# , q , د
Human Rights Watch, Medico International ),, زVM3 c ړP
Handicap International, Physician for Human Rights, Vietnam Veterans of
RK ا,K ه# ور# a ( (America Foundation and Mines Advisory Group
.2 ر وz
ر,Kو هوz
!5 د# 2و
VW ,, زVM3 ١S٠٠ د د$ ه-, 5 اiI i(I 2 د
او ( ډ اوW ه،V!5 زړو،, ،? د, هادو٩٠ د$و
[ ه
،!" ،Q( اI $ ه. د,, او ( ز، د و! د ول،,RM :a
د.( ? , , , ( اq -ن, ا# رz
s !!I اia ! او
,! و-! ون د2# t د, ! د، ل ؤ١٩٩٩ (بa i(I 3د
.ا ل2 لIt او ا# , q ن ـ,ون د ا2# 3( او د د# ا5
.2 7# Q(P دa, ل د١٩٩٧ i(I (ال2, و رa د, VI[ د
http://www.icbl.org:
اړ د ه او#Uq وz
| د# ,, > د ز, ر دz
اوLر: ارازIه
,Q,V $ هVW !C3 > زن او, د. دW# o#
VW ( د د ر د.2 # رc3 7 s , ( هادوI د د
( $ ه، ا2 ود ور# # اQ5( ( هاړa ، 5
ر وا# Q3ا
نaX # -!a د.2 ر هار7 س ر ر7 د# Wf !a9a #ا
!ت اوt 5 " د ړو رs ( د ه دLوR ( Otpor) p[ر3 ,, د [ا
ل٢٠٠S .ل2 Z( ,-[ر3ِ ,,ن د [اP
ل٢٠٠٣ o#
د# ،2 و/ # نaX p[ر3 ,, اړخ د [اv دLVM دi( د اوا
,وs5 !3 د درi( او د اوا2 د زد,#و د ;ر#واW5 او,ز
48
.2 ون و,روI او, ر ر,( >ل > د ر
ټ% J -J
رY
( ر د ر د ز
ن2] د
(ب ډول23 VW ،
ووا( دو د# (a VW > , د-١
.c !و د ه23 اوLړP
48
Janovic, Milja, Rage against the Regime: The Otpor Movement in Serbia in Van Tongeren, P.Brenk, M;
Helma, M. and J.Verhoeven (eds) People Building Peace II: Successful Stories of Civil Society, Lynne Riener
Publishers, Boulder, 2005.
92
! دVع هq ( د7 -, a ز(ر وL (a VW > , د-٢
دLړP او و
ر م2 وړI,ا# ب اوQ3 ا5 ر7 !
, !5
. 7
ر# ( ر ډ,K ه/!
,ب ورب وړاMب او#2:a ، از(ب،a#: ،رتN ( دa VW > , د-٣
.س وM ,5 اړ,;a = او ه, دVW ه= د
IU ( دa = هV( د#!t دiI ,و او رو, د دVW > د, د-S
.س و7 رVaن راو! اa او د5 ا# ډ
:
European Centre for Conflict Prevention, Conference Report: From Reaction to Prevention:
Civil Society Forging Partnerships to Prevent Violent Conflict and Build Peace; Working
Group on Civil Society Networks; Global Partnership for prevention of Armed Conflict,
ECCP, Utrecht, 2005, p.43
# ر ډ( [ د,, ز3روم( د > دK) [ P ,, > د ز, د
,"a U 7 P 3 د.2 وړxa 5 او-> V( اړ,V( رو,
> دz
او# وV( اړa ( ،2 ( ر5 واور او,$ $ د ه،ر وا7 .2رز وW ر,K( ه
و# 49.
دP 3 ( د د،c = ل#( اوس ( اWSF) رومK Q> (ال2,
( اروV ،2 ود,روK وQ> Uq "! او،! ،وQ( اI وI a ,!
!Vن هa I!Nروم او د اK Q> #7( د " ا،رومK Q> iV( د ن ا،رومK >
( > ( هاد# U ءuK ( ,روK Uq "! او.رومK Q>
Q> (ال2, !Vا هI(
د د# -!a د. وW5 " اوa ,a #Uq M
Gartagena de دL نP ل د٢٠٠٣ دWI ،,RM :a د،رومK Uq
[ (ا, ب,ًا اN WI . م واړولq قN د# ( :, او2-P Indias
د ( زاد,a عq ه= دP د وV!a [ زړQ, دPد و
"a د,s5 ( او ډWI ( $ ه، ر اوار7 " رa
50
.و
و ر, رو رو د7 ړو7 وLa - د,,, و(و( د اLC( د اp[ر3 (ال2, ( > د, دWSF -49
V, هاد و, ،,, زVM 3 ،("د# ا/X ، ډ/! tK ,
د زر,, > د ز, روم دK 3 د. c3
نV ه= ا2, !a (»$ ه.WRt# ,K هQ> v! ،, ر اړ,V[ر3 او دc ،, زa ،,V[ر3
رومK دN(ال ا2, , Davos [ن د ( د5 $ او ه، >ل د,7 ر# : ( د, «
R, =; ( (و5 روV/ دp[ر3 q ا-, دL (ال2, WSF ،1, , > د ره, د.a ل
:2 ts W 3 د/!s . دa
Glasius, M M. Kaldor and H. Anheier (eds), Global Civil Society 2005/6, Sae, London, 2006, p.234.
50
Glasius, M M. Kaldor and H. Anheier (eds), Global Civil Society 2005/6, Sae, London, 2006, p.204.
93
ر او ارزو
د ه د "sد ړو ا (a #ورل او #ارزو ,7 ,و,ل .ول (a
و i(Iډول 2 Mfا .ر ,د ( – ١ : 5a
9 ,tKن = !IUد؛ a ( -٢د9 Pن -ل د ؛ ( -٣د >!
ه ,Kر pد؛ -Sاو اM9Xت (aراو #د (aب L,Iq
و .د ه د "sد ړو د ا V XU #د ه $و( ،ا د هف وړ V!5
د » رو V,ډ« 7ر #ر ,او ارزو ,7 ,و,ل [ !5 #ا,a
"a ,aو.2
ارزول د د ر 5را اه LIو ( د ا1,ر وړ ه7 ,Kس #را !3د او ه=
و زد . 2د ارزو ¥(, ,د را ,,9 V,!#او د 3ډول
( . ,,ژور ارزو ,ا د LIد ,اU9fت د
#(1,ا }Mوا # 5ول ( د هف وړ ډ ,aد i(Iد اQ3
wد.
و(Q
د ه د "sړل ه $اد د "! ! ،او (2,ال sد ه د "sد ړو
ر f # X5ح او aو ( > [ . Laو(! ر ا# c 5
ډ ا( Qر ،د /ه Iد رو رهن ،رU ( 23 ,Iم و
2هف ,7و,ل .
ه $ا c3 ( "(:#ا( ( Qا?,را( V Qو V ،ور[ YW5 ،Yاو و،,
WI) ،,,C,ل( 2-a ،او .,3a #$!W#
% M – Jټ
[Xن د iا C
( Otporو
b /رi
١٩٩٨ل Otporد "! 3 ( ,7 : #ر[P pړ # ،د
aXن Z!5وه< او د و( او ډار !ر I#5 #ور 2او د ه $و;IP L5ر ر}
!aدان !و(N £رت راو[3 : a ( Otpor .ر[ pؤ او هف ( [ان
,ؤW .رز د -!aاد د(ا ,a ,ر p,د tرو . V ,دt 3رو,
U 2م ( | V!5ډول -,ا 2د د tرو # ,
و7ړ د ،ورو ورو ه $د وا iIرژ(= qد ( و 3ر[ pد ا( ,C, LCو
[.
د ٢٠٠٠ل د ا
! ! ، L Lو( £د > V Vا9Uن و،2
W !5 Otporرز 7س ر او tر ( دا ؤ » t( Gotov je :د =5د!« .د3
د Otporد > اد د W !5رز ر 2 #ل ه,I $
( ،T-Shirtو ،,ر #$!W# ،اد او ,,C,ؤ .د Milja Jovanovicد
"! د 3ر[ pد ډ(و ; !IP tK Iؤ ،د و( د #ر او V,!C, i
C,ن #رو !V ,KMؤ» :د =5د!« ) Rد !و( £ؤ( .دا د د3
Wرز > #اt i Q3ر ؤ .د ,,C, V,!C, 3د !و( £د #$!W#و ,ه
94
د. ؤ, ,a 2 ,, >و او د د،,NوX #/1# د، ارو,2 د،
Otpor د. ر راو[ل7 (رت د رأN £( !و،٢S WI ل د٢٠٠٠
.!5 واz,ن رژ(= را[ وt! اs ړ, دp[ر3
:
Jovanovic, Milja, Rage Against the Regime: The Otpor Movement in Serbia in Van
Tongeren, P.M. Brenk, M. Hellema and J.Verhoeven (eds) People Building Peace II
Successful Stories of Civil Society, Lynne Rienner Publishers, Boulder, 2005.
ر() ادp() – اb
(ن راو! ر ډa او د, د م اړوV!5 مU د,I!K و(( اوV ادQ(?ر, ا-Q(c3
د ان د, ( ه،WITNESS, ، زنVM3 (ال2, د. دiQ3ز(ت ا
c != دلK 3 د. د2 ړP ، Operation Fine Girl =!K 2-P ,ر
د,a ? ،c 5
ر ا# ! د ( و2-P وز د# P ,a ? -,
!= دK 3 د.c 5
ر ا# ,( و اوQ د$ هc وز# ا,3(
. ړP #N ( # c رW a ل اوC# Z!( [ان ه
. رV تN او د ;دت ور,?رو, د " اOperation Fine Girl
,وزو# P د, ورو ز2-P ان د# 2 و(( و3د
ر# ( و(( د3 د,,(ا ز2, > , د. انU عq
# 2 ,ض وړاU # نI (9(ا > او د رو(! او2, ل,ا# او وL5وا
اراز دI!= هK Operaion Fine Girl ., م و$ ه#RR"# وز# P د
W5 ,a وQ3 ا, روا2-P د# وه<لV, qU #5 وQ> ( او3رو
ه= ر,وR , د و#7( ارو او " ا،R(K و(( ا3 د.2و
51
. د5ا
(راډ
" دs د ه دI Kاf وز او اa # X5 و او5 د#!t راد( د
ډ | د وc وا اوz اراز دI ه، و! دIړو ر ( ډ( [ا
X5 ( راډ( د د#5 ( $ ( راډ( هRs .c # ورL5 c ( ا ډ,
(راډ
د و او وړو ډ د2 ر5 ,وW5 $ او ( ه, او { م3 I
a و اوaاa N د# V!5 U 7 ( راډ#7M ډ(و.[
م وړ و
!" .a وR, =; 2 L اوc3 5 ور, # V!5 M وز او
د, LI ا رLVM ډ( د5 ،c ه
ټ ا2, و د-راډ(( د
د هوV!5 ه= "! راډ( دa 5 . ل2# د و,ل او ا,
51
Sources: Gregory, Sam, „Operation Fine Girl Exposes Sexual Violence: WITNESS in Sierral Leone’ in Van
Tonren, P.M, Brenk, M.Hellema and J. Verhoeve n (eds) People Building Peace II: Successful Stories of Civil
Society, Lynne Rienner Publishers Bolder, 2005.
95
3 د د(ګ او روI V, و2 ا رازI ه. LIرا اه5 " ړوsد
. ړ ودP
زن, { a>> z
( دSearch for Common Ground راډ( دIjambo د
د، # او2 ړ#( او زورزN د,وa ل١٩٩T ا
| د# 2, او,وa و هف ( د او د5 , و
ا$و ه#واW5 او,"a
(( راډ٧ دL(;رIP Z#اI( د-, او د,اQ,# ،,وa $ ه. دLC-> V(اړ
52
.c(5 ر7 وو-د
iI,(ال ا2, ,و5 د "! راډ( دV ا,, زVM3 اراز دI ه,
("! راډ
,
( ټ ټ "! راډ2, زن د3 د،c 2#9 =( ا هAMARC)
. د5 هف "! ا3 د. او دAmara, Quechua ورWK ل٢٠٠٨ دK د#5 وQ( اI دV( ا#7 د
AMARC- راد(( و
ام د3 د،2 راد(( و
ام, ( a دوو ژMayan
a دV( اi#7 , راډ(( و
ا3 د. رVI هVW !"53 Pulsar
(( راډ3 د، W5 ,a #Uq وQ( اI د5a ( ,و5 و2-,[ V!5
54
.c 2#9 =( ا هIFAD)وقX ;P(ا و2, ر د5 د ه دا,و
ا
ټ% N -J
وb (( راډW دi(I (((ا راډ2, ( AMARC د٢٠٠٨ (RVSF) ,وc3 (( رادM ونa
و ر دQ( ( هف دا د ډ ا$ د ه.c(# رVI ه,
( د "! راډ2, د
او# ،اد, دRVSF .2 aاa ت,Vس ر ا7 ( ډ ر د,وا# اوc
وو- راډ(( دL(9 اوL,, د د ا,و5 a ژ$ ه.2 تUq LP
.c(5 روN ? sوا
د ? وړ,!V > د# اد, د٢١ ا د رچ,! و-! ل د١٩ VW دAMARC د د,و5 [ ( ورRVSE 2008 د. ن9U
ا# [د ور
!} وQ> رو, ق او داRM و،=3 د ز,
( "! راډ# c(5 ر7
I ، " د1, ,, > د ز, رز هف دا د دW 3 د د.!5 واz, وtK
.! وaR q اد, دs 2, او
Source: http://rvsf.amarc.org
52
Source: http://www.sfcg.org/programmes/burundi_studio.html
Pulsar, an AMARC initiative, has been transmitting news and information electronically throughout Latin
America and Caribean since 1995.
54
Source: http://www.ips.org
53
96
ا/
W i,د W5ر!t ،ت > ،د #!tد W#د ،i(I ،ه< او هIاراز د
> ر ا ( L,,ډ( وړ و! [ د .اK ,,روW# ،,د ( و( (،,
!a9aډ |#د 7 ,V C(aر W#د ( ،Vدا >ل ه , $او , Uو د
i,د ه و
2ا5ر Cدل ا #و2ا د ور[ ژو ,
5a ,tKوا !5او aد ر23 ,Iو او ( ه= د ډ ازو او (
دا ,رو I# ##س و ,او 1, 5او .2 Z( VKهIاراز ا L,,ز
Z!5 2 Uد !5هادوM ,و a ( ;a ,هVIر و 2او
# X5د ( VWرو ,او د > ,د ز ,,او # IUد Uم و
2و ( |#
د ا(9ف Pړو او ر ر ر ,و aا 2 aد.
V C(aډ UnitedforPeaceandJustice.org Vاو Moven.orgد ٢٠٠٣ل د WKور
(, ١Tر د ,زرو V!5ه< R,وaو# ,2 # ،
راوو[ او د Uاق د (2, q 2-Pا ا7 ,PMس ( .2
\
}Xات
,,/!# (aاو د ه7 $ر Vي ,$د #!tد 5و او د ه< ,او
Uو( دa =a .ات د It #!tل ! ,او ( =a .!C, a
aات ه $و( د ه او ه و L5د W5ر او ور ر ( 7ر
ا ,د .د 3و(! د اWUر وړ او ,ل ( Vد !-و ،هVIرا ,او ( ر,
23و 2د #!tد 5و ر 7ر .(2 X9Mد د 3و(! Nرت د W5
ر (,2ب C$,دa =a .ات ا د ه > $د V!5ر ډ( اiQ3
و # ،ز1 ,ه او اUIPت aد او د ر 7ر !tت ورل د
LVMا و .cدا > ورځ ورځ a =a Z!5ا #و(! #اړو
او د ه7 $ر L/ 5او اMج وا1, iIم او V Lر .
% ٧ -Jټ
د زوو د %و 4د ول ا@ام
د و!ا زورز(95 #ف د W U !5رز د ( # 5aد زوو د و! د
ول اNام ) (KOSSACاو د زوو د او Vو! Iن ( aر ا#
او )WI ( , (Safety Mattersل fح او Pړ ( IP# 2د» :د L,
وړا a ,وا( ر .«,د 3د و! د ول د 2 /! i(Iاوو ,
ر وا. 5
د /! i(I 3ډ ا( Qر Pد و ) UWsت(Q(!# ،ن ،راډ(( او
ه# VM I ( $ت ،د و!ا زورز(95 #ف VM3ز ،,,د
و ,او روز ,او ر ,رو وزار) ,#د ?, ,د tر (,7 , #او Uم و
2
(:#ؤ #د و!ا Cه W5 # !Vور .2د /!# Lن زوو
97
# : > ر7 VW ن د/!# (a اراز دI هi(I 3(ب د23 ( دPTK)
, ر» زوو دt اوi(I دL5P (SMS) ا,$ z زرTS٠ د
.« ه= واوf5 #Uq
:
UNDP, KOSVO Small Arms Control Intitiative (KOSSAC),
http:/www.ks.undp.org/?cid=2.103,226
(SMS),$ Z ن/!# دZ!5 ,
ر زرP ل٢٠٠١ دi!K ونz
هو1 د ر وJoseph Estrada ،: دL د دو# وه<ل ل
م ؤ »د, p[ر3 ه<لC ( # | د راL5 و$ ه.2و
, Smart Communications .2( !ر ور[ دوام وPeople Power II) رتN = دوهV!5
Z ن/!# !نST Globe Telecom دول اوc و,$ V ن/!# !ن٧٠ L
,$ !ن٢S،٧ # sد ور[ ( اوU ل داM ،ول# ه ورځ,$
;ر ر} د ر دIP ات دa =a ،( او راډL,, اa 55.دولc
. دردR, =; I ,PMا
رت ( هr
" دs د ه د. و! دI; ( " د ړو رs هو دU او د# 7 رت ( ه
ر# ، د5P ,, # او#[ ر7 /! ,ړو ر د ها
(ال2, # , ? هوs " ! دV ه, VI[ د. دI#
ور#Uq دL ا:a د# V!5 ا, رو, ر د ها#Uq
.a وR, (دو
ټ٨ – S
V,وc3 د را(و و(!ن
L5 و3 د،( وودI i
( Q را(و،ز9 د,زa ل د١٩٩٢ د
# ووژل ل او د# L:( دو و.ړ ؤ7 ر ر و, د ډوډ د راZ!5 Vedran Smailovic ،V,وc3 R a ورو !رو3 ! ورځa .ر >ن ل,
a دا ت ور اوV رV P I [ ر,د ود
. دR I3 > # 1, $ د ه،وc3 وR Albinioni’s Adagio
وژل٢٢ و اوc3 ( R او# ور# [ 3 دSmailovic ورځ٢١ ورو ه$ ه
د,زa ،>
وR ورو ( داV,وc3 د را(و و(!ن. و( ( و, (
واz ، ر ه(وWI د# ل١٩٩٣ $ ه.[
ل وWI =3 روح د ز,, او د اLوR
55
Glasius M, M. Kaldor and H. Anheier(eds), Global Civil Society 2005/6, SAGE, London, 2006. p.268
98
R 2, ت او دUWs $ د ه.وc3 R ,([ د ود,Ia او د
. و, در2-,[ ال او تK ه# $ ورو ه$ ه، لW5 V,وc3
:
http://www.lifpositive.com/Min/Positive_Chronicles/The_Cellist_of_Sarajevo.asp
ډ ا()و ر ر ل
LVM ر دQ( ډ ا.!5 ر اW5 !تt , ا5 Z!5 # IU ©!3 رQ( ډ ا.! و! دC3 ( ورV # 1, V!5 U ! دVد ه
> , د. ن ر رa او د,a 3و او# اړV!5 د،وzaa ,رو
ور او# رو, ,$ 5 اوL اوc3 5 # و ر رQ( ډ ا,,ز
وQ(" د ړ ر د ډ اs وړ د د ه د,! دV!5 مU ! دVع هq ( د
.c { 2#9 ر د
. دردR, =; وzaa C(,!( د ( ا-a ،
# -!a د،و رQ(ډ ا
( دZ )ار# وI ( (I, Q ١٩٩٠ [ ر ر د2 د
LVM !( د-a د,> رW5 .2 انU عq وiP د زهa اوC !( د-a
واړول او# م ور# ل, و#
( # عq ر ل د5 (ا > ا2, او
د و(وسHIV ,و5 (ا2, BBC ل د٢٠٠٣ 56.2 رW # ,رو7 V,ړوP
W5 $ر واو ه7 و
ام2-,[ Q( ا,! دو ( اوV ه3رو, ( د ا(ز د
د# ؤ,> ر,, او ا، ( ړ,ا: I ( 2, د،,>ر
.?,I(ا ورځ و2, ا(ز
V ,, > ز, دitK 3رو, د ا(ز د: LIرا اه5 و ر م اړولQ(د ډ ا
وQ( د ډ ا# #Uq و, اړو5 Treatment Action Campaign (TAC) دR(K اaP
,ا/ #UWs ه ورځa ،
# -!a د، TAC .ل دtK (ر د م اړو ر ډ
#ا:, دR(K اaP د.2!ت ورt !V ه, د !و# د# ر# د رR(K اaP د,, > ز, د، ( د وL,( د ( ژورSABC) }! ر$ د ه2 ,N ن7(W5 # [
,! د5 ( ړو او داP اءPر ا
اړHIV/AIDS س ر او7 # Antiretroviral V ،2 ور,>رز رW دو
$ هI; را5 L5 و$ ر هTAC دV( ( اړ57 !V د هLVM د
Nevirapine د# ? !M 5 ا,a و(وسHIV د# 2ا وU دq LVM د
.2
ور# ( در وړ,
، د2!ت ورt !V د { هNevirapine د#
ر# I1 ړ زن,
! دارM 5 ا3رو, د او د ا(زC(ر ا5} اM ( ا# ر
. د2 Kt # ,,ژور
56
Biswas, Masudul K, Developmmental Issues in News Media: NGO-Media Interaction in Bangladisch’ in The
International Journal of Not-for-Profit Law Volume 9, Issue 3, 2007.
57
Malan, Mia, ‚Media-NGO Partnerships Though a Different Lens’ in AIDSLink, Issue 86, 2004.
99
!$ن د > ,زن Globe International ،د د(Iا3 ،ر VMا او
> ,ه !Vر a i(Iد .د i(Iهف دا ؤ Uهو ز(ت ،2
و
2 (:# 2د VMا د ,"a #Uqاو !$ن د ,ژورQ,م د
!ر ود او IUو z,وا ,(Q(!# .!5او راډ(( و
ا ,د # !} > ,
[2ا ؤ ،د ? ر (5ل # ،ه $ر د ٢٠٠٣ل WI
,ړ هاد د (2, > ,ال Kروم دا( .
د ا Vر د ا #Uq #M9Xر ر ل ( L ًRر د V[ ،د
اq Lع !wد او ,د ر 7س ر ور #اVن 5 . ,د VM3
ز a# ,,د د د و اړ( Vا Mډ ا( Qر ه= tKاو
ا # Q3د 3ا2 #M9Xا .
% ٩ – Jټ
;)(4ون
د ٢٠٠٣ل د L WIد aاز( VM3ز7 ,,ر ( ,د Viva Rio
3ړ و د 7 ( M Copacabanaر(ن 7ر واو #د c3و V,و! د اQ3و
ه !Vد ه sړ 2او د ه $د > pول ر ,N ,ن ( 2#9و .2د
5aوا ه<ل :2 7 # 2#9 !t,د Q(!# , TV GlobeوVW ,
ا ډ( ز(ت و V,او د 3هاد ډ( ز(ت /,ذ iI5aد .د د3
Q(!#و5 ,و;: ( ,ر ( „Mulheres Apaixondas“ ،د ) ?( اوا
و
ام د و!ا زورز(q #ع Uان V[ ،د ( ;= $aړ د
او ( داړ د ډزو » ,ووژل « .د "X !I# 3د Rio de Janeiro
اوو L V,ا
W3 #Mن راوراو .دا دا Mل د د 3ر ه
cورځ ( i#د ډزو وژل .c
ه $او ,د 7ر(ن ر #ر ,ل ،د ,ړ ,ار ( و
ام $aړو ا9Uن
و 2دو ه= د7 3ر(ن zون او دا ر ( ه= و 2او ( ز(ت Iوال (
2 (:#ل ه
$ون و .2د a Lران T٠ aزر Z!5د aاز( د
M Copacabanaد »aاز( 7 ,7 , # « V> #ر(ن zون و.2
د7 3ر(ن د ,ړ Q(!#و ,اوا ( V a 2 !aر 2ا , .د 3ډول ( VKد
P IUوا ،3د و! د ول qع "a ! ( ,aراورو او ډ( ( Z!5د
ه(! $ب # ,2وا( .
:
Viva Rio Press Release, Available at:
http://www.iansa.org/media/viva_rio_march_realease.doc
100
ړولE G; ډ ا()و ر د ر ر د ( ا
د# اړ# #اN اI; 2 ( ړو رP د# اQ3و ر د ر د ( اQ( ډ ا
د, VI[ د.(( "a ="ا هK = !(بR دK V,!#) را
,7 3 ر دMf د,$ دi(I iQ3 د اa"# رز دW (ا2, ر د
58
: وړ د,! ر د:
؛2 او دz م$ 5
؛2 لIt ا,?رو,ت او ا$ [ور
؛2 نa 2 V> =; 5
؛2 ر و, – د ژو2 او [( ور:a # عq
او!(ب ؛2#9 # # 2 و,a , ارزW ر->
! !ر د؛5 ر وا, ارز$ه
؛2 م و# !} ! !رa9a !ر2V,[ ( ؛c ه$ ( ه2 ا"ن و,a V!5 /! م$ 5
;رت, او د وړا$ ه# 2 وi(I# ,م د وړا$ د
؛# |ا را,I
؛2!ت ورt 1I Kq ار و [ ;= ا# }M! اw د#
.2 م$ 5 5a ( IU د#
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
36 (ن26
c(zaa } [ ! ! رزW #W5 ! دV ه,ر د روV د ا
او,وړ رو, ،و }! رټ ورQ(2 ن د7(W5 . اښ ا# ##
> , ض ( دU (ال2, . واs5 [ن5 ( ،وzaa د/وړ ا, رتN
i( اړ7 ! ! د زاد ر ر#UWs ر دVI ه,, ز$ ه
(لL اوp# دا.ر و7 ( # د$ او ( دا د ه2 I 2#9
د. د, وړاK ١S بI!ت د هt / ، 7 ر-, 2
2-P ا راز دIات هN ا#ن ر اa LW او د,-, ا, وړاL,
(:# « اInstitut for War and Peace Reporting» ت,او د رټ ا
59
:د
ټ% ١٠ – J
زادr ;23
ق او دCW Xد ژور
دq #UWs > ( زن د هف ( د, ( دCPJ) I # د,,د ژور
58
See: http://www.icbl.org
See Bikckler, Borden et al, Reprorting for Change:A. Handlbook for Local Journalists in Crisis Area, IWRP,
London, 2004, available at http://www.iwor.net/index.php?apc_state=henparr&s=special_index1.html#top: see
chapter 14 on the issue of journalist safty http://www.iwp.net/docs/pdf/14_iwp_training_maual.pdf
59
101
NRM ,,{ د ژورI 3 د. د زاد ود د#UWs د2, او,وړ ! ر,
,,N و( او# , وV! 5 ا2 و$ ه# # ع اوKد
? ړ ؛3 L( ر, R(RM دLRRM CPJ . ور# ,رو:K
! "اX ! اد > او دV! هIM د,a #UWs V, c$Iو هQ( اI
,5 اړ$ د ه،c { s ر د وا5 د,,ان د ژور,( ؛ ز
د,و23 دq #UWs او دIU q د زاد#UWs ج دM اq VW V C(a (ال2, ( # (IFEX) زن, «(ا زاد2, دW# ن دa» دC
،c 5 ر ا,I# ,;a [( او#7M ,2a .!ت ورt ،د
.2! و5 ا،و وQ, ن7(W5 ,;a [( او، 7 CPJ
#UWs د,, ز,RM :a روا او دVM ،,, زW5 دI CPJ
.2!ت ورt !V ه,و23 دq
Sources: http://www.cpj.org
ا ] ډ7 6 >. ] اوW
ا دZ!5 RWf {> او د > دZ!5 !(WN اوa ،c W او هN V ډM
(وRU Wاد ( ه, ،N 5 دZ!5 ډ3 د.[
,aN , ا ر!وK/ 3
,RM !5 او دc 5a a ,RM وQ{a !5 ا د$ د هف [ او هPو
c 5a a 2#9 ع رK د د
V, [ د ا ادارو د ر7 ¨ ډ( اخ د او دا د دtW# , ډ وړا3د د
!(# . ,7 C قRM V! او:a $
د ه# V#I و او# ا5
!(# او د# 7 5a I( ( درa V!5 !(WN اوa هاد د$ د ه،
# -!a د،
( واLta# ل١٩٢ ( دانc( ر( ز60 . د5a a Lta#
د،LV دI د، د را} ورV ا ل2 5a a ,RM ډ(و$ ه.ل
!#; وa
هاد# ,,N ( او، ,RM p# او راp# ح او دV, ,,N
س درد و5 -, ر,ر, ,دو7 او$ او د ه$ ه. M و#aاو
دRt# 2-P ل د١٩٩١ د¥!5 د61 . هاد دa او, Lta# L د ر( د دو$ه
دV, اووVI[ زارWP اق دU
د# اءQ دf5 د نq =( د رژiM امX
3 د62.ا ل2 p# ©( ا,ا او¸د ژو2 ( وVI[ درLVM
Q> رز او د ( ژورW 5 د( اq C( ډ(و ژورو ر# ر ل دV!5
. 3 رم/(ر
، م اړول د# #Uq رV هف ( د ا,(I " د ړو رs د ه د
او ا(© مC(,ا ډ ا2 5a a {
اوM >
د# X5 (a
60
IWGIA, The Indigenous World 2004, IWGIA, Copenhagen, 2004,p 252.
Human Rights Watch, Syria: The Silenced Kurds, Human Rights Watch Vol. 8, No. 4(E), 1996, available
online at http://www.hrw.org/reports/1996/Syria.htm;Uoef, Kathereine, “After Decades as Nonpersons, Sxrian
Kurds May Soon Be Recognized”, The New York Times 28 April 2005, available online at
http://www.mytimes.com/2005/04/28/International/middleast/28syria.html?_r=2&oref=slogin&oref=slogin
62
IWGIA 2004, op cit, p.326.
61
102
و7 .,ز د د > ,ز ,,د 3ډ د !5اf (#ح او Ws#
! 2او د ه 3 $م و.,
د ورو ! M ,ډ a ،c Vاو !(WNډ او دا) RWf , Lه( $
RWfد ه = #RWfد Iوړ ,د( [ 5ن aر ه! [! د د
او /, 5ذ ( ز(ت 2د 2, > .د V!5 aډ( ز(ت ز VW ،,,او
ز ,,وPد .د ه د دا RWf , Lډ( # tKز ,د او cډ
Vد داP ,
2-,[ !5 ,ړ 2د .د هa Iزو د :Kر ډ ((? د(Iا
P VW Nړ 2د ،ډ( د ,RM :aد ا tKاو ( tK #Uq
د .د ا Vر وا sد #ه !Vد ه د "sړول د د 3ډ د ;I
ړو # !IP ,aWد .د ه $ه< ډ( و L5د #9V:#ا [
W #M9X
دا ( ,ا[ د Mډ { I # > V!a ،cI#ع {
#ر .cI#
% ١١ -Jټ
Gاد او د Xو /وړ @ :hن د Xا[ ;WZر ه
د Pا(,aN Iن او ,aNډ د ,و Lوړ Q,و د ر #او
Uذه # Lد Vور ر د ( # (L!) Uاه ! . LIر
ا!-,ن د ( ر ,دواار درد او ر # |,م اړو 57a ،د LVMد ,د aن
ر اراد > # -د د ار
ن د ,ا9sXح # ,,Nم
واړو.
7 i/ر# ( ,ر [ان ؤ ١٩٩٣ل !IM # V,I ,
ووژل .د ! ,ر د ن د ون د ه # #N $ډ( ,! cاو د ه$
iI3ر او 9ر ( #د #RR"#ه !Vه!t bت ,ورل7 i .ر ,د او 5و,
( د د ! ه !Vوو( » :دا !t #د 1,ؤ ا د
#ر د ر,aN ,ن i (P !5د او :,ا اIUد و.
د ه= د 3ر ,د ! ,ر ز =3و .2ه $د د ,(Vادار #اtP
و 2د RR"# 2ت ,در د او #2-I,و او q ( aع د ر ,رو
وز( #وړا ١٩٩٩ .2 ,ل ( 2 ( {! X5ا 5ر و # 2د
او ر,ا و Lاو Mب ورل P (aو,ل V .ر #د
i/ر او 9ر Caو !3او #2-I, !5 #RR"#و ,aاUاف و .2
,(aد ر V! , ,ادار Pړ Lد ,ړ د دو او د ه , $د ر
aد.
:
Maja Daruwala and Clare Doube (eds.), Police Accountability: Too Important to Neglect, too
Urgent to Delay, report of the International Advisory Commission of the Commonwealth
Human Rights Initiative Chaired by Sam Okudzeto, New Dehli, 2005, p.74.
103
4
T4
اوj46 د,f! و5 زن$ هV[ ،c { 2#9 د,! و-! دc اوZ!5 a
ر: او9U ا,! و-! د.وaاa ټ,,N ر2#9 اوL,,N رز دW د$ه
# (ا2, . لIt
ا# ! وV, ( او ه<وtK د اs ! ا,و
دNRM د# ورLM9X # ل [( ډ, LIع رq ( د,! و-!
V!5 a
د# -!a د.2 س ر7 IU " د ړو رs ع اود ه دKد
:a دV!5 a د# 2! ورa # , ر ه,! هادو5 7 ,,ز
و-! رLtq د و,RM :a د63V!5 a د.2! رټ ورV هs( د ا,RM
I B
( !ا ر5 ,! و-! د,a ,RM 64c او دw> ر2-,[ ,!
3 د. د2 ور,>! ( رV هC(,ا او ا5, ,,N د او د2 , ,هادو
" د ړوs و ر د هو دQ(و او ډ ا2
م وU دV!a ،V,, =I# (ا[ د, ,>ر
.ر ډ( ;= د
ټ% ١٢ -S
The Consejo Indigena Polupar de Oaxaca „Ricardo Flores Magon:
فZA( ز
( اi د
The Consejo Indigena Polupar de Oaxaca „Ricardo Flores Magon (CIPO-RFM)
،Cuicatec ،Chinantec ،Chatin د او دOaxca VV ( دR (زن د$ه
. از(بV!5 a Triqu ،Mixe ،Zapotec
R دL(7 د وQ د رOaxaca دtK CIPO-RFM د٢٠ ( ل د ا٢٠٠S
V!5 a دConsejo ا د,[ I, ج دM ا3 د. ودروI5 I(ج ( داM د اV
, وړاM , د2 ( د5a او د ه, دVI[ د$ د ه،و د وژ23 د
رزW دV!5 a دI دZ!5ړ ر, د# دا و5 ( جM ا3 د د.
ن ؤW3
[ابV!5 د ر د.2 !V| ه, درد او ر، او و(و,ر اP د# , ژو$او د ه
, د ژوV!5 a رز ( ا او دW $ د هV!5 ؤ او ډ(وLW # UI
3 ![ ! ه#( د د ډ(و ز.2 رV ږ5ا5 ( LM ال5,
3 او د2 دوام ور# جMرز او اW !5 tK ،2 [ V, جM( ا
. # # I5 I( ر د ( داOaxaca دI5
:
http://www.indymedia.org.uk/en/2004/12/303257
63
Special Rapüorteuer of teh Commission on Human Rights on the fundeamental freedoms of indigenous
People.http://www.unhchr.ch/html/menu2/7/b/mindp.htm
64
UN independent Expert on minority issues, http://www2.ohchr.org/english/issues/minorities/expert/index.htm
104
iان
د 2,د /,س W(R#) (I, aدر !رد( . IU c ,! ٢T Z!5د ,ز[ ,ان
# ,ر( > #د[ 65 .ا,ن 7د ا Vر Uر ,
و z,وا .!5دا Mل ا دو د ا Vر #هف ,7د او 2ا(Qو
L #7Mا > 5 ،c i3د aن راو! او U aا د V!5د
X95ن ر !5ا ,PMه > # $وړ د ١٩٨٩ V ،ل د i
iI,#واټ ( [ا ,,ود .د > ,ز ,,د ه د "sد ړ
L5a ,tKد 7 ،د [ا ,,د اVaرو ,او د ه $د #و( او ډار
ا (#او ه= د ه $د N Iت #م ، ,د هz
$ون او ا ا/د
و T -S ) 2ټ د aXن د [ا ,,د 3ر[ pد د -!a W5د( .د ,
> ز ,,و Lد [ان ,د c3اور(و ر ه> $ل Z!5واور ،ز
او .2 U uKد Pړو او د د را| #ر > #وړ c3د [ا,,
c3د #او2 Lا .
p
? د $a I; > ,ړ د او دا tK Mد د ا Vر وا# I
x3اه. LIه $د رو / Mروا, ,رو ، 3رأ( ور # V,د زد 2و ،د ,Nن
ا ،#M9Xد LPه !Vد ه د "sړو او !(ب tKد? .
هIاراز 2-Pو او و!ا 2و ورو دور ا ;a #a,د ?
(,ا ,ه< او R(:#او # # IUد ? د وz,و ر tKد .د
? ډ ا د ه R, !Vو P #ړو V,و3اړ
[ا ,1, U ،,او د {Iد ? د اخ zون ! Vا# L
ز( ,! #و .2د > ,ز 7 ,,د ? ا 2#9 ,I,و 2او
و ,او روز ,ر ز aا ،2 aه a ( $د هVIر او د !5
a#د W#د ر (:#او ا Vر د ه 5a $ا !5ر 7ر هار .
% ١٣ – Jټ
(rر( ;ب د رFن د (7bب ر FWد؟
د ٢٠٠٧ل رچ ( ;:رو ? #د ( L, i(Iو # # 2د
ړ ړو ? ا د LCIه !Vد ه sړ (r » .2ر( ;ب د رFن د
(7bب ر FWد؟ #د tر ,7ه $را>ل ل .د i(Iزادو ا،,,9U
و ,او ,aدل ؤ ? د ,ر( Pا 3د او ,(a !tP
C( ( ,#aد .د 3و ,او د (Q(!#ن ا> ,,9Uل هاد م [ن #راواړاو،
رر ( راوراو او 2#9و ( V,ا 2ل VM3 ? TT .ز ,,د3
( : i(Iد ? (,ا ,د زد 2او 2#9ر ا3 (KA-DER) iI,ړ
درد7 ،س ( .2د 5 KA-DERدا و #د رIن د ? (,ا I ,ز(ت 2او
65
UNFPA, State of World Population 2006: Youth Supplement, New York, 2006, available online at
http://www.unfpa.org/upload/lib_pub_file/655_filename_yswp-en.pdf
105
,و 3 ,و , !5 2د در ړو ( ( ,Rد
? ر [ .2 2-,دV/ 3ر د LRRMا د ? ر ,Iازو
qع #د ١٧هادو ١٣ !IP ,هاد د .د #د ٢٠٠٧ل د 7Pد
ر > ,Iد ر23 ,Iو K S،٢ Iو K ٩،١و #ړ
(.# T٠ ? ٢S t
:
http://www.esiweb.org/index.php?lang=en&id=245
u
د ه د "sد ړو ر ! /ا ،#دو ,او و( وPد ا د
,$د ر او cدو او د Uذه/, # Lذ ,7راو! ر #ر وا . 5د
> ,د زن د :ر ،,ا} ,K9او (2,ا I) VWلP/بP ،بP/ب،
ق/ق (!"/!" ،ه[ ،? $ان Z!5او Mډ ! دP ،ړو
،ا ( Nت و
[ هa $ن را| . #
ه # $د > ,د زن : 7 #
د ه د L3د ړ ر د ا;, Gح
•
•
•
•
•
ا Vر د Q,و ,ل
د z5 {3و, ,ل د ه !IP $د Nرت او ا Lه !Vد ژورو ر( CوV,
qK
د ه د "sد ړو د i(Iر د ه> ,K
د اړو,و هف وړ ډ >
د Uهو د "sد ړو ر د Wدو, ,ل د ه !IP $د
ر ،=!t# U ،i(Iا, ،,aUار#ن1 ،ه او ,ر > U
د رو ز
اZAف Eړول
• د ه د "sد ړو د ,(Iر د a#و(2, V,ا VM3ز,,
د :رP Lړول
• د > ,ز: ,,رL
• د ه د "sد ړو د zو ,(Iر اVaر
د 7او د ه د L3د 6ا ا
ت او و(Q
• !{ و 2د > ,زن tI)Q, –Q(c3 7 -,او
(aاد ،راد(،ا L,,او a =aات د ه د "sد ړو ر اQ3
#ر وا.
• ( ا # #ود ور 2ر ر و.2
106
T
K
PETER ALBRECHT
ع1@ دCW (ب4 (
107
108
Peter Albrecht
T
@CWد1ع
( (4ب
د ا Vر د ر ,او ا LWNاړو !} ,ه NRM !Vد دKع ,tKد 7ر ا
5د > ,د ز ,,ر د ( uK Wء وا د 2-Pورو (
ا R,دو ,د وړو د(VIا ## V#د را| #و Vرو ,د t .دا
VM3ز V! ،,,ا!5 ،,I,ا ډ ا( Qر او # Q,2ت >ل (
LMد د اPا} او P Rړو ,a V,ا: Q3
• د ا Vر د ##او ,د I,,Nاو د ر!w ,و ,وړ ل؛
• د ا او Uاړ : 9رو او د و zون ل؛
• د Uو
2و د 5aا !5ر د uKء ا ، ,ا#7 # Wاو
Pد ,و.
اً د > ,د ز ,,د NRMد ,tK UKا د ( ( Q, X5
ه !Vد ( #(1,ه و د V,, =I#و د ( a LWن W
و
[؛ د! 3و ,ا R(f , =I#او د ا Vر د $aړو
ر! a #ن ور.2
د K 3د ه !Vد > ,ز 7 -, ,,د ا Vرد NRMدUK
,tKد 5aا 5ر ا 2 Mf #او : 9ر و 2او هIا راز د
ه !Vدا د ! او Iا( Qا } اړو W ,a , =I# ,ا، Q3
!tت ور.
109
% ١ -Tټ
د @_ د ] Fد ا@ار \ 6د1ع -ار '(Eد (7ال ] /19د ر ( @B
66
د ,7 3ل د ارuN i(Pء LK/او Mب ور [ #د .د 3ل د
ا Vر ا #M9Xاړ د ( ه اړ Q5اNام ، (I,م (uNا#M9X
ر اړ .,د uN ( ،
# -!aء LK/او Mب ور 5a aو ،
,د ا95س او ادار Kد Iن .cدا ا Wرو , ,aوړ اQ3
.
د ار i(Pد ١٩٩٩د ا N95د ,Nن د I ,qNل د دو> Lل ر( (a iد 5
ر( Lورو د ٣٠ور[ د د I !5د Vر ر ړ و2
او اNار ©5ور .2د 3ډول اNارV ©5ر (a ، I 2ه ل او ه= د
ر( # Lرو ٣٠ور[ ورو وړا .2 ,د,N 3ن Uم و
2و M #
ور د د 3اNار.2 7 # , ( ,s5
د ٢٠٠٠ل د WKور ٩د ار IV" i(Pد ! UاI N95ن #
,M9Xد از !tت د 7 #ر 3و 2رد 2ل او ( 2Vو 2
دا د " IVد ,د د ,ړو #!tاو د ,qNد Iد اNار ,s5ه!V
[اب ور IU .2د " IVدP 3ړ و دو iQ,و a
iVI 3و د 23( > Uو2ا د ,(qNد Iد ا,از ه !V
و .2د ,N ,ن د Iد ه اNار ©5ر [ (a 3 2-,اړو# qN ,
وړا ,او M qNد 3 3رد .2
ار i(Pد (2,ال Poder Ciudadano ، > ( ,7 ,# LK/د ٢٠٠٠ل
د }uNرا د ,qNد Iه !Vد اNار ,s5د ( 3 ,و،2
5را وو( د ه LM9X $د " IVا "ود 2ا د.
د ٢٠٠Sل رچ Poder Ciudadanoد , > ,ر ز7 ,,س ( # 2
د Iد اNار U , ,s5م و
2و #ه= ور2ا .د a 3 3رد .
د @CWد د1ع ;n(:
,RM 7دKع د ( Q,وړا ( ,زن اNام د #د دQ, 3
اً X
ر د 7 Mر ا 2او ه $اړو,و # V,, =I#وړا .2 ,د ا Vر aR
د ( # LtKدا LRRMد ر 5a I; ( ,د .د ,RMدKع د V, ,N
د !(7اس او د uKء د ( ژور ه #ورل ،دا ( aډ(
ا iQ3ر و ,RM .دKع ( اړ Q5ه< د ه $ا =!t# Uاو U
ذه/, ,a Lذ ا ل ,,N ،LtK ( VW ،,2 ،اNام او د V!5 Uه<ل ،د اPا
> ،د fح Ws# ،او ر ،,دا >ل و 5 .اً د ه !Vد 1,م (وا
وPد ,م LtKد و , #رو ز(ت ا Q3وړ .
د aن ر د ,RMدKع LRRMد ( اوږد ;ل ز(ر او ز . 3 LIMډ( = وL5
( cCو V#ار .دا ا Wد د , tد و زد 2د
Transparency International, Cobmbating Corruption in Judicial Systems- Advocacy Toolkit, 2007
110
66
(ت د وa م دN رز د هW ع دK د د,RM د د ر د5 ، د, س وړMا
67
. لR, ا# مN a (a a# !3 را# س7 L, ه،ر و-> LIاه
"s ( د ه د,و ( ر | د و2
م وU ع دK د,RM وړ د د,د (دو
ذ/, ,a V,, =I# د وIR 5 دو ورو3 د دV[ ، د, د ړو
ع رK د د,RM د7 د,!V , دا د ر!و5 . د, راو
( رز د زن دW ع دK د د,RM ه= دa 7 # ( او د دا2و
هوو د, او روز, ا و,, > د ز, د،
# -!a د. # # 5a
د. Q3 ا,a امN اV,!#ع د زن راK د د,RM د,ع وړاX 2-,[ (
.ر د, او دا,RM :a ،"ل# سM – Q(2 !IP
T ع وړا1@ د دCW د
LK اوI,ا# > د زن, ر د# رزو دW Q3ع د اK د دNRM د
68
: د2# ر,( و,7 3د
#!t و,د اړوP و5a رV او د ا# 7 = رL" د
س ر "ودو؛7 # V,, =I# ارازIاو ه
V[ دا،,aW ړوC(, د ا اs ! !V ه,RM :a زاد( اوV! د
بM رV ا# دPت و,V اc ( ډ5a ,RM :a د
؛2 # ور
د# اړ# LK ( 3 د،اI LK اوa# | د# ,, > د ز, د
!
, ,5 اړV# ړP Pدa او د او ځ ر د#ار# د#
ا ؛
V, a ر د,, > د ز, و د#M9Xر د اV د ا
! رVI هV# دLر دوV ړ, 7
ً It 2#9 "ود
د7 :, ،cI# a (وz > ا ً د زن د, وډz
اوI1, a
.2 اءP
ا# I ,! د5 !} و,ر اړوV ا
•
•
•
•
•
> د, و د#M9Xر د اV د ا,-, (د# ر3 ه= د
, د7 د دP ر ر7 ر, [ 5 ، د,وz5 ! ر ر
. وQ3ر ا7 i(I ع دK د د,RM > د ډ د
67
Nabacwa, Mary Sconko, Policies and Practices Towards Women’s Empowerment: Policy advocacy by Gender
focused NGOs and the Realities of the gross roots women in Uganda, Action Aid: London 2001. p.8. available at
http:///actionaid.org.uk/doc_lib/123_1_reality_grossroot_ugand.pdf
68
Karen Barnes and Peter Albrecht, „Civil Security Oversight of the Security Sector and Gender” in Gender and
Security Sector Reform Tookkit, Megan Bastick and Kristin Valasek (eds), DCAF/ODHR, UN-INSRAW,
Geneva 2008
111
.% ٢ -Mټ
د @CWد1ع او د ه 8د Lود( ه 4د Eا7( C(1
د NRMد دKع ه !Vد aPا R(Kد ( 2Vد د و L5اPا} # 2:a
2د :9 Uر د ا/د ه , ,N !Vو:9 5 .ر د ر( ,I
( ,د او !{ ر P {Iړ .د {I 3
ر 23 ,Iاو د V, !"# > ,او ړ ړ Wاران او ! Vر( iل.
iUو L5و (7ور ,:او دو ! :ر/ #ا ,,دا( ل.
ر 23 ,Iاو د > ,ډ ډ(و #Uqد /,ذ I5aو 5د ه$
"ود( ,ه= د Mfد د و L5د #و ,"aو L5ل .د3
و د [ WI o#د ل , ،د و Pد aPا ! R(Kد[ UKا
) (SANDFا د ه [ا د "a Mfډ( cر و .2د رIن
ا د د[ 3ا د 1 Mfر د و! د 7 #د ( 2ا( Qو
ام 7و
[.
د 3و
ام د ? !ردو ډاو ارز Lد (2a -Pاو -Pا V#را,ل ؤ.
د 3ډول ( و
ام د 3ه دP UKړ Lه !Vد د 2V( UKا Xاو ها( #او
ژ P ,ړ( #د > – QاNد { د [ LC-و. ,
Nathan; Lauri, Local Ownership of Security Reform: A Guide for Donors, University of
Birmingham, London, 2007, p.103.
X
ا د ا #Uqاړو,و }! د Pړول #ز( w #د " Lاو دا د
! ا } Lد ( ډول اIUد ، 3ټ #ر 5 .دا Mل
د د(Iا V#ا ##د Pړو ه V# !Vاو 9/# ,,Nت رو ,د ،د
ه Ws# (a $د LK V!5ر اړ ,د ا ا( sاړ 1, 5او اC(,
.ا او Uا(© LRRMد q Uع او اً د (
# - Uو
! ،د ه $ه (a !Vد ,رو V #UqاNد ،رو 3او و,
او روز ,و "a wاو W5وV .ر 7 R! "a Uرو وړ
ا U V ،و ،ډ ا(Q(!# ،,"a Qو ,ر> ،,د 7 #UWsر د R
5ول ،i(I #!t U ،د هI ,رو ,او د رIن [ [z,3 2-,ي ه$
د z
V!5 Uون ه= ط د.
د و #م اړول – -,د > ,ز ,,د د ر و Pا , #
, ,7ل – cاو د zهف Vد ( ,,Nا # #M9Xرل ،دا [ s5ن
اوږد د د د 3ډول ا #M9Xو ,او ( م و3ر[ل .
(aب (aد Nس د > م 3ر[ل ( Mډ د !5ا
اړ#و 5a v(t#و ،د و
2و وړا ,د دو ا M ##ب ورل !C3
،ه !5 $ر!وa ,ن را| 2 #او د و د > ,د
ز ,,و z,ا2 5ا .
112
ولE ٣ -M
l(; د ا:7 وQF QC
;(اړ ; د ر زورزb X زp د
.B@
( ډ( ارو, رزوW V, وLC( ع ر دK د دNRM د ? د ډ ا د
# ا, رزو رW دq #( د زور زaR ? دQ ١٩٩٠ ,هادو
!a9a د,,
د ? ز# 5a ( ! ه< د5 ع ر دK د د,RM د.2 حf
عK د د,RM ? د2 zaa # رV uN 3 د.L( ر ز(ر واWe دuN
رIU رو و دU د د/ اهو ا3 د او د5a a Ltq و# ا2ا ا! دو و:, ن د,N د5a د.2 و3
!5 2 ( ر و# ,7 اښ# او2 # |از را, ( ا
, ډ( ارو( هادو, <ع ر دهK د د,RM د.[ ر وو,
. i,اN رات اوR [ 5a اوس د
ل د١٩٩٧ ن د,N د#( زورزaR ? ( د#
ا# -!a د
رVI هI1 |# ,, د اوس د او د ? د زa . K, L ? رu C در دX ! د ا ( ا( ا.د دP
!5 د ا.c ل, سI# ړ د3 ? ( دW ا رهQ , !5 د ا7I
,,N ،2ر ( ? وu # دP اI ر,وQ ډول3د
.c( ( ودرp # (نP اU د دIV" او د2 ور#ر ور:9
:
Logar, R „ The Austrian Model of Intervention in Domestic Cases“, Expert Group Meeting
organized by the UN Division fort he Advancement of Women, 17-20 May 2005, Vianna,
Austria. Avialble at http://www.un.org/womenwatch/daw/egm/vaw-gp2005/docs/experts/logar.dv.pdf
L3 C4\
ع1@ د دCW د
iI هف و## اوV!5 " دs /! ع ( دK دNRM د,ر اړوV د ا
اوQ(
د# X5 .يc ر ور,! و-! # , ([ ( د
دV ړ$a دو3 ور و اوQI ( ت# ورو دوs(ارو ا,
, (ا[ [ا# ,5 دLاU اوL ( د ا,= ا [ا13 ان او: Vاور
.و
لM او دR, او ( ا, ورو هادوs(ار ا, اوQ(ا2 ; دP د و,
( 3 د. ر ر,وR ع دK د د,RM د دPړ و$a v! , دو
دLاU اوLت د ا# Q( اI دP وs( ا$
ه# X5 LM
: س7 5 "ر, ر ا# ,5
د،ت# VM ([ ،,(
د [( ر# -!a د:s3 (i ( 4L
•
ان؛: ([ [( از او,و,
113
• :s3 4د # -!aاPا} د ( او ا fح Pړو او
رIن 5ا LRKاو (
L/و او د ه $د Ws#ر aد Pور؛
• (7ا :s3د # -!aد #!IU #ر د !-و ! ,ادار ،د !-و
! ( ,و
ام V,, =I# ! ،او !-و ! ,روا او
هIاراز ه هاد ه (I, $د ا Vر د ا #M9Xه !Vد !-و
!P ,ړو "a ،او W5او(2, .( W(#ال , sر
$aړ ه= zون # X5 ،,VM V ،د ه $د /ر7 ,#ر او
(2,ال VM3ز ,,ه 7 $د ,RMد دKع د ه<
ا 2#9 #و.2
هq $ع 3 #اړ ور ,! #و > 2د 3در !s "s /ح د ,
د و Pد ,RMد دKع ر i(Iد,7 3و }! ر اړ :
-١د 3 # w Q,اړ ور ,! #و2؛
7 # # -٢د q ( Q,ع ,aا Q3و؛
VW #9V:# -٣او اړ(V؛
-Sد زن ر(.L
% J -Mټ
ار; ,2د1و – p6او ) ارو او د jدو ر د اړ( T
?5او Qارو ډ(و هادو ,د ه ، !IP $د ;IP Zر( Lاو ا ,د
اړ( Vد VM3زن دKوP ,ړ 2ل I .د هادو | ,د !,I, /
دKوP ,ړ ل.
، -١وا ،#د ;IP Zر(! ،Lا :,! ،د ه $د ,ړو ار fW#دKو ,ر
د ( aوا L,( Z#او د ( اخ :ر #ار
ن ا aل cد ,Nن،
Rرا #او ,ر ا(" ( : aر Lر .
-٢رو ،,ه VM :-ار
: ( # ,,ر #ار
ن د VM3زن
د هVIر ر ,؛
،(#7 -٣ا :,او -,د ,رو و V a ,د > Qاد3مLVM !" ،
او Iا( Qادارو و ،Lد VM3زن او د LVMد هVIر ر. ,
-Sا VM 3 -, VM /! :,ز ,,د رو ,د ه(c$I
و3 Lړ .
د هFر xCاو , :Wړو هادو ,د VM3زن د ار fW#دKو ,د
Pړو ;= د دا ؤ د > ,او د |# LVMاړ( Vوړ .د VM3
ار fW#دKوP ,ړول (ا[ د , Rد د ا Vر !wوV!a ،2
ه 7 $د #Uq 3د > ,د از(ب ر ( ډ( و!
و
[.
د W bز
ن د ار; ,2د 1او /
Wد هFر :W F0
> د 3هادو ,د ار fW#دKو ,tK =; ,د Nا ,د او د ه $ه: !Vر،
114
(I# =R3 ( =Rاود W# #!tد Pړو .ه! $ر هادو،,! – ,
رو ،,ا ,او ه -و ,او روز-> ,a ,ر ،د 3و ,د
,ړ VM3زن د ازو او > ,د ,رو tKاز د, .
ون ،زاد او اVM ,ا او > Qد(ګ R(:#ل !ا ،(#7 ،,رو ،,ا,
اوا ,ړو ,aWرا[.
د هFر :W 7Ti
[ هادو ,ار fW#دKو ,د VM3زن او 2-,[ [ |# LVMو
Mد هVIر( V 2#9او وا ،(,2) #ا) ,د , ,
ر د ا }Mاو (,I 2#9او ه) -د > #!tد ا.(5
:T
د VM3زن او |# LVMد ا Q3هVIر z5و > a ,هادو( ,
ن د .د اIUد د را| #او ,وړ Mfاو ذ aه! د ر P ,-,د
د.
!ا ، ،,د ;IP Zر( Lاو ه Q, ( -دا و !t,و د
هVIر( ه< د VM3ز ,,د از(ب . LM9Xرو ,د ,
a#ا! ر! s!3د ا(Qو :9 !aRرو ا !5د .ادار
"و() ,د ه, ،#9V:# : !IP $وړ ه" ،c$Iود aاو # ,ا (I,رو ،,د
;IP Zر( ،Lا ,او ه -هVIر( z5 #و ,ا 2د.
:
Gerasimova, Maria, The Liason Office as a Tool for Successful NGO-Government
Cooperation: An Overview of the Central and Eastern European and Countries “Experience”,
The International Journal of Not-for-Profit Law, vol, 7, Issue 3 (2005).
د د ز
ن \ا د @CWد1ع او د (7ال ا
ر د ا[% ;WZټ
(2,ال Nا ,> ،i,او ,,aد > ,د ز ,,ر د NRMدKع ډ( ;= و( د.
ه $د ا/د ا N ,7ا او ,VMه= ,Nا د ا
Vر v(t#د هz
$ون اه, . LIر د(Iا, Z#ر ,ه= د د ب
,رو 5 ، q# 5aد ا Vر د VMا !ر ص ,رWU ,رت
د :
،2د د # ,5او ه !Vد !-و ! ,رټ :د ا Vر د
ا #M9Xد 2#9ر د !-و ! :R, ,د !-و ! ,د IUا !Wد ٢٠٠٨ل رټ د
ا Vر د ا 5 #M9Xد !-و ! ,د ( 2:aاNام ر 7ر ,وړا . ,د3
اM9Xت » (aد ا 2:a ،iQ3او Mب ور V,ا ##ود ور دو ,او
115
او دV, وLC( ،L(ا او ا2, دa او2> و
69
.«!5 واz, و# ,5 ,RM :a >
ر د ارو( > د#M9Xر د اV م ( د »د ا, حf ("د# د ارو د ا،=دوه
# ! وI; ( ع ر دK د د,RM ا ارو د70(٢٠٠) «حf 2#9
> د, ( دSSR) #M9Xر اV د د ا3 دMf د.د و/ ا#
«# RK اV V د,VM» دM ، ر-> R, =; !ر
«.!5 واz, و#M9X ا,ر د رV د ا7
71
ټ% M -M
نZ '(F ع ر د1@ د دCW د
د ل/ ا,2 !Vرو }! ه, او داPدa ، د
ع د او دq
. راوړ# س7 !تt زم7 اوo:# Q, #
د؟P و$ه
( ( دa ،
وP LړP رV اړ د ا3 ر7 #ر او د ژور# ع دq د.2 وIU ر7 ر
. LI ډ( ز(ت اه،2ع وK د,RM # ن9 #
ع اوKاړ د د3 2 د3 رت د ( اوږد دWU هفR هف او
هف ا دا ه= و.2 دIU ر7 ,tK !IU
د؟
LK/ ب او#
#Uq , ا اړوLVM »د:
«. # و,5
V,ړوP در(| ( د، ه،" ړولs د ه د،
# -!a م د,,a o:
دV,# ,5 Lس ( د ا95} اuN د،!ړو ر$a ( ا# س7 # د
. !وړ ر,
اړ؟3 راوړل
, Ws# د د# ,5 د,RM د،رتWU a LVM !V ه#Uq , اړوL؟ ( د اc # | را#
ا ؟# | را, ا
,- /! ع ! دK د د,RM ل دM ! داt ( د, د
ا,روt .2 ( Rt# اړ3 # 2 وVK =! هV ه
ر
# ,,a LVM ( , م و¥(, ،Q3 ا، و
ر,روt
!> 5 # ( وQ3 } ا ا3 >ل د، [
؟c 5ا
. راوړا# س7 ,Kه
؟c ل, ,7 Q3 ا# ډول$ د؟ هW5 $ه
5a # ( ؟# دو اړ# #!t ؟ ډول, =I# -, $ه
V,5ا
د وړ و؟IU د ا$ ر ؟ ( د ه$ ه,
د؟
69
Available at
http//www.unog.ch/80256EDD006889554/(httpAssets)/90489EE81287591FC12573400322816/$file/Joint+Semi
na_A-62-569_S-2008-39.pdf
70
Available at http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ.do?.uri=COM:2006:0253:FIN:EN:PDF
71
Adapted from Who makes the News? “Mission Impossible”: A Gender and Media Toolkit, Availbe online at:
http://www.whomakesthenews.org/get_involved/advocacy_toolkit
116
5a =; 5a ,2اWU V,5رت د ه $د aن د راو! ر
5 ، LM9Xه ( $د #اړ 2ا 7 IUس ر
ا V,M
د؟ ه $د ه2 ،,K؛ دوه Iدر 5a PاWU V,5رت ه $ډ د د
هM 2#9 $ب ا 5a ,2 .اWU V,5رت ه$
(, ،5او
د ا (#د د د راو ( 7# {
,,aاو د ,رو ;I
5aا !IP V,5ا Vر $aړ د ا
!tر
ا L/ #و[ .2ن #و L5ا 2او د هVK !V
ډول 5aا!5؟
و 7 -, 2ر و 2او ه 5aا ,a V,5د
دوه IدرP
/,ذ ,و د (aب ر aن را| .2 #
5aاV,5
د او ,ر ;=
5aاV,5
-,د !5هف وړ ( ,I, ( Wfاز(ب #ر cاو
ډول # ,2
#اړ # #ډول Z#ا/د #د #Uqه !Vد هVK $
د ،#!tدر(?!t ,م 2؟ ه $د د #Uqر # #!tډول 7س ر
او دا ,رو }! ا ً/s .د اړ د ز( #!t #ر ه Iب د ,2
# Kا.2 tP
اړ ز(C
7 qKر
وا؟
;= ,$م د ه $ډ ا/د و 2د ر او ,رو دا ډول د ر
a# Q,2ور و #و
د او و؟ او
(a #د
د هP ,$ 5 $ړ .2
3وړ aن
ر اړو,و 5a
ا# V,5
ور )د -!a
#د ه $د
،s #!tد
ه $ر!
aن(.
د ه , $ه !Vد هف وړ دX ،ا LMاو #ب
ډول /ه Iاو
و :د ډ ه 1I !Vرو # ,ور او هW $
،9) ,I#د
# ,$هف ,7و .,د ه !Vه= VKو # 2
,2د
, R(RMر د /ه ، Iه $ن 2د اWUر 5و,ان و =; /
5aا # V,5ا ,7 Q3راوړ.
;:ر 7ر
ر( !,
)/ Vه،I
Iرو ،,ډ ا(Q
ر( او ,tK
;5a I
ا V,5ر
د.
117
د ,RMد دKع د
ا #ر
aد P
Vر د او
;ر ,#او !V
زد2و #اړ #د؟
#د !5
ا #ا Q3او
ه $زد 2
2 a#د
-,ارزو او
5و؟
7 -,
د ,RMد دKع
ر د !5
اLC( #
,5و#؟
د ,RMد دKع ر
د ا#
s5د؟
a taد N :a ،Pاو د ه; $ر.,#
د د ,رو ز ,,ه VK !Vو ، 7 -, 2
( a#زد .2
(a #ب aن راو! ( (a # ،د ه!V
ه= VKو 7 -, 2د aن ( ,5 LCو .#
د NRMد دKع i(Iد 2 [ # sا ،د د
5 ,! # Ws#را اه . LIد 7س وه وړاLC( ,
؟ م 9ن اNات ډ( ا iQ3د؟
"Kا (a # ، ,! #ر اMط 2
د اs5 #و ,م د 5 ( #ا IPا L
,5و #او 5 !aا ه # , (# "a $
ه $د zون ه< .
در(= ،د ا = د ا #M9Xاو VMا ه7 !Vرو 72(٢٠٠T) ,د OECDد
( د (DAC) {Iا Xدر ،د 5aډ( {ر Laeد .د3
7رو ,د DACا د f Rح او #و(/,VM !5 # iادارو ،د
Mل هادو ,او (2,ال ز ,,د ه $د ا Vر ا #M9Xو.
د7 3رو ,د > ,د 2#9و(و( #د ا Vر د د(IاV#
VMا ر د ا( ! #M9Xل Pړ «.2
( [ aد (دو ,وړ د د ا
}Xد ا[ - ;WZد ا
/او ا \ /د
73 (٢٠٠٧) 7;Zه !Vد OECD DACد 7رو ,ب د aور V,هادو ,ر
7ر و -, ,د ا Vر د ا M #M9Xد او 95 |# IUء
ډ .2د 7 3ب ( ،ا او د ,Nن د وا M Iاو د(! Z#ارن )ه= ه$
ن د ر( M !IU Lاو ه= ه $ن د او ا,a !} V(#
QدKو ,ر ( #هف , ,7د .د ب ( Kا
Vر ,aد ر ,د ر د 2-,[ # R, > ,د.
د @CWد د1ع ر د ( ; '(Fر
Available at http://www.oecd.org/dataoecd/8/39/31785288.pdf
Available at http://www.oecd.org/dataoecd/43/25/38406485.pdf
118
72
73
د > ,ز ,,د NRMد دKع ر د ( a i(Iو (a Laد !5اNا #ر
( اP #ړ # 2و2ا Iو ,tK 5 PاPاء .2
د
\Y; 4AXاو Zن Eړل
( 2 (:#ا 9ن م 7 # ,,aس #راوړل 3اړ او 7 -,
ه9 $ن 2د ,RMد دKع ر د ه ا #د > Vد .د7 ,7 3رو ,ا
د 7ر {ر و.
%ټ N -M
!$ن -د ځ , I!t#ب د Pرو (3زد 2و !ل
د ( Mongol Visiondhد $ه VM3 ( $زن د ١٩٩٨ل
#او د رو ، ,tK 5a (3د ه $زن د M ( ,tKد
ا(ز ( د HIVد و(وس او هIاراز د ,رو دا , Pرو 3د ا( Lد ر اړ
.,د ,ړ زن , # X5 #tKر( وو P #د ،د ه !IP $ه$
[ Wاران او VUه= د و!ا [ا L5a L5 ,د .د ر او
LtKره Wد , $زن د رو (3رو د 3 {Iړ د ،د {I
د !$ن د و!ا [ا,N (MAF) ,ان ه= zون .
qعW!P , :ن # X5 aه $اfا I Kرا[ د ا(( Qد ,رو ( 3د
,رو V Pو (STI) ,aه !Vډ( !t cت .د , PروV 3وب د !$ن د
Wرا ,او VUو | ډ( اخ د.
هف :هف دا د #د دKع وزارت او د MAFد ا(ز ( HIVد و(وس ،د STIد
Vوب او د رو 3د #ر د VUو او Wارا |# ,د ه او s #!tړ
2ا .
6ا :X6د دKع وزارت او د و!ا [ا.R ,
هX 8ن 7
%د و.ام \ >.اW ،VU :46اران او د ه $د
, 3 Pر (Vن.
ا@ا
ت او 9ه :Fد دKع وزارت او د و!ا [اR ,و ,V # ,وال ل؛ ړ
ړو روا ر Iاو 3رP z,3 Iړ ؛ ړ ړو روا ( وژ
fح 2ا ؛ ړ ړو روا ( ور:پ دا( ؛ د 5 LM9Xو,N ,ا ,,او
[ ډاا ,د و!ا [ا ,د ,د SITد روان و Ltqه ( ( !Vرټ وړا,
.2
د (ب " " او ("; /ب P :رو 3د [ aدر ,ب
2ا ؛ د ړ ړو Wارا | ,د ه د "sړل؛ د دKع وزارت ا اخ
2#9؛ د Q8د ,زن د ,tKد iIا5ل.
119
:
International HIV/AISD Alliance, Advocacy in Action, A Toolkit to Support NGOS and
CBOS Responding to HIV/AIDS, 2002, see http://www.aidsmap.com/en/docs/4782D096C740-41A5-AF06-D67C14B46DB8.asp#8.asp#8e83e1b6-6ffa-4479-85c3-0151eee78311
د @CWد1ع د lC 7
,2د NRMدKع د ه ا #د xaډ aد او هاد د و Ltqد
2ر 7 (aر وال .ه (a $د aور وړ د L/او " LIد
را xa aو7ړ و V ،د اد 0 Vاو #RR"#او Q #(1,و ,او هIاراز
دو 0او د > ,د ز ,,او ا }Mر Iر> a .,د د ه$
( 0د # ,ه! د /,ذ د > L( L, -و 5aو V,
:9ر ه= اهP . LIړو V,او هن د 7 p#ر , =I#
او د #UqاPاء Pړو !/ ( iUاو و # ,$اړ ، #ه,$ $
د Rtل ا7ل iI5aو او د ادو او اهو xaو7ړ و .د # -!aد
ا Vر ر د aد Pاړو ,د ( ا Mf #د ره # #!t ,اړ #د
#د دو aد o# Pاو [ V X5ر / Q> ( ,اNد ډ ,aد
aد Pد o#د اQ3و ر ( ه اړ !"# Q5وړا2 ,ا .د ز(, #رو #!tر
ً/sه Iب د # K ,2ا tPو.2
! ( #ارزو ,و (a # 2د د ,a 3د ! ر ر وړا .2 ,
( هاړ V ,2 Q5د وPد 5 ،د اړو ,ر 7وPد ,
7 , ،د ,رو ز ,2 ,,د 0 !5د ر ر ا/د
و.2
د د ( > # Vد 3ر ا 5ص د د هاد ر و د ه $
،او اNد "Kا Pړ( cاو ه iI5a LRt (a $و a .د
ر (aد ر!و L5P /# ,و ،ه $ر!و ,د ا Vر د,
د !$a /ړو ا 7س , ,7ل # ،57a .cد aن ،WRt#
( "ود V ،c [ # ,$ Iه $او و!ا [اV! ,a ,
ر ,وړ ،دا aډ( ا i Q3و LW,ود # M > ( #
,7و. ,
د 3و (aد زن ر د ,RMد دKع ( ا #او د در(| ,a ( ,
دو ( در : 2 "/Xه Q, $زن ور #م
اړو؛ د qع LW,د زن د ژ #د ( Rtل د وا؛او ه$
# ,tKد ,RMد دKع ر د . !IU #د ,7 3و #
د اړ :
• د _ع :Gا #Uqد LM9Xاو اWUر د درد (a 2د
د #ان و Ca LUNو V,ا7ل و 2او ( ,ل # Q#د M
7ر ا .2د Q,و Mهل او د ه $ر a o# V#اaول ،اړو,و
120
•
•
•
•
•
Mد 7 Mر ;:دول او ر ه ,ه(c3 $ل .دا د q > ,
د 5 ( 7 :, !, ! ,ا د NRMد د Kع او
د ( رو !"# V,3او 5 !aا د :ر Lاوزاد # |# !"#و2؛
ر ز
%د _ع ر و :Gو
ر ,ر ز ,,م رو,
#ر #د دو ,رو ,و ,او اVن او LWو
ور هVIر و2؛
د Zن و ; :] iد و د زن د NRMدKع Wرز ه,K
او Rو ,ر اړو7 a ,tK ,ر و(c؛
د E ( Xړ :7د هq ( $ع ارزو ,او اړ 2 I #د
م وړ د او د P ( xaړ 2ه $د ,RMد دKع ر #ر,
, ,7ل .cد ,RMد دKع د Wرز (ا[ !t !/#ت # #اPز
9د ه $د (aب ( ,ارزو ,و iU ) 2و L5دا ه= د
در ً IU #
(دو ,وړ د د ,RMد دKع د Wرز اQ3و او د ,رو VKرو ,او ,tKد اQ3و
!aن ( iVI,و(؛
د 46هG 1ل :د ه #Uq $ه3 # !Vاړ #ور #و ,د !5
ه ,Kدر(| ،د ه $د !ب ،Raو(و او د ور[ R Yد ه!V !V
و2؛ د !5ه ,7 ,2 # L,,N ,Kو .,هa $وا ،Z#ادار او
aد" Pود( 2 o:# ,د دو ادارو P |#د د؛
] \ 2ر وا :46ه $اړ( # Vد 5ر 7ر او ( ( د ا
Vر ه ( $aړ د $ 5م د ر ر ډ( او و! د.
3 # 57aاړ وa # ,ن ور2
دQ4L; E
د > ,ز ,,ر د 7 ,"aر ا ،د aد Pر ټ د ادو
5و او د رIن ازو #د ر>a ,اaو a ! 7د ( ,a Pاخ
"aوه< .د > ,ز ,,هIاراز 7ا #د ا Vر 5a
د وړاa ,د !"# Pر اړ( a V#ا .2 aد ،
# -!aد
LPاړوa ( ,د !"# Pا ( 2 o:#د ,ر( او ? ر V,د
! /اړ#و د ر ر a Kد !> Pد ( دا ( د و!ا [ا ,ر
a o#د Pد > – QاNد Vر, ,a 5a ,وړ ا Q3
ډول د .ه= دا qع ا K =#ډ( a /#ن د ،د > ,د
زن ا د aد !"# PوړاQ(,و ,د ,!V =; ,7 3ا و:
• ( هاړa 5د !"# Pاو و( ر 2 I؛
• د (Vو ا ( Z,ا9sXح د اNد )2:aاNد qK (,tKد
aد Pد > و ر اه # LIز( ,7و ,او د اNد "ل
VKرو ! ، V ،,ر ،د ر, aخ ،اNد ود او اام اQ3و ,aو2؛
• [ V X5رو – Q> ( ,اNد ډ ,aد ا Vر د د Ws#
ر د > aد Pا !"# Q3او 2 (Q#؛ د ،
# -!aد Q,#ا ,د LP
اړو ( VW ,و
ام ١٩٩٧ل د LPاړوa ( ,د Pو
ام 7ر
واو هف د (Vو ا » ( Z,اNد« او 9ن Pړ # ,
Q,# -,ا, ,ر( او ? ,aا [ ، Q3ل ؤ.
121
• ت او (Uات ,7 !"# #و ,او و
ر د ه $و( :د ?, ،ر( او
,د ا ,a # ,5 Lا Q3؛
• د 5aو V,د و 7ر aد Pو LK/او 5aا # 5او
VMادار ,7 #و !> # ,او o:ه ،2 it# ,Kه$
ه !> ( ,Kد Rtل د او د Ws#وړ و.
د E Xړو ه
د د ر = >ل N C$,رت ر وا I; ، 5د 2د
, =I#او ,Nن Pړ ,او د اPا} ،رIن او و د ,رو $aړو د
و ,a R, Lر .د د VKر ,د هو 7ر 7 2د
,RMد دKع و ه c$Iرا| # 2 #اړو ,ا7ن او VMروا (
و # L5هف او ر ,7 ,و,ل .ا Vر د $a !a9aړو او د
ه $د ,:R,او و ,د !!tر ( 7ر ر ٧ -T) ,7ټ( (:#
د .د ( !"# /ر ً/sد ه Iب ( # Qا tPو.2
د ! ا ) (NSPاو د د Vر اړوP ,ړول د LM9X VMوV,
ار
,,او ادارو د ,د او د رIن 2 R,دا د د د L,Iqو 2دا
د V!5او > ,د ,3م P ,ړ د .او دا د در 7رو
VIد:
• ; }Fxل ! :د ! ا LرIن #ور ،cرIن د(Iا M Z#
( ه 5 $ا
L/ ( LRKو او ( د aن ر وړا Q(,ور. #
رIن د aد Pد Pړو1 ،ر ،ف او I /#ل د aد Pدور د ;I
2او ,اړ iUډول LM9Xاو ا5ر iI5aد .ا Wد اړ د هادو,
# ( |#د .د ا R(Kد "Xا د Pب ا #هادو ,د [ Vر ر د
aد Pه ,2 ( !Vه= د 3هادو ,ر ,,Iد دa UKدP
3 (#ړ ( 5 ،ه $دو!ا [ا ,د دN Nت او وړ #ه!V
!tت و ( ( ، ,ه $ا د اPا} ا ور #و ،د هas $
74
IUو.2
% ٧ -Mآټ
د ا
ر |رت د دو ار .د
رFن
ا
@ 4ان [
هادو,
ا,N !Uان
@AB
اEاA
د دو /ر hA
د 2-P
د ا ,Nن [
" IVد ا !Uهادو ,د و L5
LVMد
دو Lر}
,Nان
د
F
ار رhA
[
هادو,
ا[ !U
74
SIPRI 2007, SIPRI Yearbook: Armaments, Disarmament and International Security, Oxford University Press,
2007.
122
د رIن
5ا >
cاو (
"a
.
ا
X
دE
#د ;IPر (ا[
ر} د R, #/(:# a
؛ [
# L,,N
,رو ه$
3ر ,7
),ر( (
.,
?( ر
LM9X
V ،د
2-P
و L5د
ا!U
,Nا,
وL
د ا
7
د Vر اړو,
L,,Nاو
:و. Z!7 LU
5a
ا !5و.2
! ا
او د
Vر ر
اړو ,
,"a ,a
او
1رو (؛
,,,N
K,و.
, R,
aدP
1رو
[
هادو ,
اPا} ډ(
و L5د و(
2ا(Q
LM9X
د ا ,Nن د Nا ,د
ا/,ذ او #
" IVد
Z!7
Nا ,
:و LU
ا !5
ا,N !Uان
و L
3ړ .
,Nان
(ا[ د
2-P
و L5د,
3ړ
ا!5؛ [
,رو
دا( Iا
د ا
Vر د
وړا،Q(,
او
Ws#
و L
3ړ .
# LVM
:ر
ور؛ د
ا Vر
fح او
Ws#
.
د aدP
وړا Q(,
# LVM
:ر
ور
د Nا,
وړا Q(,
او ( IIq
(N UKاi,
#و(
# LVM
:ر
ور؛
Nاi,
.RWs#
د@ 1ا'
Nاi,
#و(
Q
,Nا,ن ,Nا,ن
د ه $د
[
>
هادو> !w ,,N ,؛ د
9 ,ن
ه!V
رIن
uN LM9Xوت 1ر
3ړ ا.!5
د و
Rر(
(#و2
123
د ,د
,,9
ه: !Vر
ور؛ د
9 ,ن
RWs#؛ >x
ړ
,Nا,ن
;ارت
د #ار #د
و وژو
3ر او
1ر
3ړ
V
; 0
( V
;
ورو ;a
ا/
#د #و د
د0
;و ر ا
(#
;ب
( ( . ,
>.
د و! د
#ار9 #ن
Pړو او
.( RWs#
د و! د
[
د ا95س او
ادار Kد او هادو# ,ار#
اPا} 7وړا Q(,
در !3
هN !Vا ,ډ(
و( L5
(2Vن
23و,
uN ,aوت )2ا((Q
R,و.a
#!IU
(2,ا
[
د ه $د
هادو ,ر(,N ,ا.,
!w
,a L,,NاPا} 7د 5a
اW5 !5
3ر
2ا( # Qا #؛
[
( اړQ5
=I#و .,ر( ,
د 5aا5
Rرات >
• ; :q23د ا د Ws#و L5دا د رIن د ,د # I1د
aد Pر7 ,ر د LVMد {! ,tKو .2ا ډ( ;= ¥(,
,د و Pد ور V,د ر ه=؛
• ارزو او د زد 7وړ در :رIن د ا د Ws#اړ ارNم او اPات #
!{ ., ,7د LVMد اړو,و ادارو ا د رو ,د pه !Vوړا ,
ر> ,د Ws#د ر ,ر 5را اړ( iد او د د Vرو ,د ( ا
(#اXل Ws#د .,
د Pړو د رIن R, Qد fح د > ,د ز ,,د
R,د # ,5ر 5را اه . LIد اړ د ا Lاړو ,ر=R {I ,I
zون ا (7ر و, .ر ,tKا م و,ل WU ،رت د :د
ر {I ,Iاو > ,د زz
|# ,,و رو # ,tK V,ود ورل ،وز(ا # ,د
ر #Uq ,Iد W5ور ر د > ,د ز ,,ه< ،ر23 ,Iو د
# ,د ( دا( Iار fW#د Kوا او د وړ #Uq X5ه !Vد هVIر
ر د :ور( دردل.
Yر; ab
Pړو V,او ,رو $aړو :ر z,3 #د NRMدKع د ډ(و ,!V It
د .د اړ د د W5 Qا #ه= ا {ر (2, . I#ا sد 3ډول
z,3د دو ,او اړو,و 5aا V,5او د VM ia Kادارو را> ( ډ(
ا7 Q3ر د .دا z,3و د د 3اړ! ,5ل اړو,و # ,"a ,a #Uq
اWUر ور او دا د Pړو ; Iا. Q3
124
د د 3ا ( ل (,ر !-و ! ,د ه او ,رو د هادو ,د ر(,
ټ د ? ،او ا Lر VM3ډ د د aو ,او ان اړ د
!-و ! ,د Pړو ,د Iن د ? او ا #Uqه !Vړ( د
د "a Qدا( .2د "a 3د aو ,او ان د ? W5 tKو.2
د 3ډول ( "aاړو,و Pړو(2, # V,ا N sور(1, 5 2ت او
W# a#د # 2ه7 $ر ر و!{ a -,و ,او ان د Nا,
75
Pړو د ? و7 # z,ر ا.?,
د z,3 !5و د دا(و aو z,3و zون ه # #Uq $م اړول c
د ا وړ د.
% ٨ -Mټ
د E ab 46ړ/
F% -١ا
-٢د ; abڅ
ab -٣ورو
,$ =; 5و,
د ( د ,Nن د [ اړ ,5
ه VK LW !Vو2
2 o:# {
? 5
( qع #م واړو او ;=
,$و.,
د Mر وړاQ(,و ,و , ،2دا
Q,ا 2
ر او د اWUر وړ او /
, #ه ،cووا(
,ه.c
د ز( #!t #وړا Q(,و2
د ( z,3دا Lو – ,
د ،ه! ؤ ،
}! #ا Kو.
( Z C(a ( Z ,/!#
2 Rt# z,3
و 2 Uو اKq
!tت 2 I
( # z,3 ،
Zوا (1, #ت
2ا .
د ( او اړو,N ,ن ه!V
رأ( ور 5 V
ر Iدر(| رو2 ,
5a z,3ا# V,5
د 5هف ر !tت I
2
د z,3و> L5
( z,3 Y #!t
(cد
د ,رو V!5ه !Vور
( W5دو ,و2
د ( Q j
د /ه Iاو اړ( , Zډ( R(fد ,Vال د .د اQ3ب ر (a Zډ(
zو iU 5 ،و L5ه iI5a #!t K $و #د qع د Rt#ر
Pړو V,ا ز( .2 #د اړ د7 ,7 3رو ,م و:,
• #ووا( 3 V, 5 #اړ؛ ( ډ( ;I
!IPه # 2 $د V,م را2 5؛
Source: http://www.womenpeacesecurity.org/
125
75
• a #ن 2و VK #د Zا [ V,5اNا7 #س
ر ،2ه ( $ه $و 2و ه $اNام 7 (aس ر =; .2
V# ،2 Z 5 ,$ار و2؛
• zو ،م اړو !IP V,او ا ,Kا/د و2؛
• Itاو ر Qو !IP V,ا/د
(ا[ ,Vد aن راو! ر , ، , aد و Pه (a $ر Iاو 3رI
z,3و او L5P ,و.
>Fاو ه;
{Iاو ه V# ,a ,#ل {ر .cI#دو د زن د #(1,او در(? ,
5و ر 7او V!5 # IRاو ,aاiU . Q3
و 7 # L5د {I 3او ه 5a ,#و V,او ;$a Iړو #
[ ور # 2زن ,د و.,
ر Fاab F
# IUرIن دو د : ,د اPا} Nد رو ,ر ,او د و د { .
(I,د
ر ,Iاz,3 UIو #څ ا7ن [ ,;a #Uqره ,
I#س .,د > ,ز M X5 [ ,,د ر ورc #
د اz,3 UIو zون ،د دz,3 3و 7ر ا7ن ه!t $ت ا
رIن !5د ,و # Pور.
رV>F F
ر {I ,Iد ا Lاو Uا t# !} Lد NRMد دKع د ,tKر د
;= > Vد .د v! {Iډو ,وPد ،د ه !IP $دا( 9) {I Iد دKع( او
{I Nد( ,ا[ د 3 ,a #Uq Xر د ) Vد ! ا
#و( ! ،(iد .رIن د3 ,ړ ا 5و هوو دKع ،ا Lاو uNء
,aا 5ر ,و ،دا د > ,د ز.cI# {
,,
] ( 2ر
د اVن Xرت وز(ا ,او اړو,و وزار ,#روا او ادارو هIاراز د
VMز ( VW ،ْIR | 5 ,,اړ( Vد ,$د 5و ر 5را
اه ( VW . LIاړ( Vا ! ,!V vو V ( [ ,د (:#
ل .دا ه= د ارز Lوړ د د /ه ,! v! [ Iم و =; # ,
PړوI# V,س و . 7,د Pړو ,ر V,او هVIران او هIاراز ډ ا(Q
126
ر او /,ذ و V,ز 7 ,,و ! .2د /ه ,! Iا,
لI# 5 ،س > pو #او # I1اړ( Vو.,
د { د @CWد1ع
د ،
# -!aد > ,ه $ز ,,د LPد # NRMو د ه $د ر زړ
[ 7د ,ر( او ? ژو ,د # i,ب د وا LtNاو ! او (2,ا
sد Pړو ( |# V,اړ(P Vړ .2ا # Lم اړو V,ز ,,د
> ، LtK sډ( و ( VW Q> L5اړ( . Vد 7ر دو 7
د V!5ور[ ا اړ#و #م واړو .د 3ډول اU9fت 5را اه ، LIه= د ا
Vر د #څ او ه= د W5 V Vدار ،
#م ! ا Lد
ړو ,aWاو ه= >! ر ;= د.
د ا ,"aد و و
2و د zون او د ,RMدKع اړوf ,tK ,ح او 7ر
ر ,7ډول د:
•
•
•
•
•
د " sد ا اړ#و او ړو !> ,aWد >Qو ز ,,
ل؛
د 3دو روا Iل د " sد ډ او د "! ا |# V,#د
t#او اړ( Vر 7ر هارول؛
د "! ا ا (#د # -!aد xa LPو7ړ زورز( # #م
واړو ،ود ورل؛
د " sډ د :ر7 Lر 5aو # V,د !#ا( Qزد 2او
7رو ,د ا(a sاaول #د ا ر هc$Iو او ا V(#اNا#
7س ر 2؛
! sد fح ( ا رل ( د " !IU sد .,
د " =; LtK sد [ s ! Vد 7س #راوړ iI ,ا # V##د ! او
z,aو , sا c5او ! !,ډ( cا . Q3د ,RMد دKع ( LCوV,
V ,tKد ,Nن د Ws#اړ( iد .د NRMدKع ; Iد # V5ه $و 5ر (
o:ارز = Pد و,N ،ن د , ( IIq (,رP ,ړول Lد او د
" ! ،او iaا s !!Iد . 3 IU
% ٩ -Mټ
ان د s3 QLد @CWد د1ع ا
ت
ان د ! ا Lد (ONS) Kو (PROSECs) {I (7او د وا {I
) (DISECsد " sهVIر PROSECs .او : DISSECsر z,3 #او
127
> Pړو #هاد ا ا[ # ,اa ,aا .2 aد هاد د ,د
2 Q 3ا ( ا ##وا 7د W5 V Vدار
ور # LVM # ,Q,V V,د V[ ،2 # ,ه # IR $د !
ا Lد # Kرټ ور ،م د ! ا Lرا او د ډول د دو Lد ر( Lر د
دار:,7ء اه. LI
PROSECsاو DISECsد > ,د ز ,,ر ا(© 2 Iد 7د
" sا /, ,aذ و .د {I 3د د ر Pړ ډاډ ور2
#د > ,ز ,,د ه 7 $ا د Uو
2و ا
اړ#و .2 Vt
:
http://www.daco-sl.org.encyclopedia/1_gov/1_4ons.htm
] 2او ا@ - 1ZAت ز(;ا
# IUد NRMد دKع i(Iه $و L5ډ( !C3د د > ,د ز ,,د
( ( VWد ا}9ف 7ر را| #و ( .ا}9ف د > ,د
ز I ,,ز(ت و ،ه هN $ت c iI5aاو د 7ر ه زن د
:Kرو
,ا .c # ,5 ,هIاراز ه $د 7ر zو :aاو
taه= { . 7 7#
ډ(و هادو ,د > ,د ز ,,ر ډ( د د درواز -=!3 M ( 2#
(ل # IR !Wد Pړو ,د و Iل ا او }uN
}! ون و .2ه Iو Pد ا Vر اM9Xت ) 2 (SSRد ,دا د د
Nرت رواa # saن ور -, ،2د ه , $زاد Vد اc L
iI5aؤ د ه , $د Nرت د [
W Iا {
!5 ,a Lول او /,ذ
درد I .ا( s Qا اړو ,"a ,او z
,Q,Vون ( ډ( ا7 Q3ر د
P s ! #ړو:K ,a V,ر راو .د > ,ز ,,ه $وL5
ډ( ز(ت اWUر او Nت iI5aد د ( Iا((2, ( Qا 23 VWو او (
ه(2, $ال (Vن و .د 3ډول 2#9ا د ا د ا 5او ود
ر د ,VMوړا ,د ( Nت #ر وا. 5
! د > ,د ز ( ,,ا}9ف Pړ( VM # cاو د ا Vر
/, ,a ,tKذ ا ،2د (a V> ,7 3م و,ل :
• ( VWا}9ف (aد ډ او ز ,,د ! /ډو ,از(ب ,5و #؛
• د ( VWا}9ف ر z (aاXل و> #د ه 23د [ {
M 2-,
( 5ا ,5و !#او 5 !aا د [ن [ ,و . ,د و P
(aرو ,و :د ا}9ف Q{aاXل او ه ,Kد؟ ا}9ف د وړا,
Mب ور V,د؟ د ا}9ف Mود م د؟ د ا}9ف :د؟ د ا}9ف و( ,
د؟؛
128
• د اV Lر د ر د -,ا ،د Pړو ,د و ه!t !Vت دردل او
( VWا}9ف د xa LPاز(ب دردل #و ره) 2 Wد
VWد ,د #!t #وا 7 2 -,
PړوI# V,س > V> =; ( ،2 pد اړ د(؛
• ( VWا}9ف د ه $ره ,او ,وا د Pړو V,
در,و iI5aو؛
• د > ,د ز ,,اWUر # ,5او ور #ود ورل ) د اړ K =;,
.(2 ts
% ١٠ -Mټ
د ا (C(1ا
ر ](ASSN) 2
ASSNد ,(aد ا2 (R(Kو د VWا ( c!(I#ډ( ل د
-,د ز VW ( ,,د ا Vر د ا M #M9Xد ه زن c3او.
ASSNد # # 5د > ,د !a9aز ,,او د > ,د
ز |# VW ,,د IUډ
ر ه c$Iرا| 2 #او د دو ,رو,
و . ,د ( ا ,7 VW (R(Kد د 3ز ,,د VWد راوړ د ه ( 23
ا# !Xا2 o:# a I,ا a .د ( aد ه ( د ا# !Xا I,د
#ا 5د ه ( زن aوړ 2ا , # VW > #ر ارز ,د
ه! ور 5aا R(Kد او ا !} Lو.
!5 ASSNذا# #ا I,د د 3و )Nر( او د Iد ا > sم
د Pدو taاو ا R(Kاو ,رو [( ,ه او #!tا/د
د ا Vر p Mرا| #او د ډ ا( Qا Lاو ر aوLa
و.
د 7س #را #!t !3او ASSN a#د ه ( $ر ټ د Pړو { د
د ا Vر د ا #M9Xاو aن م ,د $a !a9aړو او }! | د
د(ګ د ود ر P ,Kړ 2او د Pړو V,او ,a V,, =I#د W
ا Q3د ,ر د ه ډ ( 7 "aر وا.
د ASSN 5د ورو و ,5د (
ا د د UKو د 7س #
را ,a a# !3د "aر ( Iر Pړ (W(7 ،2د SSRه !Vد W5وا#و د
دوو z,3و aو Laو ،2د Pړ ,د SSRد ا( sه !Vد ( وژ ر
aو Laو 2او ! /ا (R(Kهادو ,د SSRروزوQ V,وP ,ړ 2ل.
http:africansecuritynetwork.org/ :
ډ ا()و ر ر ل
ډ ا(Qو ر ر ل هN ( $ت د د ,RMد دKع ر , i(Iر ه= وړ
.د ا #M9Xد ه< ه !Vد #!tد (7 Vر د 3ډول ر ا Vر
129
U ,aر # ,ود ور .ډ ا( Qر ا د ,RMد دKع د i(Iر (
ډ( ;= ا$a iQ3ړ و
[ او ه $ه و 2 L5و3اړ 7ا/د
و.2
ډ ا(Qو ر ر ل هN ( $ت د د ,RMد دKع د iI i(Iد > د !a9a
ر ا ،5ه $ا Vر 5a a #!tد او (
ور ا 5 ، ,دا ه $ن د د 2 qUا ا Lاو Uا,2 L
(:ن .cدا ه $و L5د اه LIوړ د SSRاو د ا Vر VMا #د
Uد #Uqو a 5 ،ه= دا w ( #د " Lدا(
"ود(.c
% ١١ -Mټ
ډ ا()و ر د ر >.او T
>.
•
•
•
•
•
د ,RMد دKع د iI i(Iد
> ,رو #ه= ا5
2#9 U Raز( ،#د ##
:K ,a V,, =I#ر ز(c#
#Uq (,د ر ا
رارو
د ژورو ,2ر ر
ر #د ه #Uq $د
ا Vر !wو ,ر 2#
د ،د و ر ا,Vت aاaو
T
• Uq iw2 " V#ت
( ډول U (:#م
Z!5د ا او !} }uNد
ف , V,ه= (د( c
ه cاو N #ردا. ,
• ډ ا(Qو ر د هVIر
Rرا , #هc
• $م = وLMq
Pد ,و ،د ( ©!3او اW
و V,ا?,ر اIMل د
• ; /ت او ,وړ $!W#ت
د ط د ډ ا(Qو ر ا ه<ل و ،ا ژور,ن # (:#
دا ,a #Uqد رټ ور ر "7 # IVس ر ا 2او ( د ه$
#Uqه !Vرټ ور 2ا د Uم 3 V!5م و,
.
( qع (aم و ,ډ ا( Qر q ( ْIMع دا V ,a ,د
NRMد دKع ( زن ( 3اړ (aوو( # X5 .د د(Iا ر اR,
دو ,ډ ا( Qر ډ( و L5د ر ,د ا 5او رر رو M |# ,
Cاړو .دا د ز ,,د ,$د رو5 ,و ر ډ( و Q, L5ا :دا
(aډ( ,و د NRMد دKع او د ( ر3و !"# V,او د او !"# {a a
# |#و ١٢ -T .ټ ه ,
$رو2 ,ا د ( زن ( د 5
$م د ##ر ا وا !5او د NRMد دKع ( qع د ه $د 5و اراد .
130
% ١٢ -Mټ
د اړ )6ا 6
)bډ ا()و ر د a.رر %ر
8 }0
• دو ( در ;= > (a VK # Vور #هوو ار و o: ،او Rt#
( 2
• #ه "a ( ( ,a V> Iو,
( 26 bو7
• ! زن ,رو ( ا}9ف و ،ډاډ ا 2د ا}9ف >ل
23ه ,a ,$ $ه cر #وړاc ,
• د ر وړ د ( و( ,و>
F; }CX
;23س وX
• L, !5و( , :ا[ ه[ # #Uq $اب ورW5 V 2و ,
Pد دUq , !5 V!a ،ت وړا 2 ,او ,#!t #UWsور2
• د "aرو ر د ر 5و ,V # V,وا – ه!t (a (# # $ت
ور 2
د ه 8ر rو ا 7
• د Nاو رو!t ,ت وړا!t W5 z ( #UWs V ،2 ,ت .د
ا اړ(!t Vت او ( د ,RMد دKع د اړوq ,ع ه !Vاو (
!t 1Iت ،د (1, /ت ،ارNم او اUاد ( ا }Mاو دا ,ر !tت
و.
4:
;23ت او 6 ;23و
• qب ا !> ( P7و L5او #UWsد اړ( , Zو L5و,
• 2 #UWsد > Cاو z,3و ه !Vو
• دا !t 1Iت وړا 2 ,ژور,ن و2ا د ه!5 xa $
,2وړا2 ,
د ;
4:ر د ا2روړ 2او %او
• دا د اWUر وړ Wاو UWsت #او زن #ا tPو # 2
د ا Vر د وا Iد ! /اړ ,5ه R( # !Vاو ر !tت
! .2 7 #د ا Vر ($ړو t# 2و ,اWUر د
, w o# V#د 2#او .
• ر ( #ا[ ه $و !a L5ور 2ر ه= #اه LIوړ }! W5 ,a
ل 3اړ
• #ا }Mر ا iR( (a !5و ه $د اWUر وړ و.
131
ل26 (()ون ر ل ( راډ4; 2ر و-> ,a ,$ I; •
وا-, 2 زد,V# • د د
7 ((' ارزF Q6
,(I , او د ا, ( و,7 , ارزو# او2 LWe را>ل,> ر#UWs •
2 و2 ( زدa#
:
Until the Violance Stops, Advocacy Tookit, 2005,
http://www.vdayeurope.org/newsletters/advocacydoc.pdf
ر دQ(ع ډ اK د د,RM ر د,, زU/,ا3 ر د#!t #(ا راز د زIه
= ه،Q(5 ا5 Michigan Resource Center on Domestic and Sexual Violance
: 7, Y ,, ا,7 ر3 د،2 ts
http://www.mcadsv.org/mrcdsv/resource/Bibliographies/Media%20Advocacy%20for%20Nonprofits.pdf
X ; ر او ارزو وG; ا46 ع ر1 د دCW د
,!ړول د دP ر د ( ت, او ارزو, د ر,(I ع دK د د,RM د
| د# (, او د,tK ع دK د دNRM د,, > د ز, د. ( ز( د
دLړP iw2 ( ( ډ## ? 5 ر دV ا. دL ( > ډP د وV(اړ
د# M U Q3 د او ا, ،c ل, # K/ 3 L5 ( ډ( و,II# Q3 اIU ( ع دK د دNRM اْ د.c(zaa , ا، ر اړ$ ه,, > ز,
, . (و ( ول# او زنL5 د و, ! د راو,,a 2 ( (ا[ د
. دL !لt Q3 ا7I
د# RN دIU ( امN د ( اPد و
,tK رو ادارو د, ع ر دK د د,RM د،Ltq ډول ( هاد د وI ه
ع ر دK د دNRM د،
# )د ل, و( ا,رو وړا1 0 ل دI
R, L ( (بa عq ( د رو د# ,وR او,K د هi(I
.(
V[ ،,( م وa 2 ع دq !a ( ،(بa xa ړ ( زشP 3د رو
ړP 3ا د رو5 !a . دW5 VI, رل ا# ,K >ل هi(I ( ع دK د د,RM د
# ودLW, مI# ر ( {ر,K(ب د اوږد د هa ( xa = ! ه,( م وa = دا ه5 .c ور# ,K;ل هz # Q5 ( اړ#
(بa دP د و, ، ور7 L ارز5 (و# L5 د و,Kاوږد;ل ه
.2ن ورa # ,روt
( دiU (نa !w اوږ د رل )د او ر# ,Kع هK د د,RM د
.2 ه= وL/ (, ( ( د3I ه,-, !لt w دQ3ا
ta :a د او, دا د ه ارزو$ل ه,( م وa # LtN( ;= وا
زدa# د5 . ,س ر و7 # $ ه# ,, > ز, ( د3
132
،2ر ,او Ws#د ( ډ( ;= .c # # i(I#د > ,د ز ,,د رV,
و # Ltqم ,دا (aد ,RMد دKع د ( i(Iد او 7Iد (,
7س #راوړ ورو 7س ,7و,ل .
zدا ( Uq I Bت د ا #ارزو ,7 ,و ,او د NRMد
دKع ر ( 7 i(Iد !a9aز ,,د ,tKهف #د رو 7ر
و.2
% ١٣ -Mټ
د ا u( FWد هو او د @CWد د1ع د '(Fد ا )bر د ر %ټ
د \ :رو
د ر اړ6
• د aن او د
,Nن aن
•
•
•
•
•
• د هVIر( 7ر د
,> ,وړ ل
)VM3
زQ> ،,,
3ر[ ،VW ،,-د
! او z,aو La
و7ړ ز(,,
•
•
•
•
د د(Iا ( uK V#د
•
ه uK ( $ا5ل د
> ,ډ و2ا
> د aن د زاد
ر ا
# Q3
LtKو2
•
76
د ن او اوږد
0ل ا)b
:رو
• a
• ,Nن Pړو ,
aن
• د او ,Nن
Pړو ,د aن
RWs#ل
• د او ,Nن د
aن ,د
V!5ژوLW ,
aن
( qع ,a
ز(ت د(ګ
د ( qع د
اه LIز(#ل
د 5aوا او =I#
1, V,,
aن
د ¸/ V!5 Uاو
aن aن
5و ,
,,a
• د > ,د ر د
د ا/,اد 23و
اQ3ب ز(#ل
;ر،,K ،,#
ه او #ا I,
• د > ,د ډ
aن
tKب دا (
R(fد aوز
د ,ډ ،LK
=I# {
V!5
ز; ,ر ,#او
/, ,a V,,ذ ا
اQ3ب aن
.2
VWاو3ر[,-
د ه ,Kاو
I1# ,tKل
هVIر ،اIUد او
( د > ,د ډ
(وا aن
د , =I#و
•
د ,ډ او
,aد /,ذ ,ر د
ر, LIل ډ(
> ,د ډ د 5a
اw 5
ا 5ا5ل
• د ## U
J.Chapman, „Monitoring and Evaluatiing Advocacy“, PLA Notes, 43:48-52, 2002.
133
76
•
•
• د V!5د { xa
و7ړ 2#9
•
•
,ډ ر د دا
Y3و وا
( 2ا,II# 5
7س و
د > ,د
ز ,,د L,,N
ِوړ ل
د ا/,اد ,RMاو
دNرت د ,I
دا RMق (
5ا",ر
!#ا#W5 5
د > ,د
زLK ,,
aن 5 #
7 IU L,س
ر 2او د ,RM
د دKع ر aوLa
و2
Mب ور او
a LK/ن
• ا Lاو uNء #د
Uد 7 V!5س
ر د ا#M9X
راو .
u
د ا Vر # X5 ،,tKد د UKاو ! ا رو اړ ا د "# L
" ,7 Xد .ا Wد ! اUq Lت w ( #هIا L" (a 3
و 5 ، #د ( ( او I!N VM Lو ,7د ا Vر Pړ , ( Lر3وV,
و .ډ( ز(ت ", ( Lوړ ا/دو ،ا95س او ادار Kد ,aد وا.
د > ,د ز ,,د ,RMد دKع ر ,tKاPا} ! Nد ا Lاو uNء
،, =I# #Uqد LK/او Mب ور .a R, =; # ,5
د Kه7 $رو رو #ار و -,د ا Vر اړ د ,RMد دKع
7 ,(Iر وال #د ! او z,aو ! ،او iaا s !!Iد ا Vر او uNء
د $aړو ا او a , =I#ن راو .د KهIازار د VW ،,2
( رو ,a R, ,ر Yوا او دا ( ه= ود د د 3و ا-, Q3
ارز( aاو ورل .
,د (دو ,وړ د د ,RMد دKع ر ا( #ا[ ه $و L5ر
#ه M $د ه $د دKع ر رار ،L( #ر او .دا Kق ,
#د > ,د ( زن "!(2, ( ! ،ال sد3 ,ړ اI; ،!5
دا د #ه M ( $ر د ه $او ادار Pړ ,a Lه
134
و .د ( ر # #ه ( $ژ aد ا Vر $aړ c(c3
. #
د ( ر #دا (ا[ ( !5 # , aد ,رو ا ا،2 C(,
V!aد ر #ب tدا ه= د د ه[ $اب ه !Vه= VKو 2د ا Vر او د
"ود او ta :aو ,VM V,ا ( ا1,ر ،cډ( و L5د ه[ $ا,a
" 1Kل او د ژور aن راو! 95ف و .د ##او د ! V!5وa ,ن راو
( #ر( و د , ،د و Pد ,RMد دKع ر ا #د ه(a as $
Pړ .
د د ( ز
ن ;] ; .
د ,RMد دKع د i(Iر ( اP #ړ :2
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
د ! , #Uqل
د ! 5aا ,ل
د ه ,Kاو , Rل
د ! , ,$ل
د /ه Iد [(, ,ل
د Zد ر ر د tرو, ,ل
د ! z5و, ,ل
د ,2د اړ#و ,ل
د ر 9ن ,ل
د aدN :a ،Pاوو او ;ر, ,#ل
د s5و, ,ل
L3 2د (Fهف
• د "! د(Iا ## V#او د "! ا روا م [ن #اړول
• ! sد د(Iا ## V#او د ا Lر د و وزار ,#م [ن #اړول
• د ر د (2,ا او Iا(Qو $aړو م [ن #اړول
د E Xړو ه 4ه
• د ه $ادارو او , ##ل د Pړو ,ر و L
• د ه $د ! , V,, =I#ل
• ا د و د(Iا V#ازو او د ه , $د
ا ,ل
د ه|Fو ډ د ] 2او اE 1ZAړول
• ډ ا(Qو ر ر ل
• د ! 5 ,$ول او ود ورل
135
•
•
•
•
•
د ( W5 c3 ( # VWل
# IR #UWsاړ(-> Vل
/ W5 #UWsا ,,دا(ول
د 5 #!t #UWsول
د اWUر #
د CWد د1ع ر د 46ا; Gرل او ارزول
• د د ا, ,,a Q3ل
• د > ,د زن د هVIر وړ ل
136
K
ANGELA MACKAY
روز
137
138
Angela Mackay
روز
دا Kه7 $رورو ر Yا د > ,زن 7 -,د ( ا،iQ3
/ف او د(Iا Z#ا Vر د VMا ر د روز ,ا( Qو
ام fح او ود وz,
وا.!5
د > ,د ز ,,ا د ا Vر ر, ( V,رو > ,ز # ,,روز,
# -,د ،د (aب sد ،ه a # $او زد 2د 7ر
د ,ډ( P cد د .د د(Iا د و د ,رو !# #Uqد ا
Vر د ر ,ه !Vد روز ,اد د " Iډ( cد او [ M #7Mد
QIور L/او ارز iI5a Lد .د د ,!7 #2-I, 3ډ( ز(ت د :ډ(و [(,
#د ا Vر اM9Xت 7ر ال د P > ,ړ( a L
2 ,2او Nار درد؛ د ( ارز Lو V,او tو Z#I V,ارزو :, ,وا
او د ه Rt# $د روز ,ا(WI ,tK Qد؛ د ((| د ،,ژ aاو !5 ,ا د
! Wر ادو LCI؛ او ( ، I; ( > #دا LtKد zون
ر د > ,د ز ,,او د ا Vر # !aRدد .ه 5 a $اVaر ( د
qع zون 2د ه $ا ( I !5روز ,ا( Qادو Weت ر
د 7ر ډ( اI# iQ3م د a .د دا (:# Kد > ,
ز 5 7 -, ,,روز ,ا( Qاد .2 I
# IUروز o: ( ,اود Iوړ د ,د > ,ز 7 ( ,,
اPاء .2د د ر د روز ,د "ود( ,او ا #,Vه !Vر Yوا او د د ر
د R,د > ,ز 9 ,,و ، 2#د : a K
•
•
•
•
د > ,د ز ,,ر د ,-, Raاو [ا ,2 ,aو
د ( و #روز # ,ز( ,7و ، ,ه ( $و د ا
Vر ر ,او اM9Xت وړ 2
-!aاو a ,ر وا 5م ا Xروز3 ,ر د
د روز ,د د Pاو " ه: !Vر او ,وړا. ,
139
;9(:
د ر د ز
؟
د ( [ 2-,او " را V,!#ر 5را ; Iد د روز ,tK ,د > ,
از(ب ([ #اVن و اخ 2ا > .ل ه $ز ,,او ا ,I,د
دو ;a Lاو (a cد ( [ و او ا"#د وړ #و .د 3ا"#د د ا #M9Xو
وړ او ور او ه2V( ( $ن $م sح ا ,a Lا Q3
او د > د > XUا ا.c iQ3
روز – ه 8د او ه 8د؟
•
•
•
•
روز ,او و ,ډ( وz
L5وډ( .cد ب روز ,ه # ,tK $ا9fق
د هف ( د ه او V/ر ه<ل د #زد 5 V,در(| او
وa Ltqن راوړ او ه; $ر ,#زد 2 2او وړ ا9Xح .2
روز ,د اوږد د اد Vر ,ر اړ ,د ,
;د ( #د(!م 7س #راوړل ( cم د ز( او w2ارزو ,ا(ب
.
د :aا Lد او اخ v(t#د ,د ا VMا روز ,ه bو L5دود(Q
[ او V#روز ,ر اړ 5 ،, ,د #ا I,او ;ر ,#د ود ر
ا [ا c 3 ,د ,Nن وا Iاو د, ,RM :aر ,او
tرو.2 !IU ,
د ا Vر د ا #M9Xر د روز" ,ا ( WU ? #Uq /! 2رت د.
دا Uqت ا ,7ډول و:
-
a#:او LI
د دو ,او ;ر,#
د , ,RM :aر ,او د 7 Ws#ر ر
د ,RM ,او د م #
,RM :a ،LPاود,Nن واI
د " #9ر او "L, #9
د LI 2
د I#س ; ,ر/ :,#ه W5 ،Iا, ،#و
د ر ,او ا LWNدو,
ر رل
• د هف وړ v! !a # ( ( iWfو ،زړو [ # ,ا ,,ر ،ه$
ا د ا 1,م ![ /ا ,و[ [ ،ا ،,د [ا
> 5 ،5aص روزل ( i1K" M ،,,او د ز,ا،i1K" ,,
X5ا ,او Uروا.
• روز ,ا ! vډو3 ,ر 2او , IMد ه $زن ،ر Iاو
( د ( >( -ل و :ه $ا د Iرو
،,د Qو،,
ور ،,"a U ،,:د وW# /د او د IUد Mد ,!V ,(I#و.
140
• ډ( و L5روز ,د ر Mد و ،#-! ,د P =#ړو ,او ( د ه [2V,
oر د ;ر ,#د زد 2د ا( sد aاaو 7ر Xرت .
# IUروز ,د ه 5a V, 2:a ( $د WIد ( ل :cا Wه $
5ذات د 9Uج 7ر ,د.
T Cاو iا
١ -ټ د روز ,د > ,د ا !5اړ [ د وړا,و( وړ }! ,a
ر Yا .دا Uqت [ [2-,و ا( sر اړ ,او د !wب او اه " LI
!cC ,([ /! w /؛ د (ل asد ه $اړو,ب ه= ( a
) #د 2-Pو ورو هادو ،,ا > R,او دا ,رو ( .( ,د ه$
ا Q-,او هIاراز د > ,د > ( Vه= ( . # !a #د وړا7 M ( ,رو
( ( ه= ,د Ws#وړ ,د 5 ،ه[ $ا ,aد وړا ,د د روز,
ر د ( ه اړ Q5ا #د fح و(و( .هIاراز د V, aاو ,;a
V,د وz,و ا1,ر c #ه= د (دون د # IU .د > ,د
زن د ,او ( ,;aل #هP ,-, IU $د د , .د
و Pد د/, /! 3ذو ,وړا[ ,ا (a ,aاUر 2ا .
د > ,ز K, V Q, ,;a ,,و( ( و!ا [ا
# I13 # ,
tش ورل 5 ،7 M , ،دو 7د اړ و3 Lړ وا !5او د
Q,و U /ا #
# WNو ,او و !5 iد,و .2 P #د > ,د
زن د روز ,a(a ,د ا Vر د VMا او د ا #M9Xد ( Mا[ 7ر ,د:
V, aاو ,ر 7 V, 2#9د zو او ,tK :ر ( (ل 2 I
او د دو Lد ار
,,او > ,د زن |#اړ( c# c ،2 (:# Vد LtK
2 (2اوو. ,
د V, aډ( و L5د > ,د ز ,,د ( LCر ژوCa ,وV,
اه 5 ، LIد اړ !aRو Lد د V, aاو V, 7#
|#د #و ،V, a . ,د aروزو (a V,د زد 2و
;aودر( ،cه( 7 $ا[ "! " ،,Kاو " ( ,aود
ول و iU 5 ،#و L5د 3و !t ، (a #ت: ،ر او
٢ - .2 Iټ و د ,-, 2# V, a
وړا !aR -, ,و.
روز د ( و ;.
د روز> ,ل V (a ,tKر #د ا Vر د VMا او ا #M9Xد ه ,Kد 7س
#راوړ ر اړ و .,دا روز ( ,و! د هف ( د tرو # ,5 ,او
aن د ،د ه ،
(a {
$د وړ او د 7س #راوړ وړ و ،دا دا
Mل ه LU ( $وړا
,م cد د هف وړ ډ او > Iع
#ا/د و2ا .
141
،
# IUروز # ,د ( ر V,3در! c #د , ،#!t aه،
; a# cرت د راا ( #2-I,وو Rt3 . Mل
ا1,رو ta K, ،,او 2-I,و V# ,a ,,9و ( ،د ,ا او د ,وړ
W3ن
[ s5ن و او روز c # , a ,او UاIUد #وا z .c ,دا
روز (a ,د ( ا 5ا!a , #و 5a V,و.
[ #7Mد » LKد ا # X5 ، 3 «5د 95 ? 2-Pص ( (
ا R,دو 7 ,اړQ5و ،ر aNاو ( روزQI a ( ,ور
اړ( Vو ،ز(! #و ,واړو ،دا ( د و Pو 3 V, aاړ [ن Vر
2او روز ,د ( Iاو د رو وړ هف o:# #د .روز ,د Uاړ(( V
V!a , i(I#د د(Iا د ود ر ( .c
i(I#د Iوړ #ات V ،ر او
ر ،,د ر3و V,زد ( 2د »"! 5aوا« ر د #ر( v:د ( 7 ,eر
77
ر #اه. LI
! (a # #Uq /م واړول #ا/,اد او "s ##د ( LCوړ ا(5
LKرا| 2 #ا ( , ،ا[ دا V!aد و ر ( tKل (ل ه= .د LK 5د
( و
ا7 ,ر د » , ٢١او 7 «LK , ٢٠١Tر د !-و !,
( و
ام ) (UNDPد LKد ا 5رد اړ#و او د Pدو ا #,Vم
,ه اړQ5و اNا7 ,a #س ر او د ( LCو V,اQ3و 5د LK
د ا 5ر د Pړ Lاو " " ,,aم .,د 3اNات د (
ر ،V,ا ## U/,او ز ,,او د V, aهادو ,ا ا # 5
د .د ( LK IRارزو ,و xaد LKد ا 5اNام د !رو !/
#9V:#اtaدو ر د LKا (5ا : (:# (#ا ## – vا9Xح او ا،Q-,
ب – د ،LK a#:ج ،=!t# -روز ,او زد ،2دال – Mب ورل او از(ب Q,Vم.
aل ه 7س , ,7ا (a #د LKد ا 5د ( ا Q3و د
را| #ر c # cدوو ; # V> Iم واړو:
ا – vد ( tKل او د ر وړ (ل :ر ا95ق ،اz5 /Q-,و ،,د ر ټ ،د ډ
R!t# ? 5ت /VW /ز ، ,,د وا sه ( د # IUان ا ،د -!a
( (uN/,,N #ل ،د ( LIل؛
ب – :s #9V:#دا د ا/,اد ډ ( ز ,,ر د ر ټ # Iو2ا
د !5ا/,اد ) ,Kوزار ،,#ادار ،وا VM3 ،ز (,ړو ه,K
#ورc؛
ج – ا/,اد :sد ه او ;ر ,#ذ ،5د ز ,,د Pړ Lودا ،,د ا/,اد اPا#
78
ارزو ، ,د ز ,,و.L
ډ( و L5د ارزوI ,ا اود روز ,او د Iوړ |# (,د ,رو ,اړ( Vوا ,
(ا[ V!a ، (q aد روزa LW, ,ور ه= ? وړ .د روز ,ارزول 5را اهLI
V[ ،ه IU $ا ،#M9Xد و 7 (,س #راوړ او د a Uور وړ #
.
77
Fukuda, Sakiki, Carlos Lopes and Khalid Malik (eds), Capcity for Development: New Solutions to Old
Problems, UNDP/Earthscan, London, 2002.
78د ز( #!t #ر -,ه اړ Q5ا LK (5ر و( /s ،cد ،Mfو(! او 7رa ,ن د3
,7ا:2 ts Y ,,
http://www.capacity.undp.org/and OECD DAC, The Chalange of Development-Working Towards Good
Practice. DAC Guidelines and Refrence Series, 2006, www.oecd.org/dataoecd/4/36/326495.pdf
142
روز9 , ( ,ن او ( اNام ,د V!a .ه $د Kو L5او ا,ژ او هIاراز د ( اوږد
د د VKاو ژ I . 3او " /د روز ,د اړ #ر د : M
7ر وPد a . ,د ،د > ,ز ,,د ( دا !5ه( Lاو اWUر ر ه<
V, 2#9 ،او #اړ # #د اوږد د ر !5ژ ># p
.
روز ( ,و د , ،د ( zد هف .د zي د LtKاو هف "ود ارز. L
د >bزد 7
د > ,ز ,,د روز L5a ,tK ,د (aد ,{3ر د زد 2دو,
fح ،2د و Pد وړا ( ,ر > # ,ډ( ز(ت { ا ®a V,5زد
V,د .د 5a ,7 3د ,{3د زد 2ر 7 Q{aرو ,وړا. ,
{3ن # !5ا I,ه cاو 3اړ د #!tد tK # V, 7#ل اوa .
/#و #د q -,ع و ،زد 2و LC[5او ه C$,د؛ دا # X5ه$
و L5ر #د ه وړ د #Uq M 2ر و{3 .ن IU (a
و "a ،2و 2او د Q,و tK Mل R,و.a
در(| د $#راو! ر ( ,ا[ د ,aد راو! ر ه #اړ #د -,ه$
را| #د (a ,,a V!a ،دا رو 2 ,و ( اNام 7س ر cاو
.##د ا Vر د ر V,د Qو را د(ا در(| او ( ( IUا[ د W5
( روزو V,ور #ووا( ه2 5 (a $و وړو a #ن ورa ،2ن . ,
{3ن د !5روز ,او (RUو د "X ،M, ،Mاو ،©!3ا95ق او 3ا95ق ه!V
[ 2-,در(| .ه $ا1,ر 5در(| او د IUاa # N95ن ور ،2د
tد Vه $د ه $د ه( Lد aن 3و؛ WU aرت{3 ،ن V
د 5در(| aن راوړ ه2 ,N (a $ا {3 .ن 5در(| او 2و
وړو #د /د !(7و V Pډار ،د
،Iاښ s5 ،او ( د aد /,ذ او ا",ر ا!
aن ور ،دا ډول aن ( , LCاو IU ( a ,او د ر L/
,Iا را| .:, #
% ١ -Nټ ه_
8ت %روز د د ز
ن ا 46ا )b
اFW
T
)دا(46
a, !aRور
او Zد #دد
او او 2پ
[
W
Xاو
ر;7;Z
;X
iا
ا -vاUاف او
ا – vو L5اRد اړ(2 -> V
ر, LIل د
ب – د روز z
,ارزو ,او 7 !"#ر وا #
> ,د
اړ#و و,
ج – د ا Vر ر V,د /ه Iر د zو زL,,N ,,
143
! Vاو V> #و,
دال -ا Vر د ,tKد 2#9ر »ا9#ن«
و,
هـ -د روزz
,و و
ا # ,ود ور 2او د روز,
د aRاه LIوړ او ر Uqت ا,ب ،2د
#7M ,2a V! 3 # -!aد !V
79
[ [ا ,a
و -د روز ,د و
ا ,د "aر ا
Vر د W5و ا#و د P Qړ 2
ز -د روا/ ,ه Iد # ,5ر د »د(ګ« ډ/
ا 2 V:# VW
وړ
ب – د ا ,9#او
:ا ,ر 2#9
Vر 2
ج -دا Vر
# 2
و (, L
ها( LورV,
دال – د VW
ا 5او د I
ا(Qو a#
اړ(2#9 V
و.2
ا – vد
د > ,د ا – vدو # V,د (,د د ر
V,او
zد ا( Qاو د وړ ه ,Kو>
ز,,
V, 7#
ب -د ر" R, ,ود( ([ #) ,
روز ,ا(Q
اVن ( د دو ار
,,ا د د ورP 2ړ
و
ا,
- 2ډاډ 7س #
د ( ط . #
دو
راوړ د
د ج – د دو:K Lر او ,وړ ا/د د "!
ه $زاد او VM3ز ,,د # ,5ر و VWروز ,ر
,tKد ا
( [
!5اب
Vر د ا#M9X
دال – د taد ا/د LK/او اQ3ب
"ودو
> #ر
Vر – 2د 5دو روا !a #
ور # 2د روز ,و
ا !5 ,وو( L5P .د –
#د د اWUر
هـ -د !5زاد د ا 5ر ,a(a
د 7ور
ا/د و2
P s5د د
ب – Iا(Qو
او (2,ا ار
,,
د :ر Lد
Pړو ر د
!" > ,
ز ,,
و2
ج – د (;#او
ا ,وړا,
د > ,
79
’- Michael Pugh, „Civil Society and the Security Sector: SSR is Too Serious a business to be Left to Soldiers
in Sourcebook in Security Sector Reform, Fluri, Philiip and Hadzic, Miroslav (eds), CCMR, Belgrade, 2004
144
,,ز
2ع وKد
#We a – vا
> و,aW ړو-vر اV د ا
3 ##
, رو, ( د,! دX > د زن ا, ب – د#M9Xد ا
3 لRt
NRM د،,2 ،ت5 ( qU =R $ ه2
دM
(ب و2-? ( ،عKد
> د,
اوVW – ب
,, > د ز, دM /! – ج
د,,ز
,,و ز
,ب« وCV» ! ر د5ا
2د و/ ا
3 ؛ دا ډول2 o:# vtq ت اوN – دال
او/!
# اوa #
LوR « ر وV!5 > »>ل ن د,وړا
ر3 >
2و
3 ډ
80
,؛ ر!و,RM c ( ? ،, د:QI# اوo# - هـ
او2 o:#
قN ,,؛ د اL,د > و
> د, د$ه
رو رو { د ( دو7 و – د دا
,,ز
5ر اVI [ ه, رو,
,tK
3 دV!5 د,a راوړ [ا# س7 ډاډ-ز
.2$, و, # 0 او, « د »رو$او و او ه2#
و
#9V:# – دvا
< د ه5ا
2 و2#9
> , ب – د
,,د ز
د2 و2#9
دUN
»رأس« ډو
و د
W!Pد د راIUا
!5ر ر ا
ا2 |(( د- ج
V,{ {
(
"s ډ د
q "د#ا
2 وL1K"
!" -vا
( ډ,a o#
2 وV# #(ز
دV, د روزو-ب
2 ,ت روN95 ا,, > د ز, – دvا
> , د
# و,5 رWU ا# ((RU او, دو،,Kډول ډول "! )ه
2 > راa -ب
,,ز
)د2 [ ( a (ا2, ج – "! ه اوQI# ،c$Iه
(لI ta
#9V:# او
, و, رو,
دال – د دو5a a ,tK اد/, د اVW V[ ،2 ړP VW - هـ
د
وړ دLW,
2 o:# ت,V اV! ،!" -vا
!5 ر وا,! دوX ( اa , د روز- د ب،(دوژ
> W ه،z,3 #ر: ، ( و،,)و هو
د,روز
(ر, او دا
او د,دو
80
See Chowdhury, Naved, Chelsie Finlay-Notman, and Ingie Hovland, ‘CSO Capacity for Policy Engegement:
Lessons Learned fro the CSPP Consultations in Africa, Asia, and Latin America; ODI Working papers, No.272,
2006, available online at: http://www.odi.org.uk/publications/working_papers/wp272.pdf
145
،ن9 ,روز
( ,( د روزa , روزV, د روزو-ج
#-! ر او:
ا2 ! #ا
2 و2#9 ر#-! ر او: ا د, V! د-دال
V! -ج
2 و3
/ ،دW# , وړا$
د ه# V! ا اوI , د روز- هـ
( د ه،#ts
ل
V! o
#-! او
،2 و2#9 , د روز-v ; اz دV, a او,,(ا ز2, -vا
81
a ر
{ ,ر: 2 [ # وو# اړ,2a -ب
2 >
,-P دو, راوړ د روز# س7 ج – ډاډ
د2 د زد- ب
و ر د اوږد. وړ وWs# د, او, وZ# iw2
82
; ژ
2 و2ر و-> ,a و
ام, د روزV,دال – د روزو
او,Kل هt -ج
,,a وQ{a د
LI رLIاه
5 .,و
و# اړI;
:2 (I#
،,,a
,, ا،,,ژور
د،س ر7
( وPدو
2-,[ (
عq
!aR !Vه
a ( د,
W دIUا
[ او د
LN V,روزو
#
. راو,7
ta د
, ا؛ دI
!" >
د,,ز
I دV!5
(" ډ
iI ز(ت
د5 ،د
،[ ،ta
و( او ادو
( " ډ
ور دQI
83
( # (a V,2#9 $ او د ه,, ز# , ر و دV> (a V> د د. و( دW, ( ح9sX ; اz -81
.c( د روز ر ر,K !" د,;a راوړ# س7 او ډاډ,او م و2# "ود
82
Source: http://www.networklearning,org.
83
Vank, Biljana, Civil Society Empowerment and the Lessons Learned from the Balans, DCAF Working Papers,
No.32, 2002, available online at http://www.dcaf.ch/_docs/WP32.opdf
146
% ٢ -Nټ
د 7; 7;Z
XاT FW
اFW
T
)(0
د ا
Vر
ا#M9X
د
7I
(,
3او د
,RM :a
ر د
ا9Xح
در,و
ا1,ر
Xاو
ر ;7;Z
;X
iا
ا -vد 9ن
ا -vد ا Vر د { ,ل او د روز ,د 7#
Pړو ,و
ر ) (:#ا Q-,ا /! Wد(
د "! 5a
ب "s /! -د ! /اړ#و ,ل )ړړ
[ن د Uد VUو # ,I# /! !#اړ ( #ا !5او
!5اب
ج -د [2-,و روز ,ر ره ,ر وا!5
a #او
دال -د > ,د ,RM :aا C(,او اړ#وو #د
ا,Vت اIUد او
[اب ر روز ,ر وا !5او "! ا,Vت
aور را| #
2
, 7
هـ -!a !" -ر وا !5او د ه #ود
ب -ه, $
ور 2و ,a ,RM :aهو (2,ال اهLI
ز2#9 ,
و!" 2
و -د 3ر ر!و ,د Q, !" ,RM :aو
-> V!5
5aد ! و وړ د ( zاس Pړ 2
اړ( # V
د د ,و s5
Pد د
د W#د او د ا
ا -vاړ( ،2 -> VاIUد او aور #ود ور،2
ځ او
رو 2 ,د > ,ز ,,د او [ا ,او ,
> د ز,,
ډ( و L5ب -د ا Vر Pړ ،,ر ،W#د,وWI ،ل او
ر د و روز,
C,ن !
,ا 2
K
aو Laاو
ج -د zو روز ,ر 7ر هار 2
tش
ه 2#9 $و2
, iI5aد دال -ا [ا ,د روز 3 ,و) 2د
z ,ول؛ د و! ,ل ،د ! او aا; #ر(,#
او K
و(! WIل هـ 2 !"# Q, -او zد 7 Mر و{
,د
>
(#د؛ د
> ,د
زن
, !
,
او
ا ,
د
روزو V,
#د ,
>
147
ز# ,,
در,
و
ر.
>
"sد
,,a
aR
RوL
د [
,Nد
!! !ر
د Q,و د
رM V,3
,
V #
د a
V,
اPاو د
روز ,
ړو,aW
او د ,
>
دز,,
!و,a,
ا Q3
ا "s > -vر UN :د رأس ر ،د
? ړ 7ر رأس د UNر
ب -دا !5ره # LK Wود ور # 2ا
Vر 7 t#س ر 2
ج -ا9#ن او رهWان و # ,د aن و ,2
دال -د روز {
(a " ,و
ا -vد روزf ,(I# ,ح 2د zو 2#9 ,tK
و2
ب -د روز ,د ا #ا 5د ( ,I,رو,
!ل او هIاراز د روزQ,و و
اf ,ح او qU
ج -د ه $ډ د 2#9د 7س #راوړ {
[ »ژ ،9 «W5 aد Raو,[ V,
ز ,,ځ د د(ګ ر .
ا -vد هVIر ,tK #و z,وا !5او
هاړQ5و وړاQ(,و # ,ود ور2
ب -د ن او 7 VWر د > ,د ز,,
Pړ Lد ا Vر ا U =; ( #M9Xد
ج -د > ,زن !5ا Iو ،# ,
"! V!5اړ( Vو ,او ( د LK qU
و ، ,ا,Vت ( (qد.
د ـ 3ر د او # taم واړول LW,
ود #د ( ,زن د Pړو ر # V, a
د د 7س #راوړ ر Uر او زار و( ،
!tPاPاو د V!5اړ#وو 2#او P ،!,ړ
.
د ,ا
,VMاړ د
"! > ,د
ز ,,در(|
و2
د (2,ا ز,,
;ت 7
د > ,
زن
و # 2ځ د
ه ,tK $
د 5aا!5
ر ,N
ا -vه$
ز ,,
"! V!5
اړ( Vر
و ،2د 7ر
ډ "!
#Uqد
ا Vر
Uqت zو
بa -
V,و# ,اc,
اړ#و
= IUو،2
;/ 5 L,,Nم
7ور
د د ر د روز(a R ,ب 7س #را ،د ,{3د زد 2د ,7 3اXل (a
م و,ل :
•
•
•
•
{3ن a#او 3اړ ه $ا/د و) 2روزو -> (a V,د
5aوا a#ا/د و(2؛
{3ن 7ا,ب و) 2ه3 $اړ !5زد 2و ول و(؛
{3ن 3اړ د !5زد 2و اړ( ,a V؛
{3ن د زد 2و ر ا ؛
148
• {3ن (aد !5زد 2و # tKو z,و.
QFا[ل
د د ر د ,{3د زد 2و او ! ، 2 ,aد , !IUاړ #ر
2ا او د
W3ن او (وا ر 7ر هار 2ا ،زد 2و (aد ه5 $
اXل اUت .د Rروزو V,د (a } ,7 3م و:,
•
•
•
•
•
•
•
دو ,tK ،,او( ,و> 5a #وال د ا iاو در,و اMس و2؛
،زادو ،,"a iI5a ? o# ،رل ( او a R,
2#9و 2او دا د و او د Rا( Qزد 2و 3 !Pر د؛
د ,{3د ژو a# ,ا/د و 2 # 2د -, a# 3د ه$
(aزد 2ا Pړ( ( cور او ( L/واN
c؛
د Q,و د Mر د 7 o:#ر و , ،,د Q,و د »,م ,او 7 9ر«؛
د زد 2د ! /ډو ,او 3) |# Z#ږ( Visual Q( ،Audio ( Qاو (a#
اYول و #او و L5وa ( L5ل 2؛
د د xa ,و7ړ ,ا/د و # 2د ادو او |# ,اړ(V
,5و !#؛
اR Q{a RKرات و> او ه $د اړX #رت ر وا # !5د
در,و وړ ! ,5و. #
روز % ] Tد ا
ر د(Fا; ر وړ 7؟
د ا Vر د ا #M9Xاو ا Vر د د(Iا V#ر ,ه !Vد روز7 ,
#او 2 2 5او د .دا Mل د 7 #ر د زد 2و ر اد د
Pړو او Iا Mل د 5 ،د ر ,د ډ(و !! ,V#ر هIا اوس 3
Uان د .ا ,او روزP ,ړ د او روز V,ډ( و L5ه $اد
aاaو د > د ( X5او ( د ( [ 0 2V,اړ#و ر ،2
ًX5ه # 0 $د ا Vر د ا LK/ #M9Xاو Mب ور
اړ ،,5د ,RM :aاUت او دا ,ر اړوs } ## ,ح و .د > ,
ز (a ,,د زد 2و د Pدو ادو aوړا
,م وا !5او L, Mد رزو ,او
زد 2اد .2 Iد 3ډول 7 /! ,,رو iVIد.
د ا
ر د ر 6د د ز
Eړول i( ،ل او د
/1mا6ل
د 3هف ا د د(Iا V#ر ,د #Uqه !Vد ه د ا 5او د ,RM
د دKع د و
ا ،,د(Iا ## V#او ډ ا(Qو ر د ا!aR Q3
هVIر( او هIاراز د > ,د ز ،,,د ا Vر ،د(Iا ## V#او VM
149
¥(, IM ا$ د ه.[
وiVI ر7 ر ا7 , د و
ا, ر د روز,#وزار
: ډول د,7
هو؛Q> ح9X ا,Kو هz
د#M9Xر د اV د ا
؛c$Iح ه9X| ا# وا5a ,د اړو
؛Ws# ح9X ا#M9Xد ا
.ح هو9X اV!5 U ر د#M9Xد ا
•
•
•
•
ټ% ٣ -N
)
)7 نXE. ; ر د:3
(ا7 ( اوG;د ا
,7(W5 ,P
( دGFSIS) Q Q,2 ن دP
ر د#ts (ا2, اوV(#د ا
ن دP
د،«V((ا اړ2, اوL »دو ا:ان ( دU ر دV ر د ا
د#M9Xر د اV (ال ا2, اراز دIړول او هP LK د را ر دL! ا
84
.ل2 ( دا, ر2 او زد, ر د روز,ا: دc ! ! دV ه#Uq
\ ر د هفbح ر د دZ[رت د ا0
او/19] ،ب ورXW د ا
ر د
Q4L; او7;Z
$ د ه.cI# ر {ر, او ارزو,روt I; د،( وa < ډول ه3د
: ډول د,7 !( IMا
اI د م وړw ,P (P د
IV" اوو دU دuN و,ا او د اړو,I د,5 ر,,aN دC د
ت؛M9X رټ ور ا5 I ر د1,د ا
! دV هV(و اړQ> او,RM ر( وو او ? د و, د,ر دV د ا
ح9X اw هو د
5 V!5 U ! دV ه#5 ر دV } د اM ا#(1, # I1 .2 5, (
•
•
•
•
ټ% J -N
ل
, اړو,RM د, او د ? او,RM :a (ا2, ل د ? ( زن د, د ځ د$ ه.ل2 ( دا, ر2 ر د زد,,ا,N ! د ړړوV ه,رو:
= { ل او دا( ه# ,5 د, وا او د ژوY! رV ه#( او زورز,و23
84
Duncan Hiscok, The Role of Civil Society in Security in Security Governance in the South Caucasus’, paper
presented at the 1st Jiont Workshop on ‘Security Sector Governance in South Caucasus- Challenges and visions’,
held in Reichenaus, Austria 21-24 November 2003, available at http//www.dcaf.ch/news/pfp_Reichenaus
1103/Papers/Hiscock.pdf
150
ود !IU [ -,ت د (2,ا , ,RM :aر23 ,و. ,
:د ب د ,2 V,Vاو اد
ا ( X 6ا[ WZه 1ر د روز د (7; uل
دا ا د wوړ ه ,Kد > د روز
,و (,ر 2#د7 ،س #
را .د ه $ا ,7 !( IMډول د:
•
•
•
•
•
د ر! ا9Uن Rرات ،د 7 ,(Vر ر او اt N95رو ,د ا95س د
? [
W !#؛
د ا Vر از ا5 iQ3ت qU؛
د " !K utW#3 IVاو ز,ا , ,,اM9Xت؛
ا Vر د ,ر( او ? د ور[ ژو;a ,؛
د ( LCوړ !: [ –Vر #و.
% M -Nټ – د QFر روز
دا Mل ,VMاو د > ,ز ,,د زړ ا !5 #
> د و!ا زورز( # #Uq #م واړو 5 ،ډ( و L5د 5د هف ر
اړ( 5a a ,Kد .د 2 ( 0 , Safer Worldو(! او ا # #,Vود
ور 2هف ( د P ,Kړول د :V ،د a taاaول ،د ( #Uq I
Vد و! ول ر د روز ,د رa ,و ،Laد > = 3ر،,
د 2و او زور ز( ، #د i#او د Q(2 Mو }! د 7 Mر ,ل.
د ,ل او (I V,9ل ( I Bهادو ,روز7 ,ر ا د او د ه$
5ت د » IUر د روز , «,ر پ ر د 85.د د ( ,I, 3روز,
اد WUرت د :
• د > د 3د #5د روز ,اد؛
• د او Vو! د ل ر د روز ,اد؛
• د Q(2 Mو }! د Mد 7ر د ,ر روز Q,اد
85
Safeworld, Training for Action, London, 2005, available online at
http://www.saferworld.org.uk/pages/training.html
151
د QFد Wاړو روز
; W5 Iدا د د ه ( روز # ,د د هq $ع او " #م واړول ،
N 2م M !IUو او ه $د زد Z! V,او ر I Mن و
او aد د > د LKد ا W 5و
[ .د د ا ,7 !( IMډول د:
• د > ا UN 5د ا Vر ! /ادارو د LIر د ,او
د ,W!P (,د LIد wړول
• د ا Vر ر V,د , ,RM :aر ,او tرو,
, a RWs#هان او د ,aN Cن ه= 2و ,د ز( #هVIر( ر ا
Vر .
% N -Nټ
و
aو ,د “ „Dushirehamweد 2و د LI ،او د د ،i#او د > د
5aا !5د ا #,Vد aاaو ر د روز v! ,ډP ,ړ 2ل .د و >ل ;=
اړ) ,5ر23 ,Iو ،د > ,ز ، ،,,ه Wډ2 ،و V,او [ا!a # (,,
و د د(Iا د و ،او ا 5a Lد !5ا C(,ه !Vو.c(c3
Goretti Ndacayisaba, Advocacy Program Officer, Dushirehamwe. Interview with auhor:
د %ر 4%د :رو Qاو د ( uد 4:اړ(
هف دا د د xa ,RMو7ړ د(Iا ،Z#ه اړ ! Q5او iUو L5اه LI
I5aاړ(f Vح 2ا د ه ،V $ا Vر ا IU # Q3و2ا
.ا ,7 !( IMډول د:
• د ( LCوP V,ړ ,او P ,Iړول #د > ,د ز ,,او ا
Vر |#د اړ( Vد Pړو د د #د ##د ?I!5روز
,
!t ? !5ت او 2 V( a؛
• د اIUد او aور ز(#ل #د ا Vر د !و ,او د ه $د ادارو ا د V!5د
ا اړ#و د هو ر ا Vر د > ,د W 2#9
و
[؛
• دو ا ,a Lد V!5د ( a ,ور را| #ل د ډ( ر ,
.
% ٧ -Nټ
د د(Fا; jن ر (]) Partnersن( ز
ن
»ر#ز« ( (2,ال VM3زن د ژ # 2د > ,او د aن د (
152
!ر او (2,ا wد 2د ول د ا 5ر د ( LCوړ "! P LKړ .2د
ه !" VW $زa -, ,,ن 7س ر 2او -,
(2,ا a ( wهVIر و .2د د 3زن ,7ډول د:
ار» i(Pر#ز« (( (aد روا :ا ، ،,ر( ,او
VM3ز z
,,ر # ،2د L, Uر > ،د ,N ,ن
ور LM9X #ور 2ؤ 5 ،ه $ه< a !IU !Vا P ،2 ,ړ .2د ه$
زن د ه< ,د > د 23و او "! |#اړ(,I Vا را| #
او ر(ن اMس ه $اوس ( # Pه! د #(Pه !Vد c3 L(V
ر # 2 #د £3ا 5وو((.c
ه, -ړ زن د او "! |# V!5د د(ګ ر 7ر هار # 2
د د Wارا ,ا د ,اد #د ادUوو هRR"# !Vت 7ر وا او Rt#
( 2او د او د "! # V!5د هVIر ر aو Laو.2
د 3راز د ;IP Zر( Lد »Partner`s Street Lawر#ز (،i!" , «7 L
Wاران او د ,2او ,eدور زد V,د ?I!5هVIر( Vد ډرا (
" IVاو 7 a R,ر روز د #د Q,و د Mر 7 ,,Nر ر Rt#
» .2ر#ز« , I Bرو هادو ,ه= tKل د.
سر:د »ر#ز« Dr. Laina Reynolds Levy ،23د ب د V,V
د /
Lاو ; F Vاو د XWب او ب ر د ] /19د ز(;
6د د ز
lC
اWU ¥(, IMرت د :
• د ډ(و اP ,I Q3ړول؛
• د Uر د ,"aد Iا5ل ،م د ا ا C(,او ړو
,aWو
% ٨ -Nټ
او)( – Infid, Kontra S. Propatria
٢٠٠Tل ٢٠٠٧ #ل ر د ا,و (Q,د > ,در ز9 ,,ز
Pر #د د 3هاد د ( > , I Bز ,,ر د ا Vر د ر ,او
ا ,a #Uq #M9Xد روز ,ر ,دا( 2ل > .ا,و (Q,د > ,
ز ,,د ه !Vروز ,و ,ا Vر ,RM :a -, (aاUت 2او
-,د LK/او Mب ور P ,Q,Vړ .
153
P :ا د و!ا [ا ,د د(Iا Z#ول ر د Qا اړو,و اړ ,5
وP ،رP ،#ر ٢٠٠٧
د ا[ ;WZو د ; 4Lر(1 ،ه او دودو ]
4ل
اWU ¥(, IMرت د :
• د ځ او ا د 3د(Iا!w V#و ,او Vو V,ا?,رو ,او
(/,ر !# ? ,؛
• د cد ! 3ل ا Kه " -د ! W,و ,II# ،,او
Pړ ,و.,
د او ا
ر د a. Xروز
دا ا د ه !
, ? 5 $او zو #!tز( #اود ( aد د(IاV#
رو LW, ,د /#ه= او در,و درد و .2اWU ¥(, IMرت د :
• ا9Xح 2ا ه او 7 LKد L,او ا ا C(,او ه # $د
7 Mر ,و2؛
• ا9Xح 2ا اPات د z,3 Uو ر 7ر هارو ) Vا ,PMاو 1ه(،
aد ! #7M ,2a Vد zو اNا #او و. ,
% ٩ -ټ
XE.ن – د @ زد 7و ر
»د ,Nن , « LIMوژ :د Pن د V!5 Uاو [ا ,
2ووړو aن راو! ر د > , , ALPزن د ,(aد KهQ -
) ،(British Councilزاد ا,ت او د Uرو ر د Pن ا,ت او د ارو د
ا"#د( او هVIر( اNام 7س ر .2
د د 3وژ هف WUرت د :د ,Nن د وا xa Iد ( > Pړول ،د ,Nن د
اPا} ار
ن د ,ر ,ر د ( >1, pم Pړول ) ز,ا ,,او ,(a ,/N#
! ه= د د( ،د اد د zروز ,ر 7ر هارول او د V!5
او |#د اIUد وړ او ر3و V,اړ( Vد را| #ر د /ه Iد ( 7 i(Iر
ال.
http://www.alpe.ge/projects/completed_projects/97/ :
154
ټ% ١٠ -N
y
د روز)و ر4; هWZ[د ا
ر د ا
ر7 VW !5 ر د,/(t# (, دL د اxa وو# اړ:a د ? ډ د:2F . ر
LVM > او, زن دVM3 ( , اړوL د ا, FLACSO د: F;ا.
و د ا#ر: ( # 2 ( داz,3 z
( و23 ر دV د ازو او د ا
.2 وW5 a ( ر, د [اب# ,-, #M9Xر د اV
([ او د,W!P (, ،,اراW ( زن د ړ ړو, 2, , د: د.ر واو7 ( و
ام2 د زد, = د ر3 V!5 ر د,ا:
ر#,V ا, او روز, وU و ر اوQ( د ډ ا$ و
ام ر ه3 د5
.2 " ړs د هV!5 اړ د#M9X د ا# L5وا
ار د# وQ3 زن د و! ا, 2, , د ه= د: Z( .2 ود ور# VW # , د هو ر دL ا:a
:
Sanam Naraghi Anderlini and Camile Pampell Vonoway, Inclusive Security, Sustainable
Peace: A toolkit for Advocay and Action: Security Sector Reform, International Alert,
London, 2003.
د د0 , (http://www.cleen.org) Cleen Foundation د: (u( ([ -, !مt # ,( ر# 2 ود ور# 2 ( , دL(ر
. رL5 V!5 U د
، 2#9 ود,RM :a د0 3 د:X (ال7 X4 ر د هCW Y د
vN ، ور,>! رV ه#Uq د,RM :a د# $ راز ه3 ر او دVW
. # $ور او ه
ړو \ا د د ز
روز8 (ا7 ا()و اوF د
دL, ( ړو ا$a دو3 رو, د د, و
ا$ ه, د روز,7 3د
, د روز#M9Xر د اV " د اs !" $ ه،( ,, > ز, د#)
. د ! { د, و
ا
155
زوو – د X 4Lو.ام
86
ارو د ا Lاو هVIر ر زن ) ١٩٩٩ (OSCEل و
Iرل #د زوو
ر د ,Nن د اPا #ه5 $ت وړا LC( 2 ,و V,و او د > V!5او I
3از(ب و2ا .د 3و
ام د ا( " Vا( #7د Uد وزارت د (2,ا
#RR"# }Pد روز ,د د و
ام ) (ICITAPا (I#او د زوو د "!
او Q,و (K-COPPS) -> , Mا ور و .د -> 3زوو د
!-و ! ,د ر( (UNMIK)Lاو د زوو د (KPS) #5ا . #د3
و
ام ه< د #د ,Nن د اPاء ر د ! Vر V,او د > د 23و a9a
v(t# ,:R,او د ه |# $اړ( ، -> Vه $اړ(( , Vا[ د VMا
-,ا ,aا Q3و V!a ،د ,P }Pد Iو Wو
[ او د ##د V!5د
ژو ( ,او ,I ( L,ا را| .2 #
ا N #روا د > د ! /از zون :د W KPSاران ،د
روا از او د > د ,رو Vد ! !Vن ،د( :ان ،و ،V,دا
ان ،د
> ,از او [ا,ن 5a .وا د > د Q,و ) Vر ,زورز( ،#د ,,N3
و! دردل ،د [ ,,N3 VIدUاو Q, ( ،او Vaر( د ،,ړوWب
ور او a ( MهVIر و .2د د و
ام ; 5a Iاو د > د
ازو ر د روزو V,د روز ,و
ام د ه $د > روا ا,ب
اKاد د او او ( ,دوام و .2د د و
ام هف دا ؤ #د روزو # V,د "!
LK V!5اخ .2
د [(7 4ا (ICRC) >Fاو 4
r p
87
د (2, !Xا (ICRC) {Iد (2,ا او ! و!ا 2و د !# ,,aNاو د
(2,ا ,RM :aود ;= 7 a R,د و!ا [ا ,د روز ,وLtq
او هIا راز د !Xاو د د ! {Iود ;= و z,و .د
!Xد (2,ا {Iه ( $اNام ازVaن 7س , ,7ؤ )(ا[ د 3
د او (
iw2 IUه (:# ,I, ( $اوس د ? د ?
;IPر( ,ر #و( iاو ړ ( د اه LIوړ .c
د ICRCاNام د (2,ال M :aد ا 5وړا ,دراوز ا !,د » # "X
I; « LtKو z,درد .ازVaن د 3و (و وزار ,#د ر 5a
د ډ( ز(ت ز =3او ( 3 !XMو .2د vN ICRCاو اWUر ا/د
,ړ اNام , !5 57aور s {> LVM -, ،2د روز ,و
ا,
ا RKو.2
د $a > ,ړو # X5 ،د ه !" ,,او ادا ,د د W5 Qو
ا#و > اړو,و 5aوا ( ا RKرا| 2 #او ,;a #ا !5د روز ,ر
( ا,Vت aا2 aل .د ه Rt# $د ICRCاو د دو [ Lوزار |# ,#هVIر
86
Dr. Tamara Duffey, Special Projects Officer, Director’s Office, Kosovo Police Service School. Interview with
author.
87
) Ted Itani, former ICRC delegate, ( V,V
156
.د د(a 3ب ! 2د ( اوږد;ل 9ن او ور 2#ز =3ؤ ،ه$
ورو د fح د ړړو z
#Rون او د و د $aړو !5ا د3
(aب R,وaو.
روا د Xا[WZت
88
د !-و ! ,د ( و
ام ادار ) (UNDPرو,ا د د ا ( #M9Xوژ
! .2د 3وژ د > ,زن : 9ر و او ه $د 3هاد
د ا Vر د ا #M9Xد روا Q ,ل د 2اNام
#
.cد د وژ 5 IUد رو,ا 1,م د Qا د LKtدود #د >V
Cدل ؤ ،د V LKt ( 3د رو,ا ژور ر( Cدرد او د و وژ ,ر (
7ر هار 2و.
د وژ ,7 5ډول و:
•
•
•
•
د ( /ف او Mب ور[ V,ا Pړول د V!5ا ورل ؛
د د ر!و ,ر fح د V!5ا (#و؛
د د ( f aح د ( ,N ,ن Pړو ,ر P xaړ 2؛
د > او = 3 ,RM :aد [ا روزل
د وژ ! =#او z,aو : 9 V!5ر و .2ه [ ( Z!5 $
را>ل 2ل او #و 2دو 3 !5اړ ،ه # $د رو,
اPز ور او , ( #ور .د د: 9 3رو LWe ¥(,ل او د د Rرا#
ر ( ( P xaړ V .2د دR 3رات رIن #د (#ر وړا، ,
د ل او د # 1, V!5او د ه $ا RKوا. 5
د: 9 3رو دا > Vه= م ,ل ؤ د (/,رم د ه$
V ,,وا او ورا( V (aر وا ! #ه7 IU ( $س ر ،
2د 3ر 2د .د ه Z!5 as $ه= 2 W5ا ل د ه$
RMق د ،د ه ,/!V $د او د ، ,ه $د او د ه$
وړا ,و ,او iU . ,/!Vو L5د روو,ا (2,ا tرو,
= وروزل ل او ه # $دا ه= ودل ,RM :aد او " #9
د ,ډول اPاء .د د روز ,و
ا ,د ! او z,aو از ه=
راو 3ل #ه !5 $وو( او RMق او ,/!Vد.
دا ه # $ډاډ ور د ه3 # #(1, $ږ ,ل .c
د 3وژ (aو [ ( V!5 Vډول د !5اIب اMس ( و 2او ل ,Nن
( ,ا[ دو V!aه= Z!5 .c Ws#د ه= ل ر ,ه=
اړ( د .د د Qاء د LKtدود I#5 #ور ،2ه V $د روو,ا
Pد ؤ.
88
Susanne J. Brinza, Programme Manager;GTZ Kenya Office; Peace Support Trainng Centere, Nairobi
) (formerly at UNDP), ( V,V
157
د ر Q
89
١١ -ټ (:#د -,د > ,ز 7 ,,د 5aوا
اړ#و = د ا Vر د ا #M9Xد روز ( ,رس #ود ور .2د اړ د
, ADDIEد روز ,و د ( # ,I,ر ا.( 5
% ١١ -Nټ
د روز ( رس ; ود ورل
7
@م
ارزو
هف
;x2
د روز ,اړ#و ,7ډول :2 o:#
ا -vو
ر 5aوال د
ب -د ه $د ه 2 !t "s
ج 2 !t -دو (aو ،د -!a
5 ،
#او Rو,
دالP -د 95و ا 2
5aوا ? د
(a c 3؟
د ,RM :aد ه او
sا,از د؟
ه $د ,RM :aه!V
RU؟
اول در(?; ،,ر ,#او
Uد ,#د؟
bر V :Fروز ,د 5aوا
ه !Vد > #!tل؛ د روز ,د رس
Vو؛ ز( ( ؛ ډ ا("a Q
bر ( ( :F؛ د ;ر ,#د
ز( ر و
ل ( :ارزو ( ,رو,
5a 2وال RU
اً >ل ن د
زدIU 5 ، M 2
La3او aوز د د
[
7ن د
!5ر ,د
ر ر و ( 2د ,,ر
,s5 p# # ?,د .د
,د ,RMد :ر
د ,RM :aروز ,د
# Q,ډول
؟
-,ا روز ,
و ! او iaا!!I
ر(P ,ړL
و؟ ه, $رو روز,
P -,ړ(ا ؟
yل ( :د ا Vر >
XUو #د !#و وړ
د
دوه} @م د Q L
,ح او
ا - vد z,3دا|رو #ه 1رو,
د()ا('
2
ب # Q{a -ت Pړ ) 2د ر ودا،,
( ،PV# ، aل ،و
Pړ(L
-89د # -!aد (2,ال Z,aا,ت #وwww.worldbank.org :2
158
ج -اPاء د 2او د 1رو )ه ،,Kروز ,ور c؟
ه V, $اد3م او -,
"( او _1 Fرو )د روزو V,او زد
( 2# aل ا
V,ه( (,و L5و>
هC:
( 1ل و:
[#2-,ب -د 3وړ (! 2
د ا,از و وړ -ه (a $ول او ودل
اړو#,ب -د زد V,ر د ارز Lاو اه LIوړ
و
و L5او زن ر -2#ه (a $د و L5او زن
" و
در(} @م
ا6
د روز ,د LIر د ( هاړ Q5او اQ3
7رو ,وړا ,ل
دا د !} ,7م :[
iVI ,
ا -vرس Vرو,
ب a ( Q, -
ج -د ادو د #ز( ډول
دال -د ! ts uN /او ه a# $ل
هـ -ډ ا( Qاو ا/,اد ,tK
و a R, -ل ،او ,ار
ز -ور[ (ددا ,او دو Pړول
ح -ر ,رو ( ,ا9sXح »ر«-,5
159
أ( Iا او ( د روز ,
# Vر #اړ #؟
yل V V :د Q{a
,RM :aر د ادو
aاaول ه $د #ر
,د ,ه= 2#و 7
# !
,ود
ور 2او و د ,
#د !و ر 7ر
ا?,
# IUدا ه=
(aم و ,د
ر 5a ,وال ورو
روز ,م رو# ,
V 7د ,
7؟
yل 7 ( :د
, ,RM :aر ,او
tرو = ,د ها ,
ه
!Vو ,و 2او (
ه $و2؟
ا -vد ر 5a ,وال او
روزو V,دواړ (aد 5ر
W5 ;aو
او 3اړ.
ب -د رس اد (aد اWUر
وړ و او LWو ،د
ور[ ژو a# ,
! و
ج -د
W3ن د
ر (aو L5و> او د
روز 5a ( ,و
!
دال -د روزو V,ا د R,
aل ،او ,ار (a
i(I#او ! ,
رو2 ,ا .د C
ا,aN» !Xن« (aه< !Vد
4رم
@م
ا6
@ }pم
ارزو
a#ر وI
,رل او
,ه $ا/د و.
هـ -ر ,رو( ,
ر # -,5د i(I#ر
{ر QI#او #RWs#ر
ز aاaو.
د روز " ,او ډول دواړ
د ا Vر د ا #M9Xد ( !a ,وV,
# 5aد روز ,م ,ل #ډاډ 7س (aه $در(? ,او !و,
#را ه $د ( ا/ ،iQ3ف او د(Iا# 2 Vt Z#ر( (
،cه $د و
VMا ود 2#9
:aا ! L
د روز(a ,ب ,aد uNوت ر 3ر ارزو ( ,و د
او د اQ3ب او اړو#,ب د
ا #,Vر ا5
( ورو ز( ر (a
fح او د(Qان 2ا .
ا / - vاو Iدو,؟
ا Xروز ,د ارزو¥(, ,
ب ٣٠ -در Pو V,ارزو VI -, ,د؟
د زد 2دور
ج ( -ور[ ارزو7 ,ر ا c؟
!.
دال 5a ( -ال ه= #ارزو, ,7 ,ل c؟
هـ -اد او د # -, Pارزو, ,7 ,ل
W3 =1ن دل د روز,
c؟
و -د رس د ارزو ,ر ; Iد؟ #څ #د
ز -د اوږد ; ارزو ,او
W3ن ر ا #روز " ،;a ,او
اړو,I ,tK ,ا
د؟
را| . #
ح -روزو V,ډول او 7# 2#9
؟
ط -د رس د 5aا ر د7ر ,او 9ن ارزو
,و ( روز,
د > ( 5او اړ#وو
ډول د؟
7زم [اب وا( .,
٣٠در Pارزو !5 ,د
روزو V,او د ر ,د
5aا ا د [ 5ن
ه !Vارزو7 # ,ر ا.?,
د روز(2:a # ,و ورو
ارزو
,و ( روز,
ا Q3و .,
ل ( :د ها ,د
t ,RM :aرو ,
= #ر د؟ ( د
160
،vN#) ## M9Xا
,(a V, ان( ر,ز
M :a (ال2, د
د؟2 IU =
و؟2 ( , ( د؟#2-I,
3 د7 ,روز
؟2 M Q,
ټ%N-١٢
ا ] اد او7 ښ6 د روز4ا; ر د _; هF(د د
رFر
Born, Hans; Fluri, Philipp and Anders Johnsson, Parliamentary Oversight of the Security Sector: Principles,
Mechanisms and Practice, Handbook for Parliamentarians , DCAF/IPU, Geneva, 2003.
http://www.dcaf.ch/publications/kms/details.cfm?Ing=en&id=25289&nav1=4
Kinzelbach, Katrin and Eden Cole, Democratisning Security in Transition States: Recommendations, UNDP,
DCAF, Bratislav, 2006.
http://www.dcaf.ch/publications/kms/details.cfm?Ing=en&id=191528&nav1=4
ع1د
Van Eekelen, Wim and Philipp H. Fluri, Defence Institution Building: A Sourcebook in Support of the
Parnership Action Plan (PAP-DIB), LaVAK, Vienna, 2006.
http://www.dcaf.ch/publications/kms/details.cfm?id=en&id=26223&nav1=4
Transparency International, Addressing Corrution and Building Integrity in Defence Establishments. Working
Paper No. 2,2008.
http://www.transparency.org/publications/working_paper_no_2_defence
Democratic Defence Management- PAP-DIB ADL
http://www.dcaf.ch/pap-dib/_index.cfm?print=1
Born, Hans&Ian Leigh(eds.), Handbook on HumanRights and Fundemental Freedo of Armed Forces Personnel,
OSCE, Warsaw, 2008.
http://www.dcaf.ch/odihr/_index.cfm?navsub1=24&nav1=3
( اړVi -4
Pantev, Plamen(ed.), Civil Military Relations and Democratic Control of the Security Sector: A Handbook,
Procon, Sofia, 2005.
http://rdsc.md.government.bg/BG/Activities/Publication/Images/CMRHandbook.pdf
h
Osse, Anneke, Understanding Policing: A Toolkit for Human Rights Activists, Amnesty International,
Amsterdam, 2006.
http://www.amnesty.nl/documenten/rapporten/understanding%20Policing%202007%full%20text.pdf
Senior Police Adviser to the OSCE Secretary General, Guidebook on Democratic Policing, OSCE, Viena, 2008.
http://polis.osce.org/library/details?doc-id=2658
161
رات2\ا
Born, Hans and Ian Leigh, Making Intelligence Accountable: Legal Standards and Best Practice for Oversight
of Intelligence Agenciey, DCAF/University of Durham/Parliament of Norway, Geneva, 2005.
http://www.dcaf.ch/publications/kms/details.cfm?id=18718&nav1=4
/XE
Bastick, Magen and Kristin Valasek (eds), Gender&Security Sector Reform Toolkit, DCAF/OSCEODIHR/UNINSTRAW, Geneva, 2008
http://www.dcaf.ch/gender-security-sector-reform/gssr-toolkit.cfm
د]( د اور(و ادار
Kinzelbach, Katrin and Eden Cole, Monitoring and Investigating the Security Sector: Recommendations for
Ombudsman Insitutions to Promote and Human Rights for Security, UNDP/DCAF, Bratislava, 2007.
http://europeandcis.undp.org/cpr/show/53481BBB-F203-1EE9-B54A004C8D44FAB5
] اx\]
Private Security Regulation
http://www.privatessecurityregulation.net/content/database.htm
Toolkits on Key PSC Oversight Issues
http://www.privatessecurityregulation.net/content/tool.kits.htm
Fق او د @ن واCW Y
Working with the Office of the High Commissioner for Human Rights: A Handbook for NGOs
http://www.ohchr.org/english/about/ngohandbook.htm
International Development Law Organization
http://www.idlo.int/english/External/IPXpublicationa-su.asp
ODIHR, Countering Terrorism, Protecting
http://www.osce.org/odihr/item_11_28294.html
Human
Rights:
A
Manual,
OSCE,
Warsw,
2008.
'
; د
Engaging Civil Society in Peacekeeping
http://obpu.unlb.org/pbps/Pages/Public/viewdocument.aspx?id=2&docid=885
UNDP,UNDP and Civil Society Organistions: AToolkit for Strengthering Partnerships, UNDP, New York,
2006.
http://www.undp.org/partners/cso/publications/cso_Toolkit_linked.pdf
Ball, N. and K, Fayemi (eds), Security Sector Governance in Africa: A Handbook, Centre for Democracy and
Development, London, 2004.
http://www.ssrnetwork.net/doc_library/document_detail.php?id=3155
UNDP, OAS, CIDA, IDEA, Democratic Dialogue-A Handbook for Practitioners, New York, 2007.
http://www.idea.int/publications/democratic_dialogue/index.cfm
Gleichmann, Collin, Michael Odenwald, Kees Steenken, Adrian Wilkinson, Disarmament Demobilisation and
Reintegration: A Practical Field and Classroom Guide, GTZ, Stuttgart, 2004.
Large, Judith and Timothy Sisk (eds.), 2006. Democracy, Conflict and Human Securiy: Pursuing Peace in the
21th Century (Volume 1&2), Stockholm: International IDEA.
http://www.idea.int/publications/dchs_vol1.cfm;
http://www.idea.int/publications/dchs_vol2.cfm;
; رWZ[د ا
ر د ا
GFN SSR Training courses for Practitioners and Non-Practitioners
http://www.ssnetwork.net/practitioners_course/index.php
http://www.ssnetwork.net/practitioners_course/nonacadem.php
A Beginner’s Guide to Security Sector Reform (SSR) March 2007 Birmingham: University of Birmingham
162
http://www.ssrnetwork.net/publications/ssr_beginn.php
International Alert, Indclusive Security, Sustainable Peace.
http://www.international-alert.org/publications/41.php
Saferworld ‘Training for Action’
http://www.saferworld.org.uk/pages/training.html
u
دc# c 5 ،2 وK9# 2:a #اN د اL د دو7 :, W ا,, > ز, د
. a R, =; ( M ,! د روز5!(ب ر ا, !اب او5 5
, ر دV ا،a <ړو ر د هP د ( ډ دV, روزوV! د هو
!ت ه= دt !V ه,tNو د واYa د ! او$! { دا د هa ونz
,,> د ز
., ادو م,روز
: ډول د,7 V> =; # | د# IU اود ( زن,7د و ا
وQ5رد ه اړاV ر ال او د ا7 , از د روز# ,tK #M9Xرو ا,
[ ورل؛# $ ه# ا#M9Xا
؛2#9 ا,ا: او,9#د ا
(, دsاو وا2# د,رt V(#ر او د ا7 #اPح ( ا9Xد ا
دل؛
ا د اوږد د ر ژ,, > د ز, او دV, روزو،V, ورa د
ل؛
,و ارزQ( اI او د ! او2# !( و او# اړ, ارزوV, وt
ل؛V( «,,!ر ر3» a ( xa
. روزلV, د روزوw Q5 او هاړ5 ا
•
•
•
•
•
•
] ; .; د د ( ز
ن
G ا
ر د روز اړ;و و
,« وV> z
V(ر »د اړV ا
,و و# ر اړ, د روز# ر وا7 !"# او,! ارزوV ه,د روز
و,ار( روV#) W3 د# 2 و, او و
ا,د روز
> و,aW ر ړو,د روز
163
•
•
•
•
د ا
ر د Qر د روز و.ا
; ود ور7
• Pدو (2,ا او "! taر وا # !5د روز ,و
ا # ,ود
ور2
• [ ,! 2-,[ #Uq X5و) 2د ? ،,RM c ،, ،د >
،L,د اN ,,ق W qرز او دا ,ر( ًX5 ،ه #Uq $
زن د 5ر [
5د.
• ;zل; | ،ل او اوږد;ل د wوړ ,C,او ه ,Kو> 7 5 #س #را!3
¥(,ود 7
د روز و.ا
;7 q23
•
•
•
•
ه $دو ,tK ،,او روز Q,و
ا5 ,ښ 5a 2وال ور د ه(
اMس و 2او ! ( 2
د Q,و د Mر 7 V, o:#ر ر و{ , ،دا »ه $او د «3د Q,و
ر م و
د روز ,و
ا !" ,او دود( Qدو ,او "! #ر( او Kه2 p
د روزو V,د روز ,و
ا-> ,a ,ر و #د روز 2 ,دوام ا 2
164
٧
K
VAHAN GALOUMIAN
ر
165
166
Vahan Galoumian
٧
ر
د Uز ,د ډ( 5aر د > Qوا LtNه !Vد #!tرا>ل ،در a Pاو
!"#او # 7 /#او د دو M Lاو از .cدو( , Lا[ د zژو,ا ,د !a9a
اړ V!a ،a R, =1# ,5د > Qوا LtNد ! /اړ ,5ه !Vد Iاو /
ا #U9fاو ! Mه= (ا[ د.
5ز(#و VM3ز ,,ه Q,2 $ا ،,#,اد ،0 Vد
و Qو ,او د > ,ز ,,ه= د !! او د Mل هادو,
د ر tK ,ا (#ا/د #د اړو,و >Qو #Uqاو د دو
د اQ3و ه(1, (a !Vت او وړا .2 ,ر ,د ډ(و ; Iاو tKه<
Iل # cد > ,ز ,,و2ا د ه $ا/د د ا
Vر د(IاV#ب ,5و a . #د د > ,د زtK ,,ب ه$
"! ! ،او (2,ا sد ه د "sړول د ( د ,RMد دKع ،i(Iد ه$
#ا I,ر اړ #د دو Lد او ا Mد و
ا اQ3ب او د3
راز د ( # - Uد ا Lو Ltqور.
د Kد ر ,او د اړ ا Vر ,aد ا LWNد #Uqه !Vد ,
> د ز ,,د c W5 ,a $: tKاو هIاراز ه $و(! #ار cد
ا Lاړو ,ا #!t Q3را> ر Vر د.
د دUq K 3ت ,7ډول و( :د:
2د ا Vر د د(Iا V#ر ,او د !5ا ر # ,اړ("a ,a V
.cدوه= د ر 2 ( ,د c (:# ,د > ,ز 7 -, ,,د
ا Vر هRR"# !Vت او ه ,a $و 2او ! ,-, /د 7ر
!aR ،cو .2در(= د Pاو د #!tد را> ,a Z#ر Yا
.cد K 3د ر ,د رټ د اه LIاو د > ,د ,رو زV ، ,tK ,,
د ه د "sد ړو ،i(Iد ,RMدKع او د ا"#دوP ,ړول ،اړ("a ,a V
.c 2:a
167
د(Fا;
Wا د 46ا ر lC
د »ر ( «,ا LWNا9sXح د LIد P#وژ ا # cItه( $
و #ار و هف ( د وژ د اPا #ول ،دQ,و ,ل او د 7ز اM9X
اNا7 #س , ,7ل د .ه= دq 3ع #د د Kورو 5aار
،د ,ړ ;/م د د 3ا9sXح اItل ډ( ز(ت اخ ,د .د a #ن
،ر ,د د ;/م ا # cItد > Qژو ,د وا LtNد ( [ 2-,اړخ
( {! V#Iز( #
#و ، ,ه ( $اړخ اوږد;ل د ( K/او
( LCو V,د Pد IUډ
! 2ا د.
١٨٩٢ل رو Vال Anton Chekhovد QP iا} ) ,ه [ $
! Z!5 vزور د( (cدر 2 # Lاو زر
# ,ر ,او د( (
( ,د ( ا }Mر و .2و ورو ه:V $
» iد ,ز !I3وړ د درد او ر [ |,ؤ ،ه $درد او ر |,ژ aد هa $ن
c # QPU؛ د ( [ 3ز,ان ؤ ,,! c, #ا,,ن ه! ورا
2ل ،ه $و # ,:Mد ژو ,ه 2 5a aل?[ Z!5 c, .و,
و2#ل ( او 2و زرهوو ! و زور وال ،ه $د !/
), (Z:#رو 3ا2 5ل .دا ,رواو ور و, 5 2
Pړ(> c, ........cل # 7 5 ،( L9او د L(P :aز c,ت ه=
90
5اپ ,د،وا ( ه= ,و«....
ه= L(:aد دا ,وړ ! ه !Vد Chekhovد 2 I,ز ,ر
اړ 5 ،,ه $و! ,:Mو ,ا ,,,د ز c ,او ورځ ورځ
،c(zaaد #ز 3 ,ا C ,,ډ( ز(ت . , #د ه ## $د ,tK
ه i, ( c, !Vد اV Lر او اا ،ځ ،ا اWرات او د ز,ا,,
او د MوWU 1K" ,رت د ،د دو5 ,ا ,a #!tد ال او ا",ر
#د # L(:aر( Ra aاو د Mا ,وړ , W5د .ه Iو Pد دو Lد
ر ,ژوCa ,و V,اه !! # LIاو د M pل 2,ر Iو(و
#او و(? ,7و . ,د ١٩ST # -!aل د Sétifر
> د
ه $اQا(( ,وژل د !5ا ١٩٨٢ ، ( 3ل Wن د ;Pو ,I
د ,s!Kاو ١٩٨٩ل د pVد Tiananmenان د اMج V,وژل #
!5ا ر, ,7 ,ل د.
د د 3وا LtNم ,ر ,ژو V,Ca ,اه LIا :د دو او
ر!و ,ه( !Vا[ !5ا ر ,او LK/ 7 ,2او = Mب او ب
,5و #او د 7ر د ,وړو ر!و ,و. ,
90
Chekov, Anton, A Journey To Sakhalin (Translated by Brain Reeve), Ian Faulkner Publishing, Cambridge,
1993.
168
ر ; وا(؟
ر ,ه ( $د # ,2هف ( د ( ډ ا( ( ( Qد LVMد (
( ,2aا?,ر .2 Iد 3راز ر ,دود( ,2 !IU Qه= ، #
[( ( 5 Vا[ د >We ( Qل ,د V!a ،د د 3وا LtNد ,Iا ر ر ل
د a 91 .د ر ,د ,RMد دKع , ,7 , #رو ه< ه= : #ر,
( ,ا[ ه ( $ه< د 3اړ د a # LVMن ور V!a ،2د { ه= د
#د VMر! ا LWe Q3او 2 !"#او د ه $د ,Iا ر د 7 Mر ر
وړا.2 ,
:رو او د ر "
د ر 5 ,دا د د دو Lد R ( > V V 2 ( !wرا #او 7رو,
# LRas#ارزو ,7 ,و .,د د ر ( 2 ae 2د دو ( Lار
ن د3
Rرا23 #و ( 2 ,د ه , IU ( as $د 7 2 ،2ز د
هt $رو # ,رو2 ,ا د ه# !w LVM $ارزو,7 ,
,ل .c
دt 3رو ,دو ا- 5ر ,/!V ,,N :او 3ر ر!و,/!V ,,N .,
[R 2-,رات ,,N ! ،و ،Reد ا ,Nن ټ او (2,ال ,Nن د!a .
5ا 3ر ر!و ,د هt $رو c!t ,د 1,ور V,او |# V, !IU
( # M X5ا,I IU 1, t( ،2 Vt Kا و.
دو
د ر ,ا »و!« د ر ,د ( رټ ل او 5رل د او ور هف -, ،
وړا( # ,دو ,وQ> ،و ,#او aن /, ,aذ ,ل د .د## U
د ر -,ا د #2-I,وو ,ل او Uم # V!5د د#2-I, 3وو zaaول د د 7
[ د دو:K ,a ## Lر راو 5 #ت !5ا # UW#وړا.2 ,
د ل ( #زن 3اړ > د ( cډ اړو ,د د ,RM :a
ژ #ر ,7 ,و ،,دا د و L5و L5د qع ,aر5 ,#و #
ه # $د اړو,و اړ ,5او و روا او V,, =I#م واړو z :دا هف دا د #
RM :aق # ,5او ود و 2او د cد ډ > 23ا iژو,
و .2د د ر د اQ3ب ر ر (a ,د > -او I1دو # ,ور ،cد
#!tرا> !, (a 2او او د >a Qن د (aب ر د در,و uK
را| .2 #
-91دا د د ,2 , tاو د We Cل د ا Vر د Uر ,ر اه . , LIد Uر ,د ا #اړ د
اړ,و ,2ه ً/s !Vد د ب در(= # Kا tPو.2
169
اړ(
دا ر #!t ,او ا # #U9fاړ # #و2ا د > هUq $ت (
اړ!5 ,5ا {! # #او , , ,7 ,2د ،ور او ,7 {! #
و ،,ه (a $د اړ(P VW ( Vړ 2او ه , $اړ( 2 -# Vد (
qع د ,ر !tت ،د 3ډول اړ( Vد ر ,د وژ ر ژوV,Ca,
اه . LIد ,7 3اXل د ,RM :aد ر ,ر د Caد (2,ال زن د 7
ب 92ا 5د د ه $ز ,,ر {ر !tت د د ر ,د وژو
ا .د 3ز (a ,,د 5 ,7 3و:
•
•
•
•
•
•
د ? 5اIUد ،اWUر او در,و xaد اړ( Vاو ارP #fW#ړل؛
ارV (a # o fW#ر #د 2 5 ,2 !5او aدا ور#
ووا( د ه ( $د ه $ا ور2ل !tت ر> -, ,اcIt؛
ار o fW#د 5ه( Lد zaa ,و 3و ،2د ه $دا (a 3
اUت او هX bرت ه:, aa $؛
د 5 #!tو د ار fW#ژو s5 ,وا ,ال )د ارfW#
( oاص ژو5 #!t # ,و ړوWب (؛
I1اړ( , Zد 3ډول ار fW#ن و؛
د ر> ¥(, ,هV # $ر 2او ورa LW ( 2 #ن د ه$
{
R,و.2
د ا }! ر د اړو,و وزار t# ,#د ر د ر 3 2ر
د د ا Vر ا ,رI# V,س >2 pا .د > ,ډ( ز,,
!5ادارو ا [ ,او Wاران او د ه ,I# $ا/د
ځ او ر اړ(.-> V
د ا
ر ر
دا Vر ا Vر /,ذ ل VI,و او دا د ر ,هف ه= , (aو،
[ Vه $د " Lاو K !#ه pاو ډ(و هادو# 7 ,او QIور
LK/ه Iر اړ 5 !a .,ا هIا د د [
7د !5ا ر,
اه . LIد 7ر د ا Vر #ت او د ه # # , $اLWN
, ,7ل ( cد > ( Rرا #او = IUاو ه $
23و .د اړ ر ,2 ،,او # V!5 Uرټ ورل ه ( $د #واړو
!5د,و >! Rرا IU = #و.2
aد ،د M 2-Pل ،د 2-PوروQI ،ورو او 2زا ,دو ( ,د
> ,د ز ,,ر ډ( و ر و V[ ،2ه $د و!ا داړو 3( ،ډ
او ,,N3و!ا > -ا .c (;#د ا Lد ,Nن د وا Iد :,ا Xرت د
92
Amnesty International, Monitoring and Reporting Human Rights Violations in Africa: A Handbook for
Community Activists; AI, Amsterdam, 2002, As ist title suggests, this handbook is intended for African CSOs,
but recommendations are applicable to a broad range of Monitoring projects.
170
> ,ز (a ,,د د #ان و #د ,RM :aد 23وUq ,ت او ,ر
دا 7"#ت ا ,a Lا ، Q3را>ل 2او اړ,و ,VMاو (2,ا >
3ږو # ,د ور.
%ټ ١ -٧
@)bن :د ر او 26دار ر د ]\7و \
د ز =3ر VM3 Q3N ( (Foundation for Tolerance Internatinal) ،La
!5ا (2,ال زن د د Q3N ;aنVP# ،ن او ازVaن د ،
د2و د او د 2و د M Qر د ,3Kدر ر ١٩٩٨ FTI .
Q3N #ن د 2و د Mه !Vد ,!!"#او ر ( اوQ,
5و.
د 3او Q,د زورز( #د ر ( W5 V Vدار ور V,وژ د
ا EWVP ( v/ Q(-,د .ه $د زورز( #ر( ،{ Cه :# $او aد 7 Mر
ر ور { #او aر وړا . ,د د ر Q3Nن و Ltqورل
د 3وژ د >ل و sد اړ(P VW ( Vړ 2د > ,د tK
# ,ه ،,ژور ,,او د ,Nن د ! ادارو ر ه . LI $دVW 3
او و ٣٢ L5رو V,و, Ltqد ر .ه > ,#!t $او د
W5 V Vدار ور V,وژ I# (EWC)Qس د .د را>ل (
EWC ، #!tه $ر ،د زورز( #د ر ر aاaو او a
ه !5 $او Q,پ ر EWC .ه< ر او د!t Nت وړا# 2 ,
5و L5د Q,و د ر اNام 7س ر .
EWVPاو ٢٠٠T Q,ل 5و و 2او ف ( ارو د ا Lاو
هVIر د /ا ،OSCE ,د!-و ! ,د ( و
ام UNDPاو د =!aد ,;a
رو د وزارت ا ورل .c
:
http://www.fti.org.kg/eng/welcome.php
zدا د ر ,هف دا د #د ا Vر ادارو Mب ورل LK/ ،او
#ا I,وړ .د د ر درC xa ,دل د > ,ز 7 ,,
د ا Vر [ 7 ,2 2 ( #Uq ( M X5س ر V ،2د
ه $د اام او روز ,ر!و ،,د ,RM :aاو (2,ال ,N :aن م ,ل او
! !5و ,د هz
$ول ( د ول ,;aاو ر.,Q,V ,
د ر د n4\
:1ډو
ډ( و L5د ر ,وژ ا Vر 5aد د! ,7 3ر اړ# ,5
[: ,! 2-,
171
•
•
•
•
د د(Iا1, V#رت ,Q,V
L(/او #اI,
د ا Vر د ,د 23 ,RM :aو,
د و sد 23 ,RM :aو,
د د(Fا;| jرت )
د د(Iا1, Z#رت رو3 ,Q,V V,اړ ه $و( 2 #د ا
Vر $aړ د د(Iا[ # ## V#اب ور V,و – # X5رIن او X5
WU a ( .# Iرت ،د 3ډول ر ,د د رو ( 2 ,د ا Lر
اړو ,وزار ,#د !5ا $aړو IU #او ه $ا د(Iا{! V#
a#د.
IUد > ,ز 7 ,,د ا Vر د $aړو د ,,Nر ټ
د ه $ر I1#د ر7 ,ر د د(Iا Z#ول wو> )د # -!aو
ر
( N ,ا i,د ا ,Nن(2, ،ا : ,RM :aرو ( ,د (2,ال ,Nن دو
P ,/!Vړ( (, cاو د ر I ,Iر او دا ه 7 w # $د
ا Vر د $aړو اPا}/, ,a #ذ ،ور .د اړ ( ډ( ل دا د د
> ,زن 7د دa UKد =1# Pد رIن او د دKع وزارت د R,او
/,ذ ور.
د ا
ر د 8ړو /(9او ;اF
L(/او #ا ,a I,ر ,د Rد #و!{ ( ځM ، ،
" i1Kاو د ا, Lر $aړ #ا ,د ه $ه # ,Kور cد ه $ر دو Pړ
د :د V!5 !5ا . # ,5 Lا Wد اړ /! 7 2ارزو,
93
و ( ،2دا د ا Lاړو ,وزار ,#د ر ا Q3د IU V!5ا ,a Lډول د.
د ,2ه $د د ډول ر , ,ا WU cرت د i1K" M ( :
د z ,,N3وا او د اN ,,ق (aب 2 7#؟ ( ځ ;aد
د ر( Lر Iد؟ ( !aR ,P (Pاو اQ3
#ر 2د؟ د > ,ز 7 ,,د # 3د ا }Mاو ار Nر
9د ,Pد ړوا ،wد زور V,د Pا( Iد Mاو w Kاو د
[اب ا ً ،2
z ,,N3وا ا,از.
( iRد ا Vر د $aړو #ا I,او ( L(/ا[ VKر ,د د( 3و
,aا, V!a ، Q3ر ز(#2-I, #و ډ( و L5د ( QIور ا Vر !
,C,
.cد (دو ,وړ د د ا Vر L(/او #ا LRRM I,د د(Iا V#ر,
ر ( Vط د( .ا[ ا Lد ( # - Uو او
-93ډاډ 7س #راوړل ( د ځ ،او ,ر و ا وزارa ,#د Pد LVMد ړو - = ,aWد ،د ,
> زن 7د aد !"# Pا !5و .2د ز(ت !tت ر د د ب ا K =#و
ر.
172
(ا[ ا Vر د د(IاV Z#ر a#و , ،ه $و L5د ر# ,ا I,او ( L(/
tاو ;/م .
د ا
ر د 7b \ CW Y Qو
د ا Vر د ,د ,RM :aد 23و ,ر ,د هف د #د ه, $
qد ,وړ ر!وaa ,ول و ا وزار ,#ر .د ,2ه $
د 3ډول ر ,را| WU #رت د ( :ا د-و د V! , 5او
# ,RMدر,و ,؟ ( [ ( c ! = ,W!Pه, $وړ ا/د
cاو c (;#؟ ( د (# P q ,W!P (,ر اc 5؟
ډ( و L5د > ,ز 7 :, ,,د ا Vر د q ,د ,RM :a
23و # IR ,ور .د د [ ه 7 $هt $رو ,ور د
,وړ ا/دو ,C,اWeت ر .د :
# -!aد | ,W!Pد ا",رو ,د wر,
ا د ه q $د ,وړ !wو ,C, ,اWeت ور .د 3راز د > ,
ز 7 ,,د ا ,W!P ,ژو ,و # 2د و!ا [ا ,د a
او RM ,ق ,5و. #
٧ـ % ٢ټ
د Fو Xو د ا\ام ر
IU c ( ,و , V,د VUو #ا/د (2,ال 3 wل .cد
,د ,RMه !Vد !-و !: ,ره= د 3 # V! ! 3او (.
aد اړ ( ل د .ه= د LVM aاد Uد ه $هاد ! و!ال ځ،
( ،Tatmadawداو !fځ د د M ,W!P (,ا ١٨ ( IU Nد 5 .د ر ,ډ(
!5ا ر> ,ډ( IU cو VU V,د aځ ل :cدا د a
ځ ډ( IU cوP VU V,د د د ه c!t $د ٢٠٠٧ل د
7Pاو WIد !(#او د z
iاو او اIU c ,
وVU V,و ،رو (3ر V,او د ( (5 Iز ,,ر ،V,د !-و !,
ازو او Iا(Qو 2و7 V,ر ال ؤ.
V,د ,RM :aد ر ,زن # Human Rights Watch ،وار وار و(!
د د aد ځ ډ( W!P iaن د ,داو !fن او د IU cو I , V,ډ(
ز(ت د .د ه IU $ا x> ,! ١٨د .ډ(و [ا V,د ,RM :aد ر,
زن ( ،2و(! د ه, $وړ ! ،وه او ر2aول
او د !Pاو اuMر [ روا ! ,aرل د او aد !Pاو اuMر Qو# ,
ال د .ه , $د C#ه< 2دQ ،ا ور2ل او وه د.
ورو و ,5د !-و ! ,ر> ,او !5ا ه= د IU cوV,
173
VUو ه !Vاد او اه را>ل د ٢٠٠S ،ل د aځ Junta ،د اړ
(2,ا # ,د [اب #د IU cوVU V,و د !Pاو اuMر د P {Iړ
5 .2د ,RM :aد ر ,دزن ورو رټ د {I 3د دا ر د
ر ه , bد .2
:د ,RM :aد ر ,زن !P a :Sold to be Soldier ، Human Rights Watch ،او اuMر او ,
د VUو #ا/د ،ن د ,RM :aد ر ,زن٢٠٠٧ ،
د s3د 7b CW Yو
د > sد ,RM :aد ر t ,دا د !{ (aو ( د ا Vر
وزار U ,#و
2و # ,RM :a t# 5در,و 2د Q,2 .
د دا ډول ر ,7 3 ,ډول د:
( دو ار
(P ,,د #!tد 7س #راوړ ر ر 2aر ا!5؟
( د > د "! ر q 3ور و(! ر ا!5؟ ( دا !tت (
ر> ,/N# ( [ ,د اKادو د =# #و ه !Vو Pد د؟
د > ,زن 7د ( 5aدو ار
!5 ,,ور[ رو
د ! او (2,ا ,RM :aوړا ,در,و او R, =; ،, aو .aد
ر ,د 3ډول وژ WUرت د :ز,ا # , ,,و د ,(aد ژو,
ا(© -,د ،و 1هو او 7ر( ,,د !wو ,ر ،,د
اWرا #ا د ا ,(a ,د #!tد ا !5ر د ر2aو د و ,رل.
٣ -٧ټ د > ,ه ( $زن (:#ز,ا ,,او ,رو دا [( ,
د ,(aد ژو ,ا(© ر:
% ٣ -٧ټ
;( د زا او د ; د دا ډول رو (iر
ز,ا ,,او د #دا ډول ,رو [( ,ا Vر ,aد Uر ,ر "ر اهLI
،دا [ Vد [( ,د 23 ,RM :aو ,ډ( ز(ت د 2, > .
د ( > ,ز(ت Iز ,(a ,,د ژو ,د ا( sه !Vر>a ,ا2 a
#د V!5 Uم ور #واړول او ول روا Wر # 2هa $ن
را .2 #
٢٠٠ل د ,RM :aر د Q (#7د 3هاد د #د [( ,د ا( s
ه ( !Vهاړ Q5رټ .2 Iز,ا ،,/N# ،,,د وړو ,I V,او د روM
,رو ,3د Q #و ,د P xa , ١٠٢ړ رټ ( #2-I, Iو
و #
#و ,دP ,([ 3د ؤ.
دا Mل ٢٠٠ #ل ر د,I 2 ( ,([ 3ا #ار ،رټ
174
( , Iرو Q,و #م اړو .د z ,,N3 !IPوا #د ه $د ,RMه!V
!t cت ورل ،د ,/N#د 5, LK1,ال و ،Ltqد 3راز د روا, ,رو3
##د Pدو Nا ,او Rرا #او د ,RM :aد (2,ا tرو , |# ,هc$I
او ًX5 aد هQ,V ( $م :,ا 3داو, a !fرو3ن و2ا د
,RM !5هU !Vض و.2
:
Latvian Center for Human Rights, Monitoring Report on Closed Institution in Latvia Riga:
LCHR, 2006
د ر د :1ډو او ]x6
د ,7 3ټ ده ,5 ،#Uq $او د > ,د زV , ,,ر
د ر ,د !رو ! /ډو ,ر د ر ,د وژو اور .
( ;= #د د #Uqاو |# ,5دUq .ت 5ذات
#ر, ,7 ,ل .cدا ر (a ,د » xa «R(RMو7ړ و ،ز(a ,,
#Uqر اړوt ,رو ,ا a .2ل دt 3رو ,د( ,a #Uq 3
ا # , 5د ر ر 7ر aاaو.
د ،
# -!aد q I; ( ,W!P ,ع د !5 (aا ,7 ,2 # #
و 5 ، ,ز ,5 (a ,,و> د ه xa $ر7 ,س ر .2د د
ر ر ز (a ,,دUq 3ت ه ,5 $ر و 2#د ,رو اړ,5ا
,د ! وړ و
[ :روا #د رټ ور2ا ( ,وړ !و ,د I uNاو د
| ,W!Pد ا",ر w Cد اړ دو ;= ,د .د 3راز # uN (Pد
د م اړو ,د #ا I,او LNر ,ر د ( > ,زن =I# 7
و ,5 ,ور .د # -!aزرو اوو V,د Pا( ( w Iد Pا(I
د . # K M
aد زUq v! ,,ت ا Vر ,aا, ، Q3و وړ
» ,a ,5وو( ،«:ه $د R(RMد ,ر د او ا د ,رو
اړ ,5ا ه= . # aد ,7 3ټ د ,5د ,ر د L5
د.
د ر, [ ,ر وژ ا > # Qد اV Lر [ن ،2 L5a
د # -!aد ا Vر اړو #Uq ,ه !Vد V!5د #(1,د 2او aا د
,5د ارزو7 ,ر .م ر> ,د 7ر ( c Iد Rو #
،ځ او ,a 1K" Mد V!5د aور او اIUد !t wم 2ا ؛ م
,5د aا ه !Vد V!5 Uد #(1,ر ا ،cItډ( و L5د aا
ا qK ( IMد # !(7ار ً9 ،د رټ ور2ا ( اI ,Ks5؛ د و!
وا او ( د ه5 $ول؛ او د > > 5aد ادار Kد او ا95س د ا5ا .w
175
د >ل د 3اNا #هف دا د #د > ,د اړو,و ز 1, ,,وا,a ,tN
ر Yوا .ر LRRM ,د ا Vر د ا #M9Xد ودا ,د Pړو C5 2د؛
ر 23 ,Iاو Uم # IU Z!5ه $و/, ,a ,,a 7 L5ذ و
د RNاو !5ا iI5a #!tوWU a ( ،رت( Z!5 ،ا[ ه $و L5د ا
Vر #2-I,وو ,aه(a cب د aن ر ه< ,و2ا .
176
ټ% J -٧
ډو:1 د ر د
د د ز
ا7 ښ6) x6]
ا7 ښ6)
_ت
y
(y
]
(y
]
- Committee of
,,I ,I د ر )( ځ, ر,I رSoldiers’ Mothers
([ #) ,, ( د؟a# # , ر,Iر
(Russia)
(رد و
UK )( دPدa UK د- Madres de la Plaza de د اور(و,(V [ د- ,aW ړو$ د هPدa
Mayo (Argentina)
رو, او دI,ا# د ادارو
دc ل- - SPIRI (Sweden)
( {! ,!ا ر!و5
};ر رIP ( نIر
Justice and Liberty
[( رد#) (ا > د؟5
(Georgia)
(و؟
() #ار# د- Kontra S (Indonesia)
او د, ادو ډو$ د ه- ( دV
- Imparsial (Indonesia) ,I د ر# ودوM #!t
! لa # ( و
- Euromil (Netherlands
) س ر7 {I ,ل ر, ,7 , ارزو# ,!(a
- African Security
( رد و
( د؟
Dialog and Research,
() , دGhana
ښ5 # 2:a ,
- Institute for Security
(ا د؟2
Studies, South Africa
,,I ,I د رب# V! و# د- Centre for Policy
([ #) ,, !5رت د ځ ا# Research & Dialogue,
(رد و
,tK #ر# ()
Ethiopia
د د او د د(! ؟5ځ ا
-Transparency
L(/ د#!IU i#
س95د او اK د ادارInternational
,5 I,ا# س او95 )( ځ اs
ا رI -P د(د اخ د؟K او ادار
,5
177
د ر ډو
تX;
, رV#اI( د د,Q,V
ځ
I,ا# اوL(/ -
د ا Vر د , # ,RM :a
د | ,W!Pد د ځ ا د IU cو[ V,ا ,,ا/د ا",روw ,
[رول او () R"#د VU - (,و د ,وړ[ ,اام [رو او ! ه !Vد ر>I ,
د IU cو, V, L5P R"#د؟(
(, # P Iځ
P # ,W!Pو.
او او ا,VUو
و!ا [ا ,د,اد او ژ c a
ر!
# IUد V!5# ,RM :a
[ vN#د - ,(aد VUاKادو ا درټ ور2ا ( P
7در ل
(#د ارV#ب I
د ځ ا د (2,ا a2ا ( و! ا/د vN# [ -د ,(a
7در ل
د N VMاوو ا د د [ #ا ,ا (# PارV#ب
[( V!5د #ر
د (2,ال ,N :aن (# Pد I uN
asد ,(aد
ر! ر د !
LRas#
178
;Xت
د ر ډو
د د(Iا V#ر,,Q,V
L(/ -او #اI,
د ا Vر د , # ,RM :a
_ت )6ښ 7ا ]6) x6ښ 7ا د د ز
و
y
] (y
] (y
د ر,,I ,I- Human Rights Watch
ر ,Iر () ,ر ,Iر a# # ,د؟( ([ #) ,,
- ICMPD
)- ALPE (Georgia
رد و(
aد () PدUK)- ICCN (Georgia
aد Pد ه $ړو - ,aWد [ ,(Vد اور(و
)- USIP (Nepal
د ادارو #ا I,او د ,رو
-ل cد
!5ا !wو( {! ,
رIن ( ;IPر ر}
) ([ #رد
5ا > د؟(
و؟(
د #ار() # Vد ( -د ه $ادو ډو ,او د
M #!tودو #د ر,I
و ( !a #ل
# ,!(aارزو, ,7 ,ل ر7 {I ,س ر )
رد و(
د؟(
د () ,5 # 2:a ,ښ
2ا د؟(
د و Pا( Iد Mو دا !5ا () Lدw K
,2د ا,5 L
د زرو اوو V, (a #د؟(
د Pا(w I
د اKاV! ,#ب
د Pا(w I [رول او () R"#د - (,د ,W!P (,د اام [رو او [رو ه !Vرټ
ور2ا uN
L5P R"#د؟(
او او ا , ? ( -
179
# IUد V!5# ,RM :a
LI M
د د(Iا V#ر,,Q,V
Wار و ,RM
I5aد او و
! ور c؟
د vN# () ! ,(aه!
ر2aو LIU ,؟ ( د
R"#و L5د ,1
RM ,ق اUت c؟(
د و ا ,PMوL5 د اMج :a V,
# ,RMدر,و
(2,ال ,Nن د د RراLRas# #
اKا ,
د vN#در2aو ,رټ ور2ا (
uN
د vN#د V!5د ر2aو د رټ
ور2ا uN
د د (#ه !Vدها ,و(و
د اMج و L5د د !wه !Vد
Mرټ
ر ,Iر - M () ,د ادو ډو ,او د ه$" i1Kر ,IرM #!t # ,ود د ر,I
ر {I ,ور7 #س ر
a#د؟(
( i1K" Mد دKع ) ([ #د وزرت ( د ,Nن د اPاء Ws#وړ و(
د ر,, {I ,I ادارو =3د
) رد و(
( ه2 [ $ا
د او د و!ا [ا( ,
P 5aړو؟
( 1K" M ,aر1, ,Iرت وPد
؟
180
- Institute for Security
)Studies (EU/BE
)- ICMPD (Austria
( (?a و اوP; د دi1K" M ( I V!5 واz ,,N3
c(#
د؟iQ3 ا
M و اهza ددK س او ادار95 ( ا ) !5 اisK"
د؟Q, ,روا
(رد و
رټR"# د [رو اوIU c د ځ ا دuN ا2د ور/ ا,, [اV,و
, او او ا- (, )( دR"# [رول او 1K" اام [رو او,[
( د؟L5P R"#
- Amnesty
International
- Helsinki Foundation
for Human Rights
(Poland)
- ALPE (Georgia)
- Human Rights Watch
1K" M دوا رz ,,N3 د ,وړ !و, دvN#
ر7 ! او,([ ا2! رټ ورVه
ر
uN
1K" M د دY# M - ! واz vN#
!5و اza رت او
,,a ,! د هاVه
ان,ن د ! ز,N $ ه- ,,ا, )( ز, ر,I ر , ر,a = ,7 , ر,I ر#
,, {I ,I د ر(د؟
() رد و
LK/ ,,ا, ( زد ؟Pو
ان, )( د ز, ر,I ر# , ر,I= د ر
( د؟,7 ول
181
L(/ اوI,ا# -
, ر دV د ا# ,RM :a V!5
د# IU # ,RM :a
, رV#اI( د د,Q,V
= }اQP
# -ا I,او L(/
د ا Vر د , # ,RM :a
# IUد V!5# ,RM :a
( QPا} = دا L(/
ا,(a ,
,Nن #اW#ع Pړ
2؟
( د ز,ان د1K" (, د [رو ( R"#
!wوPد ؟
( د ز,ا ,,د ه(و Ltqرل د؟ )د
رو M #5 (3اN
tر5 ،را او Cاو
دا ,ر(
( ز,ان د وه!،> ( Vر2aو ,C, C,
او -!aوPد ؟
182
د ا ,(a ,د Pم دV#ار w
د ر,, {I ,I) رد و(
د ز,ان د " 1K ,RM :aد #ه!V
د Uها,,a ,
د ز,ان او اوا 1K" ,
د (2, ,RM :aال,Nن د ز,ان =
,aد ! NاLRas# ,
د ,(aد ژو ,د ا( sد> ( ) ,5 {I
د ز,ا ،I ,,ه
aد ز,ا,,
Iاو دا ,ر( او
(2,ا tرو ,
LRas
او او ا,(a ,
;Xت
د ر ډو
اWراV #ر
د د(Iا V#ر,,Q,V
# -ا I,او L(/
د ا Vر د , # ,RM :a
# IUد V!5# ,RM :a
_ت )6ښ 7ا
] (y
ر ,Iر() ,اWرا #ادار ر,I
ر a# # ,د؟(
( اWرا!t #ت
د اWرا #ادارو ا
> cد اIUد وړ Lae
(؟
( د ه:a , $ # ,RMدر,و c
اWرا #ادارو ر
؟
( د اWرا #ادارو ,RM :a
ا#U؟
( د ر ,د اړ3 Vږ ,او We c3
اړ Q,وPد ؟
It 3ل I!#ل )در(=هاد # #ر2aول
183
د د ز
]6) x6ښ 7ا
y
] (y
- Privacy International
د ادو ډو ,او د ه$- Electronic Frontier
M #!tود د ر,I
Foundation
ر {I ,ور7 #س ر
- Amnesty
) ([ #د
International
Ws#وړ و(
- State Watch
ه,N $ن د ا)Liberty (UK
Vر ر=M ,a ,
د
د ر,, {I ,I د اWرا #ا,اKا ,
د اWرا #ادارو د دا!5ر V,د اهو xa
د ادو او اهو >ل
د اWرا #ا,اKا ,
د ه ,(a $د ر2aو, uNد اWرا#
Vر ا ,7 R"# #
,ل د؟
در(= هاد # #در2aو ! ,وPد د
ا UW#د uN I!#
د uNء او ,Nن 1,م
د د(Iا V#ر,,Q,V
# -ا I,او L(/
د ا Vر د , # ,RM :a
# IUد V!5# ,RM :a
وPد ،د اUW#
I!#ل؟(
د ا Vر اړ د! I ،ا(Qو او (2,ا
" ,,W(# ( IVا د
و ,II# ,,Nد
L,,N ,
د ا ,I,او د aن زاد د ا95س او ادار KدN qا ,,ر,
!5ا w2 # ,a uNد ر
#اI,
}uN utW# 3,IVM
د " IVر د ا1,رد Iل
( د LVMاوI LVM3ل >ل
ا/,اد ا Xاو ##
,N ,aن ( ن Ws#
c؟
د !5 ,qNاب ا Kو, # ,9Qا LIMا ل
د #ر V! , ,او # ,RMدر,و
184
)- Liberty (UK
- Human Rights Watch
د " IVر د ا1,رد ) او(
# s
د !# ,IVMل #د ¨tW#او ¨tW#3
# |# ,IVMو
د zaو ( رت ا !5د Uها; ,دت ورل
د ا Kو ,9د Qا LIM
ه !Vرت ور2ا
uN
د ا# ,ر, ,
3دو $aړ
)،I [ X5
و!ا ډ 3( ،ډ(
د ,RM :a ,#
# IUد V!5# ,RM :a
د ! cاو د > د
( (#
و !
د IU cو, V, د #و
#
ا/د
? #و P (#ر ا5
د (2,ال ,N :aنا#Uل
ه3( I $ډ ول د V!5
23 ,RM :aو,
د q V!5د P (#ر ا5
و( او (;#را5
185
او او ا,#و
3دو و!ا ډ د IU cوV,
#و I
د و!ا ډ د 23و ا د# Pو د Pا( Iه!V
د ر>I ,
د و!ا ډ ا د PارV#ب د I uN
د 3دو و!ا ډا Nاو {
وژ ه !Vد Uها,
,,a
- Human Rights Watch
- Amnesty
International
ر
:دو ،د , 7ح او د \
د ر ا 4X6رو
د ا Vر د ر ,هف 7 2 #د ,2د ( ,V# Iاو دو,
د ر ا !5د 7رو7 ,ر ور .cد 3دو ,ډ( ز(ت د ( [ 5 ،
,7ډول د:
•
•
•
•
•
•
د !"# ,> ,,N؛
د !"# VM؛
د aد !"# P؛
د ا !"# #U9f؛
د IUد Mر,؛
د ادو او اهو را>ل
د !Wد > د رP V V I ( 5 ,ړ ( NاR ،,را،#
او tرو ,د دو Lد ر!و LRas# ,د , ،د ر > ,وژ 2 (a
! او (2,ال ,,Nټ وړا 2 ,د هq ( xa $ع ( {! # M
او , ,7 ,2ل .cه Iډول ه (a $اړو VM ,ه= #ارزو,7 ,
و.,
هIاراز ر (a ,د ه !Vه= و -, 2د IUډ
! .cد3
ر د M IUد Cد ا LWNاو د اړو ,ادو او اه د > 7ر ،[
iVI
ا w # WاVن و.
د ,
,7 3د ر ,د 7 ,tKر د 7ز دو ,د 7رو. Kt R ,
دا Mل د ب د اړ ,ر 7رو ,ه= وړا ,د ،د,7 3
# : 5aهq Iع . "a
. 7م -د ر ( د 7 6
ډول (aورل ؟ م ,Nنt ،ر او 3ر ر! د دو اPا #د
ارزو ,ر ر اc 5؟ ,N ( -,ن ! ( ،د /! V!5ډ ا Q3؟
دا ه [ $د د ( > ,زن د ر ,د د ,ا,ب ( 5م
.,
د > ,زن ( ه M $ا,ب {
!a # W, ( ( 2ر Vر؛
دا دا Mل د qع د ه ،!
, $ا a# ,او اړ( ،Vه # $دا
Nور #ه !s ( $ر Yوا #او ر Kا,از #ر,7 ,
, ,و .د tsر د ( م q ,ع 5ل د و{
Pر د
د ر ,د ,د cو او ز( # ts #د ! ، 3 ,د 7ر ا
qع ( ,aه اړ 1, Q5ور2ا I; > # .دا د ! ،د > ,
زن q !> ( 2ع I5a o#د ،د ه $د (I#ر
ا,Vت ز( c#او ,را 7 V,!#و 7 #tsس ر .2
د ( # -!aزن ( Iد ,(aد ژو ,ا(© او ه $ر!
,7 ts #و ،,ډ( ژر ه M $د ر , #ل .c
دوه} .م -د و_ /:او اړو @ %ټ
\Y; 7و7
د ( q :ع ه !Vد > #!t ,2ل ،د 3ر Iاو ,زن (
ل او ا: 9 ,2 ,ر د و Ltqد P xa o:# ,2ړو M .د (
> Qوا o: ( LtNاړخ Vد هاد 2 Mل ه= ,و ،د , #!tر
پ هوو qع ( ډول ارW#ط .,د ( > ,زن
د او اړوq ,ع ,aد ,رو Pدو ادو ا/د { . 7#
دوه= ،د ر ,وژ (aاړو,و ! Nا(2, ،,ا 2#و ,,او د ( 3ر ر!و,
د q ,7 ,2 #ع د =1#ر اهI# ، LIس و .,دR 3رات او
tرو a ,د M IUد Cد ا LWNر 7ر ,و.2
در(} .م -د
7دو او د ;
4:د ;\ و
د اړو ,,N ,ت او د ( >! qع Mد 3ر ر!و ,درد د ,
> رو V,زن (aو
ر IUاړوN ,ا i,او Ws#او Rرات
اUت د.
د د ر ر (a 2د q ,7 ts #ع ر و( او 5 Z#ښ .2
T -٧ټ ه # ,V# $ار -,د !t M IUت را>ل 2ا
.
% M -٧ټ
د رال 7ا ]( :4\ ;
4:د ارزو در ا[4
د > ,د ( رو V,زن د رټ اWUر او د >a Qن ر د ه $د /,ذ # LK
ز( w #د ه LK/ $او را ر اړ , .د ا! ،ه رو V,رټ (
;= م (aدا و د ه $ادو ! او (#و د ،و ،ا > #U9fاو
,رو 7 ,V#ر 7س #را !3د .در ;= ا ,!Xد ,RM :aه !Vد ,رو د
ا,ت ا د ,RM :a» 5د 7ر «,د ر ا 5د ،د ر,
,tKد د > , !5ز ,,ر 7 !IUر:> ,
-١و.ر % (r %د ور او د اFد وړ د
2و
ر ( د #!tد 7 2س ه د ( د aا
( د M -,ا د ( .د اړخ د د ,وړ ! ,aNد ( ه # # $د
187
دوه= او در(= !t 5 2ت در؟ د ( #څ #او (a =#د
اړخ W5و ه c$Iاو ,5 2و .#د د ر ر ( 7ر دا د د (
[ C 2-,ه !Vد #}QPو .2د 3راز ه !a ( 3Iزاو( او !IP
وړا[ # 2 ,اب ه c$Iوارزو .د د ر ر (aم و ,
!tت ور !5 # X5 ،V,د Cد !IP ,,aNو( ،
د د #ان و[ # > ,اب ووا( .و ,aد ول ( 7ر دا د
( ! !IP /و او د [ا 2 ,aرو2 ,ا > # .ا
دا د د ( tWد اWUر !tل ( ;رت د ( W ( .=!U ,د ( C
ه !Vرټ ور ا ؟ ( ه { ( $اPا ؟
-٢رو 46ا ;
4:د ; /C3ر ول و7
د !5ا LRas# #!tه Z# ( $د 7 2د ( Cد اWUر
ارز( ( ( .2 aدو د ه23 ( C 3Iو ,ه !Vرټ ور ،2دا
ا د ,C, Cو
[ , 5 ،د #!tد را ر ( We tsNت .د -!a
(a I ( ،
#ن ( aو ،, ,رټ ور 2د ر2aو ,ه 3Iدو,
ز,ان اItل د ،د ه!t $ت ا د اIUد وړ و
a .د د
> ,ز 7 ,,د 7 !5س #را!t !3ت د را
Rد ,رو ز ,,ر> !# ,او ول .2
-٣و.ر (r %رټ Fو_ /2
/:او ور Eړ(
( ه!t $ت # #رټ در2ل د د qع # M IU
ر Pړ( cاو LW؟ ( دا !tت د ,رو Pدو #!tر Yاو د aور
وړ د؟ ,و ،دا د د # , tدا !tت # 2:aوا:
ا دا ه $و V #د , 2 v:و .د Xرت د Weت {
,ر ه= در c,او د #!tد ! ا(ب .
د (دو W5 ,دا د اsqار #7Mاو ( ,د د 3ا Ws# Xډ(
V Lر؛ د , iVI :
# -!aو 5 ،ډ( د دا #7Mد
اWUر او را , Rرو !5ا !t 5 #!tت 5 .2 !#د ,
> ز ,,دا #7Mر د دا ډول 5 #!tو د و( و,
او (aدا 2د ,ړو #7Mا! ,ر !5ا او !tت وPد
,ه V!a ، !# $دا (ا[ د.
:
Norwegian Institute of Human Rights, 2002, Manual on Human Rights Monitoring. An introduction for Human
Rights Field Officers. Oslo: Norwegian Institute of Human Rights.
188
4رم .م – د ر ( :3ر وا%
د ه $وژو ر د ا Vر د - ,a !"# ,,N I,,Nد ،د ر( ,
tsد ,Nن ټ د اړو I,,N ,او ها(P #ړ ., ,7 {! # Lد ه$
وژو ر - ,a !"# ,,N3د ،د ه $ر د ر ,ر دا د !tت
را>ل او # 2 !"#د ه $د د(Iا V#ر ,ر # ,Q,Vز(
,7و,ل .د $a VMړو ,7 # L(/و ( # V!5 ( ,اa Lاa
2او ( ا23 ,RM :a 7IMو 2 ,د .,
د !Wد ر ( ,وژ ډ( و L5د 2 !a9aو V,هVIر sح د ،د ,
> زن (aډاډ 7س #راوړ د #!tد را> Z#د M IUد >
2و5 V,ا c Ws#او د ,2د > 23و |#د /#ه= او هVIر اړ(P Vد د.
. }pم ( -اZن 7
! د ر ( ,رټ پ ر ،cد > ,زن (aد ه7 $رو رو {
-, ,, !5اړو,و اړ ,5او 5aوا V #ا Vر LVM ،او U
# V!5ور( .ا[ ! R(f ,,اړو,و V,, =I#او # V!5 U
ور , a ،cد > ,زن ه! a Q> 7ن W ,aا Q3و.2
د ر رټ
د ر ,د رټ ,2هف دا د د ( > Qوا LtNه !Vرا>ل 2ا اه او
اد 5ر .2د 3رټ ا ورو د ,7 ,2 #و ,a tqد اQ3
ر ا/د و.
د ر ,رټ ډ( ژر د > ,د ( زن د ر د -,ا [
,C,او د ه; $ت
,aا 5ا ( . Q3هاړ Q5او /رټ د ,وړ ا IUاو اPا #ه!V
o:اه او اد وړا 7 ,د ډ ا(Qو ر(2, ،ا ز ,,او د ,
> د ,رو ز ،,,د ا او V!5 Uم راواړو aRIa .د ر vtq ( ,او a
" رټ د Cه !Vاد او اه و ، ,ا د اړو> , ,
زن ;ت # #وان ور او (2,ا > د را در ا,Vت vtqو 2او
اIMل Vر >a Qن د ه= م ا eو.
د ر ,د رټ Pړ ,ر م 5ص tر او Rرات وPد . ,د( ,7 3دو ,ا
د 7رو ,او وړاQ(,و # ,د د Rر و
؛ د ( > ,زن
7دا "! #!tاو ه ([ .2د > ,ز,,
7د ,رو aز V ,,د ( د ر ,ر>5 ,ر 2د،
د : 9رو 7ر د !5رټ Pړو# ,ا I,ا9Xح او -٧ .2 2:aټ د
ه5 [ !Vښ 2ا ,وړا. ,
189
د ر د ( رټ Eړ/
د ر ,رټ # 2 (aرq ,7 ,ع اړ د ! ,Nن او (2,ا 2#و,,
د 7 Ktر د ,2 ( tsهف رو !5 .2 ,ا 5a ,د ر,
رټ (aد ر ,د و د V[ ،2 «Q(z IU» ( ,,ډ( V Z!5
ا7ن a ،ور V,او 7(W5ن ،د ( > ,رټ ،ډ(وف ن د.
رټ (aو2ا د QP0د, I; ،Pو ,او رو وړا ,د
V,م [ن #واړو .هIاراز رټ ( "! ژ V aو ،دا ډ(
V/ر #ه $ر # /ا !-,ژ ،c IP# aد ه 5a I; [ $
2ا !V,ژ aوړا. ,
د رټ Pړ I1 (a Lاو د # RNد ر ,د و a /# ¥(,ن .2
2ه ( $د د > ,زن #ر ا LK/ (a !5و> # .
3ر 5دا د ! ،د ه Iد ( ( o aزن اړوq ,ع ,aد
,2ر ر ا (a ،!5ه # , $ور # cر ( .Lدا ر
ا 5د ډ( Weت د .اٌ ،رټ ( , (aا[ LX5روV, ,
و !"# V!a ،ه= [ (aن و .د ر ,رټ (aد > Qوا LtNد ( اړخ( , ،ا[ (
,2aا?,ر Vر V!a ،2د و(# L5و د ه $ود ه= :د د ر ر د ر( ,
رټ (aد #2-I,وو ه !Vرټ ور ،2او د ه $د ا9Xح ر ل ل وړاQ(,و,
و ( .2اz,ول رټ 7د Uم [ن #ز(ت واړو LW, ،ه # ( $د
[ اهو د ارزو( ,ا[ ( اړ #Q5وړا ,و.
هIاراز د ر ( ,رټ > (aاړو5a ,ا #ر و .ر (aد رټ د
,و xa ,و7ړ و او 2د -, M IUا ،
اNد ( >#2-I, Qوو ,! #و او د ه $را V,!#و . ,د3
ر ( , (aا[ د > ,د ز ,,اPا # #ار و (a V!a ،2د رټ د
(!, 5 LW, ,ب Vر .2
% N -٧ټ
د ا
ر ه 4د ر د ر :y
د CW Yد ر ز
ن ،Human Rights Watch ،د , Get the Gunرټ :د
(
ا د I Karamajaد (
ا د ځ د ،# ,a ,RM :a , #!IU
د 3رټ د ر ,د زن ا ٢٠٠٧ل Pړ ,7ا Y ,,
: 7,
http://hrw.org/reports/2007/uganda0907
د ,Nن د اPاء د , Nد!IU 3ت د (
ا د » !5د دKع د [ا «,ا د ٢٠٠ل د
WIاو ٢٠٠٧ل P #ر ر 7ر وال ل .د ر ,د زن د 3رت د
,ړو #!IUد T٠ها ,او د Iد P ,ړ او ه $د (
ا د
! ځ ا د 23 ,RM :aو ,درج د.
190
Prisoners’s Rights :م, د رت:((, ،Amnesty International ،(ال زن2, Ca د
(ال2, Ca د،( ,7 C # I1 ,RM :a ,(a )د،systematically flouted
. ٢٠٠٨ ، ن،زن
ړP xa وا د5a , اړوC او د,# د ;د,(a رټ د3د
د.( ا2 5a a ,RM :a # I1 (نa ((, ,a د
ر ولLtq و3 ول روا د دI(اP (P م د1, U (( >ل,
.c
د رټ،(Association for Legal Public Education), و ر7 د @ زد
:1, U !V ه#اP د د ا:م,
Report, Tbilisis, 2005, avialblable online at
http://alpe.ge/nedit/assets/Patrol_Plice_eng-final.pdf
xa د, روTelavi اوBatumi ،Kutaisi ،Tblisi د
#اP د اQ
د د, وQ, $ ه# رټ هف دا د3د
V!5 مU در(| او دU د, وړاQ
3 ر ددR د د، اz5 ,وړا
. !{ دQ
د د,وړا
د رټ، Rodrigo Castro and Jose Francisco Garia/Instituto Libertad Desarallo
Q> د.,5 رV د ا:Ltqل وU اوuN ل د٢٠٠S ! :م,
Instituto Libertad y Desarallo, Santiage, 2005, available online at ،2 ٩T رټ
http://www.lyd.com/english/noticias/95_social_report_series.pdf
(uN ( ، ړP ل٢٠٠S اIV" ! } دM ا$ رټ د ه3د
. ,"! وړا#
, د هف اړو,2 د$ ه، وQ( ( (a ,> >ل ر, دا د رz
5 ر ا# د وP LK/ !V دوژ ه$ د ه، ار# وQ>
. ! و او ر وuN ا2 رټ ور2-,[ ،
او رG;د ا
ر د |رت ا
ذات ( د ا5 !ت را>لt ! دV ه, د ر!و,روV ! اa9a د
رت د1, ( LWN د ا, (ا[ ر.2 , # |ن راa م,ر !وV
،i(I " د ړs ع او د ه دK د د,RM دV ، ا2 L5P # ا,ر
نa LW ? او د,ر ا7 رLNر د!{ او دV دا ا ا
.[
وW
رټ د, د رV[ ، مR =; ( ډ, رV#اI(ر دV د ا,!ا ر5
# ب او بM ر وز(انV د ا# cIt ا ا## ړو او$a رو, I (
191
.Cد ## 3ر I ،,,Iا( Qرا
,او (2,ال ز ,,د .
# X5د !-و ! ,زن ورو ! # ,ز( w #د > ,د زن
ر>23 # 2 V# ,و دو ,د ,RM :aژ ,5و .#د 3راز ،ډ(و
هادو ، ,د ,(Vد اور(و ! ادار ه= ډ( ز(ت د ر!5 ,ا ر>V# ,a ,
#د #2-I,وو ه !Vاو د ا وزار ,#ا د ا ,RM :a IMد 23و ,
ه IU !Vهو ز(ت .2
% ٧ -٧ټ
( :(uد و /6د Xد 7ووړو ر
د ,Nن د اPاء د و ,ر Qد (((, ( > ,زن د ،د ا> ,
ر د Uا , Lزن ) (Open Society Justice Intitiativeاو د ((,د #5
Iن ) z
(PSCد ٢٠٠٣ل د ;IPر ر(# > Lڅ د !و,
#ر ,7 ,و,ل.
د 3وژ !ر 5aدرد :د > #څ د ر!و ,a ,د وا Iد
Q{aو Rرا #ر fح Pړول؛ د ((,او # V!5 Uد دR 3را #ا5ر
ورل؛ د دR 3را #د 23و ,رل؛ او 57aد 7س , ,7ل ( ,tK
ه !Vد Uرټ 5ول.
د ,Nن د اPاء د د زد 2ر Qاو د ه ,V( $د ډول ( VM3اR,
ر ,ډ )P (TMGړ TMG .2د > ر ١٨Tرو V,اام 2ل ،د ((,د ه
Iر .# Tرو # V,د ر R ,ا و( ور2ل ل او ه ( !5
اړو I ,د > د ;aه !Vدو Yو V,رټ وړا .2 ,رو V,هIاراز (
/!#ن ه= ا5ر درد د X C X5رت د ر7I ( # R ,
W5ورو.
7س #را 2 (, !3د 3وژ د 7رو ,اړ د د #W5او هو
ر (a؛ iUو L5د PSCاWUر ( د | V!5 Uز(ت 2؛ دا (
ود ; 7 PSCرت او ! Vډول !5د 2 # ,او د ا د
ډ(و aور
زورز( #او 23و ,و ،,ه $د # ((,و > ,a
ا 2 Q3و.
:
Open Society Justice Initiative, http://www.justiceinitiative.org/activities/ncjr/police/nigeria_psc
aد ،د ,RMد دKع او د هو د "sد ړو ,(Iد LVMد د
( [ ، 7 7# {
# !"# ! 5a 2-,دا [ Vد ر=1 ,
ر> ,د ( qع د Mد ا IU #M9Xا?,ر I#او iUو L5د
23و ,او , o: (#وړا. ,
192
u
د ا Vر د ,tKر $: ,د > ,ز 7 ,,د
ا Vر د ##د Mب ور او LK/ز( #و z,وا.!5
د 3راز I; > #دا ،ر ,ا Vر د(Iا V#ر ,او (aاM9Xت
وړ ْX5 ،ه $د > ,او د دو Lد دوو Nاوو Rاو اPا} |#د (
ا V(#ا ( 5aو .د اQ3و د ړو ر 3ر د ه!t $ت د ر ,
7ر 7س #را !3د #aد ه د "sد ړو ،روز ,او د ,RMد دKع ,(I
#ر وا. 5
د ر ,د ,tKا # Q3د 7س #را !3ا #U9fاو L/ #!tاو هIاراز
اWUر او د رو V,زن !5اب ر ه= اړ .
د د ( ز
ن ;] ; .
ر د a.ون ر د Q6د ز
ن E /1mړ 7
• د ر ,دو ,او د #!tد را> ,V#و2
• د ا Vر ه !Vد ر ,پ ر> ,و او ( #زد 2
• د qع # ،2 5 Mد > ,زن 7# {
W,
7
د ا
وزار; د د اړ( ( ]E 2ړ 7
• د ا Vر URو ,د ا Vر د ا #Uq #M9X
ا اړ( Vو,
• د > ,د ز VW ( ,,د ا Vر 2#او د( ،
[ ( هP !5 $ړ 2
د ا
ر د ر ر :رو او " Eړ 7
•
•
•
•
5و ifاړوN ! ,ا i,او Rرات و2
اړو(2, ,ال 2# :aو ,,و 2او د ه LW, $د دو L/!V Lاو 2 i# a
اړو(2, ,ال 7رو V,اXل او 3ړ ر!و ,و2
دR 3رات او د 2#و ,/!V ,,د ا Vر د ر ,ر tرو ,او a ,C,ل
2
ا
ر ور
• ا Vر د د(Iا V#ر ,Q,V ,ور
• # V!5د ا Lد i#ر د ا Vر د ادارو L(/او #ا I,ور
193
• د ا Vر د رو V,د 23 ,RM :aو ,ور
• د V!5 Uد 23 ,RM :aو ,ور
• د ر ,ر> ,, ,و L5و L5پ او .2 5
194
٨
K
TEODORA FUIOR
Q4L; Eد د
195
196
Teodora Fuior
٨
د دQ4L; E
دو aد Pد ( LVMد د ,,د ; Iو! Iل .cه
$و
( LVMد 5را V,!#او د دو # Lادار ta ,7د و( ،:د او IU
|#د ه (c$Iر 9 -,ن Pړو او ه $ارز Lدو ( LاU ،Lا ،Lزاد او
ه( #ور او هIاراز ه LK/ $اPا} ور #د رو ه< s ،
N (aار و .د 3راز # V!5 Uد د Nور د 5 LVM
)ا,ب( او ړو #W5 ,aWوa ،د Pدا ه= رو ,د -,
! c 2-,[ # 5a /او -,د دو Lد ادارو ا -ل ( .cد(Iا
a UدP Pړو (a ,ه ( $و و ! vاړ ,5هz
$ون و V[ ،ه $د
ه و
2ژو ,a ,ا. Q3
د ه Iد !(7ا! د aد #Uq Pه !Vه د > ,ر 5را ارز، L
ه # $اPز ور د ه $د و zون و .2ه= د aد Pاه5 LIرا
ز(ت د( 5 ،ا[ د ورو و 5د ه $وړا ,د #W5 Uر درواز
ا !,د.
د aد !"# ( Pد > ,ز # ,,اWUر ،رو ,او Nرت ور . 5a
ه ( $ا Q3و! د LVM #د ا ,او او ر!وM f5 ,ب او ب #
2ا او راa V,!#د ,a Pد /,ذ ,و ر 7 Nس ور .د aدP
( (a !"#ا[ د ( I!Uر ( د رو i(I# ( V/,و
,هف د ,,a U
د اIر ډل و :د aد Pه !Vد !5 > ,ا ارزو ,او ,!!"#د ( 3ر
د(IاVM V#ا ر IMاو qور د V[ ،دا ه !IU $و( د د
ه "a U !Vا9Xح ،د "aد 5aا Iاو L/و او aد Pو ,a
ا . Q3د K 3ه7 $ر ر رو ,د -,د > ,ز,,
aد # 2 !"# Pد ا Vر او !و/, ,a ,ذ ا .2
197
ا
د ; Eوا(
ا aد Pد ه $ا,از د ( هاد ( د ( ل د د 5دا !5او ,;aاL
د # ,5ر ف ر .د ا aد> Pل ر =Nد دو ا ادارو ر د !
a o#د UI Pد .د د 3ادارو رو , ,د دKع او ر ,رو وزار ,#د،
5د ( ! ا Lد aد Pه !Vد ( هاړ Q5ه ر اړ( د د [ 5a
,ر ا ,tKاو #ت ه= م و,ل .
% ١ -٨ټ
د ا
د Eر ] ; Q(F؟
6
دKع
د ,Nن د
اPاء
M
/LI
,I
اM9X
#ت
اWرات
;Xت او ر :1
• و!ال [ا – ,د ه[ # ;a !IP $ا,
• د [ Vر ! Vادار [ -دKع او ,ر VMادار
د L5a ,tK UKد V ،و!ال #ات ،واردات او Xدرات
• [ [ I,ا =1 3 – ,و!ال tsNت د ه $د روز (2V
،cو(! cWIاو د #!IUر M V ،c I
ژا,ارم ( ") i1Kدا ا دa UKد ( Pد ر ,رو د
وزارت aدV Pر (
• , ،ر [ا ,د =1, Uد !#او د ,Nن د اPاء ر
و L
• د ! Vادار او د , =1, Uر [ا / ,ر ( ,د و ifد
دا !5رو وزارت
• I
،i1K" Mادار
•
•
!,2a V
ادار
•
د اL
اV(#
LI
•
د ز,ا ,,ادار )دا ا د ر ,رو ( د Uد وزارت
aدV Pر (
I ( 7ادار
اWرا5 #ت /ا [ ( ! Vوً It .
اWرا # ,tK #ر ،ا ه $د دKع ،ر( ,
Uد وزارa ,#دV Pر او ( !5ا اWر #ادار
ًIRد اPا} # Nا . IU ,7
ه $ادار #7M ,2aوa 2-,[ ، Lات ،د
اQ{a V(#و ، # ##د ړړو روا او دا ,ر ,
#
د دKع Uرا ( د ! ا Lرا ا ( !5ا ادار و
( د اPا} د Nد ر} #ا : ( ,7ر #ادار
ه ! ا ر ( وا Mد . 5aد ا aد Pد ,-, 2 !"#دا د
> ه $ادار5 ،ت او -,و ! ,ا a R, ( Lاو U
– Kدا ه 3Iادار د iUو # LM9X L5د ! اI! L
198
,RM :aاو زاد "ود .2د ،
# -!aد ( دا د ,د Q,و د 2ر،
L(/د ( Iهادو ,د ! اWرا # ## /! #و2و :ا(" V
ا( !? #7اWرا #ادارK ،ا ,د(رI ،ن ،cرو ,او او
ا( (ا[ دو وPد ؛ > 2,د دو ,د Iدر [! ز( #اWرا#
1
ادار Pد د.
aد ،د ا95س ر> ,د د UKاو ا 2#و 2# ,,د و L5و L5د 2,
د ور[P ,V x3 Yړو s !" .د ,Nن د اPاء ر د و روا |
ا95س za ،ا 5او ادار Kد د Uم و
2و ور[ ژوQ, ,و 2د5 ،
ډ( و L5د د, 3ور( ( 7 ( iدا و د ا Vر رRt ( V,ل او K
tش , iI5aد .د aد !"# Pد > ,ز # ,,دا اVن ور #ا95س
[ ( ,!7 ،2 v:ن 2او ه.2 aa $
د دو /رو ادارو د ا
/د د ; Eد؟
ا Vر د ( R Iرا #او 7رورو ه a#د , Vر دو Vرو ,د .د
د ا Vر د aدP Pړو ,و (aد LVMد ,رو Vر # ,و ,او ,
5a a LK/ cو iU .و L5د ا Vر د aدP Pړو ,د و
w2ب او [ !"# LX5 2-,او ر, ,ر ه= . ,-,
د ا aدP Pړو # =; ( ,د و د ه-> ,a LX5 $ر
د> .ل a Uد I; 2 ( o# Pا # ,a,ار 5 ،د ا aدP
( # 2-,[ o#د و وړ او Mس ا,ب د .ه $ا,از ( هاد
( ا ,II# ،K Lر اړ ( > د اښ aداL
) Vtه= دا !5او ه= 5ر (Pه $د ( s Iد )(2, ( (,P (Pال s
)(2,ال .(#دa UKد Pډ( و L5د ! t(Xاو اام ر ; !( Iاو [
و ,5د ر .cI# {
## ,ا aد iU o# Pو L5د
( ,;aو! د :د Rار ( هاد د دKع ر -ل V ،cر #
,;aد ه $د راV : V,!#ر ,C,د , ،د و Pد ,رو هادو ,ا
د # # RNر ,7 ,د .د ا Vر د aدP Pړو د اه !W LIد ,
> tKا I; > # !5د.
د ( هاد ر ,او ,;aا - U ( Lد اW#ع (aد ه3 LC- $ړ وا.!5
ا M Lد ه I; U $ړو !IP ,aWد #ه, $ر 7 -س
#راWU a .:, 9#رت ،زادU Q> ،ا ،Lه( او و ,او روز7 # ,س
ر او ,ر دا ( - Uا[ ( ون (ل ود ، 7دا (
(ل د ه و
2ا. L,Iq L
-1د ! /هادو ,اWرا #ادارو L;Kاو اړ( Vد 3ا: 7, Y ,,
http://www.intelligencesearch.com/intelligenceagencies.html;www.fas.org/irp/world/index.html;http://en.wikipedia.org/List_of_intelligence_agencies
199
5د ,رو 95 Uف د ( ا د اQ3ب ډ( و L5ډ( L
د .د ،# I ،
# -!aډول و! ( Iوا ( (aد UKد-
وړا # 2 ,ا Lae iQ3؟ ه $د LK UKد 2-Pو L5ور #اړ #د د
و L5ډول ارز( a؟ ر ,ا Lه= [ ,-, X5ا :د ه $
اQ3ب د او اWرا #5 #ا -ل M -, ،cب ؟ ر
!tت ،او د ,RM :aد 23وWe ,ت ( ! د در و( او aاIUد
Pد و Lر و او د دو Lد 3 ##اQ3ب د 23و,aN ,ن د #!t
ور .2 z5د LVMد ,رو ،9) !#د Uو ,او
روز ,ه ل د Kرغ زد I V,د ( # o5اItل ( د اPا#
,5د#2-I, 3و د ا aد, # !"# Pر ,-,ه= ا 5 ،دا (
VI3د , ,د.
aد ،د ا # #!t ! Mا د LK/او Mب ور ,Q,V
,رو Uم ,ل ،cد ر x .و
ا) ,هa $د P
ا a UIد2 ! Pا }QP 5 ،ت او د ,C-اړو ,و, ( ,
(c(zaaډ( د د# ،( ،,2 UKار ،#اWرا #!IU [ ( ,tK #ر
7ر ال .cد { #!IUه( ،Lهف او ( , ( ,C- Mا[ V!a V!5 Uد
رIن ا(23 Lو ? ه= .c # xد و > , Pاو رIن دواړ (aد دا
tKد Rt#ر د !وړ ( Mب ور { "sاو اPز ور 2 ,
اPا} Rt ( # Nل د د #!tد { { .
د د ر د ر ( ز(ت Iهادو ,د #!tد زاد ( 2#ون )2 (# (FOIA
د LRRMد هN $ا, ,م د د ه $و
# #!t 7 2د 7س
ر Mو .د او " # #!tد )2# (FOIAون اء 2ا د
او دا (aه= د ,Nن =1#او رو2 ,ا م !tت او "م (aو
،د ا او ه7 # $س ر درد او .-,د I,,N FOIAد ر,I
23و او د ( > ,زن ,,N #و! ور #اPا} M Nب او ب #
2او د 7ر ,5 LK/و .#د رIن [ 23 X5و ر " # #!t
د 7س ر اPز Q,V ,,N (a ،م وPد و M #د " و
ا ,او aدP
ر M w ( #ب ورل ,5و. #
( P aړ (a Lد ( ! aد ,7 1, # V !"# Pو,ل ،دا د
ا او د UKد ( اوږد د 9ن او ا7 #M9Xر Pړ( .cډ(و
هادو ,د ا Vر #ت د ا #M9Xاو ر 3د ( او و ( 5aد .د
و!ا [اI ,ل V! ،لa ،ن راو ،د V#و(! ( aن ،د ا ,او !w
و! د # ,Iارت(5 ،ار او ا ،LWNد ( tK [ 2اPر ورل او د X5
[ او ا , Lا5ل دا >ل هUq $ت د د ورو و> ,5
> 2,ور د .د ,Nن د اPا} Nادار ډ( و L5ه< د
a !5د o# Pز(#ا راوړ RR"# !! #و( ،د اQ{a #U9f
ز( او او و L5د #ور(Qم W qرز t #ر «[» ,7ا,Vت او ,K
a # Q> .2 7#د Pو! د #د 3اM9Xت ره Wاو 2 =1#ا .
د 3اوږد; ! ,د aد !w !"# P؛ ,د و IU Pر دا د د (
( ! aد # Pد [ و [ ! aد3 # Pر او ,7 ,2و. ,
200
د د Eدوران ه
4:
4ت
د aد Pدوران ه $ز ,ټ د ه $د ( (! aد C I; > Pود
, =I# :ل Ws# ،او ارزوa .,د (a !"# Pد aد Pدوران !ر 2اوو ,
f :2 #ح1 ،ر ،اPات ،ارزو .(W" ( {! ) ,ه 2او ,:R,او
$aړ #او دا د > ,و Lد د 3و #ارزو ,او /,ذ ,7
و.,
, -١ح
|
- ٢ر
دE
دوران
- Jارزو
– ٣اEاء
د د, Eح
د aدf Pح د اPا} Nد ,د W5وا#و ه ( $و د د را V,!#ل
ر Pد aد -, Pد وزار | ,#او -,د ه $د ,وو( .:اPا}
ادار )وزارa 5 (,#د PوړاQ(,و Q ( ,ادار )د وزارت( #وړا. ,
وزار ,#د LVMد ! ،5د وزارت د o: 5هف او د ه 3 $د ه$
د -, !a9aا وړا ،c ,د 7روa 5 ، ,د Pاړ#و fح .ه
7د وزارت ( د ل د
7د aد Pد ز(#ا { دً It ،
وزارت ً It
"ود( ,او د ! ړو ,aWهa $ن را . #هa $ن او ,Iا
را ( , ،c #ا[ د Pدو V!a ،د ,رو Kوزار !# ,#د د
وزارت Nت ر ه= اړ .د د و a ( ،د Pد او د اPا} ا
ا RKاو رIن #د ورو 1ر ر وړا.c ,
201
] Tد د, Eح ; 9ذ وX؟
د aد Pدوران -د2 3او ا د اPا} د ,د 2#دروازو X #رت او او
هادو ,رIن ه= اa 5 . , !5ه= ر ,Iاو 7 ,"a U
,و ,او د اPا} ړړ روا د aد Pد Mfو /, #ذ ,7راوړ.
رIن ز(ت د ا Vر د ړو ,aWاو د اوږد ;ل د9 UKن Pړو ,
) ,"aاو و(? ،اuح ،ا UIاو (z,3 IUد 5و ،ه ,
> 7ه # #!t $ز(ت 7س ر و a -, LVMدP Pړو او
دا ا,Vت ا د اړ 5وړاQ(,و ,او P (aړ Lوړا.2 ,
ا Vر a ! o# #د9 i! ( (a Pن fح .د 3و
U 7و V ,د ! ا اQ{a ،(#و 9,2رو او 1د اPا}
ً It
ا Xدر( cاو ا [ ( – c N ،c RKهادو ,د رIن ا :رً#
fح .cد 3ډول و ،{
! ,ه ,Kاو ړو /(t# ,aWاو دو ادارو 2-,[ #
و ,او ا,Vت ور ; | ( t( ، 5aد د ! ا ه!V
( 1, IUوړا . ,د 3ادو ا د د9 LC- UKن ،s
، #9V:#د و! #ارت او د اVن Xرت د #!IUد 5aا!5
د ا( sه7 !VروP ,د و , .د و V Pد ! o#
aد # Pارزو ,7 ,و3 ، ,ر د د د 3اوږد; 9ن د Pړو ,و ,و2ل
.د د 3ادو (#د رIن zون او د ه "a U Rt# $د ا Vر د
! aد Pد Mب ور ر ( qور Nم .cد > ,زن 7
رIن هVIر و 2او هIاراز ډQو ر ,a #Uq I; # ،رY
وا.
% ٢ -٨ټ
د د Eه @ }4د /"T 4د
4دو
•
•
•
•
•
د LC-م ,ل sد #ل ,C-ر 2#او .
د s LC-د (U ! o5,د ( Kاس ".c W
د s LCVا (2,ا ا RKر ه= 2#و ،د !5 #, # -!a
"( #ر د ! (U ! o5, 5دو د دKع ر o#
.2
د t ,;a s LC-رو ,او ,C,ر ه= 2#د ،د , # -!aرو هادو ,د
V iUر ر ا ،K # I1Uد ا ( UW#د (U ! o5,د
. K
د ( s LC-ا[ د (,ا( sټ او د ا ! ( RKړو ,aW
> t( ،cد ,رو ړو V) ,aWو ,او روز ،,رو 3او ¸/Mو
ا (LWNد !#و 7ر.
(, -1او #ز ! ا ا (Q#او ,ر د9 UKن و # ,اړ( Vد 3ا: 7, Y ,,
http://merln.ndu.edu/whitepapers.html
202
د aدf ! Pح دو "s !a9aه 5a IN9U /! v! $او
ادار
ا -vد ! ړو) > ,aWا Vر o# #ل(؛
ب -د ا ړو) > ,aWد ا Vر د o# ,ل(.
د ! ړو > ,aWد وزار |# ,#د Pدو # o#اړ .,د !# 3ل د
> د Vر),ا ،Lرو ،3اNد ود( د را V,!#ر د LVM
ا
,a,و .ه7 $ر LVMد »> ( Zد ډوډ د 1 « |# (I#د Mر
وړا ,او هادو ,د aد Pد ( !"#ډ( ;q Iع د .د اړ در
tرو ,ا ر و(:c
-١د ا,از ا Vر (a ،c o# #د ا ادار د ،R,ر( ,او
د,و xaد ! { asو؛ اوږد ;ل رف ه= (aم و,ل ؛
9 -٢ن ا (a ,C-د اNد اa #,Vا aو؛ اوږد د رف (aد
? د اNد وړا,و( اړ( Vو.
-٣د ا Vر { (aد > sد ! وړ و.
د ا Vر ړو # > ,aWز( w #د ! ا Vر Pړ Lاو د ه ادار د
Pړ/, Lذ ر اړ .ه $ډ( و L5د ادارو |#د taد o#د
.[
W
د د|
Eر
د aد Pد 1ر 2او رIن ( ډ( ;= : R,هa ، ,a $ن
راوړ او ه L,,N # $ور 2.د >ل LC- Uاو #رU # LM9X ,I
P #ړ» Lد ,Nن وا «Iوا( او د ر ,Iد(Iا د "ر اI Xل
.c
% ٣ -٨ټ
د دو د @ Eر
ډ(و هادو دو د@ ( Eن د ( 4( .د؟
-١د ( ,Nن #د aد (a LM9X Pد رIن ا ور 2؛ ,د و Pد =I#
,و د رIن د zون .c L,Iq
,N ( -٢ن ( Uو Reد >ل و
2ور7 #س ر وa .د Pو ,اY ,,
( P ,,aد د.
-1ا9sXح د »> Zاو ډود« (I#ډل د Z9اNد »د " #7د اVن «Mل د (U 5 LC- ! .
ړ ( ،هاد =I# !5 (aو ( ,ا Lاو ,رو -, - ,ږد Z> ( .را ( ,ډوډ او ( a
دواړ .د 3ډل هIاراز د »V/ , «N LC-ر ه ا,ب وPد ( # : (:# ،ا[ ه $و L5ز(ت
7س #راوړ ( X aف 1,و.2
-2د 2,ډ( ز(ت هادو ,د aد ( Pدو ,Nن ه ل ( [ .W(#ا( هادو ,وPد , :دا !رو
aدN Pا ، ,ه N ٢٣ا ( ,ا( " Vا(7ت cو .
203
-٣د aد,N Pن د ! [ ( Vروا 23و ,د Qا وړ د.
د دو د@ Eن او د د @ا ;
; Sد؟
( -١ا[ 7 LVMد aد Pوړاf Q(,ح او وړا.2 ,
-٢د aد Pد هډول ز(#ا 3ر د Wد دو د qورت ر,I
9(t#ت ا "ود د.
7د aد Pو zون ؛ رIن دو
P
-٣د > Vروً It {I ,
و ،دواړ ( Pو L5د aد Pوړا ,a Q(,ر .
ر ,,Iهل د aد Pد 1ر ر ز(ت و . 2-,[ L5و I L5و د
رIن ا د aد Pد 1ر ر IMاو qور د .د 3و # ( (aدوو
ر و L5و ,او دو Uو (a ,و:
• د aد Pد ;:د وړا ,ل
• د "a ، !"#او رأ ور ر Kو.L5
# IUد aد Pد (#ر ر ,Iو ,7ډول د:
•
•
•
•
ر 23 ,Iد aد Pد ادو د tsر ور[ ( او ,؛
د aد Pوړا Q(,د !V /رو ,د ,,N # |# {Iوا ,7 Iد LVMد
ادارو ر ;:د ،,a /# o#و( . :وز(ان او VM
روا a !5د Pد # {I 3وړا ، ,د X 3رت ا!t Kqت
Iاو # IUر 23 ,Iد a !5د Pد q 3ورت ,N ,a
5 {I .وار د aد Pد (t#ر اړ( ر ؛
د aد {I Pد aد> Pل وړا3 # Q(,ر ،, ,7د {Iا وړا ,ر
) ,aدا W {Iر ,د د aد Pو ،(2 Rt#د دو Lد >
aد Pد ا"Vم ه ( !Vرت وړا ,او a aد Pد رIن # z,3وړا ,؛
د رIن z,3 IUد aد Pه # Kرأ( ور ،د {Iا وړا#9(t# ( ,
. ,aا i RKد دو Lد aد,N Pن [.
د2 3او د رIن اPا} #ا R, I,اً دوو VKرو ,ر 2#د :د 7س #را!3
L/ #!tاو LRtاو a LM9X RRMدa # Pن ور.2
د aد Pوړا Q(,ا اوږدوا د ( P Yړ و "
! /ادارو #د UI IU ( ( o#درج و 5 ،ه $ا
Y ,و !wاو . #!t !/#د aد [ Pهادو V ,د Z
;IPر( ،LهP ،-ن , ،ز( ,9او -#ل د ١٠٠٠ # T٠٠ر aد Pا9Nم
204
.ا ،(#دI,ر ،ا(, ،رو ( ،او ا( " Vا( ٢٠٠٠ # #7ر
1
ر cاو Iن ،ا ,او ٢٠٠٠ #اوړ.
دوه= ،د aد Pو د رIن د ا Q3اړ( o5د ر 2#د ه $
wد (t#و د aد/, ,a " Pذ .د aد Pد 1ر 2او د
ر ,,Iد ,M9X ,,Nد -,ا ر در ډ ,وPد 2 :د aد Pد (t#ر
،,M9X R,د aد Pد (t#ر ,M9X R W,او د aد Pد (t#ر "ود
.,M9X
د aد Pد (t#ر د R,و t ,M9Xدا د رIن 7د aد PوړاQ(,
a #ن ور 2او !5د , ,C-وړاQ(,و ,و " 1, .2د (t#د 3ډول
,M9XرIن #اPز ور د LVMا > ;:د aد Pو .Vد
دa UKدf Pح د ا( " Vا( #7د -,س M LM9Xد اPا} t( Nد
;IPر ر} ا وړاa ,د Pه= ډ( ز(ت د-, ،س دa 3د !"# Pاو
/#هa $ن راوړ .د Iن Kرا را ) (Bundestagاو د ه او دI,ر
ر ,,Iه ل aد7 ,a #9(t# Pس ر .د 3راز ا،!K ،=!a ،(#
ا(, ،رو-# ،ل او ه -ه= ر", ,,Iودو iI5a ,M9Xد .د3
هادو ,د > ,ز ,,ه= aد #9(t# Pد م وړ وزن .
ه $ر iI5a ,M9X R ,,Iد ه= # 7ه w $ر
aد9(t# Pت راوړ د اPا} ا د وړاa IU ,د Pد ( زاد
>! ټ Cوا ,اړو .د (t#د 3ډول LM9XرIن #اPز ور د
LVMړوa ,aWن راوړ او د o# ,ورو aدP
ړو =I# ,a ,aWو .,د a UIن را| ،:, #د !# ,5
ر د LM9X Rد دا د ! #اW1,ط او د و اNد Vرو,5 ,
اUت .د و PرIن (aد aد Pه =!Nد Iا د راو! asد 3
ز(#ا ر Vر 2او ( د ز( #ر .2 # ,
#د د ز(ت ف او cدردل aد , Pر3و V,را . #
د ;IP Zر(K ،Lا ، ،VV ،,ا ,او رو ,ر ,,Iد 3ډل .WRt#
د(Iا V#هادو ,ډ( cر ,,Iد د aد Pد (t#و "ود
iI5a ,M9Xو .د 3ډول ر( ,,Iا[ دو P 7د LC-
Iا را| # ،2 #د Iل aد Pد ,رو ړو ,aWر o# a
( ،2دا هa !5 $د Pهa bن راو! ( ،:,ا[ د دو Lا وړا ,
aد ( Pاو ( ( ردو .د ,(aډو ر ,,Iد د 3ډل ,I,د [ .هادو ,
aد) #9(t# Pد (aب Xرت ( #د اPا} Nوړا ,د ,اIUد رأ( د
ور 2و د او W LVMر ا/tء ور,) 2دا ،,(a ،ه, ،
ز( aP ،,9ا R(Kاو ز( aWIد د 3ډول ر -!a ,,Iد( .د aد1 Pر د ( دا
ډول #2-I, LM9X ,,Nا د aد Pد Mfد دوران ,رو 2او ,د
ر ,,Iاو > ,د ( tKا. K9# !5
1
- OSCD, Budget Practice and Procedures Survey, Part III- Passing the budget, 2007, available online at
http://webnet4.osced.org/budgeting/Budgeting.aspx
2
Ibid
205
ذ راوړ؟9 ; |رE د د% ] T دل اوC ر5 اV!5 U ( دa $ ه, وړا# نI رPدa ! د
ر د, ذ/, او د2 ر1 دPدa د. , وړا# "a U ,aW ړوVM
,وQ(, وړا5 !V هo# دPدa (ت او د1, 5 7 ,, > ز,
: وا# نIرو ر7 3د
ل,س وI# ور,وK! د5
ا# IR # و23 ,Iر
؛
ال؛,V # {I و,ن اړوIد ر
و ون ل؛z,3 {I د،c !"# Pدa !
. 5 د او ر ر ا,وc3 !5 ر د
•
•
•
•
ټ% J -٨
/WZ[ نF ر د رQ(:; دEد د
(-!a) ,هادو
،- ه،نI ،!K ،رI, د،=!a ،(#ا
، (ن، !ا،ل-# ،رو, ، ه،(ا
ت7( " اV( ا،(
،, رو، ،,اK ،L(;رIP Z د
# ، (ن،,ا
ن,( ،( ،,(a ،دا,
w ,M9X د
R3
# UI ( د ( زادa ت9(t#) R
(2 , ن ورa
لI دI د9N د اPدa "ود )(ا[ د
( راو, نa b( ه
OSCD, Budgeting Database 2002&2007, DCAF Survey 20061 :
ً د اX5 ، د2# ر#!t Pدa LVM
د# 2:a نI ر7
ً It
[ ) د اړ-, Q,2 2-,[ 5 Pدa د,,I رc ( ډ.!V ه#Uq
c (ت اء د( او ډ7( " اV( او د ا,(a ،( رaP ،( اV ,هادو
7 ,, > ز, د. 23 V! "! ر# دPدa { دI ,Iر
,I او ر2 Kt # رهب او ر ن ور5 دا$ ه،2 وL5 د اړ
،!ا رهن5 .c ف ورU -, 2ر ور: 9 # و23
7 (("د# اV! ( ,I, اV! V) او ا ډ,وQ #(1, ،و(ن,2
.[
( وa #!t وړL ر د ارز,,Iد ر
عq دa ه، وړ و,M9X نIر د ر1 Pدa د
> { د, ! دW د, . وI5a تN > , ر ور ر د: د
#9(t# Pدa = د3 - ن و د ! { اوI ( ! ر$ ه
1
The OSCD budgeting Database, in OECD Journal on Budgeting Volum 1 No 3, 2002, pg 156-157, available
at http://www.oecd.org/dataoecd/13/13/33657560.pdf OECD 2007 Budget Practices and Procedures Survey, Part
III-Pasing the budget, table 8, available on line at http://webnet4.oecd.org/budgeting.aspx The DCAF survey
collected responces fro, 27 Parliaments members of NATO PA, in response to a questionnaire on the role of
parliament in defence budgeting.
206
( ,ا[ ا V!aد aن راو! LM9Xه= و (a > , .و د aد Pد
1ر 2او رIن ډول ,M9Xاو د -, ,M9Xر ا .!5دا
[ Vډ( و L5دا cCد #9(t#ر د ر IU ، LM9X ,I
,م در(| 3ر cاو aد # Pز( w #د اPا} #ول .c # ,7د و P
aد ,a Pد QIور ر/, ,Iذ و( Pا[ د ه $د V!a ،, #2-I, ,M9X ,,N
QIور اراد د د ,و ,او د ه $د دا (/ a !5ا.!5
% M -٨ټ
QFد د Q(:; Eر د رFن [WZ
د د|
Eر
او ;= ,,aراوړ
aن راوړ
هa bون ,راوړ
1
هاد
دI,رI ،ن او ا( " Vا(7ت
ا ،=!a ،(#دI,رI ،!K ،ن ،ه ،-ا(،
( ،ه, ،رو-# ،ل! ،ا( ،ن،
( ،د ;IP Zر(K ،Lا ، ،,رو،,
ا( ،,ن# ،
,دا,( ،ن ،ا(,(a ،
د EاEاrت
aد PاPات LRRMد aد Pد ,Nن ! ل د د LVMد ادارو د ,د در(=
اړخ ا ( # !5و دa ! .د ، (# Pد aد Q Pادار
7د وزارت( د دو Lد ه ادار ر د ( ! Pر Mب ) (Accountد ا!,
)ً It
7ر اړو ,ادار #د a o#د Pد -, LC-ا ر .د ه ادار د (
دا -, !5ا ول ډ( qور د #ډاډ 7س #را ( 1ر aدP
د >! هcK = ,K؟ ډ(و هادو ,وزار ,#د ول ( دا -, !5او
د د9V:# -, 3ت او ,M9Xد ,Nن .c
د د EاEا] lC ;r؟
دا aد PاPات ( اPا} د ,د ،د > ,ز ,,د د 3د ,ر ,ر ډ(
"ود a 5 . LKه= د ر ,Iا "a U ،!5او د > ,د ا !5ر ( I
/,ذ درواز وPد .ه $د a !IV#د Pو ،"a L5د ر {I ,IاUI
z,3او د# UKارت د.
a !IV#د;: Pد WU #9(t#رت د a ! # #د ,5 Pو ، !#د3
aد Pد LVMا رIن #وړا .c ,ل ادار ه! [! #ه$
aد Pف ور دو ه $ا(7 sس #راوړ د ه $ا د fح
aد . # Pډ( و [ L5د ,وړا,و( وړ } او V cC ,tK
!IU #ت او ( 7M ,2aت ،وزارت د ه $ر د ( ( !IV#اa KqدP
, . 3د aد> Pل ,Iد aد PاPا2 #او د (#
OECD 2002, ibid.p.160
207
1
aد Pد aن ر د د cدو , ،و
ام Pړو ( !K ,2a ،د , !IV#رو اKq
د 3ر [ ,Kوړا . ,د ,رو ;:د Nا ,د iUو
ورو a !IV#د Pه= (aد رIن ا . (#
د {Iد اz,3 UIو 7ر ر ,Iر ،,د LVMازو ,او د ا
Vر [( ,او Rو # ,ور p#دا >ل ز Uو a IUد.c ! -, P
د ډ(و ارو( ر ,,Iا د دa UKد Pد اPا #د د {I UKد اz,3 UIو ;=
qع Pړو ،رټ ورل .cد {I 3د ر ,د ,tKو L5د و Ltq
ه !Vډ( و #UWs L5ا V) 9Uرو ( ( ,ر>5 ( ,(a V) ,و.
د# UKارت ، 1ه ( $و ! ا روا و( او 5ت ه7 $س #
راوړ ،د IUدa UKد ( Pډ( ; 5a Iد .د2# UKو ,,ډ( ز(ت [ ,! Uن
#رااړو V[ ،ه $د LC- Uد ( ډ( ز( 5a #از(ب او aدا ه $د
! LtXد Lر اه LIاو iUو L5د ا95س او zaو ا !5وړ 2. #دو
Qو ,د د# UKار #د Mب ور ر اړ( iد:
• ( Vر او ,,Nټ د ,رو }! aد ( ر# aNار #و
L,Iqو( .2ا[ 3 ( ،ر# aNارت (aد ,رو R IUرا #او
ا( ، v(t# 9P sاو د ( 3اء Pد وV (a ،ر
,N #ن (:#؛
• د ر ,د دود(7 Qرو رو 7ر ، Vاuح ،اRR"# ،UIت او دا ,ر
ر ,Iا # ،LWNد ا95س 3او د »! {« ه !Vد t#د ډ ا C(,
و. ,
د د Eارزو
د aد Pارزو # ( ,ز( د و ( ( a Ws#د Pد ،,,Nاو
اPا} tروa ., LRas# = ,د Pارزو ,ا د VMادارو د,
او # ;aور cاو دا د Uر د aد Pدوران > #ا2 ,او د .د د3
2او LWه7 ( $ر ر 2#د LVMد ارزو ,د (,ر V
!> Vد او د راa V,!#د Pوړا 2 5P Q(,د؛ د اt iQ3رو7 ,
-1د ز( #!t #ر د# UKار #د رIن R,ه !Vد !t 1I DCAFت و
ر:
http://www.dcaf.ch/publications/kms/details.cfm?lng=en&id=25266&nav1=4
-2د zaو ور د (2,ال ia o5ا LK/ !!Iد دKع Vر > #ز(ت د zaو ا !5وړ Vر ،ه $ورو د !#
Vر او د ا #9Xوژ د .د [ ,C-او ا95س ه !Vد (2,ال وX ;Pوق ،IMF ،رټ و »#ارت ه( $
;= د ا9Mس [ ,a ,C-ا a .« Q3د د ه Iرټ د و! د 7س #راوړ ر
za ١T ! ,a LC-و ف .cد ا( Vد " ا( #7د #رت وزارت (2,ا T٠ ! !tد zaو
ا> Vد دN UKاردادو ,ر c ("#؛ د Uاق د #!IUر ډ( ز(ت دN UKاردادو ,ور2ا ل.
http://www.transparency.org/policy_research/surveys_indices/bpi
-3د د UKا95س د #!tد اروز ، I ,د #ار #و او د zaو ا !5د وړq #ع !tت 7
د ,7ا Y ,,و.
http://www.defenceagainstcorruption.org/ and http://www.transparrency.org/
208
د /, ,a , =I# LVMذ و( , ،2ا[ !(2, V!a ،ا sه=،
,وړ ! او ,اQ3ب 2 o:#ا .
د د Eارزو ] lC؟
رIن VM3 ،ز ،,,ډ ا( Qر او ! !{ #ت >ل 7
د2 3او R,و aاو ډاډ 7س #راوړ ( Uا # Q3ف
د ,او aد7 3س #را!t !3ت Uو
2و #وا.
د aد PاPات (aد ,tKد ( ! رټ او د " Wر> # ,ور ،cم
د LVMد ادارو ا د د ف د -,ا ه !Vد 2 #!tد.
د 3ر> ,ا رIن #وړا c ,او د V!5 Uا5ر ه= ا(Cدل .cد U
IN9Uد اړو,و وژو د اQ3ب او اPا #ه!t !Vت اوس ا 7س #
را.
د !Wد aد Pارزو ,او # X5 aد # ( 5a {! aMه< د،
,د ! ,aMد !{ #ت ) د " #Wد د(ان ,ه= (د( (cد 2او
( ډ( .a R,دا د دو ( Lار
ن د د ,Nن ړ ( د دو Lد U
!{ د3 ,ړ .ه $د > # V! -, VMد . {! ,aMد
" #Wد د(ان رټ رIن #وړا c ,او aد V!5 Uا5ر ا(Cدل .cد
( اa Q3د Pارزو ,ل د ,(aد " #Wد د(ان ر د؛ د -, VMد
ر Kه !Vه $ه ل ر ? /#س ر># ,و .د # -!aه $د
و وژو ( ! رټ وړا ,ه $د دKع وزارت د ٢Tو #ار #وژو
1
9/#ت وPد .
د aد Pدوران ,رو 2او ,د ر ,,Iد a ,M9Xه 7 $د
د {! ,C- UKد ا ،UIاو و(? او Uذه # Lد #!tور د
رټ 7ر ( ډ( R, V,[5وa .aل دا ا د ,2او > ,د
ز ,,د ه< 7ر /, #ذ ,7و,ل 2 .د ه $ر د aد Pد
Mfو L5م و ، ,ا د aد Pد 1ر و L5د ز(ت د
(t#راو! و.,
LRRMد رIن او د " #Wد د(ان ا 5ر ر>U ,م و
2و N (a #
ور # 2د LVMد ادارو ا د -ل ( ،L,,NاQ3ب او {ر#ب ارزو,
و .2د # -!aد , RESDALد #7ا( Vد ( > ,زن ( R
( (aس د !5ا #د ! دKع aد3 # Pر او ارزو -٨) , ,7 ,
ټ .(2 ts
-1د ,(aد " #Wد د(ان ر> ,7 ,ا. 7, Y ,,
http://www.nao.org.uk/publications/nao_reports/05-06/0506595_IIpdf
-2د # -!aد > ,د ز ,,ا ( !/#رټ 3اړ د ( هاړ7 !"# Q5ر دV UKر د ,C-
ه/, # "a !Vذ ,7و ،,د اړ دا و
ر:
Dian Kartika Sari (ed), Indonesia’s Defence Economy Reform, Infid&Pacivis, Jakarta, 2006.
209
% N -٨ټ
:RESDALد د Eارزو د د 6 u; 4Fو ز
ن
٢٠٠١ل را(ا د #7ا( VM3( VزنRed de Seguridad y ،
٣٠٠ (RESDAL) ،Defensa en Amlerica Latinaاد(VIا ,او ا
Pړ د هاړ # Q5ا aد ,a Pر .د 7 a#ر aد!"# P
(2 aeد رهب $a /! p#ړو د او ##اړ( V
( , 2ا[ !tت V!a ،د aد Pدوران ه !Vد ه(1, $ت ه= . 7 7 #
( RESDALدو # Pود ور 2د دa UKد Pد , =I#و !!"#
.د 3د Pد د UKر ټ ,,N ! ،ا5رات ،د اPا} او N Rاوو
،R,ر ,او ,;aول او د > ,د $aړو 2وړ ارW#ط ور .د3
د Pد ارa ،(a ،i(Pاز( ،WI ،! ،ا(Vادور
،ا ،7I#ه,وراس،VV ،
V,را
ا ،ر
ا ،و او و(Qو( 9د هادو ,د ! دa UKد ! 5a Pد.
i#7ا( Vد دKع !#ا( Qا !fد د ١ I 3هادو ,د دa UKد!"# P
وړا . ,ه $د ( !#ا( Qد 7 Pس #را !3ارNم !#د
Iا(Qو ا .c !
2 #U9fد 3ا !fد ا: 7, Y ,,
http://www.resdal.org/
zدا در aد ,! Pه و (a L5م و,ل :د راa V,!#د Pد
ا>f ,!Vح ،د رواa ,د Ws# Pاو اPاء او د #ل د aد Pد Ws#ارزو.,
د د Eادو Q
»دa UKد «Pاو »[ «,C-د ا Vر د aد > # ,"a Pز(ت
Itل اM9sXت د ا .cItد 3دواړ 5aد ا Vر د ,C-د و(! د ړو
aا! ( ډ( P 5aړو .دا Mل دa UKد Pد I; "a ,7
qع د ،د ا Vر د ادارو د aد Pد tsر ه 3Iډول دو Pر
ا.c 5
»دa UKد «Pه $اU9fت Vر د دKع وزارت د aدU # Pان ,7د ,VM
ا وړا «,C- [» .c ,د د> ## UKل ! ر # Kوا(,C- [ .
ډ( و L5د 3د UKوزار ،,#د دa UKد9U # Pو [ ,;a ،cاو
,رو aدP ,C- ;a Pړ د .د P [ # -!aړ ،Lد و! #ارت،
د [ UR# ,رف7 ،س #را [ !3او د ,C- ,[ I,دا >ل ا
#د دKع , # ,7 , #رو ) ، VاNد Q> ،ا ( Lر ,ر او دا
,ر( Uو( ,7و,ل .د 3د aد ;a Pرف د o:#وړ د ،
د و Pه [ $و [3 ,5ر2# Kاو ,او ( # , aډ( Lد.
[ و # N ,5ه< cد 3ډول ,a ,C-د وا .د 3راز
210
[ ,C-ا د اa Kqد ,C- Pه= ډ( ز(ت ړ 7ړ 1 .ه$
هادو ,د ا Vر اM9Xت وPد , Ws# # 2:a ( ,د ،ځ
ا tWfز( و او ،V(aKا ،,/#د ,,او ,ر د# 3ر# #ت !
ز(ت 7 (Uس #راوړ .د(U 3ات ( د ړړو [ روا د ,tد ړو ر
2
او ( د و! د ا !5او دا ,رو >Qو ,C-ر ر ا.c 5
د > د ,C- UKد aMر Q, {3 !aد [ و(! د را ,ا! رو ,د .د
[ و(! واردات د ,;aرو7 ,ر ( c!(I#اNد :Kر او { د او د
د ه $د د او د ر د #aور 2ر ور ،cډ( د
دو aد Pو ,راو .c
% ٧ -٨ټ
د »د1ع د «Eا[Z3ح \ xCد؟
د [ XRو ر ,C- ( o# Uه !Vد ( هاړ Q5ا?,ر د 7س #راوړ
ر (aد # V> ,7 3ز( ,7و,ل :
دa UKد Pه Q
] ً F:
,C- $د:
• ) ,او > ,a ,ل [ ،,C-او ! ،,t :Vا ،Uد ,
او د ه $د ر ,ر >5 Qت(
• !IUت او اLWN
• د و! #ارت
• [ ,2او
• [ )د V,هاد aدV Pر (c
ځ ر اړو 5a ,دa UKد Pډ( و /6ا(:c QX
• ! VدKع
اNد دKع )د اQ{a V(#و ،##د !#د ز( ،د 5را #د ز(او دا ,رو ( #
-رو – Mروا ,دKع )د د iIد #$!W#او و
و ,وړا ,دKع(
! -1د د دو Lد K ( (Uد و! د واردا #ر ر ا 5 ،c 5ه $ه< !Vد LVMد
7 ,aM I1ر .c(# ,ډ(و ا (R(Kاو ( هادو ,د دو Lد رa Iد ;a Pځ (U ,;aا#
((, .د Pال # Sani Abachaوا ,7 Iد !#در د 7س #را (U !3ډ( ز( 5a #د و! د را!,
ر ر ( .او و!ا [ا ,a ,ف .د ,;a 3او هIاراز د ځ اa KqدIU ,tK P
#ځ #دا زاد ور V,زړ ( 3اړ ه [ LC-و # ،2د م ول > pو .د
UNDPد ,RM :aد ٢٠٠٢ل رټ ا!t 5ت.٨٩ Y ،
-2ا,و (Q,د د UKد( Vا[ ! د(ش ,C-دو aد, Pل ( # .cد ,ړو # 5ر ,tK #
در .c (I#دا (Uا ,a #ه< !Vول وPد Beni Sukadis . ,او Sukadisد [ #رت اM9Xت
, ,7 #ل دToward Professional TNI Business Restructuring, FES& Lesperssi, Jakarta, 2005. ،؛
هIارا Y ,7 Beni Sukadis, Almanac on Indonesian Security Reform 2007, Jakarta,2007د و
ر:
http://www.dcaf.ch/publications/kms/details.cfm?id=39772&nav1=4
211
• او LC-د ا ,tK [ ,ر )دا ا د 3د UKوزار ,#
aدV Pر (
د ا ,[ ,ر RMق ) ،UR#اt Kqش او ,ر دا ازات( د و!ا ډ ! Vل او Uم > د ه $اد3م ر و
ا, د و! د a a # #ل د و! و(ړول•
•
•
•
•
•
•
•
•
د ر ,رو د وزارت د aد # Pا ,7 9Nد) LC- UKد [ [ I,اV ,
ژا,ار ،دا(i1K" !5
( وژو د [ ر V,ر V) ,tد P ,2ړول او دا
,ر(
[ ودا) ,دا ا د ( رو د وزرات aد Pو( ,
) [ ,;aدا د ا V,5هاد aد , Pرا[(
د و!ا [ا ,د اNد (U ,tKات
د ! ، X5ر ( اPر ور 7ر د دa ## UKل د ځ ا tWfز( 7 #س ر او د ه $ااج [ #ر , ! ! ) ,tK #را[(د [ (5ار( ا! رو ,ل )د [ ( (I#و(! د او د رو#a ,
ور 2د ,;aرو7 ,ر(
# P Pرت )د [ و(! aل ,ر , ( ,Pورل(
اa fMد Pاو د a #7M ,2aد) Pا [ و( ,5ا[ د aدP
( (#ا Kqاو a !IV#دV Pر (.
»#ر aد - «Pد { #!IUهف او رف د دو aد Pو , ,دل
( cو .
# , ,
aد »#ر aد «Pد { #!IUر د اPا} Nا ( ،c (#ډول
» «Z iد ( LVMرIن 3اړ .د رIن ډ( 23 cد دa 3د Pد
" ه c(W5 !Vاو د !5ا ره ,ر VI ,د د 3ډول aد( 2 !"# P
,و.2
% ٨ -٨ټ
ا
( Lا(; ;ر دE
د 7س ر 5ص و
ا ( Special Access Programmes (SAP) ،,د 7س ر X5
aد Special Access Budgets (SAB) ،Pد ا( Vد " ا( #7د دKع وزارت اM9sXت
د »#رو و
ا «,او »#رو aد # «Pا 1 .cItد LM9X ASPد ;IPر ر}
ا ورل .cد رIن د ( Kز(ت 23د #ر aد Pد " ه!t !Vت
. ,
1
See New York Times, February 28, 1989, „Washington Talk: Briefing; A Revision of Jargon”, at
http://query.nytines.com/gst/fullpage.htm?res=950DEID81439F93BA15751COA96F948260
212
$ او هc
سM ( ډ,ر و
ا, ! [ داIP ,رو و
ا# د
ا2 » ح9sX اc ًR!s رټ, د وړا# س-,
)د ازو د23 ٨ [س (ا-, د.c( ه= (د, (waived Programmes) «,و
ا
[ (ا# و23 ان او ړ ړ: {I UK او د#رW! او د د ! د !رو ا
W5 #!t #( ز# !V« د وا ه,ا ( و
ا2 »
د# ه/
( د داa $ ه، و# /!V دو3 د1.c ورل
( و
ام.# و,5 L" دt( .2 وا ډ ډ و#!IU
د,a $ ه, ، ه= ورW5 L" او#W5 , ر د# a ر و او#
> # اCIA د.دل دC(م ا, «ر# ( ( »ژورDeep Black) ح9sX اQ(-,ا
.!ت دIU «ر# ا »ژورI!ت هIU او "م#راW اx
( ر, !رد ډا د { و
ا٣٢ ځ د#7(د ل د " ا9 ٢٠٠٨ 2
:3و
> ادارو اوUK و د دLC- !رد ډا١٧،T ( 5 او ا,2 [ { •
LC- !رد ډاو د٧T،١ ن9 ر د ن د5 او ا,2 > ا د#5
.ړوP ٢٣ ! د2 3 !رد ډاو١S،S ! ر د5رو و(! د ا, • ځ د { و! او
.ړP K ١S،S !رد ډاو١٠١،٧ #ار# ل د٢٠٠٨
اق اوU د، , م2V( 9P ( LC- x Kqر ا, •
.!("# و ر2-P ن د,$Kا
>! a .c ف,a ! !> ها( وa 5a ( Pدa ر# • د
!IP ,( و
ا5( ا,2
> # دPدa "م3 !ها( و
{ !# ,"م و
ا3 ( د#( ډ( ز,a $ ه5 ، د
. ف#( ز
. Q, =ر ه, ! هVر او د و هV !w ( ل ډ, وړاPدa اراز دIه
, وړا#}QP او,!V /! # نI رQ(, وړاPدa 5 7 }اPا
.2
.!م وt LC- 5a ان او د هU 2V,[ ( # 5a o# !5 Pدa ه
نa UK د،ارت# ،LWN¸ او ا/M ،!تIU ، , [ ,7 انU # Pدa عKد د
#}QP او5a UK رو, 5a o# دa .[ را5 او ا,2 او,و
ا
a ءQP ع اوK او ه. و# !a ( s o# د5a د ه.c :( و,a
ړP xa =!N ( د. دI!N Pدa ( (ح وا9sX ا:( و9Nا
ح9sX ا$ و د هo# دPدa دا د د,! = Pدa
1
See Page 26 of the Senate Commission Report, at
http://www.access.gpo.gov/congress/commissions/secrecy/index.html
2
Defence News; „Black“ U.S. R&D Budget Estimated At $17,5 Billion“ August 29.,
2007/http://www./globalsecurity.org/news/207/970809-blackbudget.htm
213
2 o:او ډاډ 7س #را ادار ه $ز( K , #ور#
o#د.
د ا xa 9Nد Pړ aدN Pت د ه $د #ب د او ا;aم cل .c
د #و ! ,د !#و L5د ه $د LC-ول ,د 5 .د اxa 9N
Pړ aد Q, ( Pه= دا ,رو ,و ف او
اQ3ب او { ( د .د 3راز دا = د ( ;zرا5 V,!#ا #ا 5 .
c # cدا ( = وز(ان (aد د #ان و د !5وړاa ,د Pه =!N
,aر Yوا #د . 7 # LUN 3 U
د و.ام Xوړ دE
!a9aهادو ,د aدP Pړ ,ر ه # = $ود ور 2د ( 9ن ،و ام او aدP
د fح و و .د 3ډول = د UKاهاف د د > , # Vاو د9 UKن
Pړو ,د دa UKدP Pوړ .2# ,د و
ام xaو7ړ aدQ! LRRM P
aد Pد او ا9sXح د »aد «, ( !" Pوړا X95 ( ,د .د =
د ه و
ام ،LC-د Uه ,Kاو ه -, ,
$د 3ه2 # ,K
ور ،cرو2 ,ا د .دا ډول aد Pد V !" ( (, !5اV(#
[ا5 ،,ص !IUت!IU # ،تa ،ا = #او ,2aم ,
fح , ،cدا د وزار ( ,#د ا Vر د ز ,,د 3 !5و.
د و
ام xaو7ړ aد Pوا دا د در #وا( د ر o#
د ،د د ,C- UKد aد !"#ر ,و aاaو او P ,,9دو ta
اوه< او 7س #را 5 .2# , !3د و
ام xaو7ړ aد" [ Pود( ,ه=
[ن :
• دا ډ( د د aدq #9V:# Pع #وا او a !5د( Pا[ د
و
ا2 V# xa ,ا ؛
• دا ه= د د اQ3ب xaو
ا2 !# ,ا او هxa I
ا,ب و؛
• د اوږد; 9ن Pړ ,ر د اړ( tWوړا,و( د .د 3راز د ( >-
اراد :,ا د د [
7د aد Pا #M9Xد ! و و. ,
% ٩ -٨ټ
د ا@ X Zوړ Eړ ] د – Eد ٢٠٠٩ل ر 0Yد د 1دE
ر
)
د }4@ /"T
-١
١ـ١
١ـ١ـ١
١ـ١ـ١-١
Q
]:
#ا
[ ,
٢٠٠٨
)و.ام
](
٢٠٠٧
);
qCL
](
214
٢٠٠٩
)وړا() ](
٢٠١٠
)ا(] Q
ر
)
د }4@ /"T
١ـ١ـ٢ -١
١ـ١ـ٣ -١
١ـ١ـ٢
١ـ١ـ١ -٢
١ـ١ـ٢-٢
١ـ١ـ٣ -٢
١ـ١ـS -٢
١ـ١ـT -٢
٢ -١
١ -٢ -١
٢ -٢ -١
٣ -٢ -١
S -٢ -١
T -٢ -١
-٢ -١
٢
١ -٢
!, V
W!Pن
ازات
د Ra 2-Pداران
Ra #دارن
ا"Rق
ر5
,ر ازات
hEاو F
(/,ر,
5را اد
/ , ،LV#و,
ا# UIPت
روIa (3
رو (3او =!t#
4Fت او ا@/2
د Pر اړ #ر
اد
ا LWNاو =#
(ل 5ت
د UR#رف
;ارت او ودا
#ارت
ا V#او ,
3#
2aاو
2a
ز3وال !R,و!
,#او ;Iت
اVو Z,او
aات
ودا
١ -٢ -٣
ها( ه ،zها(
ډ
و,
Iر هz
3#هz
رو, (3و
, #9V:#و
,ر #ارت او
LC- ,I5
او دا ,ر
د 1ن
و.ا
7او ا6
ر "Tاو
دو
٢ -٢
٣ -٢
S -٢
٣
١ -٣
٢ -١ -٣
٣ -١ -٣
S -١ -٣
T -١ -٣
-١ -٣
٧ -١ -٣
٢ -٣
٢ -٢ -٣
٣ -٢ -٣
S -٢ -٣
T -٢ -٣
-٢ -٣
J
M
N
٢٠٠٨
)و.ام
](
٢٠٠٧
);
qCL
](
215
٢٠٠٩
)وړا() ](
٢٠١٠
)ا(] Q
E; دZY;
،, ها( [ا،, [اVI[ : >> ,a ,{,( ا ادارPدa
UK ډول د3 د.,{,( ( او ادار3 [ رو،راتW اUK د،,ر [اI
.ر ف ور-> Pدa
Q4L; Eا ] د7ز ورEد ا
ړو$a !5ز د د د7 ، د5 د,tK V,ز وP ا, رV L د ا#
,5 [ و., رو#ر# لtK ر, ( س و95 دا د ا، وV>( اU !3 را# س7 ا5 رت# ان ورل او د,و5 # د و/ر ادو ا# I د رVI دا
اوXاد ا/,( اه اU /# , ز د د7 , ، و, . /# {
د, وړاRs د,tK ډول3 د. ا2ط ورW# ارI ,, د ز$د ه
د م# ,وړ ر!و, او رs (ا2, 5 ، ورt ,و23 اوL/
او د2 س ر7 #M9X ا# ر راوړل:K ,a LVM دVI ، ,اړو
1
., و,و23
ت%١٠ -٨
Eړ ] دE وړX ام. د و
فx
4 د اړ; وړ
د(ر !ن,t
, زر د
( # را5 ( ,5 پ# در زر
!ن
,
!ن,t #ر,ا# ? زر
# ا# را5
,
زر
(? زر ها
,
? LWN¸ او ا/M !! وR, !ر
!ن
V# ا5 ٧٠
( !ن#
ارت# ,
!ن
? د اام ف
IN U د
!ن
LWNر ا7
? زر,t , ?س ر
دو زرp(# د رادار ر دو
, ر
( !نPدa ,2a
1
ام.و
هف
و!الUK د-١ #2:a ور5 د-١
,[ا
عK د
LWN اM -٢
,2a -٣
See, for example: Lesperssi: „The Accountablity of the military budgets“ available at
http://www.lesperssi.orid/report/workmilbudget.htm or in the almanac on IndonesianSecurity Reform 2007,
http://www.dcaf.ch/publications/kms/details.cfm?id=39772&nav1=4
216
I -٢ا( QاL
ر وz,
,
زر [[ 2-,ا,
-Sا: V(#
-١د ارو د ا"#د(
-Pډ
! ( ,tن او
در زر
و( دو !ن
? د [ا ,t ,دو ! ,او
cزر
دو زر
و( !ر !ن
د ارو د ا"#د(
aد Pو( z,
!ن
! ( ,tن او
زر #
در زر
دو 2a -P
?س -Pا V#و! دو !,
ا LWNدو !ن،
دو #ا,ر#
د a #,د Pوz,
اV#
! =,ن
در زر ر ,tاو !IUت (
!ن
,
-٢د ESDP
ر(,
-٣د #,ر(,
[ -SاWرات
د د Eد ] /19او XWب ور ه(7 4ال :رو او
د % ;
4:
د aد Pد LK/ر (2,ال tرو ,او Mب ور د ,و ر و( د ,
> ز # ,,د (2,ا ا ١١ -٨ .c Iټ هt $رو ,او و(
(:#د LVMا او ,رو -,د aد Pاو ر!وLK/ ,
,5و. #
% ١١ -٨ټ
دb ; /19] Eر %ر4%و
OECDد aد 1LK/ Pر qع د ! /هادو ,د xa a#د 3ر
ر!وP UI ( ,ړ 2د .د3 3ر ر!و ,د ,7و #Uqو5ا
aو Laد:
a -١د Pر>,
zaa 2-,[ -٢و,
،#2:a -٣ول او Mب ورل
(2,ال وX ;Pوق د LK/ه ( !Vب او د 1LK/ه !Vد 3ر
ر!و7 ( ,رد 5ر 2د ,7و #Uqر اړ :,
1
See OECD Journal on Budgeting Volume 1-No.3. pp, 7-14, online at
http://www.oecd.org/dataoecd/13/13/33657560.pdf
217
-١د ,:R,او و ,رو,
V -٢ر aد Pو
-٣د V!5 Uا5ر د #!tا(Cدل
-Sد #2:aډاډ(
(2, aا ( tرو ،,د > ,ز ,,د 3راز 7د Iا(Qو
او (2,ا ز3 ,,ر ر!و ,او ر ا/د و # 2د aدLK/ P
ر ه< ,و ١٢ -٨ .2ټ د اړ ? ! ,وړا ,
% ١٢ – ٨ټ
(7ال :رو %د د 1د /19] Eر اړ mL :Xا)ا
و
-١د [ ,C-ه !Vد (2,ال tرو = ,د رټ ور ر د !-و !,
,,NاQaار -د ١٩٨٠ل د د ١٢ WIد !-و ! IU ,ا, 35/142B !W
(U 2 (# 2Vان ( د »د [ aدI Pل« .د 2V( 3د [ ,C-
ه !Vد (2,ال tرو = ,د رټ ور ر د !-و !. (:# = ,,N ,
د 2V( 3ر د ه $زن >ل 23دو ,د رټ ور ر د3
tرو ,ر وا !5او ه ل د د a [ !5د Pه # : IU !Vرټ
ور ،2ه 5 a $وار L/!Vد qع ,aهل د !-و !,
IUا 5 # !Wرټ وړا .2 ,د, 3رو (2Vو د »[ 2,C-د LK/
Iل د [ #Uqه !Vد !,و «#!tر 7رو ,او ر 2 (#او
23و دو3 ,اړ د ا( ٣٠ #ر د # 5ل د [ ,C-رټ
وړا .2 ,د !-و ! IU ,ا !Wد 3راز ,رو (2,ا او Iا(Qو ز# ,,
ر [ # LK/ ,C-ود ور) 2د ٢٠٠٧ل د د WIد {, ١٣
.(2 ts 2V( ٢/١٣
-٢د OSCEد ا Lد – [ 3اړ ,5ه !Vدر! 7رو ,ر
د د 5a UKر (a a o#د Uژو ,د ,رو 5aاو د IUاNد
ا 5ر ta ( o#ز( , #و .د7 3رو ,هIاراز
#
وا( 23دو 5 ,د ,C- UKد 1ر ر # Rوړا ,او د LK/د
# ,5او و!ا [ا ,ه7 !Vز # #!tد 7 Uس ر ر 7ر هارو،
Vوا(:
Available online at http://imf.org/external/np/2007/eng/051507m.pdf
1
- 2د [ ,C-ه !Vد (2,ال tرو = ,د رټ ور ر د !-و ! 2V( ,د 3ا: 7, Y ,,
http://disarmament.un.org/cab/milex.html
-3د OSCEد ر! Rرات ٢٠٠Sل (#ل ،د 3ا Y ,,و
ر:
http://osce.org/documents/sg/1994/12/702_en-pdf
218
3 ! ! ا5 د. 7# R ر1 ,C- UK د دL دو23 »ه
LK/ ،!5 ر ا, س7 اوI 5a LCV [ دL دو23 = ه
«.وU س ر ر ز7 U د# #!t !V ه, او د و!ا [ا# ,5
( د٢٢)
ن د "( او9 IU دLر: ړو ر دP د## UK د د:, وLر: د#, د-٣
ړو او دP ن9 ف/ اوiQ3 اM UK د# د ژ و د,V(
1
.,م م وV" او اI,ا# دN او ا2 ود ور# وo# دta
,رو7 ! د رECOWAS د و!ا او ا [ا ر دR(K ((? ا-S
. c3 ب ور رM اوLK/ د#ار# ړو اوP Pدa ،ړوP ن9 UKد
هوU ! دV ه#!IU او, و
ا3 و اوaاa د#!t د3د
2
. ر
ر٢/ (٢٠٠٢) ! د ارو د ر راVس ر ه7 د# 3 ادوI ر-T
س ر7 ( د# د روا ا# ادوI ر3 ( دa , دو23
. , وړا3 -, 2 , او دا رو،2 وL,Iq ر
ت4:
دE
4 هE د1 د4
د
, رQ3 و د ( اPدa ر دV د ا7 ,, > ز, د
.2د و/ ا#!t دوP U ر د
(FOIA) I,,N د زاد#!t د7 ,, > ز, د2 ( د# , هادو4 د او( وو.2د و/ ا،رتX نV د ا،
LWe روا اU د# ورM دا# UW#( > اFOIA) Re!ت د ازاد وt
> , V( اړN }اP د اM ( ډول3 د، راوړ# س7 !تt ا2
X د زاد ا#!t د# I,,N L" اود#!t " د. ع وړI
م ( »"م« اوa P در, ډو#!t دI,,N L" د. ( اء د
د.> وw L" د# #!t LM9X ول روا."م« د3» ( م
م دVM ا3 >ل د., و,وzaa ز3 و>؛ او د,رو7 ز( او ول ر
. "ودوM ,tK دN }اP د اL" او, L" "ود,
٢٠٠S ل دW,ن د ا9 3 د. د و
ر5.7 او5.6 ن9 IU Lر: ! دV( هPAP-DIB) ړوP د## UKً د د/s -1
http://www.nato.int/docu/basictxt/b040607e.htlm .( ور# Q(: #, د
: د و
ر٢١ او١٧ #راR ! دw د/s -2
http://www.dcaf.ch/code_conduct-armed-forces-westafrica/WestAfrica_CoC.pdfhttp://www.un.org/News/Press/docs/1999/19991227.afr199dochtm
3
available online at htttp://www.coe.int/T/E/Human_rights/rec(2002)2_eng.pdf
4
National legislation on FOIA is available on line at www. Privacyinternational.com
219
د. ,#!t ! اV هPدa دL د دوL5 ډ( و,> ر,,(ا ز2, د،=دوه
!, !V ه#Uq دPدa [ د,>ء ر:,7 د دارا,! و-! د،
# -!a
3 د. ه= دLK/ ,C- او د1Pدa UK د ! ! د$ ه,#!t
و23 ! ډ(و5 } ! ب« ه= دM اLVM »د،IMF وقX ;P(ال و2, راز د
! }M اLVM» دIMF د. >! دM ( LC- اوPدa UK ر د د,هادو
! د او,VM و23 د،ړ دP ا0 $ب« د ه
> LVM ت دU9f ! ا3 د. ,ت وړاU9f(ال ا2, ! و وړ# ر او دP !Vه
,C- رو در( اوP او ا# دV) (اتU ! $" د هs (! اوQ( اI ،!")
2
. رV (5a (3 او رو, او روز, و، روUK دV)
رو, د2د و/ ادو ? ه= ا7 ,, > ز, راز د3د
د دP , زVM3 I a 5a د.c(5 اVM3
د ;!= د: وړ د,! را5 دو ( د5 ، ,و5 اړ#Uq Pدa اوLد ا
د,9a [ ( اوDatabase) xa #U9f( اSIPRI) ت, اQ,2 (ا د2,
.c(5 ت ا,(ال ا2, د#ts V(#ا
نa LC- [ 2, > وژSIPRI ! دV ه# او د و! دLC- [ د
,{a #U9f وژ دو ا3 ر دR د د. !"# اوWe # !او او د و
د# ! او ( ( د و! دV هLC- [ ( ( د:وaاa رټw (ا2, $ د هxa #U9f( اonline) i(9, SIPRI ! دV هLC- [ د.! دV ه,
R(f او هو وړ, ( ډcاز د ځ ا ف ر, او اw د,دوc او# ! د و، IU ( ,,a د ورو,C- [ . aرو ژ, p # !-, ! ب د اSIPRI د. د, ! ب وړاSIPRI
. دIP# a ژaU ( او،( اوا، روV
, هادو١٧٠ د2, او د,K [ ت د,(ال ا2, د#ts V(# د اhZ i
# ر رټWU د ( ! ا, د و!ا [ا2, د3 . د, ( ! ارزو,دوN اUKد د
و,رو اړو, د [ و(! ز( او دا،ارت# UI ،Pدa UK د د,9a [
. ,!ت وړاt م اوN ار, !V}! ه
u
I,ا# اوL(/ د3 LVM ( $ (ا[ د ه, > V#اI( د,( ا
3 د دردو# , ( دV!a ، وiI5a LK/ اوV,ب ورM ،,و5
!"# Pدa د ا:ان و# , ذ/, ! او5 ا5a د, =I# $ ه،
.a وR, ( 3 د# ان ور# # > ,
1
2
3
These documents are available at http://disarmament.un.org/cab/milex.html
These documents are available at http://disarmament.imf.org/external/country/index.htm
Not available online, but can be ordered at http://www.iiss.org/publications/the-military-balance
220
aدUq Pت د > د = 3د ا Vر د ر ,او ا #M9Xر اiQ3
و( د .د aد Pدوران !ر 2 IUاوو ,د > ,د ز ,,ر د و
I aا,Vت aاaو.
7 > ,ر LK ,Iو 2او ه # $ود ور # ،2
aد7 #Uq Pس او iU .2 ,و L5ر 7 ,,Iه5a $
#م واړو ( د 7 > ,س ور #و ,ر:c
•
•
•
•
د aدf Pح و { او ړو # ,aWم واوړ؛
د 1ر 2او 9(t# 5ت 2 }#؛
د ! !{ )##د " #Wد(ا (,,د [2-,و ر>.3 ,
د ا Vر د { ) aد (Pر ,ل.
د Q #د د ,1,د(Iا و او Q3و ;aد > ,
ز # ,,ډ( Nور # 2د aد Pد و و z,وا .!5د N 3
را, V,!#ر ه= ا ،c5د aد !"# Pد LKا5ل ( IMا و
[.
د د ( ز
ن ;] ; .
د اړو ا
ر د EوG
• د 5زن د ر( Lاو ,tKاړو ,ا Vر 5aو,
• د دو aد Pو ,د ه ا ادار ر aد Pو,
Cد ا[ ;WZد راو 4ر ه
•
•
•
•
ډاډ 7س #راوړ د Rه ( $ټ د ا ادار او د ه $د aدP
و I1#او د 7س ر وړ و
د اړ ,Nن #2-I,او زاړ NاP i,د و ،ه $و ,او د aن
ر 5وړاQ(,و ,رIن #وړا2 ,
ډاډ 7س #راوړ ( د #!tد زاد ,Nن هاد K,د
LK/ 2 ,N LVMاو Mب ورل د ه {
$د :د 3دواړ د ه $
:و LUاو دوام ،د ه $د ر د 2#9 Uاو د Uم V!5ا د #د ور2
ر د 7زم ز(#ا !
4اZ,ت ل 7او 4او 46ا ارزو وړا 7
• د ا Vر د وا او Pړ ،Lد او ر!و ,ه !, !VاU9fت
>ل 2
• د ,وړو ر!و ,ه!t !Vت >ل 2
• !{ و IU ، ( 2او Pړ Lدا >ل د a o#دP Pړ(c
221
•
•
•
•
•
•
•
•
•
د د ارزو ,ه= و7 ( 2س #را, , !3ل Uا اړ#و ر
!{ و ( 2د aد Pټ ;aم # (I#ر ( !(a
Vد # ,,N3رت ( ا95س ر ا 5د
و
ر ( IUا LRK
!5ارزو ,رو ,tK V,و2#
د [ وژو !{ # /#ور او , !5رIن او ر #
وړا2 ,
د ا aد Pه !Vد LVMا وړا!t ,ت د ه!# #!t $
2د VMاو VM3ز ,,ا وړا.c ,
د ه $ا Pاو #5د LVMا (2,ا aزارو# ,ار ،c
/# aاو 2 !#
د aد Pه!t !Vت ( 5 Vر U 2م # V!5ور cاو
aد Pد "a 5ژور 2
د د Eدوران \7 94اوو د د9 ; X Eذ وX
•
•
•
•
•
•
•
•
د aد Pه(1, 5 !Vت ر23 ,Iو #ور
د د o#ر د aد (a PوړاQ(,و ,و 2او !5ر23 ,Iو ( #
وړا2 ,
د Uم و
2و او د ا ډ ا !t ,ت # V,, =I#ور
د aد Pاو د a !(aد Pه 5 !VوړاQ(,و ,د ر 3ږ #ور
دا Mل aد3 ,a Pر cد aد Pد z,3 {Iو و z,وا!5
د aد Pد o#ر رIن او وزار !5 # ,#ر وړا2 ,
2 (:# LVMد راa V,!#د PوړاQ(,و ,د , ,aMم
و ,
"! او (2,ا 3 > # sر ر!و ,و ,او رIن او VMادارو
و 2د Mب ور 7ر ر وړ 2
د ( ا46 )bا 2L
( >4ر bو7
•
•
•
•
ډاډ 7س #راوړ ا ,Nن او ,ر Nا i,د ( ! !{ د ) #
[ هادو ,د " #Wد(ان ,ه= (د( ، =VM (cد 3د(ان ( # (a
7 wز !5ا o# ،او iI5aو
ډاډ 7س #راوړ د ! !{ ( #د(ان "Wت د ,M9X ,,N
Mودو د ا ادارو او اPا} !{ ه= ! د
د ! !{ د #ا ,ل ( ,ه V!5 U !Vاو ر !t #ت
ور.2
د ! !{ #ر>5 ,ر 2
222
رFن او ر ا; (GاE 1ZAړ 7
•
•
•
•
•
•
•
•
•
رIن را در و
د ( وړ ،ا iI5a #,Vاو ا iQ3رIن ر c3ر2 #
رIن :K ,aر راوړ د aد Pد دوران !رو 2اوو ,و ډ
R,وa
د رIن د و ا {Iر Q,د3 ,ړ د اوږد د اړ(V
>2 -
( {Iد /ډ و # 2د LVMد aد;: Pدو(a # ,
وړاQ(,و ,و2
د ر {I ,Iر aد #Uq Pد !,و #!tاو ,!!"# !(aر د
اIUدوړ Pو
[
ر23 ,Iو 3و 2د " ( { aد Pر ,و2؛ د رIن
Iرل 7 # #!t " (a 23س ر و او د " ( { ا
و
ا ,a ,د ر ,د Mا Nول ژ و2
د ا aد # #Uq Pد ر م واړو
aد # Pزد 2و #ود ور 2او د ,رو > ,ز ،,,ر23 ,Iو،
ر a ,Iاو د ر ازو #د aد Pزد 2و ر ,دا( # 2ه$
د aد 5 !"# Pه او, LKر ه= اخ 2
223
224
٩
K
GEOFFREY PREWITT
; S
ر را2د ز
ا
:ل
د د ز
ن
ا او ارزوW
225
226
Geoffrey Prewitt
٩
د ز
ا2ر را
; S
ل:
د د ز
ن
Wا او ارزو
! او (2,ا # "Xد > ,راو# #و در Qو د ډ(و ; Iاو و
I ,-ل 1 .cدا Mل د هادو ,او |# Iډول ډول #و,
Pد د ،ه $د د3 3ر[ pزړ [ د دو ,او د ه $د # V!5
اړ( Vد ( aن ,C,د .د د 3اخ LC[5ر د! I a ,د :د د(#Vرا ,او
,1, Lړ-,ل ،د V# (,او ( VWو(! Vد ا# L,,و( ¥او هادو,
،i!K Vد ;IP Zر( Lاو د ,زور د 3ر[» pد N V!5رت« (aب او
د 3راز (2,ال V ,(Iد [a , VIول .د ,RMد دKع 3ر[ LX5 ,-دا
ه ،,aاړ Q5ار
(2, V ,,ال #ر #زن !" # ,
ادارو ر د VMا د ا #M9Xر ه< /, # ،ذ a ., ,7د
ه $د د Pړو او (9د راو! Wرزو ه= ,م .هIاراز > ,د
,5د #د ( و! LK 5 #وړ 2او د دو Lاوږو د
د,و د { د ) Iډ( دو د ,د د VM3ز ,,ا
#
!! (c #اNا7 #س ر 2د.
د د 3د م وړ xa ,a(aد > ,ز za ,,وه!(2, # ،ا
,-د ارز Lوړ ( Zاو هVIر #و
LRRM .د > ,
-1ډ( هن ورو در Qد اد Zرو (I# ,او د ,Nن xaو7ړ 1, ,tK I1د > ,د ود او
ا5و دور ،د # -!aد (2, VM3ا ز ,د ! ب د ١٩٩٠ #!tل ١٩٩٩ #ل ر د
VM3ز I ,,زور ٢زرو #ړ د.
227
ز ,,ه [
LtX ( $ډ( !C3د .د > ,ز ,,د (Uا #د ( W,
1
5aر 3ړ او د ر د aزار د م وړ Iد L5 5ر اا.
5د د/, 3ذ د > ,ډ( cز ,,د !5اPا ( # f5 #دRN
ه= ( # cد RNاو ر, ,7 ,ل (.
#و و ! [ ,اM9sXت M Vب ورل ،L,,N ،اWUر ،از(ب او ر,
VMا د N > ,س #ور #,د .ه= د > د 5وړ اM9sXت د5 ،
دا د ه P !IU w # $ا,3؟
د > ,ز ,,د د(Iا V#وا Iد ود او و
2و د { د # ,5ر د
; ,aا # ( It # tKارزو ,او !{ ,7را !3د -, .
Anthony Adairا7ل » VM3ز ,,د # ،VMر او ,رو ##
اWه #او داP ,,ړو ،دو ه= iU (aدر {! # Pاو ر,7 ,
2
و,ل .دو ه= (aد 2 !5و وړو [اب ور«.2
د ٢٠٠١ل د WIد (# Iور( !IMد > ,ز ,a ,,ا Kqر,
را| .2 #د ر ! ,د > ,ز # ,,د #ور( ,tKد «;WP» VI
#
#و .,د 3راز دا ه= Uان د > ,ز ,,د وړا,
Mب ور V,د؟«» ،ه # $ور؟« او » د > ,د 3ز,,
WIاو ادار ؟«
د و Pد ا Vر د ا #M9Xاو ر ,اړ اWUر#ب د LVMاو د > ,د
ز |# ,,اړ( Vد ( . # # z5د د95 3ء د ? وړ ر ( 7ر
دا د د > ,ز[ 5 ,,ن R [ ,aرات و c # c . 3 2 qد ,
> >ل ز ,,د وا Iا Pړ ,و ،د Mب ور او LK/ا(© )د -!a
{! #او رټ ورل( ر 2او a # ,M9X ,,N !5و او tر
ر, .2 !IU ,ر و( WUرت د ه7 $رو ,او Rرا #د > ,
ز 2 Z!7 5 !5 ,,او د ه $د LW, Ws#ژ .او ا> ,!V
د »R ,[ 5را «#اVaرو ,د 2,د S٠هادو ,د # "X IUوړا,
د .
I; > # 5دا د > ,ز W5 ! ,,د ه $اWUر#ب ,a
را[ ،دو (aد UKو Ltqا5ر .2 ,دا Mل د / I ( V
# (,د اWUر#ب د 95وو ا! را| ،c #ار ،د > ,ډ(
ز ,,اً ,Nن a #او iI5a LK/د او د !aRاو {
Uد ود ر ر
V> =; .دا د Vر X5د ،U ،ر qر د ( ا ( ,ر
# ،,رQ ( ,ا ور 7, :, LKtاو ه ( (aد ( ,Nن xa aو7ړ و
-1د John Hopkinsد !#ا(3 QاV U/,ر وژ د ٣T | ,! ١٩٩٨ # ١٩٩Tهادو ,د 3ا,tK UR,
( ا7 ts 5س ,7و .,د د 3وژ ,,ود د ٣T 3هادو ,د > ,ز ,,او # sد
/, tKس K S،Sاام 2د ( د اام وړ ( ! V!5ر Iر د a .د د ٣T 3هادو,
# Q#د !(# ١،٣ن ا( (Vډاو د LtX 3د ( ډ( LC-او د 2,د اووم اNد .c
#
2
Adair, Anthony, A Code of Conduct for NGOs: A Necessary Reform (Worling Paper), IFA, London, 1999,
available online at http://www.iea.org.uk/env/NGO.ht
9ز(aWI
R ,[ 5» -3را-> ,a «#ر M (aاو Mود و ,و[ .د ،
# -!aد #ور( ,N qن !ً ) I
( # ,VMد > ,د ز" ,tK ,,ودو (a ,VM .د »اWUر#ب« , "aوړ ا/د و # 2 ,
R ,[ 5را #اKاط و.:,
228
او د ه LtK $و [ .ز ,,اال Mب ورل (aد
Qهف و
[.
د "a Kد د -,ا د > ,ز ,,د اWUر#ب 95ء
ډ # 2ا Vر ,aد ه $د ر ,د ,a ,زش و 2 .:,
د ا Vر در ,اړ د Mب ور اه a .c W5 ,a LIد K
د > ,د ز I; ,,ز ,ا( ,a sد ه $اWUر#ب ،
.cه $ورو د > ,د ز ,,د ,tKر ,او ارزو # ,ز(
, ,7ل .cه $ر #ار cد ه $وا sد > ,
ز ,,د ا Vر د ر ,tK ,او ,ر دا ,tKو ، z,و2ا
د !5ر!و ,اړ Mب ور.2
و د د ز
ن ا2ر;ب د ا
ر د ر ر }0د
د ا Vر د $aړو iIا [ا ،) ,و!ال [ا (i1K" M ،,
LI # ,او د ر ,ار
9) ,,د دKع او ر ,رو وزار ،R ،,#اPا}( #
Uاو د ,Nن د اPاء ،,(a ،IV") ###د ,(Vادار( ر ا .c5اW
[ ,,N3ا [ا ,ه= (a 2م و V( V ،,ډ او
ا .,د ا Vر ډ( ًW, 5aاو "م د ( د #!IU !5ه !Vد
#!tور 2اMط .د د L" 3ر ا ,,N [ Wد (7وPد 5 ،
-,د د ب a /# K 2ن ل ،د " Lاو {ا ر (a
د وPد و او ه. P# (a $
د > ,ز$a !a9a ,,ړو WUرت د – ډ(و !, ! # , ,,N
#وړ ر .د ,tK K/او و د q Rt#ورت د ا Vر او د ,
> د زP # Q{a |# ,,د د .ه $د اړ Uان ( :c
> ,دا [M 2-,س } او Uqت د > 3 L" pو2
او ( ه= د دو!5 Lا Iاو 2 s5 L,؟ ( دM 3س } ا/,اد
اص د #وان s5؟ #و cو ا[ ( 1#اب » «,و , .
د و Pد > ,ز3 ,,اړ [ ,:R,د ب (:#ل
U Vر ،,د ,RMد دKع ,(Iاو د V!5د ه "sړول او دا ,ر ،وa
#ا Vر ,aد ر ,د ,5 ,و , ،#دو (aد ه$a $ړو !#
دو د ر ,اراد # ،و( او اM C(,ب او ب I #و.
aد # (a 2 ،دا VKو
2 ,ا د > ,ز ,,هوو LWاو د
و ارز ,د # ,5او ز( #ز ,,د > , .ه= د 5a ( > :aد
! /ا Xاو PړP ,ړ او ! ( ,a>> /ود !/
دV -, .ر د د ( > و
7 # a ( 2س ور 5 #ژو ,
اM9Xت را a {
!5 ،2 #ن او !t # a ( ،2 Rt#ت W#د ،2اK95ت
-1د (دو ,وړ د ډ(و !sاtن رژ( ,Iد > ,د ز ,,د 23 ,RM :aاو ,ر !5ا ز V ,,ډ
ا( Qر د دو Lد زور ز( #او ,وړ !wو ,د zaaو ر [ ,,ډ( ز(ت s5و . ,ډ( دا -!aد
د 3د(#Vرو رژ( ,Iه[ $رول (a ،cن cاو Mوژل .cد ( ,a ,د ز( #!t #ر د د
ب K ١Sو.
229
? ( او > Q> -اړ(P Vړ ،2د # 5 3د رو ر ># Qت د
:ر د اP # tPړ د 5 ،د 3ا Pه= د هWU V!5 > Iرت
د .ا [ دا ن ه= P > ,د و !5ز ,,
3د(Iا3 ،Z#ا N95او ( ,,N3ه , .2 Rt# ,Kد و Pدا ز(a ,,
#ر ,7 ,و,ل .دا ه= د (دو ,وړ د د > > ,ل ز!5 ,,ا ,د:
[ ) GOVNGOs V ,//د VM3 5 LVMزQUANGOs ( (,,
) VM3زن #ور ,, (#اوس د # ;a pدا 5د95a .ف د ا
Vر د ( ,{,د د! =1, ،iاو Rرا xa #و7ړ د ،د > ,ډ د اړ ډ(
ز(ت Lاو > pټ . ,
%ټ ١ -٩
د ) GOVNGOsد Wb Q6 /
Wز
( y
د I,ر ( د aد ? Kران – د 3زن د aد [ LVMد ړړو Pا ,7د
? ا !ل cاو ا د aد LVMد Aung Suu Kyi /د a,د
V,{
Q(Pه= د. W5 q ،
9د > 3د Iر( د
Pن د ر(( اووً IU ،(Chongryon) > IU V,
رژ(= از(ب او د ,Pروا ا د #ر I ,ر( #د و! د
،PV#دارو او در! Nق او د ! ,,ډاو ا 7س او د p,( p,د
رژ(= از(ب و
.
Naim, Moises, „What is a Gongo?) in Foreign Policy, May/June 2007 :
د و Pد > ,ز ,,د ا Vر ا (a ، 5a #M9Xه$
,ر ,او ارز ,اUت 2د 3ر VMا ،LK/ ،ا95س qاو Q{aو :a
(2, ,RMا ا,I Xا و .د (2,ا 1,د p :aر (
»!sب« > ,زن aد ,X5 ,7 3و:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
5اVaر ) (5 !5؛
د Mب ور ! دردل او د VMا = ر ل؛
د Uو
Lول؛
( LCو7 V,رو -,ا(Cدل؛
د 5زن د (I#ر د هQ,V ( $م {ل , =I#د !5اب
L,Iqو2؛
5ر د(Iا Z#او د #و ا # X؛
د ( > !5وژو R"#اQ3ب او وړae #ل؛
د xa #1M9 Rtد ,رو وړا 5 ,در(| #او دKع ل ( ه $
هVIر او روP 3ړ ل.
د 5و5ا ،> ،اNد او Lد ر! د ر xa #W5ر ل
230
IU 5د د ,X5 > 3دردل ډ( cل د,7 .و 5aه7 $ر
ر دل -,ا د ,X53د > ,زن . iI5a
د ا2ر;ب ر ز
ا[ل
د # ,RM :aر ا #M9sXد ا;م ا !5د Mب ور ( اخ
v(t#د (» Mو ( «V,د ( ,,Nاد) Uد (- U # -!aاو د و روا
( ادارو ( #اړ(V Vر 5و ( [ Lد [ X5اNا# #
ر ,ړ # Mدر,و و X5 [ ( 2اNا7 #س وا , 1.!5د
Mب ور د (2,ا ( !IP #Uqد اړ( Vد ا Xاو د aوروړ )( اQا(
»ر( Lد Rرا7 «#ردل دM 57a ،ب ورل د ! /اړ ,5او ز |# ,,او
| ##اړ( Vو7ړ د.
د > ,د Vر ( » ,C, V,#د Mب ور 95ء« د :هa ( $ور ا د
> ,ز ,,د ه wوړاM ,ب ور , V,د .د 3اUاض دا ډول sح
2 !5 (a ,VM :cژ ر 3 V[ 2اړ aو> # ،د
( د ,اIUد اU ) s5 !5د ,7او زاد > ( هاد
Pد و( او #ر Vر ه= د 3د ,V( !5وړا ,ژ او و ,
5 ،2 ( # (aد دوو دواړو Vر95 ,ف د > ,ز ,,د (a 5ب
ر ډ( cو( 7س , ،د و Pه $د !5اPا #ر ډ( cا( Q-,
. ,!7دا د > ,د ز ,,وړا ,د LVMد ,I
aاو I; ( Zر(C
Pړو او ه $ا/د د ه $د /, 5a /!,tKذ او ( دا د د
7و
[ د ه; $ت #وا a .2 ,د دا د و ر ,اد Uه= QIور
او د ا Vر ,aر # ,ه= #وان ر.c
د > ,د زن د Mب ور وړا z5 ( ,د ه $د ,د ادار ;ر,#
QIور #او د ا :,ا د .د ا :,ا ( QIور د ( دا و د3
ز ,,ډ( ( [ 5ن ,aد ول او Rرا #و qاه LIاو { ,a
,و .د > ,د زن د ,د v!) #اړ ,5وا( ا! (
[ 5ن ,aد ول او Rرا - #و Q, 2او [ ,-,ن
و 5 ،ډ(و ز ,,د 7ر ,ا 5د او د 3ر ادار د ر!و ,
2
2 ( Ws#د .د ( > ,زن (aد 3ر ادار ( 3ر VMا c # c
QaاXل :2 Ws#ر} هتM ،ب ور 3 #ړ ا(Cدل ،د "W
او !{ 7ر د i# LK/او ! رټ ورل ،د ,وړ !و ,د 7ر ر
) v! ! ًX5اړ (WRt# {
!5 ,5او د د,و د #ر ,Nن او
Rرا #او ها(.a # #
1
Theisohn, Thomas, „Using Accountablity Relationships to Support Capacity”, at Capacity. Org, Issu 31; Augts
2007,p.5
( # V V -2دو ,و ،د > ,ز ,!V v! ,,او وا ( !" .ز ( ,,د ه$
9 !#ز و و(! WIل دP ،ړ ( Lدو , !wو .ه $ر د Mب ور ه !Vد
ب Pد د ،ډ( ز(ت هاړ Q5د او ا ه $ا/د و .دا د > ,اړو ,زن ر اړ
=I# C Cو ,د د اNا #م ( ( د ه $ر د.
231
د د 3ډول ادار PړVM ( Lا او ر! ر ډ( ز(7 #ر ر وPد .د
ا ! N95د ! د ود aد ا9Xح اWUر#ب او د ز(7 3 U #ر
ز(ت 2ا ا,Vت ( ډول 5» Nږ ) «(,د د > ,ز,,
7وه<ل a .د د »Mب ور د ( ټ د Pړو 7ر دا
Vر د ر ,ر =; > #د ،د > ,ز ,,د !5ر ,د,و L,,N
7س #راوړ .اً د Mب ور ,Q,Vد دو Lوړا ,د ا: LM 9U
» !5 5 c,دو ،2 /#اوس وار د !5دو «.2 /#
% ٩-٢ټ :د (7 ) One World Trustال اFد ( ا
X
(/د (7ال
XWب ور وژ :رو د XWب ور ا[ل
د (2,ال Mب ور وژ ) ٢٠٠١ (GAPل د 0 , One World Trust
ا # #د Mب ور ا Xاو ارز # ,ژ را| 2 #؛ د ه$
ز ,,وړا ,د (2,ا زM ,,ب ور وړ ل دو ا . iQ3د
LK > ,وړ ل #د , =I#و #وردا. 5
د 3وژ ( ر ټ fح 2او د ( (2,ا Mب ور ر ( ( ( o5
tر و> .د ه $د ٢٠٠او (2, ,! ٢٠٠٧ا Mب ور رټ د 2,د ٣٠وړو
زM ,,ب ور 2 ,او د Mب ور !ر "ر 2 (:# ( ,Q,V
د )z
،LK/ون ،ارزو ,او د ,(Vاو ه # $د [ا ،(,Q,V ,aم (
زن #اPز ور #د ! /اړ ,5د Mب ور ادUو .2 =1#
دا Mل د ! ,a V ,Q,Vد > ,ز ,,
c Ws# 5aز(ت هو #اړ #د" ،ر اXل د او و ،د QIورو
او وړو ز 5a ,,د Ws#وړ د.
:
Source: One World Trust, Global Accountabilty Project
http://www.oneworldtrust.org/?display=project&pid=10
د > ,ډ( (2,ال ز Johannesburg CIVICUS V ,,د ( > ,
(2,ا VWد او ,(a ( R One World Trustد ) ٢ -٩ټ (2 ts
ه< 2د #د > ,د زM ,,ب ور ,Q,Vا9Xح (, .2
,(Iد (,ر!و ,ود د م وړ 2 pد .هXرت ،د > ,
ز =I# 5 (a ,,و ,د ! !5او "! ( ,ټ د Mب
ور # wاړ ! . #او "! ( ,د ا! ه= د اه LIوړ د
( LVMدو ,Nن او دا ,ر اړوR ,رت 7د > ,ز ,,د,
د Mب ور wرا>{ !5 LVM ( .2ا ز # ,,د
Zر،
( د د 7و
[ د > ,ز ,,ه V LK/ر # 2 ,ا1,ر
.cد # -!aد [ > ,ز ( ,,د #زړ 2 ,د د(Iا
! (2,ا ز 5 ,,اړ( ( V[ ،2 zaa Vو( و :,د دا اړ(V
ا! د 3د(Iا Z#رژ( ,Iد ,وړو !و. ,
232
د د¥(, ( ډ( ز(تiU او,و/# او,/(t# ب ورل ډ( ز(تM = ه
LIا ر اه,I ب د#رWU [ د د ا# ,-Uq دووK 3 ر د1 نa
:
اVM #9V:# ( , ( زLI ,• ر
رWU او اLM U رات اوR VM V ,روVK ,;a •
/Fu
ر
اI(( د »دa ,, > ز, ر وړ و دWU د اLI ,د د ر ر
،ړ و7 و,a X او ا, ارز،,?( درV! ,!V LI , «ت9V:#
: وړ د, د (دو, او ر!وMf اړ درLI ,ن د رIu د.2 ړP
.,رو7 !ړول؛ ب – رټ ورل؛ ج – د رP ن9 ا اوVM – vا
ل او,= وI# -, و – د ر اړ# v(t# ا – اخVM
( زن., ر ډول ر اړ3 ب ورM ا دVM = ؛1# -,
ولz,!( = او ا5 )دا, د ول ( ر7# L5 و$ا )ادار !( هVM
> ( زن د, دP د و2 . # و,5 - { اوU # و
,(( او ر# ا،LI وxړP =1 ( (a ا { دVM
.
L( هاLړP #9V:# ( ,( د زa ( ډ# ) a ,رو7 ,,N د ( هاد د
،, د ر!و$ و م د هRe وQ{a (a ,, > >ل ز, ور( د
,رو7 ز7 !V او رټ ور ه, =I# ، ( هت،(ب23 ،LړP #9V:#
(a د اوV> دا د.; وa ا# او,( روa ,رو7 او ر#9V:# 3 د.2و
.(2 ts ټS -٩) اء وP7 اU اوiI5a ,M9X ( اړ
. دIM ړولP ورو د ( ( هت,II# ! دV د ر! ه#!IU وQ{a د
{
!a9a د# و# (a a رو, د او دP ړ, =I# هت د3د
: رت دWU ( [ . و, د/! ( ( هت ا. وV> د
(؛ د, ر اړ و#Uq او,,N } $ً هX5) ل, =I# V(#ا
L5 5 ( دa 23 د ( هت.LI ل؛ و
ام-> V( اړU ل؛, !(I#
,a , > د زن ر!و, رت ( هت دWU a .2 , 7 # شt ر
$ د هP وI ه.c اQ, = ! ه, د,# د هW ا. ,ول او ر
.( وa ر5و ا23 > د, د دIU> ( ! ا
ا,, > ز, – دv ا: 2 ,a ?ر,ب ور ( اM د# د دP ر ر7 /! !ر-1
xa ,,N او# $ ه$ و
– هV,ب ورM , وړا0 او,VM V, ورa د#ا5 # ر
> , د- و؛ جV,ب ورM , وړاV,5 { ا5 د#ا5 C ا,, > ز, د- ور؛ ب
> , د. اوV,ب ورM , وړاa او, ار،L( زن د ر5 د, ا د,,ز
: .[
وV,ب ورM , وړا,,رو ز,
د# RK ا ا,,ز
Source: Lloyd, Robert, The Role NGO Self-Regulation icreasing Stakeholder Accountiblity; One World Trust,
London, 2005, available online at http://www.un-ngls.org/cso/cs09/Self-Regulation
2
Wyatt, Marlyn, A Handbook of NGO Governance; European Center for Not-for-profit Law (RCNL), Budapest,
2004, available online at http://www.ecnl.org/dindocuments/18_Governance%20Handbook.pdf
233
% ٣ -٩ټ
:1د ( هت د 6ا 4X6ر iرو
•
•
•
•
•
•
•
د 5هت 23وړ 5 .2وz,3 L5ي او #ور او د 5
ه !Vد وړ V ,-ر z,3 I!t# .2دا( Uq # 2ت
رو 2 ,او د [ ; X5ر# ,#ر( و.2
! z,3ي دا( # 2ز ,ا 2 5او ,a ,tK
و.2
> 5د وړ و
[ .د 5هت 23و 3و!5 # 2
,ډ د و(وو او W5و ر ز aا .2 aه $د #وه<
,Vاو Rو ( Vد ور[(1, 5 Y #(1, Yت 5ر .2
5زن د "! او ! روا sح .2ه !a # $ور 2
( هت ( ,رو L5 {Iو .2د ( هت 23و ( #دو ,و5 2
ازو #د ه #Uq $ه !Vد زن ر اه LIو.V
د ( هت 23و او رqرا ,ه ,2 !Vو 2ه} V,a 5 # $
#ر ( # ( (5 5 #اد
او دا ,ر ور[
.,tKد #!t 3د V, (I# (,د ,و ر د ( اV(#
و! #ا/د و.2
! د ( هت ر ،{ 23 ,او ړا1,رو ,و> # #
ه! .ډاډ 7س #راوړ ه 7I $د ر ر { zaوه او وژو
7Iر .
د Lدر,و .د ( هت د 23و ( "s U ,5و2
او هډول ، ,ه # $ور( #د .2
:
Srinivas, Hari, Constitution on NGO Board: Creating a Strong Baseline for an NGO’s
Activities, http://www.gdrc.org/ngo/ngo-boards.html
VMا او اWUر#ب ( او 9ن Pړ ,ر ه= اړ a# .د د
( Rtل 9ن 7د ړو 7 (,س #راوړ ،د taاو ا #,V
#د ر ا !5او د ( رون هف د درد 7ر د ( زن #ا I,وړ # .c
> ; Iدا ( 9ن د zارزو ,او ر 7ر هارو او دا د ډ ا( Qر د وړ#
.[
Wدا 9ن Uو
2ه= zون 7او دا د Mب ور و !C3
.د ( ا9 V(#ن د Mfر ډ( 7 !!"#ر ر وPد 5 ،در و
[ (a #اب وو( :زن او و # L5د ) N LMار (؟
3 #اړ 7ړ )هف او ( 5د(؟ -,ا 2د 3هف #ورc؟
234
% J -٩ټ
د د ز
ن د
Wا )ادار (4%ه )>X 4و ( Cfووا(؟
د > ,د ( زن {aو) Reد Pړ vN ,,N ،Lاود ر!و7 ,رو,
(aد وا iIار
ن ( ار
,ه !Vد ,7و #!tم 7 ,د (
VMا )ادار !( ر P xaړ , a ) 2رو ,N #!tن د ه$
( 3
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
د وا iIار
ن ( ار
, ,م؛
,رو ز ## #9V:# ( ,,د > #ړو IMار
,,اړ(V؛
Q{aو ,او ,M9X؛
د ( هت د 23و د ،,وKدار او اWUر#ب؛
د (23ب Rرات )د وړ !t# ،#او ا5اج ( ا( (؛
د ر( Lدور )د ر( Lد ،د aا,ب ر "ود((L؛
ل د ( هت د z,3و MاI N؛
د z,3و د دا(و د ) (aد z,3و د دا((و د {,د >! و Lو ،
د z,3اPاء Pړ 2او دا ,ر(
د , =I#و)د اړ#وړ ,ب -, ،را( ور2ا ,II# ،و#ل
( LWe؛
د { د ># ( Vدم اVMم.
:
Wyatt, Marlyn, A Handbook of NGO Governance; European Center for Not-for-profit Law (RCNL), Budapest,
2004, available online at http://www.ecnl.org/dindocuments/18_Governance%20Handbook.pdf
5ا ,,9 V(#ا د و(# L5و aل او دا ر (aو؛ د(a ,,9 3
د ا( sاو (ل P asړ 2ا .دا # X5د ا Vر د ر ,
5aد Ws#وړ د ًX5 ،د 2-Pورو دور 7Mت ډ( ز(ت $#
.د > ,ز, V ,,ر ز , Lae ,,د V!a ،د aن او ود Mل د
او و L5وP 5 (a L5ړ $# # xور.2
ا ,,9 V(#ډ( و L5ز ,ټ ر اړ ,او د > ( ,tKه !Vد
رټ ور ر ا(© aاaو .دا Mل د Mب ور او LK/ر ډ(
7ر ر وPد ،د "ا Iر>7 ,ر د zaa #!tول د UاIUد د 7س #
راوړ ر .c iQ,د ,VM ( V, aا د !{ #د > ,د
ز ,,اړ د رټ ور ا(© ډ( ز(ت اQا ,د .د و Pدا هC( # $دل
ډول او R(fد 5ر او LtKه !Vرټ ور.
د > ,د زن د Mب ور د ا M I; !a ( 5د»ر! د 7رو«,
fح ل د .د »ر! 7رو «,د > ,ز# ,,ان ور 2 !5 #ووړو،
,tKاو رVM ,ا )ادار !( ,aول و او ه .2 =1# $د 3و,
د > ,د a ( VWد 2#او Rه= ر ا .c 5د [ !5ا,ب
235
2ا ( 23و د :رو د > ,ز c#c (a ,,دو 5aد : 5ر
د و :2د ر! tرو ,او د 7رو ,اUت .د tرو ,د L;K 5aد
5 !5رو ,اXل او ارز ,را[ Vد > 5aا ، 5وات او ا,ف،
ا LK/ N95او Mب ورلVM ،ا!5 ،اب/ ،ه Iاو د LPوات ،د اUت د
!# L;K 5aا(R Qرات او د ,(Vد ر7 Kر ر را[.
% M -٩ټ
Y2Wد ( Wbز
ن د %ر 4%رو
د ١٩٩٧ل د رچ ١Sد و VM3ز23 ,,و »د VM3زن :ر#
ر ډ« ( ,ار
ن :WM # 2 #د VM3ز ,,ر د ا,
را>ل 2ا ( #(1,او :رو xaد »ر! د 7رو ( «,د Pړ .2د
د 3ډ ( Iرو ,د # Mز( ,7و,ل او ,رو هادو ,د
VM3ز a# ,,ا/د و .2د :WM ##د VM3
ز ,,ر د »ر! د 7رو 2 «,د Pړ او aد ١٩٩٨ل WKور
او WIدوو ,رو ! z,3و د 3د 3#ر ,7و ,او ه # $ود
ور2ا .د z,3 WIد VM3ز ٢٠٠ ,,ازو zون و 2او د [ 5ن
,aد ول او ر ,د Rرا #ورو د .2 (#
د »ر! 7ر و «,د [ 2ر د ا ,tK I1, ,ر tروP ,ړ 2ل.
هف دا ؤ Z!5 #د ر ډ(و ا Q3او 7 !IUرو رو 2 (:# #ا او د
VMزن د Vر LVM ،او Vر |#هVIر ا9Xح 2ا , .
د 7ر ه ( (ل aا2 aا >ل Vر ,ر و2ا او د
:WMد V!5ر {ر ( رو # ,ور.
:
Christian Relief and Development Association (CRDA) www. Crdaethiopia.org/
او د ورو :
# W5ه= د > ,ز (a ,,د [ 5ن د (I#ر
اP #ړ !5 !5 , =I# # 2ا و ،#د (دو ,وړ د د ,
> د ز ,ر د د [ R ,ا (#ذا #ا;aت Pد
د .د ( tر ، v(t#د > ,ز) ,,د دو Lد ( ر, # 5a I
د( ا U/,او > Qا U/,ز ,,د .د و Pد #ا I,را saد > ,
ا z5 !Xدا د ta U -,ا/د و #د 5
!5اب # ( !t ,aرz
!t #ون و ،2ه $د ه $ا N95در(|
LRRM . 5ه $ډ( cد IUډ
7س #را[ ،دا د 3ر aو
#ډ( aد ا/,اد aاو ( د ز M ,,ا7 ,(utس #را.
د > ,ز (a ,,ه $ذا5, #ا س ( #دو ,و،
7س #aب و ,د د ,ا (#ر ( Q{a I Bو ا # Xاړ#
د 2 .د > ,ز !5 (a ,,ر( ,او ( ا5را # #در,و و ،ه $
اا د ه $د R {
Uو) ,در(? (,ر اړ .,د #وو( ،د3
ر( (a Lد > ،Qاو اNد د ارز ,د ز( #ر ,,Nد Rt# ,او
236
{
9
#ور .دوه= ،د > ,ز (a ,,د 3ا U/,در(| xaر وً ) 2
(aد زن 23و ( (ا ,و ,ا( :او ,ه= 3دو ز# ,,ر ,tK #
5aوا .(!5در(= -, ،د ( # a Kدو ,و ،ز LK ,او LK/د
> ,د زن د ta !a9aد ,ر د xaډP aړو .د(Iا Z#واiI
( ه ،{! # I1 ،,#د ,5د qUر ا IU iQ3او اوږد ;
ا #دردل د V!5 Uد اIUد او د ( Wuط xaد درد .[
Wاو
د > ,زن ( ,,N w ( # (aل و #اNد [ ،,tK
(Uا #د د [ ا,VتN VM ،اردادو ta U ،,ا/د ( د
> ,د زن د ,رو v(t# ,!Vاو .2 =1#
% N -٩ټ
د د XW p
Q6ب ور د )
ر y
i Q6 :InterActionن ; q(x; 46ورل
ا ,ا , i:زن ا( " Vا( #7د > ,د د (2, ١٠ا
ز ,,د ا"#د ( ډول Q,Vم ( #ود ور, 2م ( د »[ 5ن (# !5 #
ورل« .د د Q,Vم هف دا د #د > ,د ز ,,او د ه $د ,5
د { ا |# V,5ه $د اIUد uKرا| V #د > ,د ز ,,او
ده $د aورP |# V,د د .د > ,د ز 23 ,,و# ,اc,
د ( >! tر = IUو ،2ا ,ا i:ه3 $اړ د 9 ( IUن I
# 2و 7 -,د ( ل د دt 3روIU = ,
و a .2د ( و 9ن # ¥(, # cارزو ,7 ,و .,ه $هف د
د ه< #وت د دا د #د ا ,ا i:د زن >ل 9 z
( 23ن و او ه$
7ر ر ا 2د ه as $د > ,د زt ,,رو = ,د IU
ر ( ډول ? 5ول ( # =1#ود ور .2د ا ,ا i:زن ه! iد
د ه 23 $ز ,,د Mب ور او LK/د ( ړ "sر = او روV,3
,وا.!5
InterAction (www.interaction.org) :
:FEMENETد k4او 4% 4Fرو
( The African Women’s Development and Communication Networkد ا(R(K
? د او د اړ( ( R (FEMNET) VW Vد د (,و aر د ،
٢٠٠٣ل ( د ا R(Kد > ,د ز ,,ر د ! او ! !IUر [
7رو# ,و( .2 iد7 3رو ,ا R(Kد > ,د ز ,,ر ه$
اXل او هa ,Kن د -,د > ,ز ,,د ( tروas ,
IUو او iUو L5ه7 Iرو. # a #,Q,V ,
:
)FEMNET (www.femnet.org.ke
237
د M ? 5ب ور د ,Q,Vر ,ر 7 ,د CIVICUSد
LK/ ،L,,Nاو Mب ور ,ا (www.civicus) Y ,,و ،د Y
( L;Kد (2,ا ا2# ( RKو: ،,,رو ,او ! !IUر د > ,د ز ,,ا
د ود ور2ا (7رو ,او د 3راز د LK/ ،L,,Nاو Mب ور ه !Vا9U
> 2,د ( ! VM3ز (NGOs) ,,او د > ,د ز,
) (CSOsا fح او (#ن د. 7, ،
1 0رو
VK ,;aرو ,د او اخ »( ,ل« ,ه= (د د د > ,د
زن د اWUر#ب د وړ #ر ه= 5را اه . LIه= ا د > ,د ز ,,د
=Rول Mودو ;aد ر ,ه< د IU > ,او ! زVK ,,
د > ,د ز ,,از Pد د او د 5a ,,Nو # V,
د 5 ،دا ( و ( ,و ،دا qع د V> 3ر ه= ارW#ط :,ا – vد
!( Vل ،L/م د ( IرN IاUو3 ،رR IراK ،#ه, -ر ,او
او د اNد ه< د ( WU # zرت د؛ ب – LM U؛ ( WU aرت د
> ,ز ( (a ,,ه( Lاو ( uK Rtو #د ا Vر
Iل ,رو ( $aړو را در و2ا .
2او =; > #دا د > ,ز I,,N Rt ( ,,او =1ټ
#اړ,N # #ن = IUو .2دو Lد IUر (ل aاaو :د > ,
د ز ,,د #!IUاو د {
Uد # ,5او taر ( ,,Nټ .د د ر
ر ،دو Lد Mب ور ر [ ا(© > او د Mب ور د ,Q,Vد =1#او
Ws#ر و( او ا,Vت ،د # -!aد ادار Kد اړو 5 .q !} ,دو(a L
د > ,د ز ,,دا#9V:# !5او }! ارW#ط و a . ,د دو(a L
,Nن د ا/د ! Iد > ,د ز" ,a ,C[5 ,,ود(, p> L
-, ،2د !sاtن رژ( # ,Iوا ( ,7 Iو(.
د > ,ر د ( Rtل ,,Nټ دردل # #Uq I B
( 7م
واړو ،2 .ه (a $د > ,د Pړ Lاو IUر ا(© 2 Iاو aدا د ,Nن
= اهاف و> او ه 1 .2 Rt# $دوه= دا ه (a $د > ,د ز ,,د,
Mب ورل او .2 (:# LK/او 57aدا د > ,ز ,,ا U/,ه,K
WRt# ,او ( 7س #را , ? !5 {
!3و( IM ,,Iq [ ،:او qور
د V ،ه a # , $ور t( ،,(# [ #ه $و2ا دوL
#د ور a 5 2د ر !IP Kوa .,ل د > ,ز,,
د #رټ ور Mب ورل او ,5 LK/و ،#ه= د 3ورو
qع د ! Nا ,ټ , =1# #د .هUq $ت ,Nن ور#
Xا LMد ه $د > ,د ( زن ، V:# ،v(t#هف ،LtK ،LWe ،د LtKد
او =5د او ( د زن د "!و ا(WU sرت د .
WU ( -1رت د > ,ز ,,م 5ص از , i 5aد د ! ا ,Nن ( د ,رو Nا ,ټ
IU ;aو .2د > Pړو زاد ,aد" ,,N 3ود( ,د ,اد ( N ،ه Wد Iد V) ,I
$!aر( ،ا ,او Rو ( ,او د ه ,Kد و!ا ز V),ه (Vه= د.
238
% ٧ -٩ټ
) او p6ارو د ; Q(Fر ار @ا' )(CEE
Qاو ?5ارو د > ,ز (a ,,د #د هN $ا ,
(#و 2د ه ١٩٩٧ .# ,5 LC( !(I# $ل ه -
2 Iهاد ؤ ه,N ( $ن ( 2 (#ه ور # V,اPز ور
#د # 5ل د ( Kد > , 5 !5زن > #
5a #5 Uد .2 a ،د ه,N , K(» -ن« ( [?
W3ن
( را وراو! ، :ا او رو ,د,N K (» 3ن« !.2 (# a /
ا ,او !ا »دو ,N «Kن 2 (#د ه $ور 7 V,د
(U 5ا ! # #دوه 5a Iد > ,ز.2 a # ,,
# IUد > ,د زن د ,Nن اM9Xت LWؤ, I ( 5 .رو هادو ,
د,N 3ن # iQ,د .د را # X5 ,VV# i:(Pد ( و!
2 U #ا د ،ه= Pدو (I,,Nاو ه= د ه $د -, Ws#ا .
د > ,زن LRRM ،:, LWeه ,,N $وا t( . ,ه:, $
P Z,a 7ر Mب ا ،?,ر V,اام ( ،2ودا ,ا( وا!5
او دا ,ر } د ه $د ا ر qور د #ور .د ! # -!a
9و[zول ل# .و دوو ! ,د ,
ذر(aن د ( LWeرا i:(Pر Iا(© ً IU
> "ود ز ,,و#ا,ل (aب را a . Pد ( Rtل
5 ( I,,Nا اه5 !a ، LIا د Ws#او د ر ,د ( ړ 3 "sه=
[ ،هادو ( ,د ( ډ( ړ ( xa ,,Nو 5 ،ا Ws#او
( =1#ډ( QIور و.
دوه= ،د > ,د زن LM Uد ر ,د ,Q,Vر 5را اه . LIد ه$
Vر ر ( LCاو Raو ،LVM ،ا [ا ,او "! > (aد > ,د
ز LW ( ,,ا?,ر و .دا د tدا ((ل P (aد و د ,
> ز ,,و2ا ,د ( هاد W pو z,وا .!5د LM U
tدا د ر # Iرټ ور و z,و ،د 23و !Pاو Pب او
رqرو ,اام ر ,و Pد و او د Uهو ر ا(© aا aو.
د ر ،ارزو او رټ ور اه/F
ر ,او ارزو (M&E) ,د اWUر او Mب ور د Rو ,ر "ر . LMر ,او
ارزو ,د > ,د ز ,,د ر د ,C, p# ( pد اود ه 7 $
د ا Q3ا !5ر fح او 9ن Pړ .2د > ,د ز ,,ر د ر ,او
1
ارزو xa ,د روا # z 5 (, ,د :c,a
1
Adopted from UNDP, Handbook on Monitoring and Evaluating for Results, UNDP, New York, 2002, available
online at http://www.undp.org/eo/documents/HandBook/ME-HandBookpdf
239
•
•
•
•
•
د ز p ,او زد 2و ز(#ل
د ،iI5a #W5د وړا ,و( وړ او 5و L5د , =I#ر ا(© aاaول
د ه LوM V,ب ور او ز LM ,ر 2#9
د > د ( V!5ا # 5a 5د > ,د ز ,,د ر د ارزV Lر ل
> د M 3او # IUد ر ,او ارزو ,رو ,د زLK ,
Pړول
ر ,او ارزو # ,ډ( و L5د ( Uد د c # ,او ه Iو Pډ(
ز ,,ه $د 5 . !IU , # RNر ,او ارزو I; ( ,او ,-,د د
ز; ,رت . 3
(a 2 LRRMدا VKو 2د > ,ز ,,د اV Lر هار د5 .
ا Vر (a !5د ,tK !5د ر ,او ارزو ( ,داQ,V !5م و .د -!a
-a ! ،
#و و
2د ا [ا5 ,ا وژل ،cد 3ډول (a ,!IUد ا
Vر ټ ;aد ( !5ا ار
ن ا د او 3ر وړ و
[ .د 3راز [
, (a ,C-د ورل #ډاډ 7س #را ه $د ! aد Pټ #
.cاو د > ,زa !5 ،,tK 5 (a ,,د Pاو ,د #ور#
ارزو ,7 ,و # .,د دو (aا1,ر و ,ا Vر د ر و2؟
ه= د K 3د ر ,او ارزو ,د 9ن Pړو ر م , "a o:وړا، ,
5د د ر ( Q{aه IMاو qور د OECD .ر ,او ارزو ,7 ,ډول
:/(t#
ر ( » ( ,دوام و V,د ,د V#I ,5 X5را>ل 2ا
( #!tا/د i# LI #او د اړوV ,ر 5aو V,د pاو
7س #را (, !3او دا ډول > aد Pا/د د «.2 W5
ارزو» ,د ( Pر ( 2:aوژ ،و
امf) ،ح Ws# ،او Z#I ((,
ارزول د .هف دا د #د # 5ا ،I,اQ3ب او (Cب ( !a #اړو#,ب او R"#
2 o:ا ( .ارزو (a ,ه!t $ت وړا 2 ,د اWUروړ او {ر و او اړو,
زن و#ا c,د ه $د , =I#و )ه= د V, 7 #او
1
ه= ور a ( V,ور V,اړو a# (,زد 2و«.2
د د LC( ,/(t# 3و V,اه LIدر ډو د ،2 :ر ,او ارزو ,دوام و V,او ae
( د , ( ![ ( ,او .7Iدوه= ،د ر ,او ارزو ,I ,د , =I#
ر 7ر اوارو .در(= ٨ -٩ -, ،ټ (:#د ر ,او ارزو!a # ( ,
اړ( , ، Vدا د ( [ ( 2-,و.
1
OECD, Glossary of Terms in Evaluation and Results Based Mangement, (OECD, Paris, 2002, pp.21, 27,
available online at http://www.oecd.org/dataoecd/29/21/2754804.pdf
240
ټ% ٨ -٩
YC 7Y X u( د ر او ارزو د
ارزو
راوړ# س7 , ( د, ( ل, د م
!!"# Pو
,و ارزوz, وX5 د,tK د# (,
(لI M )د ادار اوWs# د
, ,7 ( ز# و
2 ¥(, > ,
,a , راوړ# س7 I; ، I a#
,ا ر د ر,I ا او دYر
Q(,وړا
ر
, رو,Kد زن او د و
ام ه
2# !a # ( ,K ه$ او د ه,tK
( L, اړو او د,5 IU د,Kه
> ,Kزن ر ه
!V ه,5 3
د د# I1 ,K ه¥(, , ،>ت راU9fا
!#
ور او,> رp د# ,ا
دار ورW5 # $و هQ,
:
Adapted from Zall Kusek, Jody and Ray C. Rist, Ten Steps to a Results-Based Monitoring
and Evaluation System, World Bank, Washington, 2004 p. 14
(, iI $ د ه. 5( واa د,
1I B
( ر, او ارزو,د ر
د$ د ه# , راوړ# س7 د#U9f او ا#!t د،2 ه,a ,5 او
,
د د (دو# 2-,[ ( ورو.c5ا او رټ ور ر ا-, د د/ا
د روا او5 رWUب ور او اM دIU as $ او د ه¥( , ر5 :وړ د
,a رV ( ا, ا د د، دa .( [اب وا# 3 و2
م وU
I; ( ر دQ( ډ ا،2! رټ ورV( ه, # ډول ور3 د# ر راو:K
)د اLVM او,, ( ز2! رټ ورV د ه7 # !و
., د2 IU = ! ژ5 ل( دI ر د اداروV
د$ ه. ,-, ډ(و1, LC( ا د د او, او ارزو,ر
# د »را« د اغ$ هL5 وiU 5 ، 3 LC- دL5 او و
دK س او ادار95 ا،#ورQI $ د و( د ه,روV او,, ډ( ز.c
وQ, 5 . L/ $ و و( او د ه, او ارزو, د ر، aa
د ا.ب ( ! اړخ د#رWUب ور او اM م اړول د# $اف او هUا
ډول3! ه= د5 (a ,, > ز, د،c انU 3 ر#M9Xر د اV
.?, اc3 # #M9Xا
رټ ورل او. د,5 اړUK دIه/ او#!t د, او ارزو, دا رz
رو, اوV, a ( V, دواړ د3 د. د,
=; !{ ه= د و
:V د, I B
( , او ارزو, د رY ,, ا-1
UNDP, Handbook on Monitoring and Evaluating for Results, UNDP, New York, 2002, available online at
http://www.undp.org/eo/documents/HandBook/ME-HandBook.pdf, World Bank, Monitoring and Evaluation
(M&E): Some Tools, Methods and Approach, World Bank, Washington, 2004, available online at
http://www.worldbank.org/ieg/ecd/tools/and CIVICUS Monitoring and Evaluations, available online at
http://www.civicus.org/new/media/Monitoring%20Evaliation.pdf
241
5aوا د اIUد وړ ! . #ر> () ,د #ور #اد( (aد 3
وړا ,او ( ا Y ,,د Uا/د ر Cد .ه V> =; $
! رټ (aم و,ل WUرت د :د و او ; ،!! ,tK Iد (
هت د 23و او ,رو ; Iر ،L;K ( V,د ،,,a !{! ،L;K Iد
ر! 7رو ,او اړو,و اړ 1 (0 V) ,5د > ,د ز ,,د 2#و,,
( V -, 5 .,د (دو ,و#Uq #9V:# ( !, V> [ ،
ر اړ ( w ( # ( ،W5 NRMد " 3 Lو.2
uاو ر
ه= د ز ,اWUر#ب ر اال ه (:# K Iاو aن 5 ،د هI; $
,,او Q(z ( (,وړا ,ل ،د > ,د زن Mب ور او اWUر#ب
، 7د ارز Lوړ د # z :د > ,ز (a ,دRt# 5 ,7 3
:2
•
•
•
•
•
•
•
•
د > ,ز7 IU !5 (a ,,س ر # 2د {! ? 5او ،
،=1# ? 5د 5 !5د ر7 !wرو ,او (2,ا 7 wر M 5ب
ورل او اWUر#ب وړ 2؛
د ا > U/,او ,رو 5aوا وړ ل #د Mب ور ر د !5وژو او
د p 5ه» !Vر او U « Iان 2او ( $aړو
! Vاړ(2 -> V؛
د د(IاP V#ړ ,دردل او د ا ,Nن #ر IU ,7ل .د ,
> د ز | ,,د د # "aدول -,د Mب ور و ,ر ه=
وړ ؛
د K/او ه اړ ,, =I# Q5د و RWs#ل )د # -!aد > {! Qاو U
ا7 z,3 UIر( او د وژو د pد ر ,او ارزو ,ر ,tK
و z,ا 5؛
د ر23 V,و او د او ,W!fد LKا [ # 5ل 9 ، !"# #ن Pړو او
ر ,اM9Xت #را| #؛
د ( UN V#Iد ر ,او د ارزو ,د و WRt#ل؛
د ه23 $و !Pاو Pب د Mب ور د وړ #ر د ;ر ,#او a#
iI5aو؛
د اړو,و 5aوا ر د {! I1او ! ر> ,ل او ( د ه $ا5ر
Cدل.
Mب ورل او اWUر#ب د ډ(و #!tد (Pن او د W#د د ,رو . 3 ,!V
,دو Lاو ا Vر ه= و . ,د 3وWU ,رت د :
• د > ,د ز ,,د LtKاو د ه $د Mب ور ر د ( ,,Nټ
Pړو 5د ( زاد (ل Iل ،م د ه,a ,tK $
1
Stillman, Grant B, NGO Law and Governance: A Resource Book, Asian Development Bank Institute, Tokyo,
2007, p.47
242
ول و !s) :, qاtن رژ(3 ,Iاړ د Mب ور د ا Xد
ا/د ! Iد > ,د ز ,,د (I#و ,او ه,,N ,a $
"ود( ,و(-؛
• د ا [اI ,ل د > Uاو Vر ,ر د Mب ور د ټ
د aاaو 5اردا دردل؛
• د دو ،Lا Vر او د > ,د ز |# ,,د د(ګ او :9رو ر د
( ر uKء ا5ل )ه > , $ز ,,د #واړو LK 5 #
اخ او د ا ,Nن LW,د ه $د Mب ور L/!Vوړ (2؛
• د Mب ور او |#د اړ( Vه !Vد(ګ او د ,RMددKع qع
و z,ا. 5
2 ,و( 9د Mب ور ،اWUر#ب او ر ,او ارزوUq ,ت د
> ,ر د ز( ، 3 ,! #د ه !IP $ه $ز ,,ه= د د
د ا Vر ر ,ا z .دا :د > ,د زV! ,,ب ( !
qع د ،ه $و3اړ د دو Lد $aړو د ( ( LCو Z( V,او د Uم
و
2و د ( اWUروړ اړخ #ور #و LK/ .او Mب ورل د و دا Uد Rt#
ر >#د ړوWب V M M ًX5 ،د ا Lد Vر د ا #M9X
-, . 5aوو( ل ،ه $هIاراز د ,رو او V Uر ,ر د (
ارز Lو V,ډل .c
#
د د ( ز
ن ;] ; .
د XWب ور د و وړ;
•
•
•
•
د زن او د وام ه ,Kرو2 ,
د د 7 ,Q,V ? 5ر د Mب ور و وړ 2
د R ? 5رات وړ 2
5 !5د ر! 7روf ,ح او ه(2, $ا tروWs# [ ( ,
2
د ر او ارزو )
;7 q23
• د ( UN I1د ر ,او ارزو ,و 2 Rt#
• د ر23 V,و او د داو9 ، !"# # [ # LK ( ,W!fن Pړو،
ر ,او د اQ3و ارزو,I ,ا را| .2 #
• د اړX #رت د اړو,و ;ر ,#او a#و23 V,و !Pاو Pب ,! #
و2
د(ګ ;7 q(Y
• اړو,و 5aا ,aM # I1 #او ! ر>5 Yر ( د ه $ا5ر
cد
243
•
•
•
•
ا > UR,او ,ر 5aوال وړ » # 2ر او U « Iان 2ا
د ,tK ,ر ا ا2 5
د > ,د ز ,,د ,دا # "aد و -, #د Mب ور و
وړ ا
د / , =I#ف اوه اړ Q5و ) 2 Ws#د # -!aد > {! Qاو
د Uاz,3 UIو 7ر( او وژو د pد ر ,او ارزو ,ر
,tKو z,وا.!5
244
١٠
K
KRISTIN VALASEK
j;اF( او د/XE
اW ا
245
246
Kristin Valasek
١٠
/XEاو د(Fا;j
ا
Wا
د > ,ز 7 ,,د ا Vر او و
ا ,د LPد
#Uqد ! R, =; ( 5aو .aا Mد LPد #Uqد
! { دا د د, M 3ر ه= هاړ ،Q5ا Q3او ( LCو a .c V,
د د د L,Iqا Vر د > > و
2و , #ر( د ? ,, ،د
ه!Vن ا ډاډ ور 2او هIاراز ا Vر د ? zون ,ر ه= اخ .2د د
> p#د ¨tW#او د ,RM :aد 23وW q ,رز cا
Vر د LPد ! د qع م ,ا Vر ,ره= د(IاV#
Pړ .c iI5a ,د K 3د LPاو ا #Uqه "a !Vاو د ه$
7رو رو ه : !Vر وړا ,د > ,ز ,,و2ا د
ا Vر ر ,اNا7 #س ر .2
p ،/XEاو ا
:/و اه /F
Q> LPو ,:R,او د ,ر( او ? |#اړ(a . "a ,a Vژ(, # # V
! LRRM LP ,زد 2ا ! د ا د و L5او زن
(#و aن و او د ! 3د !رو ,د ,او د ه . # a ( |# $دا
د q LPع د ? او ,ر( >Qو ,a ,:R,ا ، Q3د ه $ا Q3
ا ،a#اړ#وو ،ړو ,aWاو ر!و ,د ١ -١٠) .[
7 #ټ(
.2 tsد xa LPو7ړ د ( 9ن fح ل د# 3وzaa ,و او ا Vر
د #اړو د ,ر( ,, ،? ،او ه! ,Vد ! /ا اړ#وو د ر ر
WاNا7 #س ر .2ه Iد ! د »s q «LPح ،cهف
(ا[ ? ,د.
247
% ١ – ١٠ټ
د X /XEوړ ا
:د اL[ F C(1ا aوال
د دارKر او د Iل د ا"X I, R(Kا ,ر( او ? zوال ); /! (Pا
ا ,د .د v! 3ا ا ,ا د ن ادو )
،و،
5او (5د > د ل 7ر . (:#
د ډوډ د ر (aد ن اد >ل 2ا .د LPد ,:R,م ,
د 3د ,او و # ? Lرل د, .ر( او ه!Vن د zوا د ,I
دا( وو[ د ګ c s5او ( د c # L5 VU WPدول
M ،cل دا ? د (# Pاو 23 Pو.c s5 ,
د د VKرو ,م # 7 ? ,او و Lد ن اد را>ل .2
ه Iو Pه# 7 $او د # Pوزو ,او ,,aN (#د .د د ر د ? IP
ا Lاو iUو> L5ل ºIد 5را #ا ,5 Lو V,, =I# ، #
? : 9رو 7س ر 2او دا ( 3ر و
! ،Yه $د ن ادو > #
[ ،ه $ا " ! i1Kو.2
:
Human Rights Watch, No Protection: Rape and Sexual Violance Following Displacement
http://hrw.org/backgrounder/africa/darfur0505/3.htm
د ر #د ل م ,د ا Vر ر ,د LPد t ! 1,
(ا[ دا ,د دV 3ر د ز(2 ! ? #ا .ه= د ? 2:aاو
و از(ب دV 3ر د وات ر q 2ور م د 5 ،دا د د L,Iq
,د 1, LPم ,ل د .د LPد ! #Uqل ( و د
[: v(t# 2-,
» دا LRRMد ( ،(I,,Nو
اI ,ل > "sاو > Mد
? او ,ر( ر د ه ډول 9ن IUاو اNام د اQ3و د ارزو ,و د .دا ( ا#
د هف ( د او و
ا2 > ,اووf :,ح ،Ws# ،ر ,او ارزو ,د
? او ,ر( a#او (1,م ,ل د ? # ،او ,ر( دواړ و #
1
ه 2 7# {
$او ,وات دا( a Iا «.2 ,
د ,ر( #ب او ? #ب t#ا د V/ LPر او ا Vر د ?
د 5aا !5وړا z5 ,ا 2او دا ا د دا( , Iا Wو
[# ? .
#د ( QIور ،اړ( ,aN -a ،iاو ,ر( #د !5 ،!C3ا او ا ( V,# Lد ,وړ
! P V#د .cوا ? LtNه= ا د ا V,# Lاو ( د
,وړ ! V#و
[ او ډ( ( د ا Vر 5aر ه ,د .د ,ړ
!
1, ( :ا د ا # 2:a { Lد ,ر( اوږو aر د, ،ر( ,a
-1د !-و ! ,اNد او > Qرا ،د : IUد ١٩٩٧ل رټ .د !-و ! ,د = د ادارو او ,رو
ار
,,د او ,tKه :c$Iد !-و ! ,د >ل = د او و
ا 5a > ,د LPد ! 1,ل.
248
/ا . Q3د, 1, ( :! 3ر( د وړو # V,#د ? او ,
L5د د ځ د # , aد و! د #د LtXد ,ا Uا .c,د
و! د #د LtXاړ (aدا ه= وو( د ,ر(ب 1,د Mژور ر(C
او دا V/ر IMد > Zد ,ر( ! LVد ) ٢ -١٠ټ .(2 tsد
و! ز(#ا LRRMد زورز( #او ,ا د wړ(و 2#د.
% ٢ -١٠ټ
ر( ،ر(ب او j
د و! او د ,ر( د »,ر(ب« zaa |#اړ( Vه ل .cد هد د Iوو د
2-Pد ادو او ا a9R,و # , ,د ,د aه{ ر.
-,د aو! د > د R 5 ( (:,را !3د ،د
و! د (5و ه !Vورو -,» ,2و! ( 5ا د ,ر( د
WIل c
#او 5 !aا د اNد او > {
Qد 7س #راوړ و! [
دU .م " uد !5و! د د ,ر( ه<
2ا , 5ر(ب Vر
2او > .«2 v(t# R, 5
,ر(ب او د و! # iCب ( ،د LPه ( $ا(وژ د وا( :و! د ,ر(
! LVد .د 3زور VK V,او د ,ر(ب زور ;ت ا 2او ( iI
ا 5او و ،ا د ? او ه, $ر( وو ر د زور vد ،
ا اښ و
[.
:
Myrttinen, Henri, 2003, „Disamring Masculinities in Disarmament Forum Vol. 4, pp. 37-46
را 5a V,!#ډ( ا 5ژور -, ,2 #د LPد ! 1,د
ا Vر ا #M9Xاو ر ,د ? و z,ا 5او د ( Y4ر(ب د 1,د
"ودو .
د ر( او pا
اړ;و ; ا4
.; )b
دا ,ر( او ? د ،a ,:R, v! > 1, LPه !a# ( $
! /ا اړ#و U( .د ,7او د(Iا Z#ا Vر د 3ا اړ#و
و #در # .c a Pد ? ا ا , ,! = # ,د ،ه!
د ? qزورز( #ه= اخ د ،د 3ډول و ،? Ltqر > ،,او Iع
> > , ,aوړ ا. Q3
د xa LPو7ړ ا ا ( ,ه= ,وړ ! د > 2,د ? q
#ر ا .c 5د د, 3وړ ! او زورز( iI #د ر (ل U # ,م
"[ ،Rt# uروN :a ،ق # P ،او Nر ر a .cد
249
,,aN $ د هV!5 رو, > # ? ،cC ټ ټ2, د#(ور[ زورز
( } ه در( ? اM د ( ا. د,د او ( ا
,a LړP اوLC( , د ر#( زورزq ? د1 .[
و,aN #(( د زورز
M او ورو روc 5a a , ن = روز, او د د ر2 Q3وړ ا,
> وان ه= [ن ورو د# ( $ ه3رو, M رو.c 5 ا3رو,
!ن ? د١،٣ ه ل# ،#7( " اV(
د ا# -!a د:c رa اوږو
( رف3 ! رو$ د ه،c # IP ا,V( د "م,و ( د ژو2 !5
ار
ن دU
او# X5 رV دا ا2.c !رد ډاو ر رT،٨ #
دq ? ان ه= د# دا$ ه، L د و#( د زورزq ?
.2رز وW Q3 اaR #(زورز
ټ% ٣ – ١٠
ړولE /1m } دX AB@ دr E دX ;( _ د زورزp د
دq ? ت د# رV د ا# a ز(ر,, د ? ز2, > .2ا ورQ # WV# م واړو او# $ ه،, و#(زورز
,RM م د ? د1, (uN م د, زنVM3 ( ه دSakshi
LP د ( د/ ا,, !3س را7 د$ د او ه2 ,2 !Vه
,([ 2-,[ ن د ? رqN . د2 س ر7 روز,qN د#Uq
اوIP د$د و( او د ه, ,,aN #( او ه! د زورزc وړل#
د، ? د(ګ5 V, د روزوa ., ږ3 # ,,a !V ه, دردوMرو
د/ ا, ,, زVM3 او د, ر وM و دQ,
. 2 ا#W5 I وو# او اړLtqن د ? وqN # ،(!-a V ,رو هادو, Sakshi Lر: ,(qN او,, زVM3 اراز دI ه$ ه. د2 5 اiI ,و و
اQ,! روز5 ه= د# V,9( ن او،ل,
. د2 رVI ه= ه,#, ا, د روز,qN ه? او دNRM
:
UNIFEM, Not a Minute More: Ending Violence Against Women, UNIFEM, New York,
2003, p.45.
ن,aN ,ن وژ, ا٧٧ ! د$ ه.( اښ و# L ا5 " LP ر( ه= د,
? ر( د, راز3 د.ن د,aN #( زورز, د داړو اړو،VU WP ( د3؛c w ,? د [ن وژ5 بP ارو او.(١:٣) س ر7 ,! ز(ت [ن وژ#
1
UNIFEM, Not a Minute More: Ending Violance against Women, UNIFEM, New York, 203, p.6.
Vlachova, Marie and Lea Biason (eds), Women in an Insecure World: Violance against Women,Facts, Figures
and Analysis, SRO Kundig, Geneva, 2005, pp. 57.81
3
World Health Organization, World Reprot on Violance and Health, WHO Genvea, available online at
http://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/world_report/ed/
2
250
) c ? ارو ل5 =N ډ( ړ ر, د [ن وژ. ډ( ړ دw ,!N د
1
.(T١، زرو, او اS١،T رو زرو
م#
ور# Q3 او ا2 ,a ,;(و# ړ7 وxa LP د د ر د
$( ه#ا5 (ر, ( ?) ن9 P اوI,ا# ،N ،W ه،RWf ،IU واړو د
#7( " اV( ل د ا١٩٩٩ # -!a د. ل,( م وa ت دUq
د، ر رل٢S # ١T ( د,وIU w N د,,ر( [ا, W> (R(K اV( د ا
aاa دواLW, ,, [اV, وIU iU )هو ارو(( دi ( , ا3 زR/N
2
. و#(ز
Q ت اوX; اب ور اi ; ;_
/XE د
د زن !ر او ر! ا د،! 5 , او## ر دV د ا
رV! ( د اوia رV د ا$ ه،[
اښ و# Lر( او ? ا,
IV" او د## }اQP د، رواI
،i1K" M ، [ن، .V,
!5 M ( M ه ( ا د ر, VM اوVU # ،ia
a ( دا د.2 س ر7 ,a و# P [رو او،,و23 utW# ,رو
|# !! !ر او ر5 د دا$ او د ه, د ( زن د, وړا,V! او د,وړا
ړ7 وxa LP د# ، س ر7 #اN! ا5( داa ،د دP V( اړ->
. م واړول# $ و او ه#( او زورز,وړ ر!و, ،,utW#
د،ر( د, ( ن,aN ( ډ،, | [رو, [ دPن و9 P د
( ع وزارت اK د د#7( د " اV( د ا. LIU ډ( ز(ت#7( " اV(ا
! , و، # | a [ ٧١T٧٠ ل د٢٠٠٠ ,2
د، # ورV ، iه# M L5 د ر اوV, [اب ور# ا
( وو٣٧ ! > اور( اوQ iه# !Vزو هa Iزو او ? هa Iر( ه,
3
.ن د,aN ! د دا [رو5 ( زو د [رو هان ؤ اوa Iر( ه, د$ ه
اد, د, ر دV ړ, زان ( دWIر( ه, V! ;a M ## د ا
. (# د درد او د،#
ورM د رV,ر ? رV ا د ا, xa LP د
د#7( د " اV( د ا.ر, او دا# P [رول اوP ،¨$W# رت دWU c
دV, ! ? زد,2 ( ل٢٠٠ دV, ( [ اد د زد
4
.2 [رو (دون وP د٨ ! او2( رټ ور# P
1
Ibid, pp. 187-188.
Ibid, p.11.
3
Human Rights Watch, 2003, Uniform Discrimination: The „ Don’t Ask, Don’t Tell“ Policy of the U.S.
Military. London: Human Rights Watch, available online at http://www.hrw.org/reports/2003/usa0103
4
National/Organization for Women, 2006, From the Citadel to Military Recruting- Sexual Harassment in
Military More Perversive Than Ever, http://www.now.org/press/0906/09-01.html
2
251
ټ% J – ١٠
ا. ; /
( اp د
او, ! ا,,ا3 اوiه# ،و2a
د ر# 2-,[ (ن دواړa ? ر( او,
. د,وs5 دو/وړ ا, ( او# P اوIP اراز دIه
: رت دWU د,(a ? ا, $ه
P L5(و وc(! دار او د م د زM د:رت دWU ,و2a ر, اړوLP د
وز او دا# P ، ورل, Na ,([ د ? و او د م،#
؛# P ر,
[ن،3 اP د،, [روP L5 د !{ وV , [روP UI
؛# ور,5د و/ب د ا:# ا(?! ( د
, او د ر او مQ, 3رو, ? د،ا:, دL5د اوار و
،c a [ ( م ( ورL5 ډ( و، م$ )ه
و(؛2-,[ $ د د ه#
ر$ت او هUq (
# N 3 ( N ) iP ©R ،ب# ر،! دارM د
؛,C- #M ا,اړو
مL5 ډ( و3رو, M ورو رو#(رو زورز, ( او دا# P د
.c ر[ل3 •
•
•
•
•
رټ دIU 5 # z,3 د را اوو,RM :a ر دP ل٢٠٠٨ د
.ص م اړو د5 # عq ,و2a از د ? ر2-,[ ,! و-! ! دV ه,و2aر
د#7M #( زورزxa LP دq ? د2 ر د-> از2-,[
ړ, وو( د$ ه. a utW# ً# ذا#( ډول زورز3ر د: q ,و2aر
ر: 3 د5a د$ ه. , وutW# د دا, L(/ ر اد:
. ,( و# د# ،2 و3 IIq دVMرو ادو ( ا, د
:
Quaker United Nation Office, Submission to the Study of the Secretary General of the United
Nation on Violence against Women: Violence against Women and Girls in Prison, OUNO,
Geneva, 2005.
Roy, Mallarika,’Bare and Vulnerable Behind the Bars: Women in Need of Psychiatric Care
in Indian Jails’ in Feminism & Psychology, Vol.14(2) (2004).
Nowak, Manfred, “Report of the Special Rapporteur on Torture and other creul on degrading
treatment or punishment”, Doc. A/HRC/7/3(2008). Available at
http://www2ohchr.org/english/issues/torture/rapporteur/
راز3 او د# او, [روP ،¨tW# ا د, ر دV ه= د ا,V! ?ِ
" V( د ا. د, اMV, WP ب او# :MK WP ،#( زورز,ر
252
،,زa 1 . دLW# w ډ( ړ#( زورز, د ځ او | د ر#7(ا
, [ا# او د,[ ورو د,w2 او زوو د و!اW, ز،(دWI
ه= د دا2 . د5( ر ا# P q ? V! ا د, د
(ر ډV د ا5 ،ړ د3 !5 o د ه2 L و#(زورز
ب اوQ3 ا# , !ر د اړوLړP P اوutW# ت ( ډول#
. Q3 ا/ ,a ر
;( ز/
د ر اX اب ور اi ; /XE
.c iI5a LC( دل اوt# ا, م#Uq دLP د
دLP " دs ډ( ړ, =I# ا دV, [اب ور# LP
را5 (ب رa دU د دا#Uq دLP و د او د,رV د ژLW, و(ب
ر( او ? ر د و, د# (a اM , وړاLP د. LIاه
اوM و د و, او ارزوWs# ،Mf ؛ د د2 aاa ©(س ر ا7
,5 ,Kل د و { او ه, راز م3؛ د# و,5 از(ب
3
.#و
ړ7 وxa LP د ! ر ( ډ( و! د#Uq , اړوLP د
. د,( ارزو
Thmes Valley Police، (Women’s National Commission) نI ! ? د,(a # , ( ارزوxa LP اړ دThmes Valley Police دz
او د و هن
» $ ه-, ل ل, و,7 , ر# وړ2 د, ارزو3 د د.2
IU v! او,N ،,W ه،, !رو/! او دt# «? #7M ! ر,اراW د# ،2 ړP ? ر ډX" اV,و
ر5 ( رټ, او ارزو,2 3 د د., و,7 ,2 ز( او# IU
# , ,- W رورو او د7 IM اM د، د ر ر$ ه
4
. ؤ2[ ور
ټ% M – ١٠
)
;X; ر/9 د/XE د:تWZ[ ا1 دC(1 اE ,
د# 5a ( ن د ( اوږد د و دa ورو د,اد د ز, د
,ړP VM (, # ،ل دtK ,,
د ? ز# X5 ,,> ز
دR(K اaP د.2 i# ل, م#Uq دLP او دz, د ? ر و و
aP دQ{a و5 رو د د اUK رو او د دUK ر دL(;رIP
ړ, .ل د,
م# 2:a تUq LP ا دR(Kا
1
National Centre for Women and Policing. Police Family Violence Fact Sheet,
http://www.womenandpolicing.org/violencefs.asp
2
Fetherston, Anne Betts, 1995, UN Peacekeepers and Cultures of Violence, Cultural Survival Quarterly. Vol.
19(1)
3
Status of Wmen Canada, Gender-Based Analysis: Performent of ist Applcation, Status of Women Canda,
Ottawa, 2003, available online at http://www.swc-cfc-gc-ca/pubs/gbaperformance/gbaperformance_e.pdf
4
Women and Equality Unit, UK Department of Trade and Industry, Gender Impact Assessment, 2002, pp.12.13.
253
د LP3او د ? او ,ر( د 2:aو و ,RMر c3او ? #ه3I
Mور , Vر( وو #ور # ،د > > 5aر و .2د د UKرو
[ P 3رو #
(a # ,و ,او ه( ( $ل P (aړ
( و او ور #در,و و.
د LPد #Uqم ,او د ? د و z,د ا5ا ر [ ,, X5
7س ر د:
•
•
•
•
•
•
•
•
? د دKع وزارت او د دKع دارا:,7ء ړو !> ,Rد #د
LPد #و ر ژ و ؛
د LPد #Uqه !Vد دKع وزارت "s > # !,روز ,
د؛
,ر( او ? # #روز # ,د و ! او د LP ,ر
>Vر و؛
ًIR ? # !,اa Q3ن ور 2د V ،ه? $
ر ر 5ا [ا L5 ,او aر [ ،د ه $د ر,
,ر( او ? 23و RM #ق ورل او دا ,ر؛
د ? او ,ر( د ,RMد # ,5ر ر( Lد # #Uq LPد
! 5 ,د ( -,ا ,؛
د # # P ( LPد دKع وزارت >{ "sد LPاړو,
! 2؛
د ,(Vد اور(و ر ( ,/!#ا # !,د دKع وزارت د ,د
? [ Pرو ,او ( د ? qد ,رو زورز( #ه !Vرټ ور2؛
»? د ! , «# Qزن ) ل ( [ د و!ا [ا? ,
(c> 23او > ,ه W5 z,3 ( $ر# aب ( د
دKع وز( د ل 3ړ د.
:
Anderlini, Sanam Naraghi and Camille Pampell Conaw, Negotiating the Transition to
Democracy and Reforming the Security Secor: The Vital Contributions of the South African
Women, Women Waging Peace Policy Commission, Washington DC, 2004.
د pوX; aو(ب او ا
/ز(;
د د ر د اV Lر د(Iا Z#او 2:aو
[ ،اړ( د د ا Vر #ت د
ه V!5 $د ه L5 $د = ،از(ب و .دا د ا Vر ##
د ,ر( و M z,و !#د7 ،ز د د ? د وz,و ا5ا ,! 2-,[ #و.
? ( ,ا[ Mو او # 2:aا Vرو ,او د ا #M9Xو
5aو(2, -, ،ال 2#و – ١٠ ) =VM ,,ټ وو(( V!a ،د ه $وz,
د اV Lر Wا. Q3
254
% N – ١٠ټ
د /XEد _; اړ (7ال ;7و
د LPد #Uqه(2, !Vا ژ او Nا i,د ? او ,ر( |#د و NRMد
# ,5ر ! و( د:
د T4و 4د ا
/د ]را ،p» 7( ١٣٢Mاو ا
«(٢٠٠٠) /د او
ا Lاو W5 ،#و ا#و او د 2ورو زa ,ر3و > ,ه![!
د ? د و و z,او 5aر ر .
د Windhoekا Zاو د 2د د Z QFن ) (٢٠٠٠د د و او
> #اړ ,5د LPد #Uqد ! ر . c3
د ا Zاو د Y
QFر ) (١٩٩Mهف دا د (2, :ا Uار
,,د LP
xaاz,ول >-ل؛ د #Uq LPد ،,qNر,ا ,7او ,رو }uNروا
ر روز,؛ د [ I ,C-ل او د و! د qUول؛ د [ #ا ,ر د
LPر اړو #Uq M ,روز.,
د _ pد زورز(; د pوړ ر ا (١٩٩٣) Zد(Iا I,,N V#د
QPا} #I("#ر # 3د ? 95ف زورز( #
# #و ,؛ د ه$
اNا #ر c3د ,Nن د اPاء روا او Uروا د ? د اړ#وو ه!V
روز ,و؛ او د t#او uNو #او د د ? د ! ( :د Iد ? وړ
ر د !IUاNا. 3 #
د ( IIqو#ل Iل د ? qد > ډو ,د #د ? وړ :ر
) : 3 (١٩٧٩د LVMد > fح او 5a ? (a Ws#و؛ د
U "s > LVMد,و د ? > ؛ د ? د # ,5 ,RM ,,N؛ د
Uروا او ##ا د ? qد ه ډول #او ,وړ ! اړول؛ او
د ! ,Nن د > هQP $ا} دو5ل د ? qد . =VM #
د ا Vر د ا #M9Xاړ د LPد ا5را #ه !Vد ز( #!t #ر ً/s
،DCAF, UN-INSTRAW,OSCE/ODIHR, GENDER and Security Reform Toolkit,2008د
ا Vر د ا #M9Xاو LPاړو ,اړ (2,ال او Iا(N Qا i,او اQaار .2 ts
:
UN-INSTRAW, Gender and Security Reform: International Agreements.
http://www.un-instraw.org/en/index.php?option=conten&task=blogcategory&id=159&Itemid=218
ا Vر د ? ر V,د Iز(#ل د ( 2:aاو د(Iا Z#ا Vر د
را| #و [
Wاو ,ه 7 $ا ٢٠٠٣ .2 qU Lل
255
ر7 دP {! ! دV د ? هQ ! د ? او رو#7( " اV(د ا
: ډول د,7 ,2 Q ړ, د1 ., و,7 # # 2:a ر
I,ا# اوL(/ ,راVIر( ه, !5 د,اراW ? دae •
د؛iI5a ؛2 و#(! ز5 ر اN ,اراW ? لIM اc (• ډ
. ر# = ر3 او5 > د,راW ? •
# اتPن ا,N د5 د [اب#( د زورزq ? ( د,اراW ? (ډ
}اPن ا,N د.ت راوړM9Xرت اX روتq د$ او ه, و,7 ,ارزو
., , [روP و او دQ, د# P دI ړ,اراW ? ادارو د
( -, و٧ #7( د " اV( ل د ا٢٠٠٢ ،
# -!a د
N رن# (ا[ ! دو,راW ? ودts
2 ر ړ# د,! د5 د$ د )د ه2 #(! ( ز5را
!5 ر اN I ,راW (ر, ل دا دM .(ړوP ? ١٢ ! ران د ( وړW ? ، دa . [! ز(ت د#! ا# ?رن د د# ,a
2
.c ر وا ورل3 !# (ر, و ا د23 د او د > دI5a ,ارزو
3
ټ٧ – ١٠
? [ا
(٪) (ر,
٨،٩
٩٠
٨٩.٩
4
هاد
#
ت7( " اV(ا
(Q
(ن
(ـ٪) ?
١٨،٢
١٠،T
٣.١
٠،T
ټ٨ – ١٠
٢٠٠ ? ځ
هاد
(#7
ت7( " اV(ا
#
L رو او د اVM ،U ،1K" M ، ځ، c لi, -,
.! ډ( ز(ت د# ر( د, ## , او د ر,روV رو,
#!IU # ! و-! د. قX = ه5a ## رو ا, دا د
رلI
#5 ? ! ړو اوP ? د [ ل ! دو
ل٢٠٠ -, ، ا ړ دK ? د,,I ر5 .c
1
National Center for Women and Policing, Hirting&Retaining more Women: the Advantage to law enforcement
agencies, 2003, http://www.womenandpoliicing.org/pdf/NewAdvantagesReprot.pdf
2
Ibid. PP 4-7
١S Y ،٢٠٠S (ر, ،,! -! ،حf ta دLP ر د#!IU # د،-, #!IU # د,! و-! د-3
4
NATO, Percentage of Military Service Women 2006 http://www.nato.int/issues/wmen:nato/perc:fem_soödiers2006.jpg
5
Guethenno, Jean-Maria, Statement to the Security Council Open Debate on the Imlementation of Resolution
1325 (2000) on Women, Peace and Secuirty. Un Secretariat, New York 2006, available online at
http://www.ipu.org/wm-e/world.htm
256
, د وز(اU ع ( دK ? د دc ( ډ1 ( دc =هa = ور ) ه# ١،٩ !
>! د# ( د وزU د, هادو٢٩ 2, د.c !> #
2
.c ر# ١٨،٨ ! ( K
? [ (ا$ اا ه،2ون ه= وz
[ا# -!a ? دM
5a رو, (a .c رلI
«(نa ?» ( «#( زور ز, » رV #Uq
#V اوLa دV ،, ( رو:! ? ( c ر, ړ دL> # $ ه
, اړوLP و ر د ? د اام او, ړو دx>
د د# -!a ان د.,رو
! ر,اKر( ا, !5 دc ر1, ? ا،a , او روز,و
# س7 (a ډاډV!a ، ( اامa ( (ا[ ډ, دا د د و(و د3 .2ه= و
.c !> = ه# ,R V,, =I# $را ه
زp ر او د4
p
ر,a #Uq LP د,, ز$ او ه,, د ? ز،V, رV! لI ړ$a ر# ,5 دL د اs (ا2, و اوQ( اI ،! ،U R, ? > $ او ? وړ او ( د هI ! او وV د.c
د ( و
ام,! و-! د5 ا, ? دI د ا,W د ا.a
د. د5 ا, و5a او د2 س ر7 ,ل د و! د > روa
د$ ( و
ام ه,! و-! د$ل هa > ١٣٧ و! او٠٠٠
4
. د2 7# او ( د وژL( !ن ډاو ارز
! وو او# د ا اړ$| او د ه# (ر, د ? او,, > ز, د2, > > , د. L5 # ( | د# ,ړوP " دs (ا2, او
و# ا اړs " د$ د هVW i> ! د و, ! ,,ز
, !ت را>لt $ر ه7 ,,
د ? او د د ز# -!a د.:#
? د. ( ه= وروa دارW5 V V وC IMو د ا2 دV!a ؤa N(ا[ د
#$!W# ( او د ر د:# دC د#( د زورزq ? او د# اراز دI ه,,ز
و2 V,( ا د زور:# ډول3 د. دa R,
V LW# #Uq
و(و د ( ډولaR د،C # P دq ? زوو دV ، و, IR
5
.و و#( ل ز١٩٨٩ ،
# -!a د،ل دtK = ه# ,5 Lر( ا, اراز دI ه,, > ز,د ? د
ر# دL5 رWP د اVU دQ ١٩٨٠ دR(K اaP #
( ا,,ړ ؤ او د ? د ز3 ? ب دCV رزW 3 د د.ر7 رزW ر د
1
Inter-Parliamentary Union, Women in National Parliaments, 2006 http://www.ipu.org/wmn-e/world.htm
Inter-Parliamentary Union, Women in Politic s 2005. IPU and UN DPI, Geneva, 2005,
http://www.ipu.org/pdf/publications/wmnmap05_en.pdf
2
3
Naraghi, Sanam and Camille Pampell Conaway. “Security Sector Reform in Inclusive Security, Sustainable
Peace: A Toolkit for Advocacy and Action, International Alert, London, 2004, p.35.
4
Ibid, p 37
5
Schmeidl, Ssan and Eugene Piza- Gender and Conflict Early Warning: A Framwork for Action; International
Alert, 2002, p.13.
257
اړ3 او و2 س ر7 IU # 2 وc3 ( ,a وX5 او2#9
New » !} ااV ,, د ? ز1 .2 ور, ( # زا$ د هLVM
د,W!P "د( د#{ اI و د و دVU « او رو دWomen in Black اوProfile
L5 VU رWP او د ا, [رو،# د دa ع اوK د# د,RM :a
. رزW q
7 $ ه،a وR, =; اړ#Uq ا د ا,, ډول د ? ز3د
Iر3 اوI ر, د رV ،[
ر وVI ه= ه,ر رV د ا
. مQ,V U
د ز
ن ]؟
د# ت د,Vام ډ( اN ا,ر د رV و او د ا#M9Xر د اV د ا
س7 IUرVa ا, ر$ع او د هK د د#Uq دLP ر دV Lا
2
.2 ر
/2f او7 ;_
د/XE د
,2 c (! ډV ه#Uq د,ر د رV او د اLP دL5 او و
د ا# 2 س ر7 IUرVa ا7 ,, > ز, د. د
5a ! د5 او2 > a# !3 را# س7 و, د ا#M9Xر د اV
:a د7 ,, > ز, د دa .2 س ر7 ,2 ژور
LWe ،c رل# ر اV ( د ا,, ً د ? اوX5) ,و23 ,RM
LIرا اه5 ،c ®!W# ر#M9X ! د د ا،}M!ت او اt ډول3 د.2
.
: رت دWU ، ل ا, ,7 س7 ,ر ډو, LWe ( او,2 د
! دV او ډول هs د ر د$ او د هI ? دV, د ر## • ا
} را>ل؛Mا
-١٠ او١٠ – ١٠) , !{ او ارزو#Uq دLP اړ د## ر دV • د ا
و
ر(؛,> ١١
2 !ت اt !V دا د هt :2 !"# } Pدa اړLP • د
., د2-,[ a اوPدa K ر#Uq و, اړوLP ( د
1
Anderini, Sanam Naraghi and Camille Pampell Conaway, Negotiating the Tranaction to Democracy and
Reforming the Security Sector: The Vital Contributions of South African Women Waging Peace Policy
Commission, Washington DC, 2004.p.8.
R, د,, > د ز, د,ر رV ً د اX5) اړ#M9Xر د اV او د ا#Uq a LP د-2
اړ#M9Xر د اV او د اLP دOSCE/ODHIR 2008 اوUN-INSTRAW ، DCAF ر د#!t #(!( د زVه
http://www.dcaf.ch/gssrtoolkit : 7, ,(/( ر3 د.2 ts ر
258
% ٩ – ١٠ټ
7د /XEد _ع د ]
4ر ر
•
•
•
•
•
•
#د , ( LN ،IU ،LPاد او ,رو اړو,و VKرو ,وا!t sت درP
.2 a
د ,ر( ,, ،? ،او ه! ,Vد ا # |# 3م و.,
>ل ! $aړ او م ,ډ او د و ([ # ,I,اVن
و ! /ډو.2 ,
د LM9X ( ,2و V,و Pړ 7 ,2 z
V!5 .2س ر
, ،2دا د ه $ه ,2 !Vو.2
د 3» ,2م ( «3دو ,م وiI5a L/ ,
و :د ژو1I ، ,و.,
د >Qو اQ3و f ,2 Rح # 2او و
اa # ,ن ور ،2د
aن (a 5د ? او ,,د ا Lد # ,5وا و.
د ز( #!t #ر د !-و ! „UN-INSTRAW“ ,د LPد #Uqد 7 ,2ر.2 ts ,
د7 3ر: 7, ,
http://www.un-instraw.org/en/index.php?option=content&task=view&id=1051&Itemid=247
Q6ز
ن د _
/XEت
د a# > ,و V,او a# ,و V,ز ,,د ,a #Uq LPر
( 2د !5ز ,د ,دا Uqت ,7 ,2 #و ,
( د ? او ,ر( [ # 3اب ور V,د .د د ر ر
2م د 5زن
د ,د LPد و q NRMع !{ د .د tد > ,ه زن !5
دا ، !5روان و
ا ,اور ,7 # V,و ( ,د,7 3و [#2-,وو
iI5aد :,
•
•
•
•
•
•
•
د زن > "sد ,ر( او ? |#د و NRMاز(ب؛
د ta :aاو ر!و ,د ? اام ،د ه $او (:# p
2؛
د [ Pرو # ،او زورز( #د ر او ,Q,V؛
د LPد #Uqه !Vد ر ر LK V#
> !5ر V,او # aد LPد Q{a #Uqروز ,ورل؛
،و
ا ,او ,,د LPاړو #Uq =; ,م ,ل؛
د LPاړو ,, ,ر د . > K
259
ټ% ١٠ – ١٠
ر% > او ارزو ر4 د _; د/XE د
5 د ا د,رو7 مN مNړو اوP د#ر ر د ( ا7 ,7 3د
ر# د !{ ر#Uq دLP د## ر دV راز د ا3 او د,ارزو
: 5وا
( R {! ړ د7 وxa LP وړ د ارزو ر – دا دX /XE • د
, مi# دNRM | د و# ? ر( او, د هف ( د,رو7
a ژ-# او, ه،,اK ،!-,ح ل د )دا ر ا9X د زن ا
(؛,
http://www.snworld.org/cds/rgGsa/ •
:)( E> د د4 وړ دX /XE • د
دV 3 د،(Ist design and Implementation in DFID Malawi-Written by Caroline Moser
دا د,رو7 ، , دPړ د !{ ر د ( د7 وxa LP
د د؛, او-!a ر#اNو ا2-,[ رو دا, او,2 Q(ا
http://odi.org.uk/PPPG/publications/papers_reports/ODI_Moser_gender_audit_metodlogy.pdf
:q@; /XE • د
Questionnaire Handbook and Gender Audit Faciltitor’s Guide CDد ( زن/ ا$ د ه,"!! ټ وړا# ( ر3د
.2 س ر7 ن9 IU او د2"! و# !V [ن ه5 د7
http://www.interaction.org/pub/index.html#Gender
رز2
رX اب ور اi ( د _; د/XE د
د#Uq دLP ر او د7 , د ا د ر7 > زن, د
.a وR, =; ( ! ر
( او2 و,< ر ه,ړ د ( ارزو7 وLa LP د7 > زن, د
د,a – ,V! او ه,, ،? ،(ر, – و2
و/! > د# ر وا7 !5
( , ا روا, ارزو.( ټ و
ر١١ -١٠) 2 وQ3ا ا
( 5 . # ,a ## !5 رV راز د ا3 او د,a ;د:
ن راوa # # او2 2 ( دa ( ډL5 و$ ه,ارزو
.ر و3 ( او
ړو7 وxa LP او د2 رو:9 ر ر دا د د د ( د7 !a
(NSDR) {I ع دK او د دL د ! اLVM دK . # رc3 ر#M9Xا
$ د ه.
ول# 5a ( ل د و د٢٠٠٣ زن دVM3 ? د
: [ ؤ# !} ,7 "a
ر وا ؛7 -, • د و
ر و؛: 9 V!5 •
260
؛o:# اښ ا# Lت اUq $• ه
RK(ا ا2, اړ د#Uq دLP )د,ر, او,روt (ال2, V, •
.م ل3 ( ادz
, و
اUKل( دI
1
ټ% ١١ – ١٠
ارزوX د _; \ د ا/XE د
.
2
!5 { ا# د رو هف د او# $ ه# $• ه
م ـ
{ ر؟# او
عq
( و ر ؟# ا اړ,, او,V! ه،? ،(ر, • ( دا د
او هف
,, او د ا#( زورز, رV #(ړ زورز7 وxa LP د$ه
>و
د } ه= د#( د؟ ( د د زورز,! # !} قN
ا د؟2 ؟Q3 ه= ا,a L ا:a • ( دا ! او
! و اوQ( اI ،(ا2, اړ#Uq دLP د3• ( د
؟c(ړP ,اN
س7 ,a (aاa, xa LP د د5 د3• ( د
(a #Uq و, اړوLP ( د،ب و؟ دا و#a
ل ؟, او وات م وaاa
ا2 س } دM رLP او د, اړوLP • ( د
د؟
او د ? د رو وزارت د,, > ز, ر( او ? او د ? د, •
! وا(؟V( ه, او#Uq 3د
دوه= م
!a9a ? ر( او, ! وا او دV ه#Uq و, د اړو-, •
ـ
ر ؟:9 ډ
!تt
# رc3 ر( وو, ? او$
د ه# ر,,( زI, ( •
او
ر7 M د، , !؟5 د { واc ر1, ا
تU9fا
س ر و؟7 # $ ا ه-, د؟
2 >ل
ړ7 وxa LP دc iQ3 د اV!5 $• د ه
د؟-, LړP
P اوi( د،IU ،I,ا# IP ،LN ،LP ا د-, •
ا ؟2 !ت را>لt }Mت او اU9fړ ا7 وxa #9(I#
( را>لa د# اړ# #!t ر م, , اړو#Uq LP د# •
ا ؟2
ا-, د د؟P ,وs5 م,رو وړا:9 او د2 2 • د
= ؟1# او## {
/! !a # ( ه! او
1
Adapted fro: Women and Equality Unit, UK Department of Trade and Industry, National Committee for the
Advancement of Women in Viet Nam, Gender Mainstreaming Gaidlines in National Policy and Implementation:
towards gender equality in Viet Nam through gender-respomsive national policy and planning. Hanoi, 2004,
pp47-48.
http://vietnam.unfpa.org/docments/GenderManinstreamingGaidlinesInNationalPolicyformulationAndImplemetat
ion.pdf
261
در(= م ـ
د
7ر
ر
•
•
•
•
!رم
م ـ
د /هI
او
هو
7ر
ر
•
•
•
•
•
•
?= م ـ
د Ws#
7ر
ر
•
•
•
•
cم م
ـ
ر,
ه ر ( 7ر ر ? او ,ر( ,aډول / ( LW
ا Q3؟
( ر ( ه 7ر ر د ? او ,ر( وو ( !(1, ( :ت
,ره= وړ او ه !aR $؟
7ر ر ,ر( او ? #ر ا,ب 7س ور او Nور#
aاaو > 5 > #ل ذاN #ت #ورc؟
( !aډ ,aد / LW, !aا Q3و ( 2
د aن اړ c #او اNام 7س ر ا #د /
ا Q3و ,او ( دا Pړ د t# LPدل
,5و #؟
ډول ( $م #اړ #د د هو وړ و
[؟
د$ 3م -,ا , ,ر( او ? #ورc؟
( ,رو [2-,و 7رورو #ه= اړ #؟
د 3د وات وړا ,د LVMژ Vt -,او ( د
وات ه !Vم [$ 2-,م ه= وPد 2ا .
( د LPر Mژ ,WI ،aاو -!aه Ws $اItل
د د 3د هو وړ [؟
ه, $ر( او ? ,رو ژ ( W5 aاد ، ,ه $
#ډول /ه I؟
( د L5 ( 3د ( ? ( ,ر( ا c a#او Vد
IUډ
#وړا ( ,د ( او ,ر( ا ! vډول 7س
ر وPد ؟ او ( د 3ا95ف د # IP ،LNا ،I,د(P ،i
9(I#ت و Pا iQ3؟ او aو , Laل #ه# , $
7س ر و ( م 3ر[ل و؟
( ا م ,ل , # z
L5ر( او ? #
qU؟ او ( د , LVMر ادار او ! ،!" ( -,او (2,ال
ز, 7 ,,ر( او ? #د د qU L5
و2؟ ( ? د د Ws# L5و 5a w؟
( د LPد وا # 5 #د رو ر [ K ( 2-,
[ 2-,د؟
( V, Ws#د La LPو7ړو ,! # #Uqاو (
ه $د LPاړو,و W5 #Uqد؟
• ( او ,ر( د 7# [ ( L5و
#د ر ,و 5a؟
• ( د ر ,ا( sدا ه= د د LPوات ,5 (a
و #او د { ا V,5د LUNر ط ه= م ,ل د
او ( د 3ا(© ه M $او Mود ه= > (a -,ب د ,ر(
او ? ! /اړ#وو ,! #و؟
• -,ا ,;aز > ,,د د ر(, ,
و2؟
262
اووم م ـ
ارزو,
• 7س , ,7ل د ,ر( او ? 5a > |#
د و RMق ژ و2 ,ا (،دا اNات د د د
!{ ر 7ر هار ( 2هa # $ن ور2؟
• ( د 3د ? او ,ر( وو | #د و NRMد ود ر او ه$
#د و ,,د aاaو ر 7ر هارو؟ ا( د ? او ,ر ,وو
ر >! 3ر ؟
• ( ( ډ د !# !aز( 2 7# {
#د؟ او د د aن ر
اړ #د [ Vد وژي د ,ر( او |#د و NRMد
# ,5ه , ,Kد #؟
• # IUد ,ر( او ? ژو ,a ,د 3ا2 Q3؟
• ( د و ,ر( او دواړ 5a؟ ( د 3و د ه $د
{ 3 1,او د ه ( # 1, $اه LIور 2د؟
• ( د ,رو #!tد > ر اړc #؟ او ( > ه ,Kاو
,C,د د (a 3د 7س #را a# !3ر Yه $
اM9Xت راو ؟
• ,ر 7 a#س #را !3را V,!#او (a #5
م و ,؟ د ه $ه!t (a # !Vت ور 2او دا !tت
ډول وړا ,؟
,د ? ز ,,د ! ا Lد را ر د ? د رو د وزارت د دا( Iول او
1
د و #(7او " s #9ا I {Iل # NSDRر وړا.2 ,
١٢ – ١٠
د /XEد @ا ر 2رز او ه(4 \ 8ب :ز او هز.و(
د ?د ز 5a ,,د NRMد Wرز ر د ( # , IRد aز ,او
هز
و( د LPد وا,N #ن ٢٠٠٣ل (#ور.
د,N 3ن د ? او ,ر( ر او V Uرو ,د و ، =VM NRMد
# xa LPاو د (P xa LPزورز( . #د LPد وا #
#د,N 3ن [
,I, 2, #د.
د د,N 3ن د #ز( ( w #ر L, ,ؤ ،ه= " د LVM !K
و .2د ,RM :aاو zوا ر د وز( ل ،او د LPد #Uqر دو
Qو ,د د,N 3ن د د و و z,درد.
1
Naraghi, Sanam and Camille Pampell Conaway, „Security Sector Reorm’ in Inclusive Security, Sustainable
Peace: A Toolkit for Advocacy and Action, International Alert, London, 2004, p.37
263
:
Kvinna till Kvinna, To Make Room for Changes- Peace Strategies from Women
Organisations in Bosnia and Herzegovina, Kvinna, Stoockholm, 2006, p39.
د > ,ز ,,د 3راز : 7
•
•
•
•
•
•
•
•
•
د LPد او Nا ,د Pړو او Ws#ر ه< و 2د xa LP
و7ړو (#او # #م واړو ) ١٢ – ١٠ټ (2 ts؛
د > ,د ز ( ,,ا}9ف Pړ 2د LPاو ا Vر #Uq
,aر و ١٣ – ١٠) 2ټ و
ر( او zد Pړو V,م [ن #
راواړو؛
ډ ا(Qو ر د هVIر 7ر د ? ه !Vد ا د [ 2-,اQ3
ه U !Vهو ز(ت 2؛
د Y3 Uو هP $ړو V,او د ? ز ,,از
>a ،cو Laو # 2ا او د ? د ا Lړو,a ,aW
وc(c3؛
ه $وزار ,#هVIر و 2د ? او د # #Uq LPم اړو .
ا #Uqه # $روز ,ور 2او د zو a ,(Iو Laو2؛
د !,
/و ? ,ر ,Iاز >ل ،2ه # $د ا Vر د
ر ,او دا -,د Uq LPت ا #دا ،c!5روز ,ور2؛
د ; Iا او د {I UKد 23و ر )د ,ر( او ? Iل( د LPاو ا
ه ( z,3 #!t !Vور ,:دا( 2؛
د Pړو V,ر ه $اد aا 2aد ا Lد#Uq LP
5 #را اه LI؛
د ? د ,RMاو د LPد وا #ه !Vد (2,ا I ،ا(Qو او ! NاWs# ,
ور.
% ١٣ – ١٠ټ
د ،/XEاو ا
_; ه 4د د ز
اZAف
د د ر ا # Q3د LPاو ا Lاړ د د Ws#ر ,و 2,د
> ,زP VW # [ ( ,,ړ ،2د VW 3ډ او
ز ,7 ( # ,,ر .
د # -!aد ? ،او ا Lر ډ ( VM3زن د (و (2,ا
او I VM3ا(Qو ز ( ,,ا}9ف Pړ 2د .د 3ا}9ف دو !C3د
# (aد !-و ! ,د ا Lرا د #واړو X 2V( ١٣٢Tدر 2
او د ه # Ws# $ر ,7 ,و.,
د ? ،او ا #Uqر ! ا}, ,K9دا, ،رو( ،ن ,(a ،او ,دا
264
اوLVM دا د, د،23 ,I{ رI رL او ا،? دا د, . دPو
. ونz
> از,
:
Valasek, Kristin, Securing Equality, Engendering Peace: a guide and planning on women,
peace and security (UNSCR 1325), UN INSTRAW, Santon Domingo, 2006, p.32.
د _; ر روز/XE د
، ود ورل# LK #9V:# ( !, او## f5 ,! د# #Uq LP د
او,, ټ ټ د ز2, د.c لI ,{a I; واتLP د
V) ,ړP V, رو, اړو$ او د هV,ر رV د ا,,ر ز, > , د
ت او# , د اور(و ادار او د ر,(V دV ,,
!ا ار5 , د ر،نI ر،}اPا
. دا(و, ر, او د روز, و#Uq , اړوLP د# (و رQ(ډ ا
دو و ړړو رواa د ? ( زن د ځ، ل را (ا٢٠٠٣ ل, 2 ور2 ! زدV ه,رو: , اړو,RM د, ن او د ? او,N :a (ال2, د#
د# 2ون وz
V!5 او !ا, [ $ ه2 ړP ( و
ام$ ه.د
2 رV # ,[ رو7 وا او دY ر,a وQ3 ا#( او زورز,[ [رو
1
. و# و2
وV! ا د-,
"د( د# د ارو ا، ارو( زن دV" اia ( Q 5وا د د اz د
[ او2 v# بI!t# ( ,رو7 روا ر دI
او1K" M ،
او1K" M ، وژ ( هف دا د د3 د د. ( >! د,روt
3ړ زن د, . 5ر اVI هw Q( اI | ! او# ,, زVM3
2
.2 !IU ( وژa ( ? ارو5 بP د/ ا,دو
١J – ١٠
ا. او وQ( اړو _; د و ر و/XE د
P ر اوV و
ام ا#M9Xر د اV }! او د ا, اړوLP د
,, > ز, د دR ,رو7 2-,[ ( $! هV > ه, د,a !}
P ر د, ر دV د و
ام د ا.!ت ورt !/# #
LP د-, :ن ه= د هف ( دا د9 2-,[ Q( ا,! ( روزV ه#Uq
1
Naraghi, Sanam and Camille Pampell Conaway, „Security Sector Reform“ in Inclusive Security, Sustainable
Peace: A Toolkit for Advocacy and Action, International Alert, London, 2004, p.36.
2
International Center for Migration Policy Development, „Awareness Training on Trafficking in Human Beings
for Police, Border Gaurds and Customs Officials in EU Member States, Accession and Candidate Countries and
Development of a European Curriculm”, Conference Summary Report, 2006, available online at
http://www.icmpd.org/fileadmin/IIMS-documents/ICMPD/Seminar_Report_ist_seminar.pdf
265
اړو ,روز ,ا( Qاو و ,ا( Qو
ا Ws# ,ا او #ارز, ,7 ,ل .c
,ر و( او و
ا:,
,ر( او ه! ,Vد ر ( و
ام -,د xa LPو7ړ زورز(#
، ،c ,د ،ts Cد 5 Y (#W5ول او ,(I#د .دا د Y
: 7,
http://toolkit.endabuse.org
د اN ,,ق او c ,,N3دو aR ,د Wرز و
ام د ,رو و(! p#
(2,ال Nا ،i,ارزو # ،,او Uو ,او ر ,د .دا و( ( اQaار د Y
: 7,
http://www.unodc.org/pdf/Trafficking_toolkit_Oct06.pdf
د #!IU #ر د LPاړو ta ,و
ام !t 1Iت او !IUا,Vت
د او د LPاړو ,a #Uq ,ر Yا .دا د : 7, Y
http://pbpu.unlb.org/pbpu/genderpack.aspx
د ا Vر # ,د LPاړو #Uq ,د و a ,د > ,ز,,
7ا Vر #ا ،#و( او ,Q,Vوړا # 2 ,د LP
اړو # LK !} ,ود ور .2د :
# -!a
•
•
•
•
د LPد ( و ,ا( Qو
ام د ( tر ,ب fح
د ه $ر ه< ,د LPاړو ,و ,ا( Qو
ا ,ا ور
د LPاړو7 ,رو ,او د 3راز د ر ,a 7 ،او دا ,ر #!tادو د
5و Rز(ر او د د 3ادو د Iر z
,tK !5ون ل #
د ا Vر ,د 5ر و L5د ر( (/او 7رو # # ,ر
وا!5
د LPاړو #Uq ,ر ( واP Q Mړول #ه7 $س , ,7ل (
و
ا ,ه c$Iرا| 2 #او د ه Ws# $ور.
% ١M – ١٠ټ
د /XEاړو _; و ا() و.ا
ر aرو
• د ? ز ,,د LPاړو #Uq ,و ,ا( Qو
ا ,
a#هVIر ل.
• د و ,د رس ډ( 5aوال ,ر( و 3ر د د ه $و( V,
? و.
• Kه } Vاو د رس د 5aوا 1Iم و.,
266
• ه< و 2د رس I5a #-! uKو .هV ,I!K $ر 2او ( ه$
ر ,>aوړا 2 ,د زورز( #ه !Vو #ه $ورو 5aوال
و c(c3او !5د زورز( #د ر د 7 Mر ر ا .2
• (ا[ (1, ، a ,a M #(1,ت ،وړاQ(,و ,او ر د
LPاړو #Uq ,ر اړ 2 !IU ،,او د 5ور[ ر 5aو
[.
رس P "X !I#ړ .2
• ,ر( او ? 5aوا z
#روز ,ور .2ه 2و # ,اړ ، #ه$
#رس دا( ًX5 .2ه # , $د ( 0ړو ,Rاو
ر .
• د و ,او روز ,ر # ,ارزو ,7 ,و .,د 7س #را (, !3
هa $ن را| .2 #
د ا
ر د ر ر د و ر دا( 7
? او د ? ز ,,ا د ا اړ#وو o# 5aاو د > #9" ،او !
او z,aو sد ا ,Kد وړ و د -,ا aر ډ( a#او
!tت ! ! 5 .دو د ا ژ , = aه cاو !tت ,د
ا Vر د P , =I#ړ Lډول د .د د ر ? و 7د ا Vر
ا #M9Xاو ر ,ا 5a # 3وا ،!5ا د ا Vر د ر ,
# ? 5د اړ #وړ و ,و.
د رس 5aوال ا د ,7 3ن و:
•
•
•
•
•
? ر23 ,I؛
د ،UدKع او ا Lد وزار ,#رV,؛
د ? د رو د وزارت او ,رو VMادارو د #Uq LPاو ر
؛
د ? د ز , ,,؛
د : ? > ,ا.,
ه= ه و ,ا( Qرس (aد ه $اړو,و 5aوا ر و ( 5 ،دا رس
د } 3م و :,د ا Vر د ر ,د ا #M9sXه Kt !Vاو Q{a
#ر؛ د ا Vر ؛ د LPاړو(2, ,ال Uqت او ا اRK؛ د ا
Vر #ت؛ د ه ,M9X $او , =I#و؛ د Uq LPت ،د ا Vر
ر ,او اUq #M9Xت؛ د LM9Xو V,او , V,, =I#د م اړو ,ر
ا; iQ3رت؛ د LPد #Uqد اQ3و ارزو,؛ او د aد Pد ; !"#ر) ,#د ز(ت
!tت ر د د ب ا K =#و
ر(.
267
ټ% ١N – ١٠
د ز
ر د و رp د4د او ا
_; ه
د, International Alert and Initiative for Inclusive Security ل د٢٠٠S ړP ر و
امz
( # L( ز(ر واs (ا2, ,, > دوو ز,
LC( اوL اQ5 )هاړ اInclusive Security, Sustainable Peace:م ( د, 2
International . ( و
ام دIU }! ر د !(ب او, اړوLP دا د،( V,و
اوI ![ 2-P ،tK ړ و
ام د د, ( د وAlert and Initiative
,هادو
،V, او رV,ړوP د## وQ5رز( او اړW اوtK د اNRM د
!
( د ر ر ډ,, زVM3 (ا2, او, هادوV, ورa د
.c
( R ,و3رa ! اوK ، و2 د: } د3 و
ام د3 د
, ا اوVM ،U ل(؛I #M9Xر د اV ت )د اUq ؛ اQ(
و,( وړا7 د، Q( ( 5a }! ه3 د د.!و وړ ډa>؛ او د ژو
LC-> د د, وړا,;دو: او, ون و او,tK (a ?
, وxa , و
ا3 د د. س ر7 #اN اV(# ا-, itK ?
. دان دا( دaP ل او, ،WI ،ن,$K ا, رQ(ا
:
International Alert and Women Waging Peace, Inclusive Security, Sustainable Peace: A
Toolkit for Advocacy and Action, International Alert, London, 2004, available online at
http://www.international-alert.org/our_work/themes/gender_training.php
7 6; ا26 هو او4 او ا
_; ه/XE د
, د، , ز(ت ار# !} , اړوLP ( ا د ? او,"a Lدا د ا
هو او#Uq LP د# 2 س ر7 L, 7 ,,> ز
.2 5 ا#W5
د2, > دQ 2V( ١٣٢T د را دL د ا,! و-! د٣١ aد ا
٢٠٠ # -!a د.c(ړP > اوz,3 !V او ا }! ه،, اړوLP
: ور# ?,I ,7 3ل د
،فVU د اK ،z,3 , د را د > اL(ر د ا, ،,ا/ ( !V د ? ه، L د او ا,ر/ ،-( ن د،,"a !V د ? ه,( ر# ,! و-! (ر د, 268
-او aرو i!K ،(W(7 ،,او (
ا د :, , ١٣٢Tا.i(I #
1
د ه د L3د ړو ر ا@ا
ت:
•
•
•
•
•
د ر 7ر د Uه د "sړول؛
د LPاو ا #Uq Lد ژور ,,روزل؛
د Pړو ،V,ه ,او د > ,د ازو ر د LPاو د ا Vر د
ا #M9Xاو د ر #Uq ,د ور ,:او Iرو ,دا(ول؛
د د I ،,"a Qرو ( ,د ر z,3 ,,و د ! Vر( او د
ا Vر د ,را>ل # ،د LPاو ا Lاو د اIUد د را| #
,"a 5aو2؛
د LPاو ا #Uq Lد 7 ,(Iر ال؛ د LPاو د ا Vر
د ر #Uq ,د 3 L/ ,2ړ ا 5او ده5 $ول.
% ١٧ – ١٠ټ
د X /XEوړ زور ز(; _ د /:1ورi
د(2, 3ال ١٩٩١ i(Iرا (ا د او ه ل د W,د ) ٢Tد ? qد
زورز( #د ? وړ د (2,ا ور[( او د د) I WIد (2, ,RM :aا ورځ( |#
7ر ال .cد د 5 ( i(I 3دا د I ،! ،!" #ا( Qاو (2,ا s
د xa LPو7ړو زور ز( #ه !Vهو او #W5ز(. #
ه ٢٠٠ ,tK $ل 7ر وال ل WUرت د :
•
•
•
•
•
•
د ارن 9ز ا(وان د ر ,زورز( #ه(2, !Vال /ا,؛
Iن د ? qد زورز( #د ر ا !5ه !Vد ( P ##ړول؛
ه -د ,ار#ن , #ړ هاد وژل ( ? (دون او د
ه $ه !Vهو ړ 2ا .
aXن د ه s ,,د د ,"a Qاو ,2اPات؛
VP#ن د ر ,زورز( #ه !Vد ,Nن د د اړ ( Q(!#و,
و
ام؛
١٣٠ ,(aزر ر(ړ ٢٠٠٠ ،و ,او t T٠رو ,د »
ر(ړ «i(I ,د ( # 5aوو( :ل, ،ړ د ,ر( ه(2, $ال
3ر[ pد د ? qد ,ر( وو د زوز( L/ #او د ? وړ
{ د.
:
Center for Women’s Global Leadership.... 2006 International Calendar of Campaign
Activites, 2006, http://www.cwgl.rutgers.edu/16days/kit06/europe.html
1
Peace Women, October 2006:, Women, Peace and Security Events,
http://peacewomen.org/un/6thAnniversary/Oct06calandar.html
269
د pو aا7 6
د > ,ز 7 ,,د ه $او ر!وtK 3 ,ل R,وا!5
د ا Vر ##او د ا Vر د ا #M9Xو د ? و z,ا5
.2
د از(ب د ,ا5ا ( -!aد ١٩٩Tل د »? ر د [ د ر« ,
وژ د د ا( " Vا( #7د iV#د ادار ! .ورو دوو
! ,د اد د ? داو # ٢T ! ! I ,W!fړ
1
او د ? اام د ه $د ,ر( هVIرا # # ,ور.
د ه $وژ د ( # 5aد,7 3و 7 ,tKس ر :
•
•
•
•
•
•
د ر د (ل ارزو ,او # # !t,د #W5 Vد ر د uK
و[ P # ،رو ,و2ل ؛
د ? !P ,7tKاو Pب او اام اود ? او د ! Zر !7 /رو
$!W#ت V ،ډ ا(Qو ر ،و ،Y ،,ر ،,,#ر او دا ,رو؛
د اام د >! و د ? Wارا! ,ل؛
د [ Pرو وړا ,ه bډول , =$5ل؛
د (# Pاو[رو qع # ,aو ) ,د ه c# c !VاU #
WPدرس(
(/,رم ،و(! او د Q;#اI #ل د tر #!IUو ،د و ,او د
روز1, ,م ,Iا راو .
.; Fد ز
ن د د 4AX
bر ه ]:
•
•
•
•
د N :aاوو د ا9Xح ل 1, #م #د ? !Pاو Pب ،اام او
د 1,م د ه # $وړ ؛ ه $د 5 ,و,ان و ،د
ه , $د ر ا(© aاaول؛ د ر د !> ,UوL5
را ، 9#ه # $زاد ورل؛ د !Mدار Xرت ه # $د ر L5ور
iIu#او دا ,ر ر ,و؛
د ? ر ړو او 7 ,R CVر ا. ,
> Vد ه $د L5ر 7ر اوارول.M -P M ،
د 3راز د هa Iزو ,ر( ( ? , t# qر ا 5او
ه M # $ورل > L5 ,Rو.2
د ز
] %د د bو رو \ ا9د QFس ر :7
• د د / ،,"a Qا ،,,ا;را #او ,رو دا ,tKد ? ره,
!ل؛
• د ? "! R(:#ل #ا Mر و2؛
1
270
•
•
•
•
•
•
د هن د ا و
ا ,ه!t # !" ? !Vت aاaول؛
د او ه ,,و
ا ,د LPاړو !} ,د ! ر ه<ل؛
د ? ر ,V؛
د ا Vر د ##د ,د ? "! ر د دا !5و
اP ,ړول؛
د ا Mد ,د اام ه !Vد (2,ا z,3و ر# aب ل؛
د > ,ه $ز ,,ا Vر [ #د
# tK 7
د ? اام ر و z,وا !5او ( ( !5زP ,,ب .2
د ; او د X /XEوړ زورز(; ; 4
د د ر ا Vر ( V, # ,ر ور V,و
[ او د د ر د ? او
د 3راز د ,ر( وو qد زورز( #او ور ,! #و او Q ( # ,WV#ا
ور2ا ،د > ,ز 5a 7 ,,د [2-,و ,Q,Vد Pړو ر
ه< و.2
% ١٨ – ١٠ټ
د
X pر(
د 2,ډ(و هادوa ،(!-a V ,از( ،ه او !(#د ? د ر( ,د Pړو ( c
c#د ر( ,د ? ر د ( -,د Pړو aو Laد .د 3ر
ورو ه7 $س ر و2 ,ا ! # Vد ? qد
زورز( ,! # uN #و.2
د ? ر( -, ( ,د زورز(5 2-,[ # ,,aN #ت وړا ,او ?
? 7د زورز( V! 5a #زد 2 2د ،د
5زړ Mل aن R , .2رات او 7ر ر د 3ر(7 ,س 7س Ws#
# cد زورز( #د (,2
{! uNب ر وا 5او د Cد
,5 L, ,,aNو. #
:
UNIFEM, Not a Minute More: Ending Violance against Women, UNIFEM, New York,
2003, available online at
http://www.unifem.org/attachments/products/312_book_comlete_eng-pdf
aد د > ,ز,7 7 ,,و }! #ه= ! ,و:2
•
•
•
•
د [ P ، #رو ,او د xa LPو7ړ زورز( #و ړا , ,ز=3
دردل
د LPد [ر ,د د و ,ر ,دا(ول او د ه[
L/!V Rt# $ل؛
د ،وو ,او ر V,دردل #د [ P ،#ر او د
xa LPو7ړ زورز( #ه !Vر>3# ,ر ,7و,؛
[ P ،#رول او زورز(" #اUq Nت [ل؛
271
• د او د ,P (Pد uNر ،وو ,او ر V,دردل
#ا > # Q3د xa LPو7ړ زورز([ # #اب ووا( او ه$
Q #ا ور2ا ؛
• د xa LPو7ړ زورز( V #ر ,زورز( #او د N :aق qد Wرز
ر د وو ,د زد WP 2ر.,
% ١٩ – ١٠ټ
زان د pاو uد ا
و_ /:د ر ; ;Xا@ا
ت
دو ,(a (a ,د او ,,د ا7 IU # ,5 Lس ر .2
د 3اNات WUرت د :
ا - vد دا او وو# ,و( iاو Ws#د هډول IPاو ( Pروا,
زورز( #د ,رو ( ,(aد ز,ا ,,د ر V,ا ،c #
و,ل او R"#ورو # WV#د Qاء ور2ا ؛
ب – د ,رو ( ,(aد ز,ا ,,د ر V,ا د #ر زورز( #ه!V
د رټ ور ر د وو(# ,ن
ج – د ه , $د زورز( #ه !Vرټ ور د ا ,او £3اaR !5
# ,5؛
دال -د ز,ا ,,د ه $ر V,روزل د ? ,(aد ,ر ( ,(aد ز,ان د
ر V,ا د ,وړ ! د !aRر Iرل ،cه # $د 7رو رو دل
-,د دا ,وړ !و ,و,؛
هـ -د ,(aد ! ه !Vد !-و ! ,د ),N (8 aن د ,ر( او ? ,(a
9Pل؛
و -د ,(aد ! ه !Vد !-و ! ,د ),N (8 aن د ,{3او د [ا,
9P ,(aل؛
ز – د ,(aد ! ه !Vد !-و ! ,د ),N (53ن د ,,او ? ,(a
د ر ,ر (ا[ د ? "I
1Kرل.
Vد ,,او ? # ,a ,(aو ،دو (a Lډاډ ور: 2
ا – vه $ز,ا # # ,,د ( P ،IPرو ، Ra (# Mد ! Vاو ,ړو
Q,و #د [اب ور > , V,؛
ب -د ز,ان د ر V,ر ده #Uq $او ر ز,ان
د ،IPرو Mاو (# Pد Raاو د ز,ان ا د وړا#5 ( ,
راا c؛
دال – د ه , $ز,ان ? :9 2:a ,ر
دو L,Iq (a Lو 2ه ? $او ,,د (#او زورز(,aN #ن د او ه$
? او ,,د s5 (#د !5 (aزاد( "و ، , #ه$
(aدا [ ,5و a #د . , s5 (#
272
:
Quaker United Nation Office, 2005, Submission to the Study of the Secretary General of the United
Nations on Violence against Women: Violence against Women and Girls in Prison, Quaker United
Nations Office, Geneva
ورو ه $و2ل د LPد #Uqاړ د » IUوړ« رو ,م د
( iUدا ه= اه LIد ,/tq 5aاو QIور#وو #ه= م واړول .د
LPاړو #Uq ,ر د » IU ,وړ« رو ,دا د:
•
•
•
•
•
•
! د ( R ،c W5 LPا[ »?« ,د? ( VK .
د د ر ? د , ،د ? . N9U #Uq LPه= د LPاړو,
}! روز # ,اړ. #
VKد LPاړو ( #Uq M ,دو Uروز ,د LPد
وا #ر ا(© aاaو .روز (a ,ا 5او ژور و او و L5و, L5
ر ,دا( ،ر ,او ارزو (a ,او p p ,a #9V:#
#ور.c
د دا ډول و(ړ
,ا ( وا( »,ر( (=« ( »? (=« و VK .,
? هوو ًtWfد ,ر( «V,5 » !#د .او , ,ر( ًtWfد ?
«V, #» !#د.
د LPاړو , #
# !} ,د »? او ن« !IPاV[ .It
هوو د ه ,,aN ? (# $د ( ،ن او زاړ , Z!5و.
(ا[ ? ر .د LPاړو ,و #Uqد وا #را| #ل
ا(ب ,ر( ر و ،د # -!aد د ر د ? qد (#
و ,او ( د LPد > R, Qه !Vد ه او s #W5ړ .
د د ر د LPاړو ,! 2-,[ # #Uq ,و ? ،د ر 2
[ .3وژ 5ص د ? ر م ,د ،د LPد
وا #د i#ر ا(© aاaو.
u
د د ر د "ا #5 Iد #وړا
,م وا 5او د د ر
ا Vر د LPاړو ,! 2-,[ # #Uq ,و ،دا >ل د هډ او
ا #,Vاو taا(ب -, 5 .د د ( # Kدو ,و ،د دا ډول
ز(رو ,ز( #د .د > ,ز ،!5 ,,د ا Vر #ت او Uم و
2د
ه< د د LPاړو #Uq ,د ز(#و هو { 2 7 #او
د ه< د د xa LPو7ړ I (#ا را| . #
ډ( 7ر ر او ا,Vت وPد د > ,ز7 ( ,,س ,7و# ,
L,Iqو 2د ه $رو ,د LPاړو[ # #Uq ,اب ور V,د :د ا
Vر د ر ,ه !Vد د # ,"a Qد ? ره !a ,او د ! ا Lد (
;:د د xa LPو7ړ اQ3و ارزو ,او دا ,ر .د د ر ( ر
273
د(Iا Z#او Mب ور ا Vر Pړ ( (aا[ د aو ,د ا
Vر ر LP [ ,اړوUq ,ت ورز(ت ( ور ,! #و V!a ،د
Uq LPت (aد ,ړ ر I; ( ,او ( 5a ,2Vو
[.
د د ( ز
ن ;] ; .
د /XEاړو _; 7او /2f
•
•
•
•
د ا Vر #ت ( د ا Vر د ا #M9Xو xa LPو7ړ !{
او ارزو ,7 ,و,
ا Vر ( ,ر ا/,اد #ت #ارزو ,7 ,و ( ,د La LP
و7ړ aد Pاو ه -, $د # LPو , RWs# 3
د LPاو ا #Uqه a# !Vاو 3ر رو ,زد 2
د ،ه ( $ر را ،2 #د # -!aد La LPو7ړ
زورز(#
د ا Vر ,2د Uq LPت ،2د # -!aد P ،IU
),ر( او ( او ,اد او LNاس اU9fت 2 aاو ! ,2 vا(Q
P ,!Iړ .2
د Q6ز
ن Eړ /ه} د _
/XEت م وX
9د LPد
• د LPد #Uqاس د ,Kد Pړو { ً ،
#Uqر د زد 2د ر ,دا(ول ،د ه $ر V,اام د LP
o# #Uq
• د 5زن د ,د xaa LPو7ړ !{ 7ر وا
د X /XEوړ )و ; د iاب ور 6د ا
(4 Xب و7
•
•
•
•
د ا Lد ;:د او ( او ه !Vد xa LPو7ړ ارزو7 ,ر
وا
ا ,aد و ( L5د :9رو د و و L5د LP
,a #Uqر Yوا .د 3و د ? د ز ,,د LIدKع او
!(ب و2
د > ,د ز ( ,,ا}9ف Pړ 2د LPاو ا #Uq Lر
و 2او zد Pړو V,م د # #Uq 3راواړو.
ډ ا(Qو ر د هVIر( 7ر د ا Lد LPد #Uqد
! د qورت ه 1, U !Vو3اړ.
274
د /XEاړو _; ه 4د و او روز ر دا( 7
• د ا Vر د ر ,د ار
,,او د ا Vر د ##د ,ر د LP
اړو #Uq ,ه !Vد زد 2رو ,دا( 2
• د ? ر23 ,Iو ،د ? د ز ،,,د a ? LVMاو د > ,
:ا # ,د ا Vر د ا #M9Xه !Vر ,دا( .2
د /XEد _; او ا
Xه 4د هو s3ړ 7
• د LPاو ا #Uqه !Vژور # ,,و ,و2
• د د ر ! Z!5 Vاو د ا Vر ,د LPاو ا #Uq
ه ،C # ,"a !Vد ور
،,:د ,"a Qاو Iرو ( ,ر
,,د z,3و او > ر# aب 3ړ وا!5
• د ا Vر او د LPد #Uqه7 ,(I !Vر وا V ،د و!ا
زورز( #د [ا ,,ا #رل W q ،رز.
د pو aا7 6
•
•
•
•
•
د ? د اام ،ر د ه $د !#او د pر د ا Vر د #ت
د N :aاوو د او ر!و ,د ا #59Xر 7 IUس ر 2
د ? ز ,,هVIر و2
# tKد ? ر V,اام 7س ر # 2د ا Vر
,a #Uqر و2
د هz,3 $و او "a ( # ,!/و ? Laا ره2 ,
? "! 2 (:#د ا M Lر و.2
; او د X /XEوړ زورز(; ; م واړو
• د اV Lر د xa LPو7ړ د زورز([ P ،#رو ,او #د
ه bډول [ , =$درد ر ه< و2
• د xa LPو7ړ زورز( #د او ه # $د [اب ور [ 5
[2-,و اNا7 #س ر V ،2د ? ر د 5ص ر(P ,ړول
• د ا Vر د ل ر د xa LPو7ړ زورز( #ه !Vد و ,او
روز ,د ر ,دا(و و.2
275
276
١١
K
JOHANNA MENDELSON FORMAN
او دCW Y
ا
ر ر
277
278
Joahnna Mendelson Forman
١١
CW Yاو د
ا
ر ر
Uا Lد q ( ,RM :aع د U .ا Lد ( دو" Lر و Lد د ه $د
Mا #د L: > ,و
2و #ا Lدا ( ډول 2 i#د ه(2, $ا
,RMاو د(Iا, V#رP ,ړ ,RM :a .او د ,Nن وا # Iدر,و (aد ه
ه ( $ه< ( 5aو هف ( د ا Lد Vر د Pړو ا ا9Xح ل د .ا a Wد
اړ L IU 5 , W5د .د د ر د و
2و ,او # ,RM :aدر,و
# ,5د ,RM :aز LVM ,,او د , > ,رو ز ,,
ر ;= . R,
د Kد ,RM :aاو د ا Vر ر ,! 2-,[ # ,د .د K
"aد ,RM :a -,او ا a ( Lو2#ل او ه7 $ر ر
و{ل د ,RM :aز ! ,,او (2,ا sو2ا د Mد و
او aو #و .2دا Mل د ,RM :aډ د ,د دو Lد ,د
(2,ا ,RM :aا#Uل #ر ,7 ,و ،,ه $د 3راز 7د ا#M9X
5aه= و z,وا .!5ه Iو Pد "a Kد ,aه= د :a
,RMډ او 7 -, itKا Vر د , ,RM :aر # ,ود ور.2
CW Yاو ا
/
د 2-P 2ورو د ا;/ Lم او , ( tر( Cا ،2ه;/ ( $م ډ(
ز(ت :aا-> Lر LW, ،ود #دو ا ( Lو .2ه= دا a
, "Xو 2ووا( د :aارز xa ,و7ړ ا ,-, i, L
,د 5 ،د (دو ,وړ ر W5دا ه= د ( ,ا[ (2,ا > V!a ،ډ(و هادو ,
د دو Lد " #ر و7ړ ا ډر( iژور ,,aرا !3د .د !< 3او a
279
L ا:a ! د د ( د3 را# س7 a , > د ه< او ز(رو, ن دa
.[
د ه ا ورو هف وLد اK !( او ز(ر ( ا2 ر-> ر
c لI ,$ ( ړ$ رټ ( د ه:a ل د١٩٩S دs (ا2,
1
. ر-> ,a ورتq ر اړوL ا:a دL ! ا, د دو
دV, 2:a a ( د$ هaRIa . د, ( !aR ( q a ( دL او ! اL ا:a
c(ړP ر# ,5 دL د دو ا$ ه5 . V# ,a a ( او
xa ,RM :a ر دU د.[
, W i# دL د اV!5
د# V##ا
Lا د دو5 !a | او# د او ډK ا د5 ( ,, ز,RM :a ام دNړ ( ا7و
دL او دوV, د دردو,RM د او ډ دK امNړ ا7 وxa a ,RM :a د.> V(| اړ#
ق اوRM V, وM دL وL دو.
V, و, ر د# ,5 د,RM 3د
!V ه,و# | د# ,RM :a او دL ا:a ه= د.2 ر3 ,,N
# ودLW, ، دV, 2:a a(
د# IU رV/ دواړ3د د او دP # "a
( !! ټ$ هV # ټ,RM :a د، ( و$ ه
( و وړa د ژوw # ن, او ا/(t# 3 L د اL(:a دc
2.ړوP اءP زړ اL ا:a د,RM :a 1, نI دL ا:a د.د دP
, ا,! و-! « دI 5م د »د زاد ا, ر رټa ( 5
L ا#» : اY ر,a !اب5 روV/ دوو3ن د دU K ،: IU
د# ,RM :a 5 ، د, iVI L ا# راز3 د، د, VI 3
«. د, iVI دواړ3 د# و,در
ټ% ١ – ١١
; وا(؟CW Y
,,Iq ,,N (ال2,
-هK اوQ> ،دN ا، ،V!
(ال2, ر# ,5 ( دL ا,, ا، وات،! زادV) , ارز:a د
,ر, ,RM (c # -!a د ډ )د#7M ز7 د اوK
,RM C$, ,,و2# او9U(ا ا2, .م دQ! " ن,N دLW, $ د ه,دو
•
•
•
•
•
•
"ر, اL (ا[ د دو5
ر ا# ,,N N ,7 نK # اM د
ه= م,RM :a و2
وړ د د وIU دP وL5 و$ دا ه5 ، دX ( ا
= ټ1 ن,N د,RM :a ود دM !5 د ر اN ا دL د دو. ل,و
.( د#
1
- UNDP, New Dimension of Human Development Report 1994, Oxford University Press, Oxford/New York,
1994, Chapter 2.
2
-„Respecting human rights is at the core of protecting human security. “Commission on Human Security
(2003): Human Security Now. Protecting and Empowering People, New York, p.10.
3
- See UN Doc.A/59/2005: In Larger Freedom: Toward Development, Security and Human Rights for All:
Report of the Secretary-General, New York 21 March 2005: Para 17.
280
د CW Yر @ %ټ
! ا ,,,Nه ( $ټ > د ه $د LVM ,د IUر #ان ا
.د 2,ډ( هادو ,د ( ( (2,ا 2#و ( ,,ا 23RKد د ه LW, $د ه
و
RM 2ق # ,5د .د (2, ,RM :aال ,Nن د هR $را7 #ر ,
( دو !5 Lو
2و ډول ر! و .2د !-و ! ,د (2, ,RM :aا ا9U
د P ,,Nړ Lزړ [ د Q{a :aو a . L,Iq ,RMد
ا 9Uد > # ,RM :aاړوN ,ا i,د ,RM :aاو 2#و ,,او د اړو2# ,ون ار
,,د
د 7ب 1,د (دو ,وړ د.
د (7 CW Yا ا
Z
د !-و ! ,د :ر د M iودو (2, ;aا ا,RM :a Q{a (UNDHR) 9U
/(t#او و م د UNDHR .د (2,ال اQا ,Nن , ,7را[ ،ه=
[ اد ( Vد »ر2aو او د (ب « ( (2, ( i,ال اQا ,Nن aل د .
د 3ا 9Uد ,RM 3او (#د د 2,ه و
2د هiI5a (a $
و V! :او V ,RMد ,Nن د و " iI5a L1Kل ،د ژو ,
Mاو د ر2aو ،د ر ،رو #5 (3د iI5aو او > Kه-
,tKد 5aا !5د a ,RMاNد Q> ،او Kه ,RM -دردل .د3
ا 9Uد 3راز دو, 7 ,ړ (د ,RMد " 5ود 2
1
,RM #او د ( »د(Iا.2 i# « IU > V#
د (2, ,RM :aا ا 9Uد tور ,د ا # 9Uد !-و ! 23 ,دو ,ه$
#در,و (aوR ،را #ا . Q3دا د 3ا ً,,N 9UاQا ,د د ! ,! -د
2# ,RM :aو ,,د دو ,ر اQا !> ,/!Vد ه 2 (# $او ! د.
د (7 CW Yال ;7و
#او ر د (2, ٧ ,RM :aال 2#و ,,وPد ٢ – ١١ټ L;Kاو
aن د و L5ه K, $او م هادو ,د ه 23 $د .د2# 3و ,,د (2,ا
ا z
9Uد ,RM :aد ,Nن P xaړو> .ل د2# 3و ,,د ه $هادو ,ر
7س 2 Zاو 2 (#د اQا 2 . aدو ,ر 2#و) ,,د ,!tاو at
او 7 WPدر و ه # 7 (!Vاو , K,د .د دو,N s Lن او ر!و ,
د 3ا23 Xو LRRM ,د (2,ا tرو ,د . t #د,,N 3
,/!Vد > ,ز ,,N # ,,و! 7س ور #د ,RM :aد 23و,
qاMج و.2
- Buergenthal, T.and H.G. Maier, Public International Law, Minnesota University; St. Paul, 1990, p121.
, -2ر !tت 7د Y 3وhttp://www.ohchr.org/:
281
1
د 3راز د I [ ,RM :aا(2# Qو ,,ه= وPد [ ( ( ډول RWs#
iI5a ,Q,Vد ر ,,2# #وړا
,م ا .!5د # -!aد ارو
را د ( !5ا او (2,ا " IVوړا ,د Kد L(VاوUض ر [7 2-,ر
ر " LM9X # IVور ( #ورو ( !K 2Vو( 2
اړو ,دو Lد ه ,RM :a $د » ,RM :aر د ارو :ر« ) (ECHR
(#د 23و 2 ,د .,د 3راز د » ,RM :aه !Vد ا(: (Vر
) «(١٩٧٨د ا( (Vدو ,زن ا د د ،د ? 5 ( ,RM :a
ا( (Vهت 7 # ,(Vاو ( ه= د IV" ,RM :a؛ ا(R(K
1
ا"#د( ه= د » ,RM :aاو د V!5د : ( ,7 , # «,RMر Pړ 2د.
%ټ ٢ – ١١
د (7 CW Yال @ و(7;) Qو(
د (1و ;ر(
ا
Z
د (2, ,RM :aا ا9U
د Kد ,RMاو و ,ه !Vد
!-و ! ,ا9U
١٩S٨
١٩٩٩
(7ال ;7و
د (1و ;ر(
د ; (xدو ]F
د Uم ( Nو وژP ,م د
او Qا ور ه!V
:ر
د ,اد > #ډو ,د
? وړ ه(2, !Vال :ر
د ! Vاو ,RMه!V
:ر
د اNد Q> ،او Kه,RM -
ه: !Vر
د ? qد #د >
ډو ,د ? وړ ه!V
:ر
د ر2aو ,او د 3 ،IMaا,,
او د Vو ! د ,رو ډو,
: qر
د> zوال ر
ا ,او د ه $د
ر ,د ,RMد #ر :ر
د ,د ,RMه: !Vر
١٩T١
١٣٠
١٩٩
١٧٣
١٩٧
١٠
١٩٧
١T
١٩٨١
١٨T
١٩٨٧
١SS
٢٠٠٣
٣٧
١٩٩٠
١٩٣
Fا() ;7و
د (1و ;ر(
د ; (xدو ]F
د ,RM :aه !Vارو(
:ر
د ,RM :aه !Vا((V
:ر
د :aاو د V!5د ,RMه!V
ا: (R(Kر
١٩T٠
S٧
١٩٧٨
٢S
١٩٨
T٣
-1د ز(ت !tت ر -,د ,RM :aد 23و ,ه L(V !Vاو Uض وړا ,د # , 3ا tPو:2
http://www.unesco.de/c_humanrights/
282
د (2,ال ,ل ( ,RM :aاو Q{aو زاد( د ود ر د > د Kد ،ډ او ار
,,
,RMاو ,/!Vه !Vد !-و ! ,د ١٩٩٩ل ا 9Uه= د ,RM :aود او #
د > ,د ز ,a R, Q ,,اUاف .ه ,RM $د N
د د ,RM :aد ود او - 5 #ه= ! او ه= (2,ا - sد > ,د
ز ,,د R,ر ( ;= .c
xaه $د (2, ,RM :aا ا 9Uاو د :a
, ,RMر و( )اQaار( وړ .ه= د 3ا ,,N 9UاQام ، ,ه $د وP
5را ; Iد ه ,a R, $اUاف د > ه و
( 2د ,RM :a
دKع # X5 .aد ه ١٨ $د )دوه= (aوا(:
»د > اKاد ،ډ# ،ت او VM3ز ,,د د(Iا د ,RM :a ،#
او Q{aو زاد( د ود ر ;= R,او و Lاو د ه $د د(IاV#
1
> ## ،او و ود او pو z,ا«.!5
د CW Yډ او دو/
7د ا Vر د د .c !
# ,Iد(و [( ,د3
د ,RM :aډ ً It
L/د V[ ،د زورز( ( #د 23و iWV# ,هIا د ! ا[ Lا ,د.
,د ا! د ,RM :aد > ر ا Vر د ا 5 #M9Xد و ,-,
( دا د #د ,RM :aد ډ او د ا Vر د |# ##د اIUد د > -ر
7ر ر و{ .د 7ر د و
2و د ا Lه !Vا C(,او د (2,ال ,Nن as
د ه و
2د # ,5 ,RMد LIاو د ا Vر د ا #M9Xه !Vد اخ د(ګ
( .[
5a
د ا Vر اM9Xت ( و د .د هa $و Laد دو Lا cد د
ا .> {
#M9Xدا LVMد د ا #M9Xد (,2ب > wاو د ه i ,a $
ه ( $د اV Lر 3اړ aاaو .د > ,ز ًX5 ،,,ه 5 $ر
او ( LtKد # # ,RM :aو 2 vNد ،د د ا #M9Xد V (,ور
;= R,او و . Lدا د ,RM :aډ #ا,از 7د ا #M9X
و ,aا Q3و,7 ،و }! ر 2#د:
• د N LVMت ( QIور#؛
• ا #M9Xه !Vا5ر او ( LM9Xد د ( ا RKاو د رIن د
( > 2Vد؛
• ( د ا #M9Xد و د ر ,ر VM3ډ ر uKد.
د ,RM :aډ د > ,د ( # 5aر در ;: 5 I
• ا Vر ,aد ر7 ,ر M LVMب ور #اړول؛
• د و
2و ر دا و( او ا,Vت aاaول !5دUاو او ,qUوړا2 ,ا
؛
http://www.unhchr.ch/huridocda/hunridoca.nsf/symbol/A.RES.53.144.En
283
1
• د P ,Q,Vړول اPز ور 2 ,ا [ا ,د و
2و 95ف
زورز( # #دوام ور.2
ه $دو 2-P ,د ر ا R,دور د ،د > ,ر,
ز ,,ا (2,ا > !5ه< ( [ # ,Q,V ! #ود ور2
او د ,N ,RM :aن .2 K,د 3راز ه: > $ا ,ه= ر U #م
و
2 W5 ,RM :a !5 2او ه a ( $هVIر #وه<.
% ٣ – ١١ټ
د ا lد Y
CW Yر; ]را
د (2, ,RM :aال او ر ,ز ,,د R, =; 5aوaو د ا LVM
د #واړو #د #و ! ,د 23 ,RM :aو ,a ,اUاف و .2د 3ډ ( ,ا[
د ا :K ,a LVMر راوړ د #و ! 23 :aو {! ,و V!a ،2د #و
23و ,ه !Vد ر> ,را او L/ه= #ر ,7 ,و .,د د:K 3رو , ,دا
د دوه= !) iM Zد ا د( ا د : ,RM :aر #را ١٩٩٠ل
Pړ .د 3را و3 Lړ وا L5ا د #و ! ,د ,RM :a
23و ,و!{ .د > ,ز ,,ا د ه $را د ر> ,ر ,ود د را د
# ١١٢ #!tد =# #و ,aNن د .د ,RM :aز ,,ډ( د 3ډول
!tت #اR,د ,7و,ل او ا9Uن ( و 2د # ٠٠ a I ,,aNر cاو ,ر
!tت 7س -, ,د 3ن 7در د.
د ,RM :aد ز ,,او ,,aNد :Kرو ,دوام W" LVMر د :a
23 ,RMو # ,د م ,ر ,رو اNا #ه= 7س ر ! I" Z! .2رم (
Lورو ه $د ده # LC ,a L#و ! ,د 7در ( اړ
( ( ,ا[ د LVMو LاUاف و V!a ،2د ,RM :aد :ر #را ( p#
د 7در ( د ,,aN Cاو د ه!5 $ا # ,د ا N95او د #وا ,,د او د WPان
ر ( !5ا Iن و> .د د ,درد 2 7# u(U ,,aN
او ه # $د 5ر wو> ور2ا !5 ،ا Iن u(U T١٢٧
،2 7#د ( 5a S٧٠٠ور =I#و ,او # ( # ٣٧٠٠وان ور .2د :a
,RMډ aه= ,ړ !5ا Iن ,و 2او و و( ( # ,,aNا[ د د
#وان ور qع ،c M ,ه (a $د 23 ,RM :aو ,د LVMد
!5 .2 zaa (RM R,ا Iن د و Pه= ,ز( #د 5ر د w
, LK/ ( , =I#درد او , !aدا و دI 3ن هP , $ړ
IRد د L5د .د د#2-I, 3و ا! د ا د > ,ز ,,
ه $را د 5ا ه< د 3هاد ( ر !5ا P i(Iړ .2
د (7 CW Yال ز
د ,RM :aد (2,ا ز ,,ورو ز(#ا د ,RM :aه23 $و # ,م [ 2
د ا Vر ا #د .د دو Lا د (P ( #ا IUد او
!-و ! ,د > ,د ز ,,د و z,ا !5د د (P 3ا IUه !Vد
284
[(2, w #Wا sورځ ورځ ز( .c#د 2و او 2-Pو ورو دور د ا
Vر aن Uر ,ه= ( a R, !C3د.
د 3راز د (2, ,RM :aا ډ د "! ز ,,ا وړاL,,N # ,(V ,
ور او ه # $د 3ږ ,و وړ .ډ( ډ د 1,د د ,RM :a
(2,ال VM3ز 2#9 ,,ه# $ا ,د W !5رزو (2, c3ا s
او 2 Lاو د !" ##ز# ,,ا ,د د w ! 3 ,RM :a
Uان .2ه $د Carter Centereا #د !" ،ز ,,و(!
د »اړو( LVM ,ا[ ه $و L5و(( cد ه, $وړ !و ,او q :a
1
اIUل (2,ا «. zaa s
د 2-P 2ورو ز ,a ,RM :a ,د iI (#ډ( ا . 5دا
LRRMد رو ا"#د د ا9",ل او QIورو دو ,د را| #و ,د ه $
Uاو VMر# 7 ,او د ود Mل د .د (2, ,RM :aا ډ 7 #ر ور2
ر 7 #ر ا 2او د : 2,ا7 # ,س اوږد 2او د 7ر ه $ه$
(1,ت Uان 2ل ډول ا # #M9Xاړ #د .د ,7 3ټ د [ ,RM :a
ډ د د د ا Vر ا7 #M9Xس .
% J – ١١ټ
د CW Yد ډ او ز
:y
• د (2, Caال زن
• د ,RM :aد و ,9اiI,
• د 2,د Q #ts a
• د (2,ا IV" (Pا}9ف
• د (2,ا uNا}9ف
• Kه -ژ3ر,
• د زاد ر
• ,RM :a 2
• د ,RM :aر,
• د ,RM :aد ا"#د (2,ال Kران
• د ,RM :aر د ه!(2, Vال Kران
• د ,RM :aر د #ا Kو9ن
• د zوا او د ;Pو د (2, ,RMا VW
• د ,RM :aر Wfډاان
• د > Qو Lر Wfډاان
• د ر2aو ,د ? وړ او د ژو ( # ,ر د ا}9ف
• د (2,ال M#د I #5
• د ر2aو(2, q ,ال زن
1
Pitanguy, Jacqueline, „Human Rights NGOs in Latin America“, in Human Rights, The United Nation and
Non-Governmental Organizations, The Carter Center, Atlanta, 1998.p.15
285
د د ز
د (7ا % CW Yد ا
/ر ر
،رو
د > ,د (2,ا ,RM :aد ز ,,ر د اV Lر ر ،د3
7 IU ,7رو ,د م وړ د:
•
•
•
•
•
[( ز # z
,,ر ل .د > ,ډ د ه $اNا #ر ,
;= a R,ه ( هاد د ا Vر د $aړو ا 7س , ,7ل
.cه ([ $ز ،,,د ,,aN Cاو ډ ا(Qو ر zر
#دو ,رو 7 # V!5ر ,و > ( 2د ه R, $د او د
LVMو ,د؛
د ا Vر د VMاو ,tKه !Vدر>5 ,ول .د ,RM :a
(2,ال ز ,,ډ( و L5دا #ان د 2 ,VMو وړو #م واړو ،دا ر
د و Pدو 7د اړو IU ;a LVM ,؛
د > ,د ز ,د # ,RM :a a Mدر,و .ه $د (2,ا ډ 2#9
#اړ ! ًX5 ، #ه #RR"# $او ر7 ,س ر ؛
ه ( $ټ #ل م د ,RM :aډ . LtKد :a
,RMد ,ر ,ه !Vد "aوړا 1I ( ,او ( " Lاو LMوPد
و ،د 3ډول ا(© (aم و,ل او ور #در,و و iU 5 .و L5
ه # $د د (2,ال اPا} ر( Lم واړول ؛
#وان او qر اړو .د (2, ,RM :aا ډ [ و ,5د ([ ,RM :a
ا s5 itKا ! ه $ه( ( $ل ر ه! د ا
Vر ر ,ډ( ز(ت دوام ا .دا 5را ; Iد د »#وان اړو« Rد
(2,ا ډ د ه ډول ا !5ر 7رو ,و
[ .دا د (2, ! tا ډ
( [ 2-,هاد ( ځ م zaa 2و ،دو (aد !t 5ت
{ و .#د ([ ,RM :aا itKد VMا د د(Iا V#و
! ، pه $د W5ر ( V,د vاړخ د
# 23
و,ل ،ډ( s5و .c ,د # X5 C 3اR,
د(Iا را| }uN # ،c #او 7 ,I Uډ( QIور د (
ا Vر د !5ا, ,وړ ر!و# 7 ,او دKع .
د CW Yد (iز
; %
ا
ر ر رو
د ([ ,RM :aرهن اوز !5 ,,اړو,و هادو ,د ,RM :aد (2,ا
tرو . R, Ws# ,ه $د دt 3رو ,د Ws#ر د ! ,Q,V /
iI5aد:
• د (2,ا ,/!V ,,Nه !Vد ا Vر د 23و روزل؛
• [( و( ډ د 5رل ه 2 C $او د [(
1, (uNم xaهN $ا# i,و( iاو 2 (#د 23 ,RM :aو # ,م
اړو؛
286
•
•
•
•
•
د او د cډ ر ل #ه $د و
2و د ,, ,RMاو
#و؛
د ا #5د ر!و ,ر ,او د ,RM :aد 23و ,د ,,aNه !Vد
#!tد /#ر د ادارو Pړول؛
!{ V,او (2,ا > NRMر # #!tد 7س ر ا(© aاaول؛
د ه ta VM $د ا/د ر ,د ,RM :aد Ws#او د ? ،cاو
د ژو!aو وړ ډ د # ,5ر [ 2V,د؛
د P 1, ,RM :aدو Nا ( ,دو . ,a
( IUد 3ر a ## a9aاو 3 Vر .2د ,RM :aد [( ,
> ز (a ,,ډ( [ #د ,tK !5ا # 2 Mf #و2ا
د 5ر ر Vر او P ##ړ .2 I Lا Wد > 2,هادو ,د
,RM :aد # ,5ر # 2-,[ 5ت ,د Pړ ،2م و2ا د
,RM :aد [( ز ,,ر د ( ه #و
.د ( ا Q3ا Q#ر
د 3دو P Q{aړ ) ,او q (##ور او IMد 5 ( #ا ه 5ا
#د 7س ر ا,Vت aا aاو iUو!5 L5اب ,5و. #
د £2و ( L5د ¥2ورو د د ([ ,RM :aز ,7 (a ,,و
( ##د ه< { :
•
•
•
•
•
د ,I Ca
oد د(ګ د ( و 7ر و ,tqاو z
#7Mون ل؛
oد Rاو اPا} -,د ,رو هادو "a a# ,ل؛
د هف وړ !{:
= }uN oر ل #د i 2-Pو,ل ؛
oد ,,aN (#ر ل (P #و و؛
د ا# -P ,و ه !Vد > زد 2؛
> ([ oر ل # > #د ا# -P ,و د #aراو!
ر 7ر ر و ,؛ ( tد | V!5د ه #a $اد3م.
oو
2و ر ل #د (9ر zاس ا 2؛
د > ,د ز ,,د ( ا}9ف 7ر ( >! ر( Lد ا Vر
1
,,Nر,؛
د ر و(! او ,,I (9؛
oد ادو او اهو >ل او د ها, ,ل؛
oد " Iر د ;دت ور 7ر aاaول.
#د ر و(! او د I (9ن Pد و د ([,RM :aز 7 ,,
د ه $او 5ا د ا Vر د ا7 LtK {
#M9Xس ر .2د 3ډول
,,Iد ,RM :aز ( # ,,و! 7س ور ( #و
2د Nرت د د-
وړا ,ر ووا( a .د د 2-Pو ( 2و (,ژ3رل ( > د3
UNDP/DCAF, Democratizing Security in Transition States, UNDP, Bratislava, 2006 : 2 ts /s -1
287
,,Iد ځ ،او د = }uNا #M9Xد L5ر
2م .c
# X5د ,RM :aډ د 3ار
,,د ,7 3ارز Lو: 7 V,
•
•
•
•
•
•
,,aNد ه $د I؛
د Iن د ر د #ر ر د Uاz,3 UIو ,ل؛
,,aNد L,ر ل ه $د ,وړ !و ,ا! د NRMد اUد
{ ؛
د ,رو ( ,,aNوژل او ( W # C# a>> !5ر , ،ل؛
ژو # , ( # ,د را>و د ا(a sاaول او د ه $د ر ,ر د (
P VWړول؛
د هI ( $ن د ر Ws# ,ل د LVMاو > |#د
?. IU # 2-
د ; ر Xو/
د #ر و Lه (1, ( $د ٢٠٠١ل د »دو Lد !5ا Iه !Vد (2,ال
Iن« ا sح #د ( دو Lد ,د ! Vو
2و qد ډ ا(Qو زورز(#
و .,ه $د (2,ا > د
,و #د زورز( #و ،,د #
9ر 7س ر او د زورز( #د #رو ورو
اNات ر وً IU !5 ،2V,
د aر3و ,رو ( . ,دو Lد !5د,و د #و# L
را(2, ،ا > د ,ا !5و -a # 2و و
2و #د [ ,او #وان د
رو و .,د Nاو زور ر ا 5ه" # M $ود د ه $
1
و وژU ( /# N ،,م
NاP ,د د.
د و وژ ,د ر د :aا Mf !5ورو هU $ان (2,ا >
رو,ا د د 3ډول ,ور( # iرا .!3ه $و L5را (ا د #و L
( اخ iI5a 2#9د او د !-و ! د : IUد ٢٠٠Tل د ا 5زاد , #
رټ ر و.
د #و Lد IUدر 2اوو iI5a ,د 2 .دو !5 (a Lد زورز(#
او و وژ ,و .,دوه= دو Lد ر QPUاو زورز( ,a
#د
(2,ا > د ,د 7 IUس ر .2او در(= ! 2-Pاو # C,ور
a ،ر3و ,د Uا Lاو د ,Nن وا # Iد م اړو . 3
د 2او د > ,د ,RM :aز .a R, =; ( ,,ه $د ر ,د
LKد ا ،5ا Vر د د(ګ د ر او د ور ,:د aو La
و و
2و #د #وان او . 7,د ور7 ,:ر ا Vر د !5د,و او
و ,ه #W5 !Vا .
1
- Holt, Victoria and Tobias C. Berkman, The Impossible Mondate? Military Preparedness, the Responsibilty to
Protect and Modern Peace Operations, Victoria Washington, D.C. 2006, p.2.
288
! ا # !5اړ #ا ،د (2, ,RM :aا ډ (aد -aو و
2و د ژو ,د #
ر د (2,ا > د tK 5 tKل R,و iU .aو L5ه (a $ر
[ #ور ( د (2,ا > [ ا7 ،!5س ر ،د 5
ر( Lد #ر اړ( I5a LK iد او ( د ه!IU $ت د ,RM :aاو
,N :aن tرa ,ا aد .,د ,RM :aد ا3 f5 # Q3ر د
د [ #ا ,او د ,RM :aد ډ ( |#ر اړ(2 -> Vا .د !a9a
(2,ا !رو ,او iUو L5د ,وړ Mfا! ( دا ډول ر( ,-, ,
.د 7ر ( ;= Nم دا د د /ه ,! Iاو د ,RM :aد 23و ,
د ,"aر z,3 I1ي Pړ .
ورو ه ( $دو Lد ( /# Nو وژ, ,ور( iوژ3رل a ،د
aر3و ,دور .cد Uا #a LاUد ل اوږد د د د(IاU (P Z#ا Lد
= ر د cد(و ر 5را اه LIاو iUو L5د رو Mاو > Qدر!
،م #ورو 2او د VMوا aن اړ .c #د
> ,د ,RM :aډ د " s #9د ر 7ر د Uا Lد #aاUد
ر ;= .a R,د qع ,aد ز(ت "aر ?!= # Kا tPو ،2م
د زورز( #د ،Vد زور ز((P #ن او ورو دورو "a ,aد.
% M – ١١ټ
د ; ر د Xو /ه 4د QF
د #د و Lر د (2, > ,ا VW
د #د و Lد V Mfد > ,ز ,,د دV/ 3ر ر ډ(
ز( #ه< 2د .اوس ه $د دV/ 3ر د Ws#ر ه< .د ٢٠٠٧ل WI
د K 2,رال ل 3ر[ (The World Fedralist Movment) pد (2,ا ر
( ا,ت د ،د #د و Lر ) (R2P) ( (Responsibility to Protectد > ,
( (2,ا P VWړ .2د L, 3د (2,ا ,RM :aد VM3ز V ,,د
,RM :aد ر ،(Human Rights Watch) ,د (2,ال £2ډ (International Crisis
) Oxfam International،Groupاو (2,ا zوا د ډ 5ا( c 2#9او هف دا د
#د [ VIد Iل او Pب د VM3ز ,,د ازو ( (2,ا P VWړ
.2د # VW 3او ر > 2,د VM3ز ,,د د ,"a Q
Pړ # 2د 3ه # ,Kور -١ :cد #د و Lه !Vهو ز(ت 2او دا
د 3هو 2" ( -,و - ٢ ، !IU I V,د #د و Lد
ر د Iا(Qو او (2,ا ,Q,Vد وړ7 #ر رVM3 – ٣ ،
ز ,,د ( VM3زن د VWد Pړو ر ( ه ډ د
( [ و ا ،د :ر Mf Lل.
http://responsibilitytoprotect.org/
289
د دار1ر د /xاZAف
د دارKر د L,ا}9ف ٢٠٠Sل #او دارKر ( د V!5ر د
او ا . 3 Lدا اوس د د ,RM :a ،(5 ١٨٠او :aز ,,ا"#د
a ,aل دار Kر د (2,ا ا !5ر # ، 3دارKر و
وژ I#5 # ,ور .2د د 3ا}9ف ,I,د د ( !ن Vر> ,#ل ؤ د
ا( Vد " ا( #7د ه $و;IP L5ر ر} و # 3دارKر د (
(2,ا [ ا 2#9 !5و .2د 7ر aاNام د P # LVM iؤ #د
دان /, 5 ,a LVMذ ر وا .!5د ٢٠٠٨ل WKور د دارKر د
L,ا}9ف د ,RMد دKع ,رو ز ( z
,,ا 2 5 9Uه$
( 3و i 2د دان ,a LVMد :Kر ! aرو ,رو
اNا7 (a #س ر # 2دان د و وژ # ,ر و .د3
راز د دارKر د L,ا}9ف د او ZIد (2,ا aدر 7 iر
وا CV ،ارو( ،( ،ا (R(Kاو ا(:, (Vا #د ا ,,9Uد (I#
7ر د iد # ,RM :aد Uم اړو ,ا/د و .2د د 3اt =; ,,9Uر
دا ؤ» :ه ( pV a $ر# aب 7 :, ،ه, $رو aد و3ړو
دارKر «.
http://www.savedarfur.org/
@ Gد(ا
( د > ,د ,RM :aز ,,ه $و z,د ا Vر د رw2 ,
د ,ا 95د ه ,RM :a $د 23و ,د ( !"#وړا ,ل او د Uم و
2و
ا5ر Cدل د ( هاد ( ( [ ا Vر ا #ر د .د :a
7د , ,,aN Cد اړ( Vاو (ا[ ن د 7
ً It itK ,RM
د 23و ,د ,,aNد ;دM ,#ا 2در Pرټ aا .2 aد 23و ,
ه !Vد #!tد را> ر او I; #7Mدا د Y ,,aNد او د(
;رت و -, ،ه # ,,aN $در,و او را .د3
1
V> ,7د ,RM :aد ( ر (aم و,ل :
د ]ها Gل
• د اړ وtK (a 2ل او.
-1د Q(z 3د ,R5 :aر د !Vو ! ,د I Uر د د Kد ( !/ر P xaړ د :د د 3ر ,م
د Training Manual Rights Monitoring, United Nations, New York and Geneva, 2001. :د د 3ر i 2:a
دhttp://www.unhchr.ch/pdf/train7_a.pdf : 7, Y 3
290
• د I #د ر 5د Kوو[.
• د ;دت ور ر ه # wور.
د ]ها \ ;
•
•
•
•
•
•
•
iVIو LVMد ا # RKور cد ها95 ,ف £3
ا7 IU V,5س ر .2 ,
( [ و> ه! VMا LWNډ( cو.
! ( ه ه< !Vه
$و ً"(X # ,ار د
aا و.
د ه $ا اNا #و 2د ه 7 (a 1Yس ,7و,ل .
دا ه= ه #رو # 2 ,د ه $د .7 :, L,Iq L,
>ل 7س #را !3اه او اد [ ,5 ( #و#؛ دو د Uها ,د
,م اس V!a ،,د Iو اس .2 ##
( Kو(و د ها ,د و(و LWeډډ و ،2ډاډ 2 7#د Cد
,,aNه( Lد( .:, zaa #
]ها
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
5د ,او و Lه # $رو.2 ,
ه #ډاډ ور 2ه!t $ت د ( دا ( ور /" #ظ #
cاو د #!tد -, #ا ورa #ن .2
د د ر اPز وا !5او د ,a a ( #!t 3د اIUد xaد
ه د ا = RKا/د و.2
2اPز ور !5 !5 V, 2و.2
د (اړuN Q5وت و.,
د ( # oد ه ژو ,ا Vر 2او # 2ه$
#در,و .
ه a 5 5 !5 3 ,ن ، 2ز =3و V[ ،ه$
( زړ و W5 ,a !} M [ 2 ,و.2
!5د هو وړ a !IPن .2
د CVو3 # 2 : !5 5 ،2اړ.
اMط و 2د و[ L5ن دا Mت او Vت Vر ,
2ه # :,ل 3اړ.
د Uه د ه( Lاو د 3راز د Pم د WV#د ه( Lه[ !Vن (دا Lو.,
ه اد و ،ه ً $و3اړ د ه ,م ا 9و.2
د # Cر( wاو د [ Cرو – 2 ,د اVن Xرت [ن :R,و.
دو [! ول و ( 2رټ ور2ا ( Cد ها !5 ,د Mل
د او دو ه= اور( د.
291
•
•
•
•
د ها ,و, ( 2ر دا (
( ,و او د 3اړ و, ( c(c3ر !tت 3اړ # #
ووا(.
9رو7 (t (3ز و.
د را
V,!#م ه !Vور W5وً ،2
9د ( , ,ر وL5
د اړ( !# p> Vر ( 7ر ر ا 2؛ ً
و>.
د د (# W5و 2ه ا Kد او ه# # $
و(! د ،ه $د )ه Mد #!tد ر ا !5د ډول ه5 !V
a 1,ل .2ه!t $ت (aاItل د ( 3اړ(.
د ( @ د او رو او .و( pراوQ
•
•
•
•
•
•
7Iد ( 2:aرټ .2 I
د #ر د W5و را !tم 7 ،2ر ( دا د د C
د ( 2# ,او و V,ه 1,و. 3
(د و د ,aN Cن ا رو [ Mد , ،د !Wد
و L5او زن د 2ه !Vډ( و L5ه $د. , LN
را>ل 2ا !tت د ,رو , Wا 9) 2 (#د ر23 ,و،
!-و
،و, ،(z,رو Uها!5 ،,ا ره U ،,ر>.(,
و
ر م ,RM ( M :aد د ( Cدو 5aد Ws#وړ د او
هRM $ق !tم 23 # 2و ,د او و؟
اړو ,او 7زم روا !tت .2 7#
# IUد ,RM :aد > ,ز ,,د ,RM :aد 23و ,د !,,aN V
ه 5 . ,! 2-,[ !Vدا ه= 5را اه LIد [ # ,RM :a ,ه=
,! ( iUو .د > د ا UW#او د ا # ,,,ه $ه= Mد هNRM $
iI5aو ,ر د .د [ ,RM :a aا,5 # Q3
و ، #ا1,ر cه $د ! V!5 Vد # ,RMه= [ ,! 2-,و.2
د ,RM :aد > ,ز ,,د و!ا [ا ,د ,د ,RM :a
23 V#Iو 2 v: ,او ه ,a $د 7س #aب ر د 7 Mر ا ،2
LRRMه $د ر ( ,ا[ د ,RM :aد ز(ت در,و ر ( ;= م ا5
V!aد ا #M9Xد ه< وړاz5 ,و ,ه= 2 zد.
ا
ر اړ( ل
ا Vر د ( د(ګ ل د ,RM :aد > ,د ز ,,د ا C(,
وړا # ,M 2 ( ,د ! V[ : 3 ,اا !5د : ,RM :aان ( ه$
د ر 23 ,د ه,aN (# $ن د د ا Vر ا #ر د .ځ او (
د ,RM :aد > ,ز ,,او ر ،ا(P :, C(,
Pم ,aه# $رن .د 3ډول ا [ C(,د (a 5 ،ه7 $س #aب و,ل .
د7 ,7 3رو -, ,د(ګ :
292
د ا
ر د \ا 7bو \ وbاړ %ه 8د % ;X; Wد
ا
ر E 6ړو د ( را .; 7ر و .7د ,RM :aد > ,د
ز 23 [ ,,ا د ( د ځ ا ia ,و .د 3ن ا
Vر #اWUر او 7د د(ګ د ر L5و 2او د دواړو اړ ,5د
:وړا ,د ,ر درواز ا.?,
د (7ا CW Yد ز
; \ Fا9د و 6 ،7د ا
ر د
( اوږد
0د اEا درد 6ډ( ز(ت ه#7M [ . ; 8
ا[ ,ن ( و, ,ل ا Vر د د(ګ د ر
و ،2د ,RM :aد (2, > ,ال ز ,,د ( دا د(ګ د ر R, LW
5 .aا1,ر د 3ز ,,د د ( اوږد د 5هاد
. #
د (iرو ز
اZAف ر ل
! د ا Vر د q t#ع sح 3 ،cر د ډ ( z
aر
و : ( .اNام د "a /# #Uqو او د دو ,رو ,
.
د L 7ر (ا_
}0
( iت ; ; % .7
\Yا
ر
د CW Yو_ ، Q /:دا د Lد ر ډ( \ /و .د
#Uqد ټ د Pړو ر ډ( او 7 Wر دا د د اد ( د د >
23د ه "a !Vو [ -V! -, 2اړ(,I Vا ا .2د ،
# -!a
د و!ا [ا ,او ( د د R,او ر(3 "a ,a ,ر د LW,ود #
7Iا23 ,و . "a ,a ,ه Xرت ;= > Vدا د د ا
Vر د اIUد uKء د Pړو ر ه 2 # #Uq $م واړول
ه $د ه( اMس .
د د(ګ د دوام ر ا
ر او د CW Yد د ز
Yا
د (ي .ر ډ Eړول( .ا[ (د(ګ 7 :,د اړو ,ا Vر (
9,2ر a #ن ور .2دا د و 3 L5او ( !V ,ر و #د دواړو اړ,5
|#د اIUد P uKړ .د ( Q,Vم Pړول )د ( ر ډ ( د ( دا( ({I Iد
ا1qار =1 a #7Mډول ,3و 2ه7 ( $ر د Vر د
ا Vر د ا #M9Xه.c ,! P !V
د ا
ر 4ر .د ځ ! Vول د LVMد ر ( ;a ,! Iر د .د
! Vول د 7س #راوړ ر 7ز د د Uم و
2و اIUد 7س #را ،ه $دا ځ
او د > هو
# 2در,و او ه . ! = $د 3اړ( Vو , L5
>2 -ا .د ! Vر ,د ه< د (aب ر د ( "! sد اIUد د را| #
5د > ,ز ,,د7 ,7 3ر ر م : 7,
• ځ او zر ل #د [ او ل د روز, ,ب
د ,RM :aاXل او !tت دا2 5ا ؛
293
• د ا Vر د ,د P ,Q,Vړول ه $د > ,د زن
23د :ر #هت د23و #و .دا د 5aد ,RM
ه !Vه ډ VKاو aد د Uاو V X5رو |# ,د
اخ اIUد را| #ه= ؛
• > د ه V!5 $د { 7ا Vر د (
را # ©aر و .2دا د > د 23و او د ا Vر د وزار |# ,#د اIUد د
را| #و [
W؛
• د ا Vر د در(| د aر ز(ر و .aا Vر د ا=; ( #M9X
Pړ Lد هV/ ( $ر aل د هف (ا[ د ( LVMدو # Lد .د
Uم و
2و (a #ا !Xهف و
[ .دا Mل د 3ډول ( در(|
aن راو و L5او د ( اوږد د روز # ,اړ #د .د ,RM :aډ 7
د ( # ,;aد و و z,وا !5او Vر V, 2د3
t( R, ,د Uم و
2و #د ا Vر ا #M9Xد2 5ا .
د Xد >4 CW Y
ا Vر د #Uq ,RM :aد ا7 !IU ( !5ر دا د د :a
,RMز ,,د د ,RM :aد و Ltqه7 {! !Vس ر .2د ( دا
اNام ر د ارو د را د » ٢٠٠٠ - ١٩٩٧د او , «,RM :aو
ام ا د »د
د ,RMه !Vد ( :ر #ر ډ« 7 !/ ( ,رو ,وړا .( ,د
ر ډ د 3ر د د Wد7 3ر ( » ,a ,د(Iا > V#
د ( – ,د ,RM :aا #د؟« ,م Cدل .د7 3رو ٧ ,ا
> Q{a : ,! # Vارز ،ia ،,روز #!IU ،LI ،,دP ،,ړ،L
Mب ورل a .د ه $د او د ارزو ,د tرو ,ر د 7رو ( ,هاړQ5
L;Kوړا. ,
ه= د7 3رو 2 ,د Wارا ,او د ه $د ##ر د ه$
د ,RM :aاPا ##اR,د #د ر وړا ، ,ه bد وPد ,و د
> ,ز ,,د7 3رو ,د ( !5ا ر ا/د و[ .2 ,
3 #7Mر د د 3ډول ډ ا( t( # Qد او د !5ا ر ه ,د (
ډ ا #ور .cدا ر ه= د ( ر ر او ( ( 9P !a #ه< #د ژ #
م , ,و a ,a ,ر3و . # ،c "a # V,هXرت
د (a ,, 3د ه !IU$ر Wو
[ -,د LW, ,RM :a
. # a
– ١١ټ د د7 3رو 5a ( ,درج ًX5 ،د دو:5a 2 P
Q{aارز 5 .,د (دو ,وړ د د( (a 5a 3ا[ب م و، , ,
5a > V!aد ( aد .
# V,2:aد7 3رو # 2:a ,د 3ا Y ,,
: 7,
http://www.coe.int/T/E/Human_rights/policedemosoc_eng.pdf
294
% N – ١١ټ
h (rد ( CW Yا; Qد؟ د Xد )>Xو ارز ارزو
'
CW Y
ا -, ,RM :a – vد ر
2#او ا ؟ # w #او
اKان Q{aو ,RM :a
#W5
" ( :رو
•
,RM :aد,7 3و و Reذ د:
oد ! ,Nن
oد ر ,,a I
oد ر( ,,a L
oد ر! 7رو ,
#9V:# oو ,
•
•
•
ه $ا?,ر و / ,روز ,دل
ه/ $ه ژ ( ( i
د #W5 ,RM :aد pر ( اPا} tر
د
7 Mرو p(# ،,او ر,
دا !5او 5رRR"# Pت
/# (uN M
د Nد ر ا !5اړ د ر(Vرد
د Nد ر اX !5رت ) ًX5
د ه , $ګ /ژو (!aرا| ، #
ا V##او !5ا #د !{
Mو (NاNات #د ,وړ ! او ر2aو,
و ,
Nرت د ,وړ ا/د او د ,RM :aد 23و,
د ,رو ډوI ,
د -ل ( QPا( اNا (uN) #او ا I (fWu,او
ډو,
#UWs vر>,
د VM3ز ,,ا ,
د د #2-I,و ( اWه #ا! د 2 5ا و
#رن K ,
د > د > د ا اKا ,اام
د # ,ر د و ,او روز ,ر ,دا(ول
•
•
•
•
•
ب – 5ت د ,M9X
د ,وړ ا/د ,,Iq q
؟
•
•
ج – # ,RM :a w #
ا # Q3در,و ،cاو 2#9 #
c؟
•
•
•
•
دال – اNا7 #س ر c
> #و
2و د و !w
L,Iqو # ،د ,اد،
،Pه ،Wژ aر ( p,
# #(1,و
د @ن /FW
هـ -د ه ,Kاو ر!و ,ر
م ,,Nاس وPد ؟
•
•
•
•
•
و -د ( !5ا Rم ا د L,,Nاو
د ,Nن د /#ز( -,د؟
•
•
•
د ه $دو Iد qوړا ,د
د ه (uN ( (, $او I ,د ا د N
ر ا. 5
د 3زو !{ Kاو د K uN , ,,N3
د U qان د
د " !K IVاو اړو,و uNر ,Nن
,"a I!Uاو V
#(1, ,,Nاو د ره: ,ر7 # #س ر
295
:د او ,RM :aه: z
!Vر #ر ( ،د(Iا ( – > V#د
,RM :aاc
#؟ د ارو را ٢٠٠١ ،ل .د ه !Vر 7رو ,د: 7, Y 3
http://www.coe.int/T/E/Human_rights/policedemosc_eng.pdf
:u
د Kد ,RM :aد ,Nن ه ( !Vو او aه [ W5 # R, $د
,RM :aډ او ز 7 ( ,,د ا Vر د ر ,ا #M9Xو .a
ورو Qو د ,RM :aد ز ,,د ډ ز(#ا (2, , ( LRRMال
3ر[ pرا| 2 #د ا Vر ا 23و(2, ( # ,ال م واړاو .د د 3ډ
(2,ا >(2, ،ا ز ,,او د > ,ز ,,د 23 ,RM :aو,
o":#او ده $او د ,RMد K9#ر ( P ,Q,Vړ 2ل .د ه , $د
دو Lدر ( ,7 C ,RM :aاو #د ،د ,RMد K9#
د 3ز ,,د !5ا ,ر ,د
( ,م وړاC ,د او د ر د :a
,RMد 5 # ,5د ( L5 ,ر 9و.2#
د ,RM :aد (2,ا ډ او "! ز |# ,,اړ( Vد (2,ا ډ ا د ! 3د
i#او 7 ,,Nر ډ( #د .د ,RM :aډ( "! ډ
aور د > ,د (2, ,RM :aا ز ,,ه # 2 $
(2,ا sد ه c3 $ر #او د 7ر د ه ,M9X !" $وړ او !
sد ه 3 $اور( د .د "! ,RM :aد ډ زړور اNات
VMا اود ا Vر ا #M9Xاړ( # iد .دا ه= Vر W5د د IUډ
اNام ا ډ( و L5د 5 ، 2:a 2#9 ;aد 3ه< ه $و(a L5
د د ,7ر "! Mو{ل ،ه M ( $ه! $ر Q> ،او
اړ ,5م و,ل .
د د ( ز
ن ;] ; .
د CW Yد 7bو _ د داوو ر و7.و ; ا
ت ا 7
• "! VIډ ر و # 2ه $و2ا د ,RM :aد 23و,
اړ د "! = (uNاس Rt# uNاو دUاو " # IVوړا2 ,ا
• ? او د cډ ر و# 2ه $و2ا د ? او د c
RMق و ,او ,5و.#
د CW Yد 7bو ه 4ا
ر :1ل 7
• د ا Vر د ا23 ,و ا/د و # 2د ه ## VM $د
ا Vر ( P 5aړو د ( را IU # ©aو2
• د اړ( Vد > -او ا 5ر د (2, ,RM :aا ز ,,اړ(-> V
2
• د > ,د "! ز z
,,ر و2
296
• ا Vر او د 3راز د > ,د ,RM :aد ز: ,,ا ,ر
اړ( # 2 -> Vا Vر د ,RM :aه !Vد ه او ( #W5
ړ 2
د CW YهXW /
W 4ب او ب ; "
•
•
•
•
د P 1, ,RM :aر Nا i,او ,ر د Nا ,7 # i,و,
د ه ,RM :a $د 23و ,ه I !Vد ا Vر ا #
ر د ( 7 !"#ر وا او د V!5 Uا5ر ( cد.
د LVMد ا Vر د او ,tKه !Vر>P ,ړ 2او د Uم و
2و
ا5ر cد
د ا #5ر! #ر ,7 ,و ,او د ,RM :aد 23و ,د ,,aN
ه !Vد ا #U9fد ( Bادار Pړ .2
297
298
١٢
K
MARK GUTHRIE AND SIPHOSAMI MALUNGA
@ او
تWZ[د @ن ا
299
300
Mark Guthrie and Siphosami Malunga
١٢
@ او
د @ن ا[WZت
د Kد > ,د ز 7 R, ,,د ,RMد دKع د ه< 7ر د
ا Vر ر ,و aاو دا qع د ا Vر د 23و ا د #ر
23و ,د ,,N -, ,,aNو , ,7 ts # ،د .د M
د > ,د زن LtKا د !( 3و :د ,Nن د ت ا9Xح
د ا Vر LK/او Mب ور W #رو ،د او د ه $د ! ,a
( د ,Nن = , IUاو د (2,ا tرو = ,د ,RM :aد 23و ,د
# ,,aNد #وان ور ر د 3ر ر!وW# ,ل.
د #Uq 3ا Q3ا !5د ه; $ر ,#د #ا(ب #و ,!K
د ر ،{! ،,د NRMد دKع او د ه او #W5د "sد ړ ( # aدون و .
ا Vر ,aد ر ,د i#ر ه< (aد ا 5ه< او ز(رو ,ا 5a !Xو
!
#د ,Nن وا Iاو ,5 LIMو . #د »,Nن ( «LIMد ! V!5 /ر
!t /و و,N .ن هن او د ,RMا Kو9ن ( ه L,,N $و ،د ر
وړ ( ,,Nټ او ( !5ا # = (uNو
.د ( ادار ( د
,Nن LIMدا و
د(Iا ( د زاد aزار اNد ود وU .2د و
( 2ووا(
د ,Nن LIMدا د ! #ت M (aب او ب U 2 ،C #ا7 # Lس
ر و او د ,Nن د هRM $ق ,5و LRRM . #دا > ا,-,
"Xد ،دا >ل } د ,Nن LIMرا[ NRM .او " ,,Nد ,Nن د LIM
1
v(t#در اړ(او Q{aو }! ر اړ :,
• ه< ,Nن ړوا ,؛
• >ل ا,,ن ( >ل Z!5و wد ,Nن iI5a #د؛
-1د # -!aد # Y 3ا tPو:2
http://www.icj.org/article.php3id_article=3088&id_rubriqze=118&lang=en
301
• Uا Lد > ر د 7س ر وړ د.
aد د ,Nن LIMدا ه= وا( د ( هاد ه و
2او #ت د I LVMل د
,Nن وړا ,و Mاو ( ن c Ws#او # ,RM :aدر,و ،cاو
دو #ت د ه . IU as $د ,Nن د LIMد وړ #ر ه ډول LtKاو ه<
(aد ,7ه ,Kد R i#و:
•
•
•
•
د 1, (uNم !5اب؛
Uا Lاو uNء #و 7 wس ر؛
د > > )د ا Vر Iل( د N iUا ( ,ن ر!
c؛
د ا Vر Iل د دو Lد > ##ا Q{a :aو # ,RMدر,و
.c
هه # LtK $د c "a Kا د 1,و 7
د ,ړو !رو ه(a ,Kب و z,و .د > ,ه زن د 5م وړ
qع [ .c [ #ا # IUد ,RM :aد 23و ,ر ,او
# LW#او [ ,ر ( [ V #Uq X5ر ,او # (# Pم اړو و .د
, [ > ,ر ز ,,ا د [ ډ ) (,(a Vد ,RMاز(ب IU
و 2او [ ,ر ( و
2و :9 ,,N #ر ور :2ه د 3ه< 7ا
Vر ,aد ر ,ر ( ا و z,وا.!5
در ا M 5وPد ه $د > ,ز,N 7 ,,ن د
ا #M9Xد راو! او ,,Nر ;= R,و:a
• د ,RMدKع او !(ب :ا Vر ,aد ر 5 ,د ( ,,Nت ر
Wرز ،د ا #M9Xر [ W# M X5او د او د ر!و ,د
Ws#ر ه< ؛
• ا/,اد دو ؛
• . V#
د @ن ا[WZتb :ر Xاو bر %ر4%و
د > ,ز 7 ,,د هN $ا ,ا Vر ,aوا iIد او د ه$
او ر!و ,ا #M9Xاو aن ;= R,و .aدو د 3ر د ا #M9Xد M
د N ،:#ا ،,او ر!و ,د ا #M9Xد راو! ر د !(ب او !5ا او
دو ##او ار
,,د V#د aاaو 7ر .د > ,ز,,
(aد ,Nن د ټ او د ا Vر د او ر!و ,اړو,و !
, #Uq
و .ه (a $دUq 3ت د Uم و
2و 3ږ #ور او د ه $د Mر وړاQ(,و,
و .2د د ب د [ 5aد # #Uq 3ار ا د ,
> د ز ,RM ,,د دKع qع و
[ .د 3راز د V#هVIر [ ,
د Mا د > ,ز # ,,ورa ،ن (.
302
[ Uqت د > ,ز 7 ,,د ه $دKع ر راو7ړ او د R"#
ر ( ه< و ,7 2ډول د:
•
•
•
•
•
•
د ا Vر د ر ,ر د ( ,,Nټ Pړول؛
د M ،LK/ب ور او ا iQ3ا Vر ر ,Nن اM9Xت راو ؛
د ا Vر ا9Xح او ر!و,؛
د ,RM :aد 23و ,ر ،,م د ا Vر V# ,د؛
د ا Vر ر ،,او ر!و ,د LPاړو! #Uq ,ل؛
د uNء د !5اب وړ ل.
>ل دUq 3ت د > ,د ز V! V ,,ا ,RM :a ،,I,ډ ،د ? ډ ،د
,(aد ,RM :aډ ،د ,Nن د ا #M9Xډ ،د ,ر( او ? , VUد ,RMډ
( ه $ډ د اN ,,ق W qرز او دا ,رو #د ا !5ر a Nاaو.
د د(Fا; jا
ر د
Wا ر د ( @ %ټ Eړول
ه دو7 Lز د ا Vر ,aد ! Vر ,ر ( ,,Nټ Pړ
.د 2-Pاو و!ا 2و ورو دو ,او ا R,د(Iا ( 2
د د اړ #و د د(Iا V#ر ,اXل او د ه $ا Nا7 ,ر ,را
2ا .
د > ,ز LVM 7 ,,د #وه< د ( دا ا Xد Pړو ر
5ا 2 LRKاو ا Vر ,aد ! Vر ,ر د و و
2و ذه Lرو,
.2دا ( 7ر د د > ,ز 5 7 ,,هاد د ,RM :aد
Kه pد را| #ر ( ; Iو z,وا.!5
% ١ – ١٢ټ
ا
ر د ر Fر د @ن F
٢٠٠٢ل د و!ا [ا ,د د(Iا Z#ول ر د Pا (DCAF) Qاو د
!5ا دو : ,ا (CIS) KIر ,Iا !Wا Vر ,aد ر ,Iر,
ر zد ,Nن ( f ,I,ح و # 2د ا ,رو ;IPر( ,د ! Nا,,
Pړو و ،2د ا Vر د د(Iا V#رX ,ا LM
د .د 3دل ( ,N ( ,I,ن د ١٩٩Sل د ا Lد – 5اړ ,5ه !Vارو
د ا Lاو د هVIر د /ا (OSCE) ,د ر! د 7روP xa ,ړ , .ړ
7رو-> ,ر د [ [ I, ،او د ر ,رو [ا ,او د 3راز
اWرا #ادارو او [ا ,a ,د(Iا Z#ول د ا Lاو Weت ( IMاو
qور .c
U
د ,I, 3ا ,Nن 7د Yو:
) ا !-,ژhttp://www.dcaf.ch/_docs/bm_fluri_niktin_cis_model.pdf (a
) رو ژhttp://www.dcaf.ch/_docs/bm_fluri_niktin_cis_model_ru.pdf(a
303
د ٢٠٠٣ل Pن د ,ړ ,N ( ,I,ن xaد اوا( iرIن ځ او د ,Nن
اPا} ز ,a ,,د د(Iا V! V#ادار د ل ,Nن و 1 .,ا Vر د
! Vر ,د ( ,Nن د ! Q3N -!aن ه= ٢٠٠٧ # ، 7,ل د
Pر Lد,N ( 3ن iU 2. (#وQ3N L5ن د { ه=
3
د رو N 5 5aا(2, i,ا ,رa ,ا.2 a
] /19او XWب ورل
د > ,ز 7 ,,د هN $اf ,ح او (#ز(ر و aد
ا Vر LK/ 5aاو Mب ورل ,5و .#ا Vر ,aد
د(Iا V#ر ,د ر د5 ( ,7 3را د ! ,وړ د او (aد ه(! $ب
4
و:
•
•
•
•
•
•
•
•
د ځ ،او د ز,ا ia ,,رIن او ر[ # ## ,Iاب ور V,د #
د ه 2 $وړ # # I1ر ,7 ,و,؛
د د روا Pړ Lه $د و
2و از(ب ه= د او ه$
و Lد ر! او #ر ,7 ,و,؛
د M,ډاډ ل ځ ،او د ز,ا ia ,,هX $رت
,Nن 23و ,و 2او ( ،# ,RM :aد ! IV" Vوړا[ ,اب
ور V,د؛
د P ## ,RM :aړول د LM9Xد ا Vر ا د :a
,RMد 23و {! ,و 2ا ؛
د ر2aو ,او ,رو ,رواو R"# :a ،او ,وړ !و q ,د !-و ! ,د IIq
و#ل د دو5 ,ا W(#ل ،د د 3و#ل ادو او ا VMدا ه=
د د رaړو q ,د !-و ! {I UK ,د !{ LM9Xاو د ,(aاو
,/N#د !{ ر د ( ! Q,Vم Pړول؛
د دو Lا د ه ( $ادار Pړول د ,RM :aد 23و,aN ,ن 2 K9#؛
د (uNه ,#د > Pړ Lه $د > از ه= و او (
زاد او Uد ,7و qNن و> ؛
د ه $اP ,I,ړ Lه $د > ,د ز ,,او د ا Vراز
و2ا 5aوا "a ,a !} ?I!5 # !5او W5و.2
د ا
ر د %ر4%و او Xا[
;WZ
7د ا ##د ر!و ,او 7 #!IUرو رو ه !Vد
د > ,زً It ,,
> 2در ًX5 ، a# Pد [ ،او د ز,ا ,,د aه .!Vد ,
-1د اوآا( iد ا Vر د د ,Nن د ( (R 2:aر د V 3و
ر:
;Colston, Fluri and Piroshkov, „The Security Secror Legislation of Ukraine’, 2006, in particular pp. 163-175
available at http://www.dcaf.ch/publications/kms/details.cfm?Ing=en&nav1=4
2
http://www.eurasianet.org/departments/insight/articles/eav011107.shtml
3
See www.osce.org/item/13866.html
-4د ,RMدKع او !(ب qع د ز(ت !tت ر د د ب ?= # Kا tPو.2
304
> ز V) #Uq X5 [ ,,د RM ,ق ،دا !5او د xa LPو7ړ
زورز(, ،#ر( او ? هa Iزو ،د M LPودو ،#Uq ;aا،,NN ,,
رواat ,ب ،د ,اد RM cق ،د RM ,(aق ،ر ،,د ? RMق( ,aر او د
,RM :aد 23و ,ه !Vرټ ورل .ه iVI ( $و
[ #د ه $ر #ب
او # o#م واړول .د #7M > 3د > ,ز 7 ,,د !5
!( ,او د (2-? |# LVMب و .2د > ,د ز [ ,,ه ,Kد ا
Vر ر!و ,او اM9Xت ا ,7 iQ3ډول د:
•
•
•
•
•
•
#!IUاو ر!و ,د ,RM :aدر,و ًX5 ،د ژو ،M ,د
زاد Mاو ،#2:a IPد Uد ،M I" ,7د Iد درد Mاو د
ژوM ,؛
د ا Nاوو ا د ا XاMام د Nډ( w cر وا 5؛
د ا Vر د ,د Uد ,7ا fWu,او QPا} وو ,دردل؛
د ا Vر د ,د ,وړ ادار د ادUوو ه !Vد !{ ر د ( > -او
Uد ,7و دردل؛
ا Vر د ? د از(ب د wړول؛
ه $ر!و ,د (#ډ او د ژو!aو وړ ا ،Xروا ،at ,د ،,(Pد
(# Pاو ر ,زورز( #د ,,aNد qور ,#وړاM # X5 ,س
د.
د > ,ز # V ,, 2 ( ,,د ا Vر اړو ,د ر!و ,او
د 2و وړو د 7رو #!IU,ا # Q3ر ,7 ,و .,د ,, 3ا ا/,اد
دو د R(RMد zaaو 7ر iVIو
[ ،م د > ,ز ,,ه 2 LWe $او
( د ,aN Cن د ( ,,Nروا7 ,ر ,د .د # -!aا/,اد دو
( ه $اه او اد 2 zaaو!ا [ا # ,ا,از د و و
2و q
Nر ا 5د.
د " Iر ًX5 ،,د " V Iد 2 ,2 #RR"#او ,ر,
( د د ر!و ,ه !Vد #!tډ( Iو .د # -!aد "I
, ! Vل #رن ، oد ر! # (a
ر ,7 ,و,ل ( د ,Nن IU asاو ( ،,او ( # ,RM :a
در,و او ( .,د > ,ز ,,د اN ,,ق W qرز د C
,,aNاو د 7 t#ر 7د هt $رو ,ارزو ,و ،2د
د اN ,,ق ,,aNډول ! .د # -!aد > ,
ز ,,د ر2aو ,او ,وړ 3ا ! ,,او Vو 2# qون د ا5ر و#ل
اس د ! وQ,V (Nم د ( ,(a # 5aاو ز,ا ,,ر ، ,د 7ر
ا,Vت 7س #و
ر > ( tرو ,او ., c IU = w
1د > ,ز ,,ا [ 5ص " Kه= ور N ،د
9د > Uد وډو ر .c v0د د3
ر ا !5ر اPز ً ،
ډول ا # (a !5ر ,7 ,و N w # ,ر اt ،!5رو,
- 1د اړ د ر2aو ,د د ا ًX5 ،iI,د ز,ا ,,د 7 ,ر: 7 ts ,
;http://www.apt.ch/component/option,com_doc-man/task,cat_view/gid,58/Itemid,59/lang,en/
او د ,RM :aد ري ر د !-و ! ,د روز ,ر ) اK ،!-,ا ،,رو او ه ,ژ(a
http://www.unhchr.ch/html/menu6/2/training.htm
305
او RM :aق ا ٢ – ١٢ .#Uت (2,ال N :aا i,او 7رو ,a ,م د
ا Vر ر ,د ,,Nاو ,Nن 2#9ر 7رو. ,
% ٢ – ١٢ټ
د (7 CW Yال @ و( ،Qد (7 Xال و او ا
ر د ر ر
اړو رو
د ( او د ه % X 8زان ; ور; ( (iن د /|1L
•
•
•
•
د ,(aد ! ر د !-و ! ,د tرو M ,اR Nرات
د ,(aد ! ر Q{aاXل
د > ه , $ر ( ,/N#ز,ان #ور c # ,([ #د " L1Kد
ا Xار
ن
د /N#3اNا #ر د !-و ! ,د tرو M ,اR Nرات )د R #رات(
د ]
او /|1L
u
8
•
•
•
•
د !5 $a,زاد 5a aد ،د " L1Kر د !-و
!R ,رات
د 5a $a,د Uا Lد # ,5ر د !-و ! ,د tر MاN
Rرات )د R pVرات(
د = }uN ,P (Pد ,ه !Vد 7 IUرو,
د $a,د م و د ر د !-و !7 ,رو) ,د ر(ض 7رو(,
د ر7و او رو bا4% Xو ( د اXن د و ( ا) Xا _ /|1L
•
•
•
•
د ر2aو ,او ,رو 3ا! ,,و ( ,د ا,ن د Vو ( اQ ,,ا وړا ,د >
ا ,,,د " L1Kا9U
د ر2aو ,او ,رو 3ا! ,,و ( ,د ا,ن د Vو ( اQ ,,ا : qر
)(CAT
د ر2aو ,او ,رو 3ا! ,,و ( ,د ا,ن د Vو ( اQ ,,ا qد :ر
( IIqا5ر و#ل )(OP-CAT
د ر2aو ,او ,رو 3ا! ,,و ( ,د ا,ن د Vو ( اQ ,,ا ه !Vد اQ3
!{ او ر اXل
د ; ،FWاو .و( pاو د [Lا( اا
\ او ;qCL
• د ,Nن Mودو ,IMa ،;aاو "Xا( اUا ,د ا Q3او R"#
اXل
306
رو او رو:
4%ر% روا ر د% اءEد @ن د ا
,رو7 روا د ر! رV, اءPن د ا,N • د
لX اQa !5 او و! د ر اN روا ا دV, اءPن د ا,N • د
/|1L
Z و1ء او اB@ د
لX اQ{a !اب ر5 ء دuN • د
لX اQ{a !V هR, د,9 وK• د ا
,رو7 !V هR, د,7ا,• د ر
/|1L
وړا4] د رو4X6د @ د ر ا
9U اXو اQ{a دLاU ر د,,aN د د/وړ ا, رت دN او دI(اP • د
9U ر ا# د,,, د > ا,در وړا7 WP • د
د د ب5) ر: (ال2, ر# د,,, د > ا,در وړا7 WP • د
( د, K, ! رV #
قCW ر/د ا
,رو7 ل اوX اQ{a !V هM دK9# د او دU د اNRM • د
ا()و ز
\ا رو او رF د
,رو7 !! د رV ه,5 د – [ اړL• د ا
(OSCE/Special Committee of the CSCE Forum for Security Co-Operation)1
2
(٢٠٠T) «ر١٧١٣» ! د راW ا,I• د ارو د ر
:
http://www.2ohchr.org/english/law/index.htm#instruments
http://www.osce.org/documents/fsc/1994/12/4270_en-pdf
http://assembly.coe.int/main.asp?Link=/documents/adoptedtext/ta05/erec1713.htm
د,a رV ا$ ا هc> !ت د ډولt م
ړوP ټ د,,N ( رز دW د#M9X د ا, او د او ر!و, رV!
,!V ,7 ډول ه< ا3 د. 5
ر وا# و ادوQa د5
:c ور#
1
2
http://www.osce.org/documents/fsc/1994/12/4270_en-pdf
http://assembly.coe.int/main.asp?Link=/documents/adoptedtext/ta05/erec1713.htm
307
•
•
•
•
•
•
د ر>5 ,ول ( ه $و z,ا 5؛
د ر 7ر i(I؛
د رIن 23و ر ل؛
د رIن اz,3 UIو او # {IوړاQ(,و,؛
:ر #و و z,ا 5؛
د ,Nن دو W# ,aل.
د X
/XEم \ bرi
د LPد #Uqد #W5ر د > ,ز 7 ,,د ر ,د ه( $
= Pړو و z,وا !5د > د ( ا 5a 5از(ب و 2او ه( $
ا Vر را| # ,RM :a 2 #در,و و او ه $د > د > 5a
از (23ب و #Uq .د ه $ه او 7 a#د > ,
ز LM9X # ,,ور 2-,[ # 2ا اښ #د ,رو م واړو ،ه
( $اښ
#ز( w #د > د ژو!aو وړ 23و P #د a .د ه 7 $ه $
او ر!و 2 o:# ,د > د د 3ډ از(ب و .2ه > $
#ز 2 ( 2-Pژ3رل د او ه! د xa LPو7ړ زورز( #ډ( اخ
د ،د > ,ز 7 ,,د N (,ا ,ا/,ذ ر !ب و .2د ( 3ل
(W(7 7 2و .ه! د ? ا ,I,ا Kو ,a ? ,9د
(# Pد ( ,N (P ,ن Pړو ;= R,وaو ،د,N 3ن ٢٠٠ل
1
. #
د د ب = – ١٠ Kټ د ا Vر او د LPد #Uqه !Vد
> ,ز # ,,د ( (2,Iا Nا ,او ,,NاQaارو L;K ,وړا # c ,د
ه $و2ا د ر R ,د ( ,,Nټ د Pړ ر د LPد
#Uqه= ! 2او و#ا(a c,ب او ر!و ,د IU
ډ
! .2
د @46 ABاب وړ ل
V Vد (دو ,و د > ,ز 7 ,,د ( !5 }uNا
= د را| #ر ه $د > هاړ Q5از(ب وW ،رز و# 2
}uNهت د ه , $د (23ب ژ و د ,RM :aد ود او # ,5
#ان 2-P .او و!ا 2و ژ3رل ( او هIاراز ا R,دو # ,
د 2-Pد (PرX ,رت ،د > ,ز 7 ,,د 7ر
Wرز و # 2د 2-Pد Pا( Iد ادUو او د ه , $د # ,Pرن د د
{! # ! , ،I" (,2و.2
http://www.iss.co.za/index.php?ink_id-3806&link_type=12&tmpl_id=3
308
1
٣ – ١٢
XE.ن @ ABا[WZت :د @ن ه 4د هو ا(ALPE) 'Fu
!5ا P
Vن ه1, }uN ( $م درد U ,د ,7ؤ او ,ه= !5ا.
! د 3هاد د 2 ( Q ١٩٩٠ا7 #M9Xس ر # 2د }uN
1,م !5اب وړ ،2د ,Nن د هو ا iI,ا (ALPE) ( v Q(-,د او د
Pن د > ,د ز za { ،c
!IP ,,وه! او د " IVاو د U
|# V!5د :#د ? وړو ر ( Pړ 2او aد ( = }uNد #
واړاو #د 5ور[ ر Mب ور.2
P
ALPEن د = }uNد وړ #ر ( I Bوژو ,aر و .2
د ,a #Uq }uN ,tK 3د اوQ,و Q(!#و5 ,و ،,د هاد ( Wt
ور[ Yد ,Nن د و5 Reول او د ?,د ,ر د 1, (uNم هI!t# !V
و ,د (دو ,وړ د.
I; > #دا IV" ALPEد ه $دKوP ,ړو و 2و
2و #
7رو ,و M 2 -, # 2او .2 NهIاراز د > , 3د uNء
ا7 N95رو5 ,ر 2ل او د ,Nن ##د LK/او Mب ور # ,Q,V
( ود ور.2
http://siteresources.worldbank.org/EXTDEVCOMMENG/Resources/KGB.pdf :
د ا[ ;WZد راو 4ر د د ز
ن وa
د ا #M9Xر د > ,د زن Wرز ا ! ,!V vو .,د ( qع
م ,د ,!V v! 3ا د ,7 3ډو3 ,ر :2
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
د رIن اz,3 UIو ( # {IوړاQ(,و,
د ا {
#M9Xد رIن د 23و I ،ا(Qو ( "! :ا ,را!5ل؛
د #RR"#د ,,IوړاQ(,و,؛
د ,Nن دو W# ,aل؛
! او د ا ,Nن د د و و ,ا 5؛
د z
## ! ,RM :aر ل؛
د ر2aو: q ,ر د ا5ر و#ل xaد ! وP ,Q,V (Nړو
5aا 5؛
د د Qو ,"a ,و z,ا 5؛
د VM3زن Pو z,ا 5؛
د ر 7 ,(Iر ال او ( ه 5a $ا 5؛
د ر> ،,او Uهو ادو #ول؛
د Uا( uاو a 3و Laل؛
309
ر و؛-> ر#M9X د ا# ر ل,a uN اد/,• ا
.ر ال7 هو1 U • د
د,, > د ز, ع دK د,RM " ړو او دs د هو د،,"a U ډ( لa ( د اړ. واY ر,!K و# د د ب,a , وz,و
د5 ر# ړو دP د ! ا ټ د# ، 7, 2 R(K اaP , رو:9 IU ! دV ه#(1, و د2
وU د, اړو$ او د ه,ا ا
1
. لa v(t# «L د اxa # د:a» دv(t# «L د اxa عK»د د
هف ( ا, د م,a او#M9Xن د ا,N
د# X5 ,, > ز, ت او د# ! ,RM :a د، د# ,5 ,RM :a ر دV
ټS – ١٢ .!5 واz, ود و,RM :a ر دVI هa ( 7
:,a -!a رVI ( ه3 د دR(K اaP
ټ%J – ١٢
دC(1 اE د: رa. _ ;(ا زور ز4»دد( و(« او د و
نXF CW Y
( R(K اaP # ,RM :a دq واz اوV, وړو،,,;a V, و, د
وهiI # ور#( د د د( د ډار او و( او د و!ا زورزQ, (ډ
د مta !5 د2 LړP 5 ن دI ,RM :a دR(K اaP د.c
(# دq $ او د ه# ,5 د,RM :a دV,وا او وړz ,;a د5a وړ
5 ر ا#(و د ا د زورزU د اد. و2 [ # او,ر
,RM :a ان, زX5 ( راز3 او د# ,a ,RM :a او
.س او (ان ؤ7 ورV,وال او وړوz ,;a وC $ ه,و23
,RM :a دR(K اaP د را> ر د#U9fو ا, او د اړو5 د اLK Q,2 5 د
I!t# I ( ,,اN ق اوRM هاد د3ور دWK ل١٩٩٨ ن دI
دWitwatersran د،«Q #ts دWs# ن د,N» د.2# و9 ر رz
د,وQ
زن( دVM3 () iI, ا,9 وK ا,RM :a ن ه? او د,N هن د
.2 !ت را>لt ,,aN ,ا#ن وI ړ, ر7 (رVIه
,RM :a دq V,وا او وړz ,;a د3ن وI #!t 3 د
د وژp(# $ ه. ر ر و{ل7 M ر د$ م واړول او د هU # (#
ن او د,N د-, ، ه= اوږد د ډ( ر ؤ$ ه، , وا ر وړا5a د
.2 5 ا ا5a ,RM :a | د# !" ( د,وQ I!t# NRM
a# ر ر# ,5 د,RM :a ( ر وروزل د$ ه, د د ر
.
1
Kenkel, Kai Michael, „Civil Society Participation in Defence Policy Formulation: Academics Experts and
South Africa’s Post- Apartheid Defence White Paper” in Journal of Security Management Vol.4, No.1, 2006,
http://www.ssronline.org/jofssm/issues/jofssm_0401_kenkel_civl_society.pdf?CFID=813174&CFTOKEN=567
0795
310
:
Human Rights Watch, „Government Human Rights Commissions in Africa“,
http://www.hrw.org/reports/2001/africa/overview/contributions.html
د ا[ ;WZد راو 4ر ;\
د > ,ز ,,ډ( و L5د a#او iI5a ,#د 7
ا Vر ( ( # 2 Zه= د ا Vر د ر ,ر ,,Nټ او ه= د
ا Vر او ر!و ,اM9Xت را| .2 #د V# 3ا
,7ډول Xرت و:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
د رIن {Iاو اY3 UIو #اد او اه وړا2 ,؛
د ,Nن د و2؛
د ا Vر د ,ر IUاو #Uq X5د ,RM :aو ,او
رزو) ,د :
# -!aد xa LPزورز( ( #د اN ,,ق او دا ,رو
#Uqه(!V؛
د ځ ، ،د ز,ا ,,د " 1Kاو د }uNار
ن د ر V,ر [ >
,aد ا Vر د د اQ3و د روزI Q,رو ,دا(ول؛
د ,RM :aد 23و ,د ,,ر د ز( Cر ,وژو 7ر ال او د ,Nن
د ا #M9Xد :# Mل.
Pړو V,او ,Nن Pړو!t # V,ت ورل؛
د د z
,"a Qون ل #د ا Vر د ,Nن او ر!و ,ه!V
"aو2؛
(2,ا !{ V,ار
!t # ,,ت ورل )د :
# -!aد ر2aو ,د ر د
د!-و ! {I UK ,او د ر2aو ,د ر د ارو د ا"#د( ،({Iد اړو,
هاد د V ,او د # ,څ ؛
د ا Vر او د [ا ,او د ژو!aو وړ ډ |#د ? IU # 2-و2؛
ه $ډ LIا 2د ا Vر اړ د ,Nن او ر!و ,د Ws#
5aر )د :
# -!aه $ډ د ,Nن 1,م د ا #M9Xر,
(؛
د 2-Pو او و!ا 2و ورو او ا R,دو ,اړو,و روا #د ا,
,qNد 2و وړو ه!t !Vت ور ،2دا [ Vد 3دو ( ,اړ#
و #د 1, }uN ,م Pړو د ,qNا,ب اMط ر
وا 5؛
د 5a !> ,,I }uNوا.!5
311
ا9اد دو د د ز
د lC
د 5aد > ,د ز ,,ه -, c "a ,a R, $ه7 $
ا/,اد دو و 2او دو # ,/!V 5 Lور او د ,RM :aد
23و # ,,aN ,د V# R K9#ور2ا .
وړ( @ – 6او @ Yر
د > ,ډ اWeت ر ه $اړ( V!5او ډ #د او :9 ,,Nرو
ور 5را د ( وړ د .د 3اړ( د WUرت د z :وال, ( N ،اد a ،c
و a ( fر ،Z!5ر i!t ،P; ( Z!5 ([ a ,او iatاو ( هZ!5 $
د ! /د !(7ا! ه7 # $س ر ,ور #اړ . #د # V!5 3ا
د دKو ,او ادار Pړ ،ا Wه I $او [( ,ه $ور#
7س ر و او ه $ور #ا tPو2ا 5 ،ت (aوړ( و .دا
ه $د د #ان ا ,RM !5دKع و ،2ه= ه $د ,aN Cد او
( !5د . U Cا Wد د 3دKو ,او ادارو M ,,Nود او # a ( ,M9X
.
( V,9د ٢٠٠Sل د " 9د د ا I( ( 5ورځ ( Iر #ن ٣٠
زرو V!5ژو ,وا L5او ,زر رو ( ,و(ړ 2ل .ډ(و V!5د 5ه(L
،#د ز((cو وV, ،,ح ،,s5د Iاو [ VIاد 7ور2ل .د د 3ادو د a
Pړو ر د ,,NدKوP ,ړ ل #د ! ,RM :aد Iن او ! او
(2,ا > او 3ا U/,ز ,,د # V!5 3د اړ #وړ اد ور .2
د 3هاد ا و tqد 5اaو روا ,و او د I ( ,ر #ن د LW
,ر ه= و[ ،د د Kو# # ,ز( w #ه $ر ,ا tPو 2ن
( C#ل ؤ او ( زور #د و!ا #و #ر ا 5او ( !و ,او ( د
ر, ,ر 7 ( 23در ؤ tX I ( .هادو ,او #ز(( w #
هادو ! ,ا ،,I,ه ,,او د , > ,ر ز a ( ,,د :ر Lاو
1
هVIر P VWړ 2د # ،اړ( V!5او ډ #وړ( .2 qU ,5 #
د ا( " Vا( #7د 3ډول هVIر ډ( ! # # Vرل a ،c
د د ( ## Vر د از ور tرو ,او وو ,ړو او د V!3
,ا ور2ا 5 NRMت #ر., ,7 ,
1
UNDP, Civil Society and UNDP in Seri Lanka: Partnership in Crisis Situations, 2007,
http://www.undp.org/partners/cso/publications/Civil_Society_and_UNDP_in_Sri_Lank_parnerships_in_crisis_si
tuations.pdf
312
د @ن Yر; ( j4دE 1ړول
[ # X5هادوuN I ( ,ء او Uا7 # Lس ر "ود د ( [
,,Nاړ#وو ،c , ,! I #د ,Nن :ر» Z! #د 7 «Kد ,,aNد
,RMد # ,5ر ( ;= R,و: ,,N 5 .aر او ډ( ز(ت و,
: ,,N .ر ورل ( ,ا[ د ,Nن او 7 ,,Nرو رو ه !Vد ز( #!t #د
درد V!a ،د 3 a# }uNه= .ه uNاو دو (RM 2-,[ !5
اړوq ,ع o:#او د ,ه w ( # ( !Vوړا,و( .د > ,ه
زن 3اړ : ,,Nر #دP Kړ (a ،2م و ( ,ر د د ر
ر LKاو ( ه( $ل ه ، LtK $ور #د,7 [ .
Uqت د اړ م و:,
4Fت او (%ل:
•
•
•
•
•
•
•
•
د ,Nن د ( :ر #د Kر اړ #د؟ د ,Nن د: ( 3ر #د7 -, K
د ,Nن د !a ( #5ادار 2 !IV#؟
د #5 qUاو Mود د؟ ( دا (ا[ :ر ور ( "( IV
,رو ,,W(#از(ب ( ،دا دواړ؟ (ا[ ! (P #Uq V
( دواړو ؟
د :ر #د Kد م وړ و
2د؟ ( د 3د( Kا[ د > د ژو!aو وړ ډ
م ,او د > ا # 5a 5ه= [ د.
د ,Nن د: 3ر #دKد [ 5ن ه ®!W# -, !Vاو 7 -,د !5
م وړ ; | V!5ت او اWUر iI5a؟
د د 3د Kد $P LtKا M (Kا 5د؟ ( ه[
$و 5ت ه= ؟ (
>ل و L5ر او د ر و it ( L5د؟
( د ه $د ( ,(:ا ! # L, IP tPه $د KهVIر و2
s5وPد ؟ د Kډول ا اNات ور 7, #؟
د ه $د ر LC- #!IUد؟ د د Kد رو ,د #او ا/,اد ,,N
اPا #ر aا5ر ؟
( د Kد : !5رو د ور f5د م ! Vو3 s5 Lړ ا!5؟
/1mاو ](ن
•
•
•
•
د ,Nن د :ر #د Kر V,ډول ; V#ر # ,#اړ ) #لV ،
او د ,Nن د }! ;ر(,#؟ ( ه !,N Vن هن ( V! I,ن د د K
ا5ر د؟
( د: 7 Kرو " Lاو 7س #را!t !3ت [ن ,5
و#؟ ( د دو او # ## uNا I,؟
( د Kد uNاو دو V{ pد ؟
,RM :aد 5ا5ږو ا ( ,9 Kد و ,9ډ د هVIر ا,Vت د
#د ه o# $او a#ا/د و؟
313
#ن ور,aN C د# دP ډاان وWf ږ5ا5 ,RM :a • ( د
؟2( و# اوo:# ,> IP د$ او د ه2 وtPا
$ او ه2 I N95 او اM رو# tP! ا5 7 K• ( د
. Kt R #5 د د دا# ,,رو ز,
د# 7(ړP ف9} ډول ا,, زVM3 اوVM (ا2, •
,;a ، iI5a L1K" (ال2, ، ا2 ړs د ;تK د#ر:
و؟V! K و
[ او د دiVI س ر7 # ,#
3 د،2 ړP ,وK د#ر: 3ن د,N د7 و,, > ز, د د ر د
: ل,ر ر ا م و7 !IU ,7
:(وi. ( و1 )دW ()1
[ ظ/" او2 وtPرو ر ا: ا د2 اړ ن و# روت دq # د
( دا ( [ وa ,, > ز, د دa .2 7 # ر: ز7 $ه
. ء:K او اzaa # د# ، !(ر وا1, اV,3 ر: :42; ت ر0] Q6 د
7 د د ر ر،2!® وW# !V ه#5 !5 [ن او د5 ( دa ,, > ز, د
ر ر7 , سI# او د$ د ه$ هY #!t ( ,,9U [ ا
#5 واz د، ا رواY #!t 3 د.2 5 ،ت درج و5 او
7 $ راز ه3 د. دC 0 د, ( د ر,وQ (3 رو،,وKد
.ر وا7 ت$!W# ر دا7 Y[ د راډ( او ور
:; هف ډ ; س ر
,وK د#ر: ا2 :, و2
و,7 هف# ت "ود و او,V ا#ر,ا# نV؛ ا,( [و ډ م وa ,, > ز, د،2 س ر ا7 #
(I, 3 د7 ,,3 ادار ( رو#5 وQ> د، وaاa و او ز
ز7 ا2 و# ص و95 tP
د ا# I1 ? او, ا,وK د,ر:
.2 7# ر:9
:
x\;
او د,, ه،,I, "! او ! ا،## ,RM :a ( دa ,, > ز, د
$ا د ه2 و# 2 -> V( اړLر: ر اوVIن ه? د ه,N ق اوRM
.( [اب ووا# و# اړ/! او2 ,ت وړا5 v! # tP! ا5 1
:اT د ر1ر; دY
@ د
رو د: # 2 ړP وY ر ( روo:# و د# د اړtP! ا5 • د
؛Kt # 0 #5 ر, ( و او# $ه
1
The Wester Canada Society to Acess Justice, www.ascessjustice.ca/lawyer/client_issues.asp There are a
number of resources on the internet on these issues. See: A Basic Guide to Legal Standards and Practice, Human
Rights first, http://www.humanrightsfirst.org/pubs/descriptions/fair_trail.pdf; UK National Occupational
Standards for Legal Advice,
http://www.ukstandards.co.uk/Find_Occupational_Standards.aspx?NosFindID=4&SuiteID=796andwww.accesjustice.ca/Lawyers/procedure.asp
314
• !5ا tPد و ,ر Yد t#رون ا(© و> )اد او اه
د ه ( $ه $اړ او 3 #7Mر د دو ، #د t#ا(©
ا ( :ر ,3 #ر 2#و ،ا: Wر #د Kاړ(V
دواار #ا , IM ،د ( و ( #؛
• د z,3و (داa Lاaول :د > ,ز 2 I Z ( (a ,,ه$
w #اVن !t !/#ت ًX5 ، NاV, tP
) د Xرت 0ه= : # (cر ور ،cد د(a , ( Z 3
ه # $او ( ,د ه $دو و # IV" ! ًX5 ، #دUا ،
دq , 3ور د ور IIq؛
• د ادو Iل !5 !5 (:# «i!0» #وV؛
( Q, !V 0و ،ا #وz,3 !a 2
[ن ( 5اIUد دو Lراو.
د :ر #د Kد V(QKوPد ،aاVن و ،ه 7 $د ا L,,
7ر ه= !5اa # tPا ،2 aا Wد 3د ه هاد aا #ا#,V
ر 2#د T – ١٢ .ت د دا ( -!aوړا: ,
% M – ١٢ټ
CWق :د \ ;2ا د ( ر د ;
4:و(
د , #Wد VM3 ( ,(aزن ( ،NGO ،و( Yد !#7M /
ر د K V!5د RMق 2 (:#د ًX5 ،د ه , $ر د ,RM :aد
23و,aN ,ن د U ( ،هان او ( ,7 Z #را ( !3م Pم #رن د.
د Y 3د ر Iروا ,/!V ،,M9Xاو aRد و
2و Kد a ,RMن
د .د ,RMا/د ه 7 $د ,وړو ر!و ,و.,
http://www.yourrights.org.uk/
د دو94
/
دو IU ( ,د ,RM :a (a ,ا ,5 # Q3و 1.#د( ,/!V 3
دWU ,رت د :
•
•
•
•
•
,RM :aد (#؛
,RM :aد (#د K9#ر ر ,اNات؛
,RM :aد (#د ادUو !{؛
د ه ,a ,RM :a Rt# , $د (#ا! #رن د؛
هQ # , $ا ورل ,a ,RM :aد (#ا! م د.
2
)ICCPR Article 2(1) (http://www.unhchr.ch/html.mem3/b/a_ccpr.htm
Universal Declaration of Human Rights Article 8.
315
1
2
د 5a 3د ه R, $ه "a !Vد > ,ز ( ,,د Kد ,RMد ,5
،5 #دو ,د #اړو ,ړ # ,/!Vد P IUوا ,3او د :a
,RMد # ,,aN ,23د K9#ر a V#ا.2 a
2 5د د 3دوو # (a |#و:
• » :«# ,RM :aه $اIUل ( #2-I,و د دو ( Lد ه $د ر V,ا
c #؛
• » , ,RM :aوړ ا/د ( ه , # $در,و« :ه $اIUل ( #2-I,و د
VM3ا [ا ,V! ( ,ا د ,رو د # q ,RM :aرل .c
د (دو ,وړ د دو( Lا[ ,a ,RM :aد (#ر و3 Lړ ,دا
, ( ,RM :aوړ ا/د ( ه # $در,و 5 . ,دو L/!V L
5و
2د 3دو اړ ,5ا د aR (#و #او ه $ن ,RM :a
( , ( ,7 Cوړ ا/د Rt# # #او ر ,7 ,و.,
دوه= ،دا ه= ; Iد # 2د ,RM :aد 23و «,aN» ,و( .cد
!-و ! ,د Pا( Iاو د Nرت د ,وړ ا/د د ,,aNر د Uا Lد Q{aو اX
ا 1 (١٩٨T) 9Uد »,aN ,Pن دا :«/(t#
» ...ه $ن د ا/,اد ( ډ ا( # Qور# #وان اړول ،cد# 3وان ا
،IPرو ( MاNد و او ( هQ{a !5 $و ا ,RM ,,د ه $ا( IU
#2-I,وو 23 5a a ,و هادو ,د Pا( Iد Pر Nا ,او ( د
Nرت د (Pا/د د Nا ¨N# ,وا« N
5د 23 ,RM :aو( ,ا[ د N (Pا ,د 23و ,ر "ود ,دV!a ،
د ه iI $د N ,ا ,ر ه= ا , .c5د ا! ه # $ه= د ,RM :aد
23و «,aN»,و( ا د ه ! $او (2,ال ,RM :aاو Q{aزاد
د LVMد ا#2-I, ( IUوو ا! ,7 Cو.
د دو Lد ا Vر 23د #رن و ،2 # ,a ,RM :aد
> ,ز ,,د اړ ;= # ، a R,د د 23وQ iWV# ,ا #
ورل او د ,RM :aد 23و ,د RM ,,aNق اUد او #وان ور #ور2ا .د
> ,د ز ,,aN R, ,,د ر ( aد ر #ا١٨ 9U
ا
اف ر, LIل د وا(:
» (a ,,aNد ،VMرqروQ> ،و او ,رو Q{aو ##
7ر د ،Wf ،رو Mاو > Qو«
ا/,اد دو د د > ,زن 7د ,RM :aد ,5
#او ود ر ,رې ارز Lو V,و zYوا.!5
http://www2.ohchr.org/english/Law/pdf/victims.pdf
316
1
د 7b CW Yو ; @ )او او د @ د CWاد
> و ,5د ا Vر WU 23رت د ځ ،او د ز,ان " i1Kاو ر
،V,د 5د,و #د ,Nن وړا . L/!V ,د Uرو د ,رو
ر !# V,ه # $ډ( ز(ت LM9Xور 2د )د # -!aد ( د ,
5 ،(LM9Xد د # ,M9X 3ل ه= د ,Nن a#د N .ا/د 7 # (aز
wر "ود و او Rtل د (aوPد و و ( !5زاد a
.c 5a
د د 3ا Xد ا Vر د [ا 23 ,د,Nن 95ف IUو (a 2د ( (P
IV" ,وړاU ,ا[ # Lاب ور 5 .2د IV" ,د uNء او د [ " IVد
uNء |#اړ( w2 Vد او دو# ,a ,RM :a . # !a# ( ,
ه= د Uد ,N (Pن او ه= د [ ,Nن 95ف IUد a .ه دو Lد ه $اړو,و
[ ,a aد ه,N [ $ن .c Ws#د اړ ( v(t#دا وا(:
» U 5د او "ود ;/م ځ ,aد ( 5 # > 9Pص ,Nن
وا iIد .اخ ;/م ,رو V #7Mد #!IUو ( L5د ,2a ( 2-P
#7Mدا Mل ,ړ ,Nن ځ وا iIد, [ ،ر Nا i,او
Rرات د د د ,Iد و Ltqم ,د [ ( LVMروا ا
1
Pړ(«.c
,د و Pد [ ,Nن ,2هف (aد | aد د! # iو او (Pاو
!,N Vن # (aه $و L5ړوWب ا 23 2وX ,رت و[ 5 .
هادو3 ,ر [ iaد م Pم Xرت (ا[ I" IV" 5
, ،دا د Uد P (Pا( . IV" Iدا ( " Iا ( اړQ5
#د م I#او ( Mورa #ا} Lور,W(# [ . 2ل ( هU $د,7
tرو IV" V! ,م ,ل ،cاUت .2 ,د I" :
# -!a
( , !UوqN ،ن ( د ځ ia !5و او ( ډ( cاVن وPد و
هان و 3او اه او اد ,7 {! #و,ل a .د ,II#او د
" ( ;a Iد ! IV" Vا #او 3ر ,7و, ,ل .دا دا Mل د،
د ا Vر ,د ! Vو
2و P qم V#و ،ه # (a $د !V
IV" (Pا ,7 Rt# #و,ل .
! I" Vد 23و ,د # ,,aN Cد #وان ور !Kه= ،cم د
ا Vر ا ( او P (Pم RM, ) c
,د ( ,ل ( M,د (
Rt#او ر .(,او د ز,ا i1K" ,,ژ د !5د,و #
9د ,روLM 3
اMط ر وا !5او ه< (aو,N 2ن ً ) 2 , ,7 C #
( د در! Pم .(c
ه $هادو,N ,ن اPز ور ،د > ,ز V! ,,دUاو
د »" IVد ! IU # (amicus curiae) «-و .2د ##ه 7 $
( اړوq ,ع " # IVد #هVIر( وړا ,و .2د
)Reid v. Covert, 354 US1, 19 n.38 (1957
317
1
١٩٩٨ IV" ,(a # -!aاو ,! ١٩٩٩د ! د ا ,د(#Vر Pال
# ! Lد I!#ر #د ,RM :aد 23و ، I" f5 ,د Ca
(2,ال زن» ،Amnesty International ،د " IVد ! IU # «-و .2ه$
دو ( uNد »" IVد ! # «-ا,Vت ، , LW( ,د ,
> از o# Kاو iI5a a#د 7د " ( Iاړخ د
( ه IU # oو.2
ډ( و L5ل ! ،د ,RM :aد 23و# IV" V! ( (P uN ( ,
وړا K ، ,ا,از اه او اد وړاuN ,ء # ، ,Nرن
,aد Qا P =VMر cاو ( د # ,aN Cد #وان ور .c !Kه IوP
; Iد uN (Pه $د !{ ر Iرل cه< و 2ژر #ژر
7زم اه او اد را>ل 2او د " IVا5ر (cد .د د ر د ( Uد,7
" IVر ژ و ،د > ,ز ,,ه= 7د #!t !5او ,,N
o#او د ,RM :aد ادو وړا IV" ، ,و.2
د CW Yد ;( Xل
د > ,ز 7 ,,د ,RM :aد (#د Weد Uا Lوړا ,د
WV#د درو ر و .2و ,د هډول ,RM :aد ; (#دت ور او د د
iWV# [
7و,ل .د د ر # LX5ز(2-,[ w #و ا( sر
2#د .ه $هادو I ( ,د ,RM :aد (#د !{ ر اراد وPد ,
( ډ( a cد د ر ر د ،ه! د (#ل [ # 2-,اهLI
.دا Mل د ,RM :aد (#د !{ ر دو Lه< 5 !Vو L
X95ا ،:,د > ,د زن LtKد د }uN ( [
Wار
ن د #
وه<ل #د 7 {! Mس ر .2د د ر اد 57aد (
I" ,,Nر 7ر هارو ،د ادو Pړول =1 (aډول د ! Vاو روزل (
ر V,ا Xرت و.
د او ر ,د ,a Pاووم "a / Kو 5 .د ,RM :aد
[ (# X5او 23و ,د ( 7رو – ١٢ ,ټ aن د.
% N -١٢ټ
د CW Yد ;( Xل
• دا ( 2 !tل د 23 X5 [ ,RM :aو [ # ,د
9ر2aو ،,د xa LPو7ړ 23و ,او دا ,ر( ( IUد.
) ً
• دا ه= ( 2 !tل د ژو!aو وړ [ X5ډ [ #د )V
،Z!5 aد xa LPو7ړ د #و ,aNن(.
• د ه , $د د3 ,ړ ا !5د و ,او روز ,اړ#و !t
) 2د ،
# -!aد ه !Vه د 23 ,RM :aو # ,وا( او م
2 LW# (a (RMا ،د او ; !Vرت ،د LWeد 7 !#ر ر(.
318
.# و,5 ب# سM !(ب او, ،رWU ا، را
.2 وa P( در# او د2 ړP = ( ر# ,5 ( }! دLWe د
.2 ډاډ ور# ,5 دLWe د
.2 o:# وU( اد# د,RM :a د# 2 ړP L;K ( د ول
،ول2a رV ،2 ړP L;K ( ! ر ه= د ولt و دU ادX5 [ د
.#(! ز5 ر اN د ا، وژل,,N3
OHCHR د,! و-! )د2 ړP رt د ر,,aN د
: 7, Y 3;د ډل د اړ د:
•
•
•
•
•
•
http://www1.umn.edu/monitoring/chapter20-appendix1.html
3;د ډل د: ) د اړ2 ود ور# V ( ر رټ ورt C • د
http://www1.umn.edu/monitoring/chapter20-appendix4.html : 7, Y
# | ( راL5ن د وI
2 و, ارزوs5 ا$• د ه
ر ور$! او ه= د ه5ړ ا3 , د3 ر د, – ه= د
.c
.2 -> V( اړ,, زVM3 (ا2, ! او,RM :a • د
.2 -> V( اړ## (ا2, ! او,RM :a • د
( رټ ور# او,و23 د,RM :a د# ,, > ز, د، دa
ټ٧ – ١٢ ( [ ta 3 د د.( دC(ر ا5 اa 2 ( z, و
. ( L;K
ټ% ٧ – ١٢
] ا7 رb i رX
د4و او ;و ه7b دCW Y د
http://www.unhchr.ch/pdf/train7_a.pdf رOHCHR د4 د ر هCW Y د
د ر ر ب:1 دs3 وa او4 د: ر او رټ ورCW Y دC(1 ا
((ال زن2, Ca )دhttp://www.protectionline.org/IMG/pdf/spa_handbook.pdf
د و او روز ر )د4 د ر هCW Y دMinnesota (هن
http://www1.unm.edu/humanrights/monitoring/
د وژ د رټ ور ب.; و7b دCW Y د
http://www.essex.ac.uk/reportingskillingshandbook/
ب )د رو د \ ر4 ه94
د/ر د دوY
; 4
وT4
و _ د7د ر
('Fuا
http://www.apt.ch/comonent/option.com_docman/task,cat_view/gid.92/Itemid,9999999/lang.en/
> او رټ ور اړ4 )b د ا4 ( )ا ه4%ر% ( وXاb ،FW و او رو7د ر
(ل و;ل2ر )د ا
319
http://physiciansforhumanrights.org/library/documents/reports/istanbul-protocil.pdf
http://www.essex.ac.uk/torturehandbook/ د رټ ور ب4و ه7د ر
رو ر ر ( ب% (b د رو:ت او ادCCL; 2, و7د ر
http://www.fco.uk/KFile/MidtHb.pdf
و د \ ر7 رو )د ر4F (
ز
رWb د: \ ر9@; د (\ او
(د دE
او رو ژ48
،ر1 ،X4T'( ) اFuا
http://www.apt.ch/component/option,com_docman/task,cat_view/gid,85/Itemid,59/Lang,en
،((ال ن7) ر ( روQF ع او1@ د دCW د: و/"( ،/
ا7Y
http://www.international-alert.org/our_work/themes/gender_5.php
((ال ز
ن7 " )د2
( ر:1 دCW Y د:رو \ هو% X د
http://www.amnesty.nl/bibliotheek_vervolg/police_and_human-rights#artikel1338
(OSCE) د ا ( ژ(ا ر ( ر: رFL
د
http://www.osce.org/publications/odihr/2008/04/30849_1119_en.pdf
((ال ز
ن7 " ر )دFL
د د
http://www.org/en/liberty/asset/POL30/002/1998/en/domPOL300021998en.pdf
(OECD) / او ا/
د ا: بOECD DAC د4; هWZ[د ا
ر د ا
https://www.oecd.org/dataoecd/43/25/38406485.pdf
وا د ;و رF% دSPT د- ASP Briefung Note 2
http://www.apt.ch/content/view/46/86/lang,en/APT_SPT_BN2en.pdf
(ILGA) ب4را; هC
د ر] د
http:/www.ilga-europa.org/
.
د اهو او ادو, وړاIV" ;= اړخ دa ( د,و23 د,RM :a د
نa ټ٨ – ١٢ ، (:# Q3 اL" ا او د5 ر ا# # . د
ټ% ٨ – ١٢
ولa ا ]( و7 /2f ( ]د (ددا
د د,و23 د,RM :a د دQ(z ( ,-, $ر ر( د ه# 3د
#RR"# ورو د, و3 د,a Q, $ او هc # راL"
.c اL5و
320
ر(:
د ( > ,زن د ,RM :aد 23و ,و( ،cد ( و!ا 2وL5
د ا [ا ,ا #ر د V ،او .د و ,د Cد
،,, ,,aNد ز((cو ،{,د ه
او د ه $د ل Mل LWeد .د د3
ادو او اهو د > ,زن د و 23و ( ,رټ .Vد رټ
د Cد ( ,,aNها 5 .c V , ,, ,د ط د "# # ,5 L
در,و و ،د > ,زن ,,aN 7او ها ,د ا!X
(دا ,اړو,و روا (.2 V
,ر,ا7ن #RR"# !5او [ ,,aNاو ها c(c3 ,او
ه# . 7# ,,a , $رن , iWV#ل cاو د ه (P q $دUا
" # IVوړا.c ,د د ر د !5د UKر #ر و ,ا Kو9ن ر,ال
3ه $ا 2 zaa ,,a !Xد > ,د زن 5ا ,,aN
او ها7 ,س #را !3د .د UKا7ل , cړو ,,aد #ر,
ه !Vر Yا cاو ( c #cد Cه !Vد ,(aNاو Uها 2 ,درP
!tت وړا .c ,د د ر " ,5 Lو ، #ر,ا دا ردو د ,
> ا 7س #را2 aa ,,a !3ا .د # IV" UKوړا c Q(,
ر,ال و3اړ د I" # 2 zaa ,,a 3دواړ اړ U) ,5او U
(!Uو ا iI5a #,Vو # ،د ( Uد # ,5 I" ,7ا .:,
" IVا RKاو ر,ا #ا د.2 zaa ,,a 3
ه= ر,ا ,,aNاو ها 2 7# ,,a ,د 5 ،د > ,د
ز ,,ا 7س #را ,,a !3د ,,aNاو ها IU ,اWUر ا iQ3او د
" IVد t =VMدا د ه,aN 7 , $ن او هان راو3اړ #د !5
zaa ,,a ,2و #د " IVوړا; ,د ,#ور .2ر,ا , =I#د
" Lد # ,5د ړوWب ر د ( 3دUا 7س وا# , .!5رن
ن aا} Lا .
د 3راز ه!t $ت ر # Iد ر,ا روا (2 Zا ,د ،
!t 5د!t 3ت د ( > ,د زن د ( ډ Pد د( ،
د #ر , ,ا Kو9ن " IVو3اړ ه .2 zaa $د ,,aNاو د ها ,د #
ر [ 5ص Nا (a i,و #د د 3ادو او ,,aد zaaو(Pن او 2 =1# a
) ٩ – ١٢ټ د aز – ,هز
و( .(2 ts uN
]هان
ه uNه ( ډ( ;= او #Mاه . LIه ([ # (a $اVن و
ژر #ژر و,ل او [ ( !tم .د5 [ 3ص ډول 5 uNرا اهLI
،د # -!aد ر2aو uN ,او د 2-Pد د . uN Rt#دا
#7Mهان ا د ژو!aو وړ ډ ر اړ و او د ه
# L, $اښ
321
Pد و .ډ(و #7Mد ,Nن ه Wر د د " IVوړا; ,دت
ور 2او " IVهW $رو دا ر و 5 .2ا دا ( ه U aا
و ;دت ور W #ر , ،د و Pه (a $ډاډ ا 2د ;دت ور
د ه $ژوP s5 # ,د ,د او ,ه= ه
# $اښ .cد ها ,د # ,5
اه(2, I ( LIا و ,او و Reرو ,د .د ,N (Pن ټ او
1
و د ( Cد ( ,aNد vNه !Vد ارو را ر ) R (85وا(:
» ,,N ،او !IUاNام 7 (aس ر #هان او د Uا LهVIران و2ا
#د م اښ ، IU V,د " IVوړا ,ه ور«.2
زن (
uN (Pا ,د ها ,او ,,aNد " L1Kر اNات د
2
ارو( را ٩٧ر ) ,7 (R 97ډول aن د:
•
•
•
•
•
د ( ا د ( LWeر(Vرد tه ,,a $د د " R"# V I
و L5د ها ,ا ور2ل د؛
د ها ,ا د " V Iد ور2ل ( ,,aا/د د "V I
2او ؛
د " Iد (Pن ور 2 VIاو ( د ها ,د ه(zaa Lول ( د 5 !5
zaa #9/#ول؛
د " Iد > ( د ( 5aد ډ ا(Qو ر ( Uو
2و aون #؛
[ #7M X5د ه د ه(; Lل . #
% ٩ – ١٢ټ
د .اښ د \
]ها د ; او د ژو4و وړ ]ها ه 4د ز – هز.و( د
دو@ /ن
١٩٩Tل د aز ,او هز
و( د # 2-Pرو د uN I" (Pاو د
(
9و( ر د (2,ال ,W(# (Pل د 2-Pد Pا( Iر " Iد (uNار
ن ##
P ( # ,Kاو د ه,N ( $ن ت د Pړو ر ( ,Iو 2د ,ړو
uNد ( ا t# iQ3ر qور د .د ها ,او د Cد L1K" ,,aNد 2-P
د Pا( Rt# Iډ( ژر د م وړ qع و
[ .د د ر د Cد ,,aNاو ها,
#د ( ا L1K" iQ3ر د aز - ,هز(-و( دو ٢٠٠ Lل ( ,Nن (#
3
ورو :د,N 3ن : =VM
• د ها ,ر " 1KاNات ه 3 ( $و2؛
• رو Mاو >Qو 7 #س ر او د اz,3 UIو ،Vد ه(P $ن
او ورو ه V! $؛
1
http://www.legislationline.org/legislation.php?tid=99&lid=4845
http://www.coe.int/t/e/legal_affairs/legal_cooperation/combating_economic_crime_crime_standard_settings/Re
c_1997_13pdf
3
http://www.sudbih.gov.ba/files/docs/zakoni/en/BH_LAWON_PROTECTION_OF_WITNISSES_Conslisdated_text-pdf
2
322
• د ه $ها
# ,اښ ,7د او ( ه $هان د ژو!aو وړ د 2a
ه ا 5؛
• د و L5د ها ,ډ( #ه[ $رو او روM
:Kرو ,وژ3رل .ه د و L5ا?,ر()Qو((( ( Q(c3
)اود(( ر ا 5او د#رن oد ا Kو از(ب IR qNه$
ل او ( د #رن # La3 IP oل )د د ر
ا د و(و( ( اود(( و(! 7ر ًIRد "(P IVن a #
او ( # LWeوا 5او " # IVوړا( ,؛
• د #ر ,او د دUا د Xرت Mل اړ دو او و # ,د #رن oد ا Kو او
د 7 !U Uس ر "و( Lراو #د [ و ,د zaaو ,
و ه ( $د ها ,د ه( Lد zaaو 7و
[ اود " Iور
دور ,! ٣٠#ر دوام د " Lژ #وان ور.
د " @
د ,,aN Cا N95او رو 2#9 Mد > ,د ز
R, =; > # ,,
.cد R, 3د Pا( Iاو 23و ,د ,,aNر د!-و ! ,د Uا Lد Q{aو ا Xد
ا ١S 9Uا
اف aن د:
» (a ,,aNد !" ،VM3 ،VMاو رqرو 7 0ر د،
،tرو ،(3رو Mاو > Qو«.
,,aNد ( (!-a ,I,د »د رو – Mروا ,,aN ,ر د (!Va
د ١٠ – ١٢ 5a ( 7, #5 «Qټ aن د.
% ١٠ – ١٢ټ
د رو – Wروا @ ر د l(4د ) )(BRCT
ر Yر
:9 IRر د ر2aو ,د ,,aNاو د ه!5 $ا ,او و IR ,a ,(z,اQ3
.د Q> BRCTر: ،V,ور(, ( iر ! Vن د Cد !5 ,,aN
رو , ,او .د BRCTر [ # I # M V,او
,,aNاو ور[ #و ،ه ، $د ه $د ر23 ,و او !-و ،
و ,(z,او ( ,رو اړو,و I# ,س ,او . W5ه:9 $ر
اود ژو5, > ,ا ًX5 ،ه ,,aN $د ر2aو ,او ( ,رو زورز( #او
23و ,و L5او c(c3 ،2 a#او . W5د 7ر ه) $د BRCT
Kر3 (V,اړ د Q, ,,aNو 7 !IU #ر ر ا 2او ه<
اړو Z!5 ,د 3 # ,(V ,,aNږ و.,
323
اړ( 5 .2 -> Vر ,,aNد BRCTد ر V,د ,هف دا د
د ه $د ژو > ,ا( . ,a sد 7ر Kر V,د ,,aNد روM
او روا ,در! ر 7 Rtر ر { BRCT .د 3رازه< !5ر،,
(ل او > د ,,aNد #aاد3م ر 7ر ر ا .2
# IUرو ,,aN ,د ,هف ,7ډول د:
•
•
•
•
•
•
•
•
د ,,aNد رو 3د #aاUد 5ه: # $ر ور ،cدر!
ا(5 Qت وړا # c ,د ه $د روا LM ,د 7ز(ت 5او و ,؛
د ر2aو ,د ,,aNرو – Mا UIPاو ا – UIPاNد ,(Vد M
,ل؛
د اNد ر3و ,ر د ,,aNد uNا/د د ( 7 ,2ر ال؛
ډ ا( # Qد :9رو ورل او د ر ,در!؛
د را V,!#رو Mروا:K ,رو ,د 7ر ر؛
د ه $رو (3او aر3و ,ا( V #5 Qد د BRCTا #ر
د ،رل؛
BRCTاو د ه #5 $د # !
, ,,aNهP $أت ا 2د
#5 BRCTا/د و2؛
رو ,د ,د 7 ,tKر د IUهو او #W5د "s
ړول.
http://www.brct.org/index.php :
@ ا@ا
ت T F :او a6و
ه= ,,NاNات ( Pد و U iWV# #ا # Lوړا ,او د RM ,,aNق
اUد 2ا 5 ،د 7ر [ z5و ,ه= ( Pد و , [ 5a .
,7ډول دول د:
د ا
ر د _ Qد ا)ام Tوړا a6و
د 2-Pو, ( L5رو #7M ,2a Uد و ژو
,اښ و،
دو ( ,د ,RM :aد # ,5وړاV #2-I, ,/!V !5 ,ر 2او
( Nا د ه $د ر #زل و .2د # -!aد ! Vاو ,RMه!V
(2,ال :ر او د ,RM :aه !Vد ارو :ر دواړ دو # ,اPز ور د [
1
# ,/!V ,RM :aزل و.2
٠1د ز(ت !tت ر د د ب !ر= # Kا tPو ،2د Kد #7M ,2aد -, LtKا aن د.
324
5د 3دواړ و Reد ,/!Vد #زل Mاو Mود 2 it#د ،ه ( ( bه= د ژو ,
# M :aزل #) ,ه ( $د ) ECHRد ,RM :aر د ارو "(IV
د ژ د 2-Pد , #!IU ,,Nوژل ،(cد 3راز د ،VKوPان او د( iد
زاد ,RMاو د ر2aو ,او د (ب د # ,RMزل #اPز ,د [ .دو,
( د وړا
,م وا !5او د !5ا [ا ,او روا ر د #7M ,2a ( 2-P
د ه ډول 23و ,او (#د ارV#ب وړا ,د L,ور { a .ل
( ،د ! او روP 3ړ و د ځ " ! # LVM Vد Nرت د
cدو ه $ا او [ روا 23 ,RM :a #وL, ،2 ,
ورل # cد ه95 $ف ,,NاNا #او دUا واړول .د 3راز [
دو ( ,د ,RM :aد "و( ,اړ [ NاR ( i,رات و ورو (
د د [ V) ,Pرaړول( qد ,,NاNام , [ .,ر دو!5 ( ,
و!ا # (P # aر ,او دUاوو د »ړ ړو LM9Xو V,اواو دKع #
اPز ور.2
)Fور @}X (B
# X5د 2-Pاو و!ا 2و ,و ژ3رل ( > ( ا R,دو( ,
ډ( Lو د ا Vر د q aدUا و او Uا # LوړاqN . ,ن
( و2 ,ا [ 5ن !5اIب ( (!,ب 2او ( ( :K #ر
,7و,ل 3 ,a uN M #ر ډ ډ و ta ( IV" .2او
ا 5a a #,Vو او د " Iدا(و ډ( [ .2 zاو ر,ا7ن ( 7زم
ا,Vت و #RR"# ,او ر7 ,س ر 2او( د ا ,ا! !5
د # I ,اPاء 2 ,ا5 !a .ا ،دا s5ه= د !5هV!I
7 Rt# ,س ر 2او ( ( د و Pر ,او 7 Rt#س وا !5
#رن oد ه, ،N $اد ( ژ aډ ر . !t#د # X5 ,M 3ه$
هادو, ,ل cد 2-Pر Rt# s ,روان د .دا
ا( ( sد ,aN Cن ا Kو7 # ,9س ر و # ,د ه ,RM $
دKع و5 !a .2ا ( I Kو9ن وPد و ,و ،هP $د د ه ( $
a# Kاو ! Vزد 2و , iI5aو .د 3راز د ,aN Cن ( ا,Vت و,
U uN !5ا # Lوړا.2 ,
(7ا ; FLد ض qW
د ,RM :aه !Vد iaاI , (V(7ن او د ,RM :aر د ارو " # IVد
Uض 7 "aد د ب .2 ts K ١٣
د ,RM :aه !Vد ارو "U # IVض در(= اړخ ه= اPز ا اړو,
uNا !5و ،12دا ډول ( اVن VM3ز IV" 7 ,,
1
ECHR Article 15(1), http://echr.coe.int/ECHR/EN/HEADER/Basic+Text/The+European+on+human+Rightsand+its+protocols
325
اړو uN ,د ادو aاaو 7ر و 2او ( c# cد Cد! ,,aN
1
"uM IVر ا .2
د CW Yد lC ;X; 4
د # ! ,RM :aت ( (NHRIs) National Human Rights Institutionsډ(و
هادو ,د ،د ,RM :aد 23و ,د Cد R"#د3 ,ړ او د ه $د M
ر ر /! NHRIs .هادو( ,, /! ,د( [ cور #ه=
( Ombudsperson ( Ombudsmanد ,(Vد اور(و ادار ه= وا(P
.ن ه# $
د UدKع د Kاو ,د Uا Lد روا د, Kم ور ( [ ( ، 2د
,RM :aد Iن ,ر و .2د ,M9X NHRIsهاد . # !a#
[ هادو ,د 3ادار ( د7 #RR"# LM9X 5 7 Kس ر ،2
دا Mل [ ,رو RR"#ت (aد ( د 7 xa L(Vر وال .
[ ( د ه LM9X $دا ه= و د و!ال ځ ،او د ز,ا ,,د
" 1Kا د 23 ,RM :aو R"# ,و, .2رو هادو ,د 3ډول LM9X
( ,رو ادارو #ور 2و.
ه $هادو ,د # ! ,RM :aت د LM9X ( 3و ،ه 7 $
د ا Vر د ر!و ,ول ;= R,و .aدا Mل د (
Q,د Mر د ,ړو ##رو ,د ( وړ د 5 ،د ه R, $د ه $ر
# IV" a !IV#ورq ( . 2ع V 7د ,,NاNا# #
ر , ,7 ,و( NHIRs ،ا[ ه $و L5اq 7 !5ع د "IV
ا . !Kد ه= ه NHIRs uNد {! ,(Vاو د :a
23 ,RMو ،2 o:# ,ه 7 $اړو ,ادارو او ار
# ,,د Mاو K
ر د ، ,ر و NHIRs .2د "95 IVف دا !5 , LM9X
( !K ( 2Vزور ! :2ه $د ر 2#د دو ار
,,د ه# R, $
در,و و ,RM :a ،اUت 2او N !5ا ,د #9(t#ر Iاو .ه$
هادو NHIRs # ,وړ i 5a #د # ،د K ,RM :aهp
وPد او د M Uب ور ذه Lد ،ه! ( د NHIRsه< ز( (a #و.
د NHIRsر ر R, 5 7 -,د ا Vر ر ,وړ
,7 2ډول د ) ١١ – ١٢ټ(.
% ١١ – ١٢ټ
ا
ر ر Fا :د ]( د اور(و ; ; ;Xر
• ه< و,N ! 2ن د ,(Vد اور(و ادار ( #ت Pړو ه7 # $زم
,M9Xور # 2ه $و2ا د (2,ا ,ر ,اس ر و# .2
7ز د ,Nن د #9(t#ر ه< و #2-I, ,,N # 2د
ECHR Art. 36(2), ECHR Rule of Court, Rule 44.
326
1
,(Vد اور(و د ادارو P ,M9Xد د ،ډ ! ًX5 ،ه$
د ا Vر ,aد ر 5a ,ر .
• ا ##د 7س ر وړ Q,Vم Pړ # 2د ه , $ر د
95 5 5ف (aن د L(Vوړا ,ر ,و Pد و.
•
•
•
•
•
•
•
دا9 V(#ن Pړو ,د ( 2 ( # 5aړو # ,aWود ور # 2د
ه a $او ا,Vت 2د ه $و ,RM :aد 23و,
2 o# # #RR"#ا د ا Vر د ##ا #د .ه$
# #Uqژو ،,رو 3او ( L,ا #RR"# 2 iQ3د >
[ ور.2
د ,RM :a ( ¨R,د اUد ر د ا Vر ادارو #ر و# ،2
[( iVIو ،او ه.2 K9# $
د ,(Vد اور(و د ( ##ادار د ! رټ ( 5aد ا Vر اړ د
,RM :aد و Ltqاو ا Vر د ,(Vد اور(و د ##ړوا
(:#او .2 2-,[ # ,2
د ا Vر ر ;:د ,Nن #ارزو ,7 ,و # ,ډاډ ا 2ه $
! ,Nن د ,(Vد اور(و #ت Pړو ،ه c$Iاو د ,RM :aد
# ,5او ود ر (2,ال Rرات ا V .#Uد د ,Nن د
# LVM Ktر و 2او ! دا د رIن #وړا ، ,ه# $
ر و # 2د ,RM :aاUت او د ,(Vد اور(و د ##
7 ,M9Xزم اM9Xت راو .
د ,(Vد اور(و د ادار ( ##د ازو د ،R,و /او ,M9Xه !Vد
ا Vر د aر د زد ( 2و
ام Pړ .2
ا Vر د ,(Vد اور(و د ##د R,ه !Vد #!tاو 3ر
ر!و ,د W#د ر د دو اړQ5و I ،ا(Qو او (2,ا اړ(, La Vرو
هادو ,د ,(Vد ا ور(و ##هVIر و.2
UNDP/DCAF :د ا 5a Lر ,او ٢٠٠٧ ،R"#
http://www.dcaf.ch/publications/kms/details.cfm?Ing=en&id=27755&nav1=4
د Xد ]( ار.
[ هادو 5 ,ار
I
,,ر د د ا Vر R"# ,(V qو .2د د 3
U > # !IPم او ;:ر ( د د !5 ,(Vا ,,Iاv/ Q(-,
( ) ،c (PCCsد (دو ,وړ د.
د RR"# PCCsت او # ,,د " a V,2:a # {! (uN IVاو ه< !Vد R
, (aو د ":K # ,M9X IVر ,7و .,د ه ( ,, $د د د! iد #
او د ر! د ا9Xح ر ارز Lو V,و 5 ،ه 5 (a $دا اVن 7ور ,
2د 23 ,RM :aو 2 Kt # IV" V,او د ,,aNر د #وان 3
327
و ( .2ر IV" 3 L(V Iد ه $ه =I# !Vو١٢ – ١٢ .,
ټ د ( L(Vار
ن : (:# ,M9X
% ١٢ – ١٢ټ
د ا 4Tاو و( )4د Xد ](46اXF kن )(IPCC
د د !5 ,(Vا Iن ) (IPCCا !-,او و(! Qد 95ف د >
,(Vر و LVM IPCC . Lاو !5ا د .ه LM9X $
د ( ,(Vد ا د ,وړ ر!و q ,د ادUوو !{ و .2د 3راز ه$
و # ,(V Lد ر
اړ د "! ر! ور.
IPCCد د ,(Vد ا ,ادار !5اب او ,M9Xډول
RR"#ت 7ر وا 2 ## ،او ر ( ,و . # ،2د IPCCا!5 =!#ا
Iن د ,Nن اPز ,د ر ر و .2د #RR"# iRs IPCC
ډ( ز(ت iI5a LM9Xد او 7ډ( ,د Nار
وو،
و ,او ,رو دو او 7 # #!tس ر وU # IPCC 7 o ( .ض
و 2ور!t K #ت ,د ور 2او د د #RR"#د (,را, q
د.
د Xد ]( د 46اXF kن >.
• ه $د او 9P LVMد او !5ا IU #؛
• د Cد a ,,aNه 7ور L(V #و2؛
• د # , f5 L(Vرن .c
د Xد ]( د 46اXF kن _رو
• د = , ,(Vد ه ,(V $ر ر ا 5ا ,د ٢٠٠S
ل د ا( V 2د ،د ,a ,(V 3د زاړ =
ر د = , 5 .د ه ,(V $ر ر ا 5ا د
٢٠٠Sل د ا( , 2ورو د ه C $ه !Vد ٢٠٠Sل
د ا( د V {, 2را| #د.
م ]( د اور(و وړ د؟
د ,(Vد 7 IPCC = ,د ه Wار ) !#د د
ه $د ر W#او Rم # | #و( او د د q aد Uان {! L(V
و .2ه $د, 3ر ه= د:
• 5ص Wاران؛
• د VIرV,؛
328
• "! VI؛
• Nارداد ".i1K
د ]( Wډ( ا 6د i %ډول د:
•
•
•
•
,وړ ر!؛
¨tW#ل ( ,وړ !؛
zا او aادa؛
دو ر ( .LtK (P
د د ,(Vد ا95 LM9X ,ف7 IU !5 7 IPCC ،س ر
2او #RR"#و L(V , ( M ،2د ا Uان و او ,
و R .رات Cه W5 # IPCC (a W## $ور M 2
L(Vه= , #و :V ،
•
•
•
•
•
•
د I#س ورو د ګ C؛
,وړ #ا V> VKد > aد 5و؛
ه ه C ( $د Uژو > L 23 ( ,و؛
د ( Wار ا د و /و L5و! ر ا 5؛
د , utW#وړ ر! د ادUو Xرت ؛
ه $ادUو وا( :د ( Wار د د ,و ( L5ډ( 23و,
# (a " ,,N 2ر ,7 ,و,ل .
IPCCد 3راز د "! ر a R, =; ,ه! L(V ( -, $
– د #د »ر,ب« R,و( a.cد 7 IPCCد د ه( $
اNام U qض 3 #ږ و ,د , #RR"#وړا 2 Q(,د ( د ,(Vد
و هU !Vض و 2د : # -!a
• =I#و2 , LWe L(V ( ,؛
• د L(Vد Weاړ #2-I,ر وا!5؛
• W5 # V, L(Vور ډ ډ و2؛
• د "! و د !Kر! 2 , Rt#؛
• د #RR"#د ,و ,ه!t K !Vت ور.2 ,
, ,,aN #ر ن ه= 5 Mاړو ,(V ,وړا .2 ,ه ه $
( ( Cډول ا iQ3و .د V, L(V 3ا ،د ( Cه
و C ،د د!5 ( -! o 5ان و.
http://www.ipcc.gov.uk :
329
د ;XF ;CCL
دو ( ,د ,RM :aد 23و ,ه !Vد #RR"#ر ,,Iو> 5 .د 23و,
د ه $د t#اQ3ب ( "ود و V .د م ( Iن هVIر
:9د ه ډول
و ،د > ,ز (a ,,د Iن د هVIر ا(© ً ،2 ts
23و ,ر د Iن د #RR"#د ،د Iن Pړ ،Lد ها ,د اuMر ر د Iن
( ،,M9Xاو و(? Uم "X uرت او ( د ه ډول R ,,
دا د ,RM :aد 23و ,ول ,,N q ,اNام وI ( . ,ن
( دو LM9Xو (ا[ ر و 2او د د LM9Xو LVM ,د
م اNام !Qم او v!Vو
.
د د ( ز
ن ;] ; .
د CW Yر
•
•
•
•
د ,RM :aد 23و ,ه uNور او د Nراوړ او W #
د 9/#ت ( رو V,روا (2 V؛
د ,RM :aد ارو( " IVاو د !-و ! ,د ,RM :aد 2#ون د ار
,
وړا ,د در(= اړخ د ا !5ر 7ر اوار 2؛
د uN # (NHRIs) ## ! ,RM :aوړا 2 ,او د اړو uN ,ر
1Iاو [2-,و #!tور NHRIsو2؛
اPز و او #و ! uN Vد #!t 1I
ور د " -! IVاو.
ه 7 F% @ ; %
•
•
•
•
•
•
#ا,Vت و او ا(© اPز ور 2د ,Nن اړ :ر #دKو ( ,ادار
Pړ 2؛
د : ,,N # ,,aN Cر او #) 2 Iو ،ا Wد اړو,
زن د LM9Xاو ;رت اس(؛
د ها ,د [ د !tر ه< و2؛
,,aNو ها # ,رو Mاو ا N95ور2؛
#اPز او اVن و ,,NدUاوو د ر ه #وروړا ,؛
د ,RM :aد 23و # ,,aN ,ا N95او روa Mا.2 a
د @ن د ا[ ;WZر ه و7
• د ا Vر د د(IاVM V#ا ر د ( ,,Nت د Pړو 5
راو7ړ ؛
• د (2,ا tرو = ,د #!IUاو ر!و ,د Ktر راو7ړ او د
ه Ws# $و ور؛
330
•
•
•
•
د ا Vر ر ،,رو او ر!و ,د ) LPد ,ر( او ? د
و RMق( م و,؛
د uNء د !5اب د وړ #د اNا ! #و2؛
:ر #و و ,وا !5هف ,Nن ،او ر!و ,د ا#M9X
راو د:
د ر2aو: qر د ا5ر و#ل ) xa (OP-CATد ! ,Q,V
Pړو و z,وا!5
د ا Vر د ر ,او M #!IUد اړو,و #Uqا;را7 #س
ر .2
331
332
١٣
K
AMREI MÜLLER
(ا7 ړولE دوL;د ا
333
334
Amrei Müller
١٣
(7ا
د ا;Lدو Eړول
# -,و ( ,!Kدو ,و :ر Lاو هVIر د > ,د ز ,,د
(aب ر اه # LIا Vر د LK/او Mب ور iIا5
.2د : v! 5aر ,د !R /و ,ر وPد .د ( ،
# -!a
:ر Lدا د د ( > ,زن ه ( I 3Iور, #Uq #رو
Pړو #د ا #M9Xر ( LC[5را| 2 #؛ ډ ا(Qو ر :ر7 L
( [q 2-,ع د V!5 Uد ه او s #!tړ 2؛ رIن
:ر 7 Lد 5aو 2د رIن اړو {I ,د ر ,د,
WRt# # P؛ : LVMر Lا ,aد /,ذ ,
و .2د 5هاد Mو ;a ,د :رP Lړول او (2,ا tK sل IU ,
!C3 ( 2,د UN .د :Kر او د :Kر ( [
د > ,ز/, 5 s ! 7 ,,ذ او د W5و ا#و Nرت وړ
.2
د ا Vر ر ,او #M9Xد > ,د 5ز (a ,,د :ر ,د Pړو
ر ز(ر و aاو (2,ا $aړو د ا"#دوP ,ړ V[ ،2د 3ډول :ر ,د
> ,د زن : # 3و LUور اود ,tKا Q3ز( .#هIاراز دا
:ر 7 ,د > ,ز ,,د Q{aود و .2دا
دا Mل د د 7ر ه, $رو ز# V( a# 5 ,,
وو( 7ر {ر د a .د د > ,د زن د در(? ,د وړ #او د IU
او د ( ټ د Pړو (2, Rا ز: ,,ر ,ه ( # $ډول
" L1Kه= ور . 5aه 5a ,tK $ا ( 5 5ا Vر,a
د د(Iا V#ر ,ود د ،ا د > ,ز ,,او د ه/! ia $
ډو[ ,رو او 2و ) 2ا Wدا (ل ر ه= اړ م
335
د > ,اړو ,زن (، LtK؛ :ر 7 ,د دا [رو s5د
»
{ zد cدو« 7ر .( ? w ( #
د T4و 4د Y
}X CW Yر/
د T4و 4د ;7ون د ار.ن }X
١١ Vاو ,!K ١Sوو( ل ،ه دو c# c Lد (2, ( ,RM :aال 2#ون
2 (#د 1.د ,RM :aد (2,ا 2#و ! ,,ل ا ا Vر ,aد
د(Iا V#ر ,ود .د ,RM :aد2# 3وWU ,,رت د :د ! Vاو
,RMه(2, !Vال :ر ) ،(ICCPRد ر2aو : qر ) (CATاو د ه $ا5ر
و#ل ) ،(OP-CATد ? qد ¨tW#د > ډو ? ,وړ :ر )،(CEDAW
د ,اد او #د > ډو ,د ? وړو :ر ) (ICERDاو د ,د ,RM
:ر ).(CRC
د ,RM :aد ه (2,ال 2#ون ,7د رهI
{I ( ,رل د د ه ! $ل
ور 2.ه $دو ,اړو2# ,و7 ( ,,س v!V ،2 Zد و L5و L5د ه $د
Ws#ه, !Vړو 5 # {Iرټ وا 3.د 3ر> (a ,د اړو2# ,ون د Ws#
ر د ,ل ( اNا ،,,N #ادار (uN ،او د اړو!t ,ت او د 7ر
را| 2 (:# Q, #ا 4.ورو ه {I $دو ر>7 ,س #
راوړل ،ه $د 2#و ,,د 23و دو ,ازو Cاو zاو . "a
ه $ورو 1M9 5 {Iت او د
¥(,و او دو # ,ر #د
5
اړو2# ,و Ws# ,,اM9Xت را| .2 #
> Iدا P ,Q,Vړ 2د ه7 $ر ه 7 $د !-و ! ,د ,رو
ادارو VM3 ،ز #UWs ،0 I!U ،,,او د > ,د وړو $aړو ? (a
!tت 7س #راوړ و
ر #ا,از د اړو ,دو Lرټ ر و7ړ د او
LUNوړ د .د > ,زن د ا Vر ا ( د ه $د ,د ,RM :aد
23و ,ه!t # !Vت ا5ر 7د!t 3ت د :a
,RMر د !-و !I U ,ر ) (OHCHRد # Kوا .د 3د LRRM Kد
W i, -1د ,RM :aا(2, #ال 2#و K, ,,د ،ه $ا5ر و ,#ه= دي :د ! Vاو ,RMه!V
(2,ال :ر او د ه $دو ا5ر و :,#د اNدQ> ،و او Kه ,RM -ه(2, !Vال :ر؛ د ,اد او #د
> ډو ,د ? وړ :ر؛ د رaړو : qر او د ه $اMر و,#؛ د ? qد ه ډول ¨tW#د ? وړو
:ر؛ د ,د : ,RMر او د ه $دو ا5ر و,#؛ د > zوال ر
ا ,او د ه $د ر ,د 23و د ,RM #
ه(2, !Vال :ر؛ او د !tاو atد ,RMد : # ,5ر او د ه $ا5ر و#ل> .ل د(2, 3ال 2#و ,,د !-و
! ,د ,RM :aد I Uر اhttp://www2.ohchr.org/english/law/index.htm : 7, Y ,,
-2د !-و! ,د 2#ون د ار
ن د = د ر ! ه !Vد ز( #!t #ر 7د !-و ! ,د 2#ون د ار
Y ,,
و
رhttp://www.ohchr.org/EN/HRBodies/Pages/HumanRightsBodies.aspx :
-3د دو ,د رټ ور د ,/!Vاو د 2#ون د ار
ن د = ه !Vد ز(ت !tت ر د OHCHRد #!tد(Y I
و
رhttp://www2.ohchr.org/english/bodies/docs/OHCHR-FactSheet30.pdf :
! -4دو 5 ,ر> ،V ,ه (a $ه7 $رو ,م و ,د 2#ون د > ار
5 ,,ا Xدر د .د
2#ون ار
,,و L5و7 !5 L5رو . , ,د اړ ( ورو 7ر # ,د : 9 ,7 ,
Compilation of Guidelines on the Form and Content of Reports to be submitted by States Parties to International
Human Rights Treaties, UN Doc.HRI/GEN/2/Rev.4, 21 May 2007.
-5د > دو ,د ر> ,ه !Vورو 159ت 7د 2#ون د ار
,,د Databaseاړ د Y OHCHR
وhttp://tb.ohchr.org/default.aspx :
336
,RM :aه !Vد !-و ! ,د 2#ون د ار
,,د دار:,7ء 1. LMد 2#ون a 23
Nد اړو ,دو Lازو د ه xa #!t !(a $د > ,
ز ,,ا ور2ل و 2او 23و دو # ,د 2#ون د ار
,,ر ا
د > ,د ز ,,ا د 7 #!t !(aر W5ور2ا , .
!5اړو,و هادو ,د ا م ,ا د > ,د ز,,
(2, 3ال ر LIا 2او aRد ا Vر د د(Iا Z#و و
ه< و.
! د > ,ز3 ,,اړ د 2#ون اړو ,ار
!t (a # ,,ت ور ،cه(a $
دا ډاډ ور 2د!t 3ت اړو2# ,ون [2V,و ,RMر اړ !t 2.ت د
ه $ا ال cد ه $د M a#ر اړ .,د ا Vر د ه اړو,
qع ه !Vد > ,د ز!t ,,ت د !-و ! ,د 2#ون ار
! # ,,د
2#ون د tور ,او ا Xد " LRas#د ا Vر د ،ر!و ,او Nا,
ه{
، !Vر د a .د د > ,ز (a ,,ډاډ ور 2د ه$
!tت ر او VI #ا,از tروa ,ا aد .د > ,ز ,,د 3راز
7د #!t 3ه $ر ه= ورز( -, 2 #ا د ا
Vر ,Iا را| #او د (2, ,RM :aا tرو ,ه2 c$Iا
.د > ,د ز ,,ا ور2ل !tت د Nو ،ه د 2#ون د
ار
ن 7 # 23د ا Vر ا 23و ,و Pد 2#ون د 23و
دو ,ا ز Mب ور C #او ه7 # $ر ,و # 2اړو 5a ,
3
اM9Xت را| .2 #
% ١ – ١٣ټ
د XE.ن د Wbز
ن »د CW Yد ;
4:او و )« \ا د T4و
4د Q( ; >F CW Yرټ
٢٠٠٧ل د Pن ( (a 0 VM3ب د ,RM :aد {I
م ه $زورز( # #راواړاو د ,Nن د اPا} روا ا #ر ؤ او د ICCPRد
او ٩د 95ف ( 2 IUد.
د # z,3 ٩١ !5څ د {I ,RM :aد Pن رټ 3#ر ,7و .,د »:a
,RMد #!tاو و , «Q ,د Pن , 0 VM3ړ هاد د
-1د ا Vر اړ WU I I; > #رت د :د I ,RM :aد Ws# ICCPRر؛ د ر2aو I qد
د Ws# CATر؛ او د ? qد ¨tW#د > ډو ,د ? وړ Iد Ws# CEDAWر.
7ً It -2د > ,د ز ,,ر 3ر و د !-و ! ,د 2#ون ار
!t (a # ,,ت وړا,
# ،2د 7ر د {Iد رټ ور 7ر[ ,ن 2؛ د اړ د3
# Wا tPو:2
Compilation of Guidelines on the Form and Content of Reports to be submitted by States Parties to International
Human Rights Treaties, UN Doc.HRI/GEN/2/Rev.4, 21 May 2007.
-3د ه !Vد !-و ! ,د ,RM :aد 2#ون ار # ,,ر> -, ,ال ا ،د ز( #!t #ر د > ,
ز 7 ,,د OHCHRا Y ,,و
ر ( , www.ohchr.org :دا Yو
ر:
Bayefsky, Ann F, How to Complain to the UN Human Rights Treaty System, Martinus Nijhoff Publishers, The
Hague, 2002
337
,RM :aد و Ltqه (a ( !Vرټ وړا 2 ,ه $د ,رو }! aد
,Nن د اPا} روا ا# «#!IU X5» # X5 a ،څ او ز,ا ,,
, #
# (#و.
د ,RM :aد {Iد د (! د Pن LVMو 3ل د
»,Nن د اPا} را ا د زورز( #د > ډو ,د ر د > -اNا7 #س
ر a .2د ه {I $د [ ( ,دو ,و 2د Pن (a LVM
زورز( # #د >C Vد ( 5وا.!5
:د » ,RM :aد #!tاو و7 # «Q ,س ر د د 3ا7 Y ,,ر iVIد:
http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrc/docs/ngos/hridcgeorgia.pdf
د Pن ه !Vد ,RM :aد {Iد !( #1M9د: 7, Y 3
http://daccessdds.un.org/doc/UNDOC/GEN/G07/453/20/PDF/GO745320.pdf?OPenElement
د > ,زن Kا,از aو ،هP 7 $ا ! #د
ه $د دو Lرټ 3 ,aر / ،cو 2او د z,3 Iو 5aوا .!5د ,
> ه زن 7د ,ار # V,د z,3 Iو zون و 1 .2ه$
هIا راز د 2#ون د ار
23 ,,و د 7 ,ر ډ( tKل . 7a R,د 2#ون
ار
,,د > ,ز # ,,د z,3 !5و #څ ( د !5ر z,3و V
و L5ور !t # z #ت وړا 2 .2 ,د > ,ز ,,د ا
Vر اړ د 7 o# ( ,RM :aد z,3و 5a
وا 2 1, 5 ،!5او د 23 Iو #د 7 Mر وړا Q(,و 3 .2د 2#ون د ار
ن (
23Iه= د > ,ز 3 ,,ر # Iد 3ډوډ ( , Wر وL5
ر.
د > ,ز ,,د ا Vر د د(Iا Z#اړو L5a ,tK ,د 7
د 5 Iا Xدر ورو (,د 5رد ( # xaر وا .!5د
# -!aه 7 $ه $د NRMد دKع ,(Iر وا !5او (
LVMد د 3ر اړ د ا Vر د ه ( !Vد(ګ 7ر وا .د
ره ,د ( ,ل (2,ال ار
ن 5ا Xدر LRRM ¥(,د > ,د
ز, # ,tK ,,ره= LM9Xور او د دول د ه $ا Q3ز(.#
د 3راز د > ,ز 7 ,,ر ,و 2د ا Vر د او
Nا ,اړ د 2#ون د ار
,,ر د دو5 ,ا cRWs#او 7د ه $د
Ws# , ( Ws#ه # I #a !Vرټ ور,VM #a 7 I .2
I#س و ,او ه !5 $د,و 2 P #او ( د را V,!#د # z,3څ ه$
ورU a #ان #2-I, ( ,/!V !5 2و 2د.
-1د > ,ه $ز3 ,,اړ د 2#ون د ار
ن z,3و د ,ار z
# V,ون و (a ،2د اړو I ,
دار:,7ء د 3و 2ور #اPز ,ور.2
-2د 2#ون ډ( ار
z,3 ,,و Vر ډ Pړو ،د #څ د 23 Iد ه "a !V
اړو ,دوq z,3 Lع W5 ,aو.
-3د Iد ,3و د ; , Laeل و( ر د OHCHRا Y ,,و
ر:
http://www.ochchr.org/EN/NewsEvent/Pages/Meetings.aspx
338
د CW Yد ;7ون د ار .د ; qCLو
د ر2aو I qاو د ? qد ,utW#د > ډو ,د ? وړ ! I
CEDAW ( CATو ,RMد 23و ,ه Vد اIUد وړ !tت 7س
#راوړ 7I ،د #RR"#ر 7 IUس ر .د 7It I 3د > ,د
ز ,,د 3ډول !tت . 7 #د د xa #!t 3او د 2#ون د اړو23 ,
دو Lا 7 I RKد 23!5و ( # ( i#و
Iر ( #اIUد !{
7س ر 1 .2د د #a , R"# 3د ر # {Iرټ ورل {I .c
5وار ه 3 $ر او 7زم W#او aد 2#ون 23دو!5 # L
ر وړا 2 . ,د 3ر ډ( !/د او اړو ,هاد د ,RM :a
V#Iاو ,رو 23 X5و[ # ,اب ور ،د ه !IP $ه23 $و ,ه= !
د د ا Vر ا #د , .د و Pد ه Ws# $د ا Vر د
د(Iا Z#ر ( Kق اtد ; Iو! د.
% ٢ – ١٣ټ
د » Agustin Pro Juarezد ; «)
CW Yد
Wb ( X
ز
ن (ب د ر7و _ ( \ >Fو X
; Qbد ر7و د
% j;FXر 4%اد ] " ه 4او .و( pو.7
١٩٩٨ل د » Agustin Pro Juarezد ,7 , # «Q ,RM :aد ( VV
VM 3زن ) (PRODHد ر2aو / ( # {I qرټ #د Uان » ,7
VVد 5 ## VMا د ١٩٩٧ل د ا( ١٩٩٨ #ل # WI
زور ز( #او 23و «,واو .د 3رټ PRODHادو او اه
VV 2ر2aول IU # Z#Iد او {Iو 3
د 7 R"# 5aس ر .2ه {I $د!t 3ت د اWUر وړ و
او د ر2aول
: qر د ٢٠د ( 7 #RR"#س ر .2د VVد LVMا RKه$
5 {Iدو , 23ړ هاد د ٢٠٠١ل د ا
Lاو WIوال.
د , !5و L5د 23 {Iو د > ,ز ,,ول .د 23 {Iو
W5 !5و PRODHه!t $ت د 23 {Iو #ور2ل VVد
V#Iر2aو ( و(و( .د!t 3ت WUرت ؤQ ,,N :اء د ه$
Wارا L, ,ر2aو ( 7س ر (P ،2دو د ر2aو
7س #را !3اه ،د ,روزل ( او [ Wارا ,ه !Vاه او د
ر,ا د Wfد !5 ,اب ه!t !Vت .د ,ړ ,زن ا ور2
!tت د ه !# #!t $او 2:aل ل د VVد ! او Iا(Qو :a
,RMد ،,,Iد اد ,,aN ( Uاو د ه $د !5ا ,د ;د ,#او VMروا
ا ور2ا ل.
د PRODHا ور2ا ( #!tد {Iه $ر ز( #و 2
1
Art.8OP-CEDAW; Art.20 (3)CAT; and CAT (2002): Rules of Procedure of the Committee against Torture. UN
DOC.CAT/C/3/Rev.4,9 August2002, rule 80.
> -2و " د 5 .ر ا ، zaaا Wد اړو 23 ,دو Lا. LRK
339
# رI د. ورل# LVM VV ورو د, !5 ( هاد
.2 ! ډIU ر د3 د-, ,= وI# LVM VV [اب د
( ر3ال رو, [ د ر# 2 و3 «, ډاا,RM :a» دLVM 9
N د-, ,و2a او ر2 a( ارز,! وVو ه2a د ر-, وروز,ه
. راوړ
! رټ اوV هVV ا د5 I د د٢٠ ر د: q وو2a د ر،I q ړوa د ر:
. [ابLVM دVV د
UN Doc.CAT/C/75, 2003, available at
http://daccessdds.un.org/doc/UNDOC/GEN/GO3/421/02/PDF/GO342102.pdf?OpenElment
رV د ا,, > ز, د، ټ ل و١٢ – ١٣ -,
ر دV ړ, (ب دa 7 س7 #Uq و,RM :a اړ د
(د و7 $ ه.2ر وVI(ا وو ه2, رZ#اI(د
R"# ( ! .[
و7 ?(
!ت وا م ( د ( اوt # I
و د هاد د23 I د7 ,, > ز, د، ر وال7 ( R"# ( 3( (د و دa > زن, د5 . و
رL5 و,
$ ه، 2!ت ورt ور وړa دI ر (ا7 L5 و$ او و(? ه
( 1 .ت وWe C و د2a د رL دو23 ون2#
د# !ت رt
,, ا3 ر, دا, 5 ، وU اد,و2a رZ#I ا دL5 و$ هR"#
.رت وX اQ ، وV ( R"# ،,!و
]راCW Y د4
وT4
د
[ نI د,! و-! ! دV ه,RM :a را د,RM :a د,! و-! د
LM9X ? ار
ن د اوI!5 ( | # ,VM د, د,! و-! د، دV,,
3 را د,RM :a د.2 و# (و زادQ{a او,RM :a > دs IU ,RM :a دV ،, و#
# Ltq و,و23 د,RM :a د7 راز
2
.2ا ر ر و,I د$ د ه7 او,uR, Z#I
" د د اa څ# وz,3 د را د,RM :a ت دUq $ډ( ه
# I1 را,RM :a راز د3 د. او د ا ر اړ درد,ر د رV
د، ه= ار# ,اU او اI" ("اX ،I" (uN 3 V #Uq ر, [
؛LاU R,!؛ اaR q مQ(ور# دL5 وiU او ود او# (و زادQ{a او,RM :a
څ د# وz,3 I1 ! در5 او ه ل د، در ل7 ف95 5 !5 او زور او د
( د وړLtq و,RM :a اړ دL راز د ه دو3 را د3.درولX و2V(
# ,و2a رZ#I L دو23 ( وCAT ، !( 2 R"# 5 د.a (١ ) دI! CAT د-1
SS I !IV# ،z,3 T٨ ،LWe I! رW اIU د. رټI q و2a د ر:CAT (2003) : دا ه= و
ر/s .(وا
Add.1, UN Doc. A/58/44/Add.1 2003, para.39. ،
2V( /٢T١ :#I( ل د اا( د٢٠٠ ! دW اIU و ! دV-! د/s !V هLM9X 2:a د را د,RM :a د-2
http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrcouncil/docs/A.RES.60251_En.pdf:2 ts
: و
رY 3اء ر دP اz,3 c د را د ورو,RM :a د-3
http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrcouncil/6ssision/index.htm
340
,و دو23 رت دX # او د اړ,= وI# او2 درX 2V( LM9X و
# I1 را,RM :a د5 د ورو و1 .2 ( داz,3 2-,[ 3 د د2 ړP ,I, !/# 2 ( د ر,a Ltq(ال و2, د,RM :a د
,7 مQ,V د# 2.L5 ر وا# L ( ل د ا٢٠٠٨ [ ر ( د2
،L دو, د اړو#!t $ د هLtq و,RM :a دL دو23را ده
ړو$a رو, > د, او د,, زVM 3 ،## ! ,RM :a د،OHCHR
.2 ،c , وړا#ا ور5 7 د5 د#Uq ,ر د رV د ا,, ز$ > ه, د
L دو, د اړو7 او2ون وz
وz,3X5 ( I1 د را,RM :a > , د.2 , وړا#!ت ورt !Vر د هV اړ د ا,RM :a د
# ا5 رV د ا,و23 :a $رو د ه7 /! د7 ,,ز
# c#( ز,ور:K ,a ,ر دو7 د.2 و,وzaa s (ا2, ، د
ونz
ون د ار
ن و د2# د5 .2 س ر7 Z#اI(ر دV د ا
vN #ر: را د ( ډولQ> د اوN( اa ,, > ز, ف د95
(ا2, د را د,RM :a و ( دz,3 دU $ د ه$ هV 2 س7#
3
.2ون وz
,Q,V
ab F|
د ]راCW Y د
د,RM :a د7 vN #ر: ECOSOC زنVM3
, وړا,,a V xa 2V( 4 ١٩١/٣١ دECOSOC د# z,3 ,را اړو
د را,RM :a د2 , وړا,,a ("# اړ3 ر, زVM3 د.2
, وړا# وا5a > z,3 ء د:,7 را دارا$ د ه.5د دP ,رو7 Y ,,ا
2-,[ ( 7 ,,a ,, > د ز, د،## د.:( وو,,a و او2V( را$ او ( د ه2 ور#W5 "a د را د,RM :a د,a عq
,RM :a ر د ادارو ا دV د ا7 دا.2 [ ا# ,II#
.2 و وZ#اI(ر دV $د او د هc V> د# ,و23
= 2V( د٠/٢T١ W اIU و ! د-! د. [ن و2#9 5a I(و د در23 !5 ( دa را، د د ر ر-1
.ړ دP را3 د$را
اف و
ر د ه
: 7, Y 3 و
ر د2V( T/١ د را,RM :a ر د#!t #( د ز-2
http://ap.ohchr.org/documents/E/HRC/resolutions/A.HRC_RES_5_1_doc
> , و دYW( و-, د,! و-! رو ر دQ> د اوN د ا-3
#ر: ECOSOC و روQ> د اوN ا7 -, ,,ز
http://www.un.org/esa/coordination/ngo/ :ً و
ر/s .2 اvN
|# ,, زVM3 د را او د,RM :a دt# لX ا$ ه2V( 3 د-4
: ! Y 3 د2V( ECOSOC د. ر-> ,a V(اړ
http://www.un.org/documens/ecosc/res/1996/ecosoc/res/1996-31.htm
: وY 3 د7 ,رو7 ر,وQ(,"( وړا# د
http://www2.ohchr.org7english/bodies/hrcouncil/docs/6session/hrc6guidlinesng
o.doc
: وY د7 ,ر7 3 د- 5
http://www.2ohchr.org/english/bodies/hrcouncil/docs/6session/hrc6guidelinesngo.doc
341
ه VM3 $ز ,,د : ECOSOCر ، vN #ه= 7د !5
ز ,ازو #د ,RM :aد را z,3و د zون اPز وا .!5د د Rر ه$
(aد zون د اPز Zوا ه $د VM 3ز ,,ر د ,RM :aد
را ه !Vو( !t Yت و 1.ه VM3 $ز ,,د zون اPز ور#
7 ،د # z,3څ /ه ,,aوړا ،2 ,از z,3دا( ،2د
دو ,ازو "aاو W5و 2او د ( 2Vد و z,وا .!5دا د > ,د
ز,,ر د ا Vر در - !} ,د ډ( Nد ( (2,ا
!5 z,3اU C(,ان a .2د z,3 ،د ( > , I Bد
ز ,,او ,رو $aړو وا د ه1Iو ز!5 ،,,ا ره ,اود ,رو هادو,
د VMروا |#د ( VWرو ,ر a Nاaو.
د دورا (7ا )
a.ون
(2,ا دورا (UPR) ,د ,RM :aد را 7 #روQ,V # ,7 ,م د
د ه7 $ر د > ,ز !5 7 ,,ا C(,د ا Vر د
ه .2 !Vد د Q,Vم هف دا د د > ,ز N # ,,ور# 2
,7 #هاد ه!t !Vت ور .2د اړ د ,RM :aرا د ورو
و ,5د VM3ز ,,ر ( (دا7 [ Lر ,د UPRد Q,Vم
2
اړ fح او 2 (#ل د را و(. 7, YW
د( 3دا Lد UPRد Q,Vم د ه ,Kه !Vارز Lوړ !t 1Iت Pد د.
aد د (2,ال دورا ,ه !Vد ,RM :aرا ( V C(aه= ،
!t #ت ال ا 3 .م د د > ,ز ,,د (2,ا دورا,
او !{ هت zون و 2م د ,RM :aد را د ر ډ ا > .c
د > ,ز3 ,,اړ د هت zون و (a ،د ,RM :aد
را و( # YWو L5و L5ا tPو V[ .2د 3هت P ,ړ او Q,Vم (
,$#و ( و.
د ] CW Yرا د 7Tiو ه; د د ز
هFر
د > ,ز ! !5 ,,ا Vرو ,د(Iا # Z#ود ور د 3راز
7د ,RM :aرا 2-,[ #و ه[ ,#ن #وړ "( iا .2
9د ,RM :aد Iن د ,RM :aد او را v!5ؤ،
[ 2-,ه ,#اً X
7د ( ,درد #د ,RM :aد و {! Ltqو ،2ور او 7ز
Pړ ل او ً It
:ر ور 2او ( [ 2V,هاد د ,RM :aد و Ltqه !Vرټ ور 2او
5ر 4 .2د [2-,و ه ,#ر ٣ – ١٣ټ درج د # X5ه$
http://www2.ohcchr.org/english/bodies/hrcouncil/ngo.htm - 1
-2د7 3رو ,د و(: 7, YW
http://www2.ohchr.org/english/bodies/hrecouncil/upr/noteNGO_041007.htm
# -3او ري ) ،(٢٠٠٨دا civilsocietyunit@ohchr.org : C(a
-4د2V,[ 3و ه 2V,[ ,#رټ ور ،V,از!5 ،ا رهن او ر ډ ه= ! د.
342
د$ د ه., ر اړ#M9X او ا,ر رV د ا, ر اړ و#Uq
ت,7 = ه$ هY ,, ا,ت ا اړو9/# اړ ز(ت,M9X
. و، دKt
ټ% ٣ – ١٣
د ز
د ا
ر% ; ه7Ti د ]راCW Y د
7 ړE /رY
'
)b ] ( ا، د/6 ر
,M9X Uq ,# ه2-,[
: =! هaR q مQ(ور# دL5 وiU V, رټ ور2-,[ !V ه# د ود او,RM :a د
http://www2.ohchr.org/english/issues/terrorism/rapporteur/srchr.htm
:V, رټ ور2-,[ q اQ ( R"# ! او,,ا3 اوIMa رو, و او2aد ر
http://www2.ohchr.org/english/issues/terrorism/rapporteur/index.htm
:ر( اړ ر ډK
N د
http://www2.ohchr.org/english/issues/detention/rapporteur/index.htm
:در ل7 ف95 5 !5 ( دWP د
http://www2.ohchr.org/english/issues/disappearances/index.htm
:V, رټ ور2-,[ !V ه,اU اN ( IV" وz ،("اX د
http://www2.ohchr.org/english/issues/execuations/index.htm
V,! رټ ورV او ود ه# د,RM ن د زاد دa او1, د
http://www2.ohchr.org/english/issues/opinien/index.htm
, وو2-,[ ,M9X s د هاد
7, Y 3 و دLM9X s د ها دL;K ,#و ه2V,[ د
http://www2.ohchr.org/english/bodies/spesial/countries.htm
دPر ر و7 /! 2 # -, ,( او ر,! د5 ,# ه2-,[ دا
هاد, وا؛ اړوZ !Vع هq د ه# ,VM 7 $ ه.
$ ه,tK 3؛ د2 ر5 ,> ر,a #Uq " وړa ؛ د2 و,
:a ر# ر ا دV او د ا2 ړs د هوV!5 د7
7 راز3 د,# ه2-,[ .2 zaa # ,a ,RM :a لI ,و23 ,RM
7 ,, > ز, او د2 Mf ,ر7 !Vا ه-, د ر د
اووQ ( , !و,,ا3 ،IMa ر و, و او2a
د ر# -!a د.2د و/ ا$ ه
> د, ا د2 درX رIU V, رټ ور2-,[ !V ه
. دL5a روز, د,/N# ( او,,ا,د و د ز/ ا# ا, ز$ه
2:a ,, زVM3 !ا5 دLMq ر و3د
$ ده.س ر و7 ، د# (نa ن,, ا,([ $ او ه,(a > #
( # ! ول ه# ه= د,وQ ! د در3رو, ,! د رواIP
1
.c ! ډول,
: ! Y 3 ر دV, رټ ور2V,[ ! دVو ه2a د ر-1
http://www2.ojchr.org7english/issues/docs/recommendations.doc
343
اړ( ل ( ;F
! [ 2-,ه ,#د ,RM :aد 23و ,د ادUوو ه Vد aوروړ !tت 7#
،2ه 7I 7 $د 7 OHCHRر I# LVMس و ,او د ادUو
ه !Vد و LMqاو W#و 3و 2او د 3راز د او !{ اNا7 #س ر
.2د > ,ز ,,ا اړو ,a #Uq ,ر ا د ,RM :aد
23و ,د ادUوو ه !Vد!t 3ت ا5ر 2-,[ 7 ،هت
( #وړا 1.2 ,د [ 2-,هت ه< د اړ#وړ iI5a LM9Xو ا
اړو C ( uN ,د ,RM :aد 23و ,و .,ه $د اړ د اړو ,دو L
روا I# # IRس ,او ! !5ر> , W5 #UWs ( ,
د qع او 7س #را[ !3ا ,a ,aرټ ور .د [2-,و ه ,#و(( ,I, YW
Kر د ه $ا/د VM3ز 2-,[ 7 ,,هت
2
I#س و,
هاد \
( [ LM9X 2-,و 7 V,د ( هاد روا و3اړ 2V,[ #
رټ ور # V,د ( ,اPز ور ! .2د1 ( 3ر 2 7#ا ،
[ LM9X 2-,و V,هت 7د 3هاد د ,RM :aد و Ltqد !{
ر ,و ،2ا WهM $ودو ! ,Nن اPز ور .د > ,ز,,
7د LM9X 3و V,هت ( #دو ,و , ,([ 2
و 2او ه 3Iراز هQ, $و W5و.
د > ,ز LM9X 2-,[ V , 7 ,,و V,هت
#د ا C(,وړ #Uqه!t !Vت ور ! # ،2ه I $ا(Qو او "!
روا و( دا Uqت ور sح .2د > ,ز 7 ,,
[ LM9X 2-,و V,هت هاد د ,و L5و
ر )(
ا(© 5هاد ور #اPز ور ،2 ,در(= هاد ( او هIاراز د ا C(,وړ
,a #Uqور W5و .2د W5 3او ,"aا ه $رټ ه=
LM9X Vtو V,هت ( د 5 , !5و .دا ډ( و!
د د > ,ز ,,د ه23 ,RM :a $و 2 zaa ,د ا Vر
5ا #د او (2,ال رهن د #اړو # LVMر و 2
ډول د ,RM :aد 23و ,و ,او 5ر! اM9Xت را| ! .2 #
LM9Xو V,هت 5رټ 5ر 2او ر و 2د > ,ز7 ,,
! sد 3ر .2 !IU
-1ا Wدا ه= د (دو ,وړ د ه [ 2-,هت د د , LM9Xه uNاو !t ,aت .2 7#دا
ه $ا ٣ – ١٣ Y ,,ټ درج د 7 ،ا .2
-2دK 3ر د http://www2.ohchr.org/english/bodies/chr/special/communications.htm 7, Y
344
ر:3
_
،ت او 6 ;23و
[ LM9X 2V,و V,هت د ( ,tK !5د ,M9X !5اړو ( #ts Uq ,د
[2V,و ه # I1 !Vر>5 ,و .د 3راز [ و ,5ه $د [
#7M X5 ( #Uqاو (2,ا ,ر ,ه5 ( (a !Vص LMاUت ،
5 Y #UWsو.
د > ,ز ,,ا اړو ,a #Uq ,ر ( د "a ( Uqوړ
}! ر اړو!t ,ت ( ر> ,و او ( ا و LM9Xو V,هت (
وړا # 2 ,ه5 $ر او ( ,رو ه1Iو ,ز.2 V( ,,
(7ا FL
(E
(2,ا (ICC) IV" (Pد روم د ( 2Vاس Pړ او د ٢٠٠٢ل د 7P
L,,N ( {, 2ا # .2او ر ١٠Sهادو ,د7 2V( 3س 2 Zاو (#
( 2د 1 .ه= د IV" 3د !-و ! ,د ار
I , ,,ل 5 cد ه$
|#د هVIر اړ(P Vد د .دا "U IVا # Lد و وژ ،i ,د q L(:a
Pا( Iاو د 2-Pد ر ورو Pد .د IV" 3ه $ن
# IRد دا ( iWV# #(Pو iو او ( ( ور ,7 I" # 2
،,دا [ ( :ان و او آ د رو ,ر و 2 .iدا دا "U ! IV
" uN ( , ، LM !IV# # Iد ( ! LVMد " Iا Rt#
و(2, :, LPM a ،ا "3 IVر و.
ا/,اد اص او VM3ز 7 ,,د ر,ال د د7 Kر " IV
I#س و .,د ر,ال د ,دا د RR"#ت 7ر وا او ه $ن ,7 Rt# #و,
د ،,(P 2-Pو وژ ,او ( د # ,a L(P q L(:aرن و 3.ر,ال
( د 23دو ( Lد !-و ! ,د ا Lد را او ( ه= د ا/,اد ا Xاو VM3
ز ,,ا 7س #را7 {! #!t !3س ر ،2ا Wد ط د3
4
!tت ه ,(P $اړو ,و " IVد ه $د . LM9X Rt#
ورو ه $د 7س #را # {! ,2 ( #!t !3ور ،ر,ال 7
د " V Iد uNء اړو 3 -, ,و # 2د !{ ا Xدر
.2ا Wد ط ر,ا ډاډ و د !{ ر ( Rtل د د .د ر او
LRRMد ,ر د # #RR"#اد , ,7 {! #ل ،cه# $رن ,a
Pم aeاو ( هa # $ا} Lور .د " -, V Iد د LM9Xد
#رن 2د ,ا Xدر 5 .2ا I" !Xد " IVا c #د !K
. LM9Xا IV" !Xد د LM9Xه= د # ,,aN ,Pد NRMد اUد
او #وان ور ( 2Vو .2ا د ,aN Cن د "( =R ;a I
5
=R 3ډول zون و.
1
http://www.cc-cpi.int/statesparties.html.
-2د روم د ( ٧ 2Vد و
رhttp://www.icc-cpi.int/about/ataglance/structure.html ،
3
http://www.icc-cpi.int/about/ataglance
4
Ibid
5
http://www.icc-cpi.int/about/ataglance/works.html
345
(7ا Wbز
او ]Y
2ر/
دا Mل VM ia Kز ,,هVIر د > ,ز ,,ر
د ا Vر ر ,a ,ر ،ډ( ا,Vت aاaو ،د 3راز دا ه= د ه $ر
5را اه, LIرو ز ,,د .2 p> ,I# s 2,
د د هVIر ر ډ( ;= !{/رم ,(Iد .د 7 ,(Iر د >a Qن ر U
7# 2#9ا 2 Rt# 5 !a9a ( ,(I .م [( I ،! ،ا(Qو
او (2,ا ا ( # C(,م واړو .د ا Vر د VMا اړ د ,(Iم
,ز ,,ه7 ,tK $س ر و2ا د ( ز(ت $a Iړو م
واړو ([ Vروا ،,VM ،ر او (2,ا > ،دا >ل ( ډول د V,, =I#
ارW#ط ,(I .ډ( و # L5د Mر ر cدوW ,رو #
اړو =I# ,a ,و ,او ([ #اVن وN , ،ا i,وړا .2 ,د
# -!aد (2,ا " # IVد ه , ,(I $د د د " IVد Pړو ر
( ه< 2او ( ا}9ف Pړ ١٩٩T 2 .2ل (ا[ (
0 VM3و د دا ( " IVر ( . 3د و(# L5و د
(2,ا " IVد #ا}9ف Pړ ٢٠٠٠٠ aز 23 ( ,,ل .ه $
!2 /او7 # a ( ,س ور # , {I V, I ,2 .2د روم /ا,
ر او د (2,ا " IVر د !Vو ! ,د I V, Iن # ,د 23و دو
ا !Wر )د Y 3و
ر . (http://www.iccnow.org) :د 3راز د [ , VIد
? وړ ر (2,ال ,(Iد او#وا د 2#ون ر ( 7ر اوار 2
) (.http://www.icble.orgاو د ? ,د #و #د ا/د qا}9ف د ه$
W5وا#و 2#9و ( , 2د ,د ,RMد :ر ا5ر و#ل
. IIqد 3و#ل و!ا 2و د RM ,ق ,ر ه= وړ ل )د
ز(ت !tت ر د Y 3و
ر.(http://www.child-soldiers.org:
7د ز( #ه< او ز(رو iU . 3 ,و L5د 3ډول
د ( (2,ال (23 i(Iب ً It
(23ب ( [q 2-,ع د ه او a#د W#د ر ( ډ( د , .د
و Pد 3ډول :ر Lد دواړو اړ {
,5د(2, .ال VM3ز 7 ,,د
([ > ,ز ,,د ه $د LKو و ،2ه= د ه Lاو ه= د
ادار " .دا ًX5ه $هادو > , ,ډ( QIور د
# X5
اه . LIد ([ > ,ز (a ,,د (2, > ,ا زو ,د !5اړ(V
ا/د و 2او د W5و 2ه # $د ډول ( L,Iq 2#9ا ( ،
(ا[ د هM i(I $ودو او ه ;a $ه= ور .
% J – ١٣ټ
د و 4د ول '(F
د و! د ول ه i(I ( $د zد (2,ال /Uزن IANSA ،او , Oxfam
ز ,,ا 7ر ال .cد i(I 3د و! (2,ا دا
[ #د.
346
2, > i,د ,! ٠٠او Vو! وPد .و! او د و!
دا
2,د I aو و!ا 2و ،,P (P ،ر ,او دو زورز(7 #
[ د .و! > pول وc ,ول (, ( ،زورز( iI # #ووه
( , ,ا[ X # M :aرت V!a ،د :aژو a ,ه= .cI#
د 2-Pو ,,N3 L5وژ 7س ر cاو د دا زورز( iI #د ا5و
Mل د؛ [ او ا و(! د VUو :! ،او ا ,وړ ا/د ،cه$
Mد و L5د ! V!5 Vوژ > ،او ,رو 7 ,P (Pس ر .
(2,ا sو! ,وړ ا/د ( # V> iw2 Lر د ٢٠٠٢ .ل
د !-و !) : IU ,اU K (,ن ( و( وو( » :د I:aو و!
اW,رو ,او د ه ,,N3 $دا
( (2,ا او ا
# Lاښ ا 2د ،د >Q
او اNد ا 5ر ه! 5ورو aا 2 aد او د د(Iا او ,RM :a
را 2 s5 ( V,!#د«.
ډ(و ! ,را(ا د i(I 3د و! د 95و د ر ( ه< 2او د ,VM
م ور #اړو V[ ،دا دو د د !5ا UW#د ا Lاو د ,RM :aد # ,5
و3 Lړ ،د 5دو (aد ,,N3و! د (5و و .,د و! د
ول i(Iد و! د دا
د ( (2,ال ،اQا 2#ون ر # c3د و! د
c ,,N3دو او Nق و . ,د2#( 3ون (aه ,,N ( $و! و
[
ه # I $د و! د ا و ,a ,RM :a # ،,د ډ(و ,وړو (#
P s5د د .د2# ( 3ون د 2,هادو3 ,اړ ! د و! دا
7س
ر (2, ،ال ,RM :aاو (2,ال ,N :aن #در,و و.
ورو ? !W ,رز د و! ول 2,د ( !ن 2 7# 2#9 V!5
د .دW 3رز د (a 5ب 2 2او #ه $و L5ور ٢٠٠ ,VMل
!-و ! ,د ه ! 2V( $را} ور 2د و! د دا
د ول ر د (
2#ون د ,aو.2
http://www.controlarms.org/ :
Fا()و ز
Yر/
د > ,ز ,,د ا Vر ا #M9Xاور I 7
ا( s Qه= "( iا .2د د ب د 5aد > ,د ز ,,او I
ا(Qو ز |# ,,د VIهVIر ه 1, !Vال V ،د ارو د را ،ارو د
ا Lاو د هVIر /ا ،,د ارو ا"#د( ،د ا( (Vدو ,زن او د ا R(Kا"#د(.
347
ارو
د ارو ]را
١٩S٩ل د c # 5ورو د ارو را (2,ا VM3ز# ,,
ه $را د zون د Nور هVIر 1 .2ا( Wا[ د 23و هادو ,
(2,ال VM3ز, 7 ,,ړ را د zون 3و! .2
د > ,د ز 3 ,,و ،ه 7 $د ه $را !v
ار
t# ,,و V ،د وز(ا ،{I ,ر ,Iا !Wاو د [( او Iا(Qو روا
-,س او د 3راز د ارو د . IV" ,RM :a
د هFر ا 2رت د :
• د (2, > ,ال زq 2-,[ ( 7 ,,ع د ر,I
ا !Wم # #(1,واړو ،دا ً7Itد ر ,Iا {I /! !Wد /ه (
,,a ("#ور Xرت .د #Uq ,,Nاو د {I ,RM :a
او د 3راز د {I 2 > # ( {I #Uqو د > ,
(2,ال ز ًX5 ،,,ه $د ا Vر د ر a( ، t# ,
ارW#ط و .,د > ,ز 7 ,,ه ر!t # 23 ,Iت وړا,
.2ر ,Iا !Wه= # I1 7د (2, > ,ا ز,,
د :رو او 3 #!tو2؛
• د > ,ز 7 ,,د ,RM :aارو( ": IVر
وړا 2 ,او ( د ا/,اد ا Xد ,RM :aد ارو( " xa IVد
هRM $ق د ا Vر ا ¨R,و ،از(ب و [ .2و ,5ا
د (2, > ,ال ز !a # ,,و اړو,و !t #Uqت
او ,!!"#وړا2 ,؛
• د > ,ز 7 ,,د ر2aو د ارو( !t # {Iت
وا ! ًX5 ،ه {I $اړو ,هاد د ,اراد و .اړو,
هاد د ,(aاو ز,ا ,,د و Ltqاو ا( sه!t !Vت ورل ه{I $
2
5 #را اه LIاو ور #ه! وا(.
• د > ,ز ,,د ارو د را د ډ(و :روI ,وا او fح 7س
V ،د ر2aو د ر د ارو( ,,ن او د ورو و 5
ارو د VM3ز ,,د ,/Nه23 !Vو دو # ,ر ،م
د ٢٠٠٧ل ا aد وز(ا ,د {Iا (#ل .د ,,,, 3ا
# IR3 ( IRاړ( V؛
• د > ,ز ,,و /اz,3 ،,,و او Iرو ,د ارو د را
ا ( aو tK ،c Laو. z,
د ارو را د (2, > ,ا ز ,,د هVIر دا( Iاړ( 2 -> V
ه # $را د zون اPز ور .د > > ,ل ز 7 ,,د
-1د ز( #!t #ر ه $را د zون ا(© د د 3و(:2 ts YW
http://www.coe.int/T/E/NGO/pubic/participatory_status/Application_from/Applying.asp
-2د ر2aو د ر د ارو( {Iه !Vز( #!t #ر د 3و(:2 ts YW
http://www.cpt.coe.int/en/default.htm
348
VM3ز z,3 IU ! ,,د را V,!#ل ر د 7 p# IU IUر
> 5aوا .!5د > ,ز ,,ا Vر د ر !} ,اور
1
7د !5ا C(,وړ Uqت د ,ړ z,3اPاء #وړا.2 ,
د (2, > ,ال ز ,,ارو( را د zون اPز ! /ډ =R#
د V ،د ,RM :aډ ،د LPد #و ر ډ ،رو 3او د La3او >Qو Q,و
د Wرز ډ او دا ,ر .د > ,ز {
z
,,او !t # zت او
3اړ a# !5او (1,ت او Nت ( 2 Zه Iډ و( :د.
د 3راز ,ړ ډ د ارو( را ! /ار
I# ,,س ،د ر #ز(#
wاړو,و #Uqر ارW#ط .,د > ,ه $ز ,,د ا Vر
#Uqا 5د ( ،د ,RM :aډ [ن [ #ا .2د ,RM :aډ
د ا Vر اړوX 2V( #Uq ,در 2د Vد ه , $د وPا" ,
د VUد L/ L5او ( د و!ا [ا M # a ,ورل [ن #
ا ,I,و, [ ( ،رو }! Vد wن او زوو هX 2V( !5 ( !Vدر
2
2د.
% M – ١٣ټ
د CW Yډ د وز(ا % b >Fد _ /94
Xد وEا
\ qW /9ارو د FF_ CW Yو;ل ]
7 Q
٢٠٠١ل د (2,ا VM3ز ,,د ,RM :aډ د ارو را د
zون iI5a vN V,ؤ د وPا L/ ,ه 2 (# 2V( ( ( !V
ه 3 $د:
• د ارو د را 23دو (a ,د q L5 VU WPوPا!5 L/ ,
Nا ,د ارو د را د ر ,Iا !Wاو د وز(ا ,د {Iر =
2او ه $وPا(a i/ ,ن ( #ر ,7 ,د ،ه # $د Ca
L,Iqو2؛
• د وز(ا {I ,د وPا L/ ,د ,RM :aه !Vد ارو ,,ن ( IIq
و#ل د ارو( را د ا 2 = 2V( !Wاو د ارو د 23و
دو را د ( # Mد وPا L/ ,د 2:aر ,, LIر د
VM3ز ,,ه< 2#9و.2
ه= د وز(ا {I ,د ,RM :aد ارو( ,,ن ( IIqو#ل د
q L5 WP VUد وPا 5 ،2 , M v ,دq 3ع a ,! #
Mز( #و .د ارو د را د IU ,RM :aر( ( Lر U 2 5ان ؤ »د
q L5 WP VUوPا # «L/ ,د د Q, 3ه !Vډ(و هاد,
-1د VM3ز ,,د ! ,3ه !Vد ز( #!t #ر د Y 3و
ر:
http://www.coe.int/T/E/public/INGO_Conference/
-2د ,RM :aد ډ ه !Vد ز( #!t #ر د Y 3و
ر:
http://www.coe.int/T/E/NGO/public/Grouping/Human_rights/index.asp#TofofPage
349
دM L/ ,اP د ر د و.2 ړs او هو#W5 U د،د وP ! روا$( د او ه:# =ل هX ر د ارو را ا# ,5
د,, زVM3 # M دL/ ,اP د د و3
1
.2و
٢٠٠١
د# X5 ،,> ر$! د هVو هz,3 د,! ٢٠٠٣ # ٢٠٠١ د ډ د,RM :a د:
7, Y 3 د,> ر3 د.z,3 2 ل د ا( د٢٠٠٣ او د٢T دWI د،٢١ ن دP ل د
:
http://www.coe.int/T/E/NGO/public/Grouping/Human_rights/index.asp
! د اV ه#!t #(ر( د زVI د ه,,(ا ز2, > د, د ارو د را او د
tP ا# Y 3 د7 ,, > ز, د دL5a ,tK رV
,7 3 ( ارو( را د دhttp://www.coe.int/T/E/NGO/public/:2و
:,س وI#
Council of Europe, NGOs Unit, Directorat of Political Affaors F-67075 STRASBOURG cedex, Fax:
0033 3 90 21 47 66
(OSCE) ر ز
نF او ه/
ارو د ا
رOSCE د,ا/ ر دVI او هL ارو د اQ ١٩٧٠ د
– د. اړخ:a د او ( اوN ا، اړخ1, – : دردل,5 در اړLا
#( د ز#Uq [ | ,و هادو23 دا د دR اړخ1,
رVI د ا ه,( و2. ا2 !C3 Lر [ ا7 رVI او هLK/ ،,ا
. دL5a ار
ن د د [ – اړخ$ هOSCE ( دForum) [ P ر
Q{a او,RM :a # (:# L/!V ,و دو23 دOSCE اړخ د:a
دR اړخ ار
ن:a د3 .2 i# لXا اI( او دLIM ن,N د،زاد
. وار دc( (د, (ODIHR) K د,RM :a او د## V#اI(د
7 دL5a #Uq ,ر د رV د ا,, > ز, د
.2 -> رVI هOSCE ,5( ( اړ:# – ټ١٣ ټ% N – ١٣
:1 دOSCE د د ز
اوmL 6 اړY اوi – د
/رY
S
;
,RM :a و!ال ځ د:عW# اV,رم و/,(» دOSCE د,, > ز, د
www.coe.int/T/E/Human_rights/objcone.pdf :2 C راYW( و3 د7 i ر3 د د-1
http://www.osce.org/activites/18803.htmal : و
رY 3!ت ر دt ! ز(تV د – [ اړخ ه-2
http://www.osce.org/odihr/13371.htmal : و
رY 3!ت ر دt ! ز(تV [ اړخ ه- 3
350
U # «#ان ,7وژ 5aوا !5د ٢٠٠ل د 7 L WIر
وا .د/ 3ا ,د OSCEاو د DCAFا ,ل ؤ ،د 2-Pاو
و ,5د و!ا [ا ,د aد ,RM :aد 7 # ,5رو رو "a ,a
و .2د "a 3د د V/ر xaو7ړ ؤ د و!ا [ا ,د :a a
,RMد ه ,5 ,[ ! !5 $و ، #ه ( $د ,رو VUو او ! V!5
# ,RMدر,و و .د ه !Vد Y 3و
ر:
http://www.osce.org/item/20641.html
د ? > ,ز ,,د ODHIRو
ام # 5aوروز او
Pن او ذر(aن ر ,زورز(a # ! 5 !aR #ن ور :2دا
د ( اوږد د را د(ا ر ,زورز(( #ا[ qع ،ډ(
هادو ,د ر ,زورز( #د WV#د Rt#او د ,,aNد #ر R ,,Nرا #
5a aؤ , .د و Pد !" > ,ز ,,د ODIHRو
ام 5a
وا :# !5او ,ر Uروا د 2 P #او ( 2ر,
زورز( #ه= ( Pم د؛ د ر ,زورز( #د tKل ½ a R,ر
Wاران وروز؛ او د د #Uq 3ه !Vد ,Nن د اPا} ادارو او د > ,د
ز |# ,,و هVIر( #ود ور .2د Y 3و
ر:
http://www.osce.org/odihr/itm_2_27443.html
-,و د > ,ز ,,د OSCEر( z
Lد -,و LVM
# ،د ز,ا ,,د ر ,ر د زورز( #د ( ! Q,Vم Pړ
-, ،2د !-و ! ,د ر2aو : qر ا5ر و#ل ) (OP-CAT
OP-CAT :( 3ه دو3 Lاړ د زور ز( #د ر ( ! Q,Vم
د P LM9Xړ 2د رaړو د (2,ال {I UKهVIر د
> ,(aر ,و-, .2و OSCEهVIر د اPا} ادارو ،د
رو ،3ر ,رو U ،وزار ,#او د ,(Vد اور(و د ! ##او د > ,د
!a9aز ,,ازو ٢٠٠ #ل ر z,3 #و # 2
-,و د OP-CATد ! ر د زور ز( #د ( ! Q,Vم Pړ
.2د Y 3و
ر:
http://www.osce.org/ite/22951.html
د ا
( و%
د ا
(( دو ز
ن )(OAS
د ا( (Vدو ,زن ( ) (OASد > ,ز ,,ه= د " 5او ه= د 5اR,د
# V,ر ., LIد [ ,tK > OASد ا Vر در ,او
د(Iا Z#ر اړ ،,د > ,د ز ,,د 5aا !5ر در ,Q,V
Pړ د ،2 .د > ,ز[ OAS 7 ,,ن .2 LWeدوه=،
د > ,ز 7 ,,د IU OASا !Wاو د د 3زن ,رو
ار
,,د » 5a # «I! X5وا .!5در(= ،د > ,ز 7 ,,د
OASدارا:,7ء او ,رو ار
,,ا RKو.2#
351
ل/2f
د,, > د ز, و ورو دWe ( دOAS) زن,( دوV(د ا
# ,, > ز, دLWe ډول3
د# -!a د. د,ر ډ( درواز اVIه
( $ د ه،2 وW# ,a د2V( ! دW اIU دOAS د# ز ورPا
د ا2V( ( ډ7
ً It .2ر وVI هWs# $ او د ه2 7# ,
,, > د ز, و د د2V( د ا! د, ،, ر اړ#Uq و,اړو
! دV }! ه, اړو,ر د رV د اs Q( اI ر هارو7 ون داz
!W اIU ل٢٠٠٧ !5 دOAS # V!a د.2 ړs #W5 ه او
, ل او د و! د هI ! د و:( ور# 9U او ا2V( !} I B
س7 ! وKرt د،2#9 رزW , q , ادور او و دV( ا،ول5
, VI[ q , د,( هادوV( ا،LK/ |# ,( دوV( راوړ د ا#
،!aR مQ(ور# دL5 وiU ، # ,5 (و زادQ{a او,RM :a د، ل
V د او، د# ,([ ر دا, او,(a ، # قRM , $د ه
راز3 او دL او اLI ,روW, د و! د ا،ل, #
# (
دا,,N3 ق اوN !و
1
.و و, در# ,RM :a (ال2, ن او,N (ال2, ,RM :a د2V( $ه
وz,3 {I رو, را اوI( د داOAS د7 ,, زLWe > , د
5 RK د ا,,
ړو ار, دW ا،,,a ("# 7 او2ون وz
،مQ(ور# ،,RM :a ،,ر د رV ر د ا,, > د ز, د2 .2
{I او رو دU ر د د3 ، د5 ا#Uq اI( د,I, اوLاU
q , { دI اړL د اI, دVI[ د دa 3.2ون وz
وz,3
ر د: د,( هادوV( اia K ! دV هLK/ د7 # و! دKرt د،,
، ر,a !} LK/ ! دV ه7# او د و! د,C- [ ! و او د
4
. وړ و,! د دL5a #Uq ر ا, > د ز, ( د
د2 Rt# ,رو7 $( هa LWe OAS اړ3 ,, > ز, د
2V( , CP/RES را اI( د داOAS د,7 ,# We د,, > د ز,
LWe [نOAS 7 -, ,, > ز, د5 .( ر د# 6
. 7, YW( وOAS !ت دt ر ز(ت, ،2
3( ورل د# ,3 I1 ٣٧ L نP ل د٢٠٠٧ د,II# او2V( !W اIU OAS د-1
http://www.oas.org/dil/AGO3738E14.doc : 7, Y
: 7, Y 3!ت دt !Vا ه-, { د ر دI رو, د$ را او د هI( د دا-2
http://www.oas.org/consejo/
http://www.oas.org/consejo/CAJP : و
رYW({ وI او رو دU !ت ر دt د ز(ت-3
http://www.oas.org/csh/english/ : ! Y !ت دt ! ز(تV{ د ر هI , L اI, دVI[ د-4
http://www.civil-society.oas.org/permanent%20Council/CP-RES- :2 اY د7 2V( دا-5
759.htm
http://www.civil-society.oas.org/Pages/Registeration_1_ENG.htm -6
352
% ٧ – ١٣آټ
» د Fا
/د وړ; 6د \ وزX
،وات او ) ; ; (uد م
اړو« ; ان د Fا
F ( >F /ر دا( 7
د ٢٠٠٧ل د رچ Lد OASد دا( Iرا د I,اI ( {I , Lر
دا( 2هف ( ا 1, V(#د qع [ #ؤ a -,وز
او La3د >Qو ,ار( [
Wاو د دو ,ا . s5 Lد VM
ره ,او د (2,ا ز p# ,,د > ,ز ,,د Iر
# tK
5aا 5و.
د Iر #څ "aدوو U UKو( [ #ؤ » :د ږ او W La3رز او د
ا «LC-> Lاو د – Iص Uان » د W La3رز او د ا :«LC-> Lد
ه( او #د ر (2,ال «.,,9
د Iر ه !Vرټ د : 7, Y
http://scm.oas.org/doc/_public/ENGLISH/HIST_07/CP18032E07.doc
د ز
د »7iو .; «F4
د > ,ز ,,و3 ,اړ [ OASن 5 ،2 LWeا د
OASد IUا !Wاو ( د ,رو ار
z,3 ,,و zون و ،2ه 7 $د
OASدارا:,7ء ST #ور[ د z,3دا((و Vد ( Zا د zون
3و 2او د ##ور #اPز ورل cد » «I! X5هz,3 $
zون و (a Z .2د اړو > , ,د زن :ر ،vN ،ور ! رټ
او ا ) IIq (Z 5و .ه $ز LWe OAS ,,د ه $ه= (a
1
z,3د zون ر Zوا, 5 ،رو ادو #اړ. , #
د هFر اC1
د 3راز د > ,ز 7 ,,د OASد IUدارا:,7ء ا RKو.2#
د 3ا RKه # $اPز ور IU #دارا:,7ء د z
{
!5و M
:وژ 7ر وا M ،د ا Vر اړو M ,ه= .د > ,
ز IU ,,دارا:,7ء د دا ( 2#ون ر ا و ،ه # $ر c
د دارا:,7ء ادار [I# -,س و ،,م د !a9aوژو ر و . Lد
2
هVIر ( ا (a RKد OASد : IUا 3 #ر ,7و,ل او 1ر .
-1د »[2-,و ! «Iد vNه !Vد ,رو ز( #!t #ر د # Y 3ا tPو:2
http://www.civil-society.oas.org/Pages/Registeration_2-ENG.htm
-2د هVIر د ا RKه, !Vر ز(ت !tت
353
د7 ,, > ز, ر د5 ا5a د,tK رو, ه ډولOAS د
:V و,7 3 د# ( ادارc$I > د ه, دOAS
Civil Society Coordinator
Department of the Americas Secretariat
Organization of American States
1889 F Steet NW
Washington, D.C.20006
Telephone:001-202-458-3081
Fax:001-202-458-3665
ورT /رY
ر وY1 ; د ز% 4آ
] ,uR, ,RM :a ( zaa , ! ا5 ا#Uq , اړو,ر د رV د ا
zaa ,P 3ز د د7 .c V# ( ر ادارV واو د ا2# هف ا,, > د ز, د. ودرول, وړاLاU دiWV# $ا او د ه2
iQ3
ا# / !ر د اV اد اص د ا/, دا ه= و ا
وQ{a !5 ن د,N (ال2, د,RM :a د# 2د وه< او ( ور و
,, > د ز, ( د روا او د,tK ډول3 د.2ا وUد ر دU د ا,RM
راو ؛,7 ر:K # ,, > ز, او ( د.[
و7 (ا#و# | د#
# تV اد اص/, ( ا,, > ز, رو د7 /! ( روا
> د, د، لa1, ( ل اوa ،Rt# ،ر لP ,اN دV ،2 رW
ودرو او ( د,tK 5 ر لW $ ( ه، ا لz5 ر#اa د,,ز
( و(ول،cV" اQ د ګ$ هLM L > # .2 3 a $ه
.c رلN M اوc لC# ( او،c ول2a ر،c
اد اض/, او ا,, > ز, د,د وPم وQ,V bل هM دا
,,(ا ز2, د,Q,V ر, I ( ، رل3 وژ,,وا# او,رو:K دا ډول
5a ,7 .2 و,, ز,7 ر:K # # د،ړ دP ا
VM3 (ا2, ،,,(ا ز2, و اوQ( اI ن د دa ,Q,V $ه
. # و,5 23 $ او د هitK ا,RM :a د# ړ دP ا,,ز
)
(ال7
/:_ د و:1 د اCW Y
او دZ ا4
وT4
د4 ه:1 د اCW Y د
از7i Y
د4
وT4
د4 ه
9U! ( اV هtK د ا,RM :a ! دW اIU ,! و-! ل د١٩٩٨ م د2 و# ,RM $ د هc3 ,a ,VM 9U دا ا1 .2 (#
: 7, YW( د و9U ا3 د-1
http://dacessdds.un.org/doc/UNDOC/GEN/N99/770/89/PDF/N9977089.pdf?OpenElment
354
,RM :aد ا tKد ر ر اه V ، LIد aن د زاد # Q ،Mد >
Pړو د زاد # Q> ،Mد 7 ,tKر ال ،د 7 #!tس #راوړل او 5ول او
(2,ا او ! $aړو اړ(, Vل .دا >ل د > ,د ز ,,د ر ر اړو} ,
د ًX5 ،ه $د ا Vر د د(Iا Z#ر ه< .او د ,VMا د
دو د " ,RMودول د :Kر او ا5ق ,C, C, 2د.
٢٠٠٠ل د !-و ! ,د : IUا د ,RM :aد Iن ) اوس د :a
,RMد را ( ,د( 3 (cد ,RM :aد ا tKه 2V,[ ( !Vاز و>
.د Iن =I#دا ؤ #د د Rم د Pړو ر د ,RM :aد ا tKه!V
ا, # 9Uر ه= اه LIور . 5a
د [ 2V,از د ( LM9Xاړخ د > ,د ز ,,د 23و ر ا
د ا !5ا! :K =R #ر ,7و #د # X5 ،اه 2V,[ : LIاز د
د ا,Vت د ,RM :aد ا tKد ا/,اد ،,ډ او ز q ,,د :a
,RMد 23و uN ,راوا !5او اړو,و روا #د » ,2aاNا ( «#د »#رو,V «,
وا #د ,RM :aداRM tKق او RM :aق ,5و» . #د ,2aاNا#
«,Vه $و L5ال cد ,RM :aد ا tKد > ,د ز ,RM ,,د
23و s5 ,و ( 23و ( ,دوام و .دو c 3 ,
23و7 ,س وا !5او ( د ه $و .2د »ادUو «,Vه $و L5ال c
23و # V ,و او ه $ا Q3ا/,اد ا Xاو د ( > ,
زن د ،ه $د aن وړ ,د 2-,[ .از Vد Z # ,VMوا،
1
د aوروړ # #!tاړ. #
# ,VMد ,2aاNا# ( #رو ,V ,ال cد [ 2V,از ا #
# c 3ه ( $ه # $د 7 5س , ,7ل ( اNا #ه!t !Vت ور.2
د [ 2V,از ,Vاو د [ LVMا IU ,aا # !Wد [ 2V,از ! رټ
،c(zaaدا ه7 ( $ر د :K # ,VM #ر ,7و,ل د [ 2-,از
2
IU = 3و.2
د ,RM :aد ا tKه 2-,[ !Vاز و L5و L5د ,RM :aد را د ,رو
LM9Xو V,ه # ,VM ,#د (# ,V ,2aهVIر , .ر
LM9Xو V,ه ,#د ا/,اد ا Xاو د > ,ز ,,د ,(Vد
اور(و 7 ، LM9Xد,7 3و ډ #ه= واړو:
•
•
•
•
3
د , Nه !Vر ډ؛
د 3 ( WPا5ر 7در ه !Vر ډ؛
د ,RM :aد ود او #او د aن د زاد او د 1,زاد ه 2V,[ !Vرټ
5
ورV,؛
1
د ر2aو او ,رو 3 ،IMaا! ,,وQ ( ,ا ه 2V,[ !Vرټ ور.V,
4
-1د [ 2V,از و(> YWل ه9/# $ت
# ,aاښ ,7د > ,ز ( ,,ا/,اد اص ور #اړ# ، #
[ 2V,از ( #وړاhttp://www2.ohchr.org/english/issues/defenders/comlaints.htm :2 ,
! -2رټ 7د [ 2V,از و(:2 ts YW
http://www2.ohchr.org/english/issues/defenders/anual.htm
http://www2.ohchr.org/english/issues/detention/indexhtm -3
http://www2.ohchr.org/english/issues/disapear/indexhtm4
http://www2.ohchr.org/english/issues/opinion/indexhtm -5
355
د T4و 4د CW Yد ;7ون ار .ا9اد اړ( ( ;F
د !-و ! ,د ,RM :aد او cو 2#و ,,ار
,,دا # LM9Xا/,اد
ا Xاو ( ډ د ,RM :aد 23و ,ه 2 .2 7# ,(V !Vد{I 3
7ا(© اPز ور 2د 3اړ( Vم و( .,ا[ ه $ا/,اد
اص RMق ( د اد Uد ه $دو ,د روا ا ,7 C #و د
ا5ر و V) ,#د ر2aو ًIR {I qاPز ور #د ا/,اد اX
3 # ,(Vږ و,ل ( 23د 7 ،ا/,اد ,(Vوړا .2 ,د3
"ود( Lد [2V,و ه 5a ,#د Ws#وړ ,د ( (2,ال . LM9X
او # sدو ( در و , L5د 2#ون ار
,,د ا/,اد ا ,a uN Xد
5ورو X 2V( =I#در 5 .2د 2#ون ار
uN ,2a 7 ,,د
ا q , ( iQ3د #وان د دوام د ر ,2aاNا7 #س ر .2د3
,2aاNات #ه $و c # [ 5 5د 2#ون ار
ن 5ورو =I#ا9Uن
.2دا ( # X5د > ,د ز ( ,,ا/,اد ا Xر د ًtK
s5و ,د ،اه LIو.
د ا/,اد ,(Vد و ،د L(Vد -,ا او د L(Vد د ا( sه, !Vر
!tت د 2#ون د ار
ن د 3ر 7 ، 7# (a Vد ,RM :aد
3
I Uر و( YWو.
% ٨ – ١٣ټ
د OMCTد ب 7
د ر2aو(2, qال زن د 7ب د ! (OMCT) 2رو >P ,ړ د،
ه > د Iا( Qاو (2,ال ,Q,Vد ر2aو او ,وړ ! د a !sو د
23و ,اړو ,ا/,اد 3 # ,(Vږ ،,د ، IUو" او M }uNودو ه!V
7 !/#رو . ,د ,a 3د 3اhttp://www.omct.org/ : 7, Y ,,
) د 2 Yد !-و ! ,د 2#ون ار
# ,,او :, aا # #ا tPو(.2
http://www2.ohchr.org/english/issues/torture/rapporteur/indexhtm -1
-2د ،{I ,RM :aد ,اد #د ? وړ ،{Iد ر2aو ،{I qد ? qد ¨tW#د ? وړ ،{Iد
>zوا ر
ا ,او د ه $د ر ,د {I #او د !tد NRMد {I #ه= 7د 3اړ( Vم
و.,
3
http://www2.ohchr.org/english/pettions/individual.htm
356
)
)( اF
% وC(1د ا
رټ ور7Ti 4 ه:1 د اCW Y دC(1 ا
ل د٢٠٠S نI ,RM :a دR(K! د اV ه,RM دV!5 او د,RM :a د
,VM (R(K ا2 (# 2V( ( !V هtK د ا,RM :a
.2 ! 9U ا,! و-! ! دV هtK د ا,RM :a د# د3
مR V, رټ ور2-,[ ! دV هtK د ا,RM :a ن دI (R(K ل اIه
# |ا را,I ود,RM :a و دR(K د ا5 دR(K ا
tP ا# V, رټ ور2-,[ 7 اد اص/, ا,7 ر:K # 1.2 (#
وا اوZ د ( د(ګ د ر# LVM , =I# !5 $ هa ،2و
دV, رټ ور2V,[ ل٢٠٠٧ .2 5 Y W5 ( ,a عq ,اړو
،L(;رIP Z#اI( د-, د،9(ازاوa -, د،L(;رIP R(K اQ د،7-,ا
( ډuN و# د,RM :a د.ر واو7 د(ګaWI( او ز، ،#WP
# , د وژtK د,RM :a او د,(a ( ل, ( زورiI و#(ز
2
.5 ا،2# و,وK د5 , د ا# , زVM3
او د ا,tK د,RM :a د,! هادو5 ! ,, > ز, دR(Kد ا
(R(K د ا7 اQ, د ه< ا! رواZ#اI(ر د دV
:, وV( اړ,7 3 دV, رټ ور2V,[ ر7 ء:,7ن د داراI
Afrian Commission on Human and Peoples’ Rights
48 Kairaba Avenue
P.O.Box 673
Banjul, The Gambia
Tel: +220 439 2962/437 7721
Fax: +220 439 076
%د ا
( و
نXF ((
' ا4 هCW Y د
= هLM9X داa ,M9X رو, ن دI (V(7 اia ! دV ه,RM :a د
,RM :a $ ه,, > د ز, ( د,ږ و3 # ,(V Xاد ا/, د ا
: د3 دY ( وV, رټ ور2V,[ ! دV هtK د ا,RM :a دR(K ا-1
http://www.achpr.org/org/english/_info/index_hrd_en.html
: رټ و
رS١ از2-,[ ! دV هtK د ا,RM :a دR(K ا-2
http://www.achpr.org/english/Special%20Mechanisms/HRD/Activity%20Report_eng_pdf
357
(ر, او د,RM :a ر او د: (V(! د اV ه,RM :a د2( !{ و# د,a
راز3ن دI (V(7 اia 1. د# ,5 9U( اV(! اVو ه,د د
وان د رو د# د# Xاد ا/, اuN !PU 2 ا و# ,VM 7
> د, ! د،L5 ډ( و.2 س ر7 #اN اX5 [ ر
$ د هLRRM دا،c ل, ,7 ر:K # د ! روا ا23 اد/, ا,,ز
داc#c $ض ل هU # نI (V(7 ia ! د ا, . د# ,a ,RM :a
. , و,,وا# V,!#د او د راU ا#a قRM $ د ه2
( و
( ا2 ا ا ورIV" (V(7 اia د,RM :a ن ( دI (V(7 اia د
:a د$ ( د ه, د ا# ,, > ز, ( Xاد ا/, ا#اN اfMا
د#اN اfM د اc ر1, ا, دو. !{ ه= ! دC د,و23 د,RM
2
.2 رټ ور#a # نI !V! ه
%د ارو و
FL
( اروCW Y د
!5 د7 دs5 ,, > ز, اد اص او د/,ا
W ا،2 , وړا,(V اد/, ا, وړاIV" ,RM :a ( د اروq ,دو
ل2# $ر او ه: ! د اروV ه,RM :a د,RM $ د ه
،c ,(V q , دو$ د ه3 . و,و23 ،( د# ل#و
. و23ر: (! د اروV ه,RM :a ( دa $ه
# Xاد ا/, ( ا,, > ز, روا د7
ً It IV" ,RM :a د
, دو$ ه$ ه#7M ارsq (ا[ ا., , سI# IR د2 L(V
دL5 و$ (ا[ هIV" .2 س ر7 #اN ا,2a اړ3 ( L(V # وان# IP ( وs5 , ژوV, ضU ( درو دX ا#اN ا,2a
7 IV" .ن وVوان د ا# ( 3 ه= د ط د د$ هW ا،cور
# IV" #a !V ه#اP! ا5 ! دV ه#اN ا,2a د# اړ3 و, دو
.2رټ ور
http://ww.oas.org/juridico/english/ga-res99/eres1635.htmand : 7, Y 3 د9Uر او ا: 3 د-1
http://www.hrcr/American_Convention/oashr.html
: ا دY ر/# Y 3 د,a , وو3 د-2
http://www.cidh.oas.org/cidh_apps/instrcutions.asp?gc_language=E
: وY 3 د7 ل# ( IIq $ر او د ه: (! اروV ه,RM :a د-3
http://www.echr.coe.int/ECHR/EN/Header/Basic+Texts/Basic+Texts/The+European+Convention+on+Rights+a
nd+its+Protocols/.
د7 !تt !V ه#اN ا,2a راز د3 او د2 ,ض وړاU 5 # IV" 7 -, 2 !تt ر,
:2 ts YW( وIV"
http://www.echr.coe.int/ECHR/EN/Header/Applicants/Information+for+applicants/Frequently+asked+questions/
358
د ارو ا;Lد(
د ارو ا"#د( د ٢٠٠Sل د Pن Lد ,RM :aد ا tKه7 !Vرو,
1 .2 (#د7 3رو ,ه7 $ر ر د ارو ا"#د( د ه3 $اړ
در(= هاد د ,RM :aد اRM tKق ,5و #او ود ور #ور .2د د7 3رو,
د > ,ز ,,او ا/,اد اص د ا Vر د د(Iا Z#د
,tKا! :Kر ,7را[ 5 7 ،هاد د ارو د ا"#د( ازو
2 7# 2#9 Uاو ( د ارو ا"#د( و3اړ /, 5ذ ر وا.!5
% ٩ – ١٣ټ
د CW Yد ا :1ه 4د رو \ د ارو ا;Lد( :1د د
ز
او ا9اد ا]\[ ر .; [6د 4وړ د
> هادو ,د ارو ا"#د( از v!Vد !5اړو,و هادو ,د :a
7د ,RM :aد ا tKه!V
,RMد و Ltqه !Vرټ ور .2د 3ر>ً It ,
!tت ه $د ه q $هډول ا ,او ( !IMاو د ارو د ا"#د( د
ر ,ا IMاNات ه= ! د V ،د ,RM :aدا q tKد ا,
3ل ( د ه $د aن ر 3د ,RM :aا . s5 itKد
ارو ا"#د( !5 # I1ا 9Uاو aن .WRt#
ه! د ارو د ا"#د( ر( ،Lد ارو د ,;aاو ا zو ر از ،د ارو د
ا"#د( [ 2V,از او /ان ( ارو( Iن ( هاد / #و[ اړو ,هاد
W5 !5و ا#و ,RM :aو # Ltqار ،د 3ډول ( (دون ( روا د
#واړو #د > ,د ز ( ,,ا/,اد ا q Xد :Kرو ,د ز( #
و.,
د ارو د ا"#د( د 23و هادو ,ه ,#د ,RM :aد ا tKاو د ه tK $د ا
Vرو ,ا د زورز( #د 5a I" ، 3ا !5او ه $ر .دا
" Iد هuM $ر ( ( دو Lد #واړو د U3د I" ,7و ,او د
,RM :aد ا q tKد ,وړ او Q W,او >! واړو.
:د7 3رو» ،,د – i# L,د ,RM :aا tKه !Vد ارو د ا"#د( 7رو 7 «,د Y 3
ا http://ue/.eu.int/uedocs/cmsUpload/GuidlinesDefenders.pdf :2
او د ,RM :aا tKه !Vد ارو د ا"#د( 7رو ,د Ws#د 2ه !Vد را ¥(,د : 7, Y
http://www.consilium.europa.eu/ueDocs/cms_Data/docs/hr/news67.pdf
٩ -١٣ټ :K# c!t #!tر > , ,7ز ,,او
ا/,اد اص (aد ه ه s5 $دو ور ،cد ارو > .2 W5د
ارو ا"#د( (ا[ ه $و 7 L5د اړ Uم aن ور 2او د د aن
-1د7 3رو» ،,د – i# L,د ,RM :aد ا tKه !Vد ارو د ا"#د( 7رو 7 «,د Y 3ا
http://ue/.eu.int/uedocs/cmsUpload/GuidlinesDefenders.pdf :2
359
3و ( ،2د(ګ د > ,د ز ,,او د ا/,اد ا Xو# Ltq
#و ( ,هت وا 7ز I5a #!tو .د > ,ز ,,
ډ( 7 #د 5اړو ,هاد ( Iد ,RM :aد و Ltqه !Vد ارو
ا"#د( !t #ت ور .2د ارو د ا"#د( د هI# ,#س L ( ,د Y 3
http://ec.europa.eu/external_relations/delegations/inro/web.htm : 7,
د > ,د ز ,,ر ر cد ارو د ا"#د( ه ,#اړ(V
و M ،#ه:K # $ر ,7ه= ,و .دا ډول اړ( Vه $ر ,و aاaو
#د ا C(,وړ ه"#ل او pه !Vد ارو ا"#د( !t #ت وړا 2 ,او د
ه !Vور "aو 2د 3ا"#د( 5aه. 7 $
د (7ا Wbز
\ا Eړ ] )
د (د ( ( a ,Q,Vز(ت VM3Iز ,,د ,RM :aد ا tKاو د
ه $د ,RMد #ر ر .د ا Vر اړو #Uq ,د ا !5ا! د ,
> د ز:K # ,,ر 7 23 ,7د ,Q,V 3ر وا.!5
(]
\
36ا9اد ا]\[ ر د " د (7ال ز
ن ,ح
# 5را(ا د (2, Caال زن د ,RM :aد tKاو ډ د !5
,tKا! s5 #د ،د #او ه $د ر Wرز .
! ( 7Iد ,RM :aد (#او ( ژو
( # ,اښ و د
(2, Caال زن د » , ,2aاNا «#ا/د # itK 5 2, > #
[( اVن و ژر ,2a ( ! .2 ¥aاNات ،د Caد زن
زر
،itK ,روا ( 3دو ول و$a V,ړو #د ,RM :aد (#د
ول 7س ,!Vاو ,V C(aا.
% ١٠ – ١٣ټ
د " د (7ال ز
ن د » 7ا@ام« uد ٢٠٠٨ل Eر د رو
د i ( CW Yان 2رز د (7ال Y1ر ] ]6 u
د رو د LVMد [ /ا ,,زن د »[ا( , « ;WP ,د( ،cد ه$
Zmitser Dashkevich ،:د W, ٢٠٠د »(3را1 Pه د
aو « Laا! V" a ١٨م .
د Caزن د ٢٠٠٧ل » ,2aاNام« 7ر واو .د (2, Caال زن د
2,ټ ټ !5زر
,V # tK ,وال #د رو د (2,ا رو
وزارت #د ,RM :aد 23و ،,د aن د زاد د > q Vد اMج #د
زر ,, 3وا او د Zmitser Dashkevichد 3 5د و.2
Zmitser Dashkevichد (2,ال :Kر ,د ٢٠٠٨ل Pر . 5
360
:
http://www.amnesty.org/en/news-and-updates/good-news/belarusian-youth-actvist-freed20080125
د > ,ز ,,او ا/,اد اص ه< #د ا Vر ا ( د ه $
د ,5 ,RM :a ,و #او د ,RM :aد ,tKا! :K #ر ,7د،
7د (2, Caال زن و3اړ #د ( » ,2aاNام « ر ا Xدر
1
.2
د (7ا او
د » (2,ا او« ( (2,ال VM3زن د د ,RM :aد ) tKد ه $
!IPه itK $د ,RM :aاو ا Vر ,aر ( د #ر ( (
[Q,V 2V,م Pړ 2د .د (2,ا ا ه $ز ،,,ډ او ا/,اد ا X
2,د ,RM :aد ود او # ,5ر ر او s5و ,
cد ! 5د (2,ا رqرا ,I# ,ا.
د (2,ا رqرا ,ن د د (2,ا ا ا ال د s5 ،
ا/,اد اص او "! ز # ,,د ر ( Mډاډ( د .د ه $ن ا
روا )$a VM3ړ( د واړو د ا Vر 23و :K ,aر
راوړ او ( ه !IM ,a $و(2, V[ ،2ال ;دت Pد و د دا ,!IU
#وان ډ( ړ د او روا او د زور 5و,ان 5اWUر و( ا a .
د ا/,اد ا ( Xد !" > ,ز ,,د s5 ,RM :aوV,
2
ر( L5a ,د(2, ،ا ! ( ډول 2#9 tه= .c
د (2,ا ا 2د #7ا( Vهادو
،VV V ,ا 7I#او WI
د # , s5ز, 5 ، ! ,,ل او ا,و (Q,ه= tKل
د .ډ( ه $ز ,,او ا/,اد اص د (2,ا ا ور ! د ا
Vر اړو L5a ,tK ,RM :a ,د.
د 7د 7
02E
د ( The International foundation Front Lineد (2, 2 ;WPا 0ه( $
زن د ,RM :a s5ا . U ٢S tKد د3
0د /!#ن Iدا د (+353 121 00 489) :د ,RM :aا 7 itKور
I#س و ,او ،aUاK ،!-,ا ,او رو ژa Q, !5 aن او د 3
و .2د (2, 7I #7M ,2a 2 ;WPا 7 IU sس ر :
( s5 -1ا/,اد ا Xر د Caد (2,ال زن fح او د » ,2aاNا «#ه !Vز(ت !tت د Caد
زن و(http://www.amnesty.org/en/individuals-at-risk : 7, YW
-2د د (2,ا او د ! ه, !Vر ز(ت !tت دhttp://www.peacebrigades.org/1165.html : , Y 3
361
"د( او ( د#ع د ارو د اq ( ،c ورVK ( , سI# ,/!# و روا,اړو
tK د9
ً ،وaاa !IU ,2 $رو ه7 د. حs ازوVM
1
. NRM اوWf ( # [ a ( دولc
ټ% ١١ – ١٣
YC اوW, /|1L
ز
\ا دWb (ا7 د رو
,RM :a د د دP ,, زVM3 (ال2, ر, I ( ،( (دa
, او زXاد ا/, ( ا,وs5 ! ا5a د,tK
, اړو$ و د ه,, د ( "ودو. # اوL1K" $ او ه
:c 5
ا# ,I, د د
,aV ر/ /M اوYW5 #UWs :ن7(W5 M a
. http://www.rsf.org/article.php3?id_article=9594
:امN اIU دtK د ا,RM د ? د
http://www.defendingwomen-defendingrihts.org/index.php
(ال2, ( ر,RM :a د:0 , ر د رL1K" دtK د ا,RM :a د
: (OMCT) و
امz
(ال زن2, q و2a( او د رFIDH) رانK
http://www.fidh.org/artivle.php3?id_article=4627
: و
امtK د ا,RM :a د: 2 ,RM :a
http://www.humanrightsfirst.org/defenders/hrd_intro/hrd_intro.htm
:,(I ر او# :VW , د ( هs5 http://scholarsatrisk.nyu.edu/Beta/Activites/Alerts-Campaigns
مLtq وIU د,و هادو,! اړو5 او5a !5 ر ادارو دV د ا
( م,= وI# !5 7 ,, > ز, ,7 ر:K # , . اړو5 د# زن#ر
,Q,V دو
ز4
CW Y د
ا د,ر د[اV د اL/!V ,ن دو,N د,RM :a (ال2, د
3 د د.2 !{ و، د,وا# # د ( ډK د او,و23 ,RM :a
1
- http://frontlinedefenders.org/emergency
362
,/!Vد ر او # IUد هاد د ,د ,RM :aد # ,5او ود
ر او دو ,د !5 ,RM :aا 2 # ,,Iد .د !5 ,RM :aا
#ت ! ,!V ,/رار 2 #د V ،د ،,,I ! ,RM :aد
,(Vد اور(و ادار ،د UدKع دKو ( ,د : ,RM :aر# #ت .ډ( د3
#ت د # ,د ا/,اد ا Xد ,RM :aد 23و ,(V ,او ,qU
3 #ږ و ,او د ه $ه {! !Vو 5 .2ه $د {! !5د (,ه !VاQا
a 5 ،7, :, ,II#ه= q 7ع د اړX #رت uNء #وړا,
.2
د # ! ,RM :aت !5 LVMا د , ،د 7 !Wد VM
ار
,,ا :K #ر ,7د > ,ز ( ,,د ه $ز ,,د ا/,اد 23و #
و z,وا 2, > .!5د ,RM :aد >! 7 ##د :a
,RMد ! K ##روم و:
http://www.nhri.net/nationaldattalist.asp
u
د د ب #و ,!Kد > ,د ز ,,ه; $ر "a ,a ,#و ه$
( د ا Vر د VMا د د(Iا Z#ود #اړ V ، #رa ،,د!"# P
او د NRMدKع او دا ,ر .د د; 3ر a ,#د > ,ز (a ,,و2ا
(2,ا ( ,Vاړ( 2
-> Vاو (2,ا > ا"#دوP ,ړ # 2ا
Vر U ,aر, # ,ر ه= ود ور.2
! ,Q,V vد Kt Kل (2,ا > د t#ر د ;=
> Vد :د !-و ! ,د 5a = ,RM :aا I ، 5ا(Qو ز ,,
اړ(-# Vل او د (2, VM3ا ز ,,او : VWر z
# Lه# ,K
ور cاو ! :K #ر ,7را د 3و2ا .
5م ,Q,Vد Kوړا ,ل (2,ا > د t#او 5aر د
( 7 2:aرو ,د اVن #و(2, .
,ال او Iا( Qار
> , ,,
د t#ر P ,Q,V ,ړو #د > ,ز ,و2ا ه $
ا/د ا Vر د ا iI #M9Xا .2 5د 3راز دا ه= د > ,
ز ,,ر اړ !5 #ه1Iو ز !" ,,او (2,ا z
sو
ه # ,Kد رو ر هVIر و.2
د د ( ز
ن ;] ; .
د T4و 4د Y
}X CW Yر/
• د !-و ! ,د 2#ون د ار
ن = هVIر
• د !-و! ,د 2#ون ار
# ,,د !(aر> ,ال
• د !-و ! ,د 2#ون د ار
,,د 3 #RR"# X5ل
363
• د !-و ! ,د 2#ون د ار
,,د CAT ) 3 #RR"# X5او ( CEDAWد :a
,RMد 23 V#Iو LM ,
• د ,RM :aد را د [ 2-,رټ ور V,هVIر.
(2,ا VM3ز ,,او : VWرL
• و ه # ,Kد رو 5ه1Iو VM3ز ,,او د > ,
ز: ,رL
• ,رو VM3ز ,,او د > ,ز(2, ,,ال i(I
:رL
Fا()و ز
Yر/
•
•
•
•
د ارو د را د > ,ز ,,د هVIر دا(P Iړ5a L
ا5
د د(Iا ## V#د ,RM :aر د OSCEدKو ,هVIر
د ا( (Vدو ,زن هVIر
د , ,RM :aرو Iا(Qو ر ,,هVIر
د :Kرو ,و(2, L5ا ( ,Vد 3
• د !Vو ! ,د ,RM :aد 2#ون ار
# ,,د ا/,اد ,Vال
• د ,RM :aد ا tKه !Vد !-و !2-,[ ,و ازو اود !-و ! ,د
,RM :aد را د ,رو [2-,و ه ,#هVIر
• د ,RM :aد ا tKه !Vد ا R(Kد [ 2-,رټ ور ،V,د ,RM :a
ه !Vد iaاI (V(7ن ،د ,RM :aارو( " ( IVد ,RM :aد
ا tKد ر د ارو د ا"#د( د 23و هادو ,ازو هVIر
• د (2,ا VM3ز ,,ا د Pړ ( ,Q,Vد 3
364
١S
K
RIZAL DARMA PUTRA
7 ( ار3_ا
ودL
( ; ت اوW
(%
365
366
Rizal Darma Putra
١S
ا_3ار ( 7
Wت او ; ( Lود
(%
د ( !C3او !5ا > ,ا اوس د د(Iا ( اخ ا[
X
د .د ! Vور[ Pر رو د !5ا و
2و tKل zون روا #د #!tد
او د > د اړ xa #ور5 # #ت aاaو او aد د Nرت QI#او
,وړ ا/د .
1#7M ,2a 5او "ودو ( ,7د > ,ر a #ه و L5ډ( ز(ت
اه > V[ ، LIاو د aن زاد( Q(aد و و
2و #ان او Nرت " ًR!sودو
P > 7 :,ړ 2او VMروا /, ,aذ >.2 p
د K 3ه7 $رو رو "aاو ه7 $رو ,د د > ,
ز 7 -, ,,دا #7Mا Vر Mب او ب .C #دا
Kدوو 5aو( :د 5a 2 .د #ر( 7M ,2a " 1,ت Ktاو
#7M ,2a aد اsqار ( Kق اtد ,M9Xد ا/د ,a sر Yا
او ور ! ا Nا ,او د (2, ,RM :aا 2#و ,,د ,M9X ,2a
ا/د د او " ,,Nود( ,ه .c W5 !Vدوه 5a Iه7 $ر,
وړا ,د د > ,ز #7M ,2a 7 -, ,,ول وز(ان
Mب ور V,و
[ او و2ا # ,RM :aود ور .2د 5aد
-1ه $اNات د ( NRMو اس د روا LM9Xا 5او ,زاد "ود( ،- Lه,2a ,,N # $
7Mت و( 7M ,2a 5 .cت د ه ( $و Ltqرا ا cدو Lد ( اوږد د ر ( p#او "ود (ل
Pړو او ,زاد "ودو # ،د ر ًIد #7M ,2aا9Uن و ،2دا 3 ( !tK LRRMر7M ,2a Iت د.
ا Wر او 1M9ت # IUد دواړو 5a #7Mد Ws#وړ د 5 .ور ډول د , LM ,2aا9Uن د (
ا( ( t LMد روا 5ا ,7 #را.
367
# و23 !5 او, 5 د7 -, ,, > ز, " دa =! هVه
(= او,a ,اN (ا2, ر# دtK د ا,RM :a دW؛ ا2 "ود,
ا
." وa ,!K =د(ر
د7 ( > زن, د, ,7 , ارزو# R, $ ً ه: K 3د
W ا.a و,ر رV د ا#7M ,2a د راا وs(و اQ>
( د ر,(ور, tWf د, ً ارIR # وQ3 ا#7M ,2a $ د هK د
.c # | ا! را3رو,
تW 7 ( ;ر
( , (ر# 2, د5 ر ا,M9X دtق اK #7M ( ا
,M9X دtق اK ,7 , # #7M ,2a ن دI وا, ډ( ا ز. د,
iI ( واL5 م و،c ر# (ر# 1ن,( ,3 دM 2 -, – د5ر ا
ر,ر3 د ژ, د ژو2L – دو, د دa, او£2 د# > وa
ن,N [ ! د-,( ا2 ? د:-!a ر, .2 وLVM LM9X ( او اخ
– حf De létat de SiŹge د د/ ا,M9X ,2a دxa ن,N V! د، لqو
L5 و2-P (ا2, I د دوه، L5 و2-P , ل د ر١٧٩١ د,اK دL5ر و#V( د دMarcos د١٩٧١ i!K ل او- ن,N 5 Hawaii
.لR!t# M ا دU د دq vN# RM,
5 ا#( ه= ز$ ( هiI د او/وړ ا, L5 وL5 و,M9X ,2a L د د دو# # ,ا: . [ د7 #7M ,2a دLRRM # راز3 د.2 ل7 ا,a ب,2a #7M ,2a د،,د ! م وU د,,
د ار
,Iن واt! اs ًX5 . د# L ,a ,RM :a s(ا اI ه
:a # ،5 را# # «! و,,N» ح د9sXن ا9U د ا#7M ,2a د
.( ? i/ 5 اوV> و,RM
,ر وړا# د,RM دK د, دو9P R, $ د ه2 I! 5
دs Q( اI (ا او2, ن او ور ازa (ر# ، دa ن,N (ال2,
,a د/رت اN دL5 و,w2 ! د،(# ,اN I ( ,RM :a
ورLI اهa ( # R, > , د#7M ,2a "ل# ( 3 د.ل- و,([ "ود
لX اIU ن,N (ال2, U او دC # ب او بM ,VM # 2 5a .2 تUا
او ردو ا[لC3
:WZ[ 7
، ه= وIM ,ال او ا5, اوiw2 Ltqل ه و7[ دا ا
، د3 ( [ (ا1, ( |( ( در3 د. # و,5 #7M > (a قRM دK
1
Reinach, Théodore, De létat de SiŹge – Etude historique et juridque, F. Pichon, 1885, p.12.
. « ؤi(W » LRRM نI ډول وا3 د1, s د ار-Aristotle, The Politics, Penguin Classics, New
York, 1992, p.136
2
368
ر# د,RM وQ{a :a ت د# ! . دLae !IU3 IU 5
, ز# س7 7 :, ، s5 IM ( ! ، ړ3 Lو
:a اق دW5 دPaul Mahoney د.(! وو5 دa, !5 اوC
W5 ,a P# ل او7 ا,M9X ,2a ر د: (! اروV ه,RM
،س و7 (! و! )وK ! رaR د,( د " اa , »دو:(وا
1«.c iQ3ا3 L,Iq ( او زاد,RM ر د: د د3
$ ه،[
و7 وz LVM و د, در# ,RM دK L;K >لIU ا او2#9 | V!5 U ! د,aN د,RM دK ن د7ا
ر دا7 M ( ( ډ# د.c I$[ در(| زشtK د,RM :a د ډول د
او2ز ورP ا# ,M9X ,2a v(t# دz ( د# د
. و,( "ودI( د داL5 وiU
!Vد ه/ د ا,M9X ,2a د,اN ! ,ور د ډ(و هادوa اوVK ( 3د
,2a زل ر# ? د,/!V ,RM :a د,I ,,N ( ډ:ن دa
X اV,ردو7 I ( د/ ا,M9X ,2a د5 ، راتR [ #7M
لX ا3 د.L( او "ودLW ، ا( اښ،¨tW# مU ،لXم ا9U د اV ، د2# ر
.ن دa #}QP =ره, ټ١ – ١S ١ – ١J
تW 7 (ال @ن7 Leandro ، رټ ور7Ti د4
وT4
د4; هW 7 او دCW Y د
\ا ردو ا[ل او رDespouy
v Leandro Despouy !3 راQ> د اوN ا,! و-! ل د١٩٨T ن,N (ال2, او د2 وQ3 ا#اN ا,2a ( ل- ا د,VM د2, د# ،2
#اN د [ ا, مL,Iq و, ر د در,/!V /! دL د دوYر
[ ر5 ل١٩٩٧ از ورو رټ2V,[ ړ, د.2ر و
د او دiI وا,a د/ ا,M9X ,2a ن د,N (ال2, ا مY رXا
. , وړا,رو7 ړو رP د,ر, !
Q[ ا/@د
#7M ,2a # و,,N ( د,ر, V ا5 ( X اL,,N د
د ! اوW5 (ا و2, او, ر,ا د ر5 !a او,a دiIوا
,,N , ( N/# »د د ر د ا. ! LRas# د#راR او,ر, (ا2,
ن اس,N ( اa = دM #7M ,2a راتR $ ه، و#M9X
. وړ وWs# ( دa ( او ه ډول وV )ه,a #7M ,2a > و اوxa او
1
Mahone, Paul, „Judicial Activism and Judicial Self-Restraint in the European Court of Human Rights: Two
Sides of the Sae Coin“Human Rights Law Journal 57 (58), 1990.
369
د اZم ا[Q
د ا9Uم ا # V!5 # U Xد ا ,9Uر اړ ,د ( ر Iا5 9Uر
( # > LM ,2aا9Uن .د 3ا9Uن Vد (a ،c K, LM ,2a
و.
د ;26ا[Q
د #W5ا Xدو, 3 ,رو 23و دو ،,د !-و ! : IU ,او د
دوو Iا(Qو ز t( ,,د ا( (Vدو ,د زن : IUاو د ارو د را
# : IUد ( LM ,2aد وا W5ور .2د LM ,2aا9Uن (aه$
د (7رو 2 ,و د اNام 7س ر I ،ه c K, $او
د ر ،د هM $ود او ,M9Xم د او aد (2,ال ,Nن اس
# ,/!Vزل Xرت .
د و /6د 4ا[Q
د LM ,2aد 7 ,,Nردوt V,رو LM ,2a 3 ,د و(a " L5
"ود و او ا( Rرات (ا[ او (ا[ ه !> Iد د Ws#وړ د .د د ر
د د ا Xد Rرا L,Iq #و 2-,[ ،رټ ور V,ر !
,Nن X (aاP LMد و ه LM ,2a bد اړ #وړ د ز(ت دوام و.2 ,
aد ,,NاVMم (aاړو ,رو V,ار
LM9X # ,,ور # 2هو در(
د LM ,2aد دوام ر دX ,a !(7رت و.
د ا. (yاښ ا[Q
د ه LX5 s5 $د LM ,2aد ا9Uن P (a Wر او IMو .ه $د وL5
د ،!
LI3ا> Vا( 5 ( Qد !(7ا! (aو- ,ل .د د ر د 3ا Xد (2,ال
,Nن ,رP ,ړ ،د !-و ! 2-,[ ,از رټ وړا Q(,
,Nن (aه $وa ,tqن د LM ,2aد ا9Uن . 3دR 3رات (a
(ا[ »د ,Nن #ر ,7 Yد V!5او د ه $د ,RMد # ,5او د ## Uد !
ر ر و(«.c
د ; او ;:دل ا[Q
د #او t#دل ا 3 XهR $رات د #7M ,2aر > ( (a cا[ او
(ا[ د £2د :#د Iن و .د !-و ! 2V,[ ,رټ ور V,ر ،
! ( LM ,2aد #زل وړ ,RM :aا ،2 iQ3ادار او }uNاNات 7 (aس
,7و,ل # #واRM ,ق اUد 2
د – ; :2ا[Q
د ( ا9Uن LM ,2aو L5د [ # ,RM :aزل ه bډول او LM
د ,اد ،ر ،LP ،p,ژ ،aد( iاو ( > # # xa vN QاPز ,ور .د د ر
د 3ا v(t# # I Xاو 2-,[ =1#رټ ور V,ر Nاi,
X (aاa LMن 2د ¨tW# ,ا Xد ه bډول "ود( Lاو #زل , a#د.
370
،Leandro Despouy ، از2V,[ د,! و-! ع دq LM ,2a او د,RM :a د:
: 7, Y 3رټ د
www.derechos.org/nizkor/excep/despouy97en.html
#7M £2 اف دU د اi,اN ن او ډ( ! ا,N (ال2, U i,
Q{a :a او د2 دU ا#a ن,N = او1, # 2 3 زاد, [ ( روا
! زړX اxa ,,N د,M9X ,2a ¨ دN# 3 د.[
وiVI #a ! ل,RM
د د1 .« (ا[ و! د# ,5 ل دIU د اM Q{a > # ! دt# ,RM [ »د:د
M , د د ر د ژو،c لL5 و2 د و!ا-!a ( W5
,2a د:رتWU a a ( .c ل- L( "ود,a p# او راp# V!5 د، # و,5
.V,V> , وa V,# (a LRRM s ,M9X دLM
د9 د اp WZ[ ; دW 7 ا و هادو دF( د% ( ]ا8ه
i. 2
,اN و
[ ه= ! ا7 د/ د ا,M9X ,2a ا(© ا د$ه
ر( " د و# . د# v(t# , ,,و2# (ا2, ,RM :a او ه= د
د,M9X ,2a ا دI( د, ا(© ر# |و ا! راQ, وQ>
: رت دWU ?,ر ا7 د/ا
7TE
,M9X ,2a د,VM L5 ډ( و، # | را2-P |# ,! د دوو دو
دa # ,5 د,RM :a ن د,N (ال2, . د2 س اوږد7 # !5ر ا
ا دP ر او د: ل١٩٠٧ ;ګ د, د د# X5 ل اوX اV,ردو7 ن د,N :a
2
. وړ دWs# د#7M 3ل > د# ( IIq 2 او١٩S٩
,M9X ,2a L5 و2-P (ا2, I د دوهLVM #7( د " اV(• د ا
,a زادp# او راp# د#7( ر " ا١٩ST # ١٩S١ .2د و/ ا
.و- وL( "ود,a ( زاد, ډN [ ل او د د- و,( "ودL
7\] ا4ر و
د. د5 ر ا,M9X ,2a دL5و و2 و!ا, ا د ر,VM
زن و او د هاد# W, ن3( ! L5و و2 و!ا,ر
Y 3 رټ د،Leandro Despouy ، از2V,[ د,! و-! ع دq LM ,2a او د,RM :a د-1
www.derechos.org/nizkor/excep/despouy97en.html : 7,
2
ICRC, Customary International Humanitarian Law, Cambridge University Press, Cambridge, 2005.
371
( 5aول و ،ه, $ر ,د Pا د ١٩٩Sل د :ر ( IIqدوه=
و#ل درج د ،د #7Mد Ws#وړ .c
• ١٩٩٢ل او د !5 !5ا (ا[ cد ورو 9P
I , Trans-Dniester V,3د ( و!ال ن د C,ا! د ,2a
,M9XاNا7 #س ر .2
د و4ا ]\. 7اښ
دو ! ,د (2,ال او ( ر ( U 2 ,ذه s5و,2a , ,
,M9Xر ا # !5اړو.
• اا( ١٩S٨ل د # 5را(ا ( ډول N LM ,2aار .
د LM ,2a 3اا(! # LVMاPز ور د ,رو }! p#د aU
ا" ,RM , [ UW#ود 2او دو LM9X # Lور هاد د !V
V!5د و !#و .,اا}! LVMد د 3دا( LM ,2a Iر د ,;aا Lد
ا ,او د ر ,ا Lاړ #د راوړ او اUاف د» 3ا( 7Mت«
١٩S٨ل را(ا #او ر وPد .د اا(! ا ,Nن اا(!
رIن » LM9X # «Lور ه ل د ,a LM ,2a 3و.2
;ور(4FW X
#ور( !IMاو ه $ورو #ور( اW ,VM ,ر , I ( # 2
زاد د
5ا را V,!#د دا !IMو" ،,ود .2
• د ,(aرIن ٢٠٠١ل ,2aاNات 2 (#او ه $و L5را(ا
ر p> LM ,2a ًIد .د ٢٠٠١ل د WIد # {, ١١ور( !IM
ورو د ,#aرIن د #ور(Qم ،qد Pا( Iاو ا,N Lن 2 (#او د ,رو
LM9X ( # LVM a ,M9Xور ,;a # 2اW#ع و.,
ا@xد 7او 4ار
PاNد £2او !, Vار( روا د #اړو 7M ,2a #ت ا9Uن 2او (
V! I Bزاد و[zو.
• ٢٠٠١ل ار i(Pد ( aر اNد # £2څ د C,ا! ,2a
LMا9Uن K ,2a .2ن 5 # LVM 2ص LM9Xور 2
VUاو ,ر [ [ا ,د و رو # ,2 ,و aاو U # N0
z,3و Q(aو.-
372
ر ]ا(
( , Iر د ا,ن 7س Pړ ا(© د ,VMد #اړو #د =1,د اUد
ر 7 ,a LM ,2aس ر .دWU 3رت د وراV,ر ،د ( ډ
ا ا IMد IU ،#ر, ,ار, N ،ار او ا.,Ks5
• ( Iا ,Ks5د ,دا W LVMر ١٩٧٠ 2ل LM ,2a
7س ر .2د ١٩٧٠ل ا aد Zaزاد Caو , V,اKا fډ د
( Zaوز( Pierre Laporte،او( ,(aد(!ت James Cross ،وC#ل او
aل ( د ( ز(ت ,(a Iد 5او # Uد 3 9Pد ا 9Uد
? وړ 3و.2
د ا ,Ks5در ور[ ورو د ,دا LM ,2a LVMا9Uن 2او د pPد اNا#
,Nن , ،2 K,زاد ( 2 !t#او او ځ a ( #ر ,M9Xور2ل #
#RR"#او 7 ,س ر .2ځ د (,ل q ,2و ,او ( I B
ن د " # =VM IVو,ل ل .د ( #ور( , VWاو د James Cross
5ورو او # aد #اs5ف V,د p#د a L,Iqل ,2a
2 #a LMا .
@ 4ن د 4; ( :;WZ[ /W 7
1
ډ(و ا Nا ,د #7M ,2aد ,M9Xد را 5ر وا qاو
اVMم وPد .دا Mل د د ,,N 3اVMم ه $د د3
# ,M9Xل ا c 5وا" ً"qود 2ا 5 ،د د(Iا V#وا Iد
#aاUد ل (دون ,د .ه= ( " Iودو هادو ,د #7M ,2a
ر ا ,Nن [ ,د ور [ 5 ، 2اVMم ,رو ! ,2a
# #7Mر ا.c 5
د # -!aا .دI,ر, ،رو او (ن ا w 5اPا} # Nد Nرت
اR,ل Pد د ،رIن و2 :,ا د ( اوږد د ر د # z,3ان
و( .ن ،د ( 2-Pدا # #7Mور #ا( sرIن د z,3ي
#ان و ، ,د ه» Q T١ ( [ $د 2-Pهت« 3 LM9Xړ ا .!5او
د 3هت ه= و# ,ا z,3 c,و ،2د دو LاPا} 3 LM9X 2:a Nړ ا# !5
=1,او ,Nن #aاUد .2د ا( " Vا( #7ا ,Nن Kرا # LVMد ,2a
#7Mو5 L5ص , LM9X ,,Nور .د د [ ( ډ( 5ص LM
ا ,Nن ;IPر ر} LM9X #ورK 2را اردو د رz
,وډ وL5
-1د ! /هادوN ! ,ا ,د LM ,2aد ,M9Xه !Vد z 3و د د(Iا ر د ارو ( Iن د
#RR"#اس و7ړ د ) .(Venice Commissionد هادو -!a ,ه #RR"# $ر "ود د د ١٩٩Tل د رټ اس
ده $د #7M ,2aد ,M9Xه # !Vد.
Source: Venice Commission, Emergency Powers, CDL.STD,1995, available online at
http://www.vince.coe.int/docs/1995/CDL-STD(1995)012-e-asp
373
د =1,او ,Nن اUد ر ر وا 5 .!5دR 3رات ه # $اPا} Nرت ,ور
د LVMد ,رو Nاوو د ,او ,M9Xو[zو.
د(Iا > V#د ( R IUر #د ا( ( #7M ,2aا9Uن د اPا}
Nد !IP ,M9Xد او ورو # R aوړا # c ,ه (# $او
1ر , .2دا Xرا =1Uاو د Kرا aوز(ان 7د #7M ,2a
ا9Uن و 5 ،2د (K,و ر (a (aد رIن ا 1ر (#7 .اPا} Nد ,2a
5 LM9X LMرIن ه $د ,U S٨د ،2 , (#هa $
اWUر ا .c,9Uد ه -او Q3Nن Iل [ ,رو د(Iا ,I V#د ,2a
LMا9Uن د رIن د I !IP ,M9Xل .cد ډ(و ,رو هادو ,ا Nاi,
د و " L5د LM9X ,2aا/د "ودو او د اړX #رت ه(I# $و .
-#ل د 3و ١T L5ور[ رو د !K ،٠ # ٣٠در او (#7
> cد.
[ ,رو هادوWN V ,س او !ا (ا[ ( ډول ,N ,2aن وPد 5 .د, 3رم
او ! Nا C$, ,د د ! /ا( as #7Mد !,2a /
,M9Xر م ,ل د .ا» ,M9X ,2a ,د W5دار
«LM ,2a» ،«LMاو د » " «LM Xه= د .ه -ا ,Nن د
»" «LM ,2a» ،«LM Xاو د » # «LM s5 Uار # .د !رو
!R ,2a» /را, «#م ا 5د :د ،LM 2-Pد ،LM LW tWfد ر
,رو P ( LM 3اNد a ( ،£2ډول » LMه $زور !aR ,!IU V,ل
د هف ( د زاد د(Iاz
=1, Z#وډول د« او ورو د »" LM Xد« د
دا ,Nن د اړ «#7M ,2a » (#ه= ډ( ز(ت s5و V,د .ډ(و
,رو هادو-# V ,ل ،رو او ا ,Nن (ا[ د دوو ا( ( #7Mا5
( LMاVMم ,2a :وا Iاو د " > .LM Xد 3دو ,د LM ,2a
! vډو ,د ! ,2a /اNا #ر ,,Nاو ,وPد .
د ډ(و ا Nا ,ټ د ,M9X ,2aا/د د "ود( ,ر 2#د .د
# -!aرو ,ا ,Nن ,زاد( " ,aود(( Lا[ Vر ( (:#
ا( sو 5 7 qهو (aه $و Ltqد ,ازاد د "ود(7 L
[ #و.
د ( Iهادو ,ا Nا ,د (2,ا ا RKر در,و و اa /ن
د .د # -!aد (#7ا ,Nن را !3د »د #7M ,2aر اNت
(2, (aا ا RKاو د M ,RM :aد (2,ا ,RMو(#7 Re
7س 2 Zد ( ) (١د ر 2#دP ،ړ Lو .د #ا ,Nن د :a
1
,RMر د ارو( :ر ١Tد V#ار 2د.
٢ – ١Sټ
LVM [ ( Martial Law
LVM [ ( Martial Lawه $د >! 5ور ( [ V!5 LVM I
-1د ,Nن 7ر د د(Iا ر ارو( Iنhttp://www.venice.coe.int/docs/1995/CDL-STD(1995)012-2-asp :
374
NاP i,ر LVM [ .2د RM , #7M ,2aق او زاد "ودو او د
LVMد روا د iI ,M9Xا # 5 .5د د هاد !V
وا # # 2:a Iر [ ( [ ،cوا c-> Iاو د IV" (uN
[ [ " [ ( LVM [ .c v IVوا Iډ( و L5وا qاو رو, ,
و ،د ه-, $ا د LM ,2aد د 3ډول وا ،[
7 Iدوام ., V
[ LVMځ It Vل د د ! Vادار #ول , ,7وLRRM V!a ،
ه $د دو Lادار رو د ! LVM [ ., [ LVM Vا د ،2-P
ا$ل او !, Vار و L5را| # .c #ر( " [ ,W(#ل ډ(
Qاو > ،د ه !IP $د ګ Qا ه= ! د او aد
# I1
RM :aQ{aق "ودو.
(7ال @ ر
او W 7ت
(2,ال ,N Uن ه= [ ,زاد( ا# IMزل 7M ,2a U» ! ،ت د
و ژو 2 s5 ,و" [ 5 ،«.ود( - ,او د [ # ,زل وړ ,RM
L;Kوړا . ,د N ,2aرت ا/د (2,ا sد ,او ,RM
) ،(ICCPRارو د ,RM :aه !Vد ارو د : ,RM :aر ) (ECHR
ا( (Vهادو ,د ,RM :aه !Vا(: (Vر =1#د.
د 4او (7 CWال Yر )(ICCPR
د ! Vاو ا (2, ,RMال :ر 23و دو # ,اPز ور ! #7M ,2aد
اړX #رت # ,/!V [ !5زل و ,,N [ 5 .2اXل aه= هb
Xرت د (2,ال ,Nن د #زل وړ ,د ،هM =; # > , $ود >
IU LM ,2a ( #و.2
,2a ،2اNا # # #ه w $اPز ور ً(» cا د و Ltqد اړ#وو 3
WU a «.رت ،د ,RMد "ودو :#د ،دوام او $Pا (Kو ًIR (a Ltqه$
ا2# ,او و و ور د.
دوه= ,2a ،و ,5د# NRMزل (2, # (aال ,Nن ,رو LRas# ,/!V
1
و I; > # .دا ( ( LM ,2aد ر2aو د P#ر 7ر وا ,ال .
در(=# ,RM ،زل X #7M ,2aرت ( د " IVوړا ,د ,اد،
ر ،p,ژ aاو د( Q> ( iا # xa L!Xد 7س ر و Wو .[
,
aد د !-و ! ,د I ,RM :aرو 2 ,د ( ,RM :a I
ا( # ,5 #7Mد .د > ه !5 # ,RM :a , $زاد( a
5aد ،در,و (aو؛ د ( , I3او a ,,N3؛ د ،! ،2-P
-1د ر2aو او ,ر 3 ،IMaاV ،! ,,و او ( Qا : qر ٢ /٢ ،د.
375
M ,2a د# ,,Iq ,,N او و
؛ او#$!W# ر دN ( اد,
2 ر-> {I ,RM :a د. # و,5 !اب5 ب او#2:a ( ار
نuN دRt#
s5 داV[ دا1 . وa N0 (a ولz[ ( !t# ( او زد,RM , [ د د
,a LM ,2a ,,N (و# L5 د وLM ,2a ,,N ( 2 د
. لa
. 2 ورW5 # , هادو23 (a "ودول,RM دL5 و#7M ,2a د، او
2
. ا2 , روLX5 اوw L( د "ود,RM زل ( د# ( دa #W5 ټ% ٣ – ١J
( د ;زل وړ ( دICCPR) رY
(ال7 4 هCW د او
CW ودو وړL
b ه#U ا$ د ه, وړاL;K ( ,RM $( د د ه٢) S ICCPR د
: رت دWU $
ه# z . د, زP ا# L(زل او "ود# ډول
N < ه. د# ,5 ن,N M 3 د. M , ژوtWf ن د, ه ا: دN
.c 5a a , M 5 #
, اوc Z = ه, ،c ! ,,ا3 ه= ور, اوc ول2a ر, < ه: د٧
a# I!U ( Wf # ف95 5 !5
ه< د# X5 .(ا وQ # ,,N3
.c ل, , ,7
,!V > !5 دا,( ؛ (ب ( دc ل, , ه< (ب:(١) د٨
.c رلI
, # L5 ( ( ه< زور٢) . د
.c a , ! ا# , دL/!V اردادN ( ه< (ا[ د: د١١
ن,N (ال2, ( ! ! ا#2-I, ( او# د,و23 ( ه< د: د١M
.c
, م، ؤ, مP (P L5 و5 .c ل, # o ( د,ن وړا,N ه ه د: د١N
. زادi(ان او د دP و،نa ه د: د١٧
اوtsN رم, ن د,N (ال2, (ب( د،ول2a ر،, دو در ( )ژو٧ 3 د دc# c
د "ودو$ (ا[ د ه, , دو23 ICCPR دا دt ،c
د,2V(
. L/!V Ws# د$ د ه#7M > V!a ، , LM9X
:
Richards, David L. and K. Chad Clay, Government Respect for Non-derogable Human
Rights During Declared States of Emergency,1996-2004, paper prepared fort he 2008 Annual
Meeting of the International Studies Association, 26-30 March 2008, San Frencisco, p.6.
1
2
- GAOR, A/39/40 Report HCR, p.84 para.270
UN Human Rights Committee, General Comments 29 (States of Emergency)
376
(ECHR) رY
( ارو4 هCW Y د
د,RM :a وQ{a د#7M ,2a (ECHR) ر: (! اروV ه,RM :a د
# و دو23 د١T ر: 3 د د. د2 , وړا,,Iq ,,N Kq ر ا# ,5
ر: د،c s5 , د و ژو#7M ,2a U رو, ( 2-P (ا[ د
:a دt IU LM ,2a U( د.ز ورPزل ا# ! ژ د5 , وړا
v(t# LM ,2a ( £2 ( ( د, ،( ا د »( اIV" ( د ارو,RM
( £2» 2 ر-> نI ( ارو1 .« iQ3 ا# 5a ( ( ( وZ!5 >ل
U او د3 رو،L, U ر ا د: ( ا( و ( دa #اNړو ا, s5
!5 اسECHR دL ( دو2 .« و2ز ورP اf5 #ورQI = د1,
L5( وa #W5 ( ډول3 او د2 ورW5 # ( ارو( راa # |زل را# ژ
ور, رP ا# ,و دو23 رتX b د ه١T ECHR د. ا2 , L5و
,و2a د ر،L,Iq M د, د ژو# UW# > ا:2زل و# ,/!V وQ{a !5 . زادi(ان او دP و،نa (ب زاد او د،
(ACHR) رY
((
اCW Y د
> # زل اړ# د,RM د#7M ,2a (ACHR) ر: (V( ا,RM :a د
د,RM :a ر او د: (ال2, ! دV ه,RM او, د. و! د,,N Q5( ه اړ
#7M ( ( ا,2a د٢٧ ر: (V( د اa د درد,,Iq ر د: (ارو
د د١٩ $ ه2 5ر ه= ا, iI L,Iq ډول3زل د د# د,RM }uN اوM !5 ا5a دLVM د٢٣ ،# , د د ر١٧ ،,RM ,
ia د دa . ! د، L,Iq # ,5 د,RM ړو, د,,Iq
: و1, #ر: ( ,7 , # OC-8/87 IV" ,RM :a (V(7ا
[ LM ,2a ( L5 و# د اړ2 ورLM9X # Lل ( دوM دا
( واt# LIM ن,N د, M ! داV< ه5 ،وz[
و# N زاد,
> LW, $ د ه، X اL,,N دLM9X رت دN ن$ ه, او
3
.[ر3 م و، L/!V د ژ,5و
$ هL دو2 "ود,M9X $ ه# د دP ,,Iq (ال2, I ( داz
2 , # ه,/!V او, و5 #7M ,2a اړ3 د/ ا
دLړP ن او,N (ال2, دا دI; > # . # ,M دU >»ور ل او دQI Xس وه د ا7 , ح د9sX رو ا, ر,رو هادو,
, [
W # د وړR, ( $ د ه,/!V ,RM :a د,7 , # «ر زاد
>ل دو,ر, ,رو: او,,و2# د,RM :a د. 7a #7M ,2a ( >
,و23 $ر ه, اوL/!V IU = RK ا: LX5 ,
ن د,N (ال2, 7 ,, > ز, د, .اض لU ا،
1
European Court of Human Rights, Lawless v. Ireland, 3 Eur. Ct.H.R. (Ser.A) at 56 (1960).
Svensson-McCarthy Anna-Lena, The International Law of Human Rights and States of Exception: With
Special Refrence to the Travaux Préparatoires and Case-Law of the International Monitoring Bodies, Springer,
London, 1998, p.464.
3
Report by UN Special Rapporteur, Mr. Leandro Despouy, on the question of Human Rights and States of
Emergency, §48; available at www.derechose.org/nizkor/excep/despouy97en.html
2
377
دو ,د = IUر ه<(2, ،ال ,Nن د دو Lد ,/!Vه !Vد #!t
5و او ,رو دو # ,د 23 :aو ,او ,رو ,وړو !و ,د رټ ور د :a
,RMد .a R, =; ( (#
% J – ١Jټ
( /W 7د CW Yد ر
ه 4د ر( W hا@:
Qرو
( LM ,2aد ,RM :aد ,ر ,ه !Vد ,و LMqا! د ( > ,
زن L, 5د دا ,ر ,ه !Vد Mاt Nرو ,د ا #Uر ( LM9X
و7 V,رو # ,ود ور .2د (2,ال ,Nن د ا {I UK X5 ( iI,دq 3ع
.2 tsد ,RM :aد ,Nن د Ws#ر د {I 2:aا د د7 3رو ,
دو ,ر و L5و # ,ه $ر د ١٩٨Sل د ا
٢ Lد {, 2 # WI
ر ر( د (2,ال ,Nن د ا/ ١ iI,ا ,,دا( ل او د را} ا/#ق (
د M 3اt Nرو2 (# ,ل.
د M 3اt Nور ,د #7M ,2aد ( و ژو
# ,اښ ا 9Uاو ادار ,a
وا Iاو ١دو X95د د ,RMاو زاد( " ,ود ل . (:#
# X5دt 3رو #7M ,2a ,د ا/,اد ا Xد #ر IUاXل
.,a #
( /W 7د CW Yد ر
ه 4د ر( W hا@:
Qرو
ب – WZ[ 7 :6او د ا9اد ا]\[ ; F :Qا[ل
LM ,2a U - ١و L5اړو ,دو 7 Lدا اNا7 #س ر 2
ه5 !5 $ور د ه Kد (2,ال ,Nن د ,ل ( ,RM :aاو زاد د
# ,/!V # ,5زل را| 7 5 ،2 #ه(2, $ال 2ا
( ,RMوړا !5 L/!V ,ا9sXح د » !t# ,وړ« او د # ,زل وړ د،
#زل و.2 ,
# -٢زل ر د اNا( # V -, LM9X #دو ,و !رو IU
,fر 2#د:
ا - vه دو Lد (2,ال ( Iا( ,RM :a Qد 2#ون 23و د #W5اX
= -, ، IUد اړو2# ,ون ا ها( Lد.
ب -د 3اNات (aد Pد و # tqو.
ج -د 3اNات (aد (2,ال ,Nن د دو, Lرو ¨N# ,/!Vو. ,
دال -د 3اNات (aد ,اد ،ر ،LP ،p,ژ ،aد( Q> ( L! ،iا L!Xد #
اس ,و.
هـ -د (2,ال ,Nن ,RM Q{aاو زاد د " ,ود(و وړ د ,2a M
. #7Mد Mاt Nر #ا ,Nن L,Iq (aو(2, 2ال ,Nن
د # ,زل وړ #ر, LIل ,RMد , #7M ,2aا.c iQ3
378
( -٣دو7 LM ,2a Lس ر ل 3اړ او ( د ه $اPاء L5a
و (aد ,7 3اXل اUت :2
ا – vد اPا} Nد ,M9Xد ا5و د ,5 (a ,tK Q{a R
, . #د و7 IU (a R Pرو ,و # 2د اPز ور2ا (
اNا #ر YاPا} .2 =1# ,,K
ب – د L, ،,M9X 2-,[ Rاو ازو. # ,5 [ 5 (a ,
ج – د N }uNد !5اب L,Iqاو د uNء د. # ,5 [ 5 (a ,
,M9X ,2a # X5ا/د qNن !5د ( 2 ,د
}uNار
ن Pړa Lن را 2 #او ( د uNء !5اب "و(L
را| ً( (a ،2 #ا و.
- Sا – vد " > ,RMود(> ,ل ,2aاNات د ه,N $ن #وا,7 I
5 ،c 2#9و L5د V!5د ازو ا Pړ(.c
ب – د IUه, $ر ,د LM ,2aر ر ( (a cه $و L5
LM ,2aوPد وP ,ړ .
ج – دو) ,اPا} او (Rو L5و ,a #7M ,2a L5او Mد اړ#
Xرت aن را| # Rt # #د ,M9X ,2a
د ,وړ ا/د و.
LM9X (a }uN – Tاو د uNء ر Mود و (a 2 :و ( ,N ,2aن د
دو Lا ,Nن Iن ,؛ دوه= (aو ( د LM9X ,2aاPات د
,N LM ,2aن Iن ,؛ در(= (aډاډ 7س #را د # ,زل وړ ,RM
c , # ,aاو ډاډ 7س #را د #زل اNات ,ر " ,RMود( Lرا| #
اz,ول و .او !رم # ،ر او "! Nا i,او =1,وPد و ه!t# (a $
را ,او uN ،ء (aه K, $او Pر و
؟ د ,Nن " LM9X 2:a (a IVو
ه ه $اNام )اPا} ( (R#د (د ( ز( Iن و (a ، ,ه a $اWUر
او ,ا9Uن .2
:
Lillich, Richard B, „The Paris Minimum Standards of Human Rights Norms in a State of
Emergency” in The American Journal of International law, Vol, 79, No. 4(Oct. 1995).
a 5a # -,ن ل ډ( ! ا Nا i,او ( (2, Iال 2#و ,,د
LM ,2aو ,M9X L5د ,وړ ا/د د ر " 1KاVMم .
ا Wد 1K" 3اVMم ،c Ws# , 5د د > ,د زن د ,د 5
R,د 5aو( :aا[ د دو Lول !5ا ز 7 ,,د
دو ار
,,ا د #ر ,RM :aد 23و ,ه !Vرټ ور 2او LVMد
#واړو د #7M ,2aو(2, !5 L5ا # ,/!Vدر,و و .د 3راز !5ا
ز ,,ه vN $د 7د ! Nا ,او ها(f ,#ح #
و(2, 5 # 2ال # .2 [ ,/!Vر( " د ,RM :aډ(
23و ,ه $و L5را| c #ځ د ! Vادار #ول , ,7و aRIa .
379
,M9X ,2aر ا 5ه $وX # I L5رت ا( ( ,2a
7Mت Xا LMاو V Vدا( Iا ,Nن (:#و.
% M – ١Jټ
(7ال @ ر
او W 7ت
د 4او CWه(7 4ال Yر
Sد :د LM ,2a Uو L5د ( و ژو ,او ن
#اښ cد او :ر
23دو ( ,ه $اNا7 #س ر 2د او :ر وړا!5 ,
# ,/!Vه# w $زل و 2د LM ,2aو ، 3 ( Ltqا Wد
ط د 3اNات د (2,ال ,Nن وړا ,د ه $د , ¨N# ,/!Vو او
د ,اد ،ر ،p,ژ ،aد( Q> ( iا # xa L!Xو. ,
د :ه ا,ن د ژو ,ر ذا . M #د د,N L,Iq M 3ن د.
ه< 5 # Nژو 5a a ,ا .:,ه $هادو ,د ګ
Qا ( , 2 aد ،دQ 3ا (ا[ د ( ډ( P Lم ر د Pر ,Nن !> as
،cا Wد ط د او :ر او د Uم Nد او Qا د :ر ¨N#
,و .دا Qا (ا[ د ( LM9Xو IV" V,ا د ( ورو !K
.cRWs#
٧د :ه< د ر2aو ( د V ( :a 3 ،,IMaو وړ ر! وړ X5 .[
,
#ه< د 95 5 !5ف د , , ,7 a# I!U ( Wfل .c
http://www2.ohchr.org/english/law/ccpr.htm :
د CW Yه 4ارو( Yر
-١د ژو ,ر د ه ا,ن ,N Mن . L,Iqه< # Nژو,
- ،c 5a a ,دا د م Pم V#او د ,Nن د " IV
5ا ور #د ګ Qا و>! .
-٢ژو 5a a ,ل د ه Iد ! ،c
, ¨N#د Nد
ر ا !5ر ,7ا( ًR!s sاړ #و :
ا – vد ( oد ( ,,N3زور ز( aR #دKع؛
ب – د C#د وP ( L5م ,aد ( #رن , 2ل؛
دال – د ( ا ( ,ار و L5د ,Nن asد Nد را!5
و.L5
١Tد:
– ١د 2-Pو, ( L5رو #7M ,2aد ( و ژو
,اښ د
2#ون ه 23دو 7 Lا7 #Nس ر 2د د :ر وړا!5 ,
# ,/!Vزل و . 2ا Wد ط دا اNات د ,2aو p# Ltqاz,ول
380
و او د ط د (2,ال ,Nن وړا ,د ه $د ,رو ¨N# ,/!Vو. ,
– ٢دوه Iد - ،دا د 2-Pد , ! ,,Nرا| ، #در(I
د »در2aو « 2) S ،را
اف( »د (ب « او ٧د » ,Nن #د
Qاء « ه bډول #زل ز ,د.
-٣د د :ر ه 23دو Lد #زل Mا/د (aد ارود را IU
# :د !5اNا W5 # 2:a #ور .2د 3راز ! د د 3اNا7 #س
ا, ( c 5و را| c #او د :ر اVMم P #aر (a cد ارو د
را W5 # : IUور. 2
http://conventions.co.int/treaty/en/Treaties/Html/005.htm:
د CW Yه 4ا
(( Yر
٢٧د د [ ,,Iqول
– ١د 2-Pو, ( L5رو #7M ,2aد ( و ژو
,اښ د
2#ون ه 23دو 7 Lه $اNا7 #س ر 2د د :ر وړا!5 ,
# ,/!Vزل و .2ا Wد ط دا اNات د ,2aو p# Ltqاz,ول و
او د ط د (2,ال ,Nن وړا ,د ه $د ,رو ¨N# ,/!Vو ,او د
,اد ،د Lر ،LP ،p,ژ ،aد( Q> ( iا L!Xد xa #و7ړ ,و
-٢ر =VM #د د,7 3و دو د ه ( bد !t#اPز ,ور :در( Iد )دNRM
! ،(M Lر د )د ژو I? ،(M ,د )د c ،(M ! :aد ) (ب
د زاد I;, (Mد )د ,Nن د R#م a =VMا} ،Lدوا Iد )د وPا ,او د(
زاد( ،او Iد )د ر ,زاد( ١٩ ،د )د م I! ،(,RMد )د Lta#زاد( او
درو( I:د ) LVMد ( (M LIد دا ,RMد # ,5ر د اړ #وړ
.,,Iq }uN
– ٣ه 23دو Lد د Mد !t#ر ا/د 23و دو # ,د !t#د اVM
د ر ا !5ه !Vاود ه {, $ه # !t# $ر cد ا( (Vدو ,د زن د
دارا:,7ء 7ر W5ور.
http://www.oas.org/juridico/English/treaties/b-32.html :
د ر7و او رو b ،Fmا ( Xو Y
_ 4%ر
٢.٢د -ا( ا(© ( دا ,ر و ( د ،LM ( 2-Pر#We a ,
( 7 LM ,2a Uد ر2aو ا/د .2 P#
http://www.unhchr.ch/html/menu3/b/h_cat39.htm :
د ;W 7و /6ا;QF (G
د #7M ,2aو L5د د ر ا Vر د #واوړل ,RM :aاUت
2د > ,ز ,,دو 7ر ،2 . Vد > ,ز 7 ,,
381
د 3ر tرو ,او L1K" ,,Nد Mfاو (#ر ه< ,و # 2د ( ,2a
- LMل 2 =1#او رو 2 ,د ا( sه( c #a $
اوږد( .cدوه= ،د > ,ز 7 ,,د ا Vر ,وړ !و 2 LWe ,او
# 2, ,;aد , !5و ,ه!t !Vت ور.2
د \
\ T /W 7
د ( LM ,2aد Iر د > ,د ز7 I B
( ,,ر ر
ا ,د ,7 [ .ډول د:
• روز,
• ,,NاM9Xت
• د ه د "sړول
7د #7M ,2aو L5د LC[5زاد( " ,aود(- Lل .cد#7M 3
ً It
او و!ال [ا ,ا a ,2وz
z,3 ،وډو او د #7M ,2a
Rرات Pر # X5 ،ا R,دو ,د !sاtن وا I
رار ،2 #ا Vر ا UW#د ر! 5aد(Iا V#ا= ,a X
,ه cاو Ws#ه= #2-I,و .cد # -!aو!ال [ا ,
#ور(Qم د !aRر روزل د , ،رو ,د ,Nن او =1,د !#ر .د
5aد > ,ز 7 ,,د ا Vر وزار ,#د ,Kد
Pړو ر ه # $ا #Uqروز ,ور .2د 3راز د ( - LM ,2aل
ډ( و L5روا #دا LM9Xور V: #ن ,,N ( #ا و.,
ا د vN#دور ا ر2aو ,ر ا o V: # L5
!tت .2 7#د a 5aه= د > ,ز ,,د او د ا Vر د
,رو ادارو روز ;= # -, a R,ر2aو !tت 7س #
راوړ.
tدا د I ( 2,هادو ,د LM9X ,2aرا v(t# = 5او
,د او د ,RM :aاو د ,رو دا 2#و ,,ژ -, . ¨N#ر#
(دو ,و ( 5 Iص ,ر ,د د #7M ,2aر V ،I1# ,M9Xد
ر2aو زاد ،د د( M iاو د ,اد ،ر p,او # , xa ,ل .د د ,ر ,
د 23و ,د ر د > ,ز 7 ,,د ,,Nا #M9Xر ه<,
و(2, # 2ال او د ,N ,RM :aن د را.2 i# LRas# #7M ,2a V,!#
,رو #7MهR $رات ,a ,M9X ,2aوا iIد وPد ، ,ه7M $ت
ډ( و L5د :aن # ,RM Qa > #د ،[
W ,! ,دا [ -د ,2a
#7Mو L5د ا Vر د R,ه" !Vو( ,وPد . ,دا #7M
د > ,ز 7 ,,د (2,ا tرو ,او 3ر ر!و xa ,
Vد ( #دون و ًX5 ،د ١٩٨Sل د ر( د Mاt , NروS – ١S) ,
ټ و
ر( اس ،د #7M ,2aد ,Nن د Pړو ر ه< و.2
382
zدا د > ,ز ,,د #7M ,2aو L5د (2,ال " 1Kا VMاو د ,
#زل وړ ,RM :aه !Vد ( .a R, =; V!5ا[ ه $و
2
W5 ,RM !5و 7د ( Rtل aن ر 7 IUس ر ,2a .2
7Mت او ,M9X ,2aهUq $ت د د ه $ه !Vد ه د "sد ړو
ر (aز(ر وا( .
د ;W 7و /6
د > ,د ( زن ر!و ,او W5د ( اWاد LVMد ,او ا!5
،cد 3زن Wر د #د د 5زن ,a #2:aزش
و 2او د 23 !5و zaaو7 ,س ر 5 (a 2ر #ا # Q3دوام ور .2د
#7M ,2aو L5د > ,ز ,,د ( #!tا[ !5ا د .هI
و > # Pد ه $د زور ز( #او ا5ق ,aNن [ .ا Wد #7M 3د ,
> د ز ,د ر ر م [7 2V,ر ر وPد a 5 . ,ه= ا د3
( ,7دو ,د 7رو # ,وړا ,؛ IUد > ,ز (a ,,د3
7روuN ,وت او !" X5ا(:2 z
s
•
•
•
•
•
•
•
P ([ #اVن و د > ,ز (a ,,د #7M ,2aو L5د
,Nن ټ IUو # 2د دو روا ا # ,هف ,7
و, ,ل ؛
د > ,زP > (a ,,دو ,,Nا #,Vر وا # !5د دو
روا ا د z5و ,او [رو ه !Vرټ ور # X5 .2ه $د 3رټ
د ,RM :aاو د ,(Vد اور(و ! P ،# ##د و W5 ،ور2؛
7ډ( ز(ت ه > , $ز[ # ,,اب
د #7M ,2aو ,VM L5اً IM
ور 2ه [ ( $ر 2او د ه!5 $اب ر, LIل د .دا
1
د ه $د #9V:#اWUر#ب د ود اه # LIار .؛
د اوږد 2ا ( #7M ,2aو L5د > ,ز 7 ,,
(2,ا ( ,VهVIر و 2او (2,ا 7 ,(Iس ر 5 # 2
هاد 23و(2, # ,ال م واړو.
ه $هادو9P ,و Z!5 fډ( ز(ت د د > ,ز 7 ,,
L: !5 ;aهادوا اړ( # 2 -> Vد 23و ,ه!V
# 2, ,;aرټ ور 2او د 7ر (2,ال م [ن #واړو .دا درواز 2#
( ,د > ,ز ,,ا د ا5ق او زورز(,aN #ن د ،ه$
7د ه ,RM :a $د 23و ,او [ر ه !Vد دو د 23و 5a
د روا ا #رل # IR cرټ ور2؛
ډ( و" L5ود ( ,د P 5ړ( s ! cد ډ او ا} ,K9
د 2#9د ود و ، ,م د دو Lوا ,-, # Iا .دا ا(s
د > ,ز (a ,,دا اNا7 #س ر :K # LVM 2ر
,7و ,او [ 2 ,Nزدا( #در,و و؛
:K #ر ,7و , ،د > ,ز(2, 7 ,,ا ,,N
و(! ر وا !5 # !5اړو,و هادو ,د ,RM :aا tK
-1د #!V:#اWUر د ود ه, !Vر ز(ت !tت K =;,
! .
383
ا ,د 2#9 ،و .2د د ,,N 3و(! ه !Vز(ت !tت د
ه Iب د(ر= Kور 2ل.
N – ١J
د 7
02E
ه $ا Pړ Lد > ,ز ,,د ه $د 5ا Lد 5a !#
د )» ( (International foundation Front Lineد ;WPد (2, 2ال
( , «xaد( ( i(7 L,K .cروز Q,و
ام او و L5و L5ه!t $ت 5و
ه $دا 7رو ,د ا ،,و(و او !IMوړا!aR -, 2 ,
و 2او 5ا ,5 Lو .#د:, 3ا #اد د: 7, Y 3
http://www.frontlinedefenders.org/manuals
W 7او @ ( ; 7ا ] E a. :(%ړ
د # K 3او ر [ # #7M ,2aد -, ،د ه v! $ډو ,او د
> ,د زن د R,ه!t ( !Vت ور 2د 5 .د ورو 5aه$
ر aن #7M -,او ( t# ,7و.
LRRM ,,7( p# ( Nد X5 2( ,#7M ,2aت
# IU 5 ،,a
ه $ډ( و L5دوام a .د د > ,ز ,,ه #7M ,2a R, $
،aد2 (I# ( R, ( 3ا ( Lل ه= aاو ر ا W
# IUه= ه Iاړ د Ws#وړ د.
د Nو ( LX5 ,دا د د aن ،وPاP > ،,ړو ،د( LC[5 ،iاو د 3راز
,رو ,زاد( N ,aدات و-ل او ( د #UWsد (5و و ,او د وPا,
اUاض V,او VM 3ز7 V> ,,س ر .دN 3دات ا د اWاد
رژ( ,Iا ( د VMادارو ور[ رو ,ل cاو ( د ( ,,N ,ت (
[
5aل د .د ا Vر ز ,,او د ه $ادار ا د 3ډول (ل د
,RM :aد 23و ,و3 Lړ t .دا ا د > ,ز ,,دا
( ,د ,ر او زورز( #هف [.
د رژ( ,Iد ا5ق وړا ,د ( !aRډ( 7ر (2,ا > L(V #د .اN5
( ,د > ,ز(2, 7 ,,ا > #د ,RM :aد 23و,
ه ,(V !Vوړا(2, .2 ,ال :Kرو ,ا ,;aدو ,او V,هادو ,د #
اړو اWاد رژ(:K ,a ,Iرو ,ز(ت 2او د ,RM :aد 23وf5 ,
Q(aو ,و # -هW $ر a !5 2ن را| 5 .2 #دا
ه= (aم و,ل د 23و ,ه !Vد ر>Q(a ،,و ,او د د aن |#
اړ(2# =R Vاو . ,ډ( و L5ل ا اWاد رژ( ,Iد (2,ا :Kرو,
او Q(aو # ,ډ( د Nرت #؛ tدا (ا[ (2,ا > #د
,RM :aد 23و ,ه !Vد رټ ور (aب 7س , #را[ ( 5 .اوس
د دو ,او
!5 2, IUو (z,او ( (2,ال Uم ذه Lد
[ن و اد.:, 7 U
384
Nاو 2 p#ا ( ( ,د > ,د ز( (a R, ,,ا[ د 23و ,او
(#د ر ,او رټ ور ر "ود 2 ,ا .د اړ (aد > ,ز,,
> ,,Nا #,Vر وا # !5د ,وړ !و ,و .,ډ( و L5ل د
Nاو 2 Lا ( ( ,VM ,د د ر 2, ,;aو 3او
دا و ا د(Iا( Vوا ( ، Iډول ه د(Iا# Z#ت Vد
,(Vد اور(و ( د P ,,I ,RM :aړو .د# 3ت د ( LVM
دو 9P Lاو !5ا ! 5 . IUدا #ت Pړ ،ا 5
[9-# 2V,ر , .2 Rt# !5د و Pد > ,زw # 7 ,,
اVن ه $هVIر 2او ه< و5 W 2ا #د ه9-# $ر
/, ,aذ ا .2
zدا د > ,ز 7 ,,د Q,و د Mر ډ ا(Qو اNا #
و N .2او 2 p#ا ( ( ,د aن او z,3و Pړو زاد( ,a
Nدات د(Iا V#و ,aد /,ذ 5 ,د ه Kد ر ا,Vت ز( .#د ,
> ز 7 ,,د > د $a VM3
!a9aړو د (وا ر ه<
و # 2د P ;WP : ( q V, #ړ .2د 5aډ( ;:ر
او ل ! د > , Asamblea de la Civilidadد د ( I
,و ,او > ,د $aړو ( [ R,وaو ،ن #ه $د ١٩٨٠
Qد Lد رژ(= را[ R,وaو ٨ – ١S) ً/s .ټ ts
(.2
% ٧ – ١Jټ
@ 7ا ]( (%د ز
'%
2 Nا ( ( L: ;a ,او 9Pو Z!5 fډ( و L5د Iا(Qو
2#9 ,tKاو #2:aډ( . 7د د ل د Laogai
Research Founditionد ١٩٩٢ل iد ز(cد ا(Harry Wu (V
ا . #ه ١٩ $د Laogaiد Nر V" a ,Iم ؤ.
( ا9sXح » laogaiد ر 7ر ا9Xح« #وا( .د = Laogaiد Mao
) Zedongؤ (p,اPړ او #ډ( wد رو ا"#د د Gulagsد Nرو ,
,Iور #وا درد i, .ه= iد NروQ ,ا Pد د ( 5د ر
(laojiao) ,I Nا »د ر 7ر aروزل« د LRRM ،دا ( ډول ادار
,(aد د در ! ,ر #د "# !K IVرن ن ه! .#
د !IP ,tK !5د 7 c ( Laogai Research Foundationب
5و .د ب د د , ,(a ١٠٠٠م ا 5د ه !IP $د
Kرو » ,I ,د ر 7ر aروزل« ه= د .دا د iد Nرو ,د Qا د
,Nن ه( !Vا[ !5ا ر( (/د # Uور7 #س ر iVIد.
385
:
Laigai Research Foundation, http://www.laogai.org
2F(ز
و23 ړ زن د, ! دV ه,و23 ( او# د,RM :a $ زن د هWOZA د
.2 5 ,2 ( ؤ5a L5 وL5 راز دا زن و3 د.(http://wozazimbabwe.org/?p=165: و
رY 3) د
Y 3 د.و5 !تt !Vو ه2a د ر$و او ( د ه23 ( ل, !5 دY !5 http://wozazimbabwe.org/?s=torture :و
ر
ل اوWe ,و23 ا د, د و!ا [اL د دو: L5 ر,K هI; د دووY 3د
# #و/# a ړ زن, ول5 دارW5 q ,و23 3 د دL5 وiU ,a LVM # 2 , وړاL(V # > (ا2, ان# او د د:, ا
.ر وا:K
http://wozazimbabwe.org/?page_id=4 :
Radio B92 ،نX[
د# ل2 [ ( ,#N 5 وو-رو راډو(( د, ٧ B92 ل١٩٩٣ ړP (Association of Independent Electronic Media) iI,!ا ا5 ( ( رC(a
,, > د ز, 3 د د. [ ؤ# اI( او دLوR Q ( هف2
ر#V( د دL5 و$ن د هaX دiI, ا3 دW ا د د5 اV( اړRK| د ا#
.a وR, رزW د زاد ر#!t د,7 I وا# Milosevic
( واړو اوC , وړا,و5 (( د راډوB92 ! ورو, ل د ا١٩٩S Q -هK ( اد-!a دa .2 ړP L ( # دCD د،Q #ا:,
> د.ل2 qU ت5 ,, [ ر ا2 ن دaX او >لL,ا
ل د دوه= [ ر١٩٩ -ړ راډ(( د, څ# هو1 د وq !3در
ر ل ورو دووW روا, ,رو:K (ا2, د ! او5 ، ل2#و
.?, ا#a $ور[ ه
څ# (رIWa ( د ها#, دL5 و£2 د زوو دL ( ل د ا١٩٩٩ د
لa ,وK دB92 د.2 ه< وV> !ا د5 > !ت دt رژ(= دMilosevic د
- راډ(( د3 د د. 2#ل ورو د در(= [ ر و١٩٨٩ ( دVاو راډ(( د
:a ژaX ،«ورa # #» :م دا ؤ$ وروV 2# (Campagne de soutien a 92 Communique de presse du 3 averil 1999,
http://helpb92.xs4all.nl/press_fra2.htm).
ر7 L,, د ا,tK >ل5 -ړ راډ(( د, ! ل ورو١٩٩ نaX !ا و د5 [ (ا#!t د د£2 ل د زوو د2 386
د7 ,س #را . !#و( cه $و L5د B92ا Y ,,د I V,د
ور[ ! ( #ن ر ر.
aX B92 i,ن ( ;:ر راډو(( او Q(!#و a VW ,د # 7
او د 3هاد د ( #!t W5ا[ !5ا ! .cد ه $د Q(!#ون
و
ا ,د “( ( , „Insajderل ه= د ،دا د aXن Q(!#و5 ,و,
د Q,2ژورQ,م( ،ا[ و
ام د.
B92د ه > , ( $د زن د د Nدا #او "ود( ,د 3هاد
د د(Iا و د ( $aړ #ود و .2د W5و ,او د L! 3
د Rد ( !© و
ام B92د aXن , ,ه$ $م ور -,
/, ,a "a U 7ذ و.
@ :(%
د د ز
ر Tاو X%
p#او 2 Nا ( ( ,د > ,ز ,,ډ(و ز( ,-, #
د ،2 .د > د (دو ,وړ دا د د ه $ر V,او # I1 23د
دو روا ا
#اښ ,7د .د ( رژ(= ا !5ا ز
# 2:a ,,
,,N3ه= ,و 5 ،ډار ،ر, I" # ،,ل او 7در ل دا
, , ,Mل , Cد .دوه= ،د #UWsزاد N ,aدات د > ,د
ز LK ,,او "! هVIر "ودو /, # ,"a U 7 :,ذ ,7و ,او
M LVMب .C #د ور[ Yاو د Rاو د 5 #!t !(aول ا د R
د زاد او !5ا (1,ت a .د د > ,د ز ,,ر ډ(
د 2 Nا ( ((2, ,ا ز ,,د !5اړ( Vاو د !5
7 ;a 7س #راوړ
ه !Vو ،c(c3دا [ Vه $زً It ,,
ه# ,a $ر -ل cد »! {« 95ف IUاو د ,رواوو #ر ,
cاو ده# Iرو xa ,ه $د روا ا [رول .c
% ٨ – ١Jټ
4%د د; uد اوږد د iواF
د ١٩٧٣ل د ! ١١ WIد Pال [ ( : Augusto Pinochetد#
و او د Salvador Allendeد(Iا ( LVM # V#راو[و او [ (
[ وا ١٩٨٩ # 2 -> Iل ر دوام و .2د Pinochetرژ(= د زور ز(،#
ا5ق او ,a ,RM :aد LVM (#و [ .2وا, > ! I
387
.ل2 a ( ,tK او,و,
او2 !" ( س-, ! ،زاد ? (ړ
ول ل او د2a زر ور٢٩ ،ام لU اZ!5 ٣٠٠٠ ل د2 =(د رژ
1
.ر لW # C# هاد5 ر, زر٣٠
!V ه,و23 د,RM :a > د, دI د واPinochet ! د
#a # اI( ل د١٩٨٩ ( Q3 اW م،وa وR, =; رټ ور
,, زL: a>> , ورو# ل د د١٩٧٣ د. و ول
# ,, ز3 ! دV# .2 وLtK #a Shatytowns ( Poblaciones
ود# LK 5 $ ه# 2 س ر7 ( < ه2 ( و اوa وR, ور
2 و,,و زQ> (لV,# 3 د2 .c( ودرC !5 #a او2ور
.2
ود و# > I!ا5 (ل دN ( ورو ورو#
،,!N > او دU c ( ډ,, > ز, د د,! دIد [ وا
١٩٨٠ . دردل,aUړ ا5 , د ډوډq در و7 و او2a ر،, ،,اUا
ل ورو١٩٧٣ د.ل لa هو1 U ورو ورو و,aU ا3 دQ
ورو$ ه. ا2ر ورP اLtK د# ,و,
[ ر2 ل د١٩٨٧
، نKM ،i!" , د ه،Pobladores V ,, زI ( > , د
z
او2س ور7 ,, ز,RM :a او د,I, د ? ا،V,! (ر7 د،,,ز
اوp# ( اړخ دv LVM د.2 ړP "د# ا, Asamblea de la Civilidad (
د ( >ل١٩٨٨ ! دV ر ه# دI د واPinochet ( او دa ړوP "د#ا
#a د# اI( ل رچ د١٩٩٠ د.L5ا ر م واI( د د
I د [ وا# نI ! (9 د را او,, > ز, و د
د، ړP 5 او رټ ور,2 ! دV ه,و23 د,RM :a دL5و
.وa وR, ,اهو او ادو وړا
1K" د,RM وQ{a :a د7 > زن, و دQ, د دا
ن9U او ا,( ( ا2 N < هL او دوa وR, =; ودVMا
.2 وIU = ن,N (ال2, ه= دLM ,2a ! دV ه,و23 د,RM :a د، ا,, زVM3 د,( 3 د
, ژوR , د وړا,!ا ارزو5 ( ! دV د هLVM رټ ور او د
د,, ژاW5 VM اوc زاد "ود#UWs د# . LI اهV,وCa
,و23 د,RM :a اه او اد د$ ه،c # [ (ا#!t [ور
د#7M ,2a ( ا2 اوږدc> ا,I, او ا,, زVM3 ! دVه
V#I د,RM :a ا د.c !
Wt [ ر (ا#We د,وړ !و,
دN ( ا#ر# ر5 ا,a ,I(و رژ, واړو اړو# (ا > د2, ,و23
1
National Commission on Political Imprisonment and Torture, Final Report, 1991, available online at:
http://www.usip.org/liberty/tc/doc/reports/chile/chile_1993_toc.html
2
Oxhorn, Philipp, Organizing Civil Society: The Popular Sector and the Struggle for Democracy in Chile,
Pennsylvania State University Press, University Park, 1995:
388
Q(aو ,و a .-د د را ,,I I B
( ,د اوږد 2ا (
#7M ,2aرا| #د # ،ز( w #ه $اهو (2 V#د ,
> د ز ,,ا Iد #د ,RM :aد 23وq ,ع د رژ(=
7س دردل اWeت ور او 5 ( aو # V WI L5ه $روا 3د
,ړ د د V# ,P 3د.
د > ,ز 7 ,,د (2,ال او Iا(,N Qن اس,M9X ,2a ،
،I1#د دو Lد ,/!V !a9aه !Vد 5 #!tو ;= R,وQ,2 .a
#ت ،ه ,او د ,RMا Kډ 7د I I!t#رو ،,د , 3
ر د wVو ,او ,رو دا ر ,د Uم V!5د هو د "sد ړو 5a
و .2د د I!t# 3و
ا ,ا z Q3د ( "ود و ( 5 ،او
W5و V,و 7د LVMد ه $ا ,Nن > Vاو ( د
(2,ال ,Nن اس د ه ، ¨N# ,/!V $د اوږد د Rو Lو .2
# X5د > ,اړو ,ز (a ,,روا /,ذ و N ! !5 #ا ,
I1# ,M ,2aد 2(2,وا ا ،L,,N Xا9Uم/ ،ه ،Iا( اښ او
#ب م و .,ره #ت ،د ,RM :aز ,,او د ا UW#ډ X5
#د ,M9X LM ,2aا iQ3د 7 ،د (2,ا ,RM :aد
,/!Vاس د ,N ,ن Pړو Mf ,وړا 2 ,او د ;:د #9(t#د
اQ3و ه: !Vر ور.2
57aد > ,د ز2 N LX5 !" > # ,,ا ( ( ,
ه 7 :, $د(Iا "a Z#ا 5a a 5وا ،!5ور .د !/
"! ز ,,او (2,ا VM3ز ,,ا # RKاړ( Vدردل ,
> ل د , =I#و ,aا Q3و2 N # X5 .ا
( ( ,د !" > ,ز 7 ,,او fWuد(Iا
د VM 3ز ,,ه او a#ا/د و 2او د a# 3د !" 5ژو,
وا # ,tNوcدو او ! .2
% ٩ – ١Jټ
( (uد د; uاوږد
i 0واF
د ١٩٩٣ل د ١٧ W,د ((,د دKع وز(;IP Sani Abacha ،ر ر( Shonekan
Wر 2ا/tء ور 2او ( [ د(#Vر ( را| 2 #ډ( ,وړ #
# ,RM :aو ،2د(Iا# Z#ت ( ړ2 p,ل او د #UWsزاد Nدات
Cدل.
د Abachaد وا Iد د > ,ز ,,د ,RM :aد 23و ,او د ه $د
د(#Vر وا q Iدواار !aR #و .2د I i
( > ,ز ,,
ه KM $ر
ان I ، N ،ا([ ،Qاthe Ikwre Youth # X5 ) ,,
Conventionاو د ( Ijaw Yoth Councilاو د هن ) The Accademic Staff Union of
389
(Universitesا ,I,او د 3راز د VM3 ,RM :aز ,,ؤ د Abachaد
[ رژ(= د >95 LC-ف ( 7 IUس ر # X5 1 .2د ,RM :a
VM3ز ,RM :a ,,د 23و ,د ادو ز( ,;a 5a #رو V,او
(2,ا ز # ,,وړا2 ,ل .د ,RM :aد 23و ,د ر , ,د ا(" V
ا( #7او ,رو (2,ا $aړو د Abachaد 23 :و ,aد Q(a /و-و او
( ((,د و! !رل 2 aل او # [ # LVM ((,ور.
د I ((,ل د > ,ز ,,د " Iډ( ز(ت ,د او #ز(#
!5 wدودا(Qو ر( Cاو >Qو Pړ #ا ,7 Q3د د دو Lد اWاد q
Rو Lا 5و ,وا .!5د Lد ه $د ,ا ، LX5ډ(
د 3ز ,,د 23 !5و او د ه $د ,RMد #Uqاړ دو Lد 7 L/ر
و .,د # -!aد , Boyajiddaد Funtuaر > Qاود ډرا !پ #
د د ( 3زن ؤ ،ورو ه $د » «a q LVMد اد( U
2
$aړ او زن ور V,و,ل ل ،د دو7 L/ ( q Lس ر .2
١٩٩٩ل ا a,د(Iا #د #aو را (ا(2, ،ال $aړX5 ،
#د !-و ! ,د ,وX ;Pوق ) (UNICEFاو USIADه2 Rt# $
هف ( د ((,د > ,د ز ,,د !5اب LKوړ ل د .د3
اWU #رت د :د ز |# ,,د ا RKاړ( Vود ،د "! ز ,,او (2,ا $aړو
|#د VWاړ( Vر 7ر هارول او I; > #د ه LK ( $را| #ل د دا
ز ,,دو!5 Lا و.#
u
د (2,ال ,Nن او د ډ(و ! Nا VK ! ,VM ,و 2د دو## L
(
LCاښ د ،اPز LM ,2a ( #ا9Uن و ,,N .2و ,ه$
7
5ص ا(©
,و م د ,M9X ,2aد Xدر(و ً It 5 ،[
7
,VMد ( 2-Pد ر ,و!ال ,ار(# ،ور( !IMورو ،اNد ( £2
, ,ار( او د ( , Iرو > !} Qا! د #7M ,2aا9Uن .
د (- LM ,2aل د در ;(2, Iا او Iا(Qو 2#و :cI1# ,,د ,او
2# ,RMون ،د ,RM :aه !Vد ارو :ر او د ,RM :aه ia !Vا(V(7
:ر .دو ,ا د ا( #7Mو L5د د2# 3و ,,د [ ,/!V
#زل و# 5 .2زل ( N Iدا #او "و( ,ر 2#د او دو ,د # ,زل وړ
,/!Vه<# !Vزل a .7 :,د ه $اNا #د ( LM ,2a
و7 L5س ر (a ،cد £2د ت #و او د و" " L5ود و.
1
Walker, Judih-Ann, “Civil Society, The Challenge to the Authoritarian State, and the Consolidation of
Democracy in Nigeria” In Issue, A Journal of Opinion, XXVII:1, 1990, p.54.
2
Ibis, p.56
390
5ډ(و ,VMد ( «I!» LM ,2aه< 2د Qو ر P LM ,2aر
و #او # ,RM :aاو (2, !5ا ,/!Vاړو .د #7M ,2a
و L5د ا Vر ر ,د > ,د ز5 R, ,,را اه ، LIدا [V
د ,RM :aد 23و > # ,ډ( 5,ال و ,tqد #7M ,2aو# L5
،cهa ( Ra $ات LMد او دا #ا د ا Vر د ,ا #رل
.c
د > ,زN ! 7 ,,ا ,د #7M ,2aد ,M9Xد =1#ر
د 3ر ر!و ,د Ws#د !(ب او ا,و aاaو د دو Lا د (#و.,
د 3راز ه 7 $د #7M ,2aو L5د VMر! د ر ,او د ه $
ه !Vد رټ ور 7ر 23 ,RM :aو # ,م واړو .او aد ه$
#7Mدو Lد زورز( #او >7 Vر ,د > ,ز 7 ,,زاد
!t W5ت وړا.2 ,
د > ,ز L ,,ال د د ا Vر د Mب ور LK
aوړ ،2ا Wه $د ,Nن ټ ([ #اVن و IU ،و،2
د ا Vر ا 23 ( V#و ,ه # I1 !Vر> ,ور 2او
ه ,;a $ه1Iو VM3ز,و د :ر Lاړ(# 2 -> V
د اړو ,دو, Lوړ ر!و(2, # ,ال م واړول او :K ,a LVM 5ر راوړ .د3
ر ( ,ا[ د ا9Uن ( X 5a #7M ,2aق V!aد 2 Nا و
( 5a ,ه=.
د د ( ز
ن ;] ; .
د ,Nن د ا #M9Xر ه< ,و2
•
•
•
•
اړوR ,,N ,رات هاد 2 !"# I1# ,M ,2a
د ,RM :aاړو(2, ,ال ,/!Vد LM ,2aو L5د Ws#وړ د# ،
!{ ,7و.,
د ,Nن د ا #M9Xر ه< ,وN ! # 2ا i,د دو(2, Lا ,/!V
LRas#ا .2
LM ,2aد /Mا VMد Ws#ر ه< ,و2
د روز او د ه د L3د ړ ر ه و7
• ځ ،او د ا Vر ,ر ادار د LM ,2aو L5د # ,زل وړ :a
,RMه !Vوروز
• د LM ,2aر روز, ,رو روز Q,او د ه د "sد ړو ر و
ا,
.2
• د LM ,2aو L5د دو Lد ,/!Vاو # ,زل وړ ,RM :aه !Vد ه
او # "s #W5ود ور.2
د LM ,2aاو د 2 Nا ( ( ,د IUر اP #ړ 2
391
•
•
•
•
WاNا7 #س ر [ 5 # 2ن ,5و#
د ه ,RM :a $د 23و ,رل د ا Vر د ا ,Pا #ر
د
;aد > ,ز ,,د :ر Lاړ( 2 -> Vاو د (#ه!V
ر>5 # 2, ,;a ,ر 2
د 7 ,,N # ,,aN Cر :ر ور.2
392
١T
K
KATRIN KINZELBACH AND YASMINE SHERIF
، ا
ر ر
او7\] زور
ړوE 393
394
Katrin Kinzelbach and Yasmine Sherif
١T
ا
ر ر،
زور ]\ 7او
Eړو
G
Uا Lاو ا Lد ( > Q{aد د ,Nن وا . V# ,a Iه!
د ? xa 3و7ړ ،د هVt $س LMرا| t( c #د زور وا( , I
و!ا C,د .د د ر 2ا Vر د ر 2 ،,او Pړو|# ,
اړ( ,a Vر ،ه (a $و!ا ,a 2و .د > ,ز ,,
2و ورو Pړو ,دور [ ,-, 2-,د ( iIد
P ## (,ړ # , ,ا U R,او د را او ,,I # (9ر
ر .cد K 3د او ز ,د ر2-P ,و "Kا د ا Vر ر، [ ,
, #ر ر Iدو Lد ا Lد , L5 # ,5د V!a ،د 2-Pد اړ,5
( اړخ د.
ر 2-P ,ا د (2,ال او ر,N ,ن د 23و, ,ل ،cه $ا د
7 ,a #(P q L(:aس ر .د و و
2و هف ,ل ډ( و L5د 2-Pد
اړ ,5اP #ړو ،ه $د ,RM :aد 23و ,او #و qد ژ ر د V(QK
او :, LsK" ,,Nا ا/د .د د23 3و ,او f (#اMن ( د هاد د
!5وا Iد ##دuM ,ر و ًX5 ،ا Vر او ( د (
V U Mر ا ( " L1Kه= و .د ،ا [ا ,او ځ ا ،#
,, Nاو # ,(a # ,,N 3ال ،د /, # Lذ uN ,7ء او !tP
" Iدا >ل ( ( Kاو U 5او ا Vر ; ,aدت ورM ،2ل دا
دV 3رو ,دQ{a ,و ,RMاو و
2و #و.2
395
( دا (ل }uN ،R#او اPا} #ت :و 5a a LUاو a
( (/د WI LKد 7س او (ا ن د a .د د# 3ت د Lاو 5
ا !5او Kد #ر ,7د .و!ا [ا ,د(Iا Z#ول اور# ,
! Vو
5 2ژو N ,زورز( #او ا !5د .هL1K" IP , $
او ,ه= L, ,,Nاو ,ه= 7 # Uس ر U .او ا Vر ##
او 95) :# #!IUء( ا د و! دوران او هاد د Nم او د( xa iا#K95
وا, sر ه= ژور aR .cدا U !, ( LMاو ا = د V!5
| د ( a,ور ,ره= ا(ر.c
د ( و!ا 2د ( ه $ورو د Uا Lاو ا "a ,a !} Lل او
( ور, #
#ل [ و L5P ,M ,5و , .د و Pد ا Lاو Uا L
–Q> 9PاNد ر ,! # ,3ز( #د 5 .و
2و # #ا Lاو Uا # Lد 7س ر
د PړوP xa ,ړو i(P;) Z!5 ([ aاو ر ([ a ,
و
L 7 :, (2او QUت , a>> !5 #a؛ و!ال a a 2ه= د
د Iاړ |# ,5دوام ا ؛ د ( ! Vوا Iاو VMا Pړ a M ,ا
؛ او > ژر ( ورو 2:a ( #aو!ا 2ډو .caد Uاو ا Vر
ا -, #M9Xال او ا Vر ,aد ر ,ر د د(Iا,Q,V V#
Pړول( , ،ا[ IMاو اړ( iد V!a ،د ( ( LCوP V,ړو ,ر CV
ط د.
دا Q(2 Kو #7Mد ا #Uqه !Vد > ,د $:ر 7ر
ر ،,aاو [ # 2V,د زور(P ،V 2 V,ن او ه $ورو د
د $: 3ه 1, !Vا.
د 8Yر %ر :د ]\Y; 7د \ \
! ( ا Vر د > ا اړ#و ر V!a ،2 ,د V!5ا s5 L
،2د ا Vر د(Iا Z#اM9Xت د ( #ر( 2د زور ا !5او :#د
. 7دا ه iVI # $د د زورز( #ر ا,Vت او
QIور د او ا iU 5 . M # Q 2و(a L5
(دو ,و د وا tNا #M9Xو ( ډ( QQدور د ,2 .د د دا Mل
او اNد – > QاM9Xت د ( Z#I 2ا( sاو #
# ,!7
;z ( ،,ل د 2د [ ه, # $ر ه= iIووه 1 .د ا Vر
اM9Xت ا د او 2پ 7و
[ V[ ،د Nرت اz,ول د ( ډ !a
ډ c #دول .cد Nرت 2-Pا د ډ 3 |#اړ ا
Vر ول و د او 2ب او W ,7و
[ .دا ا s5( Wد ا د
ا Vر د ا #M9Xد 9ن ,را| !a ( . #ا Q, 5دا د دKع او
ا #ت د LK 5د ا5ا ر (2,ال 5 ، 7#د ر,
QI 5aور او 3ا .c # Q3دا ا ( LMرا| # 2 #د
23 ,RMو V,ا [ا, ,ره= WIل او ه $و 2 ( # 2د.
1
See for example: Michael S.Lund: „Early Warnng and Preventive Diplomacy“, in Managing Global Chaos
Sorece of and Responses to International Conflict, Chester A. Crocker, Fen Osler Hampson and Pamela R. Aall
(ed), United States Institute of Peace, Washington, 1996, pp.379-402.
396
2#9 د5a د,( د و د رa > , #M9Xر د ه ډول اV د ا
ر#M9X را د ا# س7 د ډاډI; را5 L5 وiU . ووهza { ر
N ( > داK95 ( ا.:, qU 5a ( (ا[ د هاد
د د ر د ا.2 ,وا# =ره, ډM ووه اوiI =ر ه, # (ا#و#
ر د3 ، ,ر ر و7 ( , مLM و2 ر د#M9Xر د اV
( z
و او5a ,5 اړ, >ل اړو# ا2 ړP مQ,V #ر: ( .2 ړP ن9
ټ% ١ – ١M
\
دY; د7 ر ر دFن او د د هFد ر
"a ( Q د دv ،ز9 i} د اواL نP ل د٢٠٠ د
د ! ر#M9Xر د اV Lر درد د ا-> V> د23 ,Iاوا} ر
. ط د,2 رVI| ه# او د هاد د هp[ر3 > د, ( د
د:# 3 د. # |ن راa Q{a څ# £2 د## ,,N دi}اوا
س ر7 IU 7 p[ر3 , ( او, I5a ( ه
ن,N { دI ,Iل در رI {I UK او دL د ! ا£2 ( .2
ر7 د. سI# # I1 > د زن ازو, ا} ادارو او دPا
. و, ر,a Ltq و7 او#W5 ! رV د ارزو هC د$ه
ر وال ل ( د اخ و7 ن اI د رi} د اوا,tK $ هL5 وiU
z
,ر د رV اR# او د, دLRRM دا. وا, iVI # 2#9
. 2د و:# د£2 ر و دVIه
:
UNDP/DCAF Report on Parliamentary Roundtable on Security Sector Oversight, Kiev 22-23
June
2006,
available
at
http://se2.dcaf.ch/serviceengin/Filecontent?serviceID=DCAF&Fleid=0003EF7B-6DACA39B-ECC8-3D75576B61E&Ing=en
"s ړو | د هو د$a (ال2, و اوQ> ،## ,,N > د,
د,, زV, وxa Q> اوVM3 ،VW ! اوV! . z,ړ و
!aR ,ر, $ او هz,ړو وP ,K و او د5 م$ ,RM :a او د
اد, R(K اaP . دV,وان ر# ( iQ3ا3 # ون2# Q> I ( د د, p[ر3 Z#اI( ( د$ د هLRRM اون# اI(د
( س ا-, ! دR(Kل د اI ("د# ا/X او,, زVM3 ،> (!
( L( د و ( ا2 رV, =( رژ$رز هW !5 د$ ه. ,رو7
1
. ؤ2 5a a ون2# Q>
1
Cawthra, Gavin, „Security Transformation in Post-Apartheid South Africa”, in Governing Insecurity:
Democratic Control of Military and Security Establishments in Transitional Democracies, Cawathra and
Luckham (eds), Zed Books, London, 2003.
397
/6 و7\] د زور:ر% ر4C
د
دا د زور اوt , د ! ر,a رV اL5 و2 V,د زور
ا او د !(ب2 LWe C ,و23 د،! وaR # Q( اL,:5
iI (# د,a ,ړP وQ> او,,و زQ( ا# . ا2 # رc3
د#7M دا.c , #9 ( ا## ,,N I د رLوR ډول3 د، 5ا
, #( ا د زورز, او ډ ز(روXاد ا/,ا
. دLن دو9U ا5 «!» ل دI د اړ ل د.2ور
جMف د ? ( ډ د ا95 $ د ه،!C, و2-P Hargeisa ! ل١٩٩S
م د،2 س ر7 ر(ن7 | i ? د وچ3 ! د.2 # رc3
a ژt 3ر(ن د7 ? د. ډز ودرو، و2 2-P
:
Hadaba Deeqay dagaalkanu muxuu aha?
:IP#
=( V,(!وa م( ر ز, (ر, ( )دV(»ا د
« د, ر7 , د ژوc, ز2-P
دL5a (# ( وa ( ز و دZ!5 ز... > ( c, [ د د
ز....f5 ... و... دL, # وژa ( د... ( وa( (ن,ز و
1
.... , رi(ور,
د,a رV ه= ا ا# اW5 I ر,RM :a و!ا ډ د
,Q,V VM ,a رV ا#7M $ ه.2 اLM ,ر
د# اW5 :a ډول3 د، :( ډ ډ وو,tK رV ور او د اQI
و!ا ډL5 و2 د.ر د7 [ (ا# و د2
د او د و و#(زورز
:c ور# R ,K ه,7 ا د# اW5 ؛i# س ر7 :a د# , اړو
,7 ول# ل م د و!ا ډRK ا,a , او ر!و#راR 2-P د
(ال2, ن او,N :a (ال2, د# ,5 Lو د ا2
د و وM ؛2 # |ا را,I ن,N د,RM :a
, ( ل, ل دI و2
او و وV, د ر:a د و!ا ډ ا د
ر هارول؛7 ر5 د
-!a ل )دRK ا,a !# L د د اX5 ( ( M X5 د
2
(ر ال7 د ( و
امi
( >! د د وا#
•
•
•
•
.! دC3(ول ډz, ا, رتN | د# ازو او د و!ا ډV! د. د, , د, ( داWا
و#و اW5 ډول3 ه= د د.!5رت ر واN N95 (ا[ ا7 ازV!
(ا2, ! .c !
, = ه, # 2:a $ ه5 ،رV , , د( روV,!#را
:, م وV> ,7 3 د،c ر# # اW5 :a # د,V! ډ د
Judith Gardner and Judy El Bushra (eds), Somalia: : د ب وIP# !-, ( ( ا2:a t د د-1
The Untold Story. The War Through the Eyes of Somali Women Pluto Press, Lodon, 2004 p. 139.
2
Mc Hugh, Gerard and Manuel Bessler, Humanitarian Negotiations with Armed Groups. A Manual for the
Practitioners, OCHAR/United Nations, New York, 2006. p.12.
398
•
•
•
•
د و!ا ډ ( 23د ! Vو
2و د ا Lد LW, # ,5د و LاMس
و 2 ,او ( د , 5aه و دو د !5ا[ IUاب ور V,د،
!# # ,Vوان ور .د !,N :a # ,5 V!5 Vن )ه=
! او ه= (2,ا و!ا 2و (It ،ل (2,ال ,N :aن )ه= ! او ه=
(2,ا و!ا 2و ( او د (2, ,RM :aال ,Nن ) د او 2
و L5د Ws#وړ د( a #ن د .و!ا ډ د W5و ا#و
( (a 5aد # ,/!V 3د ه $د 23و Pل د ،ه (a # $رو2 ,ا
دو د ! Vو
2و د # ,5ر و Lاو د X #2-I,رت
دو [اب ور.c
V,
د ! Vو
2و IM ( # ,5ا د او ه ,a $زش او !tا ،:,
[ Vه(2, $ال ,N :aن ،د (2, ,RM :aال ,Nن او (2,ال ,N (Pن
Xا , ، LMد و Pد #Uq :aد W5و ا#و wن (aو!ا ډ
دا 7ر ر وا !5ه2 ,N $ا او د !V
و
2و # ,5د ه {
!5 $د.
د #Uq :aد W5و ا#و wن (aد !5ز ,,د ,او و!ا ډ
د Q,و د Mد 7رو رو د ,د و و
2و د # ,5ر ا,Vت
aا .2 aد اړ 7ر ر ز( #د ،د # -!aو!ا ډ د
ه# !Vا Kد ه # $ول a M ,7د ( ،c ,Iو و
a 2
C# ,ل cاو 7 (# P a ,س ر cاو a ,ه= [ا ,, ,
,وړ ا/د .c
Mه= و!ا ډ د (2,ا ,RM :aد 2#ون 23ه= ,د ،د ,RM :a
(2,ال ,Nن ا و!ا ډ د xa ( "aو
[ -,ه $د
1
و و
2و د اR [ # ,5 Lرات اUت .2
W5 :aا #ډ( و # L5ډ(و او ا N95او د و L5د -#ا :K #رو,
X ,7رت a 5 .ه= ه (a # $ر [ #او !# ,ر و,ل .د :a
( و #Uqد W5و ا#و wن (aد و!ا ډ د 2-Pد ،!(7د ه $ز,
PړK – N ،Lه -اtaدو ،د ه {
$او د W5و ا#و ر د ه $د 9و ،#د
ه $او د ه $د 3 ,wاو اړ#وو )ز ،ta ،,ه( Lاړ,و }! او دا
,رو ,a (#Uqو W5 #7M [ .ا #د و و
2و ا/ ,a L
ا V[ Q3ه 5 # ( $ول ,7و و
2و W5و ا#و د {
!5د
7س #راوړ f5د ( و! #ر وا .!5د 3راز W5ا ( #د و!ا ډ
او ه= د #Uq :aد W5و ا#و د ,wژو s5 ,وا5 !a 5 .ا دا ډول
W5د اIUد د uKء د را| #ر ر د او د راW5 V,!#و ا#و ر 7ر
هارو او ا د زور ز( #د >> $و و.2
Ibid, p. 67
399
1
% ٢ – ١Mټ
د Eا (Geneva Call) 23
( b
د Pا د , Ws 3زن ه VM3 ( $زن د د 3دو $aړو
ر د (2,ا 2#و ,دو , 5aاو ه Iو ( Pد ه LW, $د
L/!VاMس و ،2 ,اVaر ,Q,Vوړا ١٩٩٧ # ,ل q ,
,د aو 2#ون !5 LW,ژ 2او د د2# 3ون د Ws#ر هVIر و.2
د د2# 3ون LW,ژ 7س V, Zډ د3 ,/!V ,7 3ړ ا:!5
•
•
•
•
•
د , q ,او ,رو ودو # V,د هډول اItل7 ،# ،س #راوړل،
cدو او ز( ـ ه ډول ا( s؛
د ,د ز( ? وړ ،د ,د zو ,,aN ،د او د
اړ د هو د "sد ړو ر د [ و
اP ,ړول او 7ر ال؛
د Pا د 3د زن ا د 2و ژ ر # ,اPز ورل او ه $
هVIر؛
,Nا ,,او د ډ ,ر # V Cد ا Xدرول #د ,ړ 2#ون LW,ژ
و او د ه Ws# $هVIر و2؛
7د ( ژ د ( ا 5a 5
د , :aر!s ,ب #د ( Nم ( #اً X
5 #ژ .
9 ٢٠٠٠د ل د Pا د # 3او ر د ( I BهادوV ,
I, / aرa ،و ،,هونU ،اق ، ،i!K ،دان # ،او ((? "Xا
3 ٣Sدو $aړو د IUد ژ ا7 RKس 2 Zد ٢٠٠٧ .ل د pد (
رټ د 7س V, Zډ ( ز( 5a #د !5ژ V a LW,ر ،2د
, q ,د ر ا ( !5ډډ 2او د د zو و
ا ,هVIر
a .2د , ;,ر 3دو $aړو (اړ ,VM ( # Q5د اورaو,
7ر ژ 2د ,ا/د 2او ( " c#cود ( , [ .2رو
هادو ,د 3دو $aړو ا د IUد ژ د ا7 RKس Zه $
# !5ول I ,7د ,د zو و
ا ,او د 3راز !5اړو,و دو # ,د
او#وا :ر #د 7س ر 7ر ا ,د.
:
Geneva Call Prograss Report (2000-2007). Available at
http://www.geevacall.org/resources/testi-publications/gc-progress-report-07.pdf; see the
Deed of Commitment at http://www.genevacall.org/about/testi-mission/gc04oct01-deed.htm
د و!ا > 2د د > ,زن ډ( و L5د دو،a R, (a L
7د دو Lا # (aور a .c
tدا ه $اړ(5 iت ً It qU
د د $a > ,ړ د و!ا 2د د 23و ,او (#ر ,او د
اړ اد او اه را> #د 2د #رو ورو د i!U Cد Uا L
400
وړا ,ودرو )د ز( #!t #ر ا U R,اU# Lان 5a ,7او د ب د
.(2 ts K ,RM :a
د 4Cر %ر :د 26ا;
د ا RKد ,رو }! p #د و!ا [ا"3 ,رب ل او اM9Xت ( د
# LVMول ,7د ( وا[ Mا ,7د ا ,و!ا ډ I1#ل ه= د.
د و!ا [ا ,د P aړو ًX5) a ,ځ او I,ځ( د W5ا #دا Nه=
aاaو #ژورو #9V:#ا ,a #M9Xا RKو V! ،ول >2 pا او
# V!5د xa L5او د(Iا Z#ا 5ت #ور# .cو ز ,د3
Nډ( a cا aد.
#و !(2, ,ا > د د W5و ا#و او د د #!IU 2#9و L5د
ا Vر د ا # ,-, #M9Xډ( ز( .(2 ,! #د ٢٠٠٧ل WKور ! د
!Vو ! ,د ا Lد را دور ( ر( Lد !ا د هاد 3ړ و د ا Vر د
ا #M9Xاړ د !-و ! ( ,ر P Nړ .د د 3ر Nد ه< د !-و
! : IU ,د ا Lرا او IUا ( # !Wرټ وړا ,ه $د
ا Vر د ا 5a #M9Xد 7س #را a# !3او ر اړ !tت را>ل
د .ه= د sد ,a R, > ,اUاف ،cوا LtNد
7د ( # wر .cد
2-Pرو ډو |#د W5اً It #
> ,از د و
2و هP 5a $ړو و! 7 ( #س ,د اوږد 2ډ( c
اVن د W5و ا#و د و z,و.
% ٣ – ١Mټ
د ا
ر د هاړ)6و ا[ ;WZد اC1
Q ١٩٩٠ا 7I#او aز – ,هز
و( د ا( , RKا[ د ا
Vر د ا #M9Xه !Vا( # sار V!a ،ا او }uNاM9Xت ( 2ا5
اNد او >Qو ,aر ه= 2#ل د.
د ا 7I#د LVMاو د ه $هاد د " اUnidad Revolucionaria » ;WP a9R,
|# (URNG) «Natinal Guatmetaltecaد 7س Zا( RKو اRK
WUرت د د ا ا a ،,RM :a ،#M9Xډ Q> ،او اNد ا ،#M9Xد
[ VIا ،#M9Xد 2-Pد ,Pد I LWeن او د ځ R, ,او د 3راز "3رب
او aاد3م ر اړ .,
د Daytonد اa RKز – ,هز
و( ( # 2د >C Vد ډ(
-!aد -,د Weت ر ه< )دور ( ر(;IP Lر او د در ;IPر( ,د ,
د [ VM 9P 9Pا ,وا( ا د اوږد د ا #M9Xو ر
و2#ل .ورو د د 3و ,د aز ,رIن د ( وا Mځ او دKع
وزارت د Pړو ر رأ( ور 2او د ارو د ا"#د( tرو = ,د [ا د
ا #M9Xر ( 2Vو.2
401
:
OECD/DAC Handbook on Security System Reform, OECD, 2007, p.101. available at
http://www.oecd.org/datoecd/43/25/38406485.pdf
, او ارز,, ار،{
!a9a ا د ( > د-, اوس دا د,
ل, م,II# !V ه#M9Xر د اV د ا, ورو ز2" ه= اa 5 . ړP #7M > , دP وMf M؟ د اړ واc
#ر: از؛V,5 ا5a ر7 ,و,
د: د, ډوv! در
Q( اI ؛ او2 او ر و2 # رc3 5 > , ر7 د,Q,V
د, م,رو:K L5 د او د و. 5 اz,
و# IR مQ,V #ر:
V> I; ورو.وaاa N c (ون ر ډz
اخU ( د# اW5 دا. رWUر ال (ا[ ډ( ا7 و#ر: ( د دKا# V
LM ( 2 U uK ر5 ا5a د7 -, > از, د
3 > , ار ل ( د# ,ر, (ا2, و,7 3 د5 ، # رLM #
1
: ل, و#ږ ور3 و#واW5 د# 2 و
ټ% J – ١M
ټ% (ار
ر7 ر دX6 ا6 وا;و د د26 د
@ رم
د٢١ ،9U(ا ا2, ,RM :a د
( (# ١٩٩ ) د٢T ،ر: (ال2, ,RM او, د
(S/RES/1325) 2V( ١٣٢T د راL! د اV هL او ا،? د
! و-! د ? وړ ر د, د > ډو# دq ? د
( د٧ ) ر:
! و-! ر د5 ا5a ر ود د ? دVI(ا او ه2, د
9Uا
5a E رم د/! IU دpV د
( د5c) ر: (ال2, !V د ? وړ ه, د > ډو# اد, د
٢.٢) 9Uو ! ا-! ! دV ه,RM c a او ژW ه،N ،! د
( د٢.٣
اوa ,!ا هادو5 ر: (ال ر د زن2, ل د١٩٨٩ د
(١٧ ،١S ،٧ ، ،S) I ١٩ ،, ر اړV!5 !(WN
ډ
j46 F
p
او
j46
( م اوQ,V ( $ د هc#c (a RK د ا5 i# ر د:9 U Rt ( د
و#ا د ا اړ2 > زن و, د$ړو ( د و د هP و د
ورو دور د2 د, ډول ارزو3 د.2 ون و, ارزوV#I ( .ړوP xa ر#M9Xر د اV ا
1
Catherine Barnes: „Democratising peacemaking processes: strategies and dilemmas for public participation”, in
Accord, No. 13, Concilition Resources, London (2002): p.8 and 10.
402
د 4Cر %ر :د ]\ \ 7ورو Wت
د د ( ا7 RKس ( Zد و!ا د Iرا| , 5 #
زور ز( #او د23 ,RM :aو 2-P > ( . ,وا sا Q3و
ه $د ( 2-Pډول VKاو رو Mوا sه= ا Q3د .و!ال ا/,اد اص او
و!ا ډ , ،روزل او ,د! iو ,2 VU V,او aزاراC ,
ر .c #ډار او اښ ،او ;Nد ( اوږد د ر c #او و L5و L5
ه7 $س ر cاو دا >ل ډ( و L5د را, V,!#را ر ( a xa ,اaوa .
WUرت د Pړو و 5ذات د زور ز( #د LRRM . , tه$
(ا[ د.
د 3 iw2د اړخ ،د ه د ،xaد ا [ا ,د د(Iا Z#او #!IU
p # LKد ,Nن د اPاء روا ،د }uNاو R#رو KMن #a (a
ر و
Iرل او وړ 2ا .ه; V# (a $ر ,#او 2 Q; ,Kا #
( /ف او Mب ور V,ډول 5و.2 [ ,
د (2,ا ,ل ( tرو ,اIUد (aرا| 2 #ا او ژ و ه $
#ور cه LRt $و .د (Uدل او د ,Nن xaو7ړ 1,م د :,ا
Xرت ،د ,,Nاواو او د و
2و # ,RMژ ه<3 , a !IU !Vر .دا (
Mل qNن ،او ځ # V!5د 5 [ L5ره Wاو 5دو . L5 # Lد
دا ( (a LMو. ,
% M – ١Mټ
د 4LواE Fړو ا]2هت
١٩٩٩ل د !-و !(2-? ,ب د د ( ا RKدر ورو !
ا # 2-P ! ٣ 7I#ور ،د ه $هاد N V! , ( LVM
( Pړ .( Plicia National Civil, PNC) 2د "! اړ( Vد 5
د PCNد ! IUر} > , Rodolfo Mendoaاو رIن :ر #
( "! ا را )P (Juntas Locales de Seguridad, JLSړ .2د !" 3را
,
#ز( w #د ;IPر ر(K Lن Pړ ,د رIن د ( ، 2Vد
روال ا ره Wاو ه $د Iد :او [ ر ن 2ا
ل .د ه $د ,دا و د Iاوو V,د /ه7 Iر هار 2او ه # $د
[ ,ا او د ه $د R,ه!t !Vت ور 2او 2 (:# Z!5د ا#M9X
و و z,وا.!5
د 3را
V # ,ر ا Z!5 !" -, ? #د ر z
2ا . IU ،د 2و اM ,زو "! Z!5د (,را
,او د [ 5ن
د د ،|# Q
UKد ر 2-P ,د ،د,و و z,اW # !5ر
2ا . , # ،
ه $درس د (a a#زد 2ا دا د د ( ,ا #
403
. # |ت راM9X اV( اړZ!5 !" ( د اوa و, P ر:K زور او
!
د را> ر {ر#!t س او دI# دV!5 د,
دا را1, ه= د
P وI ه. و,! # 1 , د ا# ام ؤN اQ( ( ! ا$ ه5 ،c
ب ورM ,Q,V # ر راV(| د اړ# V!5 !" د او
!" د او$ ه، و, و او ول5a a , ر،و و#2-I, . ر, {
V( اړV!5
:
Neild, Rachel, Sustaining Reform: Democratic Policing in Central America, Washington
Office on Latin America, Washington, 2002.
, LRRM .> , [ (ا, ، راوړ# ( د وa 5a 5ړو ( ا$a د
M د ( هاد7 > , .a R,
V رa > د د و د
س ر7 #ر,ا# M ( :, ن ورVه ا/ د2 س اوږد7 = ه# 5a $ه
!ر$و او د هz,a د ! او. ډ( "ود د، د او ( ه= د, ور
V! ,,N او, ا [ا، " ړو او دs !ت د هو دt ,ړP
:a ! هادوا اړ5 دc ه$ ه.a R, =; د روز و,
/s ،ر وا7 ,tK داV, ر#!t #( )د ز2 ورa ډول# ,RM
.(! دV" د ړو او روز هs د هو د2 وtP ا# ,!K $د ب ه
( "رب3 ، ! وa 7
ً It تM9Xر اV ورو دور د ا2 2 .c (DDR) م3 اد-P , و او > د اV!
دa ړوP #a ول د ادار دQ او دI د,ورو > د و!ا [ا
! t( ،2 و,! # Q, Q ( L د و هف دا د د اDDR
.c 5a a VW 2#9 د,ا, د ژو-P ( ډc ور# 2-P
2-P د#a رi# د, ژو5 ( د،:, iI5a {
ډ( ژر د-P
. واړو# #ا
-!a ( ډ3 a .a وR, =; م3 اد-P , د ا7 > ,
(ف ډM > , د,م و
ا3 ادa دDDR د دPو
1
. د, وړ,را
ا او د (دوV, ،( ه، د اړ ا!ادور.c(ړ7 راوQ,
د. د,-, Q> ( LRRM لa :! و او# دUW# اV! ( و2
وV! 7 $د " هN ا.اف وU( اa ,a LI اهR, > د, ه< د
Q> .2 aاa N ر,و3رa دN در(و او اC !5 اوa – د [ن
! م او3 اد:! او-P , > د ا7 > , "
دDDR د. و,7دU و اوLK/ ( ا وa L5 و$ دا (ا[ ه5 .2و
.#ول وz,| ا# LاU اوL دا د د ا,{ د3 ه و
ام
1
See Poulton, Robin Edward, „Civil Society is an Indispensable Partner for Weapon Collection and DDRR
within the UN Programme of Action”, in UNIDIR Disarmament Forum, Geneva, 2006.
404
د DDRد و
ام د (aد ,د ز( #ر د > ,د زن از (aد د3
و
ام > 2او ,د ( :رQ,V #م 7ر zون و ًX5 .د وړ #د tرو,
د >! 5a ,II#دردل 5را اه . LIدt 3ر د DDRهف د
ا Lل د .دا د د و!ا [ا ,ه23 $و #د ه $در د ز(ت s5
اMس ،cړوWب ورل .cد 3و د د Vرو ,د i!tاو ،iat
3و!ا ? ،اs5ف ن ),ر( ? ،او ن( د و 5a a
.cدو ه= د 2-Pاړ !IP ,5د 5 ،د و!ا -Pدو ه= د
aاد3م Q,و د .د وړt #ر (a ,aد DDRد ه 5aر =I# 9P
و,ل :
• د و!ا ډ 3و!ال 23د aو! " ,د (a 5 ،د "3رب
( ! Vاو aاد3م " و؛
• د و!ا ډ ( iR!tر 23 ,د aو! "3 ،رب ( ! V
" ,د 5 ،د aاد3م " (aو؛
• ( اړ #ا د و!ا 2و ر C#ل ن او ن aو!
2ا ( 5 ،ر"3 # Iرب ,و ،ه $د aاد3م ر
1
#اړ. #
% N – ١Mټ
د Tد(Fا;0FE jر( /د pا Fuاو DDR
د ه ( $اq #ورت -> ,aر ? -,او ,,د -,د د(IاZ#
;IPر( Lد aو! " 3 ،رب ( ! Vاو د aاد3م و ! 2ا ،
( :ر #و ز,ه او د ٢٠٠٣ل د I( # I W,ر 9ز
. :د z,3 3د UNDPاو UNIFAMا ( ، 2#9د V,
? و#ا N ,ا/د (1, 5او !5اړ#و 2او د
و $aړو | دا هو اخ # 2د DDRو (aه ,
2ا .
د ? د ا 5a a ,I,وا د , ,RM :aر ز DRC ،,,د DDR
رو د ,رو وزار ,#از او د ( V, a Iهادو ,از ه= د .
,7و ,a #Uqد "aر !رر ډ Pړ a -١ :و! ل او " 3رب
ل ( ! Vل؛ a -٢اد3م؛ – ٣د DDRه !Vد ه د "sړول او د >
Iل؛ -Sه $ن و!ا ډ هVIر .
د دI 3ر ,د ر ( P L /ړ ( / #UWsا ,
# V!5 Uوروړا 5 . ,د ,RMد دKع د ز(رو ,د ! DDRو
ام (
1
UN Inter-Agency Working Group on Disarmament and Reintegration (IAW-DDR)): Operational Guide to the
IDDRS, 2006. p.44. Available at http://www.unddr.org/iddrs.org/iddrs_guide.php
405
ډ( QIور fح وړا 2 ,ه ? $م و3ر[ وا ډ د
f5هVIر 2و ٢٠٠T .ل د 3د M ,Iو:a ( ,
£2را| -, ،2 #زر
, !5 ? ,ډ(و 5,ا ا(s
د 5 !5و,ا # V! ,ا1,ر وا(.L
د 3ل Mډ ډ( و L5د ارز Lوړ ز( او هر . #د
و
اf ,ح د اړو,و > ,د $aړو (1,ت م و,ل ،ا
د د و
ام د /ا 3و . ,د 3ل دا ه= د > ,د
ز ,,د :رو و او د ,RMد دKع ز(رو # ,د ½م وړ ,م 7س ,ور.
:
UNDP Report: Gender and DDR in the DRC, May 2005 see Emily Schroeder, A Window of
Oppertunity in the Democratic Republic of Congo: Incorporating a Gender Perspective in the
Disarmament, Demobilization and Reintegration Process, available online at
http://www.peacestudiesjournal.org.uk/docs/AWindowofOpertunity.pdf
د 3راز د aاد3م و
ا > (a ,د ه $ډ |#د (#او و و,
ه< ( !Vزورز(7 #س ,د ر , .2د ,Mد ر د a
اد3م و
ام 2:a ( (aاو هاړ Q5اNام 7س ر ( , ( {
2ا[ # -P
ور V!a cد > اNد K > , .
# IU #ا,از :ر#
,Q,Vد دا ( و د (aب ر IMاو qور د.
د اوږد د 9ن م ,د DDRد QI ( Mfور #دا د ه # $ز(#
wد 7Iا ا ,م اړو ،د و Pد 3ډول و
ا ,د ا Vر د و
ا #M9Xر 7ر ,هارو -, .ر( # #دو ,و ،د ( ه اړ Q5اM9X
و ر 7 ( (aرو :R, V,د ا2 ! RKا .د ( 2
ورو (ل د > ,ز #9V:# 2 7 ,,ا#M9X
#م واړو .د د Rر 7ه $ا (#ر وا !5د ه Iب د
,RMد دKع ( # Kدو ,و.
2ورو ( (ل {
( # X5ر اNام دا د د > ,د زن
از د M DDRوژو او د اPا} ار
،,,اPا} او Uادارو ا #M9X
و> .د د > ,از 7د د 3و
ا ,اوږد;ل 9,2ر #
/,ذ ,7و ,او ډاډ 7س #راوړ د #9V:#ا #M9Xر ( 2ا !,د.
دا اPا} ه ,#د > ,از(ب #a LRRMر3ل ا
Vر ,aد > ,د V Vر t ,د.
ورو و!ا 2ا Vر ,aد ر ,اړ د > ,د ,و!ا
زورز( #او او Vو! ,aد ول درد ر اړ .,دا Mل
aو! ل"3 ،رب ل ( ! Vل او aاد3م و او د 3راز د ا Vر
ا9Xح ه( 5وار د و!ا ډ ا5ر #و و! ، ,! #دا ه= 5را
406
L5 د و. ا2 p> و! دوران د ول$ > هLIاه
# ,5 ه= ول او/# او !رQ> او د#راR ,,N و! د
2 ( اوc! نQ# او-هK 3 د، # | را2 ! 5 .c
او دc a و! را. # | راI واZ> ب او د# ,,N , ،ار, [ن
و او د و!اz,a و! د ! اوV او, .[
5a ( ,ور[ ژو
ل د ر دوIt(و او د ا5 د و! د.[
! (ا[ و# د/
M و دQ, و ول او دz,a د ! او.لI 3 ل او د#( د ول ز:ر د7
# د راIU او د ا# ,5 L د اs وz,a ر ر ( د ! او7 .2 و
ټ% ٧ – ١M
.ر% ر/x
و دa او4 و دC
WI او دW, ل د٢٠٠٣ اړ د/U او و! دV د,وR ( د,وR د.2 س ر7 ,"a 2 ( I وQ( ا2 , اtK > , د
د و(وPax Christi Z( د ه$ او د هNGO CIVIL زنVM3
3 $ هQ, ( .2 رV " ر اa ! دVو هQ, !5 دZ!5 !ا
دV!5 !ا.ع وq و5 ف د و! د95 ر1, د ا،c(c3 و
اوL ،دN د و! د ول ( د ا# $ (ا[ ه# ودLW, ، دQ, $ه
.م او (! دردI# ډ( ز(ت ر، 2 ور,وwV !V هLا
"a ( دthe Ohrid Framework Agreement) اRK د اړ د ! د ( ا
aر ل او7 ,I# د,V! ! د,"a .2 ر هار7 (ر ډ
W5 " اوa !V ه,,9 ( دNGO) زنVM 3 ړ, دV!5 !ا
وz,3 #
و> د# 2 ©a د راi# ( = ر1, د ا,ا: وz,a د ! او.و
/U V,!# د را2 وLa وa و د د23 NGO څ د# ,"a د.2 وLaوa
.ر وا7 "a v اوK! ( اV و! هa او د2 I !تt ر, !Vه
SALW Awareness Support Pack, SEESAC, 2003, p.82. :
L ورو (ل د ا2 7 > , ل دM دا
ر هار7 ر#M9X ا## ر دV ! او ا5 واz, وړ وL د ارزLC->
ړوP ړ د$a > >ل, د, IM (( ووa = دا هL5 وiU ،2
د دوام#We a دtq! { ر د و5 ( ډ دK # -!a د.2اء وPا
2-P ا د5 !a .c ( ه= و1«> ,3» ,5 [ و# ړو$a 3 د. ر ر
و23 !5 ه= دa ا دو5 !a ، و,KهQ(ا ا5 ( ( ډV, وRa
! د, ! = دا ډول ( در(| ه، 2#9 $! او هI# L( ه2-P | د
1
See for example Alan Bryden, Timothy Donias and Heiner Hänggi, „Shaping a Security Governance Agenda
in Post- Conflict Peacebuilding“, DCAF Policy Paper No. 11.DCAF Genva 2005, P.12 Available at
http://se2.dcaf.ch/serviceengine/Filecontent?serviceID=DCAF&fileid=7E41A1F4-6D69-547048FAF3DB4EoBD1E0&Ing=en
407
Pړو د ه< وړاz5 ,و ,ا , .د و 2 Pورو (ل د
> ,د ( ,Vا,ب ( q w2ع د a .د داه= ل
((ل د (2,ا او د 7س #راوړو ر ( I Bد > ,
زP ,,ړ( .cدا ا( sد ( P > ,ړول د #رت 3 aر , .
د و Pدا د و L5او زن 3د ر > ,د ز ,,او 3ر | #
#و ،ه > , $و ,د V!5اړ( , Vدا (2,ا a
ور V,را saو.
دا Mل د Pړو ر د > ,ز(2, ,,ا > ا"#دو,
Pړو iU ،و (a L5ه $ډ( ز(ت (2,ال V# ,a 2#9و!5 V!a ،2 ,
"! اPاو او # !5ا # (I,د [ او د aن ر هIا !" !5اPاو #ود ور.2
د 4Cر %ر :ا Cا/
ا دا ا7ل 2 cاو 2-Pورو دور د 5را #د اL
!# ,5او د ( ( LCو V,ژو,ا ,د I #ل Q{aا LW, ,! # Lود #
ا #د ،ډ( ز(ت اه LRRM . LIدا "X W5د و( cد
5را ،#د ژو,ا ,د اړ#وو ا Lاو د > Qا #a #5ر3ل او Q{aا Lد
روP 3ړ ر ,2ا(© د ! 5 .د ,2 3ا ,! # C(,و ،دا
ه= Uان # cز # ,ه= ( (aو #د را V,!#ر ( zهف و>
.
#ز # ,د ر و > L5ډ( ز(ت ;= د a# .د د د #
( ،,! # #(P 2-Pد ( ر , V> V,3و ،د Uا Lاو د ا L
Vر د P LKړو ,د ا 5و
ا Rt# 9P ,او ( د ( Mاو د
او Weت > LC-ډ( Vور #م واړول V[ ،اU R,ا Lډ( وL5
د ر "ود د د 2اړ ,5د ا # RKوه<ل ،دا ه$a $ړ د د
2د #ر ر #ان .دا د د , tد Uا Lد #ر ه<
و V!a ،:,د د tدا د د /,ا(! ( uKرا| > # #اړ ,5د
/ه7 Iر هار او د Uا! Lر !
,ا .د! ( 3ر !
,
> ورو ورو د #ز2 ,و وړو ,aاUاف و 2او (
ر روP 3ړ 7 #ر هار 7 > , .2د ! Uا Lد = 7ر
د 2و L5او ورو هU $ا Lد 5د7 3ر 3ر .2د
,qN ،او ر,ا ,7د روز ـ iUو L5د ا Kو ,9اود هف وړ > I
ل ،د 7ر وړا
,م وا !5ـ د ,tK !aRوړ ا,
tK3ر #a IV" ,د ر او .c! /, LtK
د دا ( -!a LtKدارKر ل # ،cد > ,ډ ,,N
7ر وا .د "! ٠و VW ( ,9د 2و,,N # V!5 ( ([ a L5
.2 qUد اIUد را| #او د هو sد ړو 5aد -,ا
aد P ,RM :aر 23و ( (# P # X5 ،,د xa LPو7ړو
23و # ,د Pد 7 = (uNر ! ,و .دا ( ,ا[ د L1K" ,,Nر (
408
L5د V!a ،دا د ,a vN !5 ,qNه= ا Q3د #(PارV#ب اUاف
و.2
( Qاو د(Iا V#را V,!#د #ر( اV,ر Pړ(ا .:,د 3راز (9
#د هاد د را V,!#ه !Vد ( اخ P {aړ ,a Lا7 LRKس #را .:, 9#د
او ,اIUد دوام ( د #د د را| #و Wو
[ ،ه $د >
[ ډ د (#او 5a aب اMس و 7 > , .2د #(P 2-P #
او اU R,ا # Lم اړو ر c3ر .2 #د هف #د رو ر د ( ه اړQ5
:ر #و qورت ل .cد اU R,ا Lر اNات ,7ډول د:
•
•
•
•
•
•
•
د ,RM :aد 23و V,رل ر ,او (2,ا s؛
د ر و(! 7ر ه $د ر و(! ! او (2,ال ,,Iه= د ،د
#و 23و ,د o: w 2:aل؛
د ,RM :aد 23و ,د ,,aNد NRMاUد ل V :ه# # $وان ورل ،د
ه $در ل او د ه $د (دون ر د ( (د
ر Pړول؛
##اM9Xت د ه $ا Vرو = (uN ،,او U
,[ # , ##ر او # , ,qNر(
ر د 23و ,او ,وړ ا/دو ,7 {!# f5و,ل .د دا !{ ,
ه $ن Pم ( !5 ، Laeد,و c؛
aا N/#او > > 2ا ( > د (9ه< :د # -!aد اR,
Uا Lد ,Q,Vاو د >Qو aر3و ,,aN ,a ,ر ل؛
د (د
رو ,او ز(P ,Iړول #د ,! #د ( Cدون ,5و #؛
د xa LPو7ړ (#او 23و # # ,د ? ,,aNر UاL
1
وړ .
#د ر و(! او (9ر P ,,Iد و ،ه $ه= 7د
ا #M9Xه !Vد "! او Iا(Qو ,"aر aو Laو.2
% ٨ – ١Mټ
\ا (Z.و( د ا Cا /ه 4د 6اY
Z X6ر
د ا9
( ,و( در -! VM3و ز (Documenta (Croatia),,,د :a
,Nن (Serbia and Kosovo) Qاو د ,2او ادو (Bosnia and Herzegovina) Q
د اU R,ا Lه» !Vد #(P -Pاو 2و ه !Vر ,ل« t #ر ,7د ٢٠٠٧
ل د WKور ٩ # ٨ر زا3ب ( Iا(P ! Qړ .2د ،> ,,aNد
2-Pد اz ،,[ ,وا ،د ,RM :aز ،,,د ? ډ او د [ا ,,د >
> ٣٠٠ # Qازو د/ 3ا ,د ر و(! او ر ,Q,V ,او
7رو رو ,"a ,aو2ل .د ا9
( ,و( ر د 2-Pد #(Pد !{ د (2,ا
" (ICTY) IVازو aد و ،#د aXن او aز ,هز( (-د " ،IVد
ر,ا ،د ر د( ، Z#!Wد OSCEاو UNDPاو داU R,ا Lر د (2,ال Q
See International Center for Transitional Justice: http://www.ictj.org/en/tj/
409
1
د.!5 وا5a ,"a و د23 نI او د ر,, ژور،,ر( ه# ،, ها،ازو
د, د ر و(! او ر, > د, د# هف دا ؤz,3 3د
,,I او ر,VM Q( اI ر وا او7 ر:9 " اوa U !V ه,Q,V
د داV,!# را،5 # ,5 دLاU ر د,,aN اړ د3 و
ونz
"a ر ( اخV د { د,! و# د# IU د او#(P
.2و
:
Documenta- Center for Dealing with the Past. For the Forum’s conclusions, see
http://www.documenta.hr/eng/index.php?option=content&task=viow&id=29&Ttemid
ن,N (P (ال2, 5 ، ل, د, ر ر7 I او ر# # LاU R, ه= ا
IV" (P (ا2, ل د٢٠٠٢ . د2 ړP رم, p> ( Lاد و/,اوس د ا
IV" (P (ا2, .2 ذ ا/, ا، ( و2V( ن,N ( ون2# ( د رومICC)
L 1, (ا2, , ,7 I" # اص$ د هIV" I(!ا دا5 ( د روم.L(P 2-P او دL(P q L(:a د، N مU V ، ر و# ( ,P (P
وړWs# د5a ! و!ا ډ5 د > د2 ( IV" (P (ا2, ن او,N
1
:د
و2 (ا2,3 دIV" (P (ا2, :(c)-(f) (٢) دو٨ او2 ن,N د روم د
؛LM9X (uN ,a Xاد ا/, د و!ا ډ ا#7M # | را2 ور و!ا5 L ! د ( دو:( دf) (٢) ٨ ن,N د روم د
،| و# ډ3 او د زن ( و!ا ډ ( د د,,
ارVM د2 دا
LM9X (uN 2 دIV" (P (ا2,
ور5 L دو23( ون د2# ن د,N ! د روم د:( د٢)١٢ ن,N د روم د
LM9X (uN ,a 2 دIV" (P (ا2, ، # | را2 و!ا
3 د،رن و# #(P -P tW# ( د23 ون2# د دL دو$؛ ( د ه
؛LM9X (uN IV"
L(P -P ،L(P q :a ،L(P , د و وژ:( دb) ١٣ ن,N د روم د
,! و-! دuN , و او اړو# | را,(P V, # L ر دا, (
(uN IV" 3 د، ا2 P را# IV" (P (ا2, د را اLد ا
؛LM9X
= ؛VM L( وP اد/, د د ا3 د: د٢T ن,N د روم د
دا ډول، ه= وL, , او رRt# م دR ( : د٢٧ ن,N د روم د
؛:, !{ اq $ د هIV" (P (ا2, L,
د, ,7 س7 !5 ان ( د,N ( =VM دا د: د٢٨ ن,N د روم د
. ړ3 L و,(P
•
•
•
•
•
•
•
LRRM V!a , a "ر, ا9
ً aR ,Q,V ( ډLاU R, وړ د د ا,د (دو
ورو دور2 ( اړخ د اوLاU (ا[ دLاU }اQP . دV, 2:a a( د
1
See http://www.icc-cpi.int/library/about/officialjournal/Rome_English.pdf
410
a ر# ا2:a ( او د2 , ر3 a !IU LاU }اQP ( s( ا
رو رو7 ( د9 د رو ر د# LاU اZ!5 #7M ورو2 د.2V,و
#KاU ا،,و1I او#!t (ر# ،!( ر وLاU ( $ ه، سMورت اq د
K { د د, ( { او$ د ه، !"# د$[ ( رو رو7 /! 3 د د. [ # Ca او
!V هLاU R, د دا,, زVM3 I ( 5 .! ر د#ان و# ( 3 د د. د2 I او# ,2 اد اوV,ردو7 زړ ر2 ( (
. 7, ټ,7 L;K
ټ% ٩ – ١M
زWb F] ( د4 ه/ اCد ا
( دATJRN,www.transitionaljustice.org.za) VW ,2 دLاU R, د اR(Kد ا
V#اI( د د، (CSVRhttp://www.csvr.org.za/) Q #ts ( د9 او#(زورز
( او د (
ا دCDD-Ghana, http://www.cddghana.org/) Q ,
ر د
(http://www.rfeugeelawproject.org/ ) ن وژ,N وا دz د هن دMarkere
.ړ دP
VM3 ٢T٠٠( دCICC www.igc.org/icc/ ) ف9} ر اIV" (P (ا2, ( د
(ا2, !ا5 اوQ3 ا،V,ف و, د ( ا، دVW (ا2, ( (NGOs) ,,ز
. د2 # رc3 ( ر د !(بICC)IV" (P
( #7( " اV(( اICTJ, www.ictj.org) Q (ال2, رLاU R,د ا
, د ر,و23 q :a ( ,(P و# د د, زن د هادوVM3
. ,ر هادو
,ار وړاQa ا,,N 2 ( «(9 ورو2 » ب7 (ال2, IDEA د
او# او5 ر وا# ر7 Ws# اوMf ( د و د9 ا د
: و
رY 3 د/s . ه= د5ا
http://www.idea.int/publications/reconciliation/upload/reconciliation:ful.pdf
The Internet Guide by Search for Common Ground and Harvard Law School, Strategic
Choices in the Desinn of Truth Commissions
(http://www.truthcommission.org)
د د ر و(! دR(K اaP او7I# ا، ا!ادور،! ،i(P د ارYW(دا ( و
.ړ دP xa ,,I
u
( ز د د7 ، ر هار7 # Iن وا,N ړو ر ه! دP ( (ل د$د ه
دU د اM و د2 او د, ر،,Q,V V! Ws# ن د,N [ !ر [ د
( ,, !" ډ
دIU د را| او دIU د ا. لa ءuN !ا5 p #
411
[ ل ه qور د Vد و P ##ړل( .ا[ س UNر
ر! ه< Vد Q,و د 7 Mر ,د .ړو # a ( (a ,aWد 7س ور او د !aR
هVIر Pړ =1# Lاو از 2 Ws# Vا .د اUاف
Uا ،Lا Lاو د ,Nن ا 5وا( Iا[ د ,N V 3ن ر " ,ود(،c
V!aد 7 Q> ( IUرد ( #ه= iIا a ( # c5د Qژو ,د 7ر ر a
و Laو ،ه7 $ر ر اړ(2-,[ Q5ب و او ه $اIUد را| #ل او
( ،LKو Nرت او د P ##ړول C$,و.
( #ر( 7ر ر ړوWب (aا Lاو Uا # Lور2ا ## .
اM9Xت د ( اوږد د -,ا(Cدل د او د Pړو (2 ,ور[ > د
ا 5ا #M9Xر ا1,ر :,ا(!C [ 5 ,Q,V ! 5 .دل ل #د
ا ,2a Lاړ#و [ #اب ووا( ،د ##د ا #M9Xو ه= . (a
V -,د ( #دون و > , ،دواړو a R, =; ( "sاو
> 2اوو ,ډول ډول د3 ,ړ :د ( ،V 2د ه# $څ او
ورو ه : , .$ه= د (aاUاف و > ,ر ا 5
ر( ,د 5ژو # a ,ر2 5 .ا( #7M Qد LtK > ,ډ(
و L5د ,ا او زورز( uK #او د 3راز د ! ## /د ,tK ,,N3ا!
z5و ،c ,د ,RM :aد ز # 23 ,,ر, ,7 ,ل cاو
Nا # ,(aال , ،cر[ ،رول او # IP Mاو Nد ور[ ژو ,ر= او
Uدت Pړو .د "! ،VWد IUزP ,,ړول او (2,ال VMاو VM3
ز: ,,ر Lل ا د ا !# ,5 Lو .2
K ١Sد Nاو "ود ا ( ( ,او (2, K ١٣ا > د
ا"#دو ,د Pړو ه7 !Vزم !tت ور2ل د 5 .د زور 2 V,و L5
ا Vر ,aد ر ,ر د > ,د # ,ل ،ه ( $ا !#د د
7رو ,ه bر او ه 7 bب 7 :,د ه $ر R Q{aرات ( tر v(t#
.2
412
د د ب د و aا X6ه( 4دو
ا (Peter Albrecht) /]2د دI,ر د (2,ا #tsا,ت ) (DIISاو د ;
i
د #رت (CBS) ?,د (, PhDد او ان د ا Vر د ا#M9X
! ل ( #ر , ,7 ,د .د Vد Pړ ,د #Uqد (2,ا
رو د ر ,د و
ام ؤ د Raن او ((? ا R(Kر Iؤ .زوو
د !-و ! ,ر( ,
،Lد U Kن د #روز(2, ,ال ،Qد ,;a
رو ر د دI,ر ا,ت او د (2,ا هVIر( ر د دI,ر ا iI,د# ,
2د .ه $د 3راز د LPاو ا Vر د ا #M9Xه !Vه= 2 Vد او
( Karen Barenesد DCAF-ODIHR-INSTRAWGenderاو
, Reform Sector Reform Toolkitر ه= و z,ا 5د .ه $د ن د اNد
ا,ت ) (LSEد ! Lاو (MSc) I!U !5 5a ,, LNاو د
دI,ر د Arhusهن د ا,ن ,,او ,اد (MA) !5 5a ,
2 7#د.
ر( ( ) (Marina Capariniد اU R,ا Lر (2,ال Qد ا = د
ا #M9Xد و
ام د ( د .ر( د Uا Lاو ا Vر د VMا 5a
o#او د اړ ( ډ( ز( 2 V #د ( ،ز(ت (2, Iا 5aوا ( #
,!!"#او :ر V #وړا 2 ,د .د ه $ور ر د 3دو $aړو [ # R,
د ه !IP $د > ,ډ او [ X5او ا ,د (دو ,وړ
د .ه $او و L5د ا Vر د ا (SSR) #M9Xر د Uا" Lر و7ړ (
,a Mfر .ه ,2 !5 !U $ړ زد 2 2او !waف
رت ) (BAد(!م ( 2 7#او ( aد -هن (2,ا اړ(!5 V
2 7#د.
ا(ن ل ) (Eden Coleد و!ا [ا ,د د(Iا Z#ول ر د Pا Q
) (DCAFد NISاا /#ر( Lد د ، ,د 3ر( Lد د
ا ,رو ا"#د او د DCAFد ا Vر د و
ا ,ادار او ا 5ر
و3 Lړ .ه CIS $او SEEد ا Vر د ر #Uq ,او د 3راز د
[ ,رو }! Vد X5ا Vر د Iد 5a =1#ډ( ز(R #
!Vد V .د DCAFر و ،2اد( iد :aرو د IU
و
ا ,او 0 , City of Londonد Nارداد #ر 2د .ه $د
ن هن BA !5او MAدواړ 2 7#د.
;دورا 1ر ) (Teodora Fuiorد و!ا [ا ,د د(Iا Z#ول ر د Pا Q
) (DCAFد I! ( -, ,2ر ه د د رو ,د LVMا ال
د .ه $ا Vر ,aد ر ,Iر ,اړو ،,2 ,ادو او :,ا #د وژو وL
3ړ V .د #دورا DCAFر و ،2ه $د رو ,د رIن د
ازو ! ( و Pد دKع =1, U ،او ! ا {I Lړ ړ :ور
و .ه, V $ړ aو د #,ر ,Iا ( !Wد ,2و ا L,
#دK i . # ,ر (2,ا اNد اړ( Vړ زد 2 2او (2,ا
اړ( Vاو ارو( اد3م !5ا 5د .ه $هIا راز د و د د(! اد او
د Iن د ر iV#د Pرج رل Qزد 2 2د# .دورا د
رو ,د ! دKع ٢٠٠S ¥ل Kرغ د.
413
اP ول ر دZ#اI( د د,( د و!ا [اVahan Galoumain) '
. وهن
رو, اM د ر$ د ه.
ر# L,و ا,2 ( دDCAF) Q
DCAF د وهنV . [ د# #M9Xر اV "د او د ا#ا
د# نIP# د$ هV $ ه.ور ؤ: ( د ! د ه وزارت$ ه، [ (
د هن دMcGill وهن د.ر ر وI U ,! وV! وا ر دz
(ا2, ا دP ( a رغ د اوK راوړ# س7 BA ! ه? دU
!5 (LI 2 او دL(ا رو )ا2, ( ت, ا#ts (
. د2 7# .ور د: !ا5 ( #Uq NRM او,RM :a (Mark Guthrie) ;. k
ر
او دTooks Chambrs ه! د$ ه،2
ر# ور و: ن د١٧ ر
V! q د،I(اP ع دK د د$ ه# ، د23 Chambers of Mansfield
د,(a ړ د, ورو$ ه. د7, o# M ,RM :a او د#اNا
# ال# L( رOSCE او هز
و( د,زa اK د دL او,;a
د,RM :a ور او د: NRM دLIM ن د,N د،K د,RM :a دV M /! V#اI(ړ وار د د, ورو$ ه.2 وL5 # ړړ روا
$ ه. ل ؤ-, د,RM :a (
دI, OSCE ر د,RM :a او##
RﯦK د ا$ ه. درد5a رزW د زادR(K اaP ( او دc( زCape Town
. د23 ( iV(K او د رو(ل اa# 2-,[ رو
"د او د# رو ا, د د ا,و2 ( (Duncan Hiscock) kXدو' ه
رv دi} د اوا$ هV د. د2 V #(! ډ( زV ه#Uq ا
? ارو5 دSaferworld ور او: (ال2, د ر} دQ (ال2, د,2 د د
V وروV هiV, د دو. د2 # ,
د# V, c$Iر د وژ د ه
: رت دWU
„Integration and Coordination of DDR and SALW control programming:
Experience and priorities’ for CICS, University of Bradford, ‘Human Security in
Bangladesh’ (Saferworld, 2008), ‘The Commercialisation of Post-Soviet Private
Security’ in ‘Privat Actors and Security Governance’ (DCAF, 2006), and
Security Sector Refor in Armenia’ (Saferworld, 2005).
. ت ر, ا,2 دU د,(a L5 او وi,دو
ت, د اiIa p( د دو,( ه وL (Katrin Kinzelbach) QX '(;
ل ر د٢٠٠٧ # ٢٠٠١ i(# V د. د23 V اد-, ,RM :a د
# X5 اVM V#اI(ل او د3رa او£2 د. د2 ر رUNDP
UNHCR ا دP i(# راز3 د. و5a I; د ر$ د هM رV د ا
# V, > د رو$ ا هOSCE د ر دz ( د او د2 ر ه= ر
King’s ( د2) دو دM.A. دa i(# .(2 # ,ه= د
( ل٢٠٠٨) (( او2 7# ,, هia !ر( اوK ( دI او دوهCollege
.2 7# Ph.D !5 هن,( د و
Q د,RM :a هن د3 هن اد او د دDurham ( دIan Leigh) 'َ(ا
.ل ر} ه= د
(؛Oxford University Press,2000) د5a اI( او "! دL ،ن,N دV $ده
414
:V ر,
From the Cold: National Security and Parliamentary Democracy (Oxford
University Press, 1994), with Laurence Lustgarten; Who’s Watching the Spies:
Establishing Intelligence Service Accountability (Potomac Books, 2005) with
Hons Born and Loch Johnson; Religious Freedom in the Liberal State (Oxford
University Press 2005), with Rex Ahder and Making Rights Real: the Human
Rights Act in its First Decade (Hart Publishing, 2008), with Roger Masterman.
,RM وQ{a دa د, او د و!ا [اآ,RM :a آ د,5 د ورو و$ه
د$ د ه.(٢٠٠٨ ،! )وار5 واz, ه= وv# ب7 دOSCE/DCAF ! دVه
z
رنa ,ل« او ډا ه, ادارو#راW د ا,7#» رټ د, Q(-,! ب اX ا.ړل دa ژa ژ١٢ 2, ل دI a او در ژC د،! دV
. ل پ ور٢٠٠T ادار ا#ا:, ن دIرو د ر, دaژ
, او د ارو( دوK د دOSCE د,RM :a او## V#اI(اراز د دI هIan Leigh
Venice ول ر دZ#اI( د د,a ادارو#راW او اL را د ا
. د2
ر# ور: دCommission
ر د, وا د او روز5a V! او،[ ( دAngela Mackay) j
Zuا
(ا2, رو, اوOSCE ،,! و-! M 3 او دa# ړوP Mf
:a ،#Uq , اړوLP د9, ا.(2 رVI ه0 VM3 او,,ز
#M9Xر اV د ا,5ق }! او د ور وN :a د،,RM
M و د زوو23 =# دICMPD د$ ل ه٢٠٠٧ . د2 7# o#
:a (I, د,! و-! د9, اL5 او و.2 ور, ( روز# .
ر# GenCap Adviser دL(ر
رI دR(K اaP ? ارو او5 ( دSiphosami Malunga) T
9
ړ, رP ل٢٠٠٨ د/ .ور د: ا دVM دQ Q( اI
(
دI, UNDP ا ر دVM او! دV او د2 ر وQ
|5 ارازI ه$ ه. درد,
د# ور: د-, ,ړوP و د او2
رI# |5 ) ادار/!5 $( او د هUNTAET) ادارR, ا,! و-! ر دI#
/ NRM د:V -, /! (UNMISET) L( د ر,! و-! د
|5 } }! د روا او دuN د، رو د روا,,N د،
# دL,( K اU
|5 اراز دI ه$ ه. د2 اءP ا,
د# ال, د ر,,W(# (P /! رI#
(ال ( زن2,
د# = و
امR وژ د,} روزuN ر دI#
ن د,$K
ا# د و
ام ر د و
ام#M9X( اuN ( ر او دIDLO)
2 او دV# ا اوVM د$ ه. د2 ,5 رUNDP
a# V! !5 $ ه. o# ,ړوP او,و3رa ورو دور
,ا#a ورو$ او ه2
ر و# وK د ( ا$ ه# ،aWI(ز
!5 -, ن,N (ال2, او دNRM د او! د هن د$ ه.2 دوام ور# , د3 د
.(2 7# P درI!U رK اLLB هن دaWI( او د ز
#ts (ا2, اوV(#( د اJohanna Mendelson Forman) '
ر1 'X
(ه
M /! 5a # !5 د$ ه# ،ر دVI( ړړ هCSIS)Q ل, د وژ د ا,و3رa رو دور د2 د. # , د
2-P ،#M9Xر د اV د ا, دوV, و2 $
ه# (
415
ورو > د اNد او د ر( ,د !-و ! ,د R,ه!V
2 Vد( .ه ٢٠٠ # ,ل ر د !-و ! xa ,د ،ا Lاو :a
,RMد ( L5 #و .2ه $ه( د !-و ! ,ر( Lد :ور
#ر 2د .ه( V $هK i ,ر iد ا( Vد " ا( #7د LVM
, USAIDو
ام ړو ,Rاو د (2,ال Z,aد :aد Kاو د اR,
I; -, ,,د 2 # ,د .ه $د وا i-د هن د ،Q( Lر
#ر( !5ډورا 2 7#او وا DC i-د ا( iVهن
, 5 NRMا 5د( .هK i ,ر iد ,;aاړ( Vرا (23ب .
ا
ا ) (Amerei Müllerاو و (٢٠٠٨) L5د =;-#,هن !5
,a PhDر qع ( د اNد Q> ،او !ر ,RMد (2,ال :ر او د
(2,ال ,N :aن اس د ,/!V ,,Nد اړ(2 Vل د .ه, V $ړ د :a
,RMر د Iن ا,ت ) (DIMRاو د ارو ر د I UNDPا( Q Qاو
هIاراز د ,RM :aاو ا }! CISر 2د .ه ,(a $او Iن
د (2,ال ,N :aن ) (LL.Mاو (2,ا اړ( 5a (B.A.) Vزد 2 2د .اا د
»!Vو ! ,د 2#ون د ار
ن و ) (DIMR, 2008د ,RM :aد ! ##د
R,او د ا Vر ر ,او (UNDP/DCAF,2007) ,2ا Vر ,a
درU # ,ان 2 V ,7د.
ارا و ) (Alejandra Peroاو و (٢٠٠٨) L5د > ,او د V!5 a
!5 #Uqا :ور د .ه $د 2و P ،ړو ,RM :a ،,او "!
( #Uqډ( ا . a# 5د Vه(, $ر د UNDP
د -, > ,د ( او د و
ام د(Qا( iر 2د V .د
!-و ! 5 ,ر i 2و ار # ،i(Pاو د ا(" V
ا( #7د ? د VM3ز ,,ر 5a ,2و.
(Geoffrey Prewitt) /(( 1Eد V!5 s!Kد ر د !-و ! ,د
UNDPد و
ام ټ د VMا او > -, Qد 3 : =#ړ .ه$
, Vړ د دارو او د CISر د I UNDPا( Q Qد aز د Iاو د ,
> د :ور ? #ر 2د .د 3راز vPد 9 :WMز اد( ا aaد
UNDPد :ور #ر 2او Qاو ?5ا R(Kد aز د 5a I
ز(ت ز(ر ا(! د او ( /! UNDPد,و ! 2 # ,د V .
د UNDP vPر و 2ه9 $و او ه ( -رن د > ,
ز ,,ه= هVIر .(2ه $د ! ,tK Vاو ه< د #Uqډ( ز(#
2 Vد .د ه > # $ورو اQ> eو 3 ,a 0ر [ #د vP .د
ر ,هن د (2,ا و ر 7 M.A.س #راوړ او د Wisconsin-
Madisonهن ? .2 7# B.A.
ر()ال دار
;ا )P (Rizal Darma Putraر #د ا,و (Q,د ا V(#او دUK
#tsد ا,ت ) (LESPERSSIد اPا} رو ( د .د ا Lاو ا #ts V(#
# X5د ?5ا Uqت د ر(Qال د ر د 5a I; Mد .ه $د ا
Vر د ا(2, #M9Xا Iرو ,او ,"aد ( ;= و( 5a # V,
ا 5د .ه $هIاراز د ٢٠٠٨ل د ا,$Kن د ا 9دو Lد و Pد دKع
او ر ,ا: {I Lر #رو # ,ر د .د ,د و ,5ه $د
416
ا,و (Q,د [ ا #M9Xد #Uqه:, !Vا #ه= ډ( ز( #و z,ا 5دX5 ،
#د [ #رV #ر د ? وړ . 5aه $هIاراز د ا,و (Q,ډ ا(Qو ر #
د ا !} V(#ه . V !Vه $د ا,و (Q,هن (2,ا اړ(5 V
)7 (MAس #راوړ د.
( (Yasmin Sherif) n(] 'Fد £2د او aر3و ,ر د UNDPد Kد
Uا Lاو ا Vر ا #M9Xړړ :ور د ١٩٨٨ iI( .ل !-و
! 5 ,ر 2او د ه $زن د UNHCR,OCHA,UNDPاو د DPKOد ادارو
ر د V I 
