WILLINGNESS TO PAY] TERHADAP HUTAN BANDAR DI DAERAH JOHOR BAHRU
advertisement
KESANGGUPAN MEMBAYAR [WILLINGNESS TO PAY] OLEH PENGUNJUNG TERHADAP HUTAN BANDAR DI DAERAH JOHOR BAHRU NOR HAYATI BINTI SALLEH UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA KESANGGUPAN MEMBAYAR [WILLINGNESS TO PAY] OLEH PENGUNJUNG TERHADAP HUTAN BANDAR DI DAERAH JOHOR BAHRU NOR HAYATI BINTI SALLEH Laporan projek ini dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat penganugerahan Ijazah Sarjana Sains (Perancangan–Pengurusan Sumber Jaya dan Alam Sekitar) Fakulti Alam Bina Universiti Teknologi Malaysia Mei 2009 iv DEDIKASI Istimewa buat ibu dan ayah yang amat disayangi, terima kasih segala usaha, pengorbanan serta kata-kata semangat yang diberikan bagi meneruskan perjuangan ini. Kepada kakak Azira, abang Mahathir dan Nur Sakinah terima kasih kerana banyak membantu. v PENGHARGAAN Alhamdulilah syukur ke hadrat illahi, dengan kesempatan yang diberi akhirnya laporan ini dapat disiapkan mengikut tempoh waktu yang telah diberikan. Jutaan terima kasih kepada Dr Mohammad Rafee Bin Majid selaku penyelia dan pensyarah yang memberi bimbingan, ilmu, teguran serta nasihat yang membina. Di kesempatan ini, ucapan terima kasih ditujukan kepada para pensyarah yang pernah mendidik dan membimbing saya dan segala ilmu dan panduan yang diberikan sepanjang pengajian akan digunakan sebaik mungkin untuk ke peringkat yang lebih tinggi. Terima kasih juga diucapkan kepada pihak-pihak yang memberi kerjasama iaitu Majlis Bandaraya Johor Bahru (MBJB) terutamanya kakitangan di Jabatan Landskap dan Unit Grafik. Tidak dilupakan juga kepada Pihak Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah (MPJBT) yang juga memberikan kerjasama dan bantuan yang diperlukan semasa kajian dilakukan. Sekalung penghargaan juga buat rakan-rakan seperjuangan iaitu Kak Lin, Shuhada, Gobi, Kak Alia dan Hasniza serta Haslina, terima kasih di atas tunjuk ajar, bantuan dan sokongan yang diberikan. vi ABSTRAK Pembangunan hutan bandar oleh pihak berkuasa tempatan adalah bertujuan untuk memelihara dan meningkatkan kualiti alam semulajadi serta menyediakan kemudahan sosial kepada penduduk sekitar. Sumber yang terhad ini penting untuk dilindungi supaya faedah dan peranan yang sedia ada dapat dinikmati oleh generasi akan datang. Oleh itu, persoalan utama yang perlu dijawab sekiranya pengunjung sanggup membayar jika dikenakan bayaran masuk ke hutan Bandar, berapakah nilai yang sanggup dibayar. Kajian ini menggunakan Kaedah Penilaian Kontingen bagi mengenalpasti nilai kesanggupan membayar. Dalam kajian ini, sebanyak 200 borang soalselidik telah diedarkan dan responden diminta untuk menyatakan kesanggupan membayar bagi perkhidmatan dan barangan alam semulajadi. Terdapat dua kawasan kajian iaitu Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT. Keputusan kajian menunjukkan purata kesanggupan membayar untuk satu kunjungan adalah sebanyak RM1.67. Nilai tersebut mewakili nilai bayaran masuk sekiranya dikenakan kepada responden yang berkunjung ke Hutan Bandar pada masa hadapan. Kesanggupan membayar ini juga turut dipengaruhi oleh faktor-faktor tertentu seperti yang dibincangkan di dalam kajian ini. Namun begitu, ketidaksanggupan membayar oleh responden juga diberi tumpuan pada kajian ini. Keputusan kajian ini memberi implikasi kepada pihak berkuasa tempatan bagi menilai kesesuaian bayaran jika dikenakan pada masa akan datang. vii ABSTRACT The purpose of urban forest development by local authorities is to preserve and improve quality of environment as well as to provide social amenities to the local residents. This scarce source is important to be protected so that our future generation can enjoy a benefit from the urban forest. Thus, the main questions that need to be answered is, if the visitors are willing to pay, how much the entrance fees that visitor willing to pay in order for them to use the urban forest. Contingent Valuation Method (CVM) was used to identify the value that visitors are willing to pay used in this study. 200 questionnaires have been distributed and respondents are requested to state their willingness to pay for an environmental goods and services. Two areas were selected for this study namely Hutan Bandar Johor Bahru and Hutan Bandar MPJBT. From the result, the average of to pay for one visit is RM 1.67. This value represents as an entrance fees if it would be charged to respondent who visit the urban forest in future. Willingness to pay among respondents also influenced by other factors which will be discussed in this study. Nevertheless, this study also emphasize on unwillingness to pay by respondents. The implications from this study can benefits the local authorities when implementing the entrance fees in future. vii viii KANDUNGAN BAB PERKARA MUKA SURAT JUDUL i PENGAKUAN ii PENGESAHAN iii DEDIKASI iv PENGHARGAAN v ABSTRAK vi ABSTRACT vii KANDUNGAN viii SENARAI JADUAL xiv SENARAI RAJAH xv SENARAI GAMBARFOTO xvii SENARAI LAMPIRAN xviii BAB 1 PENGENALAN KAJIAN 1 1.1 Pengenalan 1 1.2 Isu Kajian 3 1.3 Persoalan Kajian 4 1.4 Objektif Kajian 5 1.5 Skop Kajian 5 ix 1.6 Kepentingan Kajian 6 1.7 Metadologi Kajian 7 1.7.1 Permasalahan dan Penetapan Objektif Kajian 7 1.7.2 Kajian Literatur 7 1.7.3 Pengumpulan Data Kajian 8 1.8 1.7.3.1 Pensampelan Kajian 8 1.7.3.2 Instrumen Kajian 9 1.7.4 Analisis Data 10 1.7.5 Rumusan dan Cadangan Kajian 10 Susunatur Kajian 11 BAB 2 KAJIAN LITERATUR 14 2.1 Pengenalan 14 2.2 Definisi Hutan Bandar 15 2.3 Penilaian Faedah dan Peranan Hutan Bandar kepada 2.4 Penghuni Bandar dan Kawasan Sekitar 18 2.3.1 Perkhidmatan Ekologi 19 2.3.2 Ekonomi 21 2.3.3 Sosial 22 Sejarah dan Perkembangan Hutan Bandar sebagai Kawasan hijau di Malaysia 2.5 2.6 26 Perancangan Hutan Bandar oleh Pihak Berkuasa Tempatan 28 Penilaian Ekonomi Terhadap Hutan Bandar 29 2.6.1 Kaedah Penilaian Kontingen (Contingent Valuation Method) dan Kesanggupan Membayar (Willingness To Pay) 30 2.6.2 Langkah-langkah dalam Kajian Contingent Valuation Method (CVM) 34 2.6.2.1 Langkah 1 34 2.6.2.2 Langkah 2 34 2.6.2.3 Langkah 3 34 x 2.7 2.6.2.4 Langkah 4 35 2.6.2.5 Langkah 5 35 Faktor-Faktor yang Mempengaruhi Kesanggupan Membayar bagi Hutan Bandar 35 2.7.1 Ciri-ciri Demografi 36 2.7.2 Corak Kunjungan, Pengalaman dan Faktor Persekitaran 2.8 Rumusan BAB 3 HUTAN BANDAR DI DAERAH JOHOR BAHRU 37 38 39 3.1 Pengenalan 39 3.2 Kawasan Kajian 40 3.2.1 Latarbelakang Majlis Bandaraya Johor Bahru 42 3.2.2 Latarbelakang Majlis Perbandaran Johor Bahru 43 Tengah 3.3 Hutan Bandar Johor Bahru 43 3.3.1 Latarbelakang Hutan Bandar 43 3.3.2 Obkjektif Pembanguna Hutan Bandar Johor Bahru 45 3.3.3 Konsep Pembangunan dan Rekabentuk Hutan Bandar Johor Bahru 46 3.3.4 Fasa Pembangunan Hutan Bandar Johor Bahru 46 3.3.5 Tarikan Semulajadi Hutan Bandar Johor Bahru 48 3.3.6 Kemudahan di Hutan Bandar Johor Bahru 50 3.3.7 Pengurusan dan Pentadbiran Hutan Bandar Johor Bahru 3.4 53 Hutan Bandar Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah 54 3.4.1 Latarbelakang kawasan kajian 54 3.4.2 Objektif Pembangunan Hutan Bandar MPJBT 55 3.4.3 Konsep Pembangunan dan Rekabentuk Hutan Bandar MPJBT 3.4.4 Fasa Pembangunan Hutan Bandar MPJBT 56 57 xi 3.4.5 Tarikan Semulajadi dan Kemudahan Hutan Bandar MPJBT 58 3.4.6 Pengurusan dan Pentadbiran Hutan Bandar MPJBT 3.5 Rumusan BAB 4 ANALISIS KAJIAN 61 62 63 4.1 Pengenalan 64 4.2 Kajian Rintis 64 4.3 Dapatan Kajian 64 4.4 Profil Responden 65 4.4.1 Jantina Responden 65 4.4.2 Umur Responden 66 4.4.3 Taraf Pendidikan Responden 67 4.4.4 Pekerjaan Responden 69 4.4.5 Pendapatan Bulanan Responden 70 4.5 Analisis Corak Kunjungan Responden ke Hutan Bandar 71 4.5.1 Kunjungan Responden 71 4.5.2 Kekerapan Kunjungan oleh Responden 72 4.5.3 Jarak antara Kediaman Responden dengan Hutan Bandar 4.6 74 4.5.4 Jenis Pengangkutan Responden 75 4.5.5 Hari Berkunjung oleh Responden 76 4.5.6 Waktu Kunjungan Responden 77 4.5.7 Kumpulan Responden Semasa Berkunjung 78 4.5.8 Bilangan Ahli yang Berkunjung 79 4.5.9 Tempoh Berada di Hutan Bandar 80 4.5.10 Sebab-sebab berkunjung ke Hutan Bandar 81 Analisis Kesedaran Pengunjung Terhadap Peranan dan Faedah Hutan Bandar 83 xii 4.7 Kesanggupan Membayar (WTP) oleh Responden 85 4.7.1 Nilai yang Sanggup di Bayar oleh Responden 88 4.7.2 Kesedaran Terhadap Peranan dan Faedah Hutan Bandar dan Nilai yang Sanggup Dibayar 90 4.7.2.1 Hutan Bandar Johor Bahru 90 4.7.2.2 Hutan Bandar MPJBT 92 4.7.3 Sebab-Sebab Sanggup Membayar 94 4.7.3.1 Sebab-Sebab Sanggup Membayar dan Nilai yang Sanggup Dibayar 96 4.7.4 Sebab-sebab Responden Tidak Sanggup Membayar 4.8 Perbandingan Min bagi Nilai yang Sanggup Dibayar oleh Responden di Hutan Bandar 4.9 98 100 Perkaitan antara Faktor-Faktor yang Mempengaruhi Nilai yang Sanggup Dibayar 104 4.9.1 Ujian Perkaitan bagi Jantina dan Nilai yang Sanggup Dibayar 104 4.9.2 Ujian Perkaitan bagi Taraf Pendidikan dan Nilai yang Sanggup Dibayar 105 4.9.3 Ujian Perkaitan bagi Pendapatan Bulanan dan Nilai yang Sanggup Dibayar 107 4.10 Corak Kunjungan Responden dan Nilai yang Sanggup Dibayar 108 4.10.1 Kekerapan Berkunjung Responden dan Nilai yang Sanggup Dibayar 108 4.10.2 Jarak Kediaman Responden dan Nilai yang Sanggup Dibayar 109 4.10.3 Bilangan Responden yang Berkunjung dan Nilai yang Sanggup Dibayar 110 4.10.4 Tempoh Masa berada Di Hutan Bandar dan Nilai yang Sanggup Dibayar 4.11 Kesimpulan 111 112 xiii BAB 5 RUMUSAN DAN CADANGAN 113 5.1 Pengenalan 113 5.2 Rumusan Kajian 114 5.2.1 Kaedah Contingent Valuation Method (CVM) 114 5.2.2 Kesanggupan Membayar Dikalangan Responden 115 5.2.3 Faktor-Faktor yang Mempengaruhi Nilai yang Sanggup Dibayar 116 5.2.4 Kesedaran Terhadap Hutan Bandar di Kalangan Responden 117 5.2.5 Ketidaksanggupan Membayar di Kalangan 5.3 Responden 118 Cadangan Kajian 119 5.3.1 Pihak Berkuasa Tempatan 119 5.3.2 Penggunaan Kaedah Contingen Valuation Method (CVM) 5.4 5.5 120 Batasan Kajian 121 5.4.1 Rekabentuk Borang Soalselidik 121 5.4.2 Kurang Maklumat 121 5.4.3 Masa dan Jarak 122 5.4.4 Nilai Membayar yang Rendah 122 Rumusan 122 RUJUKAN 124 LAMPIRAN A-P xiv SENARAI JADUAL NO. JADUAL TAJUK MUKA SURAT 2.1 Klasifikasi Fungsi Dan Perkhidmatan Ekosistem Hutan. 24 3.1 Fasa Pembangunan Hutan Bandar Johor Bahru. 47 4.1 Sebab-sebab Berkunjung Ke Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT mengikut Keutamaan 4.2 83 Min dan Nilai (RM) Keseluruhan Nilai yang Sanggup Dibayar oleh Responden Di Hutan Bandar. 4.3 101 Nilai (RM) yang Sanggup Dibayar oleh Responden Bagi Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT 4.4 Pengujian Perkaitan nilai yang sanggup dibayar dengan faktor jantina responden 4.5 105 Pengujian Perkaitan nilai yang sanggup dibayar dengan faktor taraf pendidikan responden 4.6 103 106 Pengujian perkaitan bagi Pendapatan Bulanan dan nilai yang sanggup dibayar 108 xv SENARAI RAJAH NO. RAJAH TAJUK MUKA SURAT 1.1 Carta Aliran Proses Kajian 3.1 Kedudukan Negeri Johor dalam Semenanjung Malaysia 3.2 11 41 Kawasan Pentadbiran PBT Di Daerah Johor Bahru 42 3.3 Peta Lokasi Hutan Bandar Johor Bahru 44 3.4 Pelan Tapak Hutan Bandar Johor Bahru 45 3.5 Fasa Pelan Induk Pembangunan Hutan Bandar 47 3.6 Lokasi Hutan Bandar MPJBT 55 3.7 Konsep Rekabentuk Landskap Hutan Bandar MPJBT 57 3.8 Fasa Pembangunan Hutan Bandar MPJBT 58 4.1 Jantina Responden 66 4.2 Umur Responden 67 4.3 Taraf Pendidikan Responden 68 4.4 Pekerjaan Responden 70 4.5 Pendapatan Bulanan Responden 71 4.6 Kunjungan Responden 72 4.7 Kekerapan Berkunjung oleh Responden 73 4.8 Jarak antara kediaman responden dan Hutan Bandar 74 xvi 4.9 Jenis Pengangkutan Responden 75 4.10 Hari Berkunjung ke Hutan Bandar 76 4.11 Waktu Kunjungan Responden 78 4.12 Kumpulan Responden Semasa Berkunjung 79 4.13 Bilangan Ahli yang Berkunjung 80 4.14 Tempoh Berada di Hutan Bandar 81 4.15 Pendapat Responden Mengenai Peranan dan Faedah Hutan Bandar. 85 4.16 Kesanggupan Membayar oleh Responden 86 4.17 Kesanggupan Membayar oleh pengunjung di Hutan Bandar Johor Bahru 4.18 87 Kesanggupan Membayar oleh pengunjung di Hutan Bandar MPJBT 87 4.19 Nilai yang Sanggup Dibayar oleh Responden 89 4.20 Kesedaran Responden Mengenai Peranan dan Faedah Hutan Bandar Johor Bahru dan Nilai yang Sanggup Dibayar 4.21 92 Kesedaran Responden Mengenai Peranan dan Faedah Hutan Bandar MPJBT dan Nilai yang Sanggup Dibayar 4.22 Hasil Analisis Mengenai Sebab-sebab Responden Sanggup Membayar. 4.23 94 96 Sebab-Sebab Responden Sanggup Membayar dan Nilai yang Sanggup Dibayar oleh Responden di Hutan Bandar Johor Bahru 4.24 97 Sebab-Sebab Responden Sanggup Membayar dan Nilai yang Sanggup Dibayar oleh Responden di Hutan Bandar MPJBT 4.25 98 Hasil Analisis Mengenai Sebab-sebab Responden Tidak Sanggup Membayar. 100 xvii SENARAI GAMBARFOTO NO. FOTO 3.1 TAJUK Pokok-pokok dan tasik yang terdapat di dalam kawasan Hutan Bandar Johor Bahru 3.2 49 Susunan landskap taman dan tumbuhan Hijau sekitar tasik serta laluan joggoing 3.3 MUKA SURAT 50 Laman Permainan untuk Kanak-kanak dan Laman air untuk kanak-kanak 51 3.4 Wakaf dan Laluan Refleksiologi 51 3.5 Tapak Perkhemahan dan Chalet 52 3.6 Menara Tinjau 52 3.7 Laman Permainan Kanak-kanak dan Laluan Track Jogging 59 3.8 Peralatan senaman dan wakaf 59 3.9 Kemudahan senaman serta Tasik dan Anjung 60 3.10 Arboretum Buah-Buahan 60 xviii SENARAI LAMPIRAN LAMPIRAN TAJUK A Soal Selidik B Pengujian hipotesis perbandingan min dua sampel bebas: min nilai yang sanggup dibayar untuk soalan terbuka dan tertutup bagi keseluruhan kajian. C Pengujian hipotesis perbandingan min dua sampel bebas: min nilai yang sanggup dibayar untuk soalan terbuka dan tertutup bagi hutan bandar Johor Bahru D Pengujian hipotesis perbandingan min dua sampel bebas: min nilai yang sanggup dibayar untuk soalan terbuka dan tertutup bagi hutan bandar MPJBT E Pengujian hipotesis perbandingan min dua sampel bebas: min nilai yang sanggup dibayar bagi hutan bandar johor bahru dan hutan bandar MPJBT F Pengujian hipotesis melibatkan perkaitan: jantina responden terhadap nilai yang sanggup dibayar bagi keseluruhan kajian G Pengujian hipotesis melibatkan perkaitan: taraf pendidikan responden terhadap nilai yang sanggup dibayar bagi hutan bandar untuk keseluruhan kajian H Pengujian hipotesis melibatkan perkaitan: pendapatan responden terhadap nilai yang sanggup dibayar bagi hutan bandar untuk keseluruhan kajian xix I Pengujian hipotesis analisis varians (anova): min nilai yang sanggup dibayar oleh responden mengikut kekerapan berkunjung di hutan bandar Johor Bahru J Pengujian hipotesis analisis varians (anova): min nilai yang sanggup dibayar oleh responden dengan kekerapan berkunjung di hutan bandar MPJBT K Pengujian hipotesis analisis varians (anova): min nilai yang sanggup dibayar oleh responden dengan jarak antara kediaman dengan Hutan Bandar Johor Bahru L Pengujian hipotesis analisis varians (anova): min nilai yang sanggup dibayar oleh responden dengan jarak antara kediaman dengan Hutan Bandar MPJBT M Pengujian hipotesis analisis varians (anova): min nilai yang sanggup dibayar oleh responden dengan bilangan ahli yang berkunjung ke Hutan Bandar Johor Bahru N Pengujian hipotesis analisis varians (anova): min nilai yang sanggup dibayar oleh responden dengan bilangan ahli yang berkunjung ke Hutan Bandar MPJBT O Pengujian hipotesis analisis varians (anova): min nilai yang sanggup dibayar oleh responden dengan tempoh masa berada di Hutan Bandar Johor Bahru P Pengujian hipotesis analisis varians (anova): min nilai yang sanggup dibayar oleh responden dengan tempoh masa berada di Hutan Bandar MPJBT BAB 1 PENGENALAN 1.1 Pengenalan Proses perbandaran yang semakin pesat dalam pelbagai sektor utama seperti ekonomi, politik, teknologi dan sosial mengubah kepada corak kehidupan manusia seharian. Selain itu, pembangunan secara fizikal seperti dalam sektor perumahan, industri dan sebagainya memberi kesan dan tekanan kepada kawasan semulajadi yang diterokai untuk tujuan pembangunan. Kawasan hijau di bandar-bandar hanya diwujudkan bagi tujuan pengindahan landskap bandar. Konsep hutan bandar merupakan satu pendekatan yang terbaik bagi mengekalkan dan memulihara alam semulajadi serta menyediakan persekitaran hijau kepada penduduk bandar. Selain itu, hutan bandar juga menjadi pemangkin kepada peningkatan kualiti hidup, meningkatkan aktiviti sosial dan riadah pada masa lapang serta meningkatkan kesedaran bahawa penting alam semulajadi dalam kehidupan seharian manusia (Chen et al., 2006). 2 Di Malaysia, konsep hutan bandar mula diaplikasikan di Kuala Lumpur bagi tujuan untuk pengindahan bandar, menghijaukan bandar dan pembangunan landskap. Kini, hutan bandar telah dirancang dalam penyediaan rancangan struktur, rancangan tempatan serta pelan susunatur sesuatu pembangunan oleh pihak berkuasa perancangan negeri dan tempatan. Rancangan penyediaan kawasan rekreasi Hutan Bandar termasuk di dalam Garispanduan/Piawaian Perancangan Kawasan Lapang & Rekreasi (Jabatan Perancangan Bandar & Desa, 1999). Hutan Bandar merupakan kawasan hijau yang diwujudkan bagi melindungi alam semulajadi yang terdapat di bandar dengan menyediakan kawasan tersebut sebagai kawasan rekreasi yang berasaskan alam semulajadi. Pembangunan kawasan Hutan Bandar sebagai kawasan rekreasi adalah berasaskan ciri-ciri semulajadi yang terdapat di sesuatu kawasan yang dibangunkan bagi memberi kemudahan kepada penduduk agar dapat menjalani kehidupan yang sihat dan selamat. Pada masa kini, Hutan Bandar memainkan peranan penting kepada kehidupan masayarakat bandar. Pelbagai faedah dan manfaat yang diperolehi oleh penduduk bandar dengan adanya Hutan Bandar. Antaranya menyediakan kemudahan rekreasi yang amat diperlukan oleh masayarakat bandar. Justeru itu, pemuliharaan kawasan Hutan Bandar adalah penting bagi mengekalkan ciri-ciri semulajadi yang sukar dipulihkan semula sekiranya berlaku pencerobohan atau kerosakan. Di Negeri Johor terutamanya di daerah Johor Bahru, terdapat dua lokasi Hutan Bandar yang menjadi tumpuan penduduk sekitar. Kawasan tersebut merupakan lokasi rekreasi yang sering mendapat kunjungan dari penduduk sekitar dan luar daerah Johor Bahru. Kunjungan pengunjung yang tinggi menyebabkan pihak berkuasa perlu meningkatkan tahap penyelenggaraan terhadap keseluruhan kawasan Hutan Bandar terutamanya yang melibatkan kemudahan dan persekitaran semulajadi. 3 Oleh itu, satu kajian khusus perlu dilakukan supaya dapat membantu mengurangkan beban keatas kos menyelenggara Hutan Bandar yang selama ini dilakukan sepenuhnya oleh pihak berkuasa. Kerjasama daripada pengunjung melalui bentuk-bentuk sumbangan tertentu dapat membantu usaha memelihara alam semulajadi dan penambahbaikan kemudahan. 1.2 Isu Kajian Pembangunan bandar yang pesat telah memberi kesan kepada jumlah dan kualiti kawasan hijau yang semakin berkurangan di bandar. Pembangunan kawasan hijau seperti Hutan Bandar merupakan satu satunya kawasan yang terdapat dalam bandar dengan mengetengahkan konsep pembangunan yang berteraskan pengekalan dan pemuliharaan alam sekitar. Unsur penting yang terdapat didalam hutan bandar adalah perkhidmatan dan barangan alam sekitar seperti teduhan tumbuhan semulajadi, sumber air, pemandangan, udara yang bersih, kemudahan rekreasi, flora dan fauna dan lain-lain. Perkhidmatan dan barangan alam sekitar ini mempunyai nilai yang bersifat bukan guna dan tidak boleh melalui aktiviti pembelian. 1) Justeru itu, kajian ini dibuat bagi melihat kesanggupan pengunjung meletakkan sejumlah nilai yang sanggup dibayar ke atas Hutan Bandar bagi menikmati alam semulajadi dan memelihara kualiti kawasan tersebut. Selain itu, berapakah nilai yang sanggup dibayar oleh pengunjung ke atas Hutan Bandar bagi menikmati alam semulajadi dan memelihara kualiti perkhidmatan alam sekitar. 2) Hutan Bandar merupakan kawasan rekreasi awam yang tidak dikenakan sebarang bayaran masuk dan hanya bayaran dikenakan bagi sesetengah akitiviti berasaskan sumber semulajadi. Sekiranya bayaran dikenakan untuk tujuan menampung kos penyelenggaraan dan pemuliharaan Hutan Bandar, 4 apakah yang akan mendorong pengunjung untuk sanggup membuat bayaran bagi menikmati alam semulajadi dan memelihara kualiti perkhidmatan alam sekitar untuk masa depan. 3) Kajian ini juga dibuat untuk melihat faktor-faktor yang mempengaruhi pengunjung untuk membayar sejumlah wang bagi menikmati alam semulajadi dan meningkatkan kualiti perkhidmatan alam sekitar. 1.3 Persoalan Kajian Berdasarkan kepada isu yang telah dikemukakan, satu kajian yang khusus perlu dilakukan berdasarkan kepada persoalan berikut: 1. Adakah pengunjung sanggup membayar sejumlah wang untuk menikmati keindahan alam semulajadi dan mengekalkan kualiti perkhidmatan alam sekitar yang terdapat di Hutan Bandar? 2. Berapakah nilai yang sanggup dibayar oleh pengunjung sekiranya dikenakan sebarang bayaran bagi menikmati alam semulajadi di Hutan Bandar berdasarkan kepada pengalaman pengunjung berkunjung ke Hutan Bandar? 3. Sekiranya pengunjung sanggup membuat membayar sejumlah wang bagi tujuan untuk menikmati alam semulajadi dan mengekalkan kualiti perkhidmatan alam semulajadi untuk masa hadapan, apakah faktor yang mendorong mereka untuk membuat bayaran dengan tujuan tersebut? 4. Persoalan sebaliknya, sekiranya pengunjung tidak sanggup membuat bayaran, mengapa pengunjung tidak sanggup membayar? 5 1.4 Objektif Kajian Berdasarkan kepada persoalan kajian yang telah dikemukakan, terdapat empat objektif bagi kajian yang akan dijalankan ini iaitu: 1. Mendapatkan maklumat berkenaan kesanggupan pengunjung untuk membayar sejumlah nilai wang bagi menikmati keindahan semulajadi dan mengekalkan kualiti perkhidmatan alam sekitar dan ketidaksanggupan membayar. 2. Mengetahui nilai yang sanggup dibayar dikalangan pengunjung bagi lokasi Hutan Bandar yang berbeza. 3. Mengenalpasti corak kunjungan pengunjung ke Hutan Bandar dengan menetapkan nilai bayaran yang bersesuaian bagi menikmati keindahan semulajadi dan mengekalkan kualiti perkhidmatan alam sekitar. 4. Mengetahui faktor-faktor yang mempengaruhi kesanggupan membayar (WTP) individu untuk menikmati keindahan alam semulajadi dan memelihara kualiti perkhidmatan alam sekitar. 5. Mengetahui kefahaman dan pandangan pengunjung terhadap peranan dan faedah Hutan Bandar. 1.5 Skop Kajian Hutan Bandar dibangunkan untuk mengekalkan ciri-ciri alam semulajadi yang kini mendapat tekanan dan persaingan dengan sektor pembangunan yang lain. Pelbagai program dan garispanduan telah diwujudkan oleh pihak berkuasa bagi 6 memastikan hutan bandar terus kekal. Keunikan hutan bandar tidak seperti barangan yang boleh dijualbeli dalam pasaran. Ini kerana terdapat kepelbagaian peranan dan fungsi Hutan Bandar kepada alam sekitar, ekonomi dan sosial yang hanya perlu dipelihara dan diselenggara bagi menjamin kualiti perkhidmatannya. Oleh yang demikian, kajian ini akan memberi fokus kepada nilai yang sanggup diberikan oleh pengunjung dalam bentuk seperti bayaran masuk bagi memastikan ciri-ciri dan kemudahan yang telah disediakan terpelihara. Nilai yang ditetapkan akan menentukan kesanggupan pengunjung untuk membayar bagi memastikan Hutan Bandar terus dipelihara. Selaras dengan tujuan kajian ini, sebanyak dua set borang soalselidik akan diedarkan di dua kawasan kajian bagi mengetahui nilai dan peranan serta faedah yang diperolehi daripada Hutan Bandar. 1.6 Kepentingan Kajian Secara umumnya, kajian ini memberikan faedah dan kepentingan kepada semua pihak yang terlibat dalam membangunkan dan menggunakan Hutan Bandar di Daerah Johor Bahru terutamanya Di Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT. Kajian ini akan memberi maklumat kepada pihak berkuasa yang terlibat iaitu Majlid Bandaraya Johor Bahru (MBJB) dan Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah (MPJBT) berkenaan dengan tahap penggunaan pengunjung terhadap hutan bandar dan kesanggupan pengunjung untuk dikenakan sebarang bayaran jika perlu. Oleh itu, kajian ini akan membantu pihak berkuasa menyediakan kemudahan dan memperbanyakkan kawasan-kawasan hijau bagi setiap pembangunan yang hendak dan akan dilaksanakan pada masa hadapan. 7 1.7 Metodologi Kajian Secara keseluruhannya, metodologi kajian akan menerangkan langkahlangkah dan perigkat yang akan dilalui sepanjang kajian dilakukan. Ini kerana, setiap peringkat kajian berkait rapat antara satu sama lain sehingga pengkaji memperolehi hasil kajian yang dilakukan. Secara umumnya, proses kajian bagi kajian ini akan melalui lima (5) peringkat. Dalam proses kajian terdapat beberapa langkah yang perlu diikuti (Rujuk Rajah 1.1). 1.7.1 Permasalahan dan Penetapan Objektif kajian. Pada peringkat ini, pengkaji juga cuba memahami permasalahan dan isu yang boleh dikaji. Sumber-sumber maklumat yang diperolehi dijadikan sebagai rujukan awal dalam penyediaan kertas kerja dan maklumat untuk pengumpulan data pada peingkat seterusnya.. Seterusnya, pengkaji mengemukakan objektif kajian bagi kajian yang dilakukan. 1.7.2 Kajian Literatur Kajian literatur lebih tertumpu kepada kajian awalan yang bertujuan untuk memahami konsep, tujuan dan faedah-faedah yang diperolehi daripada pembangunan Hutan Bandar sebagai kawasan rekreasi dan pemuliharaan alam semulajadi. Pada peringkat ini, rujukan untuk literatur dibuat berasaskan sumber daripada jurnal, buku, laporan serta kajian-kajian terdahulu serta pelaksanaan yang telah dijalankan di peringkat antarabangsa. Sumber-sumber lain yang menjadi sokongan kepada kajian 8 literatur ini diperolehi melalui laman-laman web pertubuhan yang berkaitan seperti JPBD yang turut digunakan untuk mengenalpasti isu, masalah serta objektif kajian secara terperinci. 1.7.3 Pengumpulan Data Kajian Pengumpulan data melibatkan data jenis primer yang akan digunakan semasa analisis. Pengumpulan data ini melibatkan instrumen kajian iaitu soalselidik sebagai kaedah untuk mengumpul maklumat. Soalselidik diedarkan kepada sampel yang telah dipilih untuk kajian ini. Kaedah pensampelan ditentukan sebelum borang soalselidik diedar. Selain itu, data sekunder juga digunakan bagi menyokong dan mengukuhkan penulisan kajian. Data ini boleh diperolehi dari pelbagai sumber. (Sabitha Marican, 2006). Sumber bagi data sekunder ini diperolehi melalui pusatpusat rujukan seperti perpustakaan. Secara keseluruhanya, kajian ini berbentuk kuantitatif. Menurut Sabitha Marica (2006), penyelidikan kuantitatif memerlukan penjelasan yang jitu dalam bentuk numerik yang merangkumi nombor dan formula-formula yang tertentu. Hasil kajian sesebuah penyelidikan adalah dalam bentuk jadual, gambar rajah dan perkiraan statistik. 1.7.3.1 Pensampelan Kajian Sebelum kajian dilapangan dilakukan, pengkaji terlebih dahulu menentukan pensampelan kajian yang sesuai untuk digunakan bagi kajian ini. Kajian berbentuk kuantitatif ini mengambil pensampelan secara rawak di kalangan pengunjung untuk 9 tujuan pengumpulan data. Sampel dipilih secara rawak dikalangan responden yang berkunjung ke hutan bandar. 1.7.3.2 Instrumen Kajian. Kajian ini menggunakan borang soalselidik sebagai instrumen kajian dan telah dibentuk dengan merujuk kepada persoalan kajian. Selain itu, pengkaji juga merujuk kajian lepas iaitu kajian yang dilakukan oleh Chen, et. al (2006), Zaiton Samdin (2008) dan Mohd Azamrul Harun (2007) yang mana kajian yang dilakukan oleh pengkaji tersebut adalah mengenai kajian kesanggupan membayar (Willingness To Pay) sepertimana kajian ini dilakukan. Maklumat yang dikumpul melalui borang soalselidik dilakukan secara temubual bersemuka (Face to Face). Cara ini membolehkan pengkaji menjelaskan sesuatu maksud jika terdapat kekaburan pada responden. Terdapat 4 bahagian utama dalam borang soalselidik (Rujuk Lampiran A) iaitu seperti berikut: i. Bahagian A - Profil responden ii. Bahagian B - Corak Kunjungan Pengunjung ke Hutan Bandar iii. Bahagian C - Kesedaran pengunjung terhadap alam semulajadi di Hutan Bandar iv. Bahagian D - Kesanggupan Membayar oleh pengunjung Terdapat 2 set borang soalselidik yang telah disediakan oleh pengkaji. Penyediaan set soalan kepada dua set disebabkan terdapat terdapat perbezaan soalan pada bahagian B(10) dan Bahagian D. Pada bahagian B, memerlukan jawapan berdasarkan kepada keutamaan kunjungan responden ke hutan bandar yang dikunjungi. Soalan bahagian D melibatkan format soalan berbeza iaitu, soalan tertutup (Close Ended Question) atau soalan terbuka (Open Ended Question) bagi 10 setiap salah satu set yang borang soalselidik yang disediakan. Ini kerana, kajian ini menggunakan kaedah Contingent Valuation Method (CVM). 1.7.4 Analisis Data Pada peringkat ini, semua data yang diperolehi akan dianalisis berdasarkan kepada kaedah yang dipilih. Dalam kajian ini, kaedah Penilaian Kontigen atau Contingent Valuation Method (CVM) akan digunakan. Data yang diperolehi di analisis dengan menggunakan perisisian Statistic Package for Social Science (SPSS). Analisis yang akan digunakan adalah seperti t-tes, ANOVA dan crosstabulation. 1.7.5 Rumusan dan Cadangan Kajian Setelah hasil dianalisis, hasil kajian akan dibincangkan dengan lebih terperinci bagi memastikan hasil penemuan kajian menjawab kepada persoalan kajian yang telah dibentuk pada peringkat awal kajian. Pengkaji akan membuat kesimpulan kepada seluruhan hasil kajian yang diperolehi. Laporan lengkap disediakan dalam bentuk bertulis dan akan dijelakan dengan gambarajah dan grafik yang bersesuaian. 11 Peringkat 1 Pernyataan Masalah Penetapan Objektif kajian ----------------------------------------------------------------------------------------------------Peringkat 2 Ulasan Literatur -----------------------------------------------------------------------------------------------------Pengumpulan Data Peringkat 3 Data Primer Data Sekunder ------------------------------------------------------------------------------------------------------ Peringkat 4 Analisis Data -----------------------------------------------------------------------------------------------------Peringkat 5 Rumusan dan Cadangan Rajah 1.1: Carta Aliran Proses Kajian 1.8 Susunatur Kajian Di dalam kajian ini terdapat lima bab yang diletakkan secara berasingan bagi membincangkan secara berperingkat bagi setiap proses dalam penyelidikan yang dijalankan. Di dalam Bab Pertama, tumpuan diberikan kepada permasalahan kajian, 12 persoalan kajian serta pembentukan objektif kajian. Pembentukan elemen-elemen tersebut adalah perkara asas bagi setiap kajian yang hendak dilaksanakan. Secara ringkas dijelaskan mengenai instrumen kajian dan kaedah pengumpulan data bagi keseluruhan kajian yang dilakukan oleh pengkaji. Bab Kedua pula merupakan kajian litertur yang akan di olah oleh pengkaji berkenaan definisi atau topik berkenaan kajian lepas serta kaedah penilaian kontigensi yang digunakan untuk kajian ini. Pada asanya, penilaian kontingen ingin memperolehi jawapan mengenai kesanggupan pengunjung atau pengguna untuk membayar berasakan sesuatu senario hipotetikal tertentu dan gambaran tentang perkhidmatan alam sekitar berkenaan. Selain itu, di dalam bab ini juga menjelaskan secara ringkas mengenai sejarah pembangunan hutan bandar di Malaysia. Peranan dan faedah hutan bandar dan pihak-pihak yang bertanggungjawab melaksanakan pembangunan hutan bandar. Bab Ketiga pula merupakan bab yang akan menerangkan serba sedikit mengenai kawasan kajian yang telah dipilih bagi kajian ini. Kawasan kajian yang dipilih terletak di Daerah Johor Bahru iaitu Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT. Secara keseluruhannya, bab ini menjelaskan tujuan pembangunan serta konsep yang diterapkan bagi setiap hutan bandar tersebut. Bab Keempat merupakan bahagian analisis kajian. Maklumat yang diperolehi melalui borang soalselidik di analisis dengan menggunakan analisis yang bersesuaian dengan rekabentuk soalselidik yang telah dibuat. Maklumat-maklumat seperti profil pengunjung, corak kunjungan pengunjung ke hutan bandar, kesedaran pengunjung mengenai peranan hutan bandar serta kesanggupan pengunjung untuk membayar dianalisis supaya menjawab persoalan kajian dan objektif kajian. Hasil analisis dipersembahkan dalam bentuk graf dan jadual serta beberapa analisis yang sesuai digunakan bagi menguji hubungan faktor-faktor tertentu. 13 Bab Kelima membincangkan perkara berkaitan dengan cadangan dan rumusan keseluruhan kajian berdasarkan kepada analisis yang diperolehi daripada maklumat yang telah di analisis. BAB 2 KAJIAN LITERATUR 2.1 Pengenalan Pembangunan pesat bandar dengan pelbagai aktiviti pembangunan telah memberi tekanan dan persaingan kepada gunatanah di bandar dan menyebabkan kawasan hijau yang terdapat di bandar semakin berkurangan. Kawasan hijau seperti hutan Bandar adalah perlu diseimbangkan dengan pembangunan fizikal. Ini kerana, hutan Bandar juga memainkan peranan yang penting kepada kualiti hidup penduduk Bandar. Sebagaimana yang dijelaskan dalam pembangunan mampan, terdapat tiga dimensi utama yang menjadi keperluan dalam pembangunan bagi mencapai kesinambungan dalam pembangunan iaitu ekonomi, sosial dan alam sekitar demi kesejahteraan bersama tanpa menjejaskan keperluan generasi seterusnya. Di dalam dimensi pembangunan mampan telah meletakkan alam sekitar sebagai salah satu demensi utama kepada keperluan msyarakat. 15 Menyedari akan kepentingan kawasan hijau iaitu hutan bandar sebagai aset kepada kesejahteran untuk generasi pada masa depan, pelbagai program hijau telah dilancarkan oleh pihak berkuasa tempatan. Selain itu, perancangan yang teliti mengenai pengekalan dan pembangunan kawasan hijau turut dilakukan bagi memastikan peranan dan fungsi hutan bandar kepada penduduk bandar. Pada masa kini, peranan Hutan Bandar banyak dilihat dalam aspek sosial iaitu menyediakan kemudahan aktiviti rekreasi dan riadah kepada masyarakat bandar. Di dalam Rancangan Malaysia Kesembilan, usaha pihak kerajaan untuk memastikan kehijauan bandar terus terpelihara bagi kepentingan masyarakat adalah dengan mewujudkan Program Landskap dan Rekreasi bagi menjadikan Malaysia negara maju, bersih dan negara taman yang menarik. Usaha kerajaan dalam mengekalkan kawasan hijau melalui program tersebut adalah selaras dengan prinsip kesembilan Islam Hadhari. Prinsip kesembilan ini menjelaskan mengenai penjagaan alam sekitar perlu bagi memastikan keseimbangan antara keperluan pembangunan dengan alam sekitar dikekalkan. 2.2 Definisi Hutan Bandar Hutan bandar mempunyai pelbagai takrifan dan konsep bagi menjelaskan ciri-ciri, peranan dan fungsi hutan bandar. Peranan dan fungsi hutan bandar yang pelbagai memperlihatkan takrifan dari pelbagai perspektif. Perkembangan dalam pembandaran menyebabkan takrifan hutan bandar juga berubah. Terdapat banyak definisi atau konsep yang diberikan kepada hutan bandar mengikut kesesuaian kegunaan hutan bandar dan kemudahan yang dihasilkan dalam sesebuah hutan bandar. 16 Walaupun program hutan bandar telah wujud sejak tahun 1960 an, namun masih belum terdapat definisi yang tepat mengenai hutan bandar. Ombo Satjapradja (1989) menjelaskan definisi hutan bandar sebagai satu pendekatan dan aplikasi atau beberapa fungsi hutan sebagai pelindung, rekreasi dan nilai estetika yang memberi faedah kepada masyarakat bandar. Namun begitu, hutan bandar bukan sekadar hutan yang terletak di dalam bandar, sebaliknya ia boleh dianggap sebagai hutan bandar yang mempunyai komponen-komponen atau ciri tumbuhan hutan yang wujud di dalam bandar. Menurut Moeller (1977) melalui definisi pertama mengenai Hutan Bandar telah menyatakan bahawa Hutan Bandar merupakan konsep yang fleksible yang merangkumi deretan dan gugusan-gugusan pokok-pokok di dalam taman bandar, lingkaran hijau antara bandar-bandar dan akhirnya hutan yang sedia ada akan terpencil dari pusat bandar. Sebahagian hutan bandar memiliki ekosistem bandar yang terhasil daripada tumbuh-tumbuhan dan sumber semulajadi yang didapati wujud di dalam bandar, pinggir bandar dan tanah-tanah yang berhampiran tanpa melibatkan pemilikan (Brown, 2007). Aspek yang lebih penting juga adalah hutan bandar menyediakan kerangka konseptual dalam usaha menyusun program penyelidikan bagi meminimakan faedah yang boleh disumbangkan bagi meningkatkan persekitaran bandar. Namun begitu, definisi asas mengenai hutan bandar lebih merupakan kepada pengurusan dan fungsi sumber-sumber hutan bandar serta pengaruh daripada dan kepada populasi manusia (Konijnendijk et al. 2006). Perubahan hutan bandar berlaku apabila masyarakat berubah dari kelompok masyarakat tani kepada kelompok masyarakat industri yang bersistem sosial. Terdapat beberapa keadaan yang membantu kepada pendefinisian mengenai hutan bandar. Pertama, lebih ramai orang memberi tumpuan dalam bandar, akan mengembangkan dan melepasi kawasan luar dari bandar. Kedua, nilai sosial masyarakat berubah di kalangan penduduk bandar dan kebanyakkannya akan 17 menggunakan pengaruh yang kuat bagi mempengaruhi keatas pengurusan tanah luar bandar. Ketiga, proses pembandaran yang terus berlaku menyebabkan impak negatif keatas pokok-pokok yang tumbuh samada di bandar atau luar bandar (Miller, 1988). Dalam tahun 1970, perhutanan bandar berkembang sebagai entiti perhutanan yang dikenali dengan meluas dan diikuti definisi yang begitu banyak telah diketengahkan (Hauer, 2005). Kebanyakkan penyelidik telah mengutarakan pelbagai definisi dengan menjelaskan aspek-aspek penting hutan bandar (Hauer, 2005). Berdasarkan Brown (2007), pandangan yang dinyatakan kebanyakkan menjelaskan aspek-aspek atau kategori dalam perhubungan antara hutan bandar dan masyarakat (pengaruh hutan bandar), geografi (di mana lokasi hutan bandar), faedah ( faedah kuantitatif dan kualitatif yang terdapat dalam hutan bandar), sumber (tumbuhan dan pokok), aktiviti (perancangan dan pengurusan hutan bandar) dan sains (kepakaran, kemahiran dan disiplin). Jorgensen (1970) telah menjelaskan definisi hutan bandar yang merangkumi enam komponen penting yang meliputi faedah dan kepentingan hutan bandar yang merangkumi aspek-aspek seperti psikologi, sosiologi, faedah ekonomi dari hutan bandar. Definisi ini dikukuhkan oleh Society of America Foresters, bahawa hutan bandar merupakan seni, sains dan teknologi pengurusan pokok dan sumber hutan di dalam dan sekitar komuniti ekosistem bandar yang disediakan untuk masyarakat bagi (Helms, 1998). Secara asasnya hutan bandar boleh didefinisikan sebagai kawasan berhutan yang terletak di dalam atau berdekatan dengan kawasan bandar iaitu kira-kira 2-6 km. Kawasan hutan bandar ini adalah sebagai kawasan yang menggantikan tumbuhan hutan semulajadi dan menyediakan kemudahan rekreasi kepada penduduk sekitar. hutan bandar boleh dibahagikan kepada dua iaitu Taman Perhutanan dan Kawasan Rekreasi. Bagi taman perhutanan merupakan kawasan kecil yang terletak disekitar kawasan perumahan dan menyediakan kawasan untuk berekreasi. (Tyrvainen, 2001). 18 Konsep hutan bandar yang dilaksanakan adalah merangkumi landskap atau tumbuh-tumbuhan di dalam bandar. Berdasarkan kepada konsep ini, ianya meletakkan konsep hutan bandar dengan menggambarkan secara semualajadi, kurang penyeleggaraan, ketahanan tumbuhan secara semulajadi dan kawasan-kawasan yang mempunyai tumbuhan hijau menggambarkan ciri-ciri hutan. Kepelbagaian konsep hutan bandar yang dijelaskan oleh setiap penulis menggambarkan peranan dan faedah hutan bandar amat penting untuk diberi perhatian. Ini kerana, hutan bandar merupakan aset semulajadi yang tidak boleh dijual beli seperti barangan dan perkhidmatan yang terdapat dalam pasaran. Oleh itu, bagi memastikan hutan bandar terus kekal, pengetahuan mengenai hutan bandar perlu diterapkan dan didedahkan kepada masyarakat agar sumber ini terus terpelihara. 2.3 Penilaian Faedah dan Peranan Hutan Bandar Kepada Penghuni Bandar Dan Kawasan Sekitar Secara umumnya, hutan boleh dilihat sebagai kawasan hijau yang menawarkan pelbagai fungsi dan peranan kepada kesimbangan ekosistem hutan. Secara umunya, hutan menyediakan banyak manfaat kepada manusia dan sebagai keseimbangan ekosistem hutan tersebut. Semua lapisan masyarakat sudah menyedari akan fungsi dan peranan hutan dalam mengawal keseimbangan ekosistem dan faedah-faedah lain kepada kehidupan manusia. 19 2.3.1 Perkhidmatan Ekologi Kewujudan hutan juga membantu mengekalkan iklim setempat. hutan mempunyai pengaruh ubahsuai terhadap iklim setempat (Hamid, 1998). Hutan berperanan dengan bertindak sebagai penutup bumi semulajadi serta melindungi tanah-tanah daripada hakisan air dan angin. Pokok-pokok pula berfungsi sebagai pengikat dengan cara mencengkam tanah-tanih dengan akarnya. Kesemua ini dapat memelihara kualiti alam sekitar daripada dicemari dan mencegah kejadian-kejadian buruk seperti banjir kilat. Selain itu, hutan juga bertindak sebagai penstabil cuaca bumi dan hampir 70% daripada penawaran oksigen dunia adalah datangnyandari hutan. Semasa hutan menjalankan proses fotosintesis, ianya menyerap karbon dioksida dan mengeluarkan oksigen. Pada masa yang sama hutan juga berfungsi sebagai agen pembersihan udara. Wap air yang dibebaskan melalui proses-proses tertentu dan dapat membantu melembap dan menyamankan udara. Selain itu, hutan juga mampu mengawal bahan cemar yang terapung di udara apabila pencemaran tidak begitu tinggi. Contohnya, hutan memerangkap unsur plumbum yang tinggi di udara dan menyimpannya di dalam tanah. Sebagai tambahan, tumbuh-tumbuhan hutan juga berfungsi menyerap sebahagian daripada gas beracun yang terdapat di udara seperti hidrogen klorida (H2C1) dan hidrogen (H2) selagi tahap kerosakan tidak mengakibatkan kerosakan kepada tisu tumbuh-tumbuhan. Pokok hutan dikatakan dapat mengurangkan bahan radioaktif. Kajian yang dilakukan mendapati bahawa satu kilogram daun berupaya mengurangkan sebanyak satu curle bahan aktif iodin sejam dalam keadaan angin yang bergerak sederhana (Abdul Hamid Mar Iman et. al, 2005). Selain itu, faedah dan fungsi secara tidak langsung yang diperolehi dari Hutan Bandar adalah menurunkan suhu kawasan bandar. Kawasan bandar seringkali 20 dikaitkan dengan pulau haba (heat island) dengan suhu kawasan bandar boleh mencapai suhu 30 hingga 50 lebih tinggi dari luar dari kawasan bandar. Peranan hutan bandar dari aspek ekologi akan dapat mengurangkan kesan rumah hijau di kawasan bandar (Lee Siow Yin, 1998). Selain itu, kawasan bandar yang mempunyai sumber hutan yang banyak mempunyai potensi yang besar untuk meningkatkan kualiti persekitaran terutamanya persekitaran Bandar dan penduduk-penduduk bandar (Dwyer et al. 2003). Hutan Bandar menyumbang kepada mengurangkan pencemaran udara, penapis kepada udara, faedah hidrologi, pemuliharaan sumber tenaga dan meningkatkan nilai-nilai estetika (McPherson et al. 1994; McPherson, 2004). Tumbuhan hijau iaitu pokok-pokok mampu menapis gas-gas pencemar seperti sulfur oksida, nitrogen oksida, ozon dan karbon dioksida dengan diserap oleh komponen udara yang lebih bersih melalui liang-liang stoma. Berdasarkan kajian yang dijalankan oleh Beckett et al. (2000) menyatakan bahawa pokok-pokok yang berada di tepi jalan lebih banyak memerangkap partikel-partikel iaitu sebanyak 60% berbanding pokok-pokok yang berada jauh dari jalan (Brown, 2007). Hasil kajian ini akan memberi implikasi kepada standard kualiti udara. Selain itu, kanopi pokok yang menjadi teduhan di dalam kawasan bandar memberi kesan penyejukkan secara semulajadi dengan memberi teduhan kepada permukaan tanah dan secara tidak langsung melalui transpirasi (Scott et al. 1999). Kesan penyejukkan semulajadi yang dihasilkan oleh tumbuhan hijau ini akan membantu mengurangkan kesan-kesan seperti pulau haba bandar. Keadaan ini berlaku apabila kebanyakkan tanah-tanah di pusat bandar dibangunkan dengan bangunan konkrit berbanding tumbuh-tumbuhan hijau (Miller, 1988). Walaubagaimanapun, kewujudan hutan bandar sebagai kawasan hijau telah meletakkan dan membentuk bandar sebagai taman dalam bandar (garden city) yang 21 indah dan menarik. hutan bandar juga dapat menyumbang kepada input ke arah kestabilan ekosistem bandar. Peranan dan fungsi hutan bandar bukan sahaja terhad sebagai teduhan kepada penduduk kawasan sekitar malah pelbagai pandangan dan perspektif telah diberikan bagi menjelaskan peranan dan fungsi hutan bandar. 2.3.2 Ekonomi Peranan dan fungsi yang kedua adalah dalam aspek ekonomi. hutan merupakan tempat asal bagi kebanyakkan tanaman makanan manusia dan haiwan. Ini menjelaskan bahawa hutan membekalkan sumber bahan-bahan mentah. Selain itu, hutan juga berfungsi dengan sebagai kawasan tadahan air yang berguna kepada manusia. Keperluan air bersih menjadikan air sebagai sumber yang amat bernilai. Hutan sebagai kawasan tadahan air semulajadi mampu menyediakan keperluan yang diperlukan oleh manusia. Pada masa yang sama, sumber ini bernilai untuk dijadkan sebagai sumber dagangan. Contohnya, Malaysia menjual bekalan air mentah ke Singapura. Menurut Brown (2007), tumpuan terhadap hutan bandar hanya tertumpu kepada nilai kemudahan, namun begitu peranan tumbuhan hutan bandar terhadap ekonomi dan ekologi hanya dilihat apabila berlaku kekangan kewangan. Menurut Chee Tong Yew (1989), hutan Bandar juga dapat meningkatkan imej bandar dan menambahkan kunjungan pelancong dan pada masa yang sama meningkatkan persekitaran kerja dan tempat tinggal yang kondusif. Persekitaran yang kondusif dengan dikelilingi tumbuhan hijau di kawasan perumahan akan meningkatkan harga rumah. Beberapa kajian yang telah dilakukan mendapati harga hartanah bagi kawasan kediaman meningkat dengan adanya tumbuh-tumbuhan hijau dikawasan sekitar (Wolf, 1998). 22 2.3.3 Sosial Dalam konteks peranan hutan bandar dalam aspek sosial ianya lebih menjurus kepada manfaat yang diperolehi oleh masyarakat terutamanya dalam kehidupan seharian. Masyarakat bandar yang peka mengenai kesihatan dan gaya hidup sihat akan lebih cenderung memanfaatkan kawasan rekreasi hutan bandar bagi menjalankan aktiviti riadah dan rekreasi seperti bersenam dikawasan yang terdapat banyak tumbuhan hijau. Ini membantu meningkatkan kualiti hidup masyarakat bandar dengan wujudnya hubungan dengan alam semulajadi melalui aktiviti riadah yang dijalankan. Peranan dan nilai hutan bandar diperluaskan lagi dengan wujudnya nilai dan faedah sosial kepada msyarakat. Menurut Kane et al, (2006), adalah sukar untuk menjumlahkan faedah hutan bandar kepada masyarakat tetapi ianya juga tidak kurang pentingnya seperti perkhidmatan ekologi yang dihasilkan oleh tumbuhan kepada manusia. Faedah yang diperolehi ini lebih memberikan kesan kepada kehidupan penghuni bandar kerana keperluan yang semakin terhad. Faedah dan nilai yang diperolehi oleh penghuni bandar termasuk meningkatkan kepuasan bekerja, mempercepatkan tempoh penyembuhan bagi pesakit dan meningkatkan pembangunan kanak-kanak. Kajian yang telah dilakukan oleh Ulrich pada tahun 1984 telah membuktikan bahawa pesakit yang seringkali melihat pemandangan pokok dan tumbuhan hijau yang berada di luar lebih cepat untuk sembuh berbanding yang tidak berbuat demikian. Ini menjelaskan, tumbuhantumbuhan disekitar mampu menjadi terapi kepada penyembuhan penyakit (Brown, 2007) Miller (1997), juga mempunyai pendapat yang sama dengan mengatakan bahawa pekerja yang dapat menikmati keindahan alam semulajadi dengan tumbuhan dan pokok yang menhijau akan berasa gembira dan ceria untuk menjalankan kerja- 23 kerja di pejabat. Terdapat kajian lain juga menunjukkan kawasan hutan bandar mempunyai faedah iaitu perletakkan dan penyelenggaraan tumbuh-tumbuhan dapat mengurangkan masalah jenayah (Kou et al. 1998). Faedah-faedah yang diperolehi merupakan nilai yang tidak dapat dibandingkan dengan nilai mata wang. Menurut Yin (1998), secara keseluruhannya, hutan bandar mempunyai berbagai-bagai fungsi dan peranan yang boleh dimanfaatkan samada secara langsung atau tidak langsung. Fungsi dan peranan hutan bandar boleh dibahagikan kepada dua kategori iaitu fungsi dan faedah tradisi yang diperolehi secara langsung daripada pokok-pokok dan peranan tersebut ialah: i. Dapat menyediakan teduhan dan input tanah unutk rekreasi serta aktivitiaktiviti luar rumah. ii. Meningkatkan suasana bandar seperti mewujudkan kesan evenue dan harmoni serta melembutkan dan memperelokkan persekitaran (amelioration of environment). Kedua, dengan melihat dari sudut pandangan yang lebih inovasi iaitu dengan melihat faedahnya yang melebihi daripada fungsi tradisi. Antaranya ialah: i. Kegunaan kejuruteraan untuk mengawal dan mengurangkan masalah pemcemaran alam sekitar seperti penebatan bunyi bising dan habuk melalui penggunaan spesis tumbuhan yang sesuai. ii. Meredakan iklim (climatological uses) iii. Memberikan input pendidikan melalui maklumat, pengetahuan dan sebagainya iv. Dapat melindungi tanah daripada hakisan dan penggondolan Namun begitu, peranan dan fungsi hutan bandar dapat diklasifikasikan sepertimana yang diketengahkan oleh Stenger et al, (2009) pada Jadual 2.1. Hutan bandar boleh diklasifikasikan seperti yang terdapat dalam jadual tersebut. 24 Jadual 2.1: Klasifikasi Fungsi Dan Perkhidmatan Ekosistem Hutan. Perkhidmatan Ekologi Fungsi dan kawalan asas proses ekologi dan sistem sokongan hidup Fungsi Proses dan Komponen Ekosistem 1.Mengawal gas Berperanan dalam kitaran bio-geokimia, mengawal atmosfera 2.Mengawal Cuaca Mengawal suhu global, 3.Mengurangkan gangguan Mempengaruhi struktur ekosistem keatas pengurangan gangguan alam sekitar Mengawal proses hidrologi dan larian air ke sungai Menapis dan menyimpan sumber air Berperanan sebagai kukukan akarakar pokok. Mengumpul bahan-bahan organik. Peranan menyimpan dan kitar semula nutrien Peranan tumbuhan dalam menghasilkan nutrien dan kompos Mengawal populasi melalui hubungan trophicdinamik 4.Mengawal Sumber air 5. Sumber air 6. Pengekalan tanah 7. Pembentukan Tanah 8. Mengawal nutrien 9. Rawatan Sisa 10. Kawalan Biologi Contoh Barang dan Perkhidmatan Hutan Mengawal kualiti udara Ekosistem pengaruhi cuaca dan kesa rumah hijau Mengawal banjir, ribut dan kemarau Proses industri dan pertanian Empangan,sumber air bawah tanah Mengelak dari hakisan tanah Kekalkan prodiktiviti tanah Kitaran nutrien Kurangkan bunyi bising, rawatan sisa pencemaran Mengawal penyakit pada tumbuhan 25 Barangan Fungsi Habitat menyediakan habitat untuk pelbagai tumbuhan dan spesis Fungsi pengeluaran Pembahagian seumber semulajadi 11. Fungsi Nurseri Sesuai menghasilkan semula habitat Laman Pokok 12. Pengeluaran makanan Pembahagian pengeluaran mkanan Pengeluaran makanan dan tempat buruan 13. Bahan Mentah Pembahagian pengeluaran mkanan Bahan genetik dan evolusi dalam tumbuhan dan hidupan liar Kepelbagaian biokimia dan kegunaan sumber perubatan Ciri-ciri landskap yang menarik Penghasilan bahan bakar Menyediakan Peluan untuk berekreasi Kepelbagaian ciri-ciri semulajadi secara saintifik dan nilai pendidikan Bersukan, Ecopelancongan 14. Sumber Genetik 14. Sumber Perubatan Faedah Sosiobudaya Maklumat, fungsi dan penyediaan peluang untuk pembangunan kognitif Maklumat astetik dan cara kehidupan Rekreasi Sains dan Pendidikan Tingkatkan kepelbagaian variasi tumbuhan Ubat-ubatan Menikmati pemandangan yang berkait dengan alam Menggunakan sumber alam untuk penyelidikan Sumber: Dipetik dari Costanza et al. (1997), de Groot et al. (2002), Montagne and Stenger, (2006), Stenger et al, 2009. 26 2.4 Sejarah Dan Perkembangan Hutan Bandar Sebagai Kawasan Hijau Di Malaysia Berdasarkan kepada rekod, sejarah permulaan hutan bandar mula dilaksanakan disekitar Selat Melaka dengan hanya melibatkan penanaman pokokpokok dari jenis tertentu sahaja dan terus diamalkan oleh pihak yang berkuasa pada ketika itu dengan lebih sistematik hingga melibatkan negeri-negeri selat seperti Pulau Pinang dan Singapura. Penanaman spesis tumbuhan tertentu menjadi tumpuan pada ketika ini. Namun begitu, permulaan konsep moden dan amalan perhutanan bandar di Malaysia bermula pada tahun sekitar tahun 1980 an. Zakariya (1990) menyatakan bahawa perkembangan perhutanan bandar di Malaysia bermula pada tahun 1973, apabila usaha-usaha telah diambil oleh pihak kerajaan Malaysia melalui program pengindahan bandar Kuala Lumpur dengan cara penanaman pokok-pokok disekitar bandar. Kemusnahan alam sekitar yang membimbangkan menyebabkan pihak berkuasa mengambil langkah-langkah tersebut. Pada tahun 1986, konsep hutan bandar telah diaplikasikan di Bandar Kuala Lumpur dengan tujuan untuk pengindahan bandar (Justice, 1986). Konsep hutan bandar bagi Kuala Lumpur menyediakan semua elemen-elemen persekitaran luar yang berkualiti seperti kebersihan dan kehijauan, pandangan yang menarik dan mewujudkan persekitaran bandar yang bersih dan harmoni. Pengindahan bandar Kuala Lumpur melalui konsep hutan bandar diterbitkan dalam Rancangan Struktur Kuala Lumpur dengan menghasilkan panduan yang bertujuan untuk membentuk konsep landskap dan untuk menentukan ciri-ciri serta komponen yang sesuai bagi konsep hutan bandar untuk digunakan bagi mencapai sebuah bandar yang mempunyai kemudahan landskap (Justice, 1986). Namun begitu, Zakariya (1990) menjelaskan pandangan mengenai Rancangan Struktur Kuala 27 Lumpur lebih menekankan kepada konsep dan panduan penanaman pokok di bandar iaitu meliputi perkara-perkara seperti: • Penanaman tumbuhan teduhan • Membangunkan tema-tema taman • Pengindahan dan tumbuhan hiasan • Penanaman di cerun • Penanaman dan pengindahan di bahu jalan • Litup bumi Konsep hutan bandar yang diaplikasikan di Kuala Lumpur berasakan kepada objektif iaitu bagi meningkatkan dan memperbaiki kualiti alam sekitar yang akan mewujudkan persekitaran tempat tinggal dan kerja di bandar yang selesa dan harmoni. Bagi memastikan usaha ini berjaya, beberapa langkah di ambil oleh pihak berkuasa dengan mewujudkan jabatan yang dikenali sebagai Jabatan Rekreasi dan Taman dengan tanggungjawab mengurus hal-hal yang berkenaan dengan hutan bandar. Jabatan ini juga mempunyai peranan penting untuk menyediakan dan mengarahkan program kesedaran awam, pendidikan dan lain-lain dalam bandar Kuala Lumpur (Jutice, 1986). Sehingga kini konsep hutan bandar masih diteruskan bagi memastikan kawasan bandar terus diliputi kawasan hijau yang bukan sahaja berperanan secara agen penstabil ekosistem hutan di bandar, malah menyediakan kemudahan sosial iaitu aktiviti riadah da rekreasi kepada masyarakat secara berterusan. Pelbagai istilah seperti green lung, garden city dan sebagainya diwujudkan,namun semua istilah yang diwujudkan mempunyai matlamat dan tujuan yang sama seperti hutan bandar iaitu untuk mengekalkan kawasan hijau dan meningkatkan kesedaran masyarakat mengenai kepentingannya. 28 2.5 Perancangan Hutan Bandar Oleh Pihak Berkuasa Tempatan Menyedari akan kepentingan hutan bandar dan peranan yang menyeluruh kepada kehidupan manusia, pihak berkuasa tempatan berperanan dalam membangunkan Hutan Bandar bagi memastikan kepelbagaian sumber memberi manfaat kepada penduduk disekitar bandar. Perancangan dan perlaksanaan pembangunan hutan bandar dibangunkan dalam konteks Tanah Lapang dan Rekreasi. Berdasarkan kepada garispanduan dan piawaian prancangan kawasan tanah lapang dan rekreasi (Jabatan Perancangan Bandar dan Desa, 1999), garispanduan ini disediakan untuk merancang keperluan tanah lapang dan rekreasi untuk semua jenis pembangunan. Tanah Lapang dan rekreasi saling berkaitan kerana rekreasi merupakan aktiviti ynag dijalankan diatas mana-mana tanah lapang dan digunakan untuk beriadah. Pada peringkat negeri, perancangan menyeluruh dilakukan melalui rancangan tempatan. Mengikut Subsyeksyen 12(3)A pula, penyediaannya adalah bagi mengadakan rumusan dan perincian oleh PBPT mengenai cadangannya bagi memajukan tanah, melindungi dan memperelok alam sekitar, memelihara topografi semulajadi, memperelok lanskap, memelihara dan menanam pokok, mengadakan tanah lapang, memelihara dan mengindahkan ciri dan rupa bangunan. Selain itu, peranan yang dijalanakan oleh Jabatan Landskap dapat meningkatkan kualiti dan pemuliharaan kawasan rekreasi hutan bandar. Usaha yang dijalankan bukan sahaja untuk tujuan pengindahan malah menyediakan kemudahan rekreasi kepada penduduk sekitar serta memelihara alam semulajadi kawasan rekreasi. 29 Fungsi-fungsi yang dilakukan oleh Jabatan Landskap ialah perancangan dan pengurusan projek-projek landskap, merancang dan mengurus pelaksanaan projekprojek taman kanak-kanak dan taman-taman awam, memproses permohonan pelanpelan lanskap, menyelenggara kemudahan padang/riadah, taman kanak-kanak dan taman-taman awam, menyelenggara lanskap jalan-jalan protokol kawasan plot-plot lanskap, menyelenggara pokok-pokok teduhan atau pokok-pokok utama di rezabrezab jalan dan tanah-tanah rezab kerajaan, mengurus, mentadbir dan mengelola aktiviti taman-taman awam. Berdasarkan kepada fungsi yang dijalankan oleh jabatan landskap dapat disimpulkan bahawa peranan melindungi dan memelihara alam semulajadi masih lagi kurang dan perlu diberi perhatian oleh masyarakat awam. Usaha-usaha membangunkan hutan bandar sebagai lokasi rekreasi dan pemeliharaan alam semulajadi mestilah dibantu oleh masyarakat awam yang secara keseluruhannya menjadi pengguna dan penentu kepada pemeliharaan alam semulajadi. Pendekatan yang sedang meluas digunakan oleh para penyelidik iaitu kaedah kesanggupan membayar (WTP) boleh menjadi alat untuk mengetahui kesanggupan pengunjung untuk menyumbang terhadap pembangunan alam semulajadi. 2.6 Penilaian Ekonomi Terhadap Hutan Bandar Permintaan yang tinggi terhadap penggunaan kawasan Hutan Bandar sebagai kawasan untuk aktiviti riadah dan rekreasi memerlukan satu penilaian khusus agar sumber dan kemudahan yang disediakan dapat dimanfaatkan untuk generasi akan datang. Namun begitu, usaha ini memerlukan kesanggupan dari masyarakat untuk menyumbang nilai wang yang dapat membantu untuk menggerakkan dan 30 menambahbaik kawasan hutan bandar yang semakin penting kepada masyarakat kini dan generasi akan datang. Menurut Strenger A. et al (2009), kebanyakkan barangan dan perkhidmatan yang terhasil dari hutan tidak mempunyai harga pasaran untuk menggambarkan faedah yang dapat disediakan kepada masyarakat. Namun begitu, barangan awam yang tidak mempunyai harga dalam pasaran ini iaitu rekreasi dan masa lapang, kawasan tadahan dan lindungi sumber air mempunyai permintaan yang tinggi dalam pasaran. Justeru itu, pendekatan yang dikenali sebagai Contingent Valuation Method (CVM) atau kaedah penilaian kontingen adalah sesuai untuk mengukur nilai yang sanggup dibayar oleh masyarakat terhadap sumber-sumber hutan bandar yang semakin terhad. 2.6.1 Kaedah Penilaian Kontingensi (Contingent Valuation Method) dan Kesanggupan Untuk Membayar (Willingnesss To Pay WTP ) Kaedah penilaian kontingensi (CVM) merupakan satu kaedah yang telah banyak dipraktikkan oleh pengkaji-pengkaji yang lepas. Kaedah ini digunakan untuk menganggar nilai ekonomi semua jenis perkhidmatan ekosistem dan alam sekitar. Ianya boleh digunakan bagi menganggarkan nilai guna dan nilai bukan guna (Abdul Hamid Mar Iman et al, 2005). Berdasarkan kepada pendapat yang diutarakan oleh Ajzen dan Driver (1992), CVM juga merupakan “alat untuk meletakkan sejumlah nilai keatas barangan dan perkhidmatan yang mana pada kebiasaannya tiada tempat dalam pasaran” (Zaiton Samdin, 2008). Di dalam kaedah Penilaian Kontingen (Contingent Valuation Method), konsep yang paling utama digunakan adalah kesanggupan membayar atau Willingness To Pay (WTP). Kesanggupan membayar atau Willingness To Pay (WTP) 31 merupakan nilai yang paling maksimum yang sanggup dibayar oleh pengguna terhadap barangan atau perkhidmatan. Secara khususnya, kesanggupan membayar (WTP) merupakan sejumlah wang yang sanggup dan boleh seseorang pengguna untuk membayar bagi membolehkannya terus menikmati kemudahan rekreasi yang disediakan (McConnel, 1985). Menurut Abdul Hamid Mar Iman et al (2005), kaedah penilaian kontingen melibatkan soalselidik terhadap orang ramai secara langsung tentang berapa banyak yang mereka sanggup bayar untuk perkhidmatan alam sekitar tertentu sama ada menggunakan atau tidak menggunakan perkhidmatan berkenaan. Istilah bagi “kontingen” digunakan kerana orang ramai diminta untuk menyatakan kesanggupan mereka membayar yang berasaskan kepada scenario hipotetikal tertentu dan gambaran tentang perkhidmatan alam sekitar berkenaan. Penilaian kontingen adalah satu cara bagi menentukan nilai bukan guna alam sekitar iaitu nilai yang tidak melibatkan pembelian pasaran dan tidak melibatkan penyertaan secara langsung. Nilai yang sanggup dibayar juga dikenali sebagai nilai “kegunaan pasif” iaitu apa-apa termasuklah fungsi asas sokongan kehidupan yang berkaitan dengan ekosistem hinggalah kepada menikmati pemandangan dan pengalaman merasai keunikan alam semulajadi. Dalam pada itu juga, Contingent Valuation Method (CVM) adalah satu kaedah yang digunakan untuk menilai semua jenis ekosistem dan perkhidmatan yang berkaitan dengan persekitaran. Ia digunakan untuk menilai samaada penggunaan secara langsung atau tak langsung. Dalam kajian CV, pengguna akan ditanya secara langsung berapa jumlah yang mereka sanggup bayar untuk sesuatu perkhidmatan yang berkaitan dengan persekitaran. Kaedah CV merupakan satu kaedah yang memerlukan masa yang lama disamping melibatkan kos yang agak tinggi (Mohd Azamrul, 2007). 32 Hasil kajian lepas, menunjukkan Penilaian Kontingen telah digunakan oleh beberapa pengkaji seperti Darling (1973) menggunakan penilaian kontingen bagi mengkaji nilai kemudahan taman hutan bandar dan Dwyer (1994) mengukur kesanggupan membayar penduduk bagi pokok-pokok yang terdapat pada kawasan rekreasi. Di Guangzhou,China, kajian dilakukan dengan mengaplikasikan kaedah penilaian kontingen bagi mengetahui nilai keatas perkhidmatan ekosistem bagi kawasan rekreasi dan kemudahan di kawasan yang disediakan. Penggunaan kaedah ini di China merupakan yang pertama bagi kajian secara empirikal. (Chen et.al. 2006). Kajian yang dilakukan oleh Tyrvainen et. al (1998), telah menggunakan kaedah penilaian kontingen (CVM) keatas hutan Bandar bagi menganggarkan faedah kawasan rekreasi yang merupakan taman rekreasi yang berada disekitar kawasan kediaman. Selain itu, menurut Tyrvainen et. al (1998), kaedah Contingent Valuation (CV) atau penilaian kontingensi merupakan kaedah untuk menilai kesanggupan untuk membayar. Kaedah ini dipraktikkan keatas penilaian terhadap aset alam sekitar. Di dalam kajian, responden akan ditanya mengenai kesaggupan untuk membayar bagi tujuan untuk memlihara dan meningkatkan kualiti alam sekitar. Melalui kaedah ini, penyelidik boleh membuat anggaran nilai yang sanggup dibayar dengan mengira nilai purata yang sanggup dibayar dan dibahagikan dengan jumlah keseluruhan pengunjung atau responden yang ditemui. Secara kebiasaannya, kajian yang melibatkan kaedah ini mempunyai tiga jenis komponen iaitu deskrpsi mengenai nilai sesuatu barangan yang boleh digambarkan oleh sesorang, persoalan mengenai kesanggupan untuk membayar terhadap barangan alam sekitar dan soalan-soalan umum mengenai keprihatinan terhadap isu barangan alam sekitar dan ciri-ciri demografi responden yang ditemui. 33 Kesanggupan membayar atau Willingness To Pay digunakan bagi memperolehi nilai yang sanggup dibayar oleh responden dalam sesuatu kajian menggunakan instrumen kajian seperti soalselidik. Oleh itu, instrumen kajian yang digunakan bagi tujuan tersebut perlu menjelaskan secara terperinci mengenai definisi sesuatu barangan alam sekitar yang hendak dikaji serta barangan yang akan dibayar oleh responden perlulah jelas peneranganya (Bowman, et.al (2009). Dalam pada itu, bagi menentukan kesanggupan membayar dan mendapatkan nilai yang sanggup dibayar daripada responden, beberapa bentuk soalan yang boleh digunakan sebagaimana yang terdapat pada kajian-kajian lepas. Berdasarkan kepada prinsip dan format yang diutarakan oleh Garrod, et.al (1999), soalan boleh ditanya dalam pelbagai cara iaitu soalan terbuka (open-ended question), soalan tertutup (closed-ended question) dan soalan pilihan jawapan. Kajian mengenai kesanggupan membayar yang dilakukan oleh Blomquist et.al (1998) telah memilih soalan berbentuk pilihan jawapan dan soalan tertutup (closed-ended question). Namun begitu, terdapat pelbagai pendapat mengenai format yang paling sesuai untuk digunakan. Kelebihan soalan terbuka (open-ended question) berbanding soalan tertutup (closed-ended question) adalah kerana anggaran nilai yang sanggup dibayar adalah lebih tepat.Walaubagaimanapun, soalan tertutup (closed-ended question) memberi kelebihan kepada responden kerana tidak perlu berfikir panjang untuk menetapkan nilai yang sanggup dibayar (Hornsten et.al, 2000). 34 2.6.2 Langkah-Langkah Dalam Kajian Contingent Valuation Berdasarkan kajian literatur, pengkaji telah mengenalpasti lima langkah yang perlu dilakukan di dalam kajian Contingent Valuation (Mohd Azamrul, 2007). Berikut adalah langkah-langkah tersebut: 2.6.2.1 Langkah 1 Mengenalpasti permasalahan yang hendak dikaji. Ini termasuklah mengenalpasti apakah perkhidmatan yang hendak dinilai atau dikaji. Pengkaji juga perlu mengenalpasti siapakah responden yang akan digunakan dalam kajian ini. Dalam sesetengah kes, pengkaji perlu mengenalpasti kawasan kajian yang spesifik untuk memudahkan kajian. 2.6.2.2 Langkah 2 Pada peringkat ini pengkaji perlu melihat kepada kaedah kajian yang akan dijalankan. Pengkaji perlu mengenalpasti medium kajian yang akan digunakan samaada melalui surat, telefon atau temuduga secara langsung. Pengkaji juga perlu mengenalpasti saiz persampelan yang akan digunakan. Pengkaji juga perlu mengenalpasti siapakah yang akan ditemuduga. Selain dari itu juga, pengkaji perlu melihat kepada peruntukan kewangan. 2.6.2.3 Langkah 3 Pada peringkat ini, pengkaji perlu merekabentuk kajian yang akan dijalankan. Ini merupakan bahagian yang paling penting dan paling sukar dalam proses kajian. 35 Pengkaji kemungkinan memerlukan masa yang panjang iaitu antara 6 bulan atau lebih untuk menyelesaikan proses ini. Pada peringkat ini pengkaji akan membuat ujian keatas soalan yang akan digunakan dalam kajian sebenar. Pada peringkat ini, pengkajian akan memdapatkan maklumat penting berkenaan penambahbaikan yang perlu dibuat sebelum kajian sebenar dijalankan. 2.6.2.4 Langkah 4 Kajian sebenar dijalankan. Pengkaji perlu memastikan sesi temuduga atua kajian berjalan dengan lancar. Pengkaji perlu membuat semakan berdasarkan perancangan yang telah dibuat. 2.6.2.5 Langkah 5 Merupakan peringkat terakhir dalam kajian Contingent Valuation. Pengkaji perlu membuat analisis keatas data-data yang diperolehi dengan menggunkan kaedah statistik. Pada peringkat ini, cara konservatif yang digunakan untuk responden yang tidak menjawab dengan betul ialah dengan memberi nilai kosong. 2.7 Faktor-Faktor Yang Mempengaruhi Kesanggupan Membayar Bagi Hutan Bandar Kajian mengenai kesanggupan membayar telah banyak dilakukan oleh para pengkaji. Kajian yang dilakukan bukan sahaja untuk mengetahui nilai yang sanggup dibayar oleh responden malah untuk mengetahui faktor-faktor yang mendorong pengunjung yang berkunjung ke kawasan rekreasi hutan bandar sanggup membayar. 36 Sebagaimana yang dibuktikan kajian lepas, kesanggupan membayar banyak dikaji berdasarkan kepada faktor-faktor profil pengunjung ke Hutan Bandar. Antaranya adalah pendapatan bulanan, pendidikan, umur dan jantina. Namun terdapat kepelbagaian hasil penemuan yang membuktikan kaitan faktor tersebut dengan kesanggupan membayar. 2.7.1 Ciri-ciri Demografi Secara teorinya, taraf pendidikan dan pendapatan bulanan adalah faktor utama bagi seseorang untuk membayar atau menyumbang untuk sesuatu bayaran yang dikenakan. Ini kerana kemampuan dan pengetahuan yang tinggi akan menentukan kesanggupan membayar juga adalah tinggi. Ini dapat dijelaskan oleh kajian yang dilakukan oleh Amirnejad (2006) mengenai kajian beliau mendapati pendapatan merupakan faktor utama yang menyumbang kepada kesanggupan membayar oleh pengunjung. Begitu juga dengan taraf pendidikan menunjukkan perkaitan yang positif melalui hasil kajian yang dilakukan oleh beliau. Selain itu, Bowker et. al (1999) juga mempunyai pendapat yang sama dengan menyatakan bahawa individu yang mempunyai taraf pendidikan yang tinggi adalah lebih cenderung dilihat untuk menyokong dan sanggup membayar sebarang bayaran masuk yang dikenakan bagi tujuan pemeliharaan alam semulajadi. Penemuan hasil kajian oleh Pradeep Chaudry (2006), menjelaskan bahawa taraf pendidikan dan pendapatan isirumah mempunyai hubungan yang positif dengan kesanggupan membayar. Ini kerana, masyarakat yang berpendidikan mempunyai kesedaran terhadap alam semulajadi yang lebih tinggi. Sebaliknya, melalui kajian yang dijalankan didapati umur dan jantina tidak menjadi faktor kepada kesanggupan membayar oleh pengunjung. Ini dijelaskan 37 dalam beberapa kajian lepas tetapi dakwaan ini masih belum lagi disimpulkan akan ketepatannya (More et.al, 2000). Menurut Bowker et.al (1999), secara teorinya faktor jantina tidak berkaitan langsung dengan kesanggupan seseorang untuk sanggup membayar. Kenyataan ini dikukuhkan lagi dalam kajian yang dilakukan oleh Teal dan Loomis (2000), mereka mendapati tiada hubungan langsung antara jantina dengan kesanggupan membayar seseorang. Bagi mereka, jantina bukanlah faktor yang mempengaruhi kesanggupan membayar seseorang individu 2.7.2 Corak Kunjungan, Pengalaman dan Faktor Persekitaran Pengalaman berkunjung ke hutan bandar merupakan salah satu faktor yang perlu diambilkira bagi mengetahui kesanggupan pengunjung untuk membayar. Menurut Chen et. al, (2006), kesanggupan membayar dikalangan penduduk sekitar adalah berasaskan kepada rutin harian dan kekerapan menggunakan kawasan hijau dikawasan sekitar. Berdasarkan kepada kajian-kajian yang lepas, terdapat faktorfaktor lain yang boleh menjadi penentu kepada kesanggupan membayar iaitu bilangan ahli atau isirumah, jarak kawasan kediaman yang menjadi faktor penting yang mempengaruhi kesanggupan membayar (Bowman, et.al (2009). Selain itu, persekitaran kawasan hutan bandar penentu kepada kesanggupan membayar. Hasil kajian yang dilakukan di Guangzhou mendapati kesanggupan membayar perlu meliputi beberapa aspek pada kawasan kajian. Iaitu, pengkaji berpendapat kajian di Guangzhou adalah berbeza dengan kajian yang dilakukan di Barat. Pertama, terdapat ciri-ciri kawasan hijau yang berbeza di Guangzhou iaitu dari segi spesis, struktur, pokok-pokok teduahan dan kos senggara. Kedua, latarbelakang budaya masyarakat Guangzhou yang mungkin berbeza terhadap pandangan 38 mengenai perkhidmatan terhadap kawasan hijau. Akhir sekali, kesedaran penduduk mengenai kemampuan membayar akan mempengaruhi kesanggupan untuk membayar (Chen et, al. 2006). 2.8 Rumusan Berpandukan kepada ulasan literatur yang telah dibincangkan, secara keseluruhannya dapat diketahui secara ringkas definis hutan bandar. Selain itu, pelbagai peranan dan faedah Hutan Bandar diketengahkan oleh pengkaji-pengkaji lepas bagi menjelaskan akan pentingnya sumber hutan bandar kepada masyarakat sekitar. Kepentingan ini boleh dinilai melalui kaedah Penilaian Kontingen atau Contingent Valuation Method (CVM) yang sesuai untuk menentukan nilai yang sanggup dibayar oleh pengguna hutan bandar. Ini kerana, sumber yang terhad ini sukar untuk diperolehi tanpa pemeliharaan dan penyelenggaraan kawasan hutan bandar. BAB 3 HUTAN BANDAR DI DAERAH JOHOR BAHRU 3.1 Pengenalan Secara keseluruhannya, kajian ini dilakukan di Daerah Johor Bahru yang meliputi dua kawasan hutan bandar yang telah dipilih sebagai kawasan kajian iaitu Taman Rekreasi Awam Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT. Kedua-dua, Hutan Bandar ini dibawah pentadbiran yang berbeza iaitu Majlis Bandaraya Johor Bahru (MBJB) dan Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah (MPJBT). Hutan Bandar merupakan salah satu aset penting dalam mewujukan sebuah masyarakat bandar yang sihat dan menghargai alam semulajadi. Pemeliharaan kawasan hijau amat penting kerana mempunyai nilai guna dan nilai bukan guna yang perlu diberi perhatian dan dipelihara. Kepelbagaian fungsi, peranan dan faedah Hutan Bandar, telah memerlukan beberapa penilaian tertentu supaya kualiti alam semulajadi yang ada tidak dibiarkan berkurangan begitu sahaja. 40 3.2 Kawasan Kajian Johor merupakan sebuah negeri yang terletak di selatan Semenanjung Malaysia. Negeri Johor mempunyai tiga daerah utama iaitu Daerah Johor Bahru, Daerah Pontian dan Daerah Kota Tinggi. Johor Bahru terletak di posisi yang amat istimewa dan strategik di Selatan Semenanjung Malaysia. Ia menjadi pintu masuk paling popular dari selatan sehingga mendapat jolokan "The Southern Gateway to Peninsular Malaysia". Dipinggiri oleh dua perairan penting di rantau Asia Tenggara, Selat Tebrau di bahagian Selatan yang turut memisahkannya daripada kota Singapura.Perairan Laut Cina Selatan pula berada di sebelah timur Bandar raya Johor Bahru menikmati iklim tropika dengan perubahan suhu harian daripada 24C hingga 32C. Pada keseluruhannya keadaan topografi Johor Bahru adalah mendatar dan beralun dengan ketinggian paras muka buminya berada pada 200 meter melebihi paras laut manakala kawasan terendah pula adalah 2 meter di atas paras laut.Sungai utama yang merintangi bandar raya Johor Bahru adalah Sungai Segget sepanjang kira-kira 7 kilometer yang bermula daripada lima hulu. Johor Bahru dihubungkan dengan bandar-bandar di negara ini melalui rangkaian jalan raya serta pengangkutan udara. Jarak antara Johor Bahru dengan kota raya Kuala Lumpur adalah lebih kurang 375 kilometer dan hanya kira-kira 1.5 km dengan kota raya Singapura yang dihubungkan oleh tambak Johor. 41 Sumber: Majlis Bandaraya Johor Bahru, 2009. Rajah 3.1: Kedudukan Negeri Johor dalam Semenanjung Malaysia Daerah Johor Bahru mempunyai mempunyai beberapa kawasan pentadbiran pihak berkuasa tempatan. Merujuk kepada Rancangan Tempatan Daerah Johor Bahru 2020 (2005), keluasan bagi Daerah Johor Bahru adalah 181,776 hektar dengan populasi penduduk seramai 1,698,712 orang. Bagi kajian ini, hanya dua kawasan pihak berkuasa tempatan yang menjadi tumpuan kajian iaitu bagi kawasan pentadbiran Majlis Bandaraya Johor Bahru dan Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah. Kedua-dua kawasan ini mempunyai lokasi hutan bandar yang menjadi lokasi untuk kajian ini dilakukan (Rujuk Rajah 3.2). Lain-lain kawasan pentadbiran pihak berkuasa tempatan yang berada dibawah daerah ini adalah Majlis Perbandaran Kulai, Pihak Berkuasa Tempatan Pasir Gudang dan PBPT Daerah Johor Bahru. 42 Sumber: Rancangan Tempatan Daerah Johor Bahru 2002-2020, 2005. Rajah 3.2: Kawasan Pentadbiran PBT Di Daerah Johor Bahru 3.2.1 Latarbelakang Majlis Bandaraya Johor Bahru Majlis Bandaraya Johor Bahru (MBJB) merupakan pentadbiran utama bagi Johor Bahru. Sejarah perkembangan Majlis Bandaraya Johor Bahru bermula pada tahun 1933 apabila Jabatan Lembaga Bandaran ditubuhkan, seterusnya dinaikkan taraf ke Majlis Bandaran pada tahun 1950. Pada 1 April 1977, Majlis Bandaran dinaiktaraf ke Majlis Perbandaran dan seterusnya Majlis Bandaraya Johor Bahru pada 1994. Keluasan kawasan bagi pentadbiran Majlis Bandaraya Johor Bahru berdasarkan kepada Rancangan Tempatan Daerah Johor Bahru adalah 20,642 hektar dengan populasi penduduk 541,945 orang. Kawasan pentadbiran MBJB merangkumi kawasan bagi Daerah Sentral, Pelangi, Permas Jaya, Pandan, Majidee, Kankar Tebrau, Kempas, Larkin, Tampoi, Tasek Utara, Pasir Pelangi dan beberapa kawasan lain. 43 3.2.2 Latarbelakang Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah adalah sebuah majlis tempatan yang telah di tubuhkan pada tahun 1953. Bermula dari sebuah pusat pentadbiran kecil yang kemudiannya digabungkan menjadi Majlis Tempatan, kini Johor Bahru Tengah telah mencipta sejarah sekali lagi apabila diisytiharkan sebagai sebuah pihak berkuasa tempatan bertaraf Perbandaran. Keluasan Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah adalah 52,217 hektar. MPJBT dibahagikan kepada 2 zon utama iaitu Zon Timur dan Zon Barat yang mana kedua-dua zon ini merangkumi kawasan ulu tiram, masai, plentong, skudai, Lima kedai, Gelang Patah, Kangkar Pulai dan Ulu Choh dengan jumlah penduduk seramai 697,034 orang. 3.3 Hutan Bandar Johor Bahru Hutan Bandar Johor Bahru merupakan kawasan hutan bandar yang dipilih sebagai kawasan kajian. Terdapat beberapa perkara yang dibincangkan oleh pengkaji iaitu latarbelakang kawasan kajian, objektif kajian, fasa pembangunan hutan bandar, tarikan semulajadi dan kemudahan yang disediakan serta pengurusan hutan bandar. 3.3.1 Latarbelakang Kawasan Kajian Taman Rekreasi Hutan Bandar berperanan sebagai sebuah taman rekreasi awam dengan persekitaran yang cantik dan menarik dengan serta terdapat beberapa buah tasik semulajadi dan struktur bentuk muka bumi semulajadi. Hutan Bandar ini 44 menjadi aset semulajadi yang penting kepada penduduk bandaraya Johor Bahru. Hutan Bandar meliputi kawasn seluas 50 ekar (20 hektar) yang terletak di pertemuan Jalan Tasek Utara dan Yahya Awal, Johor Bahru iaitu kira-kira 1.5 dari pusat bandaraya. Sumber: Jabatan Landskap, Majlis Bandaraya Johor Bahru, 2004 Rajah 3.3: Pelan lokasi Hutan Bandar Johor Bahru. Pembangunan Hutan Bandar diilhamkan sejak tahun 1987 dan mula dilaksanakan pada tahun 1992. Konsep perancangan dan rekabentuk berteraskan struktur topografi, sumber air, flora dan fauna yang diadun dengan ruang-ruang aktiviti serta kemudahan secara bersepadu. Ia berkonsepkan ”Taman Rekreasi Keluarga” dalam suasana alam semulajadi yang nyaman, selesa dan harmoni. Pembangunan kawasan ini bermula pada tahun 1993 oleh Majlis Perbandaran Johor Bahru bertujuan untuk menyediakan kemudahan rekreasi dan riadah untuk pelbagai lapisan penduduk Johor Bahru. 45 Sumber: Jabatan Landskap, Majlis Bandaraya Johor Bahru, 2004 Rajah 3.4 : Pelan Tapak Hutan Bandar Johor Bahru 3.3.2 Objektif Pembangunan Hutan Bandar Johor Bahru Terdapat beberapa objektif utama yang menjadi halatuju pembangunan Hutan Bandar sebagai sebuah kawasan rekreasi yang berasaskan sumber semulajadi iaitu: a) Menyediakan kawasan rekreasi dan riadah b) Mewujudkan suasana dan persekitaran ceria dan harmoni c) Mempertingkatkan kualiti kehidupan warga bandaraya d) Menyediakan aktiviti rekreasi keluarga e) Sebagai model pembangunan landskap 46 3.3.3 Konsep Pembangunan Dan Rekabentuk Hutan Bandar Johor Bahru Pembangunan kawasan Hutan Bandar Johor Bahru menerapkan konsep dan rekabentuknya yang tersendiri. Konsep pembangunan hutan bandar adalah berteraskan konsep pemuliharaan alam sekitar bagi memastikan sebuah taman rekreasi dengan persekitaran yang menghijau lengkap dengan nilai estetika serta pemandangan semulajadi yang indah dan nyaman. Selain itu, konsep pembangunan Hutan Bandar Johor Bahru mengekalkan rupabentuk asal muka bumi dan meminimakan penebangan pokok bagi mengekalkan keindahan semulajadi kawasan berkenaan. Faktor kemudahsampaian, elemen air, pokok sedia ada, aktiviti dan kualiti pemandangan dijadikan sebagai potensi pembangunan bersepadu yang bersesuaian. Rekabentuk pembangunan juga bercirikan unsur-unsur tradisional setempat dan tropika. Ini dapat menghasilkan satu identiti dan imej rekabentuk tersendiri mengikut kesesuaian fungsinya. Pada masa yang sama, aspek-aspek persekitaran diberikan tumpuan khusus supaya bangunan dan ruang luar saling berinteraksi bagi mewujudkan kesinambungan, persekitaran yang selesa dan kondusif kepada pengguna dan pengunjung. 3.3.4 Fasa Pembangunan Hutan Bandar Johor Bahru Pembangunan Hutan Bandar Johor Bahru dilaksanakan secara berperingkat bagi memastikan alam semulajadi kawasan tersebut terus dipelihara dan mengurangkan risiko-risiko yang boleh menganggu ekosistem hutan tersebut. Rajah 3.5 dan Jadual 3.1 iaitu Fasa Pelan Induk Pembangunan Hutan Bandar dan Fasa Pembangunan Hutan Bandar Johor Bahru. 47 FASA 5 TAMAN EKOLOGI FASA 4 TAMAN ORKID FASA 2 TAPAK PERKHEMAHAN FASA 4 RUMAH JOHOR FASA 1 Sumber: Jabatan Landskap, Majlis Bandaraya Johor Bahru, 2004 Rajah 3.5: Fasa Pelan Induk Pembangunan Hutan Bandar Jadual 3.1: Fasa Pembangunan Hutan Bandar Johor Bahru. Komponen • • Fasa Pertama Fasa Kedua Siap : November 1993 Komponen : :Gerai Atap Belian - 16 unit :Tempat Letak Kenderaan :Tasik :Bangunan Pengurusan dan kelengkapan :Tandas :Landskap (Lembut dan Kejur • Mula : Mei 1993 • Siap : Oktober 1994 • Komponen : Kawasan Tapak Perkhemahan Dewan Serbaguna Surau / Chalet Tandas / Bilik Mandi Dapur dan Tapak BBQ Menara Tinjau Landskap (Lembut dan Kejur) 48 • • • Mula : Siap : Komponen : Mac 1997 Oktober 1998 Permainan Kanak-Kanak Pavilion Kiosk Fasa Ketiga Tandas Wakaf Laman Air Laman Hijau Tapak Senaman Jogging Treck Landskap Lembut dan Kejur • Keluasan : 10ekar. • Mula : Oktober 2001 • Siap : April 2003 • Komponen : Kawasan Pameran Orkid Gerai Jualan Cenderamata dan Fasa Keempat Orkid Pusat Maklumat Galeri Orkid Tapak Semaian Wakaf dan Kemudahan Asas • Status : Penyediaan Pelan • Komponen : Kawasan Pemerhatian Fasa kelima Laluan Denai Jaluran Hijau Sumber: Jabatan Landskap Majlis Bandaraya Johor Bahru, 2004. 3.3.5 Tarikan Semulajadi Hutan Bandar Johor Bahru Sebagaimana yang telah diketahui, hutan bandar merupakan kawasan rekreasi yang dibangunkan dengan mengekalkan dan mewujudkan suasana semulajadi kawasan asal. Di Hutan Bandar Johor Bahru, tarikan semulajadi yang utama adalah tasik dan tumbuhan-tumbuhan hijau yang menjadi teduhan dan mencantikkan pemandangan kawasan hutan bandar. Ditambah pula dengan kepelbagaian landskap lembut dan kejur yang menghiasai kawasan sekitar taman ini. 49 Tarikan semulajadi hutan bandar ini adalah untuk menepati konsep pembangunan yang telah dirancang dan selaras dengan tema hutan bandar iaitu Kearah Pembentukan Bandar dalam Taman. Tarikan semulajadi ini merupakan aset penting kepada pembangunan hutan bandar. Foto 3.1: Pokok-pokok dan tasik yang terdapat di dalam kawasan Hutan Bandar Johor Bahru. Gabungan antara tumbuhan semulajadi dan landskap kejur dan lembut dapat mengekalkan ciri-ciri hutan bandar yang diliputi oleh tumbuhan hijau yang banyak memberi faedah dan manfaat kepada pengunjung dan penduduk sekitar. Ditambah pula dengan laluan track jogging disekitar kawasan tasik . (Rujuk GambarFoto 3.2) 50 Foto 3.2: Susunan landskap taman dan tumbuhan hijau sekitar tasik dan laluan berjogging. 3.3.6 Kemudahan di Hutan Bandar Johor Bahru Berdasarkan kepada objektif pembangunan hutan bandar iaitu menyediakan aktiviti rekreasi keluarga, pelbagai kemudahan rekreasi dan kemudahan asas telah disediakan kepada pengunjung. Pengunjung dapat meluangkan masa dengan kemudahan yang disediakan dalam suasana persekitaran semulajadi yang terus dikekalkan. Kemudahan yang disediakan kepada pengunjung merangkumi kemudahan taman permainan untuk kanak-kanak, laman air, wakaf-wakaf, laluan refleksiologi dan laluan untuk berjongging dan bersiar-siar disekitar Hutan Bandar dan menara tinjau. Terdapat juga kemudahan yang disediakan dikenakan bayaran tertentu seperti tapak perkhemahan dan chalet. Kemudahan terdapat di Hutan Bandar Johor Bahru ini dibangunkan secara berperingkat supaya dapat meminimumkan penebangan pokok dan mengurangkan pencemaran pada kawasan sekitar. 51 Foto 3.3: Laman Permainan untuk Kanak-kanak dan Laman air untuk kanak-kanak Laman permainan kanak-kanak dan laman air juga terdapat di Hutan Bandar Johor Bahru yang sering digunakan oleh pengunjung yang berkunjung ke Hutan Bandar. Kepelbagaian kemudahan yang disediakan membolehkan pengunjung memilih dan memanfaatkan masa sepenuhnya di Hutan Bandar dan ditambah pula dengan persekitaran yang bersih dan selamat. Foto 3.4: Wakaf dan laluan refleksiologi 52 Terdapat banyak ruang beristirehat disediakan untuk kemudahan kepada pengunjung. Selain itu, laluan refleksiologi memberi kemudahan kepada golongan yang tidak memilih aktiviti berjogging untuk beriadah. Kemudahan yang disediakan ditambah dengan persekitaran yang teduh dan hijau. Foto 3.5 : Tapak Perkhemahan dan Chalet Foto 3.6: Menara Tinjau 53 Pada kebiasaannya, tapak perkhemahan dan chalet dikenakan bayaran dan digunakan oleh pengunjung yang terdiri daripada para pelajar sekolah dan agensi awam dan swasta yang menjalankan program di Hutan Bandar Johor Bahru (Rujuk Foto 3.5). Sementara itu, kemudahan menara tinjau menjadi salah satu daya tarikan kepada kunjungan pengunjung. 3.3.7 Pengurusan dan Pentadbiran Hutan Bandar Johor Bahru Pengurusan dan pentadbiran Hutan Bandar Johor Bahru dilaksanakan sepenuhnya oleh Majlis Bandaraya Johor Bahru (MBJB). MBJB merupakan sebuah pihak berkuasa tempatan yang diberikan kuasa dibawah Akta Kerajaan Tempatan 1976 (Akta 171) Pengurusan dan perancangan Hutan Bandar yang dipertanggunjawabkan kepada Jabatan Landskap. Jabatan Landskap melaksanakan fungsi-fungsi seperti berikut: a) Perancangan dan pengurusan projek-projek landskap. b) Merancang dan mengurus pelaksanaan projek-projek taman kanak-kanak dan taman-taman awam. c) Memproses permohonan pelan-pelan lanskap. d) Menyelenggara kemudahan padang/riadah, taman kanak-kanak dan tamantaman awam. e) Menyelenggara lanskap jalan-jalan protokol kawasan plot-plot lanskap. f) Menyelenggara pokok-pokok teduhan/pokok-pokok utama di rezab-rezab jalan dan tanah-tanah rezab kerajaan. g) Mengurus, mentadbir dan mengelola aktiviti taman-taman awam. 54 3.4 Hutan Bandar Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah (MPJBT) Lokasi kedua kajian adalah Hutan Bandar Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah. Hutan Bandar ini mempunyai ciri-ciri hutan bandar yang berbeza. Oleh itu, pengkaji membincangkan keseluruhan mengenai kawasan kajian ini yang merangkumi latarbelakang kajian, objektif kajian, konsep pembangunan, fasa pembangunan dan lain-lai yang berkaitan. 3.4.1 Latarbelakang Kawasan Kajian Hutan Bandar MPJBT berada pada bawah pentadbiran Majlis Perbandran Johor Bahru Tengah (MPJBT). Hutan Bandar MPJBT ini mula dibangunkan sekitar tahun 2006. Pada peringkat awal pembangunan dilaksanakan oleh pihak pemaju dan diserahkan semula kepada MPJBT untuk pembangunan kawasan tersebut. Kawasan ini terletak kira-kira 13km dari pusat Bandaraya Johor Bahru dan hanya 2km jarak perjalanan dengan menggunakan Lebuhraya Skudai. Kawasan pembangunan disekitar Hutan Bandar adalah terdiri beberapa kawasan perumahan iaitu Taman Universiti, Taman Sri Orkid, Taman Mutiara Rini, Taman Harmoni 2, Taman Skudai Baru dan Taman Damai Jaya Kawasan Hutan Bandar MPJBT mempunyai keluasan kira-kira 64 ekar termasuk pembangunan sedia ada dengan keluasan kawasan yang akan dibangunkan adalah 40 ekar. Pembangunan kawasan rekreasi Hutan Bandar MPJBT ini adalah dengan menekankan aspek pembangunan landskap. Pembangunan landskap Taman Hutan Bandar MPJBT dibangunkan sebagai sebuah pusat pelancongan kepada orang ramai dan pendududk terutamanya bagi aktiviti riadah. 55 Lokasi cadangan yang terletak berhampiran dengan pusat bandar Johor Bahru dan juga berdekatan dengan Lapangan Terbang Senai akan menjadikan taman ini sebagai tempat persinggahan sambil beriadah yang strategik sebagai pusat tumpuan. Taman ini berpotensi sebagai Taman Hutan Bandar yang bersesuaian dengan aktiviti-aktiviti formal dan tidak formal. Taman ini juga berpotensi menjadikan Taman Hutan bandar ini sebagai Taman yang mempunyai identiti yang tersendiri Lokasi Hutan Bandar MPJBT Sumber: Jabatan Landskap Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah, 2007. Rajah 3.6 : Lokasi Hutan Bandar MPJBT 3.4.2 Objektif Pembangunan Hutan Bandar MPJBT Terdapat beberapa objektif utama yang menjadi halatuju pembangunan hutan bandar sebagai sebuah kawasan rekreasi yang berasaskan sumber semulajadi iaitu: 56 a) Menjadikan Taman Hutan Bandar Mutiara Rini ini sebagai sebuah kawasan rekreasi yang unggul di kawasan Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah dan menjadikan ia sebagai pusat tumpuan orang ramai untuk beriadah. b) Dapat meningkatkan taraf kehidupan penduduk tempatan dan menambah serta menjana sumber ekonomi negeri. c) Menaik taraf landskap sedia ada untuk memberi lebih kesan estetika yang lebih menarik sebagai daya tarikan pelancongan untuk tujuan riadah bagi pelbagai golongan. d) Berfungsi sebagai sebuah mercu tanda, taman Hutan Bandar Mutiara Rini ini akan menjadi pusat pelancongan dan pusat riadah kepada para pengunjung dan pencinta alam dan kecantikan semulajadi. e) Berfungsi sebagai kawasan yang menyediakan pelbagai aktiviti secara rasmi ataupun tidak secara rasmi bagi kawasan Dataran MPJBT 3.4.3 Konsep Pembangunan Dan Rekabentuk Hutan Bandar MPJBT Bagi memenuhi matlamat dan objektif pembangunan kawasan Hutan Bandar MPJBT, konsep pembangunan landskap yang diterapkan di dalam kawasan Taman Hutan Bandar MPJBT adalah dengan mengenengahkan konsep Gambir dan Tepak Sireh. Tepak sireh dan gambir merupakan antara elemen penting dalam adat Melayu ketika meraikan sesuatu upacara seperti adat meminang, adat ketika datang bertandang dan sebagainya. Rekabentuk yang dicadangkan lebih mengenengah kepada rekabentuk kontemporari (semasa). 57 Sumber: Jabatan Landskap Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah, 2007. Rajah 3.7: Konsep Rekabentuk Landskap Hutan Bandar MPJBT 3.4.4 Fasa Pembangunan Hutan Bandar MPJBT Sebagaimana pembangunan kawasan rekreasi lain, Hutan Bandar MPJBT juga melalui beberapa fasa pembangunan bagi memastikan konsep dan rekabentuk yang telah dirancang memenuhi ciri-ciri yang dikehendaki. Namun begitu, fasa pembangunan yang dirancang hanya berada pada fasa pertama, kedua dan ketiga sahaja. Fasa pembangunan Hutan Bandar MPJBT dilihat pada Rajah 3.8. 58 Sumber: Jabatan Landskap Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah, 2007. Rajah 3.8: Fasa Pembangunan Hutan Bandar MPJBT 3.4.5 Tarikan Semulajadi dan Kemudahan Hutan Bandar MPJBT Pembangunan Hutan Bandar MPJBT yang dibangunkan oleh MPJBT merupakan kawasan rekreasi yang dibangunkan berasaskan kepada objektif dan matlamat untuk menyediakan kawasan rekreasi kepada penuduk sekitar dan menjadi tumpuan pelancong untuk pada masa depan. Justeru itu, pelbagai tarikan semulajadi yang disediakan dan yang dibangunkan dikekalkan di dalam kawasan hutan bandar ini. Di samping itu, kemudahan untuk pengunjung yang berkunjung juga disediakan bagi membolehkan pelbagai aktiviti rekreasi dijalankan. Tarikan yang terdapat di Hutan Bandar MPJBT adalah terdapat kepelbagaian landskap, kemudahan aktiviti rekreasi yang pelbagai, kawasan lapang bagi aktivti bermain layang-layang. 59 Pada masa kini, kemudahan rekreasi boleh digunakan oleh pengunjung yang berkunjung ke Hutan Bandar MPJBT adalah seperti laman permainan kanak-kanak dan laluan track jogging. Selain itu, terdapat juga peralatan bersenam yang disediakan di beberapa lokasi terpilih dalam kawasan Hutan Bandar MPJBT. Foto 3.7 : Laman Permainan Kanak-kanak dan laluan Track Jogging Foto 3.8: Peralatan senaman dan wakaf Hutan Bandar MPJBT merupakan kawasan rekreasi awam yang masih baru dan masih terdapat beberapa pembangunan yang sedang dijalankan. Namun begitu, 60 tarikan alam semulajadi dikekalkan iaitu tumbuh-tumbuhan hijau yang meliputi seluruh kawasan dan terdapat sebuah tasek dengan terdapat anjung untuk pengunjung beristirehat dan menikmati pemandangan keseluruhan kawasan tersebut. Foto 3.9: Kemudahan senaman dan Tasik dan Anjung Gambar 3.10 : Arboretum Buah-Buahan 61 3.4.6 Pengurusan dan Pentadbiran Hutan Bandar MPJBT Jabatan Landskap dan Rekreasi diwujudkan pada 1 Jun 2000. Tujuan penubuhan pada peringkat awal adalah untuk menyatukan aktiviti-aktiviti landskap di bawah satu pentadbiran yang sebelum ini dibawah jabatan-jabatan yang lain. Dengan cara ini, aktiviti-aktivit landskap MPJBT dapat diselaraskan supaya perkhidmatan pembangunan landskap yang lebih menyeluruh untuk masyarakat dapat dilaksanakan. Berikut terdapat piagam pelanggan yang menjadi panduan kepada pihak pentadbiran: 1. Kami berjanji akan memberikan perkhidmatan kemudahan pengindahan dan rekreasi demi untuk meningkatkan persekitaran hidup yang bersih, indah dan selesa 2. Kami berjanji untuk memandu dan mengawal pembangunan landskap melalui perlaksanaan kawalan pembangunan landskap, peraturan dan menggunapakai garispanduan landskap Negara demi mewujudkan sebuah perbandaran yang indah dan sejahtera 3. Kami berjanji untuk memelihara keseimbangan antara pembangunan dengan alam sekitar melalui perlaksanaan aktiviti landskap yang berkualiti dalam setiap aktiviti pembangunan landskap yang dijalankan 4. Kami berjanji untuk merancang dan membangunkan taman awam, kawasan lapang, jalan-jalan uatama yang bermutu dan berdaya maju 5. Kami berjanji untuk mengingkatkan kesedaran awam, kepakaran dan pengetahuan dalam pembangunan dan pengurusan landskap 6. Kami berjanji untuk menyelesaikan setiap permasalahan dan aduan yang berkaitan pembangunan landskap demi memenuhi keperluan dan kehendak pelanggan 62 3.5 Rumusan Bagi setiap hutan bandar di Daerah Johor Bahru ini mempunyai daya tarikan dan kelebihan tersendiri bagi menjadikan kawasan tersebut sebagai kawasan rekreasi dan pada masa yang sama memberi pendedahan kepada pengunjung untuk mendekatkan diri dengan alam semulajadi. Perbezaan kemudahan dan sumbersumber pada setiap lokasi hutan bandar ini menjadikan kajian menjadi lebih menarik untuk dikaji. Semenatara itu, lokasi kajian ini mampu menjadi lokasi pelancongan memandangkan potensi yang terdapat pada hutan bandar sentiasa ditingkatkan dari masa ke semasa. BAB 4 ANALISIS KAJIAN 4.1 Pengenalan Analisis kajian adalah bahagian yang penting bagi menganalisis semua maklumat yang diperolehi sepanjang kajian dijalankan. Maklumat yang diperolehi untuk dianalisis untuk mengetahui sama ada hasil kajian dapat menjawab persoalan kajian dan objektif yang dibina. Secara ringkas, kaedah pengumpulan data yang merangkumi kaedah pensampelan dan instrumen yang digunakan bagi memperolehi maklumat juga dijelaskan pada bahagian ini. Sebelum kajian sebenar dilakukan, kajian rintis (pilot survey) juga dilakukan oleh pengkaji. Sebagaimana yang telah dijelaskan pada Bab 3, kajian ini melibatkan dua lokasi kajian iaitu Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT. Pengkaji memilih dua lokasi ini kerana didapati terdapati kedua-dua lokasi ini mempunyai ciri-ciri dan konsep hutan bandar yang tersendiri. Selain itu, perletakkan lokasi yang berbeza juga akan memberi gambaran yang berbeza kepada hasil kajian. Dalam kajian ini, sebanyak 200 borang soalselidik telah diedar di dua kawasan kajian 64 dengan masing-masing sebanyak 100 borang soalselidik telah diedar di Hutan Bandar Johor Bahru dan 100 borang soalselidik bagi Hutan Bandar MPJBT. 4.2 Kajian Rintis Sebelum menjalankan kajian sebenar dilapangan, pengkaji terlebih dahulu menjalankan kajian rintis. Kajian rintis (pilot survey)merupakan kajian yang dilakukan bagi mengetahui tahap kebolehpercayaan soalan yang akan digunakan sebagai alat untuk mengumpul data primer. Di dalam kajian rintis ini, pengkaji telah mengedarkan sebanyak 10 borang soalselidik kepada pengunjung di Hutan Bandar MPJBT yang dipilih secara rawak. Hasil kajian rintis mendapati sebahagian kecil soalan perlu diubah kerana timbul kekeliruan dikalangan responden yang menjawab. 4.3 Dapatan Kajian Hasil kajian yang dilakukan dilapangan iaitu Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT di analisis bagi melihat perbandingan bagi kedua-dua kawasan tersebut. Analisis dibahagikan kepada analisis deskriptif dan analisis inferensi. Semua pengujian akan dijalankan pada tahap keyakinan 95% (α = 0.05). Semua datadata yang telah diperolehi dibincangkan dan dihuraikan dalam beberapa aspek yang tertentu dan objektif kajian sentiasa dirujuk agar pencapaian matlamat adalah seiringi dengan persoalan kajian yang dibentukkan. Soalselidik yang dianalisis adalah mengikut bahagian-bahagian seperti berikut: i. Analisis terhadap profil pengunjung. ii. Analisis Corak Penggunaan Pengunjung 65 4.4 iii. Analisis Kesedaran pengunjung iv. Analisis Kesanggupan Membayar oleh Pengunjung Profil Responden Bahagian ini menjelaskan hasil analisis mengenai profil responden yang terdiri daripada jantina, umur, pendapatan, taraf pendidikan dan pekerjaan responden yang berkunjung di Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT. 4.4.1 Jantina Responden Pada Rajah 4.1 menunjukkan hasil analisis bagi jantina responden. Sejumlah 200 borang soalselidik yang diedarkan, peratusan responden perempuan yang ditemui lebih tinggi berbanding lelaki. Berdasarkan kepada pengalaman pengkaji semasa kajian dilakukan, wakil dari responden perempuan adalah lebih tinggi kerana sesetengah responden perempuan yang ditemui lebih mudah untuk memberi kerjasama untuk menjawab soalselidik yang diedarkan oleh pengkaji. Bagi dua kawasan kajian yang dilakukan terdapat perbezaan pada peratusan jantina responden yang menjawab soalselidik. Bagi Hutan Bandar MBJB, responden perempuan dan lelaki adalah sama iaitu masing-masing 50%. Namun begitu, terdapat perbezaan dengan Hutan Bandar MPJBT yang mana peratusan responden lelaki adalah rendah berbanding perempuan iaitu 34% dan 66%. Perbezaan yang agak ketara bagi komposisi jantina antara lelaki dan perempuan bagi responden di Hutan 66 Bandar MPJBT, berkemungkinan adalah disebabkan kerjasama semasa kajian dijalankan lebih banyak diberikan oleh responden perempuan. Jantina MPJBT 0% 66 34 50 50 MBJB Lelaki 58 42 Keseluruhan 10% 20% Perempuan 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Peratus Rajah 4.1: Jantina Responden 4.4.2 Umur Responden Merujuk kepada Rajah 4.2, keseluruhan hasil kajian menjelaskan bahawa umur responden yang paling kerap berkunjung ke Hutan Bandar adalah dalam linkungan umur antara 20 tahun hingga 29 tahun iaitu sebanyak 42.5%. Linkungan umur ini merupakan golongan yang paling aktif menjalankan aktiviti dan riadah di sekitar Hutan Bandar. Namun begitu, Hutan Bandar yang sesuai bagi semua peringkat umur dengan aktiviti bersama berkeluarga atau pun sendirian memperlihatkan responden yang berumur antara 30 tahun hingga 39 tahun yang kedua tertinggi ditemui oleh pengkaji iaitu sebanyak 35%. Keseluruhan hasil kajian juga memperlihatkan hasil kajian bagi dua kawasan kajian iaitu Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT. Hasil kajian bagi 67 dua lokasi ini tidak menunjukkan perbezaan yang ketara. Secara majoriti, umur responden yang berkunjung ke Hutan Bandar masih menunjukkan dalam linkungan umur 20 tahun hingga 29 tahun yang paling tinggi iaitu bagi Hutan Bandar Johor Bahru 39% dan 46% bagi responden di Hutan Bandar MPJBT. Ini kerana, kedua-dua lokasi tersebut merupakan kawasan rekreasi awam dan kawasan riadah berkonsepkan semulajadi serta selamat untuk dikunjungi. Golongan ini juga aktif untuk menjalankan aktivit luar. 100% 90% Umur Responden 3 10 6.5 80% Peratu s 70% 46 42.5 36 34 35 10 14 14 03 12 3.5 0.5 MBJB MPJBT Keseluruhan 39 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Dibaw ah 20 tahun 20 tahun - 29 tahun 30 tahun - 39 tahun 40 tahun - 49 tahun 50 tahun - 59 tahun Lebih 60 tahun Rajah 4.2: Umur Responden 4.4.3 Taraf Pendidikan Responden Taraf pendidikan juga merupakan sebahagian komponen yang terdapat dalam bahagian profil pengunjung bagi soalselidik yang telah diedarkan. Secara keseluruhan keputusan analisis taraf pendidikan responden (Rujuk Rajah 4.3), mendapati taraf pendidikan responden yang ditemui pada peringkat Sekolah Menengah (SRP/PMR/SPM) iaitu sebanyak 45% adalah paling tinggi. Sebaliknya, responden yang ditemui mempunyai taraf pendidikan pada peringkat sarjana dan 68 doktor falsafah berada pada peratusan yang rendah iaitu 6.5% dan 1.5%. Ini menunjukkan, responden yang berpendidikan sederhana mempunyai masa yang terluang untuk berkunjung ke Hutan Bandar dan kemudahan yang percuma turut disediakan untuk pengunjung Hutan Bandar menjadi tarikan untuk terus berkunjung. Perbandingan antara dua kawasan Hutan Bandar yang menjadi lokasi kajian menunjukkan peratusan responden yang mempunyai taraf pendidikan hanya Sekolah Menengah (SRP/PMR.SPM) adalah paling tinggi iaitu 41% dan 49% bagi Hutan Bandar MPJBT dan Hutan Bandar MBJB (Rujuk Rajah 4.3). Di Hutan Bandar MPJBT dan Hutan Bandar MBJB, responden yang ditemui lebih ramai mempunyai taraf pendidikan sedemikian berkunjung ke hutan bandar tersebut kerana lokasi Hutan Bandar MPJBT berdekatan dengan kediaman responden yang tinggal di kawasan perumahan kos rendah dan sederhana rendah serta kawasan rekreasi yang disediakan kepada penduduk sekitar. Taraf Pendidikan Keseluruhan 0.5 0 45 22.5 24 6.51.5 Tiada Pendidikan Formal Sekolah Rendah (UPSR) MPJBT 0 41 27 22 9 1 Sekolah Menengah (SRP/PMR/SPM) Diploma Ijazah MBJB 10 49 18 26 42 Sarjana Doktor Falsafah 0% 10% 20% 30% 40% 50% Peratus Rajah: 4.3: Taraf Pendidikan Responden 60% 70% 80% 90% 100% 69 4.4.4 Pekerjaan Responden Pekerjaan adalah komponen penting yang disenaraikan dalam bahagian profil pengunjung. Berdasarkan kepada Rajah 4.4 hasil analisis menjelaskan mengenai pekerjaan responden yang mana memperlihatkan peratusan yang agak seimbang bagi setiap pekerjaan responden. Secara majoriti, responden yang ditemui bekerja dalam bidang pengurusan dan diikuti professional serta perkeranian adalah lebih ramai berkunjung ke hutan bandar. Ini berkemungkinan, tahap kesedaran mengenai aktiviti rekreasi dan riadah serta kemudahan yang lengkap telah mendorong mereka untuk memilih hutan bandar sebagai tempat yang sesuai untuk dikunjungi. Namun begitu, berdasarkan kepada kawasan kajian iaitu Hutan Bandar MPJBT, peratusan responden yang ditemui bekerja dalam bidang pengurusan adalah lebih tinggi iaitu sebanyak 25% berbanding 13% bagi Hutan Bandar MBJB. Ini kerana, lokasi hutan bandar MPJBT berdekatan dengan kawasan pentadbiran awam dan swasta serta kediaman responden berdekatan dengan kawasan tersebut seperti pejabat pentadbiran Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah dan Universiti Teknologi Malaysia. Sebaliknya, hasil kajian di Hutan Bandar MBJB, menunjukkan pekerjaan responden yang ditemui terdiri daripada lain-lain selain yang disenaraikan adalah lebih tinggi iaitu 23%. Lain-lain jenis pekerjaan ini seperti pemandu, guru tadika swasta, jururawat juruteknik dan sebagainya. Ini diikuti pekerjaan responden yang bekerja dalam bidang profesional. Ini kerana, lokasi Hutan Bandar MBJB terletak di kawasan Bandaraya Johor Bahru yang menawarkan pelbagai jenis pekerjaan. 70 Pekerjaan Keseluruhan 18 19 18 9.5 1.5 8 12 14 Professional Pengurusan MPJBT 15 25 19 11 1 11 13 5 Perkeranian Ahli Perniagaan Pesara MBJB 21 13 17 8 2 5 11 Tidak Bekerja 23 Pelajar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Peratus 70% 80% 90% 100% Lain-lain Rajah 4.4: Pekerjaan Responden 4.4.5 Pendapatan Bulanan Responden Pendapatan merupakan salah satu komposisi yang terdapat dalam profil pengunjung. Pendapatan dapat menggambarkan taraf hidup individu bagi sesebuah isirumah. Secara keseluruhannya, hasil kajian yang telah dianalisis seperti yang terdapat dalam Rajah 4.5 menunjukkan responden yang ditemui semasa kajian dilakukan sebanyak 32.5% responden berpendapatan RM1,000 hingga RM2,000. Ini kerana, pendapatan responden dipengaruhi oleh bidang pekerjaan yang diceburi oleh responden sebagaimana pada Rajah 4.4. Perbandingan antara pendapatan bulanan responden di Hutan Bandar MBJB dengan Hutan Bandar MPJBT menunjukkan peratusan pendapatan bulanan responden bagi kedua-dua kawasan tersebut adalah hampir sama. Kebanyakkan responden mempunyai pendapatan bulanan antara RM1,000 hingga RM2,000 adalah sebanyak 34% dan 31% bagi kedua-dua hutan Bandar dengan merujuk Rajah 4.5. 71 Pendapatan Bulanan 40 35 Peratus 30 Kurang RM 1,000 34 30 26 RM1,000 - RM 2,000 32.5 31 29 25 RM2,001 - RM3,000 27.527.5 RM3,001 - RM4,000 RM4,001 - RM 5,000 25 RM5,001 - RM6,000 RM6,001 - RM7,000 20 RM7,001- RM8,000 15 10 5 RM8,001 - RM9,000 RM9,001 - RM10,000 6 6 11 1010 0 6 5 21 010 0 1.51 3 1 0 00 Lebih RM10,000 0 MBJB MPJBT Keseluruhan Rajah 4.5: Pendapatan Bulanan Responden 4.5 Analisis Corak Penggunaan Responden Ke Hutan Bandar. 4.5.1 Kunjungan Responden Hasil keseluruhan kajian menunjukkan hanya 16% responden yang ditemui pertama kali berkunjung ke Hutan Bandar. Peratusan yang kecil ini dapat menjelaskan bahawa Hutan Bandar merupakan kawasan rekreasi yang penting untuk dikunjungi oleh penduduk sekitar sebagai kawasan untuk menjalankan aktiviti sosial dengan peratusan yang pernah berkunjung lebih dari sekali lebih tinggi iaitu 84% (Rujuk Rajah 4.6). Namun begitu, hasil kajian dapat dilihat bagi dua kawasan kajian dalam Rajah 4.6. Peratusan pengunjung yang pertama kali berkunjung ke Hutan Bandar MBJB adalah lebih tinggi iaitu 20% berbanding Hutan Bandar MPJBT. Ini kerana, lokasi Hutan Bandar MBJB berada dalam antara 3km hingga 4km dari Bandaraya 72 Johor Bahru yang menjadi tumpuan pengunjung dari luar Johor Bahru yang berkunjung ke bandar tersebut. Berbanding Hutan Bandar MPJBT , walaupun masih baru dibuka untuk kegunaan awam, tahap kunjungan responden juga adalah tinggi terutamanya dari kalangan penduduk di kawasan sekitar. Peratus Kali Pertama Berkunjung 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 88 84 80 Ya Tidak 20 12 MBJB MPJBT 16 Keseluruhan Rajah 4.6: Kunjungan Responden 4.5.2 Kekerapan kunjungan oleh Responden Secara keseluruhan hasil analisis yang terdapat dalam Rajah 4.7 adalah mengenai kekerapan responden yang berkunjung ke Hutan Bandar. Kekerapan responden yang berkunjung ke Hutan Bandar adalah bagi memenuhi masa dan merehatkan diri dari kesibukkan kerja seharian. Hasil analisis mendapati responden yang ditemui hanya berkunjung ke Hutan Bandar 1 kali seminggu sebanyak 22.5% dan diikuti 2 kali 1 minggu adalah sebanyak 20.5% serta kurang 1 kali 4 minggu sebanyak 18.5%. Namun begitu, peratusan kekerapan responden yang berkunjung di setiap kawasan hutan bandar yang menjadi lokasi kajian menunjukkan perbezaan kekerapan 73 kunjungan responden. Di Hutan Bandar MBJB, kadar kekerapan pengunjung hanya kurang 1 kali 4minggu adalah lebih tinggi iaitu 27%. Ini kerana, kebanyakkan responden yang ditemui merupakan bukan sahaja penduduk disekitar kawasan Johor Bahru sebaliknya mereka yang berada di luar kawasan tersebut. Sementara itu, peratusan yang rendah menunjukkan responden yang berkunjung setiap hari iaitu 1% sahaja. Ini berkemungkinan hanya sebilangan kecil responden mempunyai waktu untuk berkunjung setiap hari ke hutan bandar. Berbeza dengan kekerapan responden di Hutan Bandar MPJBT yang lebih kerap berkunjung pada 2 kali seminggu dan 1 kali seminggu iaitu 29%. Keadaan ini disebabkan lokasi hutan bandar ini berdekatan dengan kediaman penduduk yang mana populasi penduduk lebih ramai dan faktor kemudahsampaian ke kawasan tersebut membolehkan kunjungan kerap dilakukan pada bila-bila masa. Sementara itu terdapat juga responden yang berkunjung 1kali 1minggu ke Hutan Bandar MPJBT iaitu kira-kira 25%. Bagi responden yang mempunyai masa terluang akan berkunjung setiap hari ke Hutan Bandar MPJBT iaitu sebanyak 7%. Kekerapan Berkunjung Responden MPJBT MBJB 100% 10 Peratus 80% 60% 27 6 7 Keseluruhan 2 25 29 5 20 11 40% 20% 9 7 9 1 18.5 6.5 3.5 22.5 20.5 9 4 Kurang 1 kali 4 minggu 2 kali 4 minggu 3 kali 4 minggu 1 kali 1 seminggu 2 kali 1 seminggu 3 kali 1 seminggu 7 kali 1 minggu (Setiap Hari) 0% Rajah 4.7: Kekerapan Berkunjung oleh Responden 74 4.5.3 Jarak antara kediaman Responden dengan Hutan Bandar Jarak dalam kilometer bagi responden yang ditemui adalah berbeza dan hasil analisis kajian pada Rajah 4.8 menunjukkan jarak antara kediaman responden dengan hutan bandar. Secara majoriti, hasil kajian mendapati jarak antara 2km hingga 11km merupakan jarak antara kediaman responden dengan hutan bandar iatu kira-kira 69% responden yang ditemui berada pada jarak tersebut. Secara keseluruhannya, lokasi Hutan Bandar terletak di kawasan berhampiran kawasan kediaman responden. Bagi Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT menunjukkan perbezaan peratusan. Di Hutan Bandar Johor Bahru, responden yang ditemui mempunyai jarak kunjungan antara 2km hingga 11km adalah sebanyak 49% berbanding dengan responden di Hutan Bandar MPJBT sebanyak 89% responden mempunyai jarak antara kediaman dan hutan bandar yang dikunjungi antara 2km hingga 11km. Ini kerana, responden mempunyai kediaman yang tidak jauh dari kawaan hutan bandar yang dikunjungi dan Hutan Bandar MPJBT dibangunkan untuk kemudahan penduduk kawasan sekitar. Peratus Jarak antara kediaman responden dan Hutan Bandar 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Keseluruhan Kajian MBJB 89 MPJBT 69 49 26 21 16.5 4 4 7 4 Kurang 2km 10.5 0 2km - 11km 12km-21km Rajah 4.8: Jarak antara kediaman responden dan Hutan Bandar. Lebih 22km 75 4.5.4 Jenis Pengangkutan Responden Komponen seterusnya yang terdapat dalam bahagian ini adalah jenis pengangkutan yang digunakan oleh responden. Jenis pengangkutan yang disenaraikan ialah berjalan kaki, basikal, motosikal, kereta, teksi, bas dan lain-lain jenis pengangkutan. Secara keseluruhan kajian, jenis pengangkutan yang paling banyak digunakan oleh responden untuk ke Hutan Bandar adalah kereta iaitu sebanyak 82% banding jenis pengangkutan lain yang disenaraikan dalam borang soalselidik. Ini kerana, penggunaan kenderaan tersebut adalah lebih praktikal kerana jumlah ahli dan jarak yang diambil untuk berkunjung mungkin lebih ramai dan jauh. Namun begitu, bagi kawasan kajian Hutan Bandar MPJBT, penggunaan pengangkutan jenis motosikal oleh responden adalah lebih tinggi berbanding dengan responden dari Hutan Bandar Johor Bahru iaitu sebanyak 21%. Ini kerana, bagi responden yang berkunjung secara bersendirian ataupun tidak berkeluarga lebih sesuai menggunakan jenis pengangkutan tersebut (Rujuk Rajah 4.9). Jenis Pengangkutan Keseluruhan 0 1.3 82 30 13.5 Berjalan Kaki MPJBT 10 0 78 21 Basikal Motosikal Kereta Teksi MBJB 30 86 50 6 Bas Lain-lain 0% 20% 40% 60% Peratus Rajah 4.9: Jenis Pengangkutan Responden 80% 100% 76 4.5.5 Hari Berkunjung oleh Responden Kebiasaanya berkunjung ke kawasan rekreasi htan bandar dilakukan pada hari minggu kerana mengisi masa lapang dan berkunjung bersama-sama ahli keluarga dan teman-taman. Justeru itu, hasil kajian di dalam Rajah 4.10 jelas menunjukkan responden yang ditemui memilih untuk berkunjung pada hari minggu adalah sebanyak 79.5%. Namun begitu, bagi responden yang aktif menjalankan aktiviti rekreasi akan berkunjung pada hari biasa iaitu kira-kira 20.5%. Peratusan hari berkunjung bagi dua kawasan kajian yang dipilih adalah adalah berbeza. Kira-kira 91% Responden yang berkunjung ke Hutan Bandar Johor Bahru lebih banyak meluangkan masa untuk berkunjung ke Hutan Bandar Johor Bahru pada hari minggu. Ini kerana, Hutan Bandar tersebut merupakan satu-satunya kawasan rekreasi yang berkonsep alam semulajadi yang terdapat di dalam kawasan Bandar Johor Bahru. Berbeza dengan Hutan Bandar MPJBT, yang merupakan kawasan rekreasi bercirikan taman-taman landskap dan boleh dikunjungi pada bilabila masa (Rujuk Rajah 4.10). Hari Berkunjung Ke Hutan Bandar 100 91 90 79.5 80 68 P eratus 70 60 Hari Biasa 50 40 32 30 20 10 20.5 9 0 MBJB MPJBT Rajah 4.10: Hari Berkunjung ke Hutan Bandar Keseluruhan Hari Minggu (sabtu&Ahad) 77 4.5.6 Waktu Kunjungan Responden Setiap responden yang ditemui mempunyai waktu kunjungan yang sesuai dengan masa dan keperluan riadah mereka. Majoriti responden yang ditemui kebiasaanya memilih untuk berkunjung pada waktu petang. Iaitu lebih separuh responden iaitu 59% yang ditemui berpendapat sedemikian. Namun begitu, responden yang memilih untuk berkunjung pada waktu pagi sebanyak 35.5% Dengan merujuk Rajah 4.11, bagi kedua-dua kawasan Hutan Bandar yang menjadi lokasi bagi kajian ini memperlihatkan peratusan yang melebihi separuh daripada borang soalselidik yang telah diedar memilih berkunjung pada waktu petang. Kunjungan responden pada waktu petang di Hutan Bandar MPJBT adalah kerana tarikan aktiviti layang-layang dan laluan berjogging yang tidak berbukit yang sesuai dinikmati pada sebelah petang. Berbeza pula dengan Hutan Bandar MBJB, terdapat 10% responden yang ditemui berkunjung pada waktu tengahari. Ini disebabakan Hutan Bandar Johor Bahru mengekalkan konsep alam semulajadi menyebabkan kawasan tersebut sesuai untuk dikunjungi pada waktu tengahari berbanding Hutan Bandar MPJBT yang kurang sesuai untuk kunjungan pada waktu tersebut kerana masih kurang pokokpokok teduhan. 78 Waktu Berkunjung 100% 90% 80% P eratus 70% 52 66 60% 59 Petang 50% 40% Tengahari 10 1 30% 20% 5.5 38 33 35.5 MBJB MPJBT Keseluruhan 10% Pagi 0% Rajah 4.11: Waktu Kunjungan Responden 4.5.7 Kumpulan Responden Semasa Berkunjung Umum mengetahui, kawasan rekreasi dan riadah seperti hutan bandar merupakan tempat yang menjadi tumpuan bagi golongan yang telah berkeluarga. Ini dapat dibuktikan apabila sebanyak 63% responden yang ditemui berkunjung ke Hutan Bandar bersama-sama ahli keluarga. Peratusan ini adalah seimbang bagi kedua-dua Hutan Bandar MBJB dan Hutan Bandar MPJBT (Rujuk Rajah 4.12). Begitu juga bagi responden yang berkunjung bersama rakan-rakan terutamanya pelajar sekolah dan institut pengajian tinggi dengan peratusan adalah setara bagi kedua-dua kawasan kajian iaitu 23% di Hutan Bandar Johor Bahru dan 22% di Hutan Bandar MPJBT. Ini kerana, kemudahan seperti wakaf yang disediakan membolehkan responden yang berkunjung dapat menghabiskan masa untuk menjalankan aktiviti secara berkumpulan selain aktiviti fizikal. Berdasarkan kepada pemerhatian pengkaji, kawasan hutan bandar sesuai untuk responden menjalankan aktivti bercirikan pendidikan sama ada yang dianjurkan oleh pihak tertentu ataupun diwujudkan secara berkumpulan bagi sesetengah responden yang berkunjung. 79 Menemani Responden ketika Berkunjung Keseluruhan 63 22.5 3.5 10 1 Ahli Keluarga MPJBT 63 22 2 13 0 Kaw an-kaw an Rakan Sekerja Sendirian MBJB 63 0% 10% 20% 30% 23 40% 50% 60% 70% 5 80% 90% 9 0 Lain-lain 100% Peratus Rajah 4.12: Kumpulan Responden semasa Berkunjung 4.5.8 Bilangan Ahli yang Berkunjung Setelah membincangkan hasil analisis bagi Rajah 4.12, bagi rajah yang seterusnya adalah mengenai bilangan ahli yang berkunjung. Secara keseluruhannya, bilangan ahli yang berkunjung ke Hutan Bandar bersama-sama responden adalah dalam bilangan 3 orang dan 4 orang. Berdasarkan kepada Rajah 4.12, kebanyakkan responden yang ditemui berkunjung bersama ahli keluarga. Oleh itu, dengan merujuk Rajah 4.13 responden yang ditemui berkunjung dengan bilangan ahli melebihi 5 orang iaitu 19%. Sebaliknya responden di Hutan Bandar MPJBT yang berkunjung dengan bilangan ahli seramai 4 orang hanya 21% sahaja. Namun begitu, kebanyakkan responden yang ditemui berkunjung dengan ahli seramai 3 orang. Bagi responden ini, mereka mungkin terdiri dari keluarga yang kecil. Selain itu, bilangan ahli yang berkunjung berkemungkinan juga dari kelompok kumpulan individu yang tidak berkeluarga datang berkunjung bersama rakan-rakan (Rujuk Rajah 4.13). 80 Bilangan Ahli yang Berkunjung Peratus 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% MPJBT 9 29 12 21 18 7 21 14 23 19 15 12 9.5 15 23.5 22 16.5 13.5 Seorang 2 orang 3 orang 4 orang 5 orang Lebih dari 6 orang MBJB Keseluruhan Kajian Rajah 4.13: Bilangan Ahli yang Berkunjung 4.5.9 Tempoh Berada di Hutan Bandar Tempoh masa untuk berada di Hutan Bandar juga turut dibincangkan dalam analisis ini. Secara keseluruhannya, sebanyak 45% responden yang ditemui berada di hutan bandar pada setiap kali kunjungan mereka adalah antara 30minit hingga 1jam. Tempoh ini membolehkan mereka untuk bersiar-siar atau menemani anak-anak yang bermain di laman permainan. Oleh itu, tempoh masa tersebut adalah mencukupi untuk berada di kawasan Hutan Bandar. Namun begitu, terdapat perbezaan dari segi peratusan responden bagi Hutan Bandar MBJB dan Hutan Bandar MPJBT. Walaupun tempoh masa berada antara 30minit hingga 1jam menjadi pilihan responden di Hutan Bandar secara keseluruhannya tetapi sebanyak 39% dan 24% responden menghabiskan masa di Hutan Bandar MBJB antara 30minit hingga 1jam dan 1 jam 30minit- 2jam. Keadaan ini menjelaskan bahawa, responden yang berkunjung memanfaatkan masa sepenuhnya bersama keluarga dengan aktiviti seperti berkelah, menemani anak bermain di laman air dan laman permainan. 81 Sebaliknya, Hutan Bandar MPJBT menunjukkan 52% responden yang ditemui berada di hutan bandar antara 30minit hingga 1jam. Ini kerana, aktiviti yang terdapat di Hutan Bandar ini berbeza dengan Hutan Bandar MBJB. Kebanyakkan responden hanya menemani anak-anak bermain dan bersenam sahaja (Rujuk Rajah 4.14) MPJBT Tempoh Masa Berada di Hutan Bandar 13 Lebih 2jam 16 MBJB Keseluruhan 19 22 24 23.5 1jam 30minit - 2jam 39 30minit - 1jam 13 Kurang 30minit 0 10 52 45 18 15.5 20 Peratus 30 40 50 60 Rajah 4.14:Tempoh Berada di Hutan Bandar 4.5.10 Sebab-sebab berkunjung ke Hutan Bandar Setiap individu yang berkunjung ke Hutan Bandar mempunyai sebab-sebab tertentu untuk mereka berkunjung ke Hutan Bandar. Bagi kajian ini, lokasi kajian yang dipilih mempunyai ciri-ciri yang berbeza dari segi perletakan lokasi, kemudahan, persekitaran dan sebagainya yang berkaitan. Oleh itu, hasil analisis dapat dilihat dalam Jadual 4.1 yang menunjukkan sebab utama responden berkunjung ke hutan bandar. 82 Hutan Bandar Johor Bahru merupakan kawasan rekreasi awam yang dibangunkan bagi menyediakan lokasi untuk pelbagai aktiviti kepada pengunjung dan pada masa yang sama memelihara ekosistem alam semulajadi. Oleh itu, kajian ini telah menyenaraikan beberapa sebab yang mungkin menjadi keutamaan bagi pengunjung untuk berkunjung. Hasil analisis bagi sebab-sebab utama kunjungan mendapati responden berkunjung bagi tujuan untuk beristirehat dan bersiar-siar disekitar kawasan hutan bandar. Berdasarkan kepada pemerhatian pengkaji, kebanyakkan responden berkunjung beristirehat disekitar tasik dan wakaf yang disediakan bersama keluarga dan rakan-rakan. Bertepatan dengan objektif pembangunan Hutan Bandar Johor Bahru iaitu menyediakan kawasan rekreasi dan riadah, maka secara tidak langsung kunjungan responden adalah untuk menjalankan aktiviti rekreasi iaitu berjogging. Keadaan ini bersesuaian dengan persekitaran yang bersih dan selamat untuk responden yang aktif menjalankan aktiviti ini pada setiap minggu. Selain itu terdapat beberapa sebab lain responden berkunjung ke Hutan Bandar dapat di rujuk pada Jadual 4.1. Sebagaimana yang telah dijelas dalam Bab 3, lokasi kajian yang terpilih melibatkan dua lokasi dan salah satunya adalah Hutan Bandar MPJBT. Hutan Bandar MPJBT mempunyai ciri-ciri yang berbeza dengan Hutan Bandar Johor Bahru. Pembangunan Hutan Bandar MPJBT yang baru dibuka untuk kegunaan awam mempunyai daya tarikan tersendiri sebagai kawasan rekreasi awam dan pada masa yang sama membantu untuk memelihara alam semulajadi seiring dengan pembangunan pesat kawasan tersebut. Bagi Jadual 4.1, responden yang ditemui mempunyai beberapa sebab paling utama yang menyebabkan mereka berkunjung ke Hutan Bandar MPJBT. Antaranya adalah Hutan Bandar MPJBT merupakan kawasan rekreasi yang bersih dan selamat untuk beriadah. Selain itu, responden yang ditemui juga berkunjung adalah kerana untuk beristirehat dan bersiar-siar disekitar kawasan tersebut. Rutin sebegini kerap dilakukan pada sebelah petang seperti hasil analisis dalam Rajah 4.11. 83 Selain itu, laluan berjogging yang selesa dan selamat adalah sebab paling utama responden yang ditemui berkunjung ke Hutan Bandar MPJBT. Bukan sahaja selamat malah lebih selesa dan luas untuk mereka yang aktif menjalankan aktiviti berjogging. Memandangkan kawasan Hutan Bandar MPJBT terletak berdekatan dengan kawasan kediaman penduduk, kunjungan oleh responden adalah untuk membawa anak-anak bermain di laman permainan. Kemudahan tersebut disediakan dengan mengutamakan keselamatan pengguna terutamanya kanak-kanak. Terdapat satu lagi tarikan di Hutan Bandar MPJBT iaitu terdapat sebilangan besar responden yang berkunjung adalah kerana untuk bermain layang-layang terutamanya pada waktu petang kerana terdapat tiupan angin yang kuat. Jadual 4.1: Sebab-Sebab Berkunjung Ke Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT mengikut Keutamaan Hutan Bandar Johor Bahru Faktor Keutamaan Tahap Berkunjung Keutamaan Beristirehat dan bersiar disekitar Taman Rekreasi 1 Menjalankan aktiviti 2 seperti Berjogging Kawasan Rekreasi yang bersih dan selamat 3 Membawa anak-anak bermain dilaman 4 permaianan Dapat Bertemu dengan rakan-rakan 5 Menikmati Pemandangan dari menara tinjau 6 Lain-lain 7 Hutan Bandar MPJBT Faktor Keutamaan Tahap Berkunjung Keutamaan Kawasan Rekreasi yang bersih dan selamat 1 Beristirehat dan bersiar 2 disekitar Taman Rekreasi Menjalankan aktiviti seperti Berjogging 3 Membawa anak-anak bermain dilaman 4 permaianan Dapat Bertemu dengan rakan-rakan 5 Membawa anak-anak bermain layang-layang 6 Lain-lain 7 4.6 Analisis Kesedaran Pengunjung Terhadap Peranan dan Faedah Hutan Bandar Konsep pembangunan Hutan Bandar yang berteraskan kepada konsep pemuliharaan alam sekitar dibangunkan memastikan sebuah taman rekreasi dengan 84 persekitaran yang menghijau lengkap dengan nilai estetika serta pemandangan semulajadi yang indah dan nyaman. Dalam kajian ini, hasil analisis mengenai pendapat responden mengenai peranan dan faedah hutan bandar adalah seperti yang terdapat dalam Rajah 4.15. dapat menjelaskan peranan dan faedah secara umum mengenai hutan bandar. Secara keseluruhan hasil kajian yang diperolehi menunjukkan, sebanyak 24.7% responden berpendapat bahawa Hutan Bandar berperanan sebagai sumber aktiviti rekreasi. Merujuk kepada Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT, responden di dua kawasan tersebut juga memilih faedah yang sama iaitu hutan bandar sebagai sumber aktiviti rekreasi. Tidak dinafikan bahawa hutan bandar dibangunkan di Daerah Johor Bahru untuk tujuan rekreasi. Walaubagaimanapun, hasil maklumat yang diperolehi mendapati hanya 22.5% responden yang berpendapat sedemikian di Hutan Bandar Johor Bahru berbanding 26.7% di Hutan Bandar MPJBT. Selain itu, pemuliharaan alam semulajadi merupakan salah satu peranan dan faedah yang dapat diperolehi dari Hutan Bandar. Hasil maklumat yang diperolehi dari keseluruhan responden yang ditemui di kedua-dua hutan bandar di Daerah Johor Bahru menunjukkan 22.3% responden memilih menyatakan hutan bandar memberi faedah kepada pemuliharaan alam semulajadi. Keseluruhan responden yang berpendapat sedemikian merangkumi kedua-dua kawasan hutan bandar (Rujuk Rajah 4.15). Selain itu, Hutan Bandar juga dikaitkan sebagai kawasan untuk mengekalkan kepelbagaian spesis tumbuhan dan bunga. Ini dapat dikaitkan dengan adanya kawasan seperti arboretum iaitu di Hutan Bandar MPJBT dan pusat semaian pokok hiasan di Hutan Bandar Johor Bahru. Merujuk Rajah 4.15, 20.5% responden di Hutan Bandar Johor Bahru berpendapat sedemikian dan sebanyak 20.1% responden bagi Hutan Bandar MPJBT yang menyatakan hutan bandar mengekalkan spesis dan tumbuhan dan bunga. 85 Namun begitu, peranan dan faedah hutan bandar selain daripada yang telah dibincangkan menunjukkan responden kurang memberikan perhatian kepada peranan dan faedah sebagai membekalkan oksigen, mengawal suhu kawasan sekitar dan aktiviti penyelidikan. Walaubagaimanapun, masih terdapat responden yang mempunyai pengetahuan dan berpendapat sedemikian (Rujuk Rajah 4.15). Pendapat Responden Mengenai Peranan dan Faedah Hutan Bandar 100% 90% 7.9 9.6 10.6 12.6 80% 70% P eratus 60% 14.2 20.3 50% 40% 22.3 30% 6.3 8.8 15.1 13.2 20.5 22 20.1 23 24.7 22.5 Keseluruhan MBJB Mengaw al suhu kaw asan sekitar Membekalkan oksigen Mengekalkan kepelbagaian spesis tumbuhan hijau dan bunga Pemuliharaan Alam Semulajadi 20% 10% Aktiviti Penyelidikan 26.7 Sumber aktiviti rekreasi 0% MPJBT Rajah 4.15: Pendapat Responden Mengenai Peranan dan Faedah Hutan Bandar. 4.7 Kesanggupan Membayar (WTP) oleh Responden Kajian dilakukan bagi mengetahui kesanggupan responden yang berkunjung ke Hutan Bandar sanggup membayar jika dikenakan bayaran masuk atau sebaliknya bagi tujuan untuk memelihara keindahan alam semulajadi dan kemudahan yang terdapat di Hutan Bandar. Hasil kajian mendapati responden yang ditemui menunjukkan kesanggupan membayar mereka terhadap Hutan Bandar iaitu sebanyak 60%. Peratusan ini mungkin kerana kesedaran responden terhadap peranan dan faedah Hutan Bandar seperti mana hasil kajian dalam Rajah 4.15. 86 Kesanggupan Membayar (wtp) 40% 60% Sanggup Membayar Tidak Sanggup Membayar Rajah 4.16: Kesanggupan Membayar oleh Responden Namun begitu, kesanggupan membayar oleh responden ini menunjukkan perbezaan bagi dua kawasan kajian yang dipilih. Hasil analisis dapat dilihat pada Rajah 4.17 dan Rajah 4.18. Berdasarkan kepada Rajah 4.16, hasil kajian menunjukkan peratusan kesanggupan responden yang sanggup membayar jika dikenakan bayaran masuk di Hutan Bandar MBJB. Hasil kajian mendapati sebanyak 63% yang sanggup membayar jika bayaran masuk dikenakan kepada responden yang berkunjung. Namun begitu, sebanyak 37% sahaja yang tidak bersetuju jika dikenakan bayaran masuk. Namun begitu, tahap kesedaran dan faktor kewangan menjadi alasan bagi responden untuk tidak sanggup membayar jika perlu berbuat demikian. 87 Kesanggupan Membayar oleh Responden MBJB 37% Sanggup Membayar Tidak Sanggup Membayar 63% Rajah 4.17: Kesanggupan Membayar oleh pengunjung di Hutan Bandar Johor Bahru Sebagaimana pendapat responden yang menyatakan bahawa peranan Hutan Bandar MPJBT sebagai sumber aktiviti rekreasi dalam jadual 4.1 kesanggupan membayar responden bagi Hutan Bandar MPJBT adalah sebanyak 58% sahaja jika dibandingkan dengan Hutan Bandar MBJB. Selebihnya sebanyak 42% tidak sanggup untuk membayar jika dikenakan bayaran masuk. Bagi responden yang sanggup membayar berkemungkinan terdapat sebab-sebab lain yang mendorong untuk berbuat demikian seperti umtuk menyelenggara kemudahan yang disediakan (Rujuk Rajah 4.17). Kesanggupan Membayar oleh Responden MPJBT 42% Sanggup Membayar Tidak Sanggup Membayar 58% Rajah 4.18: Kesanggupan Membayar oleh pengunjung di Hutan Bandar MPJBT 88 4.7.1 Nilai yang Sanggup Dibayar Oleh Responden Apabila responden yang ditemui mempunyai kesanggupan membayar dengan tujuan untuk membantu usaha pihak berkuasa, oleh itu hasil analisis memperlihatkan nilai yang sanggup dibayar bagi keseluruhan kajian yang dilakukan yang mana merangkumi dua kawasan kajian. Merujuk kepada Rajah 4.18, secara keseluruha hasil analisis bagi kajian yang dilakukan mendapati, kemampuan responden yang ditemui sanggup membayar adalah sebanyak Ringgit Malaysia 1 sebanyak 32%. Manakala, 23% responden sanggup membayar dengan nilai Ringgit Malaysia 2. Ini kerana, faktor-faktor seperti pendapatan bulanan, jumlah ahli yang berkunjung dan kekerapan berkunjung serta lain-lain faktor diambilkira bagi menyatakan kesanggupan mereka untuk membayar. Walaubagaimanapun, terdapat responden yang ditemui sanggup membayar sehingga Ringgit Malaysia 5 sekiranya dikenakan bayaran masuk ke hutan bandar. Berdasarkan kepada objektif kajian iaitu mengetahui perbezaan nilai yang sanggup membayar dikalangan responden bagi lokasi hutan Bandar yang berbeza menunjukkan perbezaan nilai seperti pada Rajah 4.19. Di Hutan Bandar Johor Bahru, sebanyak 29% responden hanya sanggup membayar Ringgit Malaysia 2. Namun, sebanyak 28% hanya mampu membayar Ringgit Malaysia 1 sekiranya dikenakan bayaran masuk ke hutan Bandar. Ini kerana, kemudahan dan sumber semulajadi yang masih dikekalkan oleh pihak berkuasa untuk faedah dan manfaat penduduk bandar mendorong mereka untuk membayar pada nilai tersebut (Rujuk Rajah 4.19). Sementara itu, bagi responden yang ditemui di Hutan Bandar MPJBT sebanyak 36% responden yang mampu untuk membayar Ringgit Malaysia 1. Kesanggupan membayar pada nilai tersebut lebih tinggi dikalangan responden di Hutan Bandar MPJBT berbanding responden di Hutan Bandar Johor Bahru. Ini 89 berkemungkinan kerana, responden berpendapat bahawa kawasan tersebut harus dibiayai oleh pihak Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah (MPJBT). Secara keseluruhannya, selain Ringgit Malaysia 1 dan 2 yang sanggup dibayar oleh responden yang berkunjung samaada Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT terdapat sebilangan kecil responden yang sanggup membayar Ringgit Malaysia 3 dan 5 iaitu 2% responden yang sanggup membayar Ringgit Malaysia 3 dan Ringgit Malaysia 5 sebanyak 3.5%. Kesanggupan membayar pada nilai tersebut adalah kerana terdapat responden yang membuat perbandingan kawasan rekreasi Hutan Bandar dan kawasan rekreasi lain yang pernah mereka kunjungi yang berbeza dengan hutan bandar di Daerah Johor Bahru. Nilai yang Sanggup Dibayar Responden 100% Tidak Membayar 90% Peratus 80% RM1 37 40 42 RM2 70% RM3 60% RM4 50% 40% RM5 28 32 36 RM7 30% 20% 10% 0% RM6 2 RM8 29 23 17 3.5 Keseluruhan 3 3 MBJB Rajah 4.19: Nilai yang Sanggup Dibayar oleh Responden 4 1 MPJBT RM9 Lebih RM10 90 4.7.2 Kesedaran Terhadap Peranan da Faedah Hutan Bandar dan Nilai Kesanggupan Membayar (WTP). Kesedaran responden terhadap peranan dan faedah hutan bandar di Daerah Johor Bahru menunjukkan hasil analisis bagi kedua-dua lokasi kajian iaitu Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT. Pada rajah 4.20 dan Rajah 4.21, menunjukkan hasil analisis mengenai kesedaran responden terhadap peranan dan faedah hutan bandar dan nilai yang sanggup dibayar oleh responden. Terdapat 6 peranan utama yang dikaitkan oleh pengkaji mengenai peranan dan faedah hutan bandar. 4.7.2.1 Hutan Bandar Johor Bahru Di kalangan responden yang ditemui, kesedaran dan pemahaman responden terhadap hutan bandar adalah berbeza dan situasi ini mempengaruhi nilai yang sanggup dibayar oleh responden. Bagi responden yang ditemui di Hutan Bandar Johor Bharu, berpendapat bahawa semua peranan yang dinyatakan oleh pengkaji merupakan peranan dan faedah hutan bandar. Oleh itu, nilai yang sanggup dibayar oleh responden yang berpendapat sedemikian adalah sebanyak 25% responden menetapkan RM2. Manakala sebanyak 12.5% responden yang sanggup membayar sebanyak RM1 dan RM5. Diikuti RM3 iaitu sebanyak 6.25% responden yang sanggup memnbayar. Berbeza dengan responden yang hanya menyatakan 5 peranan hutan bandar iaitu 50% responden yang sanggup membayar RM2 dan 10% responden yang sanggup membayar RM1. Namun begitu, terdapat responden yang tidak menyatakan nilai yang sanggup dibayar tetapi mempunyai pendapat yang sama mengenai hutan bandar. Seterusnya, responden yang hanya memilih 4 sahaja peranan dan faedah hutan bandar mempunyai kesanggupan membayar yang agak sama dari segi nilai yang sanggup dibayar dengan responden yang memilih 6 peranan hutan bandar. 91 Walaubagaimanapun, sebanyak 12.5% responden yang memilih 4 peranan hutan bandar sanggup membayar RM3 (Rujuk Rajah 4.20). Berbeza pula dengan responden yang hanya memilih 3 peranan hutan bandar iaitu sebanyak 46.2% responden yang hanya sanggup membayar RM1 dan 25% responden sanggup membayar RM2. Berdasarkan kepada 3 peranan sahaja yang dipilih, kesanggupan membayar oleh responden juga rendah dan keadaan ini mungkin kerana responden beranggapan bahawa hanya peranan yang dipilih perlu diberi perhatian dan nilai yang diberikan bersesuaian dengan kemampuan responden. Bagi responden yang hanya memilih 2 peranan hutan bandar menunjukkan sebanyak 41.6% responden sanggup membayar RM1 dan sebilangan kecil responden yang hanya mampu untuk membayar RM2 dan RM5 iaitu sebanyak 8.3%. Sebaliknya, responden yang memilih hanya 2 peranan hutan bandar juga memilih untuk tidak sanggup membayar walaupun mengetahui peranan dan faedah hutan bandar. Ini mungkin disebabkan oleh ketidakmampuan responden untuk membayar dan beranggapan hutan bandar hanya perlu dibaiyai sebarang kos oleh Majlis Bandaraya Johor Bahru. Berdasarkan kepada maklumat yang diperolehi, terdapat responden yang hanya memilih 1 sahaja peranan hutan bandar. Sebanyak 36.4% responden yang memilih 1 sahaja peranan hutan bandar dan mampu membayar RM1 dan diikuti sebanyak 30.3% responden yang sanggup membayar RM2 dan diikuti sebanyak 3.03% sahaja yang sanggup membayar RM3. Secara keseluruhan keputusan yang diperolehi dari responden yang ditemui di Hutan Bandar Johor Bahru menunjukkan responden yang memilih kurang dari 3 peranan hutan bandar hanya mampu untuk membayar RM1 dan responden yang memilih lebih dari 3 peranan hutan bandar sanggup membayar RM2. Perbezaan pemahaman dan kesedaran terhadap peranan dan faedah hutan bandar dikalangan 92 responden menghasilkan nilai yang sanggup dibayar juga adalah berbeza. Keadaan ini juga dipengaruhi tujuan kunjungan responden ke hutan bandar. Bagi responden yang hanya penting peranan hutan bandar sebagai kawasan aktiviti rekreasi mungkin sanggup membayar pada nilai yang rendah kerana dipengaruhi bilangan dan kekerapan berkunjung. Kesedaran Responden Mengenai Peranan dan Faedah Hutan Bandar (MBJB) dalam Menentukan Nilai yang Sanggup Dibayar 100% 90% 80% 23 43.8 40 30.3 41.6 50 70% 3.03 25 Peratus 60% 50% 12.5 40% 6.25 RM5 8.3 30.3 RM3 8.3 12.5 Tiada Bayaran 50 RM2 30% 25 25 46.2 20% 10% 12.5 10 12.5 6 peranan 5 peranan 4 peranan 41.6 36.4 RM1 0% 3 peranan 2 peranan 1 peranan Rajah 4.20: Kesedaran Responden Mengenai Peranan dan Faedah Hutan Bandar Johor Bahru dan Nilai yang Sanggup Dibayar. 4.7.2.2 Hutan Bandar MPJBT Terdapat perbezaan hasil analisis bagi responden yang ditemui di Hutan Bandar MPJBT mengenai peranan dan faedah hutan bandar dengan nilai yang sanggup dibayar. Merujuk kepada Rajah 4.21, responden yang memilih keseluruhan peranan hutan bandar yang dinyatakan oleh pengkaji dalam kajian ini, menyatakan kesangggupan membayar sebanyak RM1 dan RM2. Diikuti RM3 sebanyak 9.09% responden yang sanggup membayar berdasarkan 6 peranan yang telah dipilih. Seterusnya, responden yang memilih 5 peranan hutan bandar menunjukkan 71.4% responden hanya mampu membayar RM1. Diikuti, 14.3% responden yang mampu membayar RM2. Hanya terdapat dua nilai tersebut yang menunjukkan 93 responden hanya memilih 5 sahaja peranan hutan bandar. Sebaliknya, responden yang memilih 4 peranan hutan bandar mempunyai kesanggupan membayar yang rendah berbanding responden yang memilih 5 peranan iaitu sebanyak 35.2% responden sanggup membayar pada nilai RM1 dan 5.8% responden yang sanggup membayar RM5. Namun begitu, terdapat peningkatan peratusan kesanggupan membayar bagi responden yang memilih 3 peranan hutan bandar. Sebanyak 45.1% responden yang memilih 3 peranan hutan bandar sanggup membayar RM1 dan 12% responden sanggup membayar RM2. Sementara itu, seperti yang terdapat pada Rajah 4.21, responden yang memilih 2 peranan hutan bandar mempunyai kesanggupan membayar pada nilai RM1, RM2 dan RM5. Ini mungkin responden berpendapat bahawa hanya beberapa peranan yang terdapat di Hutan Bandar MPJBT yang perlu diberi keutamaan untuk dikenakan bayaran. Bagi responden yang memilih 1 peranan sahaja terdapat perbezaan nilai yang sanggup dibayar iaitu sebanyak 50% responden sanggup membayar pada nilai RM2 dan sebanyak 10% sahaja yang menyatakan kesanggupan membayar RM1 (Rujuk Rajah 4.21). Perbezaan nilai yang sanggup dibayar berdasarkan kepada kefahaman dan kesedaran terhadap peranan hutan bandar adalah kerana responden hanya memberi fokus kepada peranan hutan bandar sebagai sumber aktiviti rekreasi seperti yang telah dijelaskan pada rajah 4.15. Kesimpulannnya, responden yang ditemui di Hutan Bandar MPJBT mempunyai kefahaman dan kesedaran terhadap hutan bandar mempunyai kesanggupan membayar sebanyak RM1 seperti pada Rajah 4.21. Ini kerana, walaupun responden mempunyai pengetahuan mengenai peranan dan faedah hutan bandar, namun ciri-ciri fizikal iaitu tumbuh-tumbuhan semulajadi atau yang ditanam semula masih kurang di Hutan Bandar MPJBT jika dibandingkan dengan Hutan Bandar Johor Bahru. 94 Kesedaran Responden Mengenai Peranan dan Faedah Hutan Bandar (MPJBT) dalam Menentukan Nilai yang Sanggup Dibayar 100% 28.6 80% 36.3 Peratus 14.3 60% 36.3 41.9 40 58.8 RM5 9.09 9.09 RM3 12.9 22.7 40% Tiada Bayaran 27.2 5.8 RM2 50 71.4 RM1 45.1 20% 35.2 27.2 36.4 10 0% 6 peranan 5 peranan 4 peranan 3 peranan 2 peranan 1 peranan Rajah 4.21: Kesedaran Responden Mengenai Peranan dan Faedah Hutan Bandar MPJBT dan Nilai yang Sanggup Dibayar. 4.7.3 Sebab-Sebab Responden Sanggup Membayar Kesanggupan membayar oleh responden bukan sahaja disebabkan oleh kesedaran mereka terhadap peranan dan faedah yang terdapat di Hutan Bandar. Namun begitu, terdapat beberapa sebab lain yang menyebabkan mereka sanggup untuk membayar. Hasil analisis bagi kajian ini menjelaskan sebab-sebab responden sanggup membayar dengan merujuk Rajah 4.22. Secara keseluruhannya, hasil analisis menjelaskan bahawa kesanggupan membayar oleh responden adalah kerana inginkan kemudahan yang berkualiti iaitu 33.1% responden memberi jawapan sedemikian. Ini kerana Hutan Bandar merupakan aset semulajadi penduduk Bandar untuk menjalankan aktiviti rekreasi dan riadah berbanding kemudahan riadah lain yang mahal dan kurang elemen-elemen semulajadi. Rasa tanggungjawab untuk memelihara alam semulajadi mendorong responden untuk sanggup membayar sejumlah wang sekiranya dikenakan bayaran masuk ke hutan Bandar. Bagi Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT, 95 sebanyak 30% dan 26.2% responden sanggup membayar bagi tujuan tersebut. Kesanggupan membayar dikalangan responden disebabakan kurangnya kawasan hijau dikawasan Bandar. Justeru itu hutan bandar merupakan aset kepada penduduk bandar dan perlu dipelihara melalui sumbangan yang berbentuk bayaran masuk. Dalam pada itu sekiranya pihak berkuasa mengenakan bayaran masuk, sebanyak 17.7% responden menyokong usaha pihak berkuasa tempatan. Namun hanya 15.5% responden di Hutan Bandar MPJBT menyokong usaha tersebut berbanding Hutan Bandar Johor Bahru sebanyak 19.5%. Ini kerana, kedudukan yang berbeza lokasi hutan bandar bagi kedua-dua lokasi kajian menunjukkan pentingnya hutan bandar untuk dipelihara terutamanya Hutan Bandar Johor Bahru yang berada dikawasan hampir dengan bandaraya. Walaubagaimanapun, alasan-alasan lain yang mendorong responden untuk membayar sejumlah sebagai bayaran masuk juga diambilkira untuk mengetahu sebab-sebab responden sanggup membayar. Selain sebab-sebab yang terdapat dalam Rajah 4.20, sebab lain yang mendorong kesanggupan membayar oleh responden adalah kerana mengharapkan pihak berkuasa meningkatkan ciri-ciri keselamatan dengan membina penghadang disekitar kawasan tasik dan meningkatkan kebersihan taman. 96 Sebab-sebab Responden Sanggup Membayar 100% 0.4 6.2 0.8 8.9 14.1 13 80% Peratus 17.7 0 2.9 15.5 Saya mampu untuk membayar 15.5 19.5 60% 26.2 28.3 40% 20% 33.1 Lain-lain 30 40 Perlu membayar bagi menggunakan kemudahan yang telah disediakan Sebagai menyokong usaha pihak berkuasa tempatan Rasa Tanggungjaw ab untuk memelihara alam semulajadi Inginkan kemudahan yang berkualiti 27.6 0% Keseluruhan MBJB MPJBT Rajah 4.22: Hasil Analisis Mengenai Sebab-Sebab Responden Sanggup Membayar. 4.7.3.1 Sebab-sebab Responden Sanggup Membayar dan Nilai yang Sanggup Dibayar Kesanggupan membayar atau Willingness to Pay merupakan satu kaedah yang digunakan oleh pengkaji untuk mendapatkan nilai yang sanggup dibayar oleh responden. Kesanggupan membayar dikalangan responden yang ditemui dalam kajian ini disebabkan oleh alasan-alasan tertentu. Berdasarkan kepada alasan-alasan yang diberikan, pengkaji telah megenalpasti nilai yang sanggup dibayar berdasarkan kepada alasan tersebut. Pada Rajah 4.23, menunjukkan sebab-sebab responden sanggup membayar dan nilai yang telah diberikan oleh responden. Di dalam kajian ini, terdapat beberapa sebab yang diberikan oleh pengkaji untuk dipilih oleh responden. Pada Rajah 4.23, terdapat 5 sebab yang dipilih oleh responden dan berdasarkan kepada 5 sebab yang menjadi pilihan responden ini menunjukkan nilai yangsanggup dibayar oleh responden sebanyak RM1 dan RM2 iaitu sebanyak 50%. Peratusan ini juga sama bagi responden yang memilih 4 sebab 97 untuk sanggup membayar. Sebaliknya, responden yang memilih 3 sebab untuk membayar pada nilai RM1 adalah sebanyak 42.8%. Sebanyak 47.3% responden yang memilih 2 sebab hanya sanggup membayar RM1. Bagi responden yang hanya memilih untuk menjawab 1 sebab sahaja dan sanggup membayar RM1 adalah sebanyak 43.4%. Diikuti 45.8% responden yang sanggup membayar RM2 dengan hanya memberikan 1 sebab sahaja. Walaubagaimanapun, terdapat responden yang hanya memilih 1 sebab sahaja sanggup untuk membayar 4.34% untuk nilai RM3 dan RM5 sebanyak 8.7%. Sebab-sebab Responden Sanggup Membayar dan Nilai yang Sanggup Dibayar di Hutan Bandar MBJB 100% 7.14 90% 80% 8.7 4.34 RM5 50 50 70% Peratus 5.3 5.3 50 42.1 45.8 RM3 60% RM2 50% 40% 30% RM1 50 50 5 sebab 4 sebab 20% 42.8 47.3 43.4 3 sebab 2 sebab 1 sebab 10% 0% Rajah 4.23: Sebab-sebab Responden Sanggup Membayar dan Nilai yang Sanggup Dibayar oleh Responden Di Hutan Bandar Johor Bahru Seterusnya, pada Rajah 4.24 , menunjukkan sebab-sebab kesanggupan membayar responden di Hutan Bandar MPJBT dan nilai yang telah dinyatakan oleh responden. Responden yang memilih untuk memberikan 5 sebab sanggup membayar telah menyatakan kesanggupan membayar sebnyak 100% bagi nilai RM5. Seterusnya, responden yang memilih 3 sebab mempunyai kesanggupan membayar sebanyak RM1 iaitu 62.5%. Diikuti 25% responden yang sanggup membayar 98 sebayak RM2 dan sebanyak 12.5% yang sanggup membayar RM3 dengan hanya 3 sebab untuk sanggup membayar. Bagi responden yang memilih untuk menyatakan 2 sebab dan 1 sebab sahaja bagi sebab-sebab untuk sanggup membayar menunjukkan sebanyak 64% dan 59% responden hanya mampu membayar pada nilai RM1. Ini diikuti RM2 iaitu sebanyak 32% dan 31.8% bagi kedua-dua pilihan tersebut. Responden yang memilih hanya 2 sebab sahaja mempunyai kesanggupan membayar RM5 iaitu sebanyak 4% dan 9.09% bagi responden yang hanya memilih 1 sebab untuk sanggup membayar. Sebab-sebab Responden Sanggup Membayar dan Nilai yang Sanggup Dibayar di Hutan Bandar MPJBT 100% 12.5 90% 4 9.09 32 80% 25 31.8 70% RM5 (%) 60% RM3 50% 100 RM2 RM1 40% 30% 62.5 64 3 sebab 2 sebab 59 20% 10% 0% 5 sebab 1 sebab Rajah 4.24: Sebab-sebab Responden Sanggup Membayar dan Nilai yang Sanggup Dibayar oleh Responden Di Hutan Bandar MPJBT 4.7.4 Sebab-Sebab Responden Tidak Sanggup Membayar Sebagaimana yang diketahui umum, Hutan Bandar di Daerah Johor Bahru merupakan kawasan rekreasi awam. Oleh yang demikian, keseluruhan kajian yang merangkumi dua kawasan hutan bandar menunjukkan peratusan yang hampir sama 99 daripada responden yang tidak sanggup membayar kerana Hutan Bandar adalah kawasan rekreasi awam (Rujuk Rajah 4.25). Secara umumnya, Hutan Bandar merupakan sumber alam semulajadi yang mengandungi pelbagai faedah dari segi ekonomi, ekologi dan sosial. Oleh sebab itu, sebanyak 25.7% responden yang tidak sanggup membayar kerana mereka berpendapat Hutan Bandar merupakan sumber semulajadi yang perlu dinikmati secara percuma. Alasan ini paling tinggi bagi responden yang ditemui di Hutan Bandar MPJBT iaitu sebanyak 27% berbanding Hutan Bandar Johor Bahru. Ini kerana, keperluan kawasan tersebut kepada penduduk di Hutan Bandar MPJBT adalah penting kerana, ia merupakan satu-satunya lokasi yang sesuai dan selamat untuk dikunjungi oleh responden yang berkunjung. Sementara itu, Pihak Berkuasa tempatan sama ada Majlis Bandaraya Johor Bahru atau Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah merupakan pihak yang bertanggunjawab mengurus dan menyelenggara keseluruhan kawaan Hutan Bandar. Oleh yang demikian, sebanyak 13.6% dan 17.1% responden yang ditemui di Hutan Bandar MBJB dan Hutan Bandar MPJBT menyatakan ketidaksanggupan mereka membayar kerana Hutan Bandar hanya perlu dibiayai oleh pihak berkuasa tersebut (Rujuk Rajah 4.25). Keseluruhan hasil kajian mendapati terdapat 6.07% responden tidak mampu untuk membuat bayaran jika dikenakan bayaran masuk. Ini mungkin dapat dikaitkan dengan faktor pendapatan dan kekerapan berkunjung ke Hutan Bandar pada setiap minggu. Sementara itu, responden yangditemui juga memberi alasan bahawa bukan tanggungjawab mereka untuk membayar jika dikenakan bayaran. Walaubagaimanapun, peratusan yag berpendapat sedemikian adalah rendah bagi kedua-dua lokasi kajian iaitu 3.3% di Hutan Bandar Johor Bahru dan 5.8% bagi Hutan Bandar MPJBT. 100 Hasil analisis ini juga memperolehi maklumat selain yang terdapat dalam Rajah 4.21 iaitu 6.8% responden di Hutan Bandar Johor Bahru mempunyai alasan lain mengenai ketidaksanggupan mereka untuk membayar. Ini kerana, responden lebih menitikberatkan pandangan mereka terhadap individu berpendapatan rendah. Sebab-Sebab Responden Tidak Sanggup Membayar 100% 3.3 3.3 6.07 14.5 80% 6.8 5.8 6.8 0 0.9 5.4 Lain-lain 17.1 Bukan Tanggungjaw ab saya 11.7 15.4 (%) 60% 25.7 40% 17.1 13.6 24.3 20% 27 31.7 31 32.4 Keseluruhan MBJB MPJBT Tidak Mampu untuk membuat bayaran Saya telah membayar dalam bentuk lain seperti cukai Hutan Bandar sepatutnya dibiayai oleh Pihak Berkuasa Tempatan Sumber semulajadi adalah percuma untuk semua Hutan Bandar adalah kaw asn rekreasi aw am 0% Rajah 4.25: Hasil Analisis Mengenai Sebab-sebab Responden Tidak Sanggup Membayar. 4.8 Perbandingan Min bagi Nilai yang Sanggup Dibayar oleh Responden Di Hutan Bandar Secara purata, nilai yang sanggup dibayar oleh responden yang ditemui sepanjang kajian di kedua-dua hutan bandar menunjukkan kesanggupan responden membayar sebagai bayaran masuk adalah RM1.67. Namun begitu, format soalan yang berbentuk soalan tertutup dan terbuka telah memperoleh nilai min yang berbeza bagi dua set soalan iaitu berkenaan nilai sanggup dibayar oleh responden keatas Hutan Bandar. 101 Nilai purata yang sanggup dibayar oleh reponden yang menjawab soalan terbuka adalah sebanyak RM1.63 dan bagi soalan tertutup adalah sebanyak RM 1.71. Satu hipotesis dibina dengan menyatakan bahawa min nilai yang sanggup dibayar bagi set soalan terbuka tidak berbeza dengan min nilai yang sanggup dibayar bagi soalan tertutup (Rujuk Jadual 4.2). Berdasarkan kepada ujian t, hasil analisis menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar bagi keseluruhan nilai yang diperolehi diantara set soalan terbuka dan set soalan tertutup berbeza secara tidak signifikan (t (119) = .421, p > .05). Ini menunjukkan hipotesis nul diterima dan nilai yang sanggup dibayar diambilkira berdasarkan kepada faktor lain seperti kesesuaian kemudahan hutan Bandar sebagai kawasan riadah yang disediakan kepada responden yang berkunjung (Rujuk Lampiran B). Jadual 4.2: Min dan Nilai (RM) Keseluruhan Nilai yang Sanggup Dibayar oleh Responden Di Hutan Bandar. Soalan Terbuka Nilai Bilangan % RM1 31 RM2 Soalan Tertutup Min Bilangan % 53.4 33 52.4 23 39.7 23 39.7 RM3 1 1.7 3 1.7 RM4 0 0 0 0 RM5 3 5.2 4 5.2 RM6 0 0 0 0 RM7 0 0 0 0 RM8 0 0 0 0 RM9 0 0 0 0 >RM10 0 0 0 0 Jumlah 58 100 63 100 Min (RM) 1.63 1.71 102 Memandangkan kajian yang dilakukan melibatkan dua kawasan Hutan Bandar yang berbeza, analisis turut dilakukan bagi setiap Hutan Bandar. Hasil analisis ujian t bagi Hutan Bandar Johor Bahru mendapati nilai yang sanggup dibayar oleh responden tidak dipengaruhi oleh set soalan terbuka dan set soalan tertutup. Hasil keputusan menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar di antara set soalan terbuka dan set soalan tertutup tidak berbeza secara tidak signifikan (t (61) = .371, p > .05) (Rujuk Lampiran C). Manakala, keputusan ujian t bagi Hutan Bandar MPJBT juga menunjukkan keputusan yang sama iaitu nilai yang sanggup dibayar tidak dipengaruhi oleh jenis set soalan yang disediakan (t (56) = 221, p > .05). Berdasarkan kepada hipotesis yang dibina, hipotesis nul diterima kerana min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan terbuka tidak berbeza dengan min nilai yang sanggup dibayar oleh responden dengan set soalan tertutup bagi Hutan Bandar MPJBT (Rujuk Lampiran D). Sebaliknya, ujian t bagi kedua-dua kawasan kajian juga dilakukan bagi mengetahui samaada terdapat perbezaan min nilai yag sanggup dibayar oleh responden bagi kedua-dua lokasi tersebut. Keputusan menunjukkan, nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT mempunyai perbezaan yang tidak signifikan iaitu (t (119) = .787, p >.05). Hipotesis nu diterima kerana min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi Hutan Bandar Johor tidak berbeza dengan min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi Hutan Bandar MPJBT (Rujuk Lampiran E). Kesimpulannya, ujian t di antara min bagi soalan terbuka dan min bagi soalan tertutup tidak mempengaruhi perbezaan nilai yang sanggup di bayar oleh responden. Ini kerana, kesanggupan membayar oleh pengunjung adalah berdasarkan kepada kemampuan responden. Bagi setiap kawasan Hutan Bandar terdapat daya tarikan dan kelebihan yang tersendiri. Bagi Hutan Bandar Johor Bahru, ciri-ciri alam semulajadi dan kemudahan rekreasi yang pelbagai menjadikan kawasan tersebut mempunyai 103 kepentingan kepada responden. Manakala, Hutan Bandar MPJBT yang lebih khusus kepada aktiviti rekreasi dan masih dalam pembangunan menyebabkan responden masih kurang yakin akan nilai yang sesuai untuk diletakkan sebagai kesanggupan membayar. Jadual 4.3: Nilai (RM) yang Sanggup Dibayar oleh Responden Bagi Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT A) HUTAN BANDAR JOHOR BAHRU Nilai (RM) Soalan Terbuka Bilangan (%) RM1 13 RM2 Soalan Tertutup Min Bilangan (%) 43.3 15 45.5 15 50 14 42.4 RM3 1 3.3 2 6.1 RM4 0 0 0 0 RM5 1 3.3 2 6.1 RM6 0 0 0 0 RM7 0 0 0 0 RM8 0 0 0 0 RM9 0 0 0 0 >RM10 0 0 0 0 Jumlah 30 100 33 100 1.70 Min 1.78 B) HUTAN BANDAR MPJBT Nilai (RM) Soalan Terbuka Bilangan (%) RM1 13 RM2 Soalan Tertutup Min Bilangan (%) 43.3 15 45.5 15 50 14 42.4 RM3 1 3.3 2 6.1 RM4 0 0 0 0 RM5 1 3.3 2 6.1 RM6 0 0 0 0 RM7 0 0 0 0 RM8 0 0 0 0 RM9 0 0 0 0 >RM10 0 0 0 0 Jumlah 30 100 33 100 1.70 Min 1.78 104 4.9 Perkaitan Antara Faktor-Faktor yang Mempengaruhi Nilai yang Sanggup di Bayar Ciri-ciri profil responden telah dibincangkan dan hasil analisis secara deskriptif telah dihasilkan dalam bentuk graf dan jadual. Oleh itu, ujian perkaitan juga telah dilakukan oleh pengkaji bagi mengetahui perkaitan antara profil responden dengan nilai Ringgit Malaysia yang sanggup dibayar dengan menggunakan crosstabulation. 4.9.1 Ujian Perkaitan Bagi Jantina Dan Nilai Yang Sanggup Dibayar. Jadual 4.4 menunjukkan nilai yang sanggup dibayar dikalangan jantina responden terhadap Hutan Bandar sekiranya dikenakan bayaran masuk. Bagi nilai kurang Ringgit Malaysia 2 sebanyak 91% samada responden perempuan atau lelaki yang sanggup membayar dan 9.1% sahaja yang sanggup membayar lebih Ringgit Malaysia 2. Hasil analisis melalui ujian perkaitan antara jantina responden dan nilai yang sanggup dibayar bagi keseluruhan kajian mendapati tidak terdapat hubungan antara jantina responden dengan nilai yang sanggup dibayar. Nilai bagi Pearson Chi-Square bersamaan .567 dengan darjah kebebasan adalah (df) = 1 dan tiada signifikan iaitu (χ2 (1) = .567, p > .05). Hipotesis nul diterima apabila hipotesis yang menyatakan bahawa tidak terdapat hubungan antara lelaki atau perempuan dengan nilai yang sanggup dibayar (Rujuk Lampiran F). Ini dapat disimpulkan bahawa, kesanggupan membayar dikalangan responden antara jantina lelaki dan perempuan tiada kaitan. Ini kerana, Hutan Bandar merupakan kawasan rekreasi yang sesuai dan bebas untuk dikunjungi. Bagi kawasan 105 hutan bandar di daerah Johor yang menjadi lokasi kajian pengkaji, hutan bandar dibangunkan dengan tujuan untuk menyediakan aktiviti rekreasi yang mengekalkan konsep alam semulajadi kepada penduduk bandar. Oleh itu, jantina lelaki ataupun perempuan yang berkunjung tidak mempunyai kaitan dengan nilai yang sanggup dibayar. Jadual 4.4: Pengujian Perkaitan nilai yang sanggup dibayar dengan faktor jantina responden Jantina Lelaki Perempuan Jumlah Nilai yang Sanggup di Bayar Kurang RM2 Lebih RM2 47 6 63 5 110 11 Jumlah 53 68 121 4.9.2 Ujian Perkaitan Bagi Taraf Pendidikan Dan Nilai Yang Sanggup Dibayar Ujian perkaitan ini juga dilakukan keatas taraf pendidikan responden bagi mengetahui samaada terdapat hubungan dengan nilai yang sanggup dibayar. Secara peratusannya, sebanyak 42.1% responden yang tidak mendapat pendidikan hanya sanggup membayar kurang Ringgit Malaysia 2 dan begitu juga dengan responden yang mendapat pendidikan di Universiti. Secara keseluruhan kajian, ujian perkaitan bagi taraf pendidikan dengan nilai yang sanggup dibayar dilakukan untuk mengenalpasti adakah responden yang mendapat pendidikan di universiti dan tidak mendapat pendidikan di universiti mempunyai kaitan dengan nilai yang sanggup di bayar. Keputusan ujian dilakukan mendapati tidak terdapat perkaiatan antara responden yang mendapat pendidikan di universiti atau tidak dengan nilai yang sanggup dibayar. Hasil keputusan ujian adalah 106 (χ2 (1) = .003, p > .05). Ini menunjukkan hipotesis nul diterima dan tiada hubungan bagi taraf pendidikan dengan nilai yang sanggup dibayar (Rujuk Lampiran G). Ini dapat disimpulkan bahawa, taraf pendidikan bukanlah menjadi faktor utama bagi responden untuk menetapkan nilai yang sanggup dibayar oleh mereka. Kebanyakkan responden yang ditemui mendapat pendidikan samaada diperingkat universiti atau sebaliknya. Oleh itu, mereka mungkin akan membuat penilaian terlebih dahulu berkenaan Hutan Bandar yang dikunjungi berdasarkan kepada kemudahan dan persekitaran semulajadi yang disediakan oleh pihak berkuasa. Ini kerana, bagi kedua-dua Hutan Bandar tersebut ditadbirurus oleh pihak yang berkuasa tertentu iaitu Hutan Bandar Johor Bahru dibawah pentadbiran Majlis Bandraya Johor Bahru dan Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah bertanggungjawab bagi kawasan Hutan Bandar MPJBT. Setiap pentadbiran ini bertanggungjawab membiayai dan menyediakan kemudahan kepada pengunjung. Oleh itu, responden beranggapan bahawa menjadi tanggunjawab pihak berkuasa untuk menampung sebarang kos pemuliharaan bagi kawasan Hutan Bandar. Jadual 4.5 : Pengujian Perkaitan nilai yang sanggup dibayar dengan faktor taraf pendidikan responden Taraf Pendidikan Tidak Mendapat Pendidikan di Universiti Mendapat Pendidikan di Universiti Jumlah Nilai yang Sanggup di Bayar Kurang RM2 Lebih RM2 51 5 59 110 6 11 Jumlah 56 65 121 107 4.9.3 Ujian Perkaitan bagi Pendapatan Bulanan dan nilai yang Sanggup Dibayar. Pendapatan bulanan merupakan faktor yang menjadi penentu kepada kesanggupan membayar. Berdasarkan kepada hasil kajian lepas oleh Chen, et.al (2006) hasil kajian yang dilakukan oleh beliau mendapati terdapat hubungan yang positif antara kesanggupan membayar dengan pendapatan responden. Namun begitu itu, bagi kajian ini sebanyak 90% responden hanya mampu untuk membayar pada nilai kurang Ringgit Malaysia 2. Oleh yang demikian, hipotesis yang dibina menyatakan bahawa pendapatan responden mempunyai hubungan dengan nilai yang sanggup dibayar. Keputusan kajian menunjukkan hipotesis nul diterima. Sebaliknya, keputusan kajian ini menyatakan (χ2 (1) = .180, p>.05). Hasil ujian perkaitan bagi keseluruhan kajian, menunjukkan tidak terdapat perkaitan antara pendapatan dengan nilai yang sanggup dibayar oleh responden (Rujuk Lampiran H). Namun begitu, kajian yang dilakukan oleh Tyrvainen et.al (1998) juga menunjukkan bahawa pendapatan tidak dipengaruhi atau tiada kaitan dengan nilai yang sanggup dibayar. Ini menjelaskan bahawa, walaupun responden yang ditemui mempunyai pendapatan yang mencukupi untuk membayar sejumlah wang, namun Hutan Bandar yang lebih dikenali sebagai taman rekreasi awam yang disediakan untuk masyarakat Bandar berkemungkinan kurang sesuai untuk dikenakan bayaran kerana ia akan membebankan golongan yang berpendapatan rendah. Tiada perhubungan antara pendapatan dengan nilai yang sanggup dibayar ini juga adalah kerana kefahaman konsep kesanggupan membayar terhadap isu-isu yang berkaitan alam sekitar masih kurangan dikalangan responden. Responden hanya lebih cenderung memahami peranan Hutan Bandar sebagai kawasan rekreasi (Rujuk Rajah 4.15). 108 Jadual 4.6: Pengujian perkaitan bagi Pendapatan Bulanan dan nilai yang sanggup dibayar Pendapatan Bulanan Kurang RM3,000 Lebih RM3,000 Jumlah 4.10 Nilai yang Sanggup di Bayar Kurang RM2 Lebih RM2 95 10 15 1 110 11 Jumlah 105 16 121 Corak Kunjungan Responden dan Nilai yang Sanggup Di Bayar 4.10.1 Kekerapan Berkunjung dan Nilai yang Sanggup Dibayar Secara keseluruhannya, kekerapan berkunjung oleh responden yang ditemui telah dibincangkan secara deskriptif. Kajian yang dilakukan telah menjurus kepada dua lokasi hutan bandar iaitu Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT dan melihat terdapat perbezaan pada setiap hasil analisis ini. Berdasarkan kepada kajian lepas, terdapat sebilangan pengkaji yang mengetengahkan faktor ini seperti mana yang dibincangkan pada Bab 2. Hasil ujian ANOVA bagi Hutan Bandar Johor Bahru mendapati statistik F = .835 dengan nilai signifikan ialah .531 dan ia lebih besar dari .05. Oleh itu, keputusan ini menunjukkan tidak terdapat perbezaan min nilai yang sanggup dibayar oleh responden mengikut kekerapan berkunjung secara tidak signifikan (F (5,49) = .835, p >.05) (Rujuk Lampiran I). Begitu juga dengan keputusan ujian ANOVA bagi Hutan Bandar MPJBT, apabila keputusan menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar bagi kekerapan setiap responden yang berkunjung tidak berbeza secara tidak signifikan iaitu (F (6,45) = .742, p >.05). Ini bermakna, hipotesis yang dibina diterima (Rujuk Lampiran J). 109 Ini dapat disimpulkan bahawa, kekerapan berkunjung dengan nilai yang sanggup dibayar tidak menunjukkan kesanggupan pengunjung untuk membayar lebih dan kecenderungan untuk tidak membayar adalah lebih tinggi kerana kawasan Hutan Bandar yang lebih dikenali sebagai kawasan rekreasi oleh penduduk sekitar berkemungkinan tidak sesuai untuk dikenakan bayaran. Selain itu, pengetahuan terhadap fungsi dan peranan hutan bandar mungkin rendah dikalangan responden. Selain itu, responden tidak biasa dan kurang memahami mengenai konsep kesanggupan membayar terhadap alam semulajadi. 4.10.2 Jarak kediaman Responden dan Nilai yang Sanggup Dibayar Secara perbandinagan, ujian ANOVA telah dilakukan keatas jarak kediaman dengan Hutan Bandar dan nilai yang sanggup dibayar yang meliputi dua lokasi kajian. Secara teorinya, jarak yang dekat akan mempengaruhi nilai yang sanggup dibayar iaitu hampir dengan lokasi Hutan Bandar maka nilai akan menjadi lebih resndah. Oleh itu, lokasi yang pertama, hipotesis menyatakan bahawa, min nilai yang sanggup dibayar oleh responden berbeza dengan jarak antara kediaman dengan Hutan Bandar Johor Bahru. Hasil ujian ANOVA mendapati satistik F= 1.201 dengan nilai signifikan ialah .317 dan ia lebih besar dari .05. Keputusan ini menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar bagi jarak kediaman dan Hutan Bandar bagi setiap responden yang berkunjung tidak berbeza secara tidak signifikan (F(3,59) = 1.201, p >.05) (Rujuk Lampiran K). Begitu juga dengan hasil ujian ANOVA bagi lokasi kajian Hutan Bandar MPJBT. Hasil Ujian ANOVA bagi Hutan Bandar MPJBT menunjukkan keputusan bahawa min nilai yang sanggup dibayar bagi jarak kediaman dan Hutan Bandar bagi setiap responden tidak berbeza secara tidak signifikan (F (2,55) = .189, p > .05) (Rujuk Lampiran L). 110 Kesimpulan kepada analisis ini adalah nilai yang sanggup dibayar oleh responden yang mempunyai jarak yang berbeza tidak menentukan nilai yang sanggup dibayar bagi setiap responden. Ini kerana, kawasan rekreasi Hutan Bandar disediakan sebagai kemudahan kepada penduduk sekitar. Oleh itu, samada responden berada pada jarak yang lebih jauh atau hampir dengan kawasan tersebut tidak menunjukkan nilai yang berbeza. Sebaliknya, responden mungkin berpendapat bahawa Hutan Bandar disediakan untuk kepentingan rekreasi mereka dan responden mungkin meletakkan tanggungjawab pihak berkuasa dalam membiayai sebarang kos pemuliharaan atau penyelenggaraan. 4.10.3 Bilangan Ahli yang berkunjung dan Nilai yang Sanggup Dibayar Secara kebiasaannya, kunjungan responden ke Hutan Bandar atau mana-mana kawasan rekreasi akan bersama-sama teman ataupun ahli keluarga. Hipotesis menyatakan bahawa bilangan ahli yang berkunjung ke Hutan Bandar akan meningkatkan nilai yang sanggup dibayar oleh responden. Bagi Hutan Bandar Johor Bahru, nilai yang sanggup dibayar dengan bilangan ahli yang berkunjung juga menunjukkan perbezaan yang tidak signifikan. Hasil ujian ANOVA, menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar bagi bilangan ahli yang berkunjung bersama responden tidak berbeza secara tidak signifikan iaitu F (5,57) = 1.478, p > .05). Sebaliknya, Hutan Bandar MPJBT pula menunjukkan hasi ujian ANOVA yang berbeza. Satistik F = 2.622 dengan nilai signifikan ialah .035 dan ia lebih kecil dari .05. Keputusan ini menunjukkan terdapat perbezaan min nilai yang sanggup dibayar mengikut bilangan ahli yang berkunjung secara signifikan (F(5,52) = 2.622, p < .05) (Rujuk Lampiran M dan N). 111 Bilangan ahli yang berkunjung secara keseluruhan kajian tidak menunjukkan sebarang hubungan dan begitu juga dengan Hutan Bandar Johor Bahru. Sebaliknya, Hutan Bandar MPJBT menunjukkan terdapat hubungan perbezaan min bagi nilai yang sanggup dibayar dengan bilanagan ahli yang berbeza. Ini kerana, kunjungan responden ke Hutan Bandar disertai dengan ahli keluarga atau bersama rakan-rakan untuk pelbagai aktivti. Oleh itu, setiap responden mempunyai kecenderungan untuk mengambikira bilangan ahli yang berkunjung sebelum menetapkan nilai yang sanggup dibayar. 4.10.4 Tempoh Masa berada di Hutan Bandar dan Nilai yang Sanggup Dibayar Setiap responden yang berkunjung ke Hutan Bandar dengan tujuan berekreasi akan berada pada satu tempoh masa yang dikehendaki berdasarkan kepada aktivti yang dapat mereka lakukan. Oleh itu, hipotesis menyatakan bahawa responden yang berada pada tempoh masa yang lebih lama akan berkecenderungan untuk membayar lebih tinggi. Kajian yang melibatkan dua kawasan Hutan Bandar menunjukkan hipotesis nul diterima iaitu di Hutan Bandar Johor Bahru, keputusan menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar oleh responden tidak berbeza dengan tempoh masa responden di Hutan Bandar Johor Bahru (F(3,59) = 1.479, p>.05) (Rujuk Lampiran O). Begitu juga dengan hasil analisis bagi Hutan Bandar MPJBT, tidak terdapat perbezaan min nilai yang sanggup dibayar mengikut tempoh masa semasa berada di Hutan Bandar MPJBT secara tidak signifikan (F(3,54) = .594, p>.05) (Rujuk Lampiran P). Kesimpulannya, tempoh masa dan nilai yang sanggup dibayar oleh responden tidak mempunyai hubungan. Ini disebabkan oleh masa berada di Hutan Bandar di manfaatkan sepenuhnya untuk menjalankan aktiviti dan menggunakan kemudahan 112 yang disediakan serta menikmati keindahan kawaan sekitar. Oleh itu, faktor masa tidak diutamakan dalam menetapkan nilai yang sanggup dibayar sebaliknya kegunaan dan kepentingan hutan bandar kepada responden diutamakan. 4.11 Kesimpulan Keseluruhan analisis bagi kajian dilakukan bagi menjawab persoalan kajian dan objektif yang telah dibentuk. Pengujian keatas beberapa pembolehubah telah menunjukkan keputusan kajian mengenai nilai yang sanggup dibayar oleh responden dan perbezaan nilai purata bagi format soalan yang digunakan serta perbezaan nilai bagi Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT yang sanggup dibayar oleh responden. Faktor-faktor yang menyumbang kepada kesanggupan telah diuji dan secara keseluruhannya tidak menunjukkan hubungan dan terdapat perbezaan keputusan dengan beberapa kajian yang pernah dilakukan sebelum ini. BAB 5 RUMUSAN DAN CADANGAN 5.1 Pengenalan Setelah melalui pelbagai fasa atau peringkat kajian, bab ini merupakan bahagian terakhir yang akan menjelaskan cadangan dan rumusan kajian. Rumusan kajian adalah meliputi hasil penemuan kajian yang telah diperolehi hasil daripada persoalan yang telah dijawab. Rumusan kajian merangkumi hasil analisis yang diperolehi berkenaan kesanggupan membayar dan faktor-faktor yang mempengaruhi kesanggupan membayar. Selain itu, kesedaran dan tahap pengetahuan mengenai peranan dan faedah hutan bandar juga perlu dirumuskan sebagai membantu kefahaman pembaca terhadap kesanggupan membayar. Cadangan kajian akan memberikan tumpuan secara keseluruhan kajian yang merangkumi Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT mengenai kesanggupan membayar dikalangan responden. Beberapa cadangan yang bersesuaian akan diutarakan supaya dapat meningkatkan kefahaman mengenai kesanggupa membayar terhadap hutan bandar supaya menghargai peranan Hutan Bandar bukan 114 sahaja khusus untuk peranan tertentu malah meliputi keseluruhan peranan hutan bandar. 5.2 Rumusan Kajian Di dalam kajian ini, hasil kajian telah diperbincangkan secara terperinci pada bab 4 bagi kajian ini. Rumusan kajian akan meliputi keseluruhan maklumat dan keputusan analisis kajian yang telah diperolehi. 5.2.1 Kaedah Contingent Valuation Method (CVM) Kaedah Contingent Valuation Method (CVM) merupakan satu kaedah yang begitu unik untuk digunakan bagi membolehkan pengkaji memperolehi maklumat berkenaan nilai bagi barangan bukan pasaran seperti sumber-sumber dikawasan lindungan (Zaiton Samdin, 2008). Kaedah yang mana memerlukan pengguna atau pengunjung sesebuah kawasan seperti hutan bandar untuk menyatakan nilai yang sanggup dibayar bagi membolehkan pengkaji mendapat nilai tertentu berdasarkan kepada maklumat yang disediakan. Menjadikan kajian yang dilakukan lebih menarik, kepelbagaian corak soalan telah dipilih dan digunakan bagi mengetahui samada ianya mempengaruhi nilai yang sanggup dibayar oleh pengunjung. Hasil analisis yang dilakukan dengan merujuk Lampiran. Didapati tidak terdapat perbezaan nilai antara jenis soalan yang digunakan. Ini dapat disimpulkan bahawa, bentuk soalan bukan satu alat penentu kepada nilai yang sanggup dibayar, sebaliknya adalah kefahaman pengunjung 115 terhadap konsep dan kaedah Contingent Valuation Method (CVM) serta peranan hutan bandar kepada kehidupan manusia secara keseluruhannya. 5.2.2 Kesanggupan Membayar di kalangan Responden Kajian terhadap isu-isu yang berkaitan dengan pemuliharaan alam semulajadi dengan menggunakan kaedah kajian secara penilaian hipotetikal iaitu meminta orang ramai menyatakan kesanggupan mereka membayar berasaskan sesuatu senario dan gambaran tentang perkhidmatan alam sekitar berkenaan. Kajian yang melibatkan kawasan rekreasi awam hutan bandar telah menunjukkan tindakbalas yang positif apabila 60% responden yang ditemui menunjukkan kesanggupan membayar untuk nilai tertentu sekiranya dikenakan sebarang bayaran masuk bagi tujuan penyelenggaraan kawasan hutan bandar. Secara keseluruhannya, nilai purata yang sanggup dibayar oleh responden yang ditemui adalah sebanyak RM1.67 sahaja. Namun begitu, bagi kedua-dua lokasi kajian iaitu Hutan Bandar Johor Bahru memperolehi nilai kesanggupan membayar sebanyak RM1.70 berbanding RM1.65 bagi Hutan Bandar MPJBT. Berdasarkan kepada hasil maklumat yang diperolehi melalui soalselidik yang diedarkan pada kedua-dua lokasi tersebut, hanya 58% responden sanggup membayar untuk Hutan Bandar MPJBT berbanding 63% bagi Hutan Bandar MPJBT. Ini menjelaskan bahawa, kefahaman pengunjung terhadap isu-isu pemuliharaan alam semulajadi bukan menjadi keutamaan kepada pengunjung dalam menentukan nilai yang sanggup dibayar, sebaliknya kepentingan rekreasi yang diperlukan. Namun begitu, kesanggupan membayar dikalangan responden yang ditemui menunjukkan keprihatinan terhadap pentingnya kawasan rekreasi yang 116 berkonsepkan alam semulajadi seperti yang telah dilaksanakan oleh Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT. Walaubagaimanapun, pembangunan keseluruhan Hutan Bandar yang terdapat di daerah Johor Bahru lebih menjurus kepada konsep rekreasi untuk keluarga. Oleh itu, konsep kesanggupan membayar atau willingness to pay (WTP) yang diketengahkan oleh pengkaji dalam kajian ini memberikan keputusan kesanggupan membayar dari kalangan responden yang berbeza dengan kajian-kajian lepas yang banyak dilakukan dibarat apabila dikaitkan dengan faktor-faktor yang mempengaruhi kesanggupan membayar. 5.2.3 Faktor-Faktor Yang Mempengaruhi Nilai Yang Sanggup Di Bayar Secara keseluruhannya, beberapa ujian perkaitan antara profil pengunjung dan kesanggupan membayar menunjukkan bahawa tiada hubungan yang wujud. Selain itu, ciri-ciri profil pengunjung dalam kajian ini penting untuk diketahui dan juga telah diuji hubungan dengan kesanggupan membayar. Sebagaimana keputusan yang telah diperolehi mengenai hubungan faktorfaktor profil dan kesanggupan membayar yang tidak menunjukkan perkaitan boleh dirumuskan bahawa maklumat yang diperolehi oleh pengkaji untuk dianalisis adalah terhad dan responden kurang memahami mengenai persoalan berkenaan bayaran terhadap sesuatu isu yang dikaitkan dengan alam semulajadi. Kesanggupan membayar juga cuba dikaitkan dengan beberapa faktor lain yang melibatkan corak kunjungan pengunjung dan menunjukkan hasil keputusan yang berbeza. Analisis tersebut menunjukkan hanya bilangan ahli yang berkunjung 117 menunjukkan hubungan dengan nilai yang sanggup dibayar. Ini bersesuaian dengan hutan bandar yang dibangunkan untuk kemudahan aktiviti bagi pengunjung yang berkeluarga ataupun berkumpulan. Oleh itu, setiap bayaran yang sanggup dibuat akan dinilai dengan bilangan ahli yang berkunjung kerana ianya melibatkan kos perbelanjaan bagi sesebuah isirumah ataupun kumpulan yang berkunjung. Bagi faktor-faktor lain yang di analisis tidak menunjukkan hubungan kepada nilai yang sanggup dibayar. 5.2.4 Kesedaran Terhadap Hutan Bandar di Kalangan Responden Pengetahuan dan kesedaran terhadap peranan hutan bandar amat penting dalam mengetahui kesanggupan membayar dikalangan pengunjung. Rumusan kepada kajian ini melibatkan dua lokasi Hutan Bandar iaitu Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT. Bagi kedua-dua lokasi ini, menjelaskan bahawa pengetahuan responden terhadap peranan Hutan Bandar hanya tertumpu kepada peranan sebagai aktivti rekreasi dan pemuliharaan alam semulajadi. Secara fizikalnya, kawasan hutan dan kawasan hijau yang terdapat di negara ini terutamanya di Daerah Johor dibangunkan dan dikekalkan dengan tujuan rekreasi, pelancongan dan pemuliharaan alam semulajadi. Namun begitu, tujuan untuk pembangunan rekreasi merupakan tujuan utama kerana setiap pembangunan yang dirancang akan mewajibkan penyediaan kawasan lapang dan rekreasi bagi menyediakan kemudahan rekreasi dan memelihara alam semulajadi. Walaubagaimanapun, aktiviti rekreasi juga dapat memberikan kesan kepada pengunjung yang berkunjung. Menurut Kaplan et. al (1989), persekitaran alam semulajadi dapat memberi kesan yang baik kepada kesihatan mental berbanding aktiviti bercorak indoor dan persekitaran bandar. Kajian yang dilakukan oleh Grahn 118 (1997) mendapati kanak-kanak yang bermain dalam persekitaran semulajadi mempunyai tahap kesihatan yang baik dan keupayaan fizikal yang baik berbanding kanak-kanak yang hanya berada pada persekitaran yang bukan semulajadi. (Lisa Hornsten, et. al, 2000). 5.2.5 Ketidaksanggupan Membayar di Kalangan Responden. Perbincangan mengenai kesanggupan membayar bukan sahaja tertumpu kepada kesanggupan membayar dikalangan responden, sebaliknya pengkaji telah membincagkan hasil analisis mengenai ketidaksanggupan membayar seperti yang terdapat dalam Jadual 4.4. Disimpulkan bahawa, ketidaksanggupan membayar bukan disebabkan ketidakmampuan untuk membayar kerana faktor pendapatan bulanan sebaliknya terdapat pendapat lain yang menyebabkan responden tidak sanggup membayar. Sebagaimana yang telah dibincangkan pada bab 3 mengenai lokasi kajian Hutan Bandar yang merangkumi dua lokasi Hutan Bandar di Daerah Johor Bahru iaitu Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT objektif pembangunan bagi kedua-dua lokasi ini adalah untuk menyediakan kemudahan rekreasi kepada penduduk dan adalah kurang sesuai jika bayaran dikenakan. Oleh itu, ketidaksanggupan membayar oleh responden bukan satu masalah untuk kajian ini tetapi memberi maklumat kepada pengkaji bagi mengetahui dan memahami tahap kefahaman dan penerimaan konsep kesanggupan membayar atau willingness to pay (WTP) untuk tujuan memelihara alam semulajadi dikalangan responden yang ditemui. 119 5.3 Cadangan Kajian Sepanjang kajian ini dilakukan, pelbagai maklumat yang diperolehi oleh pengkaji melalui borang soalselidik yang telah diedarkan dan pemerhatian serta pembacaan hasil kajian lepas. Cadangan–cadangan yang boleh diketengahkan adalah seperti berikut: 5.3.1 i. Pihak Berkuasa Tempatan Pengkaji mencadangkan supaya bayaran hanya dikenakan bagi beberapa kemudahahan yang memerlukan kos penyelenggaraan yang tinggi supaya kemudahan dan persekitaran lebih terjamin. Bagi Hutan Bandar Johor Bahru, walaupun bayaran disediakan bagi kemudahan tertentu namun terdapat persekitaran yang kurang memuaskan pada sesetengah kemudahan yang disediakan seperti kawasan chalet yang perlu diberi perhatian. ii. Bagi Hutan Bandar MPJBT, berdasarkan kepada temubual bersemuka dengan responden, pengunjung berpendapat bahawa bayaran hanya perlu dikenakan untuk kenderaan sahaja. Ini bagi menjamin keselamatan pengunjung yang beriadah disekitar kawasan tersebut. iii. Pihak berkuasa bagi kedua-dua Hutan Bandar di Daerah Johor Bahru perlulah menjalankan pelbagai aktiviti kesedaran terhadap alam semulajadi terutamanya mengenai isu alam sekitar yang memerlukan komitmen dan kerjasama pengunjung. iv. Pihak berkuasa juga boleh mengaplikasikan kaedah Contingent Valuation Method (CVM) pada masa depan supaya masyarakat terutamanya pengunjung mengetahui akan tujuan konsep ini digunakan dalam isu-isu alam sekitar. 120 5.3.2 Penggunaan Kaedah Contingent Valuation Method (CVM) Kajian yang dibuat oleh pengkaji dengan menggunakan kaedah Contingent Valuation Method (CVM) masih memerlukan penambahbaikan dari segi rekebentuk soalselidik, kaedah persampelan, maklumat yang hendak disampaikan kepada responden mengenai isu yang hendak diselesaikan dan konsep willingness to pay (WTP) serta mekanisma bayaran yang hendak digunakan. Hal ini diakui oleh Mitchel et.al (1989), yang mengatakan bahawa terdapat banyak kekangan yang timbul dalam sepanjang proses kajian semasa menggunakan kaedah ini iaitu dari segi penentuan sampel, rekabentuk soalselidik, maklumat yang perlu disediakan kepada responden dan mekanisma bayaran yang hendak digunakan bagi mengumpul maklumat. Sebagaimana kajian yang dilakukan di kalangan masyarakat di China, kebanyakkan responden kurang mahir akan konsep yang cuba digunakan oleh pengkaji. Sekiranya kajian seterusnya dilakukan oleh pengkaji yang melibatkan kaedah Contingent Valuation Method (CVM) aspek-aspek yang dinyatakan perlu diberi perhatian. Berdasarkan kepada pengalaman kajian yang dilakukan oleh pengkaji, soalan yang tepat dan ringkas menjadi pilihan responden. Oleh itu, pada masa akan datang, instrumen kajian iaitu soalselidik perlulah ringkas dan padat dengan soalansoalan yang benar-benar berkaitan dengan isu yang hendak diselesaikan. Selain itu, untuk kajian seterusnya perlu memperincikan terlebih dahulu format-format soalan yang hendak digunakan dan hanya maklumat yang tepat serta ringkas sahaja 121 5.4 Batasan Kajian Sepanjang tempoh menyiapkan kajian ini, terdapat halangan-halangan yang perlu dilalui bagi memastikan kajian ini menjawab persoalan kajian dan mencapai objektif kajian. Terdapat beberapa halangan yang dihadapi sepanjang kajian ini berlangsung. 5.4.1 Rekabentuk Borang Soalselidik Sebelum kajian dilakukan, borang soalselidik perlu disediakan bagi memperolehi maklumat berkenaan kesanggupan responden yang berkunjung ke Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT. Rekabentuk soalselidik memerlukan penelitian yang khusus kerana kajian yang dilakukan melibatkan dua lokasi kajian yang mempunyai ciri-ciri berbeza. Oleh itu, format bagi mendapatkan maklumat mengenai kesanggupan membayar perlu diteliti kesesuaian bagi mengumpul maklumat. 5.4.2 Kurang Maklumat Dalam kajian ini, kesukaran untuk mendapatkan maklumat jumlah pengunjung yang berkunjung ke Hutan Bandar menjadi kekangan kepada pengkaji. Ini kerana, pihak berkuasa tempatan yang mengurus kawasan hutan bandar tidak mempunyai rekod berkenaan jumlah pengunjung secara rasmi. Hal ini memberi kesan kepada cara pensampelan yang perlu ditentukan oleh pengkaji. 122 5.4.3 Masa dan Jarak Masa merupakan perkara penting yang perlu diambilkira supaya tidak menganggu jadual perjalanan kajian yang telah dirancang. Memandangkan kawasan kajian yang dilakukan berada pada jarak lokasi yang berbeza, pengkaji perlu membahagikan masa sebaik mungkin supaya maklumat yang diperlukan dari responden mencukupi seperti mana yang telah dirancang pada peringkat awal kajian. 5.4.4 Nilai Membayar yang Rendah Kesukaran memperolehi nilai kesanggupan membayar yang tinggi dikalangan responden yang ditemui menyebabkan data yang diperolehi menjadi lemah apabila diuji. Ini menyebabkan pembolehubah yang perlu diuji tidak dapat diuji bagi mengetahui perkaitan dengan penetapan nilai yang sanggup dibayar oleh responden. 5.5 Rumusan Rumusan pada keseluruhan kajian ini menunjukkan bahawa kajian yang dilakukan telah menjawab persoalan kajian iaitu bagi mengetahui nilai yang sanggup dibayar dan persoalan kajian yang lain. Hasil kajian menunjukkan nilai yang diberikan adalah rendah bagi kedua-dua lokasi kajian yang telah dipilih. Walaubagaimanapun, semua keputusan telah dibincangkan pada setiap keputusan analisis yang diperolehi. Selain itu, cadangan yang dikemukakan mungkin dapat meningkatkan kualiti hutan bandar dan mendidik pengunjung tentang kepentingan dan faedah hutan bandar serta manfaat yang diperolehi hasil daripada sumbangan 123 yang sanggup diberikan oleh pengunjung. Akhir sekali, kajian yang dilakukan oleh pengkaji akan membantu pengkaji akan datang untuk menggunakan kaedah yang sama dengan mekanisma bayaran yang berbeza supaya memperoleh kepelbagaian dalam keputusan kajian. 124 RUJUKAN Abdul Hamid Mar Iman dan Mohd Shahwahid Othman. (2005). Penilaian sumber dan Hartanah Hutan. (1st ed). Skudai. Universiti Teknologi Malaysia. Amirnejad, H., Kalillian.,S., Assareh., M.H and Ahmadian., M. (2006). Estimating the existence value of north forests of Iran by using a contingent valuation method.Ecological Economic. 58 (-), 665-675. Beckett, K.P., Freer. S.P. and Taylor. G. (2000). Effective tree species special for local air quality management. Journal of Arboriculture. 26 (-) 12-19. Blomquist, G., C. and Whitehead, J.,C. (1998). Resources quality information and validity of willingness to pay in contingent valuation. Resources and Energy Economics. 20 (2), 179-196. Bowman, T., Thompson, J., and Colletti, J. (2009). Valuation of open space and conservation features in residential subdivisions. Journal of Environmental Management. 90 (1), 321-330. Bowker, J.M., Cordell, H.K., and Johson, C.Y. (1999). User fees for recreation service on public lands: A National assessment. Journal of Park and Recreation. administrations. 17 (3), 1-14. Brown, I.K. (2007). Wisconsin Statewide Urban Forest Assessment: development and Implementation. Masters. Thesis. University of Wisconsin, Wisconsin. Chee Tong Yew (1989). Urban Forestry In Peninsular Malaysia. Asean Seminar on Urban Forestry. 6-8 November. Singapore. 10. 125 Chen, W.Y., and Jim., Y.C. (2006). Recreation-amenity use and contingent valuation Of urban greenspacesin Guangzhou China. Landscape and Urban Planning. 75(1), 81-96. Dwyer, J.F., Nowak.D.J., and Noble. M.H. (2003). Sustaining Urban Forest. Journal of Arboriculture. 29 (1), 49-55. Garispanduan/Piawaiaan Perancangan Kawasan Tanah Lapang & Rekreasi. April 20, 1999). Jabatan Perancang Bandar & Desa. Kuala Lumpur. Hamid, Abdul, M.I. (1998). Hutan: Pengurusan dan Penilaian. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka Haver, R.J. (2005). Urban Forestry and Forestry capacity: defining capacity and model of capacity building. University of Minnesto. Doctoral. Dessertation. Saint Paul Minnesto. Hornsten, L., and Fredman, P. (2000). On distance to recreational forest in Sweden. Landscape and Urban Planning. 51 (1), 1-10. Iran Herman (2004). Statistik dan Analisis Data Sains Sosial. Kedah. Penerbitan Ustara. Jabatan Landskap (2004). Taman Rekreasi Hutan Bandar. Unpublished note. Majlis Bandaraya Johor Bahru. Jabatan Landskap (2007). Cadangan Hutan Bandar Mutiara Rini. Unpublished note. Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah. Justice, C.L. (1986). The Concept of The Urban Forest as applied to Kuala Lumpur, Malaysia. Journal of Arboriculture. 12 (7), 178-181. 126 Kane,B., Amherst and Kirwan. J. (2006, February). Value, Benefits and Costs of Urban trees. Virgina Cooperative Extension. Retrieved February 11, 2009, from mhtm:file.//G:\0502\ Value, Benefits and Costs of Urban trees.mht. Kaplan, R., and Kaplan., S. (1989). The Experience of Nature: A Psychological Perspective. Cambridge University. Cambridge Press. Konijnenjidk, C.C., Ricard. R.M., Kenny., A. and Randrup., T.B. (2006).Defining Urban Forestry- a comparative perspective of North America & Europe. Urban Forestry & Urban Greening 4 (2), 93-103. Kuo, F.E., Bacaicoa. M. and Sullivan. W.C. (1998). Transforming inner-city neighbourhood: trees, sense of safety and preferences. Environment & Behaviour 30 (2), 28-59. Lee Siow Yin (1998). Keberkesanan pokok dalam mengawal bunyi bising. Masters. Thesis. Universiti Teknologi Malaysia. Skudai. Majlis Bandaraya Johor Bahru (t.t). Latarbelakang Johor Bahru, dicapai pada April 4, 2009, from http://www.mbjb.gov.my/background Mohd Azamrul Harun (2007). Kesanggupan Pengunjung Membayar untuk aktivti dan Menyumbang kepada tabung pemuliharaan Di Taman Negara EndauRompin. Masters. Thesis. Universiti Teknologi Malaysia. Skudai. Moller, G., H. (1997). The Pinchot Institute: Toward Managing our Urban Forest Resources. Journal of Arboriculture. 3 (1), 181-183 More, T and Stevens, T (2000). Do user fees exclude low-income people from resources-based recreations?. Journal of people from Research. 32 (3), 341 357. Millar, R.W. (1997). Urban Forestry: planning and managing urban greespaces (2nd ed). New York. Prentice Hall. 127 Miller, R.W. (1988). Urban Forestry: planning and managing urban greespaces (2nd ed).Prentice Hall. Englewood cliffs. Mc Connell, K.E. (1985). The economic of outdoor recreation. Amsterdam. The Netherland: Elsevier Science. Ombo Satjapradja (1989). The Role of Urban Forest in the Saptial Arrangement. . Asean Seminar on Urban Forestry. 6-8 November. Singapore. 1-2. Pradeep Cgaudry (2006). Valuing recreational benefit of urban forestry- A cases study of Chandigarh (India City). Ph.D. Thesis. Forest Research Imstitute, India. Rancangan Tempatan Daerah Johor Bahru, 2020 (laporan pelaksanaan) Pengurusan & Pelaksanaan. (2005). Majlis Bandaraya Johor Bahru. Sabitha Marican (2006). Kaedah Penyelidikan Sains Sosial. (2nd ed). Selangor. Prentice Hall. Scott, K.L., Simpson, and McPherson. E.G. (1999). Effects of tree cover on parking lot microclimate and vehicle emission. Journal of Arboriculture. 25 (-) 129 142. Strenger, A. Harou., B., and Navrud., S. (2009). Valuing environment goods and service derived from the forest. Journal of Forest Economic. 15 (1-2), 1-14. Teal and Loomis (2000). ‘Effects of gender and parental status on the economic valuation of increasing wetlands, reducing wildlife contamination and increasing salmon populations’. Society & Natural Resources 13(1), m.s. 114. Tyrvainen, L. and Vaananen., H. (1998). The Economic value of Urban Forest amenities.Landscape and Urban Planning. 43( - ), 105-118. 128 Tyrvainen, L. (2001). Economic Valuation of urban forest benefits in Findland. Journal of Environment Management. 62 ( - ), 75-92. Wolf, K.L (1998, November). Urban Forest Value: Economic of trees in Cities. Center for Urban Horticulture. Retrieved April 29, 2009, from http://www.cfr.washington.edu/Research/factSheets/29-UrbEconBen.pdf Zaiton Samdin (2008). Willingness To Payin Taman Negara: a contingent valuation Method. Journal of Economic and Management. 2 (1), 81-94. Zakariya, A. (1990). Urban Forestry in Malaysia: current and future. IUFRO XIX World Congress. 5-11 August. Montreal, Canada. 228-235. LAMPIRAN LAMPIRAN A SOAL SELIDIK PENGENALAN: Kajian ini dikendalikan oleh Universiti Teknologi Malaysia. Ini adalah latihan akademik untuk penganugerahan Sarjana Sains Perancangan-Pengurusan Sumberjaya dan Alam Sekitar. Objektif utama kajian ini adalah untuk mengkaji kesanggupan pengunjung untuk membayar sejumlah wang sebagai bayaran masuk di Taman Rekreasi Awam Hutan Bandar. Kami amat menghargai sekiranya anda dapat meluangkan masa untuk mengisi borang kajiselidik ini. Maklumat kajian ini hanya untuk rujukan pengkaji atau tujuan pembelajaran sahaja. Oleh itu, semua maklumat yang diberikan adalah sulit dan hanya digunakan untuk tujuan kajian. Pengkaji: Nor Hayati Binti Salleh Sarjana Sains (Perancangan-Pengurusan Sumberjaya & Alam Sekitar) MB071093 Universiti Teknologi Malaysia Skudai, Johor Darul Takzim SET 1 (MBJB) BAHAGIAN A: PROFIL PENGUNJUNG Arahan: Sila tandakan ( / ) jawapan yang sesuai. 1. Jantina: Lelaki Perempuan 4. Taraf Pendidikan: 2. Umur: _____ Tiada pendidikan formal Sekolah Rendah (UPSR) Sekolah Menengah (PMR/SPM/STPM) 3. Pendapatan Bulanan:) Kurang RM1,000 RM1,000 – RM2,000 RM2,001 – RM3,000 RM3,001 – RM4,000 RM4,001 – RM5,000 RM5,001 – RM6,000 RM6,001 – RM7,000 RM7,001 – RM8,000 RM8,001 – RM9,000 RM9001 – RM10,000 Lebih RM10,000 Diploma Ijazah Sarjana Doktor Falsafah 5. Pekerjaan: Profesional (jurutera, pensyarah & lain-lain) Pengurusan (pengurus) Perkeranian (kerani dan setiausaha) Ahli perniagaan Pesara Tidak bekerja Pelajar Lain-lain (nyatakan):______________ BAHAGIAN B: CORAK PENGGUNAAN PENGUNJUNG Arahan: Sila tandakan ( / ) diruangan berkenaan. Sila pilih satu jawapan sahaja. 1. Adakah ini kali pertama anda berkunjung? Ya Tidak 2. Berapa kerapkah anda mengunjungi Hutan Bandar? Setiap hari 3 kali seminggu 2 kali seminggu 1 kali seminggu ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------3 kali sebulan 2 kali sebulan Kurang 1 kali sebulan 3. Apakah pengangkutan yang anda guna untuk ke kawasan Hutan Bandar? Berjalan kaki Basikal Motosikal Kereta Teksi Bas Lain-lain(nyatakan): ------------ ----------4. Berapakah jarak antara kediaman anda dan kawasan Hutan Bandar ? ______km 5. Bilakah anda mengunjungi Hari Biasa Hari Minggu (Sabtu & Ahad) Hutan Bandar? Pagi 6. Pada kebiasaannya, pada waktu bila anda berkunjung? Tengahari Petang 7. Bersama siapakah anda berkunjung? Ahli Keluarga Kawan-kawan Rakan sekerja Sendirian Lain-lain:(nyatakan) 8. Berapa ahli kumpulan anda yang berkunjung? Tiada 2 orang 3 orang 4 orang 5 orang Lebih 6 orang 9. Berapa lama anda berada di Hutan Bandar? Kurang15minit 15minit – 30minit 30minit - 1jam 1jam 30 minit – 2jam Lebih 2jam SET 1 (MBJB) 10. Dengan mengikut KEUTAMAAN anda, pilih sebab anda berkunjung ke Hutan Bandar? Nyatakan keutamaan berdasarkan skala 1 hingga 7 iaitu (1 paling utama .................. 7 kurang utama). Menikmati pemandangan dari menara tinjau Dapat bertemu dengan rakan-rakan Kawasan rekreasi yang bersih dan selamat Jalankan aktiviti seperti berjoging,refleksiolog Membawa anak-anak bermain di laman permainan Lain-lain (nyatakan) :---------------- Beristirehat dan bersiar-siar disekitar taman rekreasi BAHAGIAN C: KESEDARAN PENGUNJUNG Arahan: Sila tandakan ( / ) diruangan berkenaan. 1. Pada pendapat anda, apakah peranan dan faedah hutan bandar? (Anda boleh pilih lebih dari 1 jawapan). Pemeliharaan alam semulajadi Membekalkan oksigen Mengekalkan kepelbagaian spesis tumbuhan hijau dan bunga Aktiviti penyelidikan Mengawal suhu kawasan sekitar Sumber aktiviti rekreasi BAHAGIAN D: KESANGGUPAN MEMBAYAR OLEH PENGUNJUNG Arahan: Sila tandakan ( / ) diruangan berkenaan. 1. Sejumlah wang telah dibelanjakan oleh Majlis Bandaraya Johor Bahru (MBJB) untuk mengurus dan menyelenggara Hutan Bandar bagi memelihara keunikan alam semulajadi dan mengekalkan kualiti alam sekitar supaya generasi masa depan berpeluang menikmati keindahan alam semulajadi yang telah anda nikmati sekarang. Dengan itu, sumbangan anda dapat mengurangkan beban ini. Jika anda SANGGUP dikenakan bayaran masuk, berapakah harga maksimum per orang yang anda sanggup bayar?. RM ____________ (Jika Tidak sanggup pergi ke soalan 3) 2. Apakah yang mendorong anda sanggup untuk membayar? (Anda boleh pilih lebih dari 1 jawapan) Rasa tanggungjawab untuk memelihara alamsemulajadi Inginkan kemudahan yang berkualiti Perlu bayar bagi menggunakan kemudahan yang telah disediakan Saya mampu untuk membayar Sebagai menyokong usaha MBJB Lain-lain (nyatakan):___________________ Soalan Tamat TERIMA KASIH DI ATAS KERJASAMA ANDA SET 1 (MBJB) ======================================================================== 3. Apakah sebab utama untuk anda tidak sanggup membayar? (Anda boleh pilih lebih dari 1 jawapan) Sumber alam semulajadi adalah percuma untuk semua Saya telah membayar dalam bentuk lain seperti cukai Tidak mampu membuat bayaran Hutan Bandar sepatutnya dibiayai MBJB Hutan Bandar adalah kawasan rekreasi awam Bukan tanggungjawab saya Lain-lain(nyatakan):_____________________________ SOALAN TAMAT TERIMA KASIH DI ATAS KERJASAMA ANDA ======================================================================== SET 2 (MBJB) BAHAGIAN A: PROFIL PENGUNJUNG Arahan: Sila tandakan ( / ) jawapan yang sesuai. 1. Jantina: Lelaki Perempuan 4. Taraf Pendidikan: 2. Umur: _____ Tiada pendidikan formal Sekolah Rendah (UPSR) Sekolah Menengah (PMR/SPM/STPM) 3. Pendapatan Bulanan:) Kurang RM1,000 RM1,000 – RM2,000 RM2,001 – RM3,000 RM3,001 – RM4,000 RM4,001 – RM5,000 RM5,001 – RM6,000 RM6,001 – RM7,000 RM7,001 – RM8,000 RM8,001 – RM9,000 RM9001 – RM10,000 Lebih RM10,000 Diploma Ijazah Sarjana Doktor Falsafah 5. Pekerjaan: Profesional (jurutera, pensyarah & lain-lain) Pengurusan (pengurus) Perkeranian (kerani dan setiausaha) Ahli perniagaan Pesara Tidak bekerja Pelajar Lain-lain (nyatakan)_________________ BAHAGIAN B: CORAK PENGGUNAAN PENGUNJUNG Arahan: Sila tandakan ( / ) diruangan berkenaan. Sila pilih satu jawapan sahaja. 1. Adakah ini kali pertama anda berkunjung? Ya Tidak 2. Berapa kerapkah anda mengunjungi Hutan Bandar? Setiap hari 3 kali seminggu 2 kali seminggu 1 kali seminggu ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------3 kali sebulan 2 kali sebulan Kurang 1 kali sebulan 3. Apakah pengangkutan yang anda guna untuk ke kawasan Hutan Bandar? Berjalan kaki Basikal Motosikal Kereta Teksi Bas Lain-lain(nyatakan): ------------ --------------4. Berapakah jarak antara kediaman anda dan kawasan Hutan Bandar ? ______km 5. Bilakah anda mengunjungi Hari Biasa Hari Minggu (Sabtu & Ahad) Hutan Bandar? 6. Pada kebiasaannya, pada waktu bila anda berkunjung? Pagi Tengahari Petang 7. Bersama siapakah anda berkunjung? Ahli Keluarga Kawan-kawan Rakan sekerja Sendirian Lain-lain:(nyatakan) 8. Berapa ahli kumpulan anda yang berkunjung? Tiada 2 orang 3 orang 4 orang 5 orang Lebih 6 orang SET 2 (MBJB) 9. Berapa lama anda berada di Hutan Bandar? Kurang15minit 15minit – 30minit 30minit - 1jam 1jam 30 minit – 2jam Lebih 2jam 10. Dengan mengikut KEUTAMAAN anda, pilih sebab anda berkunjung ke Hutan Bandar? Nyatakan keutamaan berdasarkan skala 1 hingga 7 iaitu (1 paling utama .................. 7 kurang utama). Menikmati pemandangan dari menara tinjau Dapat bertemu dengan rakan-rakan Kawasan rekreasi yang bersih dan selamat Jalankan aktiviti seperti berjoging,refleksiologi Membawa anak-anak bermain di laman permainan Lain-lain (nyatakan) :------------------ Beristirehat dan bersiar-siar disekitar taman rekreasi BAHAGIAN C: KESEDARAN PENGUNJUNG Arahan: Sila tandakan ( / ) diruangan berkenaan. 1. Pada pendapat anda, apakah peranan dan faedah hutan bandar? (Anda boleh pilih lebih dari 1 jawapan). Pemeliharaan alam semulajadi Membekalkan oksigen Mengekalkan kepelbagaian spesis tumbuhan hijau dan bunga Aktiviti penyelidikan Mengawal suhu kawasan sekitar Sumber aktiviti rekreasi BAHAGIAN D: KESANGGUPAN MEMBAYAR OLEH PENGUNJUNG Arahan: Sila tandakan ( / ) diruangan berkenaan. 1. Sejumlah wang telah dibelanjakan oleh Majlis Bandaraya Johor Bahru (MBJB) untuk mengurus dan menyelenggara Hutan Bandar bagi memelihara keunikan alam semulajadi dan mengekalkan kualiti alam sekitar supaya generasi masa depan berpeluang menikmati keindahan alam semulajadi yang telah anda nikmati sekarang. Dengan itu, sumbangan anda dapat mengurangkan beban ini. Jika anda SANGGUP dikenakan bayaran masuk, berapakah harga maksimum per orang yang anda sanggup bayar?. (Jika Tidak sanggup pergi ke soalan 3) RM1 RM2 RM3 RM4 RM5 RM6 RM7 RM8 RM9 >RM10 SET 2 (MBJB) 2. Apakah yang mendorong anda sanggup untuk membayar? (Anda boleh pilih lebih dari 1 jawapan) Rasa tanggungjawab untuk memelihara alamsemulajadi Inginkan kemudahan yang berkualiti Perlu bayar bagi menggunakan kemudahan yang telah disediakan Saya mampu untuk membayar Sebagai menyokong usaha MBJB Lain-lain (nyatakan):___________________ Soalan Tamat TERIMA KASIH DI ATAS KERJASAMA ANDA ======================================================================== 3. Apakah sebab utama untuk anda tidak sanggup membayar? (Anda boleh pilih lebih dari 1 jawapan) Sumber alam semulajadi adalah percuma untuk semua Saya telah membayar dalam bentuk lain seperti cukai Tidak mampu membuat bayaran Hutan Bandar sepatutnya dibiayai MBJB Hutan Bandar adalah kawasan rekreasi awam Bukan tanggungjawab saya Lain-lain(nyatakan):_____________________________ SOALAN TAMAT TERIMA KASIH DI ATAS KERJASAMA ANDA ======================================================================== SET 1 (MPJBT) BAHAGIAN A: PROFIL PENGUNJUNG Arahan: Sila tandakan ( / ) jawapan yang sesuai. 1. Jantina: Lelaki Perempuan 4. Taraf Pendidikan: 2. Umur: _____ Tiada pendidikan formal Sekolah Rendah (UPSR) Sekolah Menengah (PMR/SPM/STPM) 3. Pendapatan Bulanan:) Kurang RM1,000 RM1,000 – RM2,000 RM2,001 – RM3,000 RM3,001 – RM4,000 RM4,001 – RM5,000 RM5,001 – RM6,000 RM6,001 – RM7,000 RM7,001 – RM8,000 RM8,001 – RM9,000 RM9001 – RM10,000 Lebih RM10,000 Diploma Ijazah Sarjana Doktor Falsafah 5. Pekerjaan: Profesional (jurutera, pensyarah & lain-lain) Pengurusan (pengurus) Perkeranian (kerani dan setiausaha) Ahli perniagaan Pesara Tidak bekerja Pelajar Lain-lain (nyatakan):____________ BAHAGIAN B: CORAK PENGGUNAAN PENGUNJUNG Arahan: Sila tandakan ( / ) diruangan berkenaan. Sila pilih satu jawapan sahaja. 1. Adakah ini kali pertama anda berkunjung? Ya Tidak 2. Berapa kerapkah anda mengunjungi Hutan Bandar? Setiap hari 3 kali seminggu 2 kali seminggu 1 kali seminggu ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------3 kali sebulan 2 kali sebulan Kurang 1 kali sebulan 3. Apakah pengangkutan yang anda guna untuk ke kawasan Hutan Bandar? Berjalan kaki Basikal Motosikal Kereta Teksi Bas Lain-lain(nyatakan): ------------ --------------4. Berapakah jarak antara kediaman anda dan kawasan Hutan Bandar ? ______km 5. Bilakah anda mengunjungi Hari Biasa Hari Minggu (Sabtu & Ahad) Hutan Bandar? 6. Pada kebiasaannya, pada waktu bila anda berkunjung? Pagi Tengahari Petang 7. Bersama siapakah anda berkunjung? Ahli Keluarga Kawan-kawan Rakan sekerja Sendirian Lain-lain:(nyatakan) 8. Berapa ahli kumpulan anda yang berkunjung? Tiada 2 orang 3 orang 4 orang 5 orang Lebih 6 orang 9. Berapa lama anda berada di Hutan Bandar? Kurang15minit 15minit – 30minit 30minit - 1jam 1jam 30 minit – 2jam Lebih 2jam SET 1 (MPJBT) 10. Dengan mengikut KEUTAMAAN anda, pilih sebab anda berkunjung ke Hutan Bandar? Nyatakan keutamaan berdasarkan skala 1 hingga 7 iaitu (1 paling utama .................. 7 kurang utama). Membawa anak-anak bermain layang-layang Dapat bertemu dengan rakan-rakan Kawasan rekreasi yang bersih dan selamat Jalankan aktiviti seperti berjoging,refleksiolog Membawa anak-anak bermain di laman permainan Lain-lain (nyatakan) :---------------------- Beristirehat dan bersiar-siar disekitar taman rekreasi BAHAGIAN C: KESEDARAN PENGUNJUNG Arahan: Sila tandakan ( / ) diruangan berkenaan. 1. Pada pendapat anda, apakah peranan dan faedah hutan bandar? (Anda boleh pilih lebih dari 1 jawapan). Pemeliharaan alam semulajadi Membekalkan oksigen Mengekalkan kepelbagaian spesis tumbuhan hijau dan bunga Aktiviti penyelidikan Mengawal suhu kawasan sekitar Sumber aktiviti rekreasi BAHAGIAN D: KESANGGUPAN MEMBAYAR OLEH PENGUNJUNG Arahan: Sila tandakan ( / ) diruangan berkenaan. 1. Sejumlah wang telah dibelanjakan oleh Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah (MPJBT) untuk mengurus dan menyelenggara Hutan Bandar bagi memelihara keunikan alam semulajadi dan mengekalkan kualiti alam sekitar supaya generasi masa depan berpeluang menikmati keindahan alam semulajadi yang telah anda nikmati sekarang. Dengan itu, sumbangan anda dapat mengurangkan beban ini. Jika anda SANGGUP dikenakan bayaran masuk, berapakah harga maksimum per orang yang anda sanggup bayar?. RM ____________ (Jika Tidak sanggup pergi ke soalan 3) 2. Apakah yang mendorong anda sanggup untuk membayar? (Anda boleh pilih lebih dari 1 jawapan) Rasa tanggungjawab untuk memelihara alamsemulajadi Inginkan kemudahan yang berkualiti Perlu bayar bagi menggunakan kemudahan yang telah disediakan Saya mampu untuk membayar Sebagai menyokong usaha MPJBT Lain-lain (nyatakan):___________________ Soalan Tamat TERIMA KASIH DI ATAS KERJASAMA ANDA ======================================================================== SET 1 (MPJBT) 3. Apakah sebab utama untuk anda tidak sanggup membayar? (Anda boleh pilih lebih dari 1 jawapan) Sumber alam semulajadi adalah percuma untuk semua Saya telah membayar dalam bentuk lain seperti cukai Tidak mampu membuat bayaran Hutan Bandar sepatutnya dibiayai MPJBT Hutan Bandar adalah kawasan rekreasi awam Bukan tanggungjawab saya Lain-lain(nyatakan):_____________________________ SOALAN TAMAT TERIMA KASIH DI ATAS KERJASAMA ANDA ======================================================================== SET 2 (MPJBT) BAHAGIAN A: PROFIL PENGUNJUNG Arahan: Sila tandakan ( / ) jawapan yang sesuai. 1. Jantina: Lelaki Perempuan 4. Taraf Pendidikan: 2. Umur: _____ Tiada pendidikan formal Sekolah Rendah (UPSR) Sekolah Menengah (PMR/SPM/STPM) 3. Pendapatan Bulanan:) Kurang RM1,000 RM1,000 – RM2,000 RM2,001 – RM3,000 RM3,001 – RM4,000 RM4,001 – RM5,000 RM5,001 – RM6,000 RM6,001 – RM7,000 RM7,001 – RM8,000 RM8,001 – RM9,000 RM9001 – RM10,000 Lebih RM10,000 Diploma Ijazah Sarjana Doktor Falsafah 5. Pekerjaan: Profesional (jurutera, pensyarah & lain-lain) Pengurusan (pengurus) Perkeranian (kerani dan setiausaha) Ahli perniagaan Pesara Tidak bekerja Pelajar Lain-lain (nyatakan):_________________ BAHAGIAN B: CORAK PENGGUNAAN PENGUNJUNG Arahan: Sila tandakan ( / ) diruangan berkenaan. Sila pilih satu jawapan sahaja. 1. Adakah ini kali pertama anda berkunjung? Ya Tidak 2. Berapa kerapkah anda mengunjungi Hutan Bandar? Setiap hari 3 kali seminggu 2 kali seminggu 1 kali seminggu ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------3 kali sebulan 2 kali sebulan Kurang 1 kali sebulan 3. Apakah pengangkutan yang anda guna untuk ke kawasan Hutan Bandar? Berjalan kaki Basikal Motosikal Kereta Teksi Bas Lain-lain(nyatakan): ------------ 4. Berapakah jarak antara kediaman anda dan kawasan Hutan Bandar ? ______km 5. Bilakah anda mengunjungi Hari Biasa Hari Minggu (Sabtu & Ahad) Hutan Bandar? 6. Pada kebiasaannya, pada waktu bila anda berkunjung? Pagi Tengahari Petang 7. Bersama siapakah anda berkunjung? Ahli Keluarga Kawan-kawan Rakan sekerja Sendirian Lain-lain:(nyatakan) 8. Berapa ahli kumpulan anda yang berkunjung? Tiada 2 orang 3 orang 4 orang 5 orang Lebih 6 orang 9. Berapa lama anda berada di Hutan Bandar? Kurang15minit 15minit – 30minit 30minit - 1jam 1jam 30 minit – 2jam Lebih 2jam SET 2 (MPJBT) 10. Dengan mengikut KEUTAMAAN anda, pilih sebab anda berkunjung ke Hutan Bandar? Nyatakan keutamaan berdasarkan skala 1 hingga 7 iaitu (1 paling utama .................. 7 kurang utama). Meembawa anak-anak bermain layang-layang Dapat bertemu dengan rakan-rakan Kawasan rekreasi yang bersih dan selamat Jalankan aktiviti seperti berjoging,refleksiologi Membawa anak-anak bermain di laman permainan Lain-lain (nyatakan) :---------------- Beristirehat dan bersiar-siar disekitar taman rekreasi BAHAGIAN C: KESEDARAN PENGUNJUNG Arahan: Sila tandakan ( / ) diruangan berkenaan. 1. Pada pendapat anda, apakah peranan dan faedah hutan bandar? (Anda boleh pilih lebih dari 1 jawapan). Pemeliharaan alam semulajadi Membekalkan oksigen Mengekalkan kepelbagaian spesis tumbuhan hijau dan bunga Aktiviti penyelidikan Mengawal suhu kawasan sekitar Sumber aktiviti rekreasi BAHAGIAN D: KESANGGUPAN MEMBAYAR OLEH PENGUNJUNG Arahan: Sila tandakan ( / ) diruangan berkenaan. 1. Sejumlah wang telah dibelanjakan oleh Majlis Perbandaran Johor Bahru Tengah (MPJBT) untuk mengurus dan menyelenggara Hutan Bandar bagi memelihara keunikan alam semulajadi dan mengekalkan kualiti alam sekitar supaya generasi masa depan berpeluang menikmati keindahan alam semulajadi yang telah anda nikmati sekarang. Dengan itu, sumbangan anda dapat mengurangkan beban ini. Jika anda SANGGUP dikenakan bayaran masuk, berapakah harga maksimum per orang yang anda sanggup bayar?. (Jika Tidak sanggup pergi ke soalan 3) RM1 RM2 RM3 RM4 RM5 RM6 RM7 RM8 RM9 2. Apakah yang mendorong anda sanggup untuk membayar? (Anda boleh pilih lebih dari 1 jawapan) Rasa tanggungjawab untuk memelihara alamsemulajadi Inginkan kemudahan yang berkualiti Perlu bayar bagi menggunakan kemudahan yang telah disediakan Saya mampu untuk membayar Sebagai menyokong usaha MPJBT Lain-lain (nyatakan):___________________ >RM10 SET 2 (MPJBT) Soalan Tamat TERIMA KASIH DI ATAS KERJASAMA ANDA ======================================================================== 3. Apakah sebab utama untuk anda tidak sanggup membayar? (Anda boleh pilih lebih dari 1 jawapan) Sumber alam semulajadi adalah percuma untuk semua Saya telah membayar dalam bentuk lain seperti cukai Tidak mampu membuat bayaran Hutan Bandar sepatutnya dibiayai MPJBT Hutan Bandar adalah kawasan rekreasi awam Bukan tanggungjawab saya Lain-lain(nyatakan):_____________________________ SOALAN TAMAT TERIMA KASIH DI ATAS KERJASAMA ANDA ======================================================================== LAMPIRAN B PENGUJIAN HIPOTESIS PERBANDINGAN MIN DUA SAMPEL BEBAS: MIN NILAI YANG SANGGUP DIBAYAR UNTUK SOALAN TERBUKA DAN TERTUTUP BAGI KESELURUHAN KAJIAN. H0 : Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan terbuka tidak Berbeza dengan min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan tertutup. H1 : Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan terbuka berbeza dengan min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan tertutup. Jadual: Jadual Ujian Perbandingan Min nilai yang sanggup di bayar oleh responden berdasarkan kepada set soalan terbuka dan set soalan tertutup. Nilai yang Sanggup Dibayar Set Keseluruhan N Mean set soalanterbuka set soalan tertutup 58 63 1.6379 1.7143 Std. Deviation .9496 1.0384 Std. Error Mean .1247 .1308 Independent Samples Test Nilai yang Sanggup Dibayar Kumpulan Varians Seragam Kumpulan Varians tidak Seragam t-test for Equality of Means t df Sig (2Mean tailed) difference -.421 119 .675 -7.6355E-02 -.421 118.996 .673 -7.6355E-02 Hasil ujian perbandingan min menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar bagi set soalan terbuka adalah lebih rendah iaitu 1.6379 berbanding set soalan terbuka iaitu 1.7143. Pengujian min menunjukkan nilai statistik t = .421 dan nilai kritikal t 1.980 iaitu lebih besar dari nilai statistik t dengan darjah kebebasan (df) adalah 119. Pengujian dijalankan pada aras signifikan (α = .05). Berdasarkan kepada statistik t, hipotesis nul diterima iaitu Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan terbuka tidak berbeza dengan min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan tertutup. LAMPIRAN C PENGUJIAN HIPOTESIS PERBANDINGAN MIN DUA SAMPEL BEBAS: MIN NILAI YANG SANGGUP DIBAYAR UNTUK SOALAN TERBUKA DAN TERTUTUP BAGI HUTAN BANDAR JOHOR BAHRU H0 : Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan terbuka tidak Berbeza dengan min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan tertutup bagi Hutan Bandar Johor Bahru H1 : Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan terbuka berbeza dengan min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan tertutup bagi Hutan Bandar Johor Bahru Jadual: Jadual Ujian Perbandingan Min nilai yang sanggup di bayar oleh responden berdasarkan kepada set soalan terbuka dan set soalan tertutup bagi Hutan Bandar Johor Bahru Nilai yang Sanggup Dibayar SETK N Mean set soalanterbuka set soalan tertutup 30 33 1.7000 1.7879 Std. Deviation Std. Error Mean .8357 .1528 1.0234 .1782 Independent Samples Test Nilai yang Sanggup Dibayar t-test for Equality of Means df Sig (2Mean tailed) difference -.371 61 .712 -8.7879E02 -.374 60.353 .709 -8.7879E02 t Kumpulan Varians Seragam Kumpulan Varians tidak Seragam Hasil ujian perbandingan min menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar bagi set soalan terbuka adalah lebih rendah sedikit iaitu 1.7000 berbanding set soalan terbuka iaitu 1.7879. Pengujian min menunjukkan nilai statistik t = .371 dan nilai kritikal t 2.000 iaitu lebih besar dari nilai statistik t dengan darjah kebebasan (df) adalah 61. Pengujian dijalankan pada aras signifikan (α = .05). Berdasarkan kepada statistik t, hipotesis nul diterima iaitu Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan terbuka tidak berbeza dengan min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan tertutup. LAMPIRAN D PENGUJIAN HIPOTESIS PERBANDINGAN MIN DUA SAMPEL BEBAS: MIN NILAI YANG SANGGUP DIBAYAR UNTUK SOALAN TERBUKA DAN TERTUTUP BAGI HUTAN BANDAR MPJBT H0 : Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan terbuka tidak Berbeza dengan min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan tertutup bagi Hutan Bandar MPJBT H1 : Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan terbuka berbeza dengan min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan tertutup bagi Hutan Bandar MPJBT Jadual: Jadual Ujian Perbandingan Min nilai yang sanggup di bayar oleh responden berdasarkan kepada set soalan terbuka dan set soalan tertutup bagi Hutan Bandar Nilai yang Sanggup Dibayar Nilai yang Sanggup Dibayar SETK N Mean Std. Deviation set soalanterbuka set soalan tertutup 28 30 1.5714 1.6333 1.0690 1.0662 Std. Error Mean .2020 .1947 Independent Samples Test t-test for Equality of Means t df Sig (2-tailed) Mean difference Kumpulan Varians Seragam -.221 56 .826 -6.1905E-02 Kumpulan Varians tidak -.221 55.7 .826 -6.1905E-02 Seragam 04 Hasil ujian perbandingan min menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar bagi set soalan terbuka adalah lebih rendah sedikit iaitu 1.5714 berbanding set soalan terbuka iaitu 1.633. Pengujian min menunjukkan nilai statistik t = .221 dan nilai kritikal t 2.021 iaitu lebih besar dari nilai statistik t dengan darjah kebebasan (df) adalah 56. Pengujian dijalankan pada aras signifikan (α = .05). Berdasarkan kepada statistik t, hipotesis nul diterima iaitu Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan terbuka tidak berbeza dengan min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi set soalan tertutup. LAMPIRAN E PENGUJIAN HIPOTESIS PERBANDINGAN MIN DUA SAMPEL BEBAS: MIN NILAI YANG SANGGUP DIBAYAR BAGI HUTAN BANDAR JOHOR BAHRU DAN HUTAN BANDAR MPJBT H0 : Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi Hutan Bandar Johor Bahru tidak berbeza dengan min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi Hutan Bandar MPJBT. H1 : Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi Hutan Bandar Johor Bahru berbeza dengan min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi Hutan Bandar MPJBT. Jadual: Jadual Ujian Perbandingan Min nilai yang sanggup di bayar oleh responden bagi Hutan Bandar Johor Bahru dan Hutan Bandar MPJBT. Nilai yang Sanggup Dibayar Nilai yang Sanggup Dibayar SETK N Mean Std. Deviation MBJB MPJBT 63 58 1.7460 1.6034 .9327 1.0586 Std. Error Mean .1175 .1390 Independent Samples Test t-test for Equality of Means t df Sig (2Mean tailed) difference Kumpulan Varians Seragam .787 119 .433 .1426 Kumpulan Varians tidak .783 114.037 .435 1426 Seragam Hasil ujian perbandingan min menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar bagi Hutan Bandar Johor Bahru adalah lebih tinggi iaitu 1.7460 berbanding nilai min bagi Hutan Bandar MPJBT iaitu 1.6034. Pengujian min menunjukkan nilai statistik t = .787 dan nilai kritikal t 1.980 iaitu lebih besar dari nilai statistik t dengan darjah kebebasan (df) adalah 119. Pengujian dijalankan pada aras signifikan (α = .05). Berdasarkan kepada statistik t, hipotesis nul diterima iaitu Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi Hutan Bandar Johor Bahru tidak berbeza dengan min nilai yang sanggup dibayar oleh responden bagi Hutan Bandar MPJBT. LAMPIRAN F PENGUJIAN HIPOTESIS MELIBATKAN PERKAITAN: JANTINA RESPONDEN TERHADAP NILAI YANG SANGGUP DIBAYAR BAGI KESELURUHAN KAJIAN H0 : Jantina responden tidak mempunyai hubungan dengan nilai yang sanggup dibayar H1 : Jantina responden mempunyai hubungan dengan nilai yang sanggup dibayar. Jadual: Jadual χ2 untuk menguji perkaitan bagi jantina dan nilai yang sanggup dibayar Jantina Lelaki Perempuan Jumlah Nilai yang Sanggup di Bayar Kurang RM2 Lebih RM2 47 6 63 5 110 11 Jumlah 53 68 121 Chi- Square Test Value Pearson Chi-Square Continuity Correction a Likelihood Ratio Linear-by-Linear Association .567b .189 .562 Linear –by-linear Association N of Valid Cases .563 121 df 1 1 1 1 Asymp. Sig. (2sided) .451 .664 .453 a. Computed only for a 2x2 table b. 1 cells (25.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 4.82. Dalam bahagian Chi Square Test, nilai yang dinyatakan ialah Pearson Chi-Square bersamaan .567 dengan darjah kebebasan (df) = 1 dan aras pengertian adalah .05. Nilai χ adalah lebih kecil dari nilai kritikal χ2 = 3.84 maka hipotesis nul diterima. Kesimpulannya, perkaitan antara jantina responden dengan nilai yang sanggup dibayar tidak menunjukkan hubungan. LAMPIRAN G PENGUJIAN HIPOTESIS MELIBATKAN PERKAITAN: TARAF PENDIDIKAN RESPONDEN TERHADAP NILAI YANG SANGGUP DIBAYAR BAGI HUTAN BANDAR UNTUK KESELURUHAN KAJIAN H0 :Taraf Pendidikan responden tidak mempunyai hubungan dengan nilai yang sanggup dibayar bagi Hutan Bandar H1 :Taraf Pendidikan responden mempunyai hubungan dengan nilai yang sanggup dibayar bagi Hutan Bandar Jadual: Jadual χ2 untuk menguji perkaitan bagi jantina dan nilai yang sanggup dibayar Taraf Pendidikan Tidak Mendapat Pendidikan di Universiti Mendapat Pendidikan di Universiti Jumlah Nilai yang Sanggup di Bayar Kurang RM2 Lebih RM2 51 5 59 6 110 11 Jumlah 56 65 121 Chi- Square Test Pearson Chi-Square Continuity Correction a Likelihood Ratio Linear-by-Linear Association Linear –by-linear Association N of Valid Cases Value .003b .000 .003 df 1 1 1 Asymp. Sig. (2-sided) .954 1.000 .954 1 .954 .003 121 a. Computed only for a 2x2 table b. 0 cells (.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 5.09. Pada aras pengertian 0.05 dan darjah kebebasan sama dengan 1, nilai Pearson ChiSquare (.003) adalah lebih rendah dari nilai kritikal iaitu 3.84 maka hipotesis pilihan ditolak. Kesimpulannya, pendidikan dengan nilai yang sanggup dibayar bukan faktor utama yang menjadi penentu untuk responden membayar. LAMPIRAN H PENGUJIAN HIPOTESIS MELIBATKAN PERKAITAN: PENDAPATAN RESPONDEN DAN NILAI YANG SANGGUP DIBAYAR BAGI HUTAN BANDAR UNTUK KESELURUHAN KAJIAN H0 : Pendapatan responden tidak mempunyai hubungan dengan nilai yang sanggup dibayar bagi Hutan Bandar H1 : Pendapatan responden mempunyai hubungan dengan nilai yang sanggup dibayar bagi Hutan Bandar Jadual: Jadual χ2 untuk menguji perkaitan bagi jantina dan nilai yang sanggup dibayar Pendapatan Kurang RM3,000 Lebih RM3,000 Jumlah Nilai yang Sanggup di Bayar Kurang RM2 Lebih RM2 95 10 15 1 110 11 Jumlah 105 16 121 Chi- Square Test Pearson Chi-Square Continuity Correction a Likelihood Ratio Linear-by-Linear Association Linear –by-linear Association N of Valid Cases Value .180b .000 .197 df 1 1 1 Asymp. Sig. (2-sided) .671 1.000 .657 .179 121 1 .673 a. Computed only for a 2x2 table b. 1 cells (25.0%) have expected count less than 5. The minimum expected count is 1.45. Pada aras signifikan 0.05 dan darjah kebebasan (df) sama dengan 1, disebabkan nilai Pearson Chi-Square seperti dalam jadual di atas adalah .180 iaitu lebih kecil dari nilai kritikal (3.84), maka hipotesis nul diterima dan tiada sebarang hubungan yang signifikan bagi pendapatan responden dan nilai yang sanggup dibayar. LAMPIRAN I PENGUJIAN HIPOTESIS ANALISIS VARIANS (ANOVA): MIN NILAI YANG SANGGUP DIBAYAR OLEH RESPONDEN MENGIKUT KEKERAPAN BERKUNJUNG DI HUTAN BANDAR JOHOR BAHRU H0: Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden tidak berbeza dengan kekerapan berkunjung oleh responden di Hutan Bandar Johor Bahru. H1: Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden berbeza dengan kekerapan berkunjung oleh responden di Hutan Bandar Johor Bahru Jadual: Jadual Ujian Analisis Varians (ANOVA) min nilai yang sanggup dibayar mengikut kekerapan berkunjung responden. Nilai yang sanggup dibayar Kekerapan Berkunjung < 1 kali 4 minggu 2 kali 4 minggu 3 kali 4 minggu 1 kali 1 minggu 2 kali 1 minggu 3 kali 1 minggu Jumlah N 18 6 4 13 8 6 55 Mean 1.7222 1.5000 2.5000 1.6923 1.6250 1.5000 1.7091 Std. Deviation .9583 .5477 1.9149 .6304 .5175 .5477 .8536 ANOVA Nilai yang sanggup dibayar Between Group Within Group Total Sum of Square 3.090 36.255 39.345 df 5 49 54 Mean Square .618 .740 F .835 Sig. .531 Min nilai yang sanggup dibayar yang paling tinggi mengikut kekerapan berkunjung adalah pada 3kali 4 minggu (2.5000) dan diikuti < 1 kali 4 minggu (1.7222) dan 3 kali 1 minggu (1.7091). Hasil ujian mendapati statistik F yang diperolehi ialah .835 dan ia lebih kecil dari nilai kritikal F 2.45. Pengujian pengertian pada aras signifikan .05. Keputusan ini menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar bagi kekerapan setiap responden yang berkunjung tidak berbeza secara tidak signifikan (F(5,49) = .835, p>,05). LAMPIRAN J PENGUJIAN HIPOTESIS ANALISIS VARIANS (ANOVA): MIN NILAI YANG SANGGUP DIBAYAR OLEH RESPONDEN DENGAN KEKERAPAN BERKUNJUNG DI HUTAN BANDAR MPJBT H0: Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden tidak berbeza dengan kekerapan berkunjung oleh responden di Hutan Bandar MPJBT H1: Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden berbeza dengan kekerapan berkunjung oleh responden di Hutan Bandar MPJBT Jadual: Jadual Ujian Analisis Varians (ANOVA) min nilai yang sanggup dibayar mengikut kekerapan berkunjung responden. Kekerapan Berkunjung Nilai yang sanggup dibayar < 1 kali 4 minggu 2 kali 4 minggu 3 kali 4 minggu 1 kali 1 minggu 2 kali 1 minggu 3 kali 1 minggu 7 Kali 1 minggu Jumlah N Mean 6 4 1 14 18 4 5 52 1.1617 1.2500 2.0000 1.7857 1.3889 1.0000 1.6000 1.4615 Std. Deviation .4082 .5000 . 1.1217 .9785 .0000 .5477 .8736 ANOVA Nilai yang sanggup dibayar Between Group Within Group Total Sum of Square 3.505 35.418 38.923 df 6 45 51 Mean Square .584 .787 F .742 Sig. .619 Min nilai yang sanggup dibayar yang paling tinggi mengikut kekerapan berkunjung adalah pada 3 kali 4 minggu (2.0000) dan diikuti 1 kali 1 minggu (1.7857) dan 7 kali 1 minggu (1.6000). Hasil ujian mendapati statistik F yang diperolehi ialah .742 dan ia lebih kecil dari nilai kritikal F 2.34. Pengujian pengertian pada aras signifikan .05. Keputusan ini menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar bagi kekerapan setiap responden yang berkunjung berbeza secara tidak signifikan (F(6,45) = .742, p>,05). LAMPIRAN K PENGUJIAN HIPOTESIS ANALISIS VARIANS (ANOVA): MIN NILAI YANG SANGGUP DIBAYAR OLEH RESPONDEN DENGAN JARAK ANTARA KEDIAMAN DENGAN HUTAN BANDAR JOHOR BAHRU H0: Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden tidak berbeza dengan jarak antara kediaman dengan Hutan Bandar di Hutan Bandar Johor Bahru H1: Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden berbeza dengan jarak antara kediaman dengan Hutan Bandar di Hutan Bandar Johor Bahru Jadual: Jadual Ujian Analisis Varians (ANOVA) min nilai yang sanggup dibayar mengikut jarak antara kediaman dan hutan bandar Nilai yang sanggup dibayar Jarak kediaman dan HutanBandar Kurang 2km 2km-11km 12km-21km Lebih 22km Jumlah N Mean Std. Deviation 1 33 17 12 63 1.0000 1.6364 1.7059 2.1667 1.7460 . .8223 .5879 1.4668 .9327 ANOVA Nilai yang sanggup dibayar Between Group Within Group Total Sum of Square 3.104 50.832 53.937 df 3 59 62 Mean Square 1.035 .862 F 1.201 Sig. .317 Min nilai yang sanggup dibayar yang paling tinggi mengikut jarak kediaman dan hutan bandar adalah pada lebih 22km (2.1667) dan diikuti 12km – 21km (1.7059) dan 2km – 11km (1.6364). Hasil ujian mendapati statistik F yang diperolehi ialah 1.201 dan ia lebih kecil dari nilai kritikal F 2.84. Pengujian pengertian pada aras signifikan .05. Keputusan ini menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar bagi jarak kediaman dan Hutan Bandar setiap responden yang berkunjung berbeza secara tidak signifikan (F(3,59) = 1.201, p>,05). LAMPIRAN L PENGUJIAN HIPOTESIS ANALISIS VARIANS (ANOVA): MIN NILAI YANG SANGGUP DIBAYAR OLEH RESPONDEN DENGAN JARAK ANTARA KEDIAMAN DENGAN HUTAN BANDAR MPJBT H0: Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden tidak berbeza dengan jarak antara kediaman dengan Hutan Bandar MPJBT H1: Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden berbeza dengan jarak antara kediaman dengan Hutan Bandar MPJBT Jadual: Jadual Ujian Analisis Varians (ANOVA) min nilai yang sanggup dibayar mengikut jarak antara kediaman dan hutan bandar Nilai yang sanggup dibayar Jarak kediaman dan HutanBandar Kurang 2km 2km-11km 12km-21km Jumlah N Mean Std. Deviation 4 52 2 58 1.7500 1.5769 2.0000 1.6034 .5000 1.0909 1.4142 1.0586 ANOVA Nilai yang sanggup dibayar Between Group Within Group Total Sum of Square .437 63.442 63.879 df 2 55 57 Mean Square .219 1.153 F .189 Sig. .828 Min nilai yang sanggup dibayar yang paling tinggi mengikut jarak kediaman dan hutan bandar adalah pada 12km – 21km (2.000) dan kurang 2km (1.7500). Hasil ujian mendapati statistik F yang diperolehi ialah .189 dan ia lebih kecil dari nilai kritikal F 3.23. Pengujian pengertian pada aras signifikan .05. Keputusan ini menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar bagi jarak kediaman dan Hutan Bandar setiap responden yang berkunjung berbeza secara tidak signifikan (F(2,55) = .189, p>,05). LAMPIRAN M PENGUJIAN HIPOTESIS ANALISIS VARIANS (ANOVA): MIN NILAI YANG SANGGUP DIBAYAR OLEH RESPONDEN DENGAN BILANGAN AHLI YANG BERKUNJUNG KE HUTAN BANDAR JOHOR BAHRU H0: Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden tidak berbeza dengan bilangan ahli yang berkunjung di Hutan Bandar Johor Bahru H1: Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden berbeza dengan bilangan ahli yang berkunjung di Hutan Bandar Johor Bahru Jadual: Jadual Ujian Analisis Varians (ANOVA) min nilai yang sanggup dibayar mengikut bilangan ahli yang berkunjung ke Hutan Bandar. Nilai yang sanggup dibayar Bilangan Ahli Berkunjung Tiada 2 orang 3 orang 4 orang 5 orang Lebih 6 orang Jumlah N Mean 3 14 9 16 12 9 63 1.3333 1.7143 1.3333 1.8750 2.2500 1.4444 1.7460 Std. Deviation .5774 .7263 .5000 .9574 1.4222 .5270 .9327 ANOVA Nilai yang sanggup dibayar Between Group Within Group Total Sum of Square 6.190 47.746 53.937 df 5 57 62 Mean Square 1.238 .838 F 1.478 Sig. .211 Min nilai yang sanggup dibayar yang paling tinggi mengikut bilangan ahli yang berkunjung ke Hutan Bandar ialah pada bilangan 5 orang (2.2500) dan diikuti bilangan 4 orang (1.8750). Hasil ujian mendapati statistik F yang diperolehi ialah 1.478 dan ia lebih kecil dari nilai kritikal F 2.45. Pengujian pengertian pada aras signifikan .05. Keputusan ini menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar bagi bilangan ahli yang berkunjung bersama responden berbeza secara tidak signifikan (F(5,57) = 1.478, p>,05). LAMPIRAN N PENGUJIAN HIPOTESIS ANALISIS VARIANS (ANOVA): MIN NILAI YANG SANGGUP DIBAYAR OLEH RESPONDEN DENGAN BILANGAN AHLI YANG BERKUNJUNG KE HUTAN BANDAR MPJBT H0: Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden tidak berbeza dengan bilangan ahli yang berkunjung di Hutan Bandar MPJBT H1: Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden berbeza dengan bilangan ahli yang berkunjung di Hutan Bandar MPJBT Jadual: Jadual Ujian Analisis Varians (ANOVA) min nilai yang sanggup dibayar mengikut bilangan ahli yang berkunjung ke Hutan Bandar. Std. Deviation Nilai yang sanggup dibayar Bilangan Ahli Berkunjung Tiada 2 orang 3 orang 4 orang 5 orang Lebih 6 orang Jumlah N 7 7 17 10 10 7 58 Mean 1.2857 1.5714 1.4118 1.4000 1.5000 2.8571 1.6034 .4880 .5345 .6183 .5164 1.2693 2.0354 1.0586 ANOVA Nilai yang sanggup dibayar Between Group Within Group Total Sum of Square 12.862 51.018 63.879 df 5 52 57 Mean Square 2.572 .981 F 2.622 Sig. .035 Min nilai yang sanggup dibayar yang paling tinggi mengikut bilangan ahli yang berkunjung ke Hutan Bandar adalah pada lebih pada bilangan lebih 6 orang (2.8571) dan diikuti bilangan ahli melebihi 2 orang (1.5714). Hasil ujian mendapati statistik F yang diperolehi ialah 2.622 dan ia lebih besar dari nilai kritikal F 2.45. Pengujian pengertian pada aras signifikan .05. Keputusan ini menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar bagi bilangan ahli yang berkunjung bersama responden yang berkunjung berbeza secara signifikan (F(2,52) = 2.622, p<,05). LAMPIRAN O PENGUJIAN HIPOTESIS ANALISIS VARIANS (ANOVA): MIN NILAI YANG SANGGUP DIBAYAR OLEH RESPONDEN DENGAN TEMPOH MASA BERADA DI HUTAN BANDAR JOHOR BAHRU H0: Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden tidak berbeza dengan tempoh masa responden berada di Hutan Bandar Johor Bahru H1: Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden berbeza dengan tempoh masa responden berada di Hutan Bandar Johor Bahru Jadual: Jadual Ujian Analisis Varians (ANOVA) min nilai yang sanggup dibayar mengikut tempoh masa berada di Hutan Bandar Johor Bahru Nilai yang sanggup dibayar Tempoh Masa Berada di Hutan Bandar Kurang 30minit 30mint – 1jam 1jam 30minit – 2jam Lebih 2jam Jumlah N Mean Std. Deviation 13 24 13 13 63 1.6923 1.8750 2.0000 1.3077 1.7460 .6304 1.1156 1.0801 .4804 .9327 ANOVA Nilai yang sanggup dibayar Between Group Within Group Total Sum of Square 3.773 50.163 53.937 df 3 59 62 Mean Square 1.258 .850 F 1.479 Sig. .229 Min nilai yang sanggup dibayar yang paling tinggi mengikut tempoh masa berada di hutan bandar adalah antara 1jam 30minit-2jam (2.0000) dan diikuti antara 30minit1jam (1.8750). Hasil ujian mendapati statistik F yang diperolehi ialah 1.479 dan ia lebih kecil dari nilai kritikal F 2.84. Pengujian pengertian pada aras signifikan .05. Keputusan ini menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar bagi setiap tempoh masa berada di Hutan Bandar bagi setiap responden yang berkunjung berbeza secara tidak signifikan (F(3,59) = 1.479, p>,05). LAMPIRAN P PENGUJIAN HIPOTESIS ANALISIS VARIANS (ANOVA): MIN NILAI YANG SANGGUP DIBAYAR OLEH RESPONDEN DENGAN TEMPOH MASA BERADA DI HUTAN BANDAR MPJBT H0: Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden tidak berbeza dengan tempoh masa responden berada di Hutan Bandar MPJBT H1: Min nilai yang sanggup dibayar oleh responden berbeza dengan tempoh masa responden berada di Hutan Bandar MPJBT Jadual: Jadual Ujian Analisis Varians (ANOVA) min nilai yang sanggup dibayar mengikut tempoh masa berada di Hutan Bandar MPJBT Nilai yang sanggup dibayar Tempoh Masa Berada di Hutan Bandar Kurang 30minit 30mint – 1jam 1jam 30minit – 2jam Lebih 2jam Jumlah N Mean Std. Deviation 10 33 13 2 58 1.3000 1.6970 1.6923 1.0000 1.6034 .4830 1.1588 1.1821 .0000 1.0586 ANOVA Nilai yang sanggup dibayar Between Group Within Group Total Sum of Square 2.040 61.839 63.879 df 3 54 57 Mean Square .680 1.145 F .594 Sig. .622 Min nilai yang sanggup dibayar yang paling tinggi mengikut tempoh masa berada di Hutan Bandar menunjukkan min yang hampir sama bagi tempoh 30minit-1jam (1.6970) dan 1jam 30minit-2jam (1.6923). Hasil ujian mendapati statistik F yang diperolehi ialah .594 dan ia lebih kecil dari nilai kritikal F 2.76. Keputusan ini menunjukkan min nilai yang sanggup dibayar bagi setiap tempoh masa berada di Hutan Bandar bagi setiap responden yang berkunjung berbeza secara tidak signifikan (F(3,54) = .594, p>,05).