Comparing International Human Rights

advertisement
St Clements University
Department of International Law
Mat. No. 14883
Comparing International Human Rights
Laws with National and Constitutional
Law - An Iraq Perspective
Thesis submitted to
St Clements University,
University which is part of the requirements
for a Doctor of Philosophy Degree in International Law
By student
Modher T. Majeed
Under the supervision of
Assistant Professor Khadem Ali Abbas
1432
Baghdad
2011
St. Clements University
Student: Modher T. Majeed – 14883
Title of Dissertation: Comparing International Human
Rights Laws with National and Constitutional Law – An
Iraq Perspective
This subject is a brief summary of my study about
comparing the law of international Human rights with the
law of national and constitutional law in Iraq ,the general
international law, like any other law includes a set of (legal
texts) that regulate a number of issues , the goal of these
texts, in essence and purpose of the legal persons directed
to it by following the letter to follow or abstain a particular
behavior to achieve the system.
The legal rule within the framework of international law
must be characterized by abstraction and peek, peek
means that the legal basis address its speech to all the
people without being limited to a specific person and
address all the facts and circumstances without
being limited to a situation or incident. While abstract
means that the legal rule does not apply when drafted on a
specific or a particular fact.
The general international law is a product of joint efforts of
states, the balance of power and their interests is the
only guarantee for the continuity and sustainability
of the the implementation of its application to all states.
The lawmakers of UN resolutions develop principles to
limit the interests of states conflicts or use powers and
threat, and this is what was stated by the (Article 2,
paragraph4) of the UN charter, and that is one of
the reinforcements to respect the Internal and external
sovereignty of the states .
Although The United Nations Charter did not specify what
the issues involved in the internal affairs of States or
not and leave it to the discretion and whims of the major
countries in the security council and motivated by political
considerations which dominated all of the legal
considerations, with this the UN Charter, violates
the charter reign of the league of nations which was more
specific to issues that considered the heart of the internal
authority of states when it adopted the standard of
international law to identify these issues ,here the organs
of the united nations must decide objectively and good
faith whether the matter being discussed
enters essentially in the domestic jurisdiction of the state or
not.
At the end of the last century started a growing interest in
the protection of human rights in genera Within the
internal framework of states , which led to modify the
principle of non-interference (Article 2, paragraph 7) the
Charter of the United Nations.
The great powers started to think about using new method
to limit the principle of - non-intervention to the right
of intervention ,this intervention use several methods
,these methods led to an Influence on some concepts of
the United Nations that led to the weakening of
international law.
If we reviewed some of these concepts such as
intervention to protect human rights within states, as well
as the appearance of concepts of globalization and their
economic impacts, as well as combating terrorism, we see
that these concepts started to be exploited
by some countries, especially the major powers to put
pressure on the international organizations by
using chapter seven as maintaining
security and international in the name
of maintaining international peace and security without
taking the damages caused by. This usage and the
contrast with the principle of sovereignty and the principle
of the right of self determination for nations and noninterference in internal affairs, which will result in the later
stages to weaken international law, but leave it aside.
In order to sovereignty of international law that was
based on (customary international
law or charters and international treaties)on all countries
regardless of differences in sizes and interests
which contributed peace and security after disasters and
destruction that occurred after world wars I and II, and In
order to avoid what might happen in the future, the
dominant countries have begun to shed light on how to
exploit the international organization and its decisions
, and adapting these decisions by pursuing a double
international standards policies which made the
organization an instrument serving the national interests.
There were many interference at the end of last
century and the start of the current century for many
of sovereign state on behalf of the international
organizations, and I have mention what happened in Iraq
as an example of this intervention, that choice caused by
a reality has been live with by the current generations, we
have explained how to exploit the organization to issue
successive decisions against a people does not have any
guilt only the existence of rulers have a special policy
that conflict with the interests of major countries.
This domination will lead to making the organization a
tool to serve the national interests of the
states dominant it at the expense of other countries and at
the international law principles and also at the expense of
Justification for their existence , leading to a loss
of dignity and credibility to the international organization
leading them to failure and failure like the previous
organizations.
3 Basic conditions must be available to give binding
to decisions taken by the security council, which is
direct the security council this authority in its
jurisdiction represented by the maintenance of peace and
international security, the use of such authority based
on Chapter VII of the Charter, taking into account rules of
procedures and jurisdiction.
Most of states of the United Nations member still calls
for sovereignty , equality and not to interfere in the affairs
of states.
Some of these countries has called to convene an
international conference to reconsider the UN Charter and
find the deficiencies, it is necessary these international
decisions to be bound and suitable with equitable
representation of the makers of such decisions, reduce
the exploitation and domination of the major
countries on this organization, then the rule of international
law to all countries as required by principles and fair rights
to all peoples of the world, with different of their colors
,nationality and locations.
This issue is very important and its importance come from
the importance of the application of international
human rights and the interest from seeking general
solutions to the problems applying this law, which could
lead to bigger problems through non finding appropriate
ways to solve them, on the other hand most
studies regarding the application of human rights tend at
addressing subject on the basis of identifying application
problems for a specific rights or a specific application
problems and trying to find her own
solutions without search for global solutions, or that
many of studies go to address specific problems in the
international band exclusively as is the case in the
most international studies or treatments may be limited on
the internal band only as in the constitutional studies or in
the ordinary laws. While the problems of the application
may not be limited to certain rights, or within the limits
of certain laws, but they may be a broader
In terms of inclusion so that they may need to be treated
widely and with a new course line with the extent of the
problem and its gravity and seriousness .
I tried to answer some questions related to the
subject,
the realization of human rights is the purpose of the
existence of international law of human rights and that
why this purpose must follow the best, fastest
and surest way to achieve this end.
Based on the idea of law in general particularly the
idea of international law of human rights, the access
to this purpose has to be through the most effective
way and the ability to develop the rule and
directing other laws ,namely, for the constitution
as the supreme law of the state, which should be
subject to him the rest of the laws and all aspects of
activity and relationships in the state based on
the idea of superiority of the constitution that related
to its nature as a basis low.
If the constitution has this legal general benefits so it
may have other private benefits that linked to human
rights according to the fact that its philosophy may be
close objectively, Realistically and historically to
human rights law and not considered strange or out
of this subject.
1 - Will the constitution according to its theory and
application of philosophy to be the appropriate
way for the development of the domestic law in
human rights through
the positive emotion, international law of
human rights?
2 - And if this is so at the end is it possible that the
positive interaction between the two laws is sufficient
a human interference for us to resort a means of
working for the sake of human rights?
3 - And then can this role of constitution serve as
protection from violations of human rights?
4 - And if violations of these rights takes place and
there were obstacles and problems in front of the
application of international human rights Is it possible
for the idea of the of the constitution and its
philosophy provide legal solutions for that?
I have followed the steps below to get answers to these
questions view of the complexity of human rights issue and
the lot of trends and writings about it and its association
with many of the issues side, and to serve the research
and its aims and in order not to deviate from the subject
and to avoid the redundancy ,I will try to search this
thread by addressing the analysis with regard to the
matter directly, and dealt with that surroundings to the
extent necessary for the search service without going into
further details so I will contented by mentioning the short
intuitions on the subject and what has been dealt
with previously.
In order to achieve the optimum methodology I will try
to research on the possibility that the constitutions of
the states has a positive role in the application process of
international human rights law, This will be
undertaken through research into the possibility of
establishing this role on the basis of the presence
of meeting points between the international human rights
law , and the constitutions of states ,and the benefit
to establish a positive reaction link for human rights
service ,and to examine the affectivity and positively of
this relationship I will try to figure out the possibility of
solving the problems of the application of international
human rights law through the constitutions of the states
after the first affect by the international law of human
rights.
And for the search service I will divide it to three chapters ,
on the first chapter I will speak about the definition of the
constitution and international law of human rights in order
to recognize the background of each of them and indicate
their relation objectivity and their philosophy in order to
indicate the extent of of service to the goal of research
and the possibility of using that in order to establish a
relation that serves human rights and their applications.
In the second chapter I will pick up the aspects of legal
relation that may occur between all the laws to be
examined and identify the extent of formation of
these aspects of positive or negative foundations
regarding the application of international law Of human
rights.
In the third chapter I will try to examine the possibility
of constitution to provide a solution to problems that
hinder the application of international human rights by
addressing the application of this low, view the most
important problems of the application, then show the
possibility of providing solution to these problems by the
constitution according to type and nature.
All of this will happened by attempting to reach to the
interrelated conclusions about part of the subject when
dealing with and reaching to an answer about
the possibility for the constitutions of states to have
a positive role in the application of international
human rights.
I have reached the following results:
1- There is an objective relationship between international human
rights law, and the constitutions of the states ,the
establishment of this relationship based on the close
connection between the constitution and the idea of human
rights in general, that happens
depending on philosophy theories of indigenization
to the
idea of the constitution, especially those associated with the
idea of the social contract, for this reason this law considered
the closest In terms of the substantive relationship to the
idea and philosophy of human rights in general. And to find
out the compatibility of domestic law of a certain country to the
philosophy of human rights generally, we must know the
impact of this philosophy at the constitutions of these countries
, therefore the search for a domestic law to pave
the application of international law for human rights must
be through the closest laws to the latter act, this
condition available in the national constitution ..
2 - The constitution as the basic law on the state and which is
characterized by a number of formal and objective properties,
qualified to be the law which can run the rest of the laws
and all aspects of activities in the State, that represent those
related to human rights, much of it.
Thus the impact done through rules of international law of human
rights will pave the way for the possibility of influence the rest
of the laws in the State's legal system to serve the philosophy
of human rights.
3- The relationship between the international law of human rights
and national constitutions , which can have positive or
negative role in the process of applying the first law, by
which this thesis aims to reach the best aspects of application,
governed in accordance with a particular legal system to rule
relationship between international law and domestic law in
general, the activation of this system with regard to the
application of international human rights may mean possibility
of paralyze this law particularly for the underdeveloped
countries in the field of human rights ,due to an association
with the issue of sovereignty and cultural specificities and
economic considerations required for application and other
problems Which requires a special relationship between the
two laws, and this relationship be based on the
substantive links between the constitution and human rights ,
and enhanced by practical considerations calling for that in
order to find the international law of human rights,( Which is
considered the fruit of nations wills),its way to the application,
in order to achieve its goals and then reach the goal that
pushed the states to find..
4- The application of rules of international human rights was
originally established as privacy distinct from the rest of
International rules, because they relate to the rights of state
care and the interference in the practice of its terms of
reference specially the internal ones, And the trend
toward this privacy is supposed to represent the total
international wills when establishing this law thus, this means
they must be characterized in their application from the rest of
international rules.
On this basis, this privacy require Not to obstruct application
process the international human rights law by the states , but
must not deal with such rules as dealing with other
international rules, where it should deals with that with privacy,
and express its will through the most domestic laws that reflect
the will of the state and its orientations ,And the
related substantive of this relationship which is constitution of
the state.
5- The state constitution should be the best means can affect the
domestic law of the state. And with regard to the application of
human rights international law it Considered the best way in
which the provisions of this law to move into
domestic law, affected it. Work to develop it toward the acts of
human rights, toward realization of human rights to preserve
it and prevention against any violation and all that can
be generated from that by any International interventions may
lead to disturbing the international relations which mean the
possibility of aggravation of humanitarian suffering because of
it. Because of its specifications of formality and objectivity that
can address the most important theoretical and practical
problems obstacles to the application of international human
rights law or may object it after the application. the concepts
of treatment and prevention can be achieved through It with
regard to human rights violations in general especially the
violation of international human rights law.
Finally the final results of the subject been as following:
1- Since the Constitution is the supreme law in the
system of domestic law of the state is characterized with
specific properties that distinguish it from the rest of laws
because of its privacy and the importance of topics
covered in. On this basis, this law can govern all laws ,
actions and activities in the state, directing it including
those related to human rights.
2- The law of international human rights is a branch from
the general international law ,its specialized in ruling the
behavior of States as much relating to its goals
represented in the work of human rights and promoting it.
3 - Since man is the basic aim of international human
rights law ,he lives and ruled directly by domestic laws of
the countries and these laws can be applied positively or
negatively on him In relation to his human rights, and the
benefit from the rules of international law that protect him
remain governed by the extent of impact of these rules on
the domestic laws of each state that govern individuals are
subject them.
4 - Since constitution represents the law which is
capable in all its specifications and characteristics to
govern all laws and existing activities in the state, the
impact of international human rights law should be focused
on it so that it is the channel through which
they can influence the rest of the ordinary laws which are
lower , so that it becomes consistent with international
human rights law through its agreement with the basic
rules contained in the constitution, Which transcends it,
according to the hierarchy of domestic legal rules.
The ability of constitution is enhanced to play this role
by reaching to the existence of many points of
convergence between it and international human rights law
after examine the relationship between them which
appears in many aspects some of them controlled by
general rules based on the outlook of both laws in terms of
the system to which it belongs, or may be based on the
private outlook for each of them in terms of privacy, nature
and shared goal between them. The first aspect is based
on the relation between public international law and
domestic law, which appeared to the researcher Control
many of theories and There's a different between
countries in adopting the rule of relation with its domestic
law to international law, this relationship remains governed
by the attitude of the state from international law and
Is adopting an attitude based on its options between
bearing the burden of international obligations or bear the
burden of international responsibility resulting from the
failure to implement the international obligations. At such
situations the application of international human rights law
may be in the majority of its rules in greatest need
for domestic laws that are consistent with it in order
to ensure the application of its provisions , failure to
achieve this means paralyze international human rights
law and not to apply it, this impact is achieved in this
law more than other branches of general international
law which generally may not be in dire need of the
domestic laws in order to apply its provisions.
The second aspect of the relation embark upon the basis
of privacy characteristic of the relation between
international human rights law and the constitution,
this privacy pave the way for creating a special
legal regulation to rule the process of applying international
human rights law by the domestic laws of the states and
availability of the necessary guarantees to complete that.
5 - Since that was the case in the previous paragraph,
it can confirm this through the knowledge of the most
important problems facing the application of international
human rights law then supporting it with solutions that
could be be submitted by constitution to overcome
them and ensure proper application.
6- And where constitution can provide the solution to
problems associated with the relation between
international law and domestic law, by finding the
constitutional rules that give the privacy of the
relation between domestic law and international rules of
human rights Without other general international rules,
also the problem of international and privacy ,as that the
constitution represents the law that express the will of
people and thus his attitude from the issue of privacy will
be far from the deviations by governments to evade the
application of human rights.
As well as with the problem of reservation as it can be
solved by the constitution, it will be the tool to adjust how
the use of reservation so that it is based on the balance
between the real considerations, Where resort of states to
reservation in conformity with the purposes that system
was initiated in order to achieved and away from deviation
by governments to evade the application of human rights ,
as for problem of not taking the appropriate action
constitution could be the best to solve this problem, is the
containment of constitutions rules pursuant to be given
constitutional status to the rules of international human
rights this means give it a highness and sanctity And thus
they are applicable automatically, and has adequate
guarantees against violation, as well as is the case with
the problem of restriction as the constitution is the best
way to organize the process of restriction so that play its
goals away from possibility of deviation by government and
use it to evade the application of human rights & the
practice of the assault.
This means that the constitution could be the best way for
the transition of the rules of international human rights law
to domestic law which is necessary and required for
the application of these rules, as it is characterized of
being originally prepared to deal with all terms of human
rights and the reason is the substantive specialization to
do that and the special relationship with international law in
general. In addition to its role in the process of transfer the
rules, In the role may continue after obtain the transition so
that it can be the tool to solve problems of application as
well as can provide the necessary guarantees for the
continuation of the application and elevate it. which means
that it may have a role of therapeutic and preventive
against the violations of human rights, with this description.
It will be the safest, secure and most comprehensive
alternative from humanitarian intervention . On the basis
of the Conclusions of treatment.
. /$'‫ آ‬0
,
$/
–
‫ري وا‬
‫نا‬
‫ا‬
‫نا و‬
‫ ل‬8 ‫اق‬9 ‫ا‬
‫قا‬
‫نا م‬
‫ا‬:G
‫ن‬
‫ر‬
‫ا‬
Comparing International Human Rights Laws
with National and Constitutional Law – An Iraq
Perspective
:‫إ‬0
‫نا م‬
‫ا‬
‫و‬9 ‫أ‬
‫ "! دة ا آ را‬#$ ‫ء ) ('& ت‬+, ‫ وه‬. /$'‫ آ‬0
,
= (‫)ا‬
$> ? 9!@
‫اف‬9"B2
‫ ا آ ر‬C /‫ذا‬
E‫ا‬
2 > ‫& س ا‬C 'C GH ‫آ‬
‫ م‬2011
‫ اد‬12
‫ هـ‬1432
‫‪ !/,‬ر‪ O‬ا ‪9‬اق‬
‫' را ت ا '‪$‬‬
‫ا د‪:‬‬
‫ا ر‪2011\3\8:PO‬‬
‫‪ 0‬آ'‪ . /$‬ا‬
‫‪,‬‬
‫‪ $/‬ــــــــــــــــــــــــــــــــ‬
‫‪ = S‬ر‪ .$R‬ا >‬
‫إ ‪9‬ار ا ‪ /‬م ا '‪ 1‬ي‬
‫ا‬
‫ا‪ *+‬ان ه(' ا‬
‫وا ‪ – # 6‬ا اق ‪ 2‬ل‬
‫ا‬
‫ـ )‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ا و ‪#‬‬
‫نا‬
‫ري‬
‫‪Comparing International Human Rights Laws with National and‬‬
‫‪Constitutional Law – An Iraq Perspective‬‬
‫‪. 34 56 *7 8 9‬‬
‫!;‬
‫ا‬
‫* ‪%‬‬
‫ا‬
‫‪ # $‬و!‬
‫ا‬
‫ا‬
‫اء ا‬
‫ت‪.‬‬
‫‪: $‬‬
‫ا ‪ /‬م ا '‪ 1‬ي ‪:‬د‪ &C.‬ا ‪9 N $/ )/ 9‬‬
‫ان ‪ 0 :‬آ'‪. /$‬‬
‫‪ ;/‬ا< ا ‪ $ .‬ا ‪;3.‬‬
‫‪A‬آ‪? 3‬‬
‫إ = ‪;/ /‬‬
‫! ‪: 36 3‬‬
‫آ ‪ ;B‬ا ; )‪ ; ! ;! 2011/3/5 #C (32‬أ‪ 6‬و‪ .‬ا آ را' ا‬
‫ا ‪ 3/‬ا ‪ 3 6‬و‪ .‬ق ا‪ / E‬ن " ‪ %‬و !; !‪ 3+H‬ا‪ 9FG‬ء ا ‪$ #C %‬‬
‫و ا‪: #!H = I A +‬‬
‫ا‬
‫ـ"‬
‫‪ -1‬ا‪ 9FG‬ء ا‪. 3JK 0‬‬
‫‪ -2‬ا‪ 9FG‬ء ا آ‪. 3 3‬‬
‫‪ -3‬ا‪ 9FG‬ء ا ‪. 3I 9‬‬
‫‪.‬‬
‫‪ -4‬ا‪ 9FG‬ء ا‬
‫ت ا ‪ 3+H! ;! #‬ه‬
‫ب ا ‪ N‬ا‪M E‬ام‬
‫‪$‬أ‬
‫و‬
‫‪T‬‬
‫ت‬
‫‪ %‬ض إ‪ F‬اج ا ‪ = I N‬ا رة ا ‪ 3P‬و‪ I‬ا‪(FG‬‬
‫ر ! ‪ U‬ا‪ 5 K/ G‬ا ‪. %‬‬
‫ا ‪N‬‬
‫ه(ا و ‪ ;B‬ا‬
‫‪ X‬ا‪W 8 9‬‬
‫اء ا‬
‫‪ 3‬تا‬
‫و ا‪ .E‬ام‬
‫ر إ ‪ *3‬ر ًء‬
Y 3 . $ . ‫ ا‬I .‫ د‬: ‫ ي‬% ‫م ا‬
‫ف‬9V/ ‫ذ ا‬
‫ا‬
E‫ ا‬$W X | ‫م‬
– # 6 ‫ري وا‬
‫ا نا‬
# ‫ ن ا و‬/ 0‫ ق ا‬.
‫ ا‬.‫ و‬6G‫ اد ا‬I‫ن إ‬
‫ا‬
Comparing International Human Rights Laws with ‫ ل‬2 ‫ا اق‬
'‫ ا آ را‬8 9 National and Constitutional Law – An Iraq Perspective
#‫ وه‬3 ‫ ? ا‬3 ‫ آ‬A
‫ ا ن‬Z [! #C #C‫ ا‬+‫ أ‬A !‫ى و‬
34 56 *7
. ‫ ا م‬# ‫ ا ن ا و‬#C '‫_ در ا آ را‬3 ‫ ت‬9 $ ‫ء‬M
: $
‫ا‬
‫& س‬C 'C GH ‫آ‬.‫د‬: G Y‫ا‬
C
‫ذ‬
‫أ‬: &X9/ ‫ا‬
2011/12/3 : PO‫ا ر‬
:
>'
/O‫آ د‬E‫ ا‬.'>/ ‫ ا‬$W X
‫ف‬9V/ ‫ ذ ا‬E‫! ا‬2 ‫ م‬X ‫ ا‬$W ‫ ا‬: ‫إ" رة إ‬
9 ‫ ا‬Z‫ ه‬#$ ‫أ‬......................................................
. !$ ‫أي‬9 ‫ ن ا‬$2‫ را ! و‬V / ‫ا‬
> / /' ‫ م ا‬/ ‫ ا‬: ‫إ‬
: $
‫ا‬
: G Y‫ا‬
: &X9/ ‫ا‬
: PO‫ا ر‬
‫ف‬9V/ ‫ار ا‬9 ‫إ‬
‫ري‬
‫ا ن ا‬
# ‫ ن ا و‬/ 0‫ ق ا‬. " ‫ب‬
‫ا‬
‫ اد ه(' ا‬I‫* أن إ‬+‫ا‬
Comparing International Human Rights Laws ‫ ل‬2 ‫ – ا اق‬# 6 ‫وا‬
‫ ! م‬# ‫ " ا‬with National and Constitutional Law – An Iraq Perspective
‫ء‬M #‫ آ ? وه‬A
#C #C‫ ا‬+W ‫ى‬
( 34 56 *7 ) '‫ ا آ را‬8 6 *
. A ‫ و‬5 G ( ‫ ا م‬# ‫ ) ا ن ا و‬#C '‫* دة ا آ را‬+ _3 ‫ ت‬9 $
: $
C
‫ذ‬
‫ا‬
‫أ‬.‫ د‬:G Y‫ا‬
‫& س‬C 'C GH ‫آ‬
2011/ 12 / 3 :PO‫ا ر‬
‫ذا آ ر‬
29
‫اق‬9 ‫ا‬
[‫ل را‬
E‫ا‬
‫ر‬
> ‫ ا‬.$R‫ر‬
‫)) إﻫﺪاء ((‬
‫إﻟﻰ أﻋﺬب ﻛﻠﻤﺔ ﺗﻔﺸﺖ ﺑﺬاﻛﺮﺗﻲ وﻧﻄﻖ ﺑﻬﺎ اﺳﻤﻲ إﻟﻰ )أﻣﻲ(‬
‫اﻟﺤﺒﻴﺒﺔ )رﺣﻤﻬﺎ اﷲ(‬
‫إﻟﻰ ﻣﻦ زرﻋﻨﻲ ﺑﺬرة واﻋﺘﻨﻰ ﺑﻲ ﻓﺠﻌﻠﻨﻲ ﺛﻤﺮة إﻟﻰ أﺑﻲ اﻟﻐﺎﻟﻲ‬
‫)رﺣﻤﻪ اﷲ(‬
‫إﻟﻰ ﻋﺎﺋﻠﺘﻲ اﻟﺘﻲ أرﺟﻮ ﻟﻬﺎ اﻟﺘﻮﻓﻴﻖ‬
‫إﻟﻰ أﺧﻮﺗﻲ‬
‫إﻟﻰ ﺑﻠﺪي اﻟﻌﺮاق ﻛﻠﻨﺎ ﻓﺪاء ﻟﻪ وﻧﺮﺟﻮ ﻟﻪ اﻷﻣﻦ و اﻻﺳﺘﻘﺮار‪.‬‬
‫اﻟﺒﺎﺣﺚ‬
‫ﺷﻜﺮ وﻋﺮﻓـﺎن‬
‫أﻛﻦ ﻛﻞ اﻻﻣﺘﻨﺎن و اﻟﺸﻜﺮ إﻟﻰ ﻣﺸﺮﻓﻲ ﻓﻲ اﻟﺘﻮﺟﻴﻬﺎت و اﻟﻤﻼﺣﻈﺎت‬
‫ﻋﻠﻰ رﺳﺎﻟﺘﻲ اﻟﺪﻛﺘﻮر ﻛﺎﻇﻢ ﻋﻠﻲ ﻋﺒﺎس اﻟﺠﻨﺎﺑﻲ‬
‫ﻛﻤﺎ أوﺟﻪ ﺷﻜﺮي وﻋﺮﻓـﺎﻧﻲ ﻣﺎ ﺣﻴﻴﺖ إﻟﻰ واﻟﺪي ﻣﺮﺑﻲ اﻷﺟﻴﺎل اﻟﺤﺎج‬
‫اﻷﺳﺘﺎذ ﻃﻪ ﻣﺠﻴﺪ رﺣﻤﻪ اﷲ‪.‬‬
‫ﻛﻤﺎ أوﺟﻪ ﺷﻜﺮي وﺗﻘﺪﻳﺮي ﻟﻤﻮﻇﻔﻲ ﻣﻜﺘﺒﺘﻲ ﻛﻠﻴﺔ اﻟﻘـﺎﻧﻮن ﻓﻲ ﺟﺎﻣﻌﺔ‬
‫ﺑﻐﺪاد وﺟﺎﻣﻌﺔ اﻟﻤﺴﺘﻨﺼﺮﻳﺔ‬
‫‪،‬واﻟﻰ ﻣﻮﻇﻔﻲ داﺋﺮة اﻟﻌﻼﻗـﺎت اﻟﺪوﻟﻴﺔ ﻓﻲ وزارة اﻟﺨﺎرﺟﻴﺔ ووزارة‬
‫اﻟﻌﺪل وﻛﺎﻓﺔ اﻷﺧﻮان ﻓﻲ اﻟﺠﺎﻣﻌﺎت اﻟﻌﺮﺑﻴﺔ ﻓﻲ ﻋﻤﺎن و دﻣﺸﻖ و‬
‫اﻹﺳﻜﻨﺪرﻳﺔ وﻋﻴﻦ ﺷﻤﺲ وﻛﺎﻓﺔ اﻟﺬﻳﻦ ﻗﺪﻣﻮا ﻟﻲ ﺟﻬﺪﻫﻢ ﻣﻦ اﺟﻞ ﺗﻮﻓﻴﺮ‬
‫اﻟﻤﺼﺎدر و اﻟﻤﻌﻠﻮﻣﺎت اﻟﺘﻲ اﺣﺘﺎﺟﻬﺎ ‪.‬‬
‫وأﺧﻴﺮا ﺷﻜﺮي إﻟﻰ ﻛﺎدر ﺟﺎﻣﻌﺔ ﺳﺎﻧﺖ ﻛﻠﻤﻨﺘﺲ وﻣﻜﺎﺗﺐ اﻻﻧﺘﺮﻧﺖ وﻟﻜﻞ‬
‫ﻣﻦ ﻛﺎن ﻋﻮن ﻟﻲ ﻣﻦ اﺟﻞ إﻧﻬﺎء أﻃﺮوﺣﺘﻲ‪.‬‬
‫ا‬
‫ا‬
‫ا‬
‫ا‬
‫أو‬
‫ا‬
‫ا ا‬
‫‪$%‬ق ا‬
‫ا‬
‫وا‬
‫در‬
‫ت‬
‫ا‬
‫"‬
‫إن اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم ﺸﺎﻨﻪ ﺸﺎن أي ﻗﺎﻨون آﺨر ﻴﺘﻀﻤن ﻤﺠﻤوﻋﺔ ﻤن )‬
‫اﻝﻨﺼوص اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴﺔ ( اﻝﺘﻲ ﺘﻨظم ﻋددا ﻤن اﻝﻤﺴﺎﺌل وان ﻫدف ﻫذﻩ اﻝﻨﺼوص ﻓﻲ‬
‫ﺠوﻫرﻫﺎ وﻏﺎﻴﺘﻬﺎ ﻗﻴﺎم اﻻﺸﺨﺎص اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴﺔ اﻝﻤوﺠﻪ اﻝﻴﻬﺎ ﺨطﺎب اﻝﻨص ﺒﺎﺘﺒﺎع ﺴﻠوك‬
‫ﻤﻌﻴن او اﻻﻤﺘﻨﺎع ﻋﻨﻪ ﺒﻤﺎ ﻴﺤﻘق اﻝﻨظﺎم ‪.‬‬
‫وان اﻝﻘﺎﻋدة اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴﺔ ﻓﻲ اطﺎر اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻴﺠب ان ﺘﺘﺴم ﺒﺎﻝﻌﻤوم و اﻝﺘﺠرﻴد ‪،‬‬
‫وﻴراد ﺒﺎﻝﻌﻤوم ان ﺘﺘوﺠﻪ اﻝﻘﺎﻋدة اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴﺔ ﺒﺨطﺎﺒﻬﺎ اﻝﻰ ﻜﺎﻓﺔ اﻻﺸﺨﺎص دون ان‬
‫ﺘﻘﺘﺼر ﻋﻠﻰ ﺸﺨص ﻤﻌﻴن ﺒﺎﻝذات وان ﺘﻌﺎﻝﺞ ﻜﺎﻓﺔ اﻝوﻗﺎﺌﻊ و اﻝﺤﺎﻻت دون ان ﺘﻘﺘﺼر‬
‫ﻋﻠﻰ ﺤﺎﻝﺔ او واﻗﻌﺔ ﺒﺤد ذاﺘﻬﺎ ‪.‬‬
‫أﻤﺎ اﻝﺘﺠرﻴد ﻓﻴﻘﺼد ﺒﻬﺎ ان ﻻ ﺘطﺒق اﻝﻘﺎﻋدة اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴﺔ ﻋﻨد ﺼﻴﺎﻏﺘﻬﺎ ﻋﻠﻰ اﺴﺎس‬
‫ﻤﻌﻴن او واﻗﻌﺔ ﻤﻌﻴﻨﺔ ‪.‬‬
‫وﻴﻌد اﻝﻘﺎﻨ ـون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم ﻨﺘﺎج ﻝﻠﺠﻬود اﻝﻤﺸﺘرﻜﺔ ﻝﻠدول وان ﺘوازن اﻝﻘوى‬
‫وﻤﺼﺎﻝﺤﻬﺎ ﻴﻤﺜل اﻝﻀﻤﺎن اﻝوﺤﻴد ﻻﺴﺘﻤ اررﻴﺔ ودﻴﻤوﻤﺔ ﺘﻨﻔﻴذ ﺘطﺒﻴﻘﻪ ﻋﻠﻰ اﻝـدول ﻜﺎﻓﺔ ‪.‬‬
‫وﻗد وﻀﻊ ﻤﺸرﻋو ﻗ اررات اﻻﻤم اﻝﻤﺘﺤدة ﻤﺒﺎدئ ﻝﻠﺤد ﻤن ﺘﻀﺎرب ﻤﺼﺎﻝﺢ اﻝدول‬
‫و اﺴﺘﺨدام اﻝﻘوى او اﻝﺘﻬدﻴد ﺒﻬﺎ وﻫذا ﻤﺎ ﻨﺼت ﻋﻠﻴﻪ ) اﻝﻤﺎدة ‪ 2‬ﻓﻘرة ‪ ( 4‬ﻤن ﻤﻴﺜﺎق‬
‫ﻴﻌد ﻫذا ﻤن اﻝﺘﻌزﻴزات ﻻﺤﺘرام ﺴﻴﺎدة اﻝدول اﻝداﺨﻠﻴﺔ و اﻝﺨﺎرﺠﻴﺔ ‪.‬‬
‫اﻻﻤم اﻝﻤﺘﺤدة و ُ‬
‫وﻤﻊ إن ﻤﻴﺜﺎق اﻷﻤم اﻝﻤﺘﺤدة ﻝم ﻴﺤدد ﻤﺎﻫﻴﺔ اﻝﻤﺴﺎﺌل اﻝﺘﻲ ﺘدﺨل ﻓﻲ اﻝﺸؤون‬
‫اﻝداﺨﻠﻴﺔ ﻝﻠدول ﻤن ﻋدﻤﻬﺎ وﺘرك اﻻﻤر ﻝﺘﻘدﻴر و اﻫواء اﻝدول اﻝﻜﺒرى ﻓﻲ ﻤﺠﻠس اﻷﻤن‬
‫وﺒداﻓﻊ اﻻﻋﺘﺒﺎرات اﻝﺴﻴﺎﺴﻴﺔ اﻝﺘﻲ طﻐت ﻋﻠﻰ ﻤﺎﻋداﻫﺎ ﻤن اﻻﻋﺘﺒﺎرات اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴﺔ وﺒذﻝك‬
‫ﺨﺎﻝف ﻤﻴﺜﺎق اﻻﻤم اﻝﻤﺘﺤدة ﻤﻴﺜﺎق ﻋﻬد ﻋﺼﺒﺔ اﻻﻤم اﻝذي ﻜﺎن اﻜﺜر ﺘﺤدﻴدا ﻝﻠﻤﺴﺎﺌل‬
‫اﻝﺘﻲ ﺘﻌد ﻤن ﺼﻤﻴم اﻝﺴﻠطﺎن اﻝداﺨﻠﻲ ﻝﻠدول ﻋﻨدﻤﺎ اﻋﺘﻤد ﻤﻌﻴﺎر اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ‬
‫ﻝﺘﺤدﻴد ﻫذﻩ اﻝﻤﺴﺎﺌل وﻤن ﻫﻨﺎ ﻴﺘﻌﻴن ﻋﻠﻰ اﺠﻬزة اﻻﻤم اﻝﻤﺘﺤدة ان ﺘﻘرر ﺒﻤوﻀوﻋﻴﺔ‬
‫وﺤﺴن ﻨﻴﺔ ﻤﺎ اذا ﻜﺎﻨت اﻝﻤﺴﺎﻝﺔ ﻤﺤل اﻝﺒﺤث ﺘدﺨل اﺴﺎﺴﺎ ﻓﻲ اﻝﺴﻠطﺎن اﻝداﺨﻠﻲ‬
‫ﻝﻠدوﻝﺔ ﻤن ﻋدﻤﻪ ‪.‬‬
‫وﻗد ﺒدأ ﻓﻲ ﻨﻬﺎﻴﺔ اﻝﻘرن اﻝﻤﺎﻀﻲ اﻫﺘﻤﺎﻤﺎ ﻤﺘزاﻴدا ﺒﺤﻤﺎﻴﺔ ﺤﻘوق اﻻﻨﺴﺎن ﺒﺸﻜل ﻋﺎم‬
‫وﻀﻤن اﻻطﺎر اﻝداﺨﻠﻲ ﻝﻠدول ﻤﻤﺎ ادى اﻝﻰ ﺘﻌدﻴل ﻤﺒدأ ﻋدم اﻝﺘدﺨل اﻝوارد ) اﻝﻤﺎدة ‪2‬‬
‫اﻝﻔﻘرة ‪ ( 7‬ﻤن ﻤﻴﺜﺎق اﻻﻤم اﻝﻤﺘﺤدة ‪.‬‬
‫وﺒدأت اﻝدول اﻝﻌظﻤﻰ ﺒﺎﻝﺘﻔﻜﻴر ﺒﺎﺴﺘﻌﻤﺎل اﺴﺎﻝﻴب ﺠدﻴدة ﻝﻠﺤد ﻤن ﻤﺒدا ﻋدم اﻝﺘدﺨل‬
‫اﻝﻰ ﻤﺒدا ﺤق اﻝﺘدﺨل وﻫذا اﻝﺘدﺨل اﻝذي اﺴﺘﻌﻤل اﺴﺎﻝﻴب ﻤﺘﻌددة ادى اﻝﻰ ﺘﺎﺜر ﺒﻌض‬
‫ﻤﻔﺎﻫﻴم اﻷﻤم اﻝﻤﺘﺤدة ‪،‬ﻤﻤﺎ أﺜرت ﻋﻠﻰ إﻀﻌﺎف اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ‪.‬‬
‫ٕواذا ﻤﺎ اﺴﺘﻌرﻀﻨﺎ ﺒﻌض ﻫذﻩ اﻝﻤﻔﺎﻫﻴم وﻤﻨﻬﺎ اﻝﺘدﺨل ﻝﺤﻤﺎﻴﺔ ﺤﻘوق اﻻﻨﺴﺎن‬
‫داﺨل اﻝدول و ﻜذﻝك ظﻬور ﻤﻔﺎﻫﻴم اﻝﻌوﻝﻤﺔ وﺘﺄﺜﻴراﺘﻬﺎ اﻻﻗﺘﺼﺎدﻴﺔ ‪ ،‬وﻜذﻝك ﻤﺤﺎرﺒﺔ‬
‫اﻻرﻫﺎب ﻨرى ان ﻫذﻩ اﻝﻤﻔﺎﻫﻴم ﺒدات ﺘﺴﺘﻐل ﻤن ﻗﺒل ﺒﻌض اﻝدول‪ ،‬وﺨﺎﺼﺔ اﻝدول‬
‫اﻝﻜﺒرى ﻝﻠﻀﻐط ﻋﻠﻰ اﻝﻤﻨظﻤﺎت اﻝدوﻝﻴﺔ ﺒﺎﺴﺘﻌﻤﺎل اﻝﻔﺼل اﻝﺴﺎﺒﻊ ﺒﺎﺴم ﺤﻔظ اﻻﻤن و‬
‫اﻝﺴﻠم اﻝدوﻝﻴﻴن دون اﻻﺨذ ﺒﺎﻻﻀرار اﻝﺘﻲ ﻴﺴﺒﺒﻬﺎ ﻫذا اﻻﺴﺘﻌﻤﺎل و اﻝﺘﻨﺎﻗض ﻤﻊ ﻤﺒدأ‬
‫اﻝﺴﻴﺎدة و ﻤﺒدأ ﺤق ﺘﻘرﻴر اﻝﻤﺼﻴر ﻝﻠدول و ﻋدم اﻝﺘدﺨل ﻓﻲ اﻝﺸؤون اﻝداﺨﻠﻴﺔ ﻤﻤﺎ‬
‫ﺴﻴؤدي ﻓﻲ اﻝﻤراﺤل اﻝﻼﺤﻘﺔ اﻝﻰ اﻀﻌﺎف اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﺒل ﺘرﻜﻪ ﺠﺎﻨﺒﺎ ‪.‬‬
‫وﻝﻐرض ﺴﻴﺎدة اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝذي ارﺘﻜز ﻓﻲ ظﻬورﻩ ﻋﻠﻰ ) اﻝﻌرف اﻝدوﻝﻲ او‬
‫اﻝﻤواﺜﻴق و اﻝﻤﻌﺎﻫدات اﻝدوﻝﻴﺔ ( ﻋﻠﻰ ﺠﻤﻴﻊ اﻝدول ﻤﻬﻤﺎ اﺨﺘﻠﻔت أﺤﺠﺎﻤﻬﺎ وﻤﺼﺎﻝﺤﻬﺎ‬
‫واﻝذي ﺴﺎﻫم ﻓﻲ إﺤﻼل اﻝﺴﻠم و اﻻﻤن اﻝدوﻝﻴﻴن ﺒﻌدﻤﺎ ﺤﺼل ﻝﻠﻌﺎﻝم ﻤن ﻜوارث و‬
‫ﺘدﻤﻴر ﻋﻠﻰ اﺜر اﻝﺤرﺒﻴن اﻝﻌﺎﻝﻤﻴﺘﻴن اﻷوﻝﻰ و اﻝﺜﺎﻨﻴﺔ‪ ،‬و ﻝﺘﺠﻨب ﻤﺎ ﻗد ﻴﺤﺼل ﻤﺴﺘﻘﺒﻼ‬
‫ﻓﻘد ﺘم ﺘﺴﻠﻴط اﻝﻀوء ﻋﻠﻰ ﻜﻴﻔﻴﺔ اﺴﺘﻐﻼل اﻝﻤﻨظﻤﺔ اﻝدوﻝﻴﺔ وﻗ ارراﺘﻬﺎ ﻤن ﻗﺒل اﻝدول‬
‫اﻝﻤﻬﻴﻤﻨﺔ و ﺘﻜﻴﻴف ﻫذﻩ اﻝﻘ ار ارت ﺒﻤﺎ ﻴﻨﺘﻬﺞ ﺴﻴﺎﺴﺎت دوﻝﻴﺔ ﻤزدوﺠﺔ اﻝﻤﻌﺎﻴﻴر ﻤﻤﺎ ﺠﻌل‬
‫اﻝﻤﻨظﻤﺔ اداة ﻝﺨدﻤﺔ اﻝﻤﺼﺎﻝﺢ اﻝﻘوﻤﻴﺔ ‪.‬‬
‫وﻫﻨﺎك ﺘدﺨﻼت ﻋدﻴدة ﻓﻲ ﻨﻬﺎﻴﺔ اﻝﻘرن اﻝﻤﺎﻀﻲ وﺒداﻴﺔ اﻝﻘرن اﻝﺤﺎﻝﻲ ﻝﻠﻌدﻴد ﻤن‬
‫اﻝدول ذات اﻝﺴﻴﺎدة وﻗد اﺸرﻨﺎ اﻝﻰ أﻨﻤوذج ﻝﻬذا اﻝﺘدﺨل ﺒﺎﺴم اﻝﻤﻨظﻤﺔ اﻝدوﻝﻴﺔ وﻤﻨﻬﺎ‬
‫أﻨﻤوذج اﻝﻌراق وﻗد ﻜﺎن ﻫذا اﻻﺨﺘﻴﺎر ﻨﺎﺘﺠﺎ ﻋن واﻗﻊ ﻗرﻴب ﺘم ﻤﻌﺎﻴﺸﺘﻪ ﻤن ﻗﺒل‬
‫اﻻﺠﻴﺎل اﻝﺤﺎﻝﻴﺔ و اﻝذي ﺒﻴﻨﺎ ﻓﻴﻪ ﻜﻴﻔﻴﺔ اﺴﺘﻐﻼل اﻝﻤﻨظﻤﺔ ﺒﺎﺼدار ﻗ اررات ﻤﺘﻼﺤﻘﺔ‬
‫ﻀد ﺸﻌب ﻝﻴس ﻝﻪ اي ذﻨب ﺴوى وﺠود ﺤﻜﺎم ﻝﻬم ﺴﻴﺎﺴﺘﻬم اﻝﺨﺎﺼﺔ اﻝﺘﻲ ﺘﺘﻀﺎرب‬
‫ﻤﻊ ﻤﺼﺎﻝﺢ اﻝدول اﻝﻜﺒرى ‪.‬‬
‫إن ﻫذﻩ اﻝﻬﻴﻤﻨﺔ ﺴﺘؤدي اﻝﻰ ﺠﻌل اﻝﻤﻨظﻤﺔ اداة ﻝﺨدﻤﺔ اﻝﻤﺼﺎﻝﺢ اﻝﻘوﻤﻴﺔ ﻝﻠدول‬
‫اﻝﻤﻬﻴﻤﻨﺔ ﻋﻠﻴﻬﺎ ﻋﻠﻰ ﺤﺴﺎب اﻝدول اﻻﺨرى وﻋﻠﻰ ﺤﺴﺎب ﻤﺒﺎدئ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ‬
‫وﺤﺴﺎب ﻤﺒررات وﺠودﻫﺎ وﻫو ﻤﺎ ﺴﻴﺠﻌل اﻝﻤﻨظﻤﺔ اﻝدوﻝﻴﺔ ﻓﺎﻗدة ﻝﻤﺼداﻗﻴﺘﻬﺎ وﻫﻴﺒﺘﻬﺎ‬
‫وﻴؤدي ﺒﻬﺎ اﻝﻔﺸل و اﻻﺨﻔﺎق ﻤﺜل اﻝﻤﻨظﻤﺎت اﻝﺴﺎﺒﻘﺔ ‪.‬‬
‫وﻝﻜﻲ ﺘﻀﻔﻲ ﻋﻠﻰ اﻝﻘ اررات اﻝﺘﻲ ﻴﺘﺨذﻫﺎ ﻤﺠﻠس اﻻﻤن ﺼﻔﺔ اﻻﻝزام ﻀرورة ﺘواﻓر‬
‫ﺜﻼﺜﺔ ﺸروط أﺴﺎس وﻫﻲ ﻤﺒﺎﺸرة ﻤﺠﻠس اﻻﻤن ﻫذﻩ اﻝﺴﻠطﺔ ﻓﻲ اﺨﺘﺼﺎﺼﻪ اﻝﻤﺘﻤﺜل‬
‫ﺒﺤﻔظ اﻝﺴﻠم و اﻷﻤن اﻝدوﻝﻲ وان ﺘﺴﺘﻌﻤل ﻫذﻩ اﻝﺴﻠطﺔ ﻋﻠﻰ اﺴﺎس اﻝﻔﺼل اﻝﺴﺎﺒﻊ ﻤن‬
‫اﻝﻤﻴﺜﺎق وﻋﻠﻴﻪ ﻤراﻋﺎة ﻗواﻋد اﻻﺠراءات و اﻻﺨﺘﺼﺎص ‪.‬‬
‫وﺘﺠﻨﺒﺎ ﻝذﻝك ﻤﺎ زاﻝت اﻏﻠب اﻝدول اﻻﻋﻀﺎء ﻓﻲ اﻻﻤم اﻝﻤﺘﺤدة ﺘدﻋوا اﻝﻰ اﻝﺴﻴﺎدة‬
‫واﻝﻤﺴﺎواة وﻋدم اﻝﺘدﺨل ﻓﻲ ﺸؤون اﻝدول وﻗد دﻋﺎ ﺒﻌﻀﻬﺎ اﻝﻰ ﻋﻘد ﻤؤﺘﻤر دوﻝﻲ‬
‫ﻻﻋﺎدة اﻝﻨظر ﻓﻲ ﻤﻴﺜﺎق اﻻﻤم اﻝﻤﺘﺤدة و ﺘﻜوﻴن اوﺠﻪ اﻝﻘﺼور ﻓﻴﻪ وﻀرورة ﺘﻨﺎﺴب‬
‫اﻝﻘ اررات اﻝدوﻝﻴﺔ اﻝﻤﻠزﻤﺔ ﻤﻊ اﻝﺘﻤﺜﻴل اﻝﻌﺎدل ﻝﺼﺎﻨﻌﻲ ﻫذﻩ اﻝﻘ اررات و اﻝﺤد ﻤن اﺴﺘﻐﻼل‬
‫وﻫﻴﻤﻨﺔ اﻝدول اﻝﻜﺒرى ﻋﻠﻰ ﻫذﻩ اﻝﻤﻨظﻤﺔ وﻤن ﺜم ﺴﻴﺎدة اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻋﻠﻰ ﺠﻤﻴﻊ‬
‫اﻝدول ﺒﻤﺎ ﻴﻘﺘﻀﻴﻪ ﻤن ﻤﺒﺎدئ وﺤﻘوق ﻋﺎدﻝﺔ ﻝﺠﻤﻴﻊ ﺸﻌوب اﻝﻌﺎﻝم ﻋﻠﻰ اﺨﺘﻼف اﻝواﻨﻬﺎ‬
‫و ﻗوﻤﻴﺘﻬﺎ وﻤواﻗﻌﻬﺎ ‪.‬‬
‫ا ‪ O \/‬ت‬
‫ت‬
‫‪1‬‬
‫ا ‪ O \/‬ت‬
‫ا‬
‫ا‪/‬‬
‫ا ^]\‬
‫ان‬
‫ا‪/‬‬
‫‪6-1‬‬
‫ر‬
‫ا ‪ ) #S2 _O9‬ا‬
‫نا و \ ق‬
‫وا‬
‫ن‬
‫ا‬
‫‪2‬‬
‫ا ]^‪ #‬ا‪E‬ول‬
‫‪3‬‬
‫ا ‪ `\&/‬ا‪E‬ول‬
‫ا ‪2 _O9‬‬
‫‪4‬‬
‫ا ‪ ='(/‬ا‪E‬ول‬
‫‪ _O9 X‬ا‬
‫‪5‬‬
‫ا ‪ ='(/‬ا ‪8‬‬
‫‪6‬‬
‫ا ‪ ='(/‬ا ‪` 8‬‬
‫‪7‬‬
‫ا ‪ `\&/‬ا ‪8‬‬
‫‪8‬‬
‫ا ‪ ='(/‬ا‪E‬ول‬
‫[ عا‬
‫و \ ا‬
‫&‪$‬‬
‫ا‬
‫ر‬
‫‪49-7‬‬
‫‪29-8‬‬
‫ر‬
‫‪13-9‬‬
‫ر‬
‫‪19-13‬‬
‫ر‬
‫‪29-19‬‬
‫نا و‬
‫ا ‪2 _O9‬‬
‫ن‬
‫\ قا‬
‫‪49-29‬‬
‫نا و‬
‫‪ _O9 X‬ا‬
‫ن‬
‫\ قا‬
‫‪31-30‬‬
‫‪bV‬ة ا‬
‫\ قا‬
‫نا و‬
‫ن و‪ (X‬ر‬
‫‪9‬‬
‫ا ‪ ='(/‬ا ‪8‬‬
‫‪10‬‬
‫ا ‪ ='(/‬ا ‪` 8‬‬
‫‪11‬‬
‫ا ]^‪ #‬ا ‪8‬‬
‫ا ‪ )$2 c‬ا‬
‫ا و \ قا‬
‫ر‬
‫وا‬
‫‪12‬‬
‫ا ‪ `\&/‬ا‪E‬ول‬
‫ن‬
‫ا ‪ )$2 c‬ا‬
‫ن ا ا‪'d‬‬
‫ا و وا‬
‫‪69-51‬‬
‫‪13‬‬
‫ا ‪ `\&/‬ا ‪8‬‬
‫ن‬
‫ا ‪ )$2 c‬ا‬
‫ن‬
‫ا و \ قا‬
‫ن ا ا‪'d‬‬
‫وا‬
‫‪73-69‬‬
‫‪14‬‬
‫ا ‪ `\&/‬ا ‪` 8‬‬
‫ا ‪ )$2 c‬آ‪) #‬‬
‫نا و \ ق‬
‫ا‬
‫ر‬
‫ن وا‬
‫ا‬
‫‪83-73‬‬
‫‪15‬‬
‫ا ‪ ='(/‬ا‪E‬ول‬
‫‪16‬‬
‫ا ‪ ='(/‬ا ‪8‬‬
‫‪17‬‬
‫ا ]^‪ #‬ا ‪` 8‬‬
‫‪18‬‬
‫ا ‪ `\&/‬ا‪E‬ول‬
‫‪36-31‬‬
‫نا و‬
‫^ در ا‬
‫ن‬
‫\ قا‬
‫‪49-36‬‬
‫ن‬
‫‪83-50‬‬
‫ا ‪ )$2 c‬ا‬
‫ا و وا‬
‫ن‬
‫ن‬
‫ر‬
‫‪77-74‬‬
‫ا ‪ c‬ا ‪)$2 $C [ /‬‬
‫نا و \ ق‬
‫ا‬
‫ر‬
‫ن وا‬
‫ا‬
‫‪83-77‬‬
‫نا و‬
‫‪ e$&(X‬ا‬
‫ن ودول‬
‫\ قا‬
‫د ‪ 9$X‬ا ول ذ ‪f‬‬
‫‪155-84‬‬
‫‪ e$&(X‬ا‬
‫نا و‬
‫‪107-85‬‬
‫\ قا‬
‫ن‬
‫‪19‬‬
‫ا ‪ ='(/‬ا‪E‬ول‬
‫نا و‬
‫‪ e$&(X‬ا‬
‫ن‬
‫ا ‪ \ 9‬قا‬
‫‪89-86‬‬
‫‪20‬‬
‫ا ‪ ='(/‬ا ‪8‬‬
‫نا و‬
‫‪ e$&(X‬ا‬
‫ن‬
‫\ قا‬
‫أ‪]XY‬‬
‫‪107-89‬‬
‫‪21‬‬
‫ا ‪ `\&/‬ا ‪8‬‬
‫ا ‪ /‬ت أ م ‪e$&(X‬‬
‫نا و \ ق‬
‫ا‬
‫ن‬
‫ا‬
‫‪139-107‬‬
‫‪22‬‬
‫ا ‪ ='(/‬ا‪E‬ول‬
‫ا ‪ V/‬آ‪ #‬ا @‪ O9‬ا‬
‫ن‬
‫‪ e$&(X e$ X‬ا‬
‫ن‬
‫ا و \ قا‬
‫دا‪$'d‬‬
‫‪119-108‬‬
‫‪23‬‬
‫ا ‪ ='(/‬ا ‪8‬‬
‫ا ‪ V/‬آ‪ #‬ا ‪ $'/‬ا‬
‫ن‬
‫‪ e$&(X e$ X‬ا‬
‫ن‬
‫ا و \ قا‬
‫دا‪$'d‬‬
‫‪139-119‬‬
‫‪24‬‬
‫ا ‪ `\&/‬ا ‪` 8‬‬
‫ر آ‪b‬داة (&‪e$‬‬
‫نا و \ ق‬
‫ن‬
‫ا‬
‫‪155-139‬‬
‫‪25‬‬
‫ا ‪/X g‬‬
‫‪162-156‬‬
‫‪26‬‬
‫ا ‪ ^/‬در‬
‫‪176-163‬‬
‫‪27‬‬
‫‪Abstract‬‬
‫‪180-177‬‬
‫ا‬
‫ا‬
‫ﺘﺘﻨﺎول اﻝدراﺴﺎت اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴﺔ ﻋﺎدة ﻤوﻀوﻋﺎت ﻤﺤددة ﻀﻤن اﺨﺘﺼﺎص ﻤﻌﻴن ﻓﻲ‬
‫ﻋﻠم اﻝﻘﺎﻨون ﺴواء ﻀﻤن اﻝﻘﺎﻨون اﻝﻌﺎم أم اﻝﺨﺎص أم اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ أم اﻝداﺨﻠﻲ ‪ ،‬أم‬
‫أي ﺒﺤث أو دراﺴﺔ ﻝﻜﻲ ﻴﻜون ﺘﺤدﻴدا دﻗﻴﻘﺎ وﻤﻔﻴدا وﻤﺤﻘﻘﺎ ﻷﻏراﻀﻪ ﻴﺠب أن ﻴراﻋﻲ‬
‫طﺒﻴﻌﺔ اﻝﺒﺤث و أﻫداﻓﻪ وﻤن ﺜم وﺒﺎﻝﻨظر إﻝﻰ ﺘطور ﻋﻠم اﻝﻘﺎﻨون وازدﻴﺎد ﻨطﺎق‬
‫اﻝﻌﻼﻗﺎت اﻝﺘﻲ ﻴﻨظﻤﻬﺎ ‪ ،‬ﺴواء ﻋﻠﻰ اﻝﺼﻌﻴد اﻝوطﻨﻲ أو اﻝدوﻝﻲ وﺘداﺨﻠﻬﺎ ‪ ،‬ﻓﺎن ﻫﻨﺎك‬
‫دراﺴﺎت ﻤﻌﻴﻨﺔ ﻗد ﺘﺤﺘﺎج إﻝﻰ ﺘوﺴﻴﻊ ﻨطﺎﻗﻬﺎ ﻝﺘﺸﻤل أﻜﺜر ﻤن اﺨﺘﺼﺎص ﻤن‬
‫اﺨﺘﺼﺎﺼﺎت اﻝﻘﺎﻨون ﺒﺸﻜل ﻋﺎم ‪ ،‬ﻝﻜﻲ ﺘﻜون ﻤﻔﻴدة وﻜﺎﻓﻴﺔ ﻝﺘﺤﻘﻴق اﻝﻐﺎﻴﺎت اﻝﻤرﺠوة‬
‫ﻤﻨﻬﺎ ‪ ،‬وذﻝك ﻋﻠﻰ أﺴﺎس وﺠود ﻋدة ﻋواﻤل ﻤﺸﺘرﻜﺔ ﺒﻴن ﻫذﻩ اﻻﺨﺘﺼﺎﺼﺎت ﺘدﻋو‬
‫إﻝﻰ ﺘوﺴﻴﻊ ﻨطﺎق اﻝدراﺴﺔ ﻝﺘﺠﻤﻌﻬﺎ ﻜﻠﻬﺎ و ﻝرﺒﻤﺎ ﻗد ﻴؤدي ذﻝك إﻝﻰ ﺘﻜوﻴن‬
‫اﺨﺘﺼﺎﺼﺎت ﻗﺎﻨوﻨﻴﺔ ﺠدﻴدة ﻋﻠﻰ أﺴﺎس وﺠود أﻫداف ﻤﺸﺘرﻜﺔ أو ﻤﺤل ﻤﺸﺘرك‬
‫ﻝﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون أو طﺒﻴﻌﺔ ﻤﺸﺘرﻜﺔ ﻤﻤﺎ ﻗد ﻴؤدي إﻝﻰ أن ﺘﻜون ﺒﻌض اﻝﻘواﻨﻴن ﺴﺒﻼ أو‬
‫وﺴﺎﺌل ﻝوﺼول اﻝﻘواﻨﻴن اﻷﺨرى إﻝﻰ ﺘﺤﻘﻴق أﻫداﻓﻬﺎ ‪ ،‬ﻋﻠﻰ أﺴﺎس اﻝﺘﻜﺎﻤل و اﻝﺘﻌﺎون‬
‫اﻝﻤﺘﺒﺎدل ‪.‬‬
‫وﻋﻠﻰ ﻫذا اﻷﺴﺎس ﻜﺎن اﺨﺘﻴﺎر ﻤوﻀوع وﻋﻨوان ﻫذﻩ اﻝدراﺴﺔ ﻝﺘﺠﻤﻊ ﺒﻴن ﻜل ﻤن‬
‫اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن و اﻝدﺴﺘور ذو اﻝﺼﻠﺔ اﻝوﺜﻴﻘﺔ ﺒﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻋﻠﻰ‬
‫ﻓرﻀﻴﺔ إﻤﻜﺎﻨﻴﺔ ﻗﻴﺎم ﻋﻼﻗﺔ اﻴﺠﺎﺒﻴﺔ ﺒﻴﻨﻬﺎ ﺘﻘوم ﻋﻠﻰ أﺴﺎس اﻝﺘﻌﺎون و ﺘﺘﺠﻪ إﻝﻰ‬
‫اﻝﺘوﺼل إﻝﻰ أﻋﻤﺎل ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﺒﺸﻜل ﻋﺎم ﻤن ﺨﻼل إﻤﻜﺎﻨﻴﺔ إﻴﺠﺎد دور ٕواﺴﻬﺎم‬
‫اﻴﺠﺎﺒﻲ ﻝدﺴﺎﺘﻴر اﻝدول ﻓﻲ ﻋﻤﻠﻴﺔ ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ .‬وﻗد ﺠﺎء‬
‫اﺨﺘﻴﺎري ﻝﻬذا اﻝﻤوﻀوع ﺒﺎﻝذات و اﻝﻤﺘﺼل ﺒﻌﻤﻠﻴﺔ ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن اﺴﺘﻜﻤﺎﻻ ﻝدراﺴﺔ ﺴﺎﺒﻘﺔ ﻝﻲ ﻓﻲ ﻤرﺤﻠﺔ اﻝﻤﺎﺠﺴﺘﻴر ﻜﻨت ﻗد ﺘﻨﺎوﻝت ﻓﻴﻬﺎ‬
‫ﻤوﻀوع ) اﻝﺘدﺨل اﻹﻨﺴﺎﻨﻲ ( واﻝذي ﻴﻌد أﻫم واﻗوي آﻝﻴﺔ ﻋﻤﻠﻴﺔ ﻝﺤﻤﺎﻴﺔ ﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن‪ ،‬وﻤن ﺜم ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ ،‬إذ ﻜﻨت ﻗد ﺘوﺼﻠت وﺒﻌد‬
‫اﻝﺒﺤث ﻓﻲ ذﻝك اﻝﻤوﻀوع إﻝﻰ اﻨﻪ وان ﻜﺎن ﻝﻬذﻩ اﻵﻝﻴﺔ أﻫﻤﻴﺔ ﻜﺒرى ﻓﻲ ﺤﻤﺎﻴﺔ ﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن ﻓﺄﻨﻬﺎ ﻻ ﺘﻤﺜل اﻝﻀﻤﺎﻨﺔ اﻝﻤﺜﺎﻝﻴﺔ اﻝﻤﺘﻜﺎﻤﻠﺔ ﻝﻌﻤﻠﻴﺔ ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن ‪،‬إذ أن ﻫذا اﻝﺘدﺨل ﻴﻘوم ﺒدور ﻋﻼﺠﻲ ﻨﺴﺒﻲ ﻝﺤﺎﻻت ﻨوﻋﻴﺔ ﻤﺤددة‬
‫وﻤﺤﺼورة ﻤن اﻨﺘﻬﺎﻜﺎت ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ووﻓﻘﺎ ﻝﺸروط وﻀواﺒط ﻗﺎﻨوﻨﻴﺔ ﻤﻌﻘدة ‪،‬‬
‫وﻓﻀﻼ ﻋن ذﻝك ﻓﺎن ﺘﻔﻌﻴل ﻫذﻩ اﻵﻝﻴﺔ ﻗد ﻴﺸوﺒﻪ ﺒﻌض اﻹﺸﻜﺎﻻت وﻴراﻓﻘﻪ اﻝﻜﺜﻴر ﻤن‬
‫اﻝﺤﺴﺎﺴﻴﺎت و اﻝﻤﺤﺎذﻴر اﻝﺴﻴﺎﺴﻴﺔ و اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴﺔ ﻋﻠﻰ ﺼﻌﻴد اﻝﻌﻼﻗﺎت اﻝدوﻝﻴﺔ ‪ ،‬وﻴرﺠﻊ‬
‫ذﻝك إﻝﻰ ﻜون اﻝﺘدﺨل وﺒﺸﻜل ﻋﺎم ﻴﻌد أﻤ ار ﺸﺎذا واﺴﺘﺜﻨﺎﺌﻴﺎ ﻋﻠﻰ ﺼﻌﻴد اﻝﻌﻼﻗﺎت‬
‫اﻝدوﻝﻴﺔ وﻤن وﺠﻬﺔ ﻨظر اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم ﻓﻲ اﻏﻠب اﻷﺤوال ‪.‬‬
‫وأﻤﺎم ﻫذﻩ اﻹﺸﻜﺎﻝﻴﺎت اﻝﺘﻲ ﺘراﻓق ﻋﻤﻠﻴﺔ اﻝﻠﺠوء إﻝﻰ اﻝﺘدﺨل اﻹﻨﺴﺎﻨﻲ ﻜوﺴﻴﻠﺔ‬
‫ﻝﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم ﻓﻲ اﻏﻠب اﻷﺤوال ‪ٕ .‬واذا ﻜﺎن ﻫذا اﻝﻘول ﻴﺼﺢ ﺒﺎﻝﻨﺴﺒﺔ‬
‫ﻷﻫم وأﻗوى آﻝﻴﺔ ﻝﻠﺘطﺒﻴق ‪،‬ﻓﺎن اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻗد ﻴﺒﻘﻰ ﺒﻌﻴدا ﻋن‬
‫اﻝﺘطﺒﻴق ﻜﻤﺎ ﻴﻨﺒﻐﻲ‪ ،‬وﻜﻤﺎ ﻫو ﻤﻘرر وﻓﻘﺎ ﻹﺤﻜﺎﻤﻪ ‪ ،‬اﻷﻤر اﻝذي ﻗد ﻴﻌﻨﻲ ﺘﻔﺎﻗم‬
‫اﻝﻤﻌﺎﻨﺎت اﻹﻨﺴﺎﻨﻴﺔ و اﺴﺘﻤرار اﻝﺤرﻤﺎن ﻤن اﻝﺘﻤﺘﻊ ﺒﺎﻴﺠﺎﺒﻴﺎت أﻋﻤﺎل ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن‬
‫ٕواذا ﻜﺎن اﻷﺜر اﻝﺴﻠﺒﻲ ﻝﻌدم ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻴﺄﺘﻲ ﺒﻀﻼﻝﻪ‬
‫اﻝﺴﻠﺒﻴﺔ ﻋﻠﻰ ﻋدد ﻜﺒﻴر ﻤن دول اﻝﻌﺎﻝم ﻓﺎن اﻝﻤﺴﺎﻝﺔ ﺘﻜون أﻜﺜر ﺠدﻴﺔ ﺒﺎﻝﻨﺴﺒﺔ ﻝﻠدول‬
‫اﻝﻤﺘﺄﺨرة أﺼﻼ ﻓﻲ ﻤﺠﺎل اﺤﺘرام ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن واﻝﺘﻲ ﺘﻌﺎﻨﻲ ﻤن ﺘﺨﻠف ﻓﻲ ﻗﺎﻨوﻨﻬﺎ‬
‫اﻝداﺨﻠﻲ ﻓﻴﻤﺎ ﻴﺨص ﻫذﻩ اﻝﻤﺴﺎﻝﺔ ‪ ،‬إذ أن ﺘﺨﻠف اﻝﻘﺎﻨون اﻝداﺨﻠﻲ ﻓﻲ ﻤﺠﺎل ﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن ﻻ ﻴﺄﺘﻲ ﺒﺄﺜرﻩ اﻝﺴﻠﺒﻲ اﻝﻤﺒﺎﺸر ﻋﻠﻰ ﻫذﻩ اﻝﺤﻘوق ﻓﺤﺴب ﺒل اﻨﻪ ﻗد ﻴؤﺜر ﻋﻠﻴﻬﺎ‬
‫ﺴﻠﺒﺎ ﻤن ﺨﻼل إﻝﺤﺎﻗﻪ ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ ،‬ذﻝك اﻝﻘﺎﻨون اﻝذي‬
‫ﻴوﻓر اﻝﻔرﺼﺔ ﻝﻌﻤﻠﻴﺔ اﻝﺘطوﻴر اﻻﻴﺠﺎﺒﻲ ﻝﻠﻘواﻨﻴن اﻝداﺨﻠﻴﺔ ﻓﻲ ﺴﺒﻴل ﺨدﻤﺔ ﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن‪.‬‬
‫واﺴﺘﻨﺎدا إﻝﻰ ﻤﺎ ﺘﻘدم‪ٕ ،‬واذا ﻜﺎن ﻤن اﻝﻤﻤﻜن أن ﻴﻜون ﻝﻠﻘواﻨﻴن اﻝداﺨﻠﻴﺔ دو ار ﺴﻠﺒﻴﺎ‬
‫ﻤﺒﺎﺸ ار ﻓﻲ ﻋدم أﻋﻤﺎل ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن أو دو ار ﺴﻠﺒﻴﺎ ﻏﻴر ﻤﺒﺎﺸر ﻓﻲ ذﻝك ﻤن ﺨﻼل‬
‫إﻋﺎﻗﺔ ﻋﻤﻠﻴﺔ ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ ،‬ﻓﺎن اﻝﺴؤال اﻝﻤﻬم اﻝذي ﻴﺜﺎر ﻫﻨﺎ‬
‫ﻫو ﺤول ﻤدى أﻤﻜﺎﻨﻴﺔ أن ﻴﻜون ﻝﻠﻘﺎﻨون اﻝداﺨﻠﻲ ‪-‬ذو اﻝدور اﻝﺴﻠﺒﻲ ﺴﺎﺒق اﻝذﻜر‪-‬‬
‫دو ار اﻴﺠﺎﺒﻴﺎ ﻋﺎﻤﺎ ﻓﻲ ﻋﻤﻠﻴﺔ أﻋﻤﺎل ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ؟‬
‫ﻤن اﻝﻤﻌروف أن اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن وﺠد ﻜﻤﺠﻤوﻋﺔ ﻤن اﻝﻘواﻋد‬
‫اﻝدوﻝﻴﺔ ‪ ،‬ﺒﻬدف اﻝوﺼول إﻝﻰ ﺘﻔﻌﻴل ﻓﻜرة ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﺒوﺴﺎﺌل دوﻝﻴﺔ ‪ ،‬وﻴﻜون ذﻝك‬
‫ﻤن ﺨﻼل اﻝﺘﺄﺜﻴر ﻓﻲ ﺴﻠوك اﻝدول ﺒﻤﺎ ﻴﻨﺴﺠم ﻤﻊ ﻫذﻩ اﻝﻔﻜرة ‪ .‬واﻨﻪ و ﻝﺘﺤﻘﻴق ذﻝك‬
‫واﺴﺘﻨﺎدا إﻝﻰ ﻤﺎ ﺘﻘدم ﻗد ﻴﺴﻌﻰ إﻝﻰ اﻝﺘﺄﺜﻴر اﻻﻴﺠﺎﺒﻲ ﻓﻲ اﻝﻘواﻨﻴن اﻝداﺨﻠﻴﺔ ﻝﻠدول‬
‫ﻝﻠوﺼول إﻝﻰ ﺘطوﻴرﻫﺎ ﺒﻤﺎ ﻴﺨدم ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن وﻤن ﺜم ﻓﺎن ﻫذا ﻴؤدي إﻝﻰ أن ﻴﻜون‬
‫ﻝﻬذﻩ اﻝﻘواﻨﻴن اﻝدور اﻻﻴﺠﺎﺒﻲ اﻝﻤﺒﺎﺸر ﻓﻲ أﻋﻤﺎل ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن واﻝدور ﻏﻴر اﻝﻤﺒﺎﺸر‬
‫ﻓﻲ ذﻝك ﻤن ﺨﻼل اﻻﺴﺘﻤرار ﻓﻲ اﻝﺘطور ﻝﻤواﻜﺒﺔ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻓﻲ ﻫذا اﻝﻤﺠﺎل ‪،‬‬
‫واﺴﺘﻨﺎدا إﻝﻰ ﻤﺎ ﺘﻘدم ٕواذا ﻜﺎن اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻴﻤﺜل اﻝوﺴﻴﻠﺔ‬
‫اﻝدوﻝﻴﺔ اﻷﻫم ﻷﻋﻤﺎل ﻫذﻩ اﻝﺤﻘوق ﻓﻜﻴف ﺘﺴﺘطﻴﻊ ﻫذﻩ اﻝوﺴﻴﻠﺔ اﻝﺘﺄﺜﻴر اﻻﻴﺠﺎﺒﻲ ﻓﻲ‬
‫اﻝﻘﺎﻨون اﻝداﺨﻠﻲ ؟ وﻜﻴف ﺘﺴﺘطﻴﻊ أن ﺘﺤﻘق أﻓﻀل اﻝﺘطوﻴر ﻓﻴﻪ ﺒﻤﺎ ﻴﻨﺴﺠم وﻓﻜرة‬
‫ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ؟‬
‫ﻤن اﻝﻤﻌروف أن أﻋﻤﺎل ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻴﻤﺜل اﻝﻐﺎﻴﺔ ﻤن وﺠود اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن واﻨﻪ وﻝﻬذا اﻝﻐرض ﻻ ﺒد أن ﻴﺴﻠك أﻓﻀل اﻝﺴﺒل وأﺴرﻋﻬﺎ واﻀﻤﻨﻬﺎ ﻝﺘﺤﻘﻴق‬
‫ﻫذﻩ اﻝﻐﺎﻴﺔ ‪ .‬واﺴﺘﻨﺎدا إﻝﻰ ﻓﻜرة اﻝﻘﺎﻨون ﻋﻤوﻤﺎ وﻻﺴﻴﻤﺎ ﻓﻜرة اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن ﻓﺎن اﻝوﺼول إﻝﻰ ﻫذﻩ اﻝﻐﺎﻴﺔ ﻻﺒد ﻤن ﺨﻼل أﻜﺜر اﻝﺴﺒل ﻓﺎﻋﻠﻴﺔ وﻗﺎﺒﻠﻴﺔ ﻋﻠﻰ‬
‫ﺘطوﻴر وﺤﻜم وﺘوﺠﻴﻪ اﻝﻘواﻨﻴن اﻷﺨرى ‪،‬آﻻ وﻫو ﺴﺒﻴل اﻝدﺴﺘور ﺒﺎﻋﺘﺒﺎرﻩ اﻝﻘﺎﻨون اﻷﻋﻠﻰ‬
‫ﻓﻲ اﻝدوﻝﺔ واﻝذي ﻴﺠب أن ﺘﺨﻀﻊ ﻝﻪ ﺒﻘﻴﺔ اﻝﻘواﻨﻴن وﻜﺎﻓﺔ أوﺠﻪ اﻝﻨﺸﺎط واﻝﻌﻼﻗﺎت ﻓﻲ‬
‫اﻝدوﻝﺔ اﺴﺘﻨﺎدا إﻝﻰ ﻓﻜرة ﺴﻤو اﻝدﺴﺘور و اﻝﻤرﺘﺒطﺔ ﺒطﺒﻴﻌﺘﻪ ﻜﻘﺎﻨون أﺴﺎس‪ٕ .‬واذا ﻜﺎن‬
‫ﻝﻠدﺴﺘور ﻫذﻩ اﻝﻤزاﻴﺎ اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴﺔ اﻝﻌﺎﻤﺔ ﻓﻘد ﺘﻜون ﻝﻪ أﺨرى ﺨﺎﺼﺔ وﻤرﺘﺒطﺔ ﺒﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن اﺴﺘﻨﺎدا إﻝﻰ ﻜون ﻓﻠﺴﻔﺘﻪ ﻗد ﺘﻜون ﻗرﻴﺒﺔ ﻤوﻀوﻋﻴﺎ وﺘﺎرﻴﺨﻴﺎ وواﻗﻌﻴﺎ ﻤن ﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن وﻻ ﻴﻌد ﻗﺎﻨوﻨﺎ ﻏرﻴﺒﺎ أو ﺒﻌﻴدا ﻋن ﻫذا اﻝﻤوﻀوع ﻓﻬل ﻴﺼﻠﺢ اﻝدﺴﺘور وﻓﻘﺎ‬
‫ﻝﻨظرﻴﺘﻪ و ﻓﻠﺴﻔﺔ ﺘطﺒﻴﻘﻪ أن ﻴﻜون اﻝﺴﺒﻴل اﻝﻤﻨﺎﺴب ﻝﺘطوﻴر اﻝﻘﺎﻨون اﻝداﺨﻠﻲ ﻓﻲ ﻤﺠﺎل‬
‫ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻤن ﺨﻼل اﻝﺘﺄﺜر اﻻﻴﺠﺎﺒﻲ ﺒﺎﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ؟ ٕواذا ﻜﺎن‬
‫اﻷﻤر ﻜذﻝك ﻓﻲ اﻝﻨﻬﺎﻴﺔ ﻓﻬل ﻴﻤﻜن أن ﻴﻐﻨﻴﻨﺎ اﻝﺘﻔﺎﻋل اﻻﻴﺠﺎﺒﻲ ﺒﻴن اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴن ﻋن‬
‫اﻝﻠﺠوء إﻝﻰ وﺴﻴﻠﺔ اﻝﺘدﺨل اﻹﻨﺴﺎﻨﻲ ﻓﻲ ﺴﺒﻴل ﻝﻌﻤﺎل ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ ،‬وﻤن ﺜم ﻫل‬
‫ﻴﻤﻜن أن ﻴﻜون دور اﻝدﺴﺘور ﻫذا ﺒﻤﺜﺎﺒﺔ اﻝوﻗﺎﻴﺔ ﻤن اﻨﺘﻬﺎﻜﺎت ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ؟ ٕواذا‬
‫وﻗﻌت اﻨﺘﻬﺎﻜﺎت ﻝﻬذﻩ اﻝﺤﻘوق وﻜﺎن ﻫﻨﺎك ﻋواﺌق وﻤﺸﺎﻜل أﻤﺎم ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ‬
‫ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻓﻬل ﻴﻤﻜن ﻝﻔﻜرة اﻝدﺴﺘور وﻓﻠﺴﻔﺘﻪ أن ﺘﻘدم اﻝﺤﻠول اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴﺔ ﻝذﻝك ؟‬
‫وﺘﺄﺴﻴﺴﺎ ﻋﻠﻰ ﻤﺎ ﺘﻘدم ﻓﺎن أﻫﻤﻴﺔ اﻝﺒﺤث ﻓﻲ ﻫذا اﻝﻤوﻀوع ﺘﻨﺒﻊ ﻤن أﻫﻤﻴﺔ‬
‫ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن و اﻝﻔﺎﺌدة ﻤن اﻝﺒﺤث ﻋن ﺤﻠول ﻋﺎﻤﺔ ﻝﻤﺸﺎﻜل‬
‫ﺘطﺒﻴق ﻫذا اﻝﻘﺎﻨون واﻝﺘﻲ ﻗد ﺘﻘود إﻝﻰ ﻤﺸﺎﻜل اﻜﺒر ﻤن ﺨﻼل ﻋدم إﻴﺠﺎد اﻝﺴﺒل‬
‫اﻝﻤﻨﺎﺴﺒﺔ ﻝﺤﻠﻬﺎ ‪،‬وﻤن ﻨﺎﺤﻴﺔ أﺨرى ﻓﺎن اﻏﻠب اﻝدراﺴﺎت ﻓﻴﻤﺎ ﻴﺨص ﺘطﺒﻴق ﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن ﺘﻤﻴل إﻝﻰ ﺘﻨﺎول اﻝﻤوﻀوع ﻋﻠﻰ أﺴﺎس ﺘﺤدﻴد إﺸﻜﺎﻝﻴﺎت ﺘطﺒﻴﻘﻴﺔ ﺒﺎﻝﻨﺴﺒﺔ‬
‫ﻝﺤﻘوق ﻤﻌﻴﻨﺔ أو ﻤﺸﺎﻜل ﺘطﺒﻴﻘﻴﺔ ﻤﺤددة وﺘﺤﺎول أن ﺘﺠد ﻝﻬﺎ ﺤﻠوﻻ ﺨﺎﺼﺔ ﺒﻬﺎ دون‬
‫اﻝﺒﺤث ﻋن ﺤﻠول ﺸﺎﻤﻠﺔ ‪ ،‬أو أن اﻝﻜﺜﻴر ﻤن اﻝدراﺴﺎت ﺘذﻫب إﻝﻰ ﻤﻌﺎﻝﺠﺔ ﻤﺸﺎﻜل‬
‫ﻤﻌﻴﻨﺔ ﻓﻲ اﻝﻨطﺎق اﻝدوﻝﻲ ﺤﺼ ار ﻜﻤﺎ ﻫو اﻝﺤﺎل ﻓﻲ اﻏﻠب اﻝدراﺴﺎت اﻝدوﻝﻴﺔ أو ﻗد‬
‫ﺘﻜون اﻝﻤﻌﺎﻝﺠﺎت ﻤﺤﺼورة ﻓﻲ اﻝﻨطﺎق اﻝداﺨﻠﻲ ﻓﻘط ﻜﻤﺎ ﻫو اﻝﺤﺎل ﻓﻲ اﻝدراﺴﺎت‬
‫اﻝدﺴﺘورﻴﺔ أو ﻓﻲ اﻝﻘواﻨﻴن اﻝﻌﺎدﻴﺔ ‪ .‬ﻓﻲ ﺤﻴن أن ﻤﺸﺎﻜل اﻝﺘطﺒﻴق ﻗد ﻻ ﺘﻘﺘﺼر ﻋﻠﻰ‬
‫ﺤﻘوق ﻤﻌﻴﻨﺔ أو ﻓﻲ ﺤدود ﻗواﻨﻴن ﻤﻌﻴﻨﺔ ﺒل إﻨﻬﺎ ﻗد ﺘﻜون أوﺴﻊ ﻤن ﺤﻴث اﻝﺸﻤول‬
‫ﺒﺤﻴث إﻨﻬﺎ ﻗد ﺘﺤﺘﺎج إﻝﻰ ﻤﻌﺎﻝﺠﺔ أوﺴﻊ وﺒطﺒﻴﻌﺔ ﺠدﻴدة ﺘﺘﻔق ﻤﻊ ﻤدى ﺤﺠم اﻝﻤﺸﻜﻠﺔ‬
‫وﺨطورﺘﻬﺎ وﺸﻤوﻝﻬﺎ ‪.‬‬
‫وﺒﺎﻝﻨظر إﻝﻰ ﺘﺸﻌب ﻤوﻀوع ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن وﻜﺜرة اﻻﺘﺠﺎﻫﺎت و اﻝﻜﺘﺎﺒﺎت ﺤوﻝﻪ و‬
‫ارﺘﺒﺎطﻪ ﺒﺎﻝﻌدﻴد ﻤن اﻝﻤوﻀوﻋﺎت اﻝﺠﺎﻨﺒﻴﺔ ‪ ،‬وﻝﺨدﻤﺔ اﻝﺒﺤث وأﻫداﻓﻪ وﻓﻲ ﺴﺒﻴل ﻋدم‬
‫اﻝﺨروج ﻋن اﻝﻤوﻀوع وﺘﺠﻨﺒﺎ ﻝﻺﻋﺎدة و اﻝﺘﻜرار‪ ،‬ﻓﺴوف أﺤﺎول اﻝﺒﺤث ﻓﻲ اﻝﻤوﻀوع‬
‫ﻤن ﺨﻼل اﻝﺘطرق ﺒﺎﻝﺘﺤﻠﻴل إﻝﻰ ﻤﺎ ﻴﺘﻌﻠق ﺒﺎﻝﻤوﻀوع ﺒﺸﻜل ﻤﺒﺎﺸر و ﺘﻨﺎول ﻤﺎ ﻴﺤﻴط‬
‫ﺒﻪ ﺒﺎﻝﻘدر اﻝﻼزم ﻝﺨدﻤﺔ اﻝﺒﺤث دون اﻝدﺨول ﻓﻲ اﻝﺘﻔﺎﺼﻴل اﻝﺠﺎﻨﺒﻴﺔ ‪ .‬واﻜﺘﻔﻲ ﺒﺎﻹﺸﺎرة‬
‫اﻝﻤﺨﺘﺼرة إﻝﻰ اﻝﺒدﻴﻬﻴﺎت ﺤول اﻝﻤوﻀوع وﻤﺎ ﻗد ﺘم ﺘﻨﺎوﻝﻪ ﺴﺎﺒﻘﺎ‪.‬‬
‫وﻝﺘﺤﻘﻴق أﻫداف اﻷطروﺤﺔ ﻓﺴوف أﺤﺎول اﻝﺒﺤث ﻓﻲ ﻤدى أﻤﻜﺎﻨﻴﺔ أن ﻴﻜون ﻝدﺴﺎﺘﻴر‬
‫اﻝدول دو ار اﻴﺠﺎﺒﻴﺎ ﻓﻲ ﻋﻤﻠﻴﺔ ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ ,‬وﻴﻜون ذﻝك ﻤن‬
‫ﺨﻼل اﻝﺒﺤث ﻓﻲ ﻤدى أﻤﻜﺎﻨﻴﺔ ﺘﺄﺴﻴس ﻫذا اﻝدور ﻋﻠﻰ أﺴﺎس وﺠود ﻨﻘﺎط اﻝﺘﻘﺎء ﺒﻴن‬
‫ﻜل ﻤن اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪،‬ودﺴﺎﺘﻴر اﻝدول‪ ،‬وﻤدى ﻓﺎﺌدة ذﻝك ﻝﺘﺄﺴﻴس‬
‫ﻋﻼﻗﺔ ﺘﻔﺎﻋل اﻴﺠﺎﺒﻴﺔ ﻝﺨدﻤﺔ ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن وﻝﺘﻔﺤص ﻤدى ﻓﺎﻋﻠﻴﺔ واﻴﺠﺎﺒﻴﺔ ﻫذﻩ‬
‫اﻝﻌﻼﻗﺔ ﻓﺴوف أﺤﺎول أن أﺘوﺼل إﻝﻰ إﻤﻜﺎﻨﻴﺔ ﺤل ﻤﺸﺎﻜل ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ‬
‫ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻤن ﺨﻼل دﺴﺎﺘﻴر اﻝدول ﺒﻌد ﺘﺄﺜرﻫﺎ اﻷوﻝﻲ ﺒﺎﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن ‪.‬‬
‫وﻝﺨدﻤﺔ اﻝﺒﺤث ﻓﺴوف اﻗﺴﻤﻪ ﻋﻠﻰ ﺜﻼﺜﺔ ﻓﺼول أﺘﻨﺎول ﻓﻲ اﻷول اﻝﺘﻌرﻴف ﺒﻜل‬
‫ﻤن اﻝدﺴﺘور و اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن وذﻝك ﻓﻲ ﺴﺒﻴل اﻝﺘﻌرف ﻋﻠﻰ ﺨﻠﻔﻴﺔ‬
‫ﻜل ﻤﻨﻬﻤﺎ وﺒﻴﺎن ﻤدى اﻝﻌﻼﻗﺔ اﻝﻤوﻀوﻋﻴﺔ ﺒﻴﻨﻬﺎ و اﻝﻔﻠﺴﻔﺔ اﻝﺘﻲ ﻴﻘوم ﻜل ﻤﻨﻬم ﻋﻠﻰ‬
‫أﺴﺎﺴﻬﺎ وذﻝك ﻝﺒﻴﺎن ﻤدى ﺨدﻤﺔ ذﻝك ﻝﻬدف اﻝﺒﺤث ٕواﻤﻜﺎﻨﻴﺔ اﺴﺘﻌﻤﺎل ذﻝك ﻝﻠﺘﺄﺴﻴس‬
‫ﻝﻠﻌﻼﻗﺔ اﻝﺘﻲ ﺘﺨدم ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن و ﺘطﺒﻴﻘﺎﺘﻬﺎ ‪.‬‬
‫أﻤﺎ ﻓﻲ اﻝﻔﺼل اﻝﺜﺎﻨﻲ ﻓﺴوف أﺘﻨﺎول ﺠواﻨب اﻝﻌﻼﻗﺔ اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴﺔ اﻝﺘﻲ ﻴﻤﻜن أن ﺘﻘوم‬
‫ﺒﻴن ﻜل ﻤن اﻝﻘواﻨﻴن وذﻝك ﻝﺘﻔﺤﺼﻬﺎ و اﻝﺘﻌرف ﻋﻠﻰ ﻤدى ﺘﻜوﻴن ﻫذﻩ اﻝﺠواﻨب ﻷﺴس‬
‫اﻴﺠﺎﺒﻴﺔ أو ﺴﻠﺒﻴﺔ ﻓﻴﻤﺎ ﻴﺨص ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪.‬‬
‫أﻤﺎ ﻓﻲ اﻝﻔﺼل اﻝﺜﺎﻝث ﻓﺴوف أﺤﺎول أن أﺘﻔﺤص ﻤدى أﻤﻜﺎﻨﻴﺔ أن ﻴﻘدم اﻝدﺴﺘور‬
‫اﻝﺤل ﻝﻠﻤﺸﺎﻜل اﻝﺘﻲ ﺘﻌﻴق ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن وﻴﻜون ذﻝك ﻤن‬
‫ﺨﻼل ﺘﻨﺎول ﺘطﺒﻴق ﻫذا اﻝﻘﺎﻨون وﻋرض أﻫم ﻤﺸﺎﻜل اﻝﺘطﺒﻴق وﻤن ﺜم ﺒﻴﺎن ﻜﻴﻔﻴﺔ ﺘﻘدﻴم‬
‫اﻝدﺴﺘور اﻝﺤل ﻝﻬذﻩ اﻝﻤﺸﺎﻜل ﺒﺤﺴب ﻨوﻋﻬﺎ وطﺒﻴﻌﺘﻬﺎ ‪.‬وﻴﻜون ﻜل ذﻝك ﻤن ﺨﻼل‬
‫ﻤﺤﺎوﻝﺔ اﻝﺘوﺼل إﻝﻰ اﻻﺴﺘﻨﺘﺎﺠﺎت اﻝﻤﺘراﺒطﺔ ﺤول ﺠزﺌﻴﺔ ﻤن اﻝﻤوﻀوع ﻋﻨد ﺘﻨﺎوﻝﻬﺎ‬
‫وﺘﺨﻠﻴص ﻜل ذﻝك ﻓﻲ اﻝﻨﻬﺎﻴﺔ واﻝﺘوﺼل إﻝﻰ اﻹﺠﺎﺒﺔ ﺤول ﻤدى أﻤﻜﺎﻨﻴﺔ أن ﻴﻜون‬
‫ﻝدﺴﺎﺘﻴر اﻝدول دو ار اﻴﺠﺎﺒﻴﺎ ﻓﻲ ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪.‬‬
‫ا ]^‪ #‬ا‪E‬ول‬
‫ر وا‬
‫ا ‪ ) #S2 _O9‬ا‬
‫ن‬
‫ا و \ قا‬
‫ن‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫إن آ‪ $ K‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و‬
‫‪ F #‬ص [ ` ‪ $I‬ا ‪ 7‬م ا‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫ا‬
‫‪ #‬ا ا‪ # F‬ا (ي ‪;d‬‬
‫*‬
‫‪ #‬آ_‬
‫ا‬
‫‪ ، $3‬إذ أن ا‬
‫ا‬
‫` *(' ا‪ 3+G‬ء ‪ .‬و‬
‫‪ f‬د' أن ا‬
‫ا‬
‫ا ‪K‬‬
‫‪ #C N‬ا‬
‫`‬
‫‪ $3‬ا‬
‫وا‬
‫ر ‪ =I‬ا‬
‫‪ $‬ا‬
‫‪*3‬‬
‫‪ $3‬ا ( ‪$‬‬
‫` ‪$ _B‬‬
‫‪ _ #d‬آ_ ‪#+‬ء‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫` ‪ $ _B‬ا‬
‫ر أ م ‪ #C‬و د' ‪ $‬ا‬
‫ر إ= ا ‪7‬م‬
‫‪ $‬ا ا ‪ $3‬ا ‪4 #‬‬
‫‪ $3‬ا‪ 3+G‬ء‬
‫ى! ;ا‬
‫ا ‪ ;/‬ه(ا ا ‪ _ f‬إ =‬
‫نا‬
‫‪ $I ` [ #‬ا‪E FG‬‬
‫ف إ= ‪36‬‬
‫‪ #C ،‬ه(ا ا ‪ _ f‬ا (ي‬
‫ن ا‪ ، FG‬إذ‬
‫‪#‬‬
‫‪I 4‬‬
‫‪ * 3 6‬ا ا‪ . 3 F‬و _ ا ‪ F‬ل إ = ‪ 323.‬ت ا ‪K‬‬
‫إ= ‪7‬م‬
‫‪#‬‬
‫‪ #‬ا و ‪ #‬إ = ‪ I ;d‬دا ‪$‬‬
‫‪ * 3 6 * 3‬ا و ‪$3. #C ، 3‬‬
‫ور' أ ‪d‬‬
‫ر‬
‫‪ #‬إ ‪ 53‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن إ = ا ‪ 7‬م ا‬
‫ا ا ‪ $3‬ا ‪4 #‬‬
‫ا‬
‫‪ #‬ا (ي‬
‫نا‬
‫‪ #‬إ= ‪7‬م‬
‫‪$3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫د ا‪ I‬ر ! ر [‪#‬‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و ( ‪ /C g‬ف‬
‫‪ $32‬أ! ول ‪ #C‬ا‪G‬ول ا‬
‫ر و‪ #C‬ا ‪# 2‬‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫`‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫ا ‪&/‬ــــ\` ا‪E‬ول‬
‫ا ــ‪2 _O9‬‬
‫إن‬
‫ر‪:‬‬
‫‪ ) T9‬د‬
‫‪$‬ا‬
‫ر(‬
‫‪ 9‬تا ‪#‬ا‬
‫ه ‪ I‬ة د‪EE‬ت ![ ` ‪K F‬ف ا ‪/‬‬
‫‪ $I‬د‪ E‬ذات ‪3 6‬‬
‫‪3f/ C‬‬
‫‪7‬‬
‫‪ 3‬أو ‪M.‬ب‬
‫وأه ‪3‬‬
‫‪ T9‬ا‬
‫‪F‬‬
‫ا را‬
‫ا‬
‫‪C ،‬‬
‫_ * ‪ $B ،‬آ_ ه(' ا ‪EE‬ت ‪! E‬‬
‫‪ B‬نأ مد‬
‫‪ $3‬و‪ 3h‬ذ ‪ ، g‬و ‪ $B‬أآ‪ 2‬ا‪E‬‬
‫ر آ ‪ A‬و‪M! E‬ال !‪/‬‬
‫‪ $ P‬ا ‪7‬م ا‬
‫ا‬
‫‪C، 3‬‬
‫‪ A‬و !‪M‬ال !‬
‫‪#‬‬
‫د‬
‫‪ #‬؟ و ‪ 5 3 6‬و‪3 6‬‬
‫و‬
‫‪)=/‬د‬
‫ر ا و‬
‫ا ا‪ I‬ا‬
‫ي ‪#C‬‬
‫؟ و‬
‫_‬
‫‪E‬‬
‫‪$‬‬
‫ر‬
‫‪E‬ت ا‬
‫‪=I‬‬
‫ر ا و ( وه‬
‫أه ‪ 5 3‬و‬
‫‪ $3‬أو د‬
‫ر‬
‫را و ‪ *+‬ة‬
‫ن ذي ‪3 6‬‬
‫*‬
‫‪ #C‬ه('‬
‫ه‪ #C 5 B #‬ا ‪ 7‬م‬
‫‪ 3‬ا ‪ * d #‬؟‬
‫‪j‬‬
‫‪ $I‬ه(' ا ‪ /‬ؤ‪E‬ت وا‬
‫ف ا ‪ ;/‬ه(ا ا‬
‫ا‪# 2‬‬
‫‪ N‬إ = ‪YKY‬‬
‫ف أ! ول‬
‫أ! ول ‪3 6‬‬
‫ف ‪ =I‬ا‬
‫ا‬
‫ر ا ‪K‬زم *(' ا را‬
‫ر‬
‫‪ ، 8 9‬أ! ول ‪ #C‬ا‪G‬ول !‬
‫‪ P‬ع ا‬
‫ا' ‪ ،‬أ‬
‫ر و‬
‫ر و‪#C‬‬
‫`ا‬
‫‪ #C‬ا ‪ 8 9‬ا ‪ /C N 2‬ف‬
‫ر‪.‬‬
‫ا ‪(/‬ـــــ'= ا‪E‬ول‬
‫ــ ر‪:‬‬
‫‪O9 X‬ــ_ ا‬
‫إن ا ا _ إ = !‪ $ B‬ا و‬
‫ا‪3 / 0‬‬
‫ا ‪ ، ;37‬وان ‪ BC‬ة !‪$ B‬‬
‫! ‪;37‬‬
‫‪$3‬‬
‫‪ B‬ن‬
‫‪ B‬م ! ‪o+ ;37‬ون ا و‬
‫ا‬
‫‪$3 B‬‬
‫و‬
‫! ‪ ;37‬ا ‪4‬‬
‫آ ‪ BC A‬ة ا ‪;37‬‬
‫ت ا‪ C 3 / 0‬ن ه(ا‬
‫!‪ 9‬را‬
‫‪ ;37 ! U3‬اآ‬
‫‪ 84‬أن‬
‫‪ ;B‬ا‪ 9 G‬ا ‪J‬‬
‫و ! م ‪ =I‬أ س إ‪4‬د‬
‫‪ #C * 3 9‬ا و‬
‫وإذا آ ‪ A‬ه ك‬
‫‪J‬‬
‫‪ I _B‬م !‪/‬‬
‫آ ‪ A‬ا و !‬
‫إ = ‪ BC‬ة ا‬
‫‪=I 9‬‬
‫ن أي و د‬
‫‪ $‬در ت‬
‫در‬
‫‪ #‬إن ! ‪ ;37‬ا ول‬
‫‪ #C‬ا و آ ‪ , C‬و‬
‫‪ C ،$3 B‬ن ه(ا‬
‫ن أآ‪2‬‬
‫ج إ=‬
‫إ = ا ‪ I 3h $3‬د و‬
‫‪M3‬ة ‪ #C‬ا و ‪ ،‬و‬
‫ط‬
‫*‬
‫‪h U3‬‬
‫ا ‪ ;37‬أ ‪. d‬‬
‫‪M3‬ة‬
‫‪;B‬‬
‫ر ‪;* I‬‬
‫ا‪ C0‬اد ا د ‪$3‬‬
‫ن‬
‫آ ‪ BC A‬ة ا و ! م ‪= I‬‬
‫‪ #‬إن ه ك أ ‪9‬‬
‫‪ = I‬أ س ا‪K FE‬ف و ا ‪ $3 M33‬ا ‪ B‬م وا‬
‫ا ‪ I $3‬د ! ‪ ;B‬و! ‪ ;7‬ا‬
‫نا‬
‫)‪Z (1‬ر ا ‪ V‬وي ‪،‬‬
‫ا ل ‪ 12‬اد ‪ ،1981 ،‬ص ‪53‬‬
‫‪$3 B‬‬
‫‪ 8‬ذ ‪ B g‬ن *‪Eo‬ء ا ‪ B‬م‬
‫‪N3‬‬
‫اآ‪ 8‬ا ‪ ;37‬ا ‪ = I ;J‬أ س ا و وان ه(ا ا‬
‫أ س ا ‪ $3 M33‬ا ‪ B‬م و ا‬
‫ا‬
‫و‬
‫‪ U ! 3‬ه(ا ا ‪ ;37‬و‬
‫‪I‬د و‬
‫ف‬
‫ا‪ 9! _.‬ر ا ‪4‬‬
‫م ‪ = I‬أ س ‪ BC‬ة ‪ f‬ده ا ‪ $3 M33‬ا ‪ B‬م وا‬
‫)‪(1‬‬
‫ا‪I‬‬
‫‪.‬‬
‫‪.‬‬
‫*‬
‫‪$‬‬
‫ت‬
‫ط ا دي ‪$‬‬
‫[ ‪f‬‬
‫‪$3 B‬‬
‫‪ 5 C $3 B‬ه ك‬
‫ط ا ‪ B‬م ا ( ‪ B! $‬ن *; ‪B‬‬
‫ط ‪ I 3h‬دي و ‪M3‬‬
‫‪ U3‬ا ‪ ;37‬أم‬
‫‪3h‬‬
‫اء آ ن ه(ا‬
‫أ ر ا ‪ ;B‬و ا ‪9 /‬‬
‫ري ) @‪9$‬ة ا و ( ‪ V ،‬رات ‪9‬آ‪ +‬ا &\ ث ا‬
‫‪ ، (3) $‬وزارة‬
‫طا‬
‫و ‪;B‬‬
‫‪$3 B‬‬
‫‪ ، ;* B‬و ‪ 2‬ل ذ ‪g‬‬
‫وا ‪ B‬م‬
‫‪;B‬‬
‫ا ‪ $3‬ا‬
‫‪8‬‬
‫ا ا‪I‬‬
‫‪ 3‬ذات ‪F‬‬
‫‪ ;37‬ا م‬
‫ر‪ C،‬ه ا‬
‫ر`‬
‫! دت ا‬
‫ا ‪ I $3‬د ! ‪ Uf‬و‪3 6‬‬
‫‪ 3‬وا ‪ 4‬ر وا ‪M4‬ا‪ ... 3J‬ا ‪ ، r‬أ‬
‫ا‪I‬‬
‫ا ‪ 9 /‬و ‪ * B‬ودوره‬
‫;ا‬
‫‪I 4 8‬‬
‫‪#‬ا‬
‫و ‪،‬و‬
‫ر؟‬
‫ر ‪K F‬ف و * ت ا ‪ 7‬إ ‪ *C 53‬ك ‪ 7 $‬إ =‬
‫ا‬
‫ر ‪ = I‬أ س ‪ # B+‬أو ر ‪ $3. #C ، #‬أن ه ك ‪$‬‬
‫= ا ‪ %‬ي آ‬
‫‪5f‬‬
‫ر (( ‪3‬‬
‫)) ا‬
‫و‬
‫ا (ي‬
‫آ‪ = I M‬ا ‪3.‬‬
‫‪.‬‬
‫)د‬
‫‪ 3 I A/3‬ا‪ _ G‬إ * آ‬
‫ر( ه‪ #‬آ‬
‫‪ 8/‬ا ‪ ;4‬ا ‪ /‬رك‬
‫‪K‬‬
‫إ ‪ #C 53‬ا‪ G‬ر ‪ ،‬وا‬
‫‪5‬ا ‪C‬‬
‫‪ 53 # /C‬ا ز‬
‫‪E‬ن‬
‫‪ T f E 5 G‬إ‪(' I E‬‬
‫‪53C‬‬
‫) ‪(1‬‬
‫!‪ 3/f‬ا‪ f G‬ظ ا ‪3F‬‬
‫ا‪4‬‬
‫ا آ ر‬
‫ا (ي ‪4‬‬
‫= أ‪F‬‬
‫‪B‬‬
‫ا‬
‫( و )ور( و! ‪#‬‬
‫أو ‪ 4‬ع‬
‫__________________‬
‫)‪ (1‬د‪.‬ﻤﻨذر اﻝﺸﺎوي اﻝﻤﺼدر اﻝﺴﺎﺒق ص ‪9‬‬
‫)‪ (2‬اﻝﻤﺼدر ﻨﻔﺴﻪ ‪ ،‬اﻝﺼﻔﺤﺔ ﻨﻔﺴﻬﺎ‪.‬‬
‫‪=f9‬‬
‫‪53C‬‬
‫م ‪ 5‬أو ‪ #C 5 2 5 G‬ا‬
‫و أورد ا آ ر‬
‫آ ‪ ) #‬د ‪ ( A‬و! ‪) #‬‬
‫إ ‪ *3‬آ ‪C‬‬
‫ه ك ‪$‬‬
‫ــ ر ‪ ) 1‬ا ‪ /‬ــ ل ا 'ـــ‪ 1‬ي (‪:‬‬
‫‪ $‬ا ا ‪ T‬إن آ‬
‫ه‬
‫ف‬
‫ر ‪ $3. #C .‬إن ه ك ‪ 7 $‬إ ‪ N3. $ 53‬ا * ف‬
‫‪ $‬و د' وذ ‪ = I g‬أ س ‪ Bf 5 KI‬ة ا ‪ 9 /‬و ا‬
‫‪O9 X‬ـــ_ ا‬
‫أ ‪9‬‬
‫ن ا (ي ‪ ;d‬ه('‬
‫ا‬
‫ا‬
‫ط ا‪9/‬‬
‫‪ 3‬و! ‪ Uf ! M3‬و‪3 6‬‬
‫ر ‪ =I‬أ س ا‬
‫‪! #C 3I P‬‬
‫ا‪ C0‬اد و‬
‫‪C‬ر ‪، 3‬‬
‫ا‪3B‬‬
‫اد ) ا ز‬
‫ا ‪ $3‬ا ‪ g‬و‪ P‬ا ‪59‬‬
‫ع إ ‪ ' #C 5 G 53‬أو‬
‫(ر ا وي ‪ 3 6 $I‬ا ‪#C #/3‬‬
‫ر ‪ =I‬أ س أ* آ‬
‫‪ 8.‬و اد *‬
‫ا ‪ $3‬ا و )‪.(2‬آ‬
‫أن آ‬
‫آ‬
‫‪$‬‬
‫‪I‬ةأ س‬
‫د‬
‫ر ! ‪ #‬أ‪d‬‬
‫‪ f‬ر ‪ 3‬ا‪ G‬س أو ا ‪ I‬ة أو ا‪0‬ذن أو ا ‪ .(1)Z3F‬أ ‪ #C‬ا ‪ $3 %‬ا‪ M3 B E‬و‬
‫ـــ‪ T 9‬ا ‪/‬‬
‫ا ‪ C 3/ f‬ن ا‬
‫‪ =I E‬ا‬
‫_‬
‫ــ‪) T 9‬‬
‫ره‬
‫‪ ( constitution‬ا ء أو ا ‪ ?3 H‬إ ‪ #C‬ا ‪ %‬ا‪ C 3 9 E‬ن ا‬
‫ه ) ‪ ( constitution‬ا (ي‬
‫=ا ‪/‬‬
‫‪ #‬ذات ا‬
‫‪ T9‬ا ‪/‬‬
‫_‬
‫_ ‪ #C‬ا ‪ $3 %‬ا‪M3 B E‬‬
‫و‬
‫ا ‪. 3/ f‬‬
‫ـ ر ‪ Y 2‬ـ د إ ‪X9S :‬ـ ا ـ'( و ا \ــ‪: O9‬‬
‫‪O9 X‬ــ_ ا‬
‫إن ا‬
‫‪F‬‬
‫‪ tt‬ر ‪ tt‬ن ‪ ،‬وه‪ tt tt‬ن ذو ‪F‬‬
‫‪ 3tt‬و‬
‫‪ $ttI $ Mtt3‬ا‪ t C0‬اد ا ‪ t‬د ‪ Ev $3‬وه‪ t uC ;tt‬ا ‪ t B‬م ‪ ،‬أي ا ‪8t 6 [ 5tt‬‬
‫ا‪ CG‬اد [‬
‫أي ا ‪5‬‬
‫‪3‬‬
‫نو‬
‫ا ‪ ;37‬ا‬
‫ا‪t %‬‬
‫‪ 8ttt6 [ 5ttt G 3ttt‬إ‪ ttC‬ادا ذوي‬
‫‪ f‬ن ‪ 5t‬ه‪F $t ;t‬‬
‫‪ Nt3.، 3t‬أ *‪;t‬‬
‫‪ ;B 3‬ا ‪ 9 t/‬و ا‪ [t+G‬ص ا ‪$ (t‬‬
‫و ‪ ،‬وا (ي‬
‫‪#‬‬
‫‪! 3‬‬
‫‪_2‬‬
‫‪ t‬ن ‪، t*3 I‬‬
‫‪C‬تو‬
‫‪t‬‬
‫‪H‬آ‪t 3‬‬
‫‪ $tt‬؟‬
‫‪ t‬ف ‪ t B‬ن ذ ‪gtt‬‬
‫ا ‪ ، 9 t/‬و ‪ t‬آ‪ t‬ن ا ‪ t‬ن ‪_tt G‬‬
‫‪ t‬دا آ‪#tt‬‬
‫!‪ B‬ن ‪ KI‬ت ا ‪ 9 /‬و!‪ 5 ! $ ' 4‬أ ‪* 9‬‬
‫!‪ B‬ن ه(' ا‪ 9t G‬وا ‪ t K‬ت ‪ t‬ا‪ tCG‬اد ا‬
‫‪ ;B‬أ ‪ 9‬و‪ KI‬ت ا ‪ 9 /‬و‬
‫‪ t‬رو ‪t‬‬
‫أن ا‬
‫‪t‬‬
‫‪t‬‬
‫‪Ut3‬‬
‫‪ 6‬ت ا‪ CG‬اد ‪t‬‬
‫‪ $tt‬و ‪ t‬د ا و ‪ Ev t‬وه‪ #tt‬ا ‪ t 4‬ا ‪ . ;7 t‬و ‪ t $ttB‬ذا‬
‫ا ‪ 9 t/‬؟ و‬
‫‪=t‬‬
‫‪ ;4t/‬و‬
‫‪ ;ttB‬ه‪(tt‬ا ا ‪ t‬ن‬
‫* ‪ t‬أ‪ t F‬ى ‪t 3h‬‬
‫‪t‬‬
‫‪ ;ttB‬أ ‪ 9tt‬و‪ t KI‬ت‪t C .‬‬
‫_ ! ‪ ;37‬ا‬
‫ر؟‬
‫‪ ، $3 tB‬وإذا آ‪ t‬ن ا‬
‫‪$tt‬‬
‫‪H‬آ‪3‬‬
‫‪ t‬ف‬
‫‪ t‬ر‬
‫‪ t‬دا‬
‫آ ‪ A‬ه(' ا ‪ t K‬ت ‪ t‬ا‪ tCG‬اد ‪ tC ،‬ن ه‪(t‬ا‬
‫‪#t‬‬
‫ا‪ t CG‬اد ‪ ،‬و ‪ t B‬ن ذ ‪KttF $tt gtt‬ل ! ‪ t . t 33‬ا ‪9 t /‬‬
‫‪ t .‬ا‪ t CG‬اد ‪ ،‬إذا ‪C‬‬
‫‪ t‬ر ‪ =tt I ;J t‬أ ‪ t‬س ‪ 3ttP C‬ا ‪ t 5tt‬ن و ‪t‬‬
‫ا‪ CG‬اد ‪ .‬وأ م ه(' ا ‪*x 3‬‬
‫‪E‬‬
‫‪ t‬ن ا ‪9 t/‬‬
‫د إ = ا ‪ 3P f‬ا‪G‬و = أو ا ‪3 3 2‬‬
‫‪ w t $t‬ه‪ '(t‬ا ‪ t 3‬و!‬
‫‪*x‬‬
‫‪ `t‬ا‬
‫‪ t‬ر‬
‫‪ $‬و‪ $3t UC‬ا ‪ $3 3tP f‬و‪ َ tI‬أن‬
‫__________________‬
‫)‪ (1‬د‪ .‬إﺒراﻫﻴم ﻋﺒد اﻝﻌزﻴز ﺸﻴﺤﺎ ‪ ،‬اﻝﻤﺒﺎدئ اﻝدﺴﺘورﻴﺔ اﻝﻌﺎﻤﺔ ‪ ،‬اﻝدار اﻝﺠﺎﻤﻌﻴﺔ ﻝﻠطﺒﺎﻋﺔ و اﻝﻨﺸر ‪ ،‬ﺒﻴروت‬
‫‪،1982،‬ص ‪.12‬‬
‫‪.‬‬
‫ر ه أداة ! ‪ $3 U3C‬ا ‪ 9 /‬و ا‬
‫ـــ ر أداة ‪ X‬ـــ‪ )$2 e$‬ا \ـــ‪ O9‬و ا 'ـــ( ‪:‬‬
‫ا‬
‫ا‬
‫! م ‪C‬ن ه ك ‪$‬‬
‫و‬
‫‪ I 5C‬ر'‬
‫فا‬
‫ن ا‪ ، 9/‬آ ‪I‬‬
‫ا‪G‬ول أم ا ‪# 2‬‬
‫‪$‬‬
‫_ ا ‪32B‬‬
‫ا ‪ 8‬أ‪ F‬ى ‪ I $‬م ا‬
‫‪G‬‬
‫‪ 3h‬ا‬
‫‪ /‬إ= ا‬
‫نا‬
‫‪ $3‬ا‬
‫ه إ‪E‬‬
‫ن وا‬
‫وان ‪h‬‬
‫ف ! د إ = ا‪E‬‬
‫‪ = I‬إ‪K6‬ق ا ‪9 /‬‬
‫ا‬
‫‪ f‬ض إن‬
‫و‬
‫أ‬
‫ن ا‪ ، 9/‬آ‬
‫أم‬
‫‪ 3‬آ ن‬
‫‪#C‬‬
‫ا‪5‬‬
‫‪ $‬ه(' ا ‪! #C 3.‬‬
‫ن ا‪9/‬‬
‫م ‪ = I‬أ س إ ‪ 4‬د !‪`33B‬‬
‫‪KF $‬ل أداة ا‬
‫ن‬
‫ا‬
‫ا ‪ . 9 /‬إن ا *‬
‫‪$3‬‬
‫ن‬
‫‪ I _B‬م ‪h ?3‬‬
‫ر!‬
‫ا‬
‫ر ‪ ،‬إذ أن ا‬
‫‪5B‬‬
‫‪$I M3‬‬
‫‪ K‬ت ‪ $3‬ا‬
‫ر ‪#C‬‬
‫ر‬
‫‪K‬‬
‫‪ 3‬ا‪ .G‬ال‬
‫ذا!‪ _ 5‬ا ‪ 5‬و ‪ 3‬أو أداة‬
‫‪KF $ U‬ل ! ‪ U3‬ه ف ا ‪ $3 U3C‬آ_ ‪ $‬ا‬
‫و‬
‫اد و‪ 3P‬ع ا‬
‫ى و‪h‬‬
‫ف !‪ B‬ن ا ‪ =P f‬وان ا ‪=P f‬‬
‫)‪ .(1‬و‪ ?f #C‬ا ‪ C A‬ن ا *‬
‫ف !‪o‬دي أ ‪ d‬إ = ا‪E‬‬
‫ول آ‪ $ K‬ا‬
‫`‬
‫‪U3‬‬
‫! ‪ = I‬إ‪K6‬ق ا‬
‫ف ‪ B‬ن أ م‬
‫‪5‬‬
‫‪' 3h $I M3‬‬
‫و ا ‪ 9 /‬وه !‪ = I ;J `33B‬أ س إ ‪ 4‬د !‪ F `33B‬ص‬
‫و ا‪9/‬‬
‫‪h‬‬
‫‪3‬‬
‫* إ = ا‪ 4!E‬ه ت ا‪ .G‬د‬
‫‪5 B‬‬
‫و آ_ ‪ $‬ا‬
‫رآ‬
‫‪ 4‬أن ه ك ‪$‬‬
‫ن ا‬
‫اء‬
‫‪ $ ْ#‬ا‪E‬ه م أو ‪32B‬‬
‫ه و _و دا‬
‫اء ‪ = I‬أ س آ ‪5‬‬
‫ا‪ 4!E‬ه ت ا ‪/‬‬
‫_‬
‫ول ‪ # H/‬ا ‪ 9 /‬و ا‬
‫و‪ ?f #C‬ا ‪ A‬آ ‪5‬‬
‫‪ ?f‬ا ‪ E A‬دات ا‬
‫ا‬
‫‪ 5 B‬و‪ ?f #C‬ا ‪A‬‬
‫‪ 84‬أن ‪ B‬ن ‪?3 ،‬‬
‫‪ $‬ا ا ‪. $3‬وأ م ه(' ا ‪3‬‬
‫ر‬
‫`ا‬
‫ا‪ 8‬ا‬
‫ر ا (ي‬
‫‪ _ E‬أن ه !‪ $3‬ا ‪ $3 H/‬ه‬
‫ره‬
‫إن !‬
‫ر‬
‫اء ‪ = I‬ا‪ G‬س‬
‫وا‪ E‬د ‪ .‬و ‪ *7‬إن ‪ .‬وث ‪ _2‬ه(ا ا‪K FE‬ف ‪?3‬‬
‫‪ = I‬أ س ه آ ‪ $J‬أم‬
‫ا‬
‫ر ‪ I‬ر'‬
‫نا‬
‫وان ه ك ‪$‬‬
‫اد و‪ 3P‬ع ا‬
‫‪$I‬‬
‫ى و‪h‬‬
‫و ا ‪ #C 9 /‬ذات ا ‪. A‬‬
‫)‪(Andre Houriou , Op. Cit, p.32.) (1‬‬
‫ا‬
‫!‬
‫‪ ،‬و‪ #C‬آ‬
‫ا‬
‫ر إ‪#‬‬
‫و ا ‪ = I 9 /‬أ س ! ‪U3‬‬
‫ر ‪ 8/‬ه(ا ا‪ ' 4!E‬آ‪ $ K‬ا‬
‫و ول ا‬
‫! ازن و! | ‪ $3‬ا‪ ، $3 YE‬إذ ‪ B! E‬ن ‪ B‬ا‪ .‬ه ‪ /. = I‬ب ا‪ FG‬ى ‪ ،‬إذ أن‬
‫ا ا ا ‪ _F ! $I 3‬ا ن ‪ 3f‬ن ه ك ! ر‪ 3 9 P‬و‪# H/ $3 3 I‬‬
‫ن [ ‪ Z‬و ‪M3‬‬
‫و ا ‪ .(1) 9 /‬وان ! ‪ _2 ;37‬ه(' ا ‪_ $ H/‬‬
‫ا‬
‫ر ‪ U3 ! #d‬ا ازن وا ‪ $3 U3C‬ا‪ 4!E‬ه‪ $3‬ا ر‪ $3P‬و ‪$B‬‬
‫ه ا‬
‫ه‪ 3 v #‬ا ‪ U3C‬وآ‪ ; ! `3‬؟ و آ‪ B! `3‬ن * ا ‪K‬‬
‫ا ‪o/‬ال ا (ي ‪ 2‬ر ه ه‬
‫أي * ‪ 84‬أن‬
‫ه_ !‪ B‬ن ‪ /‬و أم أ * !‪ B‬ن ‪ J‬إ = إ‪ .‬ى ا ‪ $3 *4‬و‬
‫دا ؟‬
‫‪ B‬ن ه(ا ا ‪ _3‬إن آ ن‬
‫ذا!‪، 5‬‬
‫! م ا ‪ ?3 5‬ه ك ‪KF‬ف ‪ .‬ل آ ن و د ا ‪h ?3 9 /‬‬
‫‪I‬‬
‫‪ ، h U3‬وان‬
‫_ إن و ده ه ‪ ، h U3 ! _3 #C‬أي أ * و ‪ 3‬أو أداة‬
‫ا‪ CG‬اد ‪ = I‬ا‪ I‬ر إن ا ‪ 9 /‬ه‪ #‬رآ‪$‬‬
‫ه(' ا ‪ #C _2 ! %‬ا ‪H‬آ‪= I 3‬‬
‫أ س ‪ #C‬ا ‪ 4‬ا‪ # / 0‬ا ‪ ;7‬ا (ي ‪ ) 3 /! 53 I U 9‬ا و ( ‪.‬‬
‫ا‪ CG‬اد‬
‫و‪ .‬ق ا‪ CG‬اد ه‪ [! / #‬م‬
‫! م إن ‪ H/‬ا‬
‫آ ‪I‬‬
‫ا ‪ ! I‬ر ‪ r‬ا ‪ 4‬ت ا‪ 3 / 0‬إ = أ‪ I‬ل ‪;* .‬‬
‫و آ ن ا‪ CG‬اد‬
‫ر ‪ ،‬وان‬
‫‪ C} 3 I h‬اد ‪ I‬ا‬
‫و‪ ;*! .‬ا‪، 3 / 0‬أي أن ه(' ا‪ IG‬ل‬
‫ا إ = ! ‪ ;* . _3‬ا‪3 / 0‬‬
‫ةآ ا‬
‫*; إ = ‪ .‬ا‬
‫ا‪ CG‬اد‬
‫‪ = I‬أ!; و ‪ 5‬و [ وا ا ‪ ، g ( _J‬و آ ‪ A‬ا ‪ $ P $ 9 /‬ا ‪_J‬‬
‫و ر *‬
‫‪ U3‬ه(' ا ‪ ، %‬وآ ن ذ ‪ g‬م ‪ = I‬أ س ! ‪ ;37‬ا‬
‫ا ‪ [/‬ة‬
‫‪o _B‬دي إ = ا ‪ . *3 I 7C‬وأ م ه(' ا ‪ $3 K‬ا ‪ %‬و ا ‪ 3‬ا ‪; #‬‬
‫‪ #d‬أن !‪ B‬ن‬
‫ر ‪ C‬ن ا ‪ U9‬و‪ f/ C‬و د ا ‪K‬‬
‫! ‪ U 6 $I * 37‬ا‬
‫)‪(2‬‬
‫‪ .‬و ‪ $B‬ه(ا ا ‪ 84 T3‬أن‬
‫‪ = I‬ا‪ I‬ره ا ‪%‬‬
‫ا‬
‫ا ‪fB‬‬
‫‪،‬و‪#C‬‬
‫‪ B E‬ن ‪o _B‬دي إ = ‪ C‬ان ا * ف ‪ $‬و د ا ‪ Ev 3‬وه ! ‪ ;37‬ا‬
‫‪ $33‬ا ( ‪$‬‬
‫‪ _2‬ه(ا ا‪( ' 4!E‬ه‪ 8‬ا‪ G‬ذ )‪ (Charles A. Beard‬وه ا‪ .‬ا‬
‫ر ا‪،#B G‬إذ ل )إن ا ‪ %‬ض ا ‪ * /‬ف ه إ‬
‫ه ا ‪ h 3 #C‬ا‬
‫ة ا ‪= I #d ! #‬‬
‫ر ا (ي [ م أ‪ h‬اض ا‪ !E‬د و ‪?3 $B‬‬
‫‪B.‬‬
‫‪ .‬ت ا ‪.(3)(8‬‬
‫ا ‪(/‬ــــ'= ا ‪8‬ـــ‬
‫)‪ (1‬اﻨظر رأي )‪ (P.Duez‬ﻓﻲ ‪ :‬د‪ .‬ﻜرﻴم ﻴوﺴف اﺤﻤد ﻜﺸﺎﻜش ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪،‬ص ‪.41‬‬
‫)‪ (2‬اﻨظر‪ :‬د‪.‬ﻜرﻴم ﻴوﺴف اﺤﻤد ﻜﺸﺎﻜش‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪.43‬‬
‫)‪ (3‬ﻨﻔس اﻝﻤﺼدر ‪ ،‬ص ‪.40‬‬
‫[ــ ع ا‬
‫[ عا‬
‫ــ ر و \ــ ا‬
‫ــــ ر ‪:‬‬
‫‪ 5 3‬و ‪ $‬أ ‪ $‬ءت‬
‫ر آ ن و ه‪F #‬‬
‫د‬
‫و ! م ‪WC‬ن ا‬
‫ن ‪$I M3‬‬
‫_ إ=‬
‫‪$ 3‬ا‬
‫‪ 3‬و أدت إ ‪ 53‬ه(' ا [‬
‫ه(' ا [‬
‫‪. 5 .‬ل‬
‫ر ‪ $‬آ ‪5‬‬
‫‪ 3‬ا‬
‫‪ $ ' 3h‬ا ا ‪ . $3‬و!‪F #!H‬‬
‫ا ا ‪ $3‬ا‪ FG‬ى ‪ ! N3. $‬ا‪ BC C‬ة و‪ f/ C‬ا ا ‪3 $I M3 5 B ،53C $3‬‬
‫ا ا ‪ N3. $ $3‬ا‪ [+G‬ص ا [ ‪ ،5 B.H $3 6‬إذ ا ‪ 86 [ 5‬ا ‪ B‬م‪ .‬و ! !‪8‬‬
‫‪ = I‬ذ ‪ g‬ا! ‪ F _B 5C‬ص ‪ 'M3‬أآ‪ 3 $I 2‬ا ا ‪ $3‬و ‪ _ f‬ا ‪ f/ f‬ا ‪ #‬م‬
‫‪ ، *3 I‬أي أن [ ‪ uf 5 6‬ا ‪ B‬م ه‪ #‬ا ‪ 539 ! #‬ه(' ا ‪ ، B‬و ‪ $B‬ه‪#‬‬
‫ده ؟‬
‫را ‪B‬م‬
‫ا ‪ I P‬ت ا ‪ 86 [ #‬ا‬
‫ر ‪ $‬د ر دو إ = أ‪ F‬ى ) ‪K F‬ف ا !‪3‬‬
‫![ ` ‪ I P‬ت ا‬
‫ر ![ ` و! ‪ $ $‬دو إ = أ‪ F‬ى ‪،‬‬
‫و! د ا ول ( ‪ N3.‬أن ا ‪ 37‬ت ا‬
‫و ‪ = I $B‬ر‪ $ ;h‬ا ‪ #C $‬ا !‪ $3 3‬ا ول ‪ 4‬أن ه ك ا‪3 37 ! I‬‬
‫ر ‪ I _B‬م وا * ف ا (ي ‪ = /‬إ = ! ‪، 5 3‬‬
‫‪ f/ C $‬ا‬
‫‪ I‬و‪+‬‬
‫ر ‪ I _B‬م )‪ . (1‬و‪ I‬ا ‪Z f‬‬
‫‪I P‬ت ‪3‬‬
‫و! د ه(' ا ا‪I‬‬
‫!‪ 4 3‬أن ه ك ‪ I P‬ت ‪ * = ! 3‬ا !‪ ، 3‬وه(' ا ‪ I P‬ت‬
‫! = * ‪ 3 h‬ا !‪ 3‬دون‬
‫!‪ 4‬ا !‪ = I 3‬ا‪ IE‬ء * و *‬
‫*‬
‫ر‬
‫ا‪ FG‬ى‪ ،‬وه ك ‪ I P‬ت ‪ * = ! E‬إ‪ E‬ا ‪ $ _3‬ا !‪ . 3‬و‬
‫ري ور' ‪ I P = I 4‬ت ‪ 3‬آ ‪ I P‬ت‬
‫! م ‪ 4‬أن ا ‪ 5 f‬ا‬
‫ر و![ ` ‪ I P #C‬ت أ‪ F‬ى ‪ ،‬و! ‪ /4‬ه(' ا ‪ I P‬ت ‪KY #C‬ث ط‬
‫‪ ، * U‬وا ‪ . 3 2‬ق و‪ .‬ت‬
‫ا‪ F‬ص ‪ ،‬ا‪G‬و = ه‪ ;37 ! #‬ا ‪ 9 /‬و‬
‫ط‬
‫*‬
‫‪ BC $I 3‬ة ا ن ا‬
‫ا‪ CG‬اد و ‪ ، * P $‬و ا ‪U ! 2 2‬‬
‫ا و ‪.‬‬
‫أو‪@ X – Y‬ـــ‪ G$‬ا 'ـــ( ‪:‬‬
‫ر‪ ,‬وان ‪ d‬ن ه(ا‬
‫! ‪ ;37‬ا ‪ 9 /‬ا ‪ P‬ع ا‪ G‬س‬
‫ر آ ن‪ ،‬إذ ا ‪ $ 5‬ا وف أن ‪ BC‬ة ا ن‬
‫‪ f/ C‬ا‬
‫‪Uf‬‬
‫ن إ = ‪. Fv‬و ا‬
‫‪ = I‬أ س ا ‪ ،;37‬و [ ` _ ه(ا ا ‪$ ;37‬‬
‫‪#‬‬
‫ر و ! ‪ ;37‬ا ‪ 9 /‬ا (ي ‪ 5‬دور آ ‪ #C 3‬ا ‪ 7‬م ا‬
‫= ‪5‬ا‬
‫د ا و ‪ .‬و ‪ B‬ن ه(ا ا ‪ ;37‬ا‬
‫و*‬
‫اأ‬
‫‪ I‬م ‪I ! N3.‬‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬د‪ .‬إﺴﻤﺎﻋﻴل ﻤرزة ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪.138‬‬
‫ا ‪ P‬ع‬
‫‪ I _B‬م‬
‫‪ ;37‬ا (ي‬
‫‪_B‬‬
‫و‬
‫اء ‪;37‬‬
‫‪ * *f 8/‬ا ‪ d‬ي ‪ ،‬أي ه‪ * 3 B3‬و!‪ ، * B‬و ‪ B‬ن ذ ‪;3/ g‬‬
‫ا‪9/‬‬
‫ت آ_ * و ‪;Y $‬‬
‫ا‪F‬‬
‫ا ‪ I = I 9 /‬ة ‪ 9‬ت ‪ 8/‬ا‪ FE‬ص و!‬
‫!* و! ‪ ;37‬ذ ‪g‬‬
‫* ه(' ا ‪ 9 /‬ت ا‪F‬‬
‫ور ; ا ‪ 3f3B‬ا ‪ ! #‬رس‬
‫!‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ ;37 ! $I KdC‬ا ‪ K‬ت ا ‪ $3 J‬ه(' ا ‪ 9 /‬ت ‪.‬‬
‫!*; ‪?3 5 C ;7 _B‬‬
‫ر = ‪ $33‬ا ‪ B‬م و ر *; ‪FE‬‬
‫أي أن ا‬
‫‪ #‬إ‪ E‬إذا آ ن [ ‪ 3 E‬م‬
‫ر ا أ أو م _‬
‫‪G‬ي ‪ #C Z[+‬ا و أن‬
‫‪ + 5 [! 3‬ة *‬
‫‪f $ ;B $‬‬
‫( ‪ .# 7 _B g‬إي ا ‪E 5‬‬
‫ر = * !‬
‫ا ‪ ;B‬و ا ـــ ر ه ا (ي د ه(' ا ‪ N3. ، f‬إن ا‬
‫ا‪ [+G‬ص ا ( ‪ _2 ! $‬إراد!*; إرادة ا و أو ‪ 3‬أدق إرادة ا ‪ 9 /‬و ‪ B‬ن ه(ا‬
‫ه('‬
‫‪ $I ` [ #‬ا ر ا‪ FG‬ى ا ‪! * KF $ $B #‬‬
‫‪_B‬‬
‫ا‬
‫إن [( ‪ $‬ا ‪ 3.‬ا ‪ 3 3/‬أ‪ E B+‬و را‬
‫ا‪0‬رادة ‪ N3. ،‬ا ‪(* $B 5‬ا ا‬
‫‪#C dI f 8/ B 5 C‬‬
‫‪ 53 I 8‬ا‬
‫[ ‪ . f‬وأ آ ن ا [‪ Z‬ا (ي‬
‫ر إن ا ‪9 /‬‬
‫ر ا‬
‫ا ‪ 9 /‬أو ه‪ $ u3‬ه‪. *! u3‬و‪ _3 = I‬ا ‪ 2‬ل ‪I‬‬
‫ر * ‪ ? 4‬ا اب ‪ # g ( 5 C‬إن إرادة ا‪ CG‬اد ا [ ‪? 4 $3‬‬
‫‪3‬‬
‫ا‬
‫ر آنه ه‬
‫‪ . 3‬أي إن ا‬
‫‪o‬ون ا‬
‫‪U‬‬
‫ا اب ! ب ‪ $I‬ا و ‪3C‬‬
‫)‪(2‬‬
‫‪.‬أي ا ‪ 5‬ه‬
‫‪ #C‬ا و‬
‫ا‪ G‬س ‪ #C‬ا ‪ 3‬زات ا ‪ B‬م ا ‪ * $I $3 u/‬ا‬
‫و‪ '(* ;* 3 3I‬ا * ‪ $ P‬ا ود ا رة ‪ .‬و‪ = I‬ه(ا‬
‫ا‪ G‬س ‪#C‬‬
‫‪N3 ;*! 6‬‬
‫ر ا ‪B‬م‬
‫و‪3I‬‬
‫ره ا‬
‫ا‪ G‬س أ ‪ B d‬ن ا‬
‫‪ .‬ود‪E F‬‬
‫و‪ 3I‬ا‬
‫‪ F‬و ‪ $I‬ا‬
‫‪ B‬ن أي ‪ F‬وج ‪ $I‬ا ود ا‬
‫ر ا ف ‪36 =I‬‬
‫! م ‪KF $ $B‬ل ا‬
‫و‪. 3I‬وآ ‪43‬‬
‫‪ #C‬ا ‪K‬‬
‫‪ .‬ة أو آ ‪ ،‬وآ( ‪ g‬ا ف ‪ 7 = I‬م‬
‫ا و أو أ ا‪ N3. $ *I‬آ * دو‬
‫‪7 U‬م ‪$‬‬
‫ا ‪ N3. $ ;B‬آ ‪ 7 5‬م ‪ * ;B.‬ري أو ‪ #B‬وآ( ‪3C g‬‬
‫‪ 3‬أو ر‪.(3) 3 J‬‬
‫‪ N3.‬آ ‪ 5‬د ا‪ 36‬أو د ‪ ! B‬ر أو‬
‫‪$2 – 8 N‬ـ ن ا‪ OY‬و ‪ $,‬ا‬
‫‪ X‬ــ م ‪S !$'C‬ــ‪9‬ة ا‬
‫ــ ن‬
‫ا و ‪:‬‬
‫‪، h U3‬‬
‫ذا!‪ _ 5‬ه و ‪3‬‬
‫إن ا ن ‪h ?3‬‬
‫ر ‪ .‬وه(' ا ‪; 3‬‬
‫رة ا‬
‫ر ‪* P$‬‬
‫[( ‪ I‬ة‬
‫!‪ $ K3 f‬ا _ ! ‪ U3‬أه اف ‪ ;*! 3‬ا ‪ ، 4‬و![ ` آ‪3f3‬‬
‫ل إ= !‬
‫‪ 8/‬ا‪ BCG‬ر ا ‪ 3‬و أو ‪ #C * f/ C‬آ‪ 3f3‬ا‬
‫)‪ . (1‬ا @‪ 9‬د‪ ^ ، #$'d ) \ .‬ر ‪ ، e2‬ص ‪.14‬‬
‫)‪ (2‬دآ ر آ‪ /‬ل ا ‪ ^ ، 1‬ر ‪ ، e2‬ص ‪.181‬‬
‫‪ ^ ،‬ر ‪ ،1966 ، e2‬ص ‪.13‬‬
‫)‪ (3‬د‪ &C.‬ا \‪$/‬‬
‫وه *(ا ا =‬
‫إ ‪ 4‬ده ‪_3 #C‬‬
‫ا‪ 4 0‬د و ا ‪_3 f‬‬
‫‪ U3‬ا‪G‬ه اف ا ‪#‬‬
‫ل إ ‪ ، *3‬وه(' ا‪ BCG‬ر أو ا ‪f/ f‬‬
‫!*; ا ‪ 4‬وا ‪ #‬و ا ن ‪ _3 #C‬ا‬
‫‪ .(1) 3‬ا ‪H U ! #‬ه; ا ‪E 4‬ت ‪ 3. #C‬ة ا و وه‪#‬‬
‫‪ 3 /! *3 I U 9‬إ‬
‫د و ا‪ 3I E‬و ا ‪. 3 3/‬‬
‫ا ‪E 4‬ت ا‪E‬‬
‫و! ‪ BC 53‬ة ا ن ‪ #C‬ا و و ‪;Y $‬‬
‫و‪G‬ه ‪ 3‬ا‪ E‬و ‪ 3‬ودوره ‪ #C‬إ‬
‫ر ‪ /‬ءل ‪ .‬ل آ ن ه('‬
‫! ‪ 53‬ط ا ‪ 9 /‬و! ‪ 5 37‬وه‪ #‬ا * ا‪ G‬س‬
‫ا‪ ` F‬ا ‪ #C 5 f‬إ ‪ $I 5‬ه(ا‬
‫ر؟‬
‫‪I P $‬ت ا‬
‫ا‪ E‬و ‪! 3‬‬
‫ا ‪ /‬ؤل ‪ 4 0 834 $3‬ب و ‪.# _B 834 $3‬‬
‫ر ‪ * 3 6 8/‬أو‬
‫‪I P‬ت ا‬
‫إذ (ه‪ $ 8 8‬ا ‪ 5 f‬إ = ‪.‬‬
‫ر * و‪ .‬ق‬
‫ه ه ‪ g‬ا ‪ I P‬ت ا ‪ ;37 U ! #‬ا ‪ 9 /‬وآ‪3f3‬‬
‫‪ ;37‬ا‪ #I E‬و‬
‫ا‪ CG‬اد و‪ ، ;*! .‬و [ ج ا ‪ I P‬ت ا ‪U ! #‬‬
‫‪ $ P $‬ه(' ا ‪ I P‬ت وذ ‪ = I g‬ا‪ I‬ر إن ه('‬
‫دي و‬
‫ا‪E‬‬
‫‪،‬‬
‫‪ ;37‬ا ‪ # 3/‬أو ا ‪ 9 /‬ت ا‬
‫ا ‪ I P‬ت ‪ 8/‬و * ‪ 7‬ه; ‪U ! E‬‬
‫ر ‪ * 3 9‬أو ه ه ‪ ،‬وإ *‬
‫و ‪ [! * WC ;Y $‬ج ‪ I $‬اد ‪ I P‬ت ا‬
‫ع‬
‫** ا‬
‫د‬
‫‪ A/3‬إ‪ I E‬رة ‪ $I‬أه اف ‪ 3 3‬أو ا ‪ 3I‬أو ا‬
‫ع ا دي آ‪M #‬م * ا‪ 3FG‬و ‪ 4! 3‬ه* ‪ I‬ا ‪ 3‬م‬
‫ري إ = ا‬
‫ا‬
‫د أو ا ‪ . 3I‬أو إن ه(' ا‪G‬ه اف ! ‪5‬‬
‫تا‬
‫‪ $ 3‬وإ ار !‬
‫)‪(2‬‬
‫‪( $3. #C .‬ه‪$ Fv 8 8‬‬
‫و‬
‫‪ I * 3‬ر ; ا ‪ 3/‬ا‬
‫ا‪9/‬‬
‫د و ا‪3I E‬‬
‫‪ 3‬ا ‪ 3 3/‬و ا‪E‬‬
‫ا‪ 4!E‬ه ت ا‪0‬‬
‫ا ‪ 5 f‬إ = إن !‬
‫ر وذ ‪ * 3 6 8/ g‬و ه ه ‪( _ E ،‬ه‪ ;*d 8‬إ =‬
‫‪I P $‬تا‬
‫‪ N3. $‬ا ‪ 3 9‬و‬
‫ر‬
‫‪ ;3‬ا ‪ I P‬ت ا‬
‫إن ه(' ا ‪ I P‬ت ‪$‬‬
‫ا ‪ 4‬ه )‪ .(3‬إذ (ه‪ 8‬أ ر ه(ا ا‪ ' 4!E‬إ = إن ه(' ا‪ 4!E‬ه ت ا ‪ 3 3/‬و‬
‫‪_B‬‬
‫‪ _B‬آ ‪ ;37 ! H/ #C 3‬و ! ‪ 53‬ا ‪9 /‬‬
‫د و ا‪Yo! 3I E‬‬
‫ا‪E‬‬
‫‪o‬دي * إ = ! ‪ U3‬ا‪G‬ه اف ا ‪ #‬و ت ‪ $‬ا * ‪.‬‬
‫و ‪ $‬ذه‪(* 8‬ا ا‪ ' 4!E‬ا‪ G‬ذ ) ‪ 9! N3. (Georges Bureau‬ق ‪I‬‬
‫ر‬
‫‪ I f $3‬آ‪3f3‬‬
‫رإ‬
‫ر إ = ) أن ا‬
‫‪ P #C 52 .‬ع ا‬
‫‪ I 4 #C _2‬ا ا‪ I‬ا ‪ $3 ! #‬و‪ P‬ا ‪ 9 /‬ت‬
‫ا ‪ ، 9 /‬وه(ا ا ‪ ;37‬إ‬
‫ر ‪ B‬ن ‪5‬‬
‫‪ *6‬ا ‪ .# 3/‬وان ا‬
‫ا آ ‪ #C‬ا و و‪ 3 6‬وأه اف‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬د‪ .‬اﺤﻤد زﻜﻲ ﺒدوي ‪ ،‬ﻤﻌﺠم اﻝﻤﺼطﻠﺤﺎت اﻝﺴﻴﺎﺴﻴﺔ واﻝدوﻝﻴﺔ ‪ ،‬ﺘﻘدﻴم ‪ :‬اﻝﺴﻴد ﺴﻌد اﻝﻌطﺎطري ‪ ،‬دار‬
‫اﻝﻜﺘﺎب اﻝﻤﺼري ‪ ،‬اﻝﻘﺎﻫرة ‪ ،‬ص ‪.108‬‬
‫)‪ (2‬اﻨظر ‪ :‬د‪ .‬طﻌﻴﻤﺔ اﻝﺠرف ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪.58‬‬
‫)‪ (3‬د‪ .‬إﺒراﻫﻴم ﻋﺒد اﻝﻌزﻴز ﺸﻴﺤﺎ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪.33‬‬
‫د أو‪ E‬ا‪ [+G‬ص و ا *‪ u3‬ت ا آ ا ‪ B #‬ن *‬
‫‪ d‬ن ‪M‬دوج ‪*C ،‬‬
‫!*;‬
‫; ا و ‪ ،‬و د *; ا‪F‬‬
‫ف وا![ ذ ا ارات‬
‫ا رة ‪ = I‬ا‬
‫د (ه‪ 8‬ا ‪ ;37‬ا‪ #I E‬و ا ‪ # 3/‬ا (ي ! ‪5 2‬‬
‫ر * ‪،‬و‪3 Y‬‬
‫وآ‪3f3‬‬
‫‪ #‬ا (ي ‪ #%‬أن ! _ ‪#C‬‬
‫‪ #‬أو ا‪0‬‬
‫ا ‪ 9 /‬ت ا آ وآ( ‪ g‬ا‪ ' 4!E‬ا‬
‫ر‬
‫; ا~!‪ 3‬ن‬
‫إ‪ 6‬ر' ‪ 7‬ت و ‪ 9‬ت ا و ( )‪ .(1‬و ! م و ا ‪h 5‬‬
‫‪ ، _ + _B‬و ‪ B‬ن ذ ‪g‬‬
‫‪ #C‬ا و‬
‫‪ I‬و د ا ‪ 33% h‬ا‪G‬و‪ P‬ع ا‬
‫أه اف ‪ = / 3‬إ =‬
‫ة ‪ ;37‬ا ‪ 4‬و!‬
‫‪3‬ت‬
‫‪ 3!0‬ن ‪ BCH‬ر وإ‬
‫! ‪ ، * 3‬و!‪ B‬ن ا ‪ _J‬ا ‪ 3 3 9‬ا و‪ U [ C‬ا!‪ $ $3 ' 4‬ا ‪#C ;37‬‬
‫‪ ، ;37‬وان‬
‫ا ‪ U 6 $I 4‬ا ا ‪ $3‬ا ‪ U ! #‬ا‪ #.‬ا ‪ 3‬ة آ ‪ C‬و! *‬
‫ره‬
‫ر ‪ ،‬أي أن ا‬
‫‪ U3‬أه ا‪ *C‬و ** ه ا‬
‫‪ 3/‬ا ا ‪ $3‬آ ‪C‬‬
‫‪_3 f! ' 4! ;37‬‬
‫ا ‪ 3‬ا‪ G‬س ا ‪ 3‬ا ‪ 3/! #‬ا ‪ _J‬ا‪ FG‬ى آ ‪C‬‬
‫ا‪ E‬و ‪ 3‬و ! ‪ U3‬ا‪G‬ه اف ‪ 4 g ( .‬إن ‪ h 3‬ه(' ا ‪ = I ; 3‬أ س‬
‫ا‪ E‬و ‪ 3‬ا ‪ 4‬ة أو ا‪ E‬و ‪ 3‬ا ‪ J /‬ة و ا اد * ا ‪ 9‬ر وا ‪ r3‬وا ء ‪.‬‬
‫ر ف !‪ B‬ن‬
‫ر آ ! م ‪ C‬ن ه(ا ‪ #‬إن اد ا‬
‫وإذا آ ‪ h 3 A‬ا‬
‫‪ K‬و ‪ 3‬وا ‪ U3 ! #C 54 5‬و‪ 5fJ x‬ا‪ G‬س ا و‪ ;37 ! ) C‬ا ‪9 /‬‬
‫‪ ،‬و‪ P‬ن ‪ .‬ق ا‪ CG‬اد ( ‪ P #C‬ء ا‪ E‬و ‪ 3‬ا ‪ ، * YH #‬وان *(' ا ‪`J x‬‬
‫و ‪ +‬ة ![‪ Z‬أداء ه(' ا ‪ `J x‬وا ‪KF $ 5‬ل دا‪U ! *J‬‬
‫ل إ ‪ . *3‬و ا ‪o/‬ال‬
‫ر ا ‪ %‬ة ا ‪ . #‬دت ا‪ E‬و ‪ 3‬آ‪ 3f3‬ا‬
‫أه اف ا‬
‫ا (ي ‪ 2‬ر ه ه ‪ .‬ل و د ر ‪ 0‬اد إ‪ +‬رة إ = ا‪ E‬و ‪ + _B 3‬و‬
‫ر ؟ و ا ‪o/‬ال ا ‪ . # 2‬ل إذا آ ‪ _2 A‬ه(' ا‪ +0‬رة‬
‫‪ $3 T‬اد ا‬
‫ر؟‬
‫‪ $‬و‪ `J x‬ا‬
‫ر‬
‫ه(' ا‪ E‬و ‪ #C 3‬ا‬
‫! ‪ #‬إن !‬
‫ا‪ E‬و ‪ 3‬ا ‪ ! #‬م ‪ BC *3 I‬ة ا ن‬
‫آ [ ` ا ‪ * f‬ء ‪ .‬ل ا‪ I‬ر !‬
‫ر ‪ ،‬و![ ` ا ـ !‪ #C 3‬ا ‪ = I Z‬ذ ‪ *C ، g‬ك‬
‫‪ #C‬ا و ‪ I P $‬ت ا‬
‫ا‪ $3. #C .‬ه ك د !‪ = I Z ! E 3‬ذ ‪ ، g‬و ء‬
‫د !‪ = I Z ! 3‬ذ ‪g‬‬
‫‪ U3‬أه اف ‪ 3‬وان ! ‪ U3‬ه('‬
‫ر ه أداة‬
‫‪ ! =I‬م [ ص آ ن ا‬
‫‪ = /! 3 3‬إ = ! ‪ U3‬ه(' ا‪G‬ه اف ‪ C ،‬ن‬
‫‪8‬أ بإ‬
‫ا‪G‬ه اف ;‬
‫ه(' ا‪ E‬و ‪ ، 3‬و ‪$B‬‬
‫‪ 8‬ذ ‪ g‬ف ‪ B $‬ن ‪ 3‬ا ‪! $I‬‬
‫ر‬
‫ه(ا ا‬
‫و ‪ B‬ن ذ ‪ I g‬ا‪ +0‬رة‬
‫[ ` ‪ N3.‬ا ‪ 5‬أ أن ‪ B‬ن‬
‫ه(ا ا‬
‫ر‪،‬‬
‫ر إ = ا‪ E‬و ‪ 3‬ا ‪ ! #‬م ‪ f/ C *3 I‬ا‬
‫صا‬
‫‪#C‬‬
‫ا‬
‫ر‬
‫و ‪ ;Y $‬ا [‪ w‬ا م ‪ Bf‬ة ا ن و ا ‪ #C ;37‬ا و ‪ .‬و ‪ 3 E‬ا‬
‫ا‪ .‬إ = ذ ‪ g‬و ‪ $B $B‬ا ف ‪ = I‬ا‪ E‬و ‪KF $ # P _B 3‬ل‬
‫)‪ (1‬ﻨﻘﻼ ﻋن ‪ :‬ﻨﻔس اﻝﻤﺼدر اﻝﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪29‬‬
‫‪8‬‬
‫ر‬
‫ر ا ‪ B! #‬ن ‪ *4‬إ = ! ‪ U3‬أه اف ا‬
‫اءة اد ا‬
‫ر ‪ B‬ن ‪#C‬‬
‫ر إ ‪ ، P *3‬إذ أن ا‪ YG‬ا‪G‬ول ‪ K‬و ‪ #C 3‬ا‬
‫‪3‬‬
‫إ‬
‫‪ 8‬ا‪ E‬و ‪ 3‬ا ‪ Bf‬و‬
‫‪ ، 5‬إذ إ * ! غ ‪ _B‬د‬
‫‪h3‬‬
‫‪.‬‬
‫ا ‪ 3f/ f‬ا ‪ 4‬ة أو ا ‪ J‬وا اد * ا ء و ا ‪ r3‬وا ‪ BC ? o! #‬ة ا ن‬
‫ا‪ E‬و ‪3‬‬
‫إ= !‬
‫ر ‪ .‬و ر إ = ا‪ +0‬رة ا‬
‫‪ #C‬ا و ‪KF $‬ل ا‬
‫أ ى ‪ BC ?3 H! #C 3/‬ة ا ن ‪ #C‬ا و‬
‫ر ‪P U3 ! _3 #C‬‬
‫‪ #C‬ا‬
‫و‪ P‬ن ا ‪ U3 9! #C 3/‬ا ن ‪ = I‬ه(ا‬
‫‪ = I‬أ س ا‪ E‬و ‪ 3‬ا ‪9‬‬
‫ا‪ G‬س‪ ،‬و ‪ B‬ن ذ ‪ I g‬و د ‪ $ 3 F‬إ ‪ 3 B‬ا‪ E‬اف ‪ $‬ا‪ E‬و ‪ 3‬أو ‪ I‬م‬
‫‪U3 9! I‬‬
‫‪ T _B‬إ = ا‪ +0‬رة ا‬
‫!‪ . 3 _B * 3 9‬و!‪ *7‬ا‬
‫‪$ = [ 3‬‬
‫ار ‪ U3 9‬إ‬
‫ة أو ‪ I‬و د ا ‪ #C h‬ا‪E‬‬
‫‪3‬‬
‫إ‬
‫ا‪ E‬و ‪ / 3‬ءل‪ ،‬ه_ أن‬
‫ا‪ .‬ل ا ا ‪ . * I‬و ‪ $B‬وأ م ه(' ا‪G‬ه ‪3‬‬
‫ر؟‬
‫‪I P $‬تا‬
‫ر ‪ #‬آ ن ذ‪g‬‬
‫ا‪ E‬و ‪ #C 3‬ا‬
‫!‬
‫‪$‬‬
‫‪ BC‬ة ا ن ‪ #C‬ا و و ا‪ E‬و ‪ 3‬ا ‪ #‬م ‪ = I‬أ *‬
‫إن !‬
‫ر ‪ .‬و ‪ /‬ي ‪ #C‬ذ ‪g‬‬
‫ر وه(ا ! ‪ / _ . _3‬إ = ا‬
‫‪I P‬ت ا‬
‫ر‬
‫‪ 54‬ا‬
‫و ا ‪ . 3 d‬و ‪ $B‬ه(ا ا ‪ P‬ع ا (ي‬
‫‪ I‬ا‪ +0‬رة ا‬
‫‪ $I KdC P 5 4‬ا‪ +0‬رة‬
‫[ ` ‪ 3 $I‬ا ‪ I P‬ت وذ ‪ B 0 g‬ن‬
‫‪I 4 $ d E5 C‬‬
‫‪ ،‬و ‪ 3. $‬أ‪ F‬ى ‪ I = .‬ا‪ +0‬رة ا‬
‫ا‬
‫‪ [ + _B U 9! 3‬ص ه(ا ا ‪ P‬ع ‪ N3. .‬إن ا‪G‬‬
‫ص‬
‫ا‪ .‬دون‬
‫د ه(ا ا ‪ P‬ع و ‪ 3‬إ ‪53‬‬
‫‪ B‬ن ‪ = I‬أ س إ اد ‪ Z‬أو أآ‪2‬‬
‫ر ا‪ FG‬ى‪_ .‬‬
‫أن ‪ 3 v $ d‬ت !‪ + U3 9‬ة آ ه ا ل ‪ I P‬ت ا‬
‫ا (ي ‪53 #d‬‬
‫ر ‪ =I‬ا‬
‫ل !‪ U3 9‬أ‪ B.‬م ا‬
‫ى ‪3f‬‬
‫ا‪$ d 5‬‬
‫‪ _B‬أآ‪ 2‬و‪I . P‬‬
‫ا‪ E‬و ‪ 3‬ا ‪ Bf / o‬ة ا ن ‪ ،‬و! ‪ U‬ه(' ا *‬
‫ر و ‪ 84‬ا ‪53 I 3/‬‬
‫إ = ذ ‪ ، g‬وا ‪ $I ! #‬روح ا‬
‫ا‪ +0‬رة ا‬
‫ر‬
‫ر آ ‪ N3. . C‬آ ‪ 5‬إذا آ ‪ A‬ا‪ E‬و ‪ #C Yo! 3‬ا‬
‫‪ U3 9! I‬أ‪ B.‬م ا‬
‫‪ I‬ا ‪ ?3 H‬و ا ‪ B3C h 3‬ن ذ ‪ g‬ن !‪ B‬ن * * ‪ 5 3. #C‬ر ; ا [‪ 9‬ط‬
‫ا‪.‬‬
‫ا‪ E‬و ‪3‬‬
‫ر أو ا ن ‪ #C‬ا و ‪ ،‬أ ‪! I‬‬
‫ا ‪/ d‬ر ا‬
‫آ‪ 3f3‬ا ‪ #C 3/‬ه(ا ا ‪ /‬ر ‪.‬و ‪ $ • /‬آ_‬
‫ر ‪ BC‬ن * * !‬
‫‪ #C‬ا‬
‫ر و ! ! ‪_B w‬‬
‫‪I P‬ت‬
‫! م إن ا ‪ I P‬ت ا ‪ ! #‬م ذآ ه !‬
‫ر‬
‫‪ $‬و د' ‪ ،‬و‪ = .‬إذا ‪ P C‬أن ‪ P‬ع ا‬
‫‪ 5 3 9 +‬و‪ 5 f/ C‬و ا ‪%‬‬
‫‪ ;37 ! = I‬ا ‪ 4 C 9 /‬أن ا ‪ I P‬ت ا‪ FG‬ى ‪ 3 A/3‬ة ‪ $I‬ه(ا‬
‫ا ‪ P‬ع _ أ * ! ‪ _B 5 9‬و‪ N3. ، U3Y‬ا ‪ 5‬ا‪ P C‬إن ا ‪ P‬ع ه‬
‫‪ $‬ه(ا ا ‪ ;37‬؟ ‪Ev‬‬
‫! ‪ ;37‬ا ‪ / C ، w C 9 /‬ءل ذا ! ‪ ;7‬ا ‪ 9 /‬و‬
‫ر ؟ و‬
‫‪ 5 #d $3‬ا‬
‫‪ ;37 ! #‬ا ‪ 33 ! 9 /‬ه و!‪ 33/‬ه ‪= I‬‬
‫وف أن ! ‪33‬‬
‫‪ $‬ه(ا ا ‪ 33‬؟ ‪ N3.‬ا ‪ $ 5‬ا‬
‫ا‪ 4 0‬ب ‪C‬‬
‫آ ‪ A‬ا‪0‬‬
‫ا ‪ 9‬ف ا‪ FG‬ا ا‪ #C 5 _F‬ا ‪N3. ، K‬‬
‫‪ 6‬ف ‪ E $3‬وان ‪ B‬ن‬
‫ز دة ‪ .‬ق ا ‪ 9‬ف‬
‫إن ز دة ا ‪M‬ا ت ا‪ .‬ا‪ 6G‬اف ‪ E‬وان ‪ B‬ن‬
‫ه ا‪ CG‬اد ‪ C‬ن ! ‪ ;37‬ا ‪ 9 /‬أو‬
‫ا~‪ ، F‬و آ ن ا ‪ 9‬ف ا~‪ #C F‬ا ‪4‬‬
‫= أدق ا ‪ f‬ظ ‪ / $ ;* . = I‬س ا ‪9 /‬‬
‫! ‪ 33‬ه ‪ #‬ز دة ‪ ;* .‬أو‬
‫ص‪F‬‬
‫ا‪ #!H! .‬ا !‪3‬‬
‫‪ _B‬أآ‪2‬‬
‫* ‪ .‬و ‪ r ! #B‬ه(' ا ‪3‬‬
‫ر ‪ .‬وآ( ‪g‬‬
‫ق ا‪ CG‬اد ‪ d‬ن ! ‪ ! U3‬م و! ذ ‪ I P $ g‬ت ا‬
‫ا ل ‪ 3‬ن ا‪ E‬و ‪ 3‬ا ‪ ! #‬م ‪ BC *3 I‬ة ا ن ‪ #C‬ا و ‪ N3.‬إن ! ه‬
‫ل إ=‬
‫*; ‪ ?B‬ا ‪ 3f3B‬أو ا و‪ 3.‬ا ‪ _ ! #‬إ ‪ *3‬ا ‪ 4‬آ‪ H‬ب‬
‫أ‬
‫ل إ = ! ‪ U3‬ا‪G‬ه اف ا ‪. 3‬‬
‫ا ‪ ; * KF $ #‬ا‬
‫! ‪ U3‬أه ا‪ 5C‬ا‬
‫ا ‪(/‬ــــ'= ا ‪ 8‬ــ`‬
‫&ــ‪$‬‬
‫ا‬
‫ــــ ر‪:‬‬
‫‪ F _B‬ص و‬
‫‪H‬ه ‪ 3‬آ ‪ 3‬ة ‪ 3. #C‬ة ا و‬
‫ر‬
‫‪ $‬ا وف إن ا‬
‫و‪ I‬ا _ ! ‪9‬‬
‫ذ ‪H g‬آ‪ 3‬إ = ‪ I‬ة ‪I‬‬
‫ا ‪ 4‬ا ‪ I _B ;7‬م ‪ ،‬و‬
‫* ‪ #C‬ه(' ا را و ر ا‪G‬و =‬
‫‪ ،‬و ‪$B‬‬
‫ر و‪ 5 39‬ا[‬
‫= ا ‪ U3‬؟ ا‪ ` F‬ا ‪#C 5 f‬‬
‫ر‬
‫‪ $I‬ا ‪ /‬ؤل ‪ $I‬آ ن ا‬
‫ا‪0‬‬
‫ر آ ن ‪ #C gB+ $ ;* C ،‬ى ا ‪ 9‬ق ‪ f‬ت ا ن ‪53 I‬‬
‫ا ‪ 7‬إ= ا‬
‫ر‬
‫ر وه; ‪ E‬ون ‪ #C‬ا ا‪ I‬ا‬
‫‪ 3‬ا‬
‫وذه‪ ;* ;/ 8‬إ = إ ‪ B‬ر‬
‫‪ ، *3C‬وان‬
‫ا ‪M4‬اء ا (ي ‪ 5 g/‬ا ‪ 9 /‬ا‬
‫م! ‪I C‬‬
‫‪3‬‬
‫ا‪I‬‬
‫ر إن ‪ B‬ن‬
‫ر ‪ #C‬ا ا ‪ ?3‬إ‪ 9F E‬ب ‪ $‬ا ‪ 9 /‬إ = ا ‪ 9 /‬و‪E‬‬
‫ا‬
‫ر' إرادة ا ‪. 5/f ' B‬و‪ = I‬ه(ا ا‪ G‬س (ه‪ 8‬ا ‪ (Austen) 53 f‬إ =‬
‫ا‪0‬آ ا'‬
‫ر ‪ A/3‬إ‪ E‬ا‪ I‬أ‪ 3 KF‬ا ‪ 4 *3 ! 3 4‬د ‪M‬اءات أد ‪3‬‬
‫أن ا ا‪ I‬ا‬
‫ف ‪3h 5 H‬‬
‫ر ‪ 4‬ز أن ‪ A‬ه(ا ا‬
‫! !‪f [ K I 8B‬‬
‫وا ‪I 9 /‬‬
‫‪ = I 3‬و‪ UC‬ه(ا ا ‪ *f‬م _‬
‫ر ‪ A/3‬ا‪I‬‬
‫‪ N3. . #‬أن ا ا‪ I‬ا‬
‫ر‬
‫أ * ‪ 4‬د ا‪ I‬أ‪ .(1) 3 KF‬و (ه‪(* (Austen) 8‬ا ا‪ #C ' 4!E‬و ` ا‬
‫ر (ه‪8‬‬
‫‪ 3‬ا‬
‫ا ‪ .(2)`3 B‬و ‪ = I $B‬ا ‪ $ ;h‬ه(ا ا ‪ g3B‬و ا‪ B 0‬ر‬
‫ر و ‪ $B‬ه(ا ا‪#C 5 3 3C ` [ ' 4 ' 4!E‬‬
‫‪ 3‬ا‬
‫‪ 3 h‬ا ‪ 5 f‬إ = إ ار‬
‫)‪ (1‬د‪ .‬ﻴﺤﻴﻰ اﻝﺠﻤل ‪ ،‬ﻨظﺎم اﻝدﺴﺘوري ﻓﻲ ﺠﻤﻬورﻴﺔ ﻤﺼر اﻝﻌرﺒﻴﺔ ‪ ،‬دار اﻝﻨﻬﻀﺔ اﻝﻌرﺒﻴﺔ ‪ ،‬اﻝﻘﺎﻫرة ‪،1974 ،‬‬
‫ص ‪.24‬‬
‫)‪ (2‬اﻨظر ‪ :‬د‪ .‬ﻤﺤﻤد ﻋﻠﻲ آل ﻴﺎﺴﻴن ‪،‬اﻝﻘﺎﻨون اﻝدﺴﺘوري و اﻝﻨظم اﻝﺴﻴﺎﺴﻴﺔ ‪ ،‬ص ‪.72‬‬
‫‪ #C 3‬ا‪ G‬أو‬
‫ا ‪I‬ةا‬
‫‪ YH‬ا !‪ ' 4‬ا ر ا ‪ 3 B‬ا ‪(! #‬ه‪ 8‬إ = !‬
‫ر ‪$I 5‬‬
‫ذ ‪ g‬إ = [ ` و ‪ M3‬ا‬
‫‪.‬و‬
‫ر‬
‫آ‪ 3f3‬إ‪ Y‬ت آ ن ا‬
‫ا‪' I‬‬
‫ر ‪ =I‬أ س ‪36‬‬
‫‪ 3‬ا‬
‫‪ 3‬ا ا ‪ $3‬ا د ‪ *C ،‬ك ‪? o $‬‬
‫!‪ = I 8‬ذ ‪$ g‬‬
‫‪ 3‬و‬
‫‪ 3 = I‬ا ا‪ I‬ا‬
‫و ! ز ‪ f $ 5‬ا‬
‫ر ‪ = I‬و‪ 7 UC‬م ! رج ه ‪ #‬م ‪ 53 I‬ا ء‬
‫‪ dF‬ع ‪ 3‬ا ا‪ I‬إ = ا‬
‫ر و ‪ $ ?3‬ا ‪U9‬‬
‫‪ #C #‬ا و ‪ 84 N3. ،‬أن ![‪ d‬ا ا ‪ $3‬آ ‪C‬‬
‫ا‬
‫)‪(1‬‬
‫` ‪ f‬ا ن ‪( $3. #C .‬ه‪ 8‬ا‪ G‬ذ‬
‫أن ![‪ d‬ه(' ا ا ‪# $3‬ء ‪E‬‬
‫ر ‪ = I‬أ س ‪ BC‬ة إرادة ا‪ CG‬اد ‪#C‬‬
‫‪ 3‬ا‬
‫)‪ (Marcel Waline‬إ = !‪?3 H‬‬
‫*; ‪ d‬ورة ذ ‪$ g‬‬
‫ر آ ن وذ ‪ g‬إ‬
‫نا‬
‫ا و ‪ ,‬إذ أن ا‪ CG‬اد‬
‫ا _‬
‫ر‬
‫ر ‪ =I‬ا‬
‫‪ 3‬ا‬
‫ا‪ .(2) G‬وه ك ‪( $‬ه‪ 8‬إ = !‪?3 H‬‬
‫! ا‪ f 53C C‬ت ا ن ‪ ، _ G‬و ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل‬
‫‪ I 5/f‬ر'‬
‫ر ‪،‬‬
‫‪ I _B‬م و ا ‪ I‬ة ا‬
‫‪3‬‬
‫ا ر ا ‪ 3‬و ا ‪ $3 3‬ا ‪ I‬ة ا‬
‫ى‬
‫ر ‪N3. $‬‬
‫ا‪ C‬ة ‪ #C‬ا ‪ I‬ة ا‬
‫‪3‬‬
‫ا ‪I‬ةا‬
‫‪ N3.‬أن ‪I‬‬
‫‪M4 U‬اء‬
‫‪ ، 3‬وأ ‪3C‬‬
‫ا ‪ I‬ة أي ا‪ G‬أو ا ‪ `3 B‬و ور' ‪9 $‬‬
‫ر ‪ C‬ن ‪ 3 .‬ا‪ G‬ه‪#‬‬
‫‪ 3‬ا‬
‫إ ‪ ‚ 53‬ا ‪ * f‬ء ‪ #C‬إ ‪ B‬ره;‬
‫وه ا (ي ا‬
‫‪ ،‬وإذا ; ‪ $B‬ا‪G‬‬
‫!‪M 8‬اء ‪ $‬ا ‪ 9 /‬ا‬
‫ر‬
‫إن [ ‪ f‬ا ‪ I‬ة ا‬
‫آ( ‪ g‬أ‪E . #C 4 3.‬ت أ‪ F‬ى إن ه ك رد ‪ _ C‬ا ‪ = I `3 I #I‬ا ‪ /‬ك‬
‫_ رد ا ‪ _ f‬ه(ا إ = ‪ .‬ا ‪ 2‬رة ‪ f [ P‬ا ‪ I‬ة‬
‫ر ‪ ،‬و‬
‫ا [ `‬
‫ا ‪$ d‬‬
‫‪7 8.‬‬
‫ر ‪ ،‬و ‪ ;IM‬ه(ا ا‪ ' 4!E‬ا ‪(Duguit) 3‬‬
‫ا‬
‫ا‪ #I E‬ا ‪(! #‬ه‪ 8‬إ = ا ‪ $3 w‬ا ‪ 9 /‬و ا ن ‪ = I‬أ س ا ‪$3 w‬‬
‫‪ ،‬وان ه('‬
‫ا ‪ 8 /‬و ا ‪ ، 43‬وان ا ن ‪ #C U /‬و د' و د ا ‪ 9 /‬ا‬
‫‪ 3‬و‪w ! E *B‬‬
‫ا ‪I‬ةا‬
‫‪I$‬‬
‫ا ‪ B ! E 7‬إن ا ‪M4‬اء ه ‪I‬‬
‫‪ $3‬ا ‪M4‬اء و ‪ BC‬ة ا * ا (ي !‪ 5P f‬ا ‪ _ ، 9 /‬إ * !(ه‪ 8‬إ = إن ا ‪M4‬اء‬
‫‪ 3‬ا ‪ #‬ه‪#‬‬
‫‪ _B+ = I‬رد ا ‪ _ f‬ا‪ f [ P #I E‬ا ‪ I‬ة ا‬
‫دأ‬
‫)‪(3‬‬
‫إ‪ C‬از ا ‪ #C #I‬ا‪ G‬س ‪ .‬و‪ ! I KdC‬م (ه‪ 8‬ا آ ر ‪ =3‬ا ‪ _ 4‬إ = إن‬
‫‪$‬‬
‫‪ 84 3‬أن ‪ 7‬إ ‪ 7 53‬ة أآ‪ 2‬ا!‪ I /‬و‪I‬‬
‫ا ‪M4‬اء ‪ #C‬ا ‪ I‬ة ا‬
‫‪I‬‬
‫‪ .‬وان ‪ BC‬ة‬
‫‪4‬ــ د آ * ! ‪ 3‬ا ‪ $I‬ا * ا دي ا (ي !‪ 5P f‬ا ‪ 9 /‬ا‬
‫ا ‪M4‬اء ![ ` ‪ C $3‬وع ا ن ا [ ‪ ، f‬وه‪ 4 ` [! E #‬د ا‪K F‬ف ‪#C‬‬
‫ا ر _ أ * ![ ` ‪ #C‬ا ‪ 3 9‬أ ‪ ، d‬إذ أن ‪ BC‬ة ا ‪M4‬اء ‪ #C‬ا ن ا ‪E #‬‬
‫)‪ (1‬د‪ .‬ﻤﻨذر اﻝﺸﺎوي ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪.107‬‬
‫)‪ (2‬ﻨﻔس اﻝﻤﺼدر ‪ ،‬ص ‪.110‬‬
‫)‪ (3‬د‪ .‬ﻴﺤﻴﻰ اﻝﺠﻤل ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪24-23‬‬
‫! آ* ‪ #C‬ا‪ 8 hG‬ا‪ ;IG‬إ‪ E‬إرادة ا‪ CG‬اد ‪ #C‬وا ـ* ‪ $3. #C ، ;*d‬أن ا ‪M4‬اء‬
‫ا‪G‬و = [ `‬
‫‪ ،‬و ع ا ‪M4‬اء ‪ #C‬ا‬
‫ت ! آ‪ 5‬ا‪0‬رادة ا‬
‫نا‬
‫‪#C‬‬
‫‪$ X‬‬
‫ا‪G‬و = ‪ B‬ن ! ‪d‬‬
‫ا ‪ . 3 2‬آ أن ا ‪M4‬اء ‪ #C‬ا‬
‫‪ #C 5 I‬ا‬
‫ا ‪ B C 3 2‬ن ‪ 4‬أو‬
‫ا ل أو إ‪ I‬دة ا ل إ = آ ن ‪ ، 53 I‬أ ‪ #C‬ا‬
‫رة وا‪ .‬ة أو ‪ 3 6‬وا‪ .‬ة ‪ C #C‬وع‬
‫‪ I0‬ام ‪ ،‬أي ا ‪M4 ?3 5‬اء‬
‫‪B.‬‬
‫ا ن ا [ ‪ ، f‬و‪ = I‬ه(ا ا‪ G‬س (ه‪ 8‬ا آ ر ) ‪ =3‬ا ‪ (_ 4‬إ = إن ا ‪M4‬اء‬
‫رة ا ‪M4‬اء أو ‪ C #C 5 B+‬وع‬
‫ري ‪ d ?3‬ورة أن [(‬
‫‪ #C‬ا ن ا‬
‫ا ن ا‪ FG‬ى _ ا ‪ $B 5‬أن [( ‪ Fv KB+‬و ‪ 2‬ل ذ ‪ g‬ا أي ا م)‪ .(1‬و ى‬
‫ر ‪ N3. ،‬أن ا‪G‬‬
‫‪ 3‬ا‬
‫‪ YW U‬ت‬
‫‪3C 6j‬‬
‫ا ‪ ?3 5‬ه ك ‪.‬‬
‫ر ‪ $‬ا ‪ 3.‬ا د ‪،‬‬
‫و ‪ $B‬أن ? ذ ‪KF $ g‬ل !‪ 3 6 Z f‬ا‬
‫‪ 4 N3.‬ا ‪ I 5‬رة ‪ I 4 $I‬ا‪ *! I‬ف إ = ! ‪ K $3 ;37 ! U3‬ت‬
‫‪;37‬‬
‫‪ 3‬وه(ا و ` ‪ Uf‬و‪ 3 6‬ا ن ‪ I _B‬م ا ‪2‬‬
‫‪ 3‬ذات ‪F‬‬
‫ر ‪ 4‬إ * ! ‪ Uf‬و‪3 6‬‬
‫‪ 36‬ا ‪ I‬ة ا‬
‫‪ .‬و ‪ 3. $‬أ‪ F‬ى إذا !‪f‬‬
‫‪ 84 3‬أن !‪ B‬ن ‪ I‬ة ! ‪$ d‬‬
‫‪ I _B 3‬م ‪ N3. ،‬إن ا ‪ I‬ة ا‬
‫ا ‪I‬ةا‬
‫‪ 3‬م _ ‪ $3‬أو ا‪ E‬ع ‪ $I‬ا ‪ 3‬م _ ‪ $3‬وان !‪ B‬ن ه(' ‪ I‬ة‬
‫ا‪G‬‬
‫‪ 3‬م _ ‪ $3‬أو ا‪ E‬ع ‪ $I‬ا ‪ 3‬م _ ‪ $3‬وان !‪ B‬ن ه('‬
‫! ‪ $ d‬ا‪G‬‬
‫ا ‪ I‬ة درة ‪ * $I‬أو ‪ 9‬درة ‪ = I‬ا _ ‪ = I‬أن !‪ 3/‬ا ا‪ I‬ا ‪#‬‬
‫ر‬
‫ا ‪ . U3 9‬وإذا آ ن ه ك رد ‪ = I‬آ ن ! ‪ 5 d‬ا ‪ I‬ة ا‬
‫! ره‬
‫اء‬
‫‪ 3‬م _ ‪ $3‬أو ا‪ E‬ع ‪ $I‬ا ‪ 3‬م _ ‪ $3‬ن ه(ا ا‪G‬‬
‫‪ $‬ا‪G‬‬
‫ا‪ # 4 E‬أو ا ‪ # /‬در ‪ $I‬ا ‪ B‬م و ‪ 5‬إ ‪ ، ;*3‬أي ‪ ?3‬أ ا درا ‪* $I‬‬
‫‪ 3‬ا د ‪N3. ،‬‬
‫ط ‪ #C‬ا ‪ I‬ة ا‬
‫‪ 3‬و * إ = * أ‪ F‬ى وه‬
‫‪/‬‬
‫!‪ B‬ن ه(' ا ‪ I‬ة درة ‪ $I‬ا ‪ B‬م و * إ = ا ‪ C ، $3 B‬ن ا‪G‬‬
‫ر‬
‫‪ =I 3‬آ ن ا ‪ I‬ة ا‬
‫ر أ ‪ K‬ذات ‪F 3 6‬‬
‫إ= ا ‪ I‬ة ا‬
‫أ ‪ K‬ذات ‪ N3. ، F 3 6‬أن ا ‪ 7‬ه ‪ H 3f‬أ م ‪ I‬ة درة ‪ $I‬ا ‪ B‬م‬
‫و * إ ‪ ?f #C ;*3‬ا ‪ A‬اء [ ص ! ‪ ;37‬ا ‪ 9 /‬أو ‪ .‬ق ا‪ CG‬اد أو‬
‫‪ =I J 3‬أ س‬
‫‪ BC‬ة ا ن ‪ #C‬ا و ‪ N3. ،‬أن ا ‪ 3‬ذات ا [‬
‫!‬
‫ر ا‪ 3 G‬ا ! ‪ Bf 9‬ة ‪ 3‬دة‬
‫ر ا ‪ = I J‬أ س ‪ BC‬ة ا‬
‫‪ 36‬ا‬
‫ن ‪ .‬أي‬
‫ا ن ا ‪ d[ 3f! #‬ع آ_ ‪ #C $‬ا و وآ_ ‪ KI $ *3C $‬ت‬
‫‪/‬‬
‫ن ‪ ،‬و ‪ $B‬ا ‪3f3B‬‬
‫ر [ ‪ dFW Z‬ع ا ‪ B‬م و! ‪;*! C‬‬
‫آ نا‬
‫ر !‪ B‬ن ‪ = I‬أ س ! ‪ 33‬ا ‪ B‬م ‪ ;*/f G‬و ‪ #!H $‬ه; إ = ا ‪;B‬‬
‫إ= ا‬
‫و ‪ N3. ،‬أن ‪ BC‬ة ا‪ G‬ا‪ # 4 E‬أو ا ‪# /‬‬
‫ا‬
‫وذ ‪3 ! g‬‬
‫)‪ (1‬ﻨﻔس اﻝﻤﺼدر ‪ ،‬ص ‪.25‬‬
‫* ‪ $‬ا ‪ /‬ــ‪ 9‬إ = ا ‪ ) 3%‬ا ‪ 3 . #C 8! ! ( $3 B‬ا‪ G‬ا ‪M‬ا ‪= I‬‬
‫ا‬
‫‪ 3‬م _ ‪ $3‬أو ا‪ E‬ع ‪ $I‬ا ‪ 3‬م _ ‪ ، $3‬أي أن ا‪G‬‬
‫‪ U! I‬ا ‪3%‬‬
‫ا‪ # 4 E‬أو ا ‪ 8! # /‬ا ‪M‬ا ‪ = I‬ا ‪ $3 B‬و ‪ $ 3‬إراد!*; ‪W‬رادة ا ‪9 /‬‬
‫ر‬
‫‪ /‬إ = ا ‪ B‬م ا [ ‪ B.H $3 6‬م ا‬
‫‪.‬وآ( ‪ g‬ا‪G‬‬
‫ا‬
‫! ‪3‬‬
‫ر ه(' ا‪M E‬ا ت ‪ B‬ن إراد!*;‬
‫إذ ‪ 83! ! $ d‬ا ‪M‬ا ت ‪ ;* ! I = I‬و ‪$B‬‬
‫ر ‪.‬‬
‫‪ #C 3‬ا ‪ *3d ! 33‬ا ‪ I‬ة ا‬
‫‪ ،‬وه(' ا [‬
‫ا‬
‫! ‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ C 3‬ذا ه(' ا [‬
‫‪ ،‬وإذا آ ن ه(ا ا ن ذا ‪F‬‬
‫ر‬
‫وإذا آ ن ا‬
‫‪M3‬ة ‪$I‬‬
‫! ‪ 5‬أه ‪3‬‬
‫ر آ ن ‪F 39‬‬
‫ز ا‬
‫ر ؟‬
‫ن ا‬
‫‪ #‬و ‪ ،‬و ‪ 39 /‬أن ? ذ ‪3C g‬‬
‫دة ‪ #C‬ا ء ا‬
‫‪ $ ' 3h‬ا ا ‪ $3‬ا‬
‫‪ I‬ا ‪$I N‬‬
‫! و '‬
‫‪KF $‬ل ا (آ ر‬
‫‪ #C 3‬ه(' ا را‬
‫ر ول ‪ I P‬ت ذات أه ‪ 3‬آ ‪ 3‬ة‬
‫أن ا‬
‫ر ‪ N3. ،‬و‬
‫‪I P‬تا‬
‫و ‪ Yo‬ة ‪ 3. #C‬ة ا و إذ ا ‪ $ 5‬ا وف أن ‪ I P‬ت ! ‪ ;37‬ا ‪ 9 /‬و‪ .‬ق‬
‫‪ $‬أه; ا ‪ I P‬ت ‪ #C‬ا و وان‬
‫‪ BC‬ة ا ن ‪ #C‬ا و !‬
‫ا‪ CG‬اد و !‬
‫‪ N3. . 3‬ا ‪ $ 5‬ا ‪o‬آ‬
‫صا‬
‫ص ا ‪ ! #‬و * ! ‪ $‬أه; وا‪ 9F‬ا‬
‫ا‬
‫‪_3 = I ` [! 3‬‬
‫إن ! ول ‪ _2‬ه(' ا ‪ I P‬ت ‪ 5‬أه ‪ 3‬و ج إ = ‪F‬‬
‫ا ‪ 2‬ل ‪ KI ;37 ! $I‬ت ‪ $3 3‬ا‪ CG‬اد آ ‪ K‬ت ا‪ 3I E‬أو ا ‪ ، 3‬أو إن‬
‫و آ‪K[ _B‬ف ‪ KI‬ت أ‪ F‬ى‬
‫ر !‪ B‬ن *‬
‫ا ‪ K‬تا ‪ *d #‬ا‬
‫‪ I _B‬م‪ $I KdC .‬ذ ‪ C g‬ن‬
‫س ‪ =I‬ا و‬
‫!‪ B‬ن ذات !‪ w3/ 3YH‬أو ‪3h‬‬
‫ر !‪ 53 I 8‬إن ا‪ [+G‬ص ا [ ‪5 B.W $3 6‬‬
‫ا‪ FE‬ص ا ‪#I P‬‬
‫ر‬
‫[ ‪ f‬ن ‪ $I‬ا‪ [+G‬ص ا [ ‪ B.W $3 6‬م ا ا ‪ $3‬ا د ‪ N3. ،‬إن أ‪ B.‬م ا‬
‫![ ‪ uC 86‬ا ‪ B‬م ‪ #C‬ا و ‪ ،‬و ‪ $‬ا وف إن ه(' ا ‪ * uf‬أه ‪ 3‬ودور آ ‪3‬‬
‫‪ ;37 ! #C‬ط ا و وا ‪ K‬ت ا * ‪ I _B *3C‬م ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫ر ‪ /‬ءل ‪ $I‬ا [‬
‫ن ا‬
‫‪ 3‬وا‪G‬ه ‪3‬‬
‫وأ م ه(' ا [‬
‫‪3‬‬
‫ر‬
‫ر‬
‫‪3‬‬
‫‪ 3‬ا‬
‫ر أو ا [‬
‫‪I‬ة ا‬
‫‪3‬‬
‫ا‬
‫‪ #‬و ؟ ‪ $I KdC‬ذ ‪ C g‬ن‬
‫‪ 3‬أو ا ا ‪ #C $3‬ا ء ا‬
‫ا ا‪ I‬ا‬
‫ر !‪ 53 I 8‬أن ا‪ [+G‬ص ا [ ‪5 B.W $3 6‬‬
‫ا‪ FE‬ص ا ‪#I P‬‬
‫ر‬
‫[ ‪ f‬ن ‪ $I‬ا‪ [+G‬ص ا [ ‪ B.W $3 6‬م ا ا ‪ $3‬ا د ‪ N3. ،‬أن أ‪ B.‬م ا‬
‫![ ‪ uC 86‬ا ‪ B‬م ‪ #C‬ا و ‪ ،‬و ‪ $‬ا وف إن ه(' ا ‪ * uf‬أه ‪ 3‬آ ‪ 3‬ة ودور‬
‫‪ I _B‬م ‪ .‬وأ م ه('‬
‫ط ا و و ا ‪ K‬ت ا * ‪*3C‬‬
‫آ ‪;37 ! #C 3‬‬
‫‪I‬ة‬
‫‪3‬‬
‫‪ 3‬ا‬
‫ر ‪ /‬ءل ‪ $I‬ا [‬
‫ن ا‬
‫‪ 3‬و ا‪G‬ه ‪3‬‬
‫ا[‬
‫‪ 3‬أو‬
‫‪ 3‬ا ا‪ I‬ا‬
‫ر‬
‫ر‬
‫‪3‬‬
‫‪ 3‬ا‬
‫ر أو ا [‬
‫ا‬
‫‪3‬‬
‫ر ‪43‬‬
‫‪ 3‬ا‬
‫‪ #‬و ؟ !‪F = I 8‬‬
‫ا ا ‪ #C $3‬ا ء ا‬
‫‪ 3 = I /‬ا ا ‪ $3‬ا‪ FG‬ى ‪ #C‬ا و ‪ ،‬وه‬
‫ر‬
‫نا‬
‫‪ f‬ده أن‬
‫ر)‪ .(3‬أو‬
‫ا‬
‫ر)‪ .(2‬أو ‪ I‬أو أ‪I‬‬
‫ا‬
‫ر)‪ .(1‬أو أو‬
‫ف ‪ /‬ا‬
‫!‪ 5 T /‬ن‬
‫‪F5 B‬‬
‫ر‬
‫*(ا ا ‪ *f‬م إن ا‬
‫ر)‪ .(4‬و‬
‫‪ 3‬دة ا‬
‫‪ 3‬أو ! !‪N3 ، 3 3‬‬
‫‪ 3‬ا‪ FG‬ى اء آ ‪! A‬‬
‫‪ 4 = I‬ع ا ا‪ I‬ا‬
‫ر ‪ / = I‬ى ا‪ _ G‬و‪ / = I‬ى ا ‪.(5)_B‬‬
‫!‪ B‬ن ه(' ا ا‪P F I‬‬
‫ر؟‬
‫‪ 3‬ا[‬
‫أو ه(' ا ‪ B‬ا‬
‫‪(* #‬ا ا‬
‫و ‪ $B‬ه ا‪ G‬س ا‬
‫‪'C‬ـــ ا‬
‫ــ ر ‪:‬‬
‫ر ‪ 3 = I‬ا ا ‪، $3‬‬
‫‪ I 3‬ا‬
‫‪ $‬ا‪ BCG‬ر‬
‫‪ *x‬ت ا ـ‬
‫ا ‪ 3‬ي ا‪G‬ول ( ‪ = I / o g‬ا ‪ Bf‬ة ا ‪ #‬آ ‪ J A‬ة ى‬
‫و آن ا‬
‫ر‬
‫‪ f KC‬ا ن ا ‪ /‬و ا ‪ #C I $ 2‬أور ‪ ،‬و ا ( ‪ $‬ذه ا إ = آ ن ا‬
‫ر ‪ ،‬وان ه(ا ا‬
‫ا‪ ! #I E‬ر و ‪ #C /4‬ا‬
‫‪ I‬ا ا ‪ 3I‬أو إن ا‬
‫‪ = I‬ذ ‪ g‬وو د ا ‪ #C h‬ا‪ E‬ل‬
‫ا!‪ f‬ق أ‪ 6‬اف ا‬
‫ه ا (ي [ ‪ U‬ا و‬
‫‪ $‬ا ‪ . #C |3‬ا ‪ 3 9‬إ = ا ‪ = / ;37 ! #C |3‬ا و ‪ N3. ،‬أن ا‪ CG‬اد‬
‫آ ا ‪ 3‬ن ‪ #C‬ا ا‪ 3. #C G‬ة ا ‪ 3 9‬دون و د ا و ودون و د ا ‪ B‬م‬
‫ر آ‪ H #‬ا و و‬
‫ا‪ #I E‬و ا ‪ #C /4‬ا‬
‫ذ‪ g‬ا‬
‫‪ $3. #C ،‬ء‬
‫د ‪ $‬م ‪ P‬ا ا ‪ $3‬و ‪ $‬م‬
‫[ ‪ U‬و ‪ ;7‬ا ‪ N3. ، *3C 9 /‬ا ‪5‬‬
‫‪(3f‬ه و ‪ $‬م ‪ = I * 3 9‬ا‪ CG‬اد ‪ .‬و !‪ = I 8‬ذ ‪ g‬إن ا و و ا ‪ 9 /‬ت‬
‫ر ‪ #C‬و ده ‪ ،‬و‪ = I‬ه(ا ا‪ G‬س ‪ *3 I 84‬ا‪ .‬ام‬
‫‪ B! *3C‬ن‬
‫ر‬
‫ر و‪ I‬م [ ‪ 5 f‬و ا [‪ d‬ع ‪ .5‬و آ ‪ A‬ا ‪ 9 /‬ت ‪P F‬‬
‫ا‬
‫‪ = I J I dF‬أ س ‪ KI‬ا [‪ d‬ع ‪ $3‬ا [ ‪ U‬و ا [ ق ‪ C‬ن ‪ = I‬ا [ ق‬
‫ر ‪ $ I‬ا ا ‪ ، $3‬و ( ‪ B! g‬ن آ_ ا ا ‪$3‬‬
‫أي )ا ‪ ( 9 /‬ا ‪ B.W 33‬م ا‬
‫ر و ‪. * K9 5 * f [ = I 8! N3.، 5 f [ 3h‬‬
‫أ‪PF d‬‬
‫‪ #C #‬ا و ‪ ،‬و آ ن آ_ ‪ #C‬ا و‬
‫ا* م ا‬
‫ر ‪=I‬‬
‫و(‪ B g‬ن ا‬
‫ر ‪ C ،‬ن ه(ا ‪#‬‬
‫ن ‪ ،‬و آ ‪ A‬آ_ ا ا ‪ 3 $3‬ة م [ ‪ f‬ا‬
‫‪PF‬‬
‫ر ‪ = I‬آ_ ا ا ‪ #C $3‬ا و و‪ dF‬ع آ_ ‪#+‬ء ‪ #C‬ا و ‪. 5 B.G‬‬
‫ا‬
‫)‪ (1‬د‪ .‬ﺤﺴﺎن ﻤﺤﻤد ﺸﻔﻴق ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪.113‬‬
‫)‪ (2‬د‪ .‬إﺒراﻫﻴم ﻋﺒد اﻝﻌزﻴز ﺸﻴﺤﺎ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪.174‬‬
‫)‪ (3‬د‪ .‬ﻤﻨذر اﻝﺸﺎوي ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ـ ‪.112‬‬
‫)‪ (4‬د‪ .‬إﺴﻤﺎﻋﻴل ﻤرزﻩ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪.165‬‬
‫)‪ (5‬د‪ .‬ﻋﺒد اﻝﻔﺘﺎح ﻋﻤر ‪ ،‬اﻝوﺠﻴز ﻓﻲ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدﺴﺘوري ‪ ،‬ﻤرﻜز اﻝدراﺴﺎت و اﻝﺒﺤوث و اﻝﻨﺸر ‪ ،‬ﻜﻠﻴﺔ اﻝﺤﻘوق‬
‫‪ ،‬ﺘوﻨس ‪ ،1987 ،‬ص ـ ‪.229‬‬
‫ر‪،‬‬
‫ا‬
‫‪3‬‬
‫و ه(' ا ‪ 7‬ا ‪ *x 3‬ت ‪ 7‬أ‪ F‬ى ‪/ o‬‬
‫وا ‪ #‬ء * ا‪ G‬ذ )‪ = I (Georg Burdeau‬أ س إن‬
‫و! م ه(' ا ‪7‬‬
‫و د ا و ‪ E‬م ‪ 4 = I‬د ا ‪ $3 M33‬ا ‪ B‬م و ا ‪ ، $3 B‬أي إن ا و ‪E‬‬
‫‪ C‬ن *‬
‫! م ‪ 4‬د و د أ‪ [+‬ص ‪ = I $3d $3 3‬ا ‪ 9 /‬و‬
‫!* ‪W‬راد!*; ا ‪ 9‬دون و د أي ‪ 3‬أو ! ‪ 3 _ ، ;37‬م‬
‫و ر ن ا‪F‬‬
‫ج إ = ا ل ا ‪ $ 9 /‬ا‪ [+G‬ص ا د ‪ $3‬ا ‪ *3 I $3d‬و ا ( ‪$‬‬
‫ا و‬
‫‪T‬و د‬
‫‚ إراد!*; إ = آ‪ 3‬ن ‪ 4‬د ‪) = /‬ا و ( ‪N3‬‬
‫‪ C‬ن *‬
‫‪ ، 9 / B‬و *(ا ا = ! ‪ T‬ا ‪_B B 9 /‬‬
‫س د‬
‫ه(ا ا ‪ 3B‬ن ‪ 3h‬ا‬
‫أن آ ‪ [+G B A‬ص ‪ . $3 3‬و ‪ ! #B‬ــ; ‪ 3 I‬ا ـ ل ا ‪ $ 9 /‬ا ـــ‪ B‬م‬
‫ا ا = إ = ا ‪3B‬ــ ن ا ‪ / o ) 4‬ا و ( ‪ ! #B ،‬م ا و ‪ = I‬ا‪ Y‬ذ ‪ C g‬ن‬
‫ر ا (ي م‬
‫‪ 3‬ا‪ E‬ل وه(' ا ‪/4 ! 3‬‬
‫ج إ= و ‪ ! 3‬م‬
‫ا‪G‬‬
‫ة ه‪ #‬أ دي ا و و ‪ 3‬ه آ ‪/ o‬‬
‫‪ 3‬ا‪ E‬ل و ‪ 9 / #!H‬إ = أ د‬
‫و ر * ‪ B $3 ;37‬ن ‪ 5‬ا ‪ U F #C _df‬ا و آ‪ _B‬و ا ‪ *3C 9 /‬و ( ‪g‬‬
‫‪KI‬‬
‫ر و (‪$ U ! g‬‬
‫ده إ = ا‬
‫!‪ B‬ن ا و وا ‪9 /‬‬
‫ا [‪ d‬ع ا ‪ = I J‬أ س ا ‪ $3 K‬ا [ ‪ U‬و ا [ ق)‪ .(1‬و‪ $I KdC‬ا ‪ 7‬ت‬
‫ر وا ‪ #‬آ ‪ AP ! A‬إ = ‚ ا‪ E‬د)‪ 4 .(2‬إن‬
‫ا‬
‫ا‪/‬‬
‫ا (آ ‪_ 8/ C‬‬
‫* ا ‪ 7‬ت‬
‫ر ‪ $ #!H E‬ا‪ IE‬رات ا ‪#‬‬
‫ا‬
‫‪#C‬‬
‫ا ‪ 3 6 $ #!H 5‬ا ن ‪ I _B‬م ‪ N3.‬ا ‪ $ 5‬ا وف إن ا ن‬
‫ن و أه ‪3 9 w ! ! 5 3‬‬
‫ا و ‪ U3 ! _3 #C‬أه اف ‪ 3‬وان ‪ 3 6‬أي‬
‫ا ‪ I P‬ت ا ‪ *4 #‬و أه ‪ $I KdC ، * 3‬ا * ف ا اد ! ‪ $ 5 3‬وراء‬
‫ر • ‪ I P‬ت ذات ‪F 3 6‬‬
‫! ول ه(' ا ‪ I P‬ت ‪ .‬و إن ا‬
‫![ ` ‪ $I‬ا ‪ I P‬ت ا ‪ 3 *4 ! #‬ا ا ‪ $3‬و إن ه(' ا ‪ I P‬ت ! ز‬
‫‪'(* 4‬‬
‫ر ه أن ‪ B‬ن‬
‫و‪ 3 I‬و آ ن ا * ف ‪ $‬و د ا‬
‫‪H‬ه ‪F 3‬‬
‫‪ #d‬أن ‪ B‬ن ‪ 8 #C‬و‬
‫ا ‪ _J /‬وا ‪ I P‬ت وان ! ‪ '(* 5 3‬ا ‪4‬‬
‫! ‪ 5 #d‬أن ‪ B‬ن ر أ‪ $ = I‬ا ا ‪ $3‬ا د و ذ ‪g‬‬
‫‪F 36‬‬
‫ر * ‪5C‬‬
‫ا ‪ I P‬ت ا ‪ N3. $ *4 #‬ا‪G‬ه ‪ 3‬و ا [‪ 9‬رة ‪ C ،‬ن ! ‪ U3‬ا‬
‫‪ 5 #d‬آ ن أن ‪ B‬ن *(' ا ‪ B‬و *(' ا ‪ N3. $ 3 9‬ا ‪ /‬و ا [‪ d‬ع‬
‫ر‬
‫‪ #‬ا (ي م ‪ 53 I‬أ ا‬
‫‪ _ $ 5‬ا ‪ . 3%‬و أن ‪ I‬ا‪ G‬س ا‬
‫أ ‪ #‬إن ‪ 3‬ا !‪ ! 3‬م ‪ 53 I‬و!‪ 5 (FH‬؟ إن‬
‫‪ /‬ءل ه_ إن ه(ا ا ‪?3 H‬‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ﻋﻠﻰ ﺴﺒﻴل اﻝﻤﺜﺎل ‪ :‬د‪ .‬ﻤﻨذر اﻝﺸﺎوي ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪ ، 14‬د‪ .‬ﺤﺴﺎن ﻤﺤﻤد ﺸﻔﻴق ‪ ،‬ﻤﺼدر‬
‫ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪.113‬‬
‫)‪ (2‬اﻨظر ‪ :‬د‪ .‬ﻤﻨذر اﻝﺸﺎوي ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪.16‬‬
‫ر ‪ .‬ام ‪ F‬ص‬
‫` ه(ا ا‬
‫ر ‪ f‬ض و د )د ر( وان‬
‫ا‬
‫أ‬
‫ر‪ .‬وان ه(ا‬
‫*(ا ا‬
‫و ‪ 3 $I M3‬ا ا ‪ = I ;J $3‬أ س ا ‪ /‬و ا‬
‫ا‪ CE‬اض ‪ f‬ض و د' ‪ 3 #C‬ا !‪ 3‬وذ ‪ g‬ا ‪ BC $ K9‬ة و‪f/ C‬‬
‫ذ ‪ g‬إذ ‪ 4‬أن‬
‫ر ا ‪ = I J‬ه(ا ا‪ G‬س‪ ،‬و ‪ $B‬ا ا ا ‪Uf E #‬‬
‫ا‬
‫‪ #C U‬د !‪ 3‬أ‪ F‬ى ‪ ،‬وان ى‬
‫‪ 3‬و‪3h‬‬
‫‪ #C‬د !‪3‬‬
‫‪ B‬ن‬
‫ذ‪g‬‬
‫د و‬
‫! ‪ U‬ذ ‪ ` [ g‬أ ‪ $ d‬د ر إ = ‪ Fv‬و ذ ‪ IE ! g‬رات ‪3‬‬
‫ر ‪ #C‬ا ‪;7‬‬
‫ر و د ا‪/‬‬
‫‪ _B‬د ر ‪E N3. .‬‬
‫‪F 3C x‬‬
‫‪ N3 ،‬إن ا‪ .E‬ام‬
‫‪ T‬أم آ ‪A‬‬
‫اء آ ‪ x A‬ه ة ‪_B‬‬
‫ا ‪ ! B‬ر‬
‫ر‪،‬‬
‫د ‪ #C‬ا أ ‪ $ #d‬ا ‪ B‬م !‪ 3h _ 5 3 f‬ه; ‪ d[ $‬ن‬
‫ا‬
‫‪ $3. #C ، +‬إن ا ‪ ;7‬ا ‪ ! B‬ر !‪ B‬ن ‪ = I J‬أ س ا ` و‬
‫‪3h _B‬‬
‫ر ا (ي [ ‪ B.H ;* 6‬م ‪ +‬ة‬
‫ا‪ E‬اد و‪ I‬م ا‪ .‬ام ا ا ‪ $3‬و‪ = I‬رأ * ا‬
‫ر ه ‪ 5 3 . #C‬أ ‪ F‬ص ‪;7‬‬
‫‪. ;*! 9 $ 33‬أي إن أ ‪ 3‬دة ا‬
‫‪ 5 I‬و! ر ‪ 5‬و‪E 5 _ ! E‬ن‬
‫ا‪ 4 g ( 36‬أن ا ‪ ;7‬ا ‪ 3%‬د ا‪! 36‬‬
‫ا‬
‫)‪(1‬‬
‫ا ‪ ،U‬و ا ‪ B ! P f‬ا ‪ . U‬إ‪ C P‬إ =‬
‫ر ه ا ‪ *7‬ا‪# G‬‬
‫ا‬
‫‪ _B‬وا‪ TP‬إ‪ #C E‬ا !‪ 3‬ا ‪ 4‬ة ‪،‬‬
‫ر ‪*7 E‬‬
‫ا‬
‫! م ‪C‬ن أ‬
‫ة ![ ` ‪ $I‬ا‪ 0‬اءات ا ‪K‬ز‬
‫* إ اءات‬
‫وه‪ g ! #‬ا !‪ 3‬ا ‪M #‬م‬
‫‪3‬‬
‫‪F #9‬‬
‫_ ا ا ‪ $3‬ا د )‪ N3. .(2‬إن ه(ا ا ع ‪ $‬ا !‪3‬‬
‫وا‪ P‬و‬
‫ر ‪ #C‬ا‬
‫ر !‪ _3 f! #C ;*/‬أ ا ‪ B! N3 ، /‬ن ‪M3‬ة ا‬
‫ذ ‪ N3. $ g‬ا ‪ E 5‬ل أو ‪( =%‬ات ا‪ 0‬اءات ا ‪ 3 B‬ا ‪ #‬ل أو ‪* =%‬‬
‫ر‬
‫ر و د ا‬
‫ا‬
‫ا ن ا دي ‪ .‬و‪ = I‬أ س و د ا ‪$3 K‬‬
‫ر‬
‫دا‬
‫‪ C‬إن‬
‫‪KF $‬ل‬
‫ر ‪/‬‬
‫‪ 39 /‬أن ف ى ا! ف ا‬
‫دا ‪ _ 9‬ا ‪ $B 5‬أن ‪ B‬ن آ( ‪ g‬آ ا ‪ $B 5‬أن ‪ B‬ن‬
‫‪ B E‬ن دا‪J‬‬
‫دا ‪ ، 3 /‬و ‪ B‬ن ا ‪ 4‬د ‪ 9‬إذا آ ن ه ك ‪_ ! = I U 9 d.‬‬
‫‪ B E‬ن ه ك ‪d.‬‬
‫ر ‪ 3JM‬أو آ ‪ ، 3‬أ ا ‪ 4‬د ا ‪ B3C # /‬ن ‪I‬‬
‫ا‬
‫ج إ=‬
‫ر ‪ 3JM‬أو آ ‪3‬‬
‫‪ =I‬آ ن ! _ ا‬
‫‪ _ U 9‬إن ا‪G‬‬
‫‪ /‬إ = ا ا ‪ $3‬ا د )‪ .(3‬و‪ = I‬ه(ا ا‪ G‬س‬
‫إ اءات ‪* I ` [! 3 B+‬‬
‫رآ‬
‫دا‬
‫‪ $B‬ا ل ا ‪ 5‬آ ار!‪ / f‬ى‬
‫و ‪ /‬إ = در ا ‪/‬‬
‫)‪ (1‬د‪ .‬إﺴﻤﺎﻋﻴل ﻤرزة ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪،166‬‬
‫)‪ (2‬اﻝﻤﺼدر ﻨﻔﺴﻪ‪.‬‬
‫)‪ (3‬ﻝﻠﻤزﻴد ﺤول اﻝدﺴﺘور اﻝﺠﺎﻤد اﻨظر ‪:‬د‪ .‬إﺤﺴﺎن ﺤﻤﻴد أﻝﻤﻔرﺠﻲ‪ ،‬د‪ .‬ﻜطران زﻏﻴر ﻨﻌﻤﺔ ‪ ،‬د‪ .‬رﻋد ﻨﺎﺠﻲ اﻝﺠدة‬
‫‪ ،‬اﻝﻨظرﻴﺔ اﻝﻌﺎﻤﺔ ﻓﻲ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدﺴﺘوري و اﻝﻨظﺎم اﻝدﺴﺘوري ﻓﻲ اﻝﻌراق ‪ ،‬ﻨﺸر وزارة اﻝﺘﻌﻠﻴم اﻝﻌﺎﻝﻲ و اﻝﺒﺤث‬
‫اﻝﻌﻠﻤﻲ ‪ ،‬اﻝﻌراق ص ‪.21‬‬
‫ر‪ .‬و ‪ $B‬ه‪ •J #‬ا ن ا ــــــــــ ر‬
‫ا‬
‫أ‬
‫!‪ B‬س ذ ‪g‬‬
‫!‪3‬‬
‫ر وآ‪ _3 f! ; `3‬ذ ‪KF $ g‬ل ا‪(FG‬‬
‫ا‬
‫أ‬
‫إ = ا‪(FG‬‬
‫د إ = ‪•J‬‬
‫‪ 3I‬ا (آ ر ‪f v $‬‬
‫ر ا‪4‬‬
‫ا ‪ 4‬ة ؟ إن ا‪ *f (FG‬م ا‬
‫‪-: #!H‬‬
‫‪_2 ! 3 I‬‬
‫‪N‬ــــــ& ت ا ـــــ ا ‪ )$‬ا‬
‫ــــــــــ ر‪-: O‬‬
‫ر ‪ ،‬و ‪ B‬ن ‪KF $‬ل آ ن‬
‫ر ‪ Y‬ت ا ‪ $3‬ا‬
‫دا‬
‫‪ • N3.‬ن‬
‫ر ‪،‬‬
‫صا‬
‫وع ا دي و ‪ 0‬اءات ا د ‪ _ ! $ $B E‬ا‬
‫ا‬
‫ار *(' ا ا‪ I‬و ‪ 4 ?3‬د‬
‫‪ U3 ! $‬ه(ا ا ‪ 2‬ت ! ‪ U3‬ع ‪ $‬ا‪E‬‬
‫و‬
‫‪8/‬‬
‫ر‬
‫صا‬
‫ا ‪ 3h 3 4‬ا * دف)‪ N3. .(1‬إن ا ‪ #C w9‬ا ‪ 4‬د‬
‫ر ‪3h‬‬
‫‪T‬ا‬
‫ر و ا ا ا ‪N3 ،#‬‬
‫‪ $3‬أ‪ B.‬م ا‬
‫‪4W‬د ن ‪+‬‬
‫) ‪(2‬‬
‫در ‪ = I‬اآ !‪ 9‬رات ا ‪ 4‬و ا ‪ 4 g ( . * `3B‬إن ه(ا ا ‪ 2‬ت ‪E‬‬
‫ار ا ‪Uf‬‬
‫وان ‪ B‬ن ‪ 3 /‬و ر ا (ي ‪ U‬ا ازن ‪ $3‬ه ف ! ‪ U3‬ا‪E‬‬
‫‪ ،‬و *(ا ‪ 4‬إن‬
‫!‪ 9‬رات ا ‪4‬‬
‫ر و! ‪ U3‬ا اآ و ا ‪_I f‬‬
‫ا‬
‫ا ‪ * f‬ء ذه ا إ = از ا _ و‪ 0 C‬اءات ‪ N3. ، 3‬ذه‪ 8‬ا ‚ إ = آ ن‬
‫‪ 8‬و ‪ $‬أ ر ه(ا ا أي ا ‪(Vattel) 53 f‬‬
‫ج إ = ا ا‪ C‬ا‪3I G‬‬
‫ذ‪g‬‬
‫ر و اآ ا ‪ 9‬رات ‪ #C‬ا ‪4‬‬
‫‪ $3. #C‬ذه‪ 8‬رأي ‪ Fv‬إ = إ ‪ _ ! 3 B‬ا‬
‫ر و ‪ _ $‬ا ‪ 9 /‬ا دة ‪53C‬‬
‫وذ ‪ !W g‬ع ا‪ 0‬اءات ا ‪ *3 I Z #‬ذات ا‬
‫) ‪(3‬‬
‫‪ ،‬و ‪ $‬أ ر ه(ا ا أي ا ‪. (Rousseau) 53 f‬‬
‫ا ]ــ‪9‬‬
‫‪ )$2‬ا 'ــ( ت ا ‪ mٍ /‬ـِـ‬
‫و ا ــ'( ت ا ‪ m/‬ـَـ‬
‫‪-:‬‬
‫_‬
‫ر ا ‪7‬‬
‫‪ B! N3‬ن و‪ f3x‬ا ‪ 9 /‬ت ا ‪ $ / o‬ا ا ‪ $3‬ا‬
‫[ ل‬
‫‪ 3‬و ‪ _7‬ه(ا ا‪K FE‬ف ‪I = . J‬‬
‫ا‪9/‬ت و ‪ * d‬ا‪ 9/‬ا‬
‫ر ‪ ،‬إذ ! ‪ T‬ه('‬
‫‪ _ ! U. 3‬ا ا ‪ $3‬ا‬
‫ر أ‪ dI‬ء ا ‪ 9 /‬ا‬
‫ا‬
‫‪ $/‬ا ا ‪ $3‬ا د )‪.(4‬‬
‫‪ 3h‬ا وط ا [‬
‫وط ‪F‬‬
‫ا‪ 3 9/‬ة‬
‫‪ ]O Y‬ـ‪ P‬ا‬
‫ـ نا‬
‫ــ ري إ‪ 2 Y‬ــ ن د ـــــ ري ‪-:‬‬
‫)‪(1‬د‪ .‬ﻜﻤﺎل اﻝﻐﺎﻝﻲ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪.176‬‬
‫)‪ (2‬اﻨظر ‪ :‬د‪.‬ﻋﺒد اﻝﻐﻨﻲ ﺒﺴﻴوﻨﻲ ﻋﺒد اﷲ ‪ ،‬اﻝﻤﺒﺎدئ اﻝﻌﺎﻤﺔ ﻝﻠﻘﺎﻨون اﻝدﺴﺘوري ‪ ،‬اﻝدار اﻝﺠﺎﻤﻌﻴﺔ ‪،‬‬
‫‪،1985‬ﺼـ‪ ، 185‬وﻜذﻝك د‪ .‬ﻜﻤﺎل اﻝﻐﺎﻝﻲ ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪.132‬‬
‫)‪ (3‬اﻨظر ‪ :‬د‪ .‬إﺴﻤﺎﻋﻴل ﻤرزة ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪.167‬‬
‫)‪ (4‬د‪ .‬ﻜﻤﺎل اﻝﻐﺎﻝﻲ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪167‬‬
‫ن‬
‫ري ‪ r/f E‬أو ‪ =%‬إ‪E‬‬
‫! ا ‪ I‬ة ا ‪ 3f! #‬ن ا ن ا‬
‫ر ‪ ،‬و آ ‪ A‬ه('‬
‫ا‬
‫أ‬
‫د ري ‪ $‬ا ا‪ I‬ذات ا‪G‬ه ‪ 3‬ا ‪H %‬آ‪3‬‬
‫ا ‪ I‬ة ‪ $‬ا ا‪ I‬ا * ا ‪ #‬ره ر ل ا ‪ 2‬رة ا ‪ 3/ f‬ا *‪ 3‬ة وذ ‪;3I g‬‬
‫‪ 8‬ه(' ا ‪ I‬ة ‪ $B E‬إ ‪ %‬ء أو ! _ ا ‪ I‬ة‬
‫ر)‪ .(1‬و‬
‫ا‬
‫و!‪ _3 f‬أ‬
‫‪ B! 3‬ن ‪ /‬اه ‪ N3. $‬ا ة ا‪M 0‬ا ‪ 3‬و ‪ $‬ا وف‬
‫ر إ‪ I E‬ة‬
‫ا‬
‫ر ‪N3. $‬‬
‫إن ‪ *f‬م ! رج ا ا ‪ #d $3‬ن ‪ B E‬ن ‪ /‬ى ا ‪ I‬ة ا‬
‫ر ا ‪$I /! #‬‬
‫إ‪ I E‬ة د ر أ‪ F‬ى ‪ ،‬و ( ‪ I C g‬ة ا‬
‫ا‪M 0‬ام وا‬
‫و و ا ‪?B‬‬
‫‪ U 6‬ا ف !‪ 39 /‬إ ‪ %‬ء ‪ I‬ة د ر‬
‫‪E $3. #C .(2)T3‬‬
‫‪ 3‬ا د ‪ I * ! $B N3.‬ة‬
‫‪ B‬ن ا‪ G‬آ( ‪ / g‬إ = ا ‪ I‬ة ا‬
‫‪ *3 I‬وذ ‪g‬‬
‫ة ‪ 39 /! E $3. #C‬ه‪ #‬إن ! ل ‪ I‬ة د ر‬
‫د ر‬
‫ا ‪ I $ K9‬ة !‪ B 3f‬ن ا ن ا‪G‬د = ‪ 39 / E‬أن ل او ‪ =%‬ا ن‬
‫ا‪.(3)5 = IG‬‬
‫د ـــ ر‪ O‬ا ـ ا ‪$‬ــ) ‪-:‬‬
‫ر ‪ ،‬وذ ‪ g‬ن‬
‫ا‬
‫و! د ر ا ا ‪ $ $3‬أه; ا ‪ •J‬ا ! ‪= I‬‬
‫ر ‪ N3 ،‬ا ‪ 84 5‬أن ! ر ا ا ‪$3‬‬
‫ا‬
‫‪f‬‬
‫!‪ B‬ن آ ‪ C‬ا ا ‪ $3‬ا د‬
‫ر ‪ $‬ا‪I‬‬
‫‪ 9 #C 3‬ق ! ‪ 5 d‬ا ا ‪ $3‬ا‬
‫ا د ‪ $‬ا‪ 9/‬ا‬
‫ر ‪ ،‬وإن أي‬
‫‪ = I‬ا ا ‪ $3‬ا د أن ![ ` ا ا ‪ $3‬ا‬
‫وأ‪ B.‬م ( ‪g‬‬
‫ن‬
‫‪ K6‬وذ ‪5 B g‬‬
‫ن د ري ‪ B‬ن‬
‫ن ‪ I‬دي ‪ B‬ن [ `‬
‫ر)‪.(4‬و! د ر ا ا ‪3 9 43 $3‬‬
‫‪ 3h‬د ري ‪ ،‬أو [ ` ‪ B.0‬م ا‬
‫ر أ = ‪ $‬ا ا ‪ $3‬ا د‬
‫ر ‪.‬إذا آ ‪ A‬ا ا ‪ $3‬ا‬
‫‪ /‬ا ا ‪ $3‬ا‬
‫‪ T‬أن ![ ‪ *f‬و ‪ *3 I 84‬أن !‪ $ P 3/‬إ‪ 6‬ر‬
‫‪ C‬ن ه(' ا‪ 3FG‬ة ‪E‬‬
‫ر‬
‫‪$‬و دا‬
‫‪ U3‬ا ‪%‬‬
‫ر و‪5 3 I C‬‬
‫ا‬
‫ر )‪(1‬و ‪3YH! Td‬‬
‫ا‬
‫‪ 8‬ه(ا‬
‫‪ #C‬آ ‪ #C /4 5‬ه(' ا ‪ N3. $ + _B 43‬ا ‪ #C 3YH‬ا ‪ 5‬و‬
‫ر ‪ 3‬أو ‪ 5‬ا ط ا ‪ #C ;7‬ا و ‪ ،‬و ‪ B‬ن‬
‫ا‪ ;B ! YG‬ا‪ I‬وأ‪ B.‬م ا‬
‫ر ‪ = I‬أو ‪ 5‬ا ط ا‪ FG‬ى ‪ #C‬ا ‪4‬‬
‫ن ا‪ Y‬أ‪ B.‬م ا‬
‫ذ ‪KF $ g‬ل‬
‫ر ‪ ، + _B‬وا ‪ 84 #‬أن !‪ B‬ن ‪6 5 P F‬‬
‫وا ‪ * B E #‬ا‬
‫)‪ (1‬د‪ /8C .‬ن ‪ ^ ، #$'d‬ر ‪27،e2‬‬
‫)‪ (2‬د‪ &C .‬ا ‪ ^ ، \$" +O+‬ر ‪،e2‬ص ‪185‬‬
‫)‪(3‬د‪ .‬إ‪92‬اه‪ &C G$‬ا ‪ ^ ، \$" +O+‬ر ‪،e2‬ص‪. 185،‬‬
‫)‪ (4‬د‪ &C.‬ا ‪ ^ ، $ 2 1‬ر ‪، e2‬ص ‪. 186‬‬
‫نا‬
‫)‪(5‬ا @‪ :9‬د‪ /\ .‬د \‪ /‬ا \ ‪ ، q‬ا ‪ +$,‬ا‬
‫‪64‬‬
‫ري ‪ ،‬ط‪ ،3‬دار ا !‪ r‬ا ‪ ،1999 ، $29‬ص‬
‫ر‬
‫م أن ا‬
‫ل إ = أه ا‪ N3. 5C‬ا ‪ $ 5‬ا‬
‫ر و‪ #C 5 f/ C‬ا‬
‫‪ Bf‬ة ا‬
‫‪ Ev ، + _B‬وه‪ g ! #‬ا ‪ _J /‬ا ‪$ P _F ! #‬‬
‫‪3 _J / ;B‬‬
‫‪ *f 8‬م )د ر ا ا ‪($3‬‬
‫إ ‪ ! 3C *3‬م ‪ ،‬و ‪ 5 B‬و‬
‫‪ 5! I P‬ا ‪9! #‬‬
‫‪ 3‬أو ‪ 5‬ا ط ا‪ FG‬ى ا ‪ * B ! #‬ا ا ‪$3‬‬
‫‪+‬‬
‫ف ‪ ;B‬و ‪3h _B‬‬
‫‪ Uf‬إ‪5 B.‬‬
‫ا د وذ ‪KF $ g‬ل ‪ ;B.‬ه(' ا ا ‪ */f $3‬و!‪ 3/‬ه ‪= I‬‬
‫د ‪ #C‬ا و ‪ B. $‬م و ‪ $3 B‬وذ ‪g‬‬
‫ر ‪ .‬آ ‪_B‬‬
‫‪T‬ا‬
‫و(‪g‬‬
‫‪ 8‬ا ن‪ .‬و!‪ B‬ن ه(' ا‪3 B 0‬‬
‫‪ 3 #C‬أو ‪ 5‬ا ط و ا ‪ K‬ت ا ‪;7 ! #‬‬
‫ر ‪ Ev‬وه ‪K9‬ن‬
‫‪KF $‬ل ا‪ YG‬ا !‪ f [ = I 8‬ا‬
‫ر ‪C‬‬
‫ا‪ 9 G‬و ا ا ‪ $3‬ا [ ‪ . f‬و ‪ $B‬ا ‪o/‬ال ا (ي ‪ 2‬ر ه ه ‪ ،‬ه_ أن !‪_3 f‬‬
‫ر ‪ 3‬إ = ذ ‪ g‬؟ ‪ = I‬ا ‪;h‬‬
‫‪ #C T‬ا‬
‫ج إ= ‪Z‬‬
‫د ر ا ا ‪$3‬‬
‫إ = ا ‪K9‬ن ‪ /‬إ =‬
‫‪ $‬آ ن ‚ ا !‪(! 3‬ه‪ 8‬إ = ا‪ +0‬رة ا‬
‫ه(ا‬
‫ا ا ‪ $3‬ا ‪ ! #‬ر [ ‪ C ، * B.0 f‬ن ا!‪ ' 4‬ا ‪( 5 f‬ه‪ 8‬إ = إن !‬
‫ر ‪ P‬وآ ‪43‬‬
‫ج إ = و د ‪ _2‬ه(ا ا ‪ N3. ، Z‬ا ‪ 5‬أ‬
‫ا ‪K9‬ن ‪E‬‬
‫)‪(1‬‬
‫إن ‪ 43‬ا ‪K9‬ن‬
‫ر ا ! ‪ Bf 9‬ة ا ‪ . /‬وإذا ‪I‬‬
‫‪ Bf 3 9‬ة ا‬
‫ر‬
‫ر ه‪ #‬ا‪ YG‬ا !‪ I . = I 8‬م ا‬
‫ا‬
‫‪ =I 39‬أ‬
‫ا !‬
‫ا‪ / ، P .‬ءل ‪ $I‬آ‪ f‬ه(ا ا ‪ _3 f ;B‬د ر‬
‫اء !; إ ار ذ ‪g‬‬
‫ه(ا ا ‪ ;B‬؟ إن ‪ 3 .‬ا‪ G‬أن ا ‪ $ 32B‬ا ول ‪E‬‬
‫ا ا ‪ ، $3‬وآ‪! ; `3‬‬
‫!‪M4 #f B‬اء ا ‪K9‬ن آ ‪ I = I 43‬م د ر ا ا ‪ _ $3‬إ * !(ه‪ 8‬إ = إ ‪ 4‬د‬
‫‪ =I‬د ر‬
‫ر و ‪ B‬ن ذ ‪ 3 (FG g‬ا‬
‫إ ‪ _3 f 3 53‬و‪ P‬ن ا‬
‫رة أو ‪K F 3 B+‬ف ا ول ا ‪* (FH! #‬‬
‫ا ا ‪ $3‬وا ‪ ([ ! #‬أآ‪$ 2‬‬
‫ى ا!‪ f‬ق‬
‫رو ا‬
‫أ‪ B.‬م ا‬
‫‪3‬‬
‫‪4W‬د ‪3v‬‬
‫و! [‪ BC Z‬ة ا‬
‫‪ ، 3‬و ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل ه‪ u3‬ت ‪ 3 3‬أو‬
‫ا ا ‪ $3‬ا درة ‪ $I‬ا ‪ 9 /‬ا‬
‫‪ = I‬ور ا ا ‪ $3‬أو !‪ B‬ن ‪ = I 5 .E‬إ اره ‪،‬‬
‫‪ 3J d‬و !‪ B‬ن ه(' ا‬
‫ه(' ‪ H‬ا‪ *I‬وأ‪$ * B+‬‬
‫أي إ * إ !‪ B‬ن و ‪ 3J‬أو ‪ . 3 KI‬و! ‪ 3 v‬ا‬
‫ر ‪ .‬و [ ` ى ‪ *. 4‬و‪*I 8/ * 3 I C‬‬
‫‪ IG‬ل ا‬
‫ا ‪ _J‬ا‬
‫و‬
‫ة وا ‪ 3 9‬و‬
‫وإ اءا!* ‪ ،‬و ‪ $‬ا ول ا ‪ #‬أ‪(F‬ت * ‪ / C‬و ا ‪ E‬ت ا‬
‫ن ذو‬
‫ن ‪ ،‬وا ‪5‬‬
‫ر‬
‫ا ‪ A B‬و ا ‪ /‬دان)‪(2‬و [‪ $ Z‬آ_ ! م إن ا‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬إﺒراﻫﻴم ﻋﺒد اﻝﻌزﻴز ﺸﻴﺤﺎ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪.186‬‬
‫)‪ (2‬ﻝﻠﻤزﻴد ﺤول اﻝرﻗﺎﺒﺔ ﻋﻠﻰ دﺴﺘورﻴﺔ اﻝﻘواﻨﻴن اﻨظر ﻋﻠﻰ ﺴﺒﻴل اﻝﻤﺜﺎل ‪ :‬د‪ .‬ﻋﺒد اﻝﻐﻨﻲ ﺒﺴﻴوﻨﻲ ﻋﺒد اﷲ ‪،‬‬
‫ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪،‬ص ـ‪ ، 18‬د‪.‬ﻤﺤﻤود ﻤﺤﻤد ﺤﺎﻓظ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪ ،64‬د‪.‬ﻤﺤﻤد ﻋﻠﻲ آل ﻴﺎﺴﻴن ‪ ،‬ﻤﺼدر‬
‫ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪ ،75‬د‪ .‬ﻴﺤﻴﻰ اﻝﺠﻤل‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق‪ ،‬ص ‪ ،76‬د‪ .‬إﺴﻤﺎﻋﻴل ﻤرزة ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق‪ ،‬ص ‪ ،169‬د‪.‬‬
‫ﻤﺤﺴن ﺨﻠﻴل ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪.122‬‬
‫‪ $ 3‬أه ‪ 3‬أ‪ $ 5 B.‬ا ‪ 3.‬ا ‪3I P‬‬
‫‪ ، 3‬و! ه(' ا [‬
‫‪F‬‬
‫وا [ ‪ N3. ، 3‬ا ‪ $ 5‬ا ‪ 3.‬ا ‪ 3I P‬و ا [ ‪ N3. ، 3‬ا ‪ $ 5‬ا ‪3.‬‬
‫‪ /‬إ = ا و و ‪ $‬ا ‪ 3.‬ا [ ‪3‬‬
‫ا ‪ h #C 3 ;7 3I P‬ا‪G‬ه ‪3‬‬
‫د ‪ #C‬ا و ‪ $‬أ‪ [+‬ص و‪ = I‬رأ *; ا ‪ B‬م‬
‫‪ 5 B.W 86 [ 5 C‬آ_‬
‫ر ‪ A‬أ‪ ! 5 B.‬ز ‪ /‬و ا ‪ 3/‬دة ‪ = I‬آ_‬
‫نا‬
‫‪3‬‬
‫وان ه(' ا [‬
‫‪ _3 f 3‬ذ ‪ I g‬ر'‬
‫د ‪ #C‬ا و و‪ P‬ورة !‪ _3 f‬ذ ‪ g‬أ‪3 B+ 5 9I‬‬
‫د ‪ #C‬ا و ‪ $‬أ ‪ 9‬و‪ KI‬ت ! ج إ =‬
‫ا‪ 60‬ر ا ‪ # 37‬ا م ‪_B‬‬
‫! ‪ _F‬ا ن ‪. * 37‬‬
‫ا ‪&/‬ـــ\` ا ـــ‪8‬‬
‫ا ــ ‪2 _O9‬‬
‫ــ ن ا و ـ‬
‫\ــ ق ا‬
‫ن‬
‫! ‪ . 3‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ $‬ا ‪ 3‬أو ا ‪ 9‬ت ا ‪ ! #‬و ‪C H‬‬
‫‪ ، #‬وذ ‪E g‬ر! ‪ 5 *6‬آ ‪ /‬ن و ‪ 3. $‬أ‪ F‬ى ‪ B‬ن ! ‪ . ) 3‬ق(‬
‫‪ ' 3‬و‪ 5! 3.‬و ‪ N3 ، 5 /‬إن‬
‫أ ‪ $ d‬ا‪ G‬ر ‪ 3h‬ا ‪ 3‬ة ‪E 5 I‬ر! ‪*6‬‬
‫ا ‪ ، 5‬وه(ا ا ل‬
‫‪ $‬ا‪ G‬ر ا و‪C‬‬
‫ه(ا ا ‪ T 9‬ى ا ‚‬
‫‪ T‬ى ا‪ 3 hG‬أ ‪ N3. ، d‬أن ه(ا ا ‪ T 9‬ت ‪ $‬ا ‪ 9‬ت ‪J +‬‬
‫ل و ا و‪ $ C‬ا ‪ 3.‬ا ‪ 3 4 3 9/‬آ ‪ / ;* C‬ء و ا‪G‬رض‬
‫ا‪E‬‬
‫‪ $ ! * ;* C‬ا‪ G‬ر ‪ 3/‬ة ا ‪ C‬و ‪ $B‬ا ‪ #C U‬ا ‪o/‬ال ‪$I‬‬
‫‪ N3.‬إن‬
‫‪ $I‬ه('‬
‫‪ 39 /! w C‬ا‪0‬‬
‫‪o‬دي إ = أن ‪ 4‬أن ه ك‬
‫ا ‪ /‬ء أو ا‪G‬رض‬
‫_ إ = إن ‪ 4‬أن ‪ I‬دا ‪ K3‬ا‬
‫ا ‪ /‬ؤ‪E‬ت ‪ ،‬وان ا ‪ U‬أآ‪ $ 2‬ذ ‪g‬‬
‫د ‪ #C‬آ_ ‪ $‬ا ‪ /‬ء و ا‪G‬رض وا = أ د ‪ #C 3 I‬ا ‪ /‬ء وا =‬
‫ف‬
‫د‪ .‬ق‬
‫أن ‪5 9‬‬
‫أ‪ I‬ق ‪ 3‬ة ‪ #C‬ا‪G‬رض ‪ .‬وه(ا ا ` ‪ T‬إ = ‪.‬‬
‫‪ 5‬و ‪ $B‬ا ‪ #C U‬ه(ا‬
‫‪C‬‬
‫‪ J +‬و ‪ 3/‬ا ‪ = I‬ا ‪$ 32B‬‬
‫ا‪ / 0‬ن‬
‫‪o‬دي إ = أن ‪ 4‬إن ‪ I‬دا ‪ w C K3‬ه; ا ( ‪ ;* $‬درا ‪#C‬‬
‫ا ‪ P‬ع‬
‫‪ .) 3 U‬ق‬
‫!‪ f‬ــ‪ _3‬وأ‪ I‬ق ه(ا ا ‪ P‬ع ‪ .‬وإذا آ ن ا‪ G‬آ( ‪3C g‬‬
‫` ‪5H‬‬
‫ن‬
‫‪ B‬نأ م‬
‫أآ‪I 2‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ( ‪ I _B‬م ‪ C‬ن ا‪G‬‬
‫ن دو ‪#‬‬
‫‪ B‬نأ م‬
‫‪I‬‬
‫‪ 8‬ا‪ G‬أآ‪ 2‬و‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و‬
‫ن‬
‫‪ B‬ن ‪ $‬ا‪ G‬ر ا ‪ 3‬ة ‪$I‬‬
‫ذا!‪5‬‬
‫*(' ا ق ‪ N3. ،‬أن ا ن ا و ‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫أذه ن ا ‪ `3BC f B‬إذا آ أ م ن دو ‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ؟ آ‪ H `3‬و!‪ 9‬ر و و‪ 5 P‬ا ‪ #‬؟ وه_‬
‫‪ C‬ه ا ن ا و‪#‬‬
‫در' آ ن‬
‫‪ 5‬؟ و ‪ 3 6‬أ‪ 5 B.‬و ‪ 5 B‬و ه‪#‬‬
‫‪ 5‬ذا!‪ 3‬وا ‪F 3 K‬‬
‫‪ 8 9‬أ! ول ‪#C‬‬
‫‪ $I‬ه(' ا ‪ /‬ؤ‪E‬ت ف ا ‪ ;/‬ه(ا ا ‪ N‬إ = أر‬
‫؟ ‪j‬‬
‫ن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و‪ #C‬ا ‪H # 2‬ة و!‪ 9‬ر ه(ا ا‬
‫ا‪G‬ول ! ` ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪3 K /‬ن ا ‪K‬‬
‫در ه(ا ا ن و ف ا‪ 8 9 Z F‬را‬
‫و‪ #C‬ا ‪N 2‬‬
‫‪ 5 8‬ه ا ن ا و‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و ن دو ‪ #‬أ‪F‬‬
‫‪ $3‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا‪. # / 0‬‬
‫ا ‪(/‬ـــ'= ا‪E‬ول‬
‫‪O9 X‬ــ_ ا‬
‫ــ ن ا و ــ‬
‫\ــ ق ا‬
‫ن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ( ‪ $‬ا ‪ 9‬ت ا و‪C‬‬
‫‪) T 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫; ‪$B‬‬
‫‪ 3‬ا ن ا و ‪ #‬ا م ا ‪ 3‬ي ‪ ،‬و‪ _x #C = .‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ #C‬ا اول ‪= I‬‬
‫‪ $B ; ،‬ه(ا ا ‪ $ T 9‬ا ‪ 9‬ت ا ‪ ( AC I #‬ز ‪N3. 3 $‬‬
‫ا‬
‫‪ 3‬ه(ا ا ن ‪ ،‬إذ ; ف ! اول‬
‫‪ $‬ا ‪ 9‬ت ا ‪=I 3/ 2‬‬
‫ا‪5‬‬
‫*(ا ا ‪ = I T 9‬ا ‪ /‬ى ا ‪ #* f‬إ‪ #C E‬ا ا ‪ 3 /‬ت ‪ $‬ا ن ا ‪.(1)#P‬‬
‫‪=I‬‬
‫‪ C #C 5 U‬ة‬
‫اول ‪ .‬ل‬
‫‪ = I‬ا ‪ $ ;h‬و د ا ت‬
‫ا ‪ 3 3 /‬ت وه‪ #‬ا ‪ f‬ة ا ‪ #‬أ‪ A I‬ا ب ا ‪ 3‬ا ‪. 3 2‬‬
‫و‪ C #C = .‬ة ا ‪ 3 /‬ت ; ‪ $B‬ه(ا ا ‪ [ / T 9‬م ‪ _B‬وا‪ TP‬و ‪M3‬‬
‫و‪ _ ، A Y‬ا ‪ 5‬آ ن ‪ $ 32B =9%‬ا ‪ 3 d‬و‪ I‬م ا‪ 0‬ع ‪ .‬ل و د' أو‬
‫‪ /‬ض ‪ 5 I‬أو [ ‪w‬‬
‫و د' أ ‪ ،K‬و ‪ 3. $‬أ‪ F‬ى آ ن آ‪ 32‬ا‬
‫‪ N3. $ 5‬ا‪ FE‬ص وا * ف وا ‪%‬‬
‫‪ 9‬ت أ‪ F‬ى ‪ 5 *3 +‬أو‬
‫‪ ) T9‬ـ ن‬
‫‪) T 9‬ا ن ا و ‪ #‬ا‪ (# / 0‬أو‬
‫ا ‪ 3‬ة و ‪ 2‬ل ذ ‪ g‬ا [ ام‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ #C‬ا ‪.(2)( ; /‬‬
‫إ = ‪ .‬ا‪ *x Y‬ر‬
‫و و إن ا ‪ . #C 8 /‬وث ه(ا ا [ ‪ w‬و‪ I‬م ا ‪ P‬ح‬
‫‪ 3‬ا ن ا و ‪ ، * $ #‬و ‪ * $‬أ‪ F‬ى ا‪ _ +‬ا‪Y‬‬
‫ه(ا ا ن ‪= I‬‬
‫‪ f‬ه‪ . ;3‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ = I‬ا ‪ 3‬ا و ‪ I _B #‬م ‪.‬أ ا ‪ #C 8 /‬ا [ ‪5 3 w‬‬
‫إ = ‪ .‬ا‪Y‬‬
‫‪ 9‬ت أ‪ F‬ى وا ‪ #‬ه ك ا ‪ 3‬م ! ‪ * 3 M‬و ‪C ، 5 3‬‬
‫و ‪$3‬‬
‫آ_ ه(' ا ‪ 9‬ت ‪ = I‬ا ‪ 3‬ا و ‪ * 3. #C #‬و‪ I‬م و‪o _B *. P‬دي‬
‫‪ 53C‬ا رب ‪ N3. $ * 3‬ا * ف أو ا ‪ Ev %‬وه ا‪ / 0‬ن و‪ ، 5 .‬إ = ا [ ‪w‬‬
‫وآ( ‪ C g‬ن ا رب ‪ 3 v #C‬ت ا ‪ $3 U3 9‬ه(' ا ا ‪ $3‬د أ ‪ d‬إ = ا [ ‪3C w‬‬
‫‪ T9‬ا ن ا و‪#‬‬
‫‪U‬‬
‫‪. * 3‬وإذا آ ن ه ك ‪ Y‬إ‪ 3 B+‬و‪ I‬م و‪ P‬ح ‪3C‬‬
‫)‪ (1‬د‪ .‬ﺠﻌﻔر ﻋﺒد اﻝﺴﻼم ‪ ،‬اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ ،‬اﻝطﺒﻌﺔ اﻷوﻝﻰ ‪ ،‬دار اﻝﻜﺘﺎب اﻝﻤﺼري ودار‬
‫اﻝﻜﺘﺎب اﻝﻠﺒﻨﺎﻨﻲ ‪ ،1999 ،‬ص ‪.67‬‬
‫)‪ (2‬اﻝﻤﺼدر ﻨﻔﺴﻪ ‪ ،‬ص ‪.67‬‬
‫` ه(ا ا ن ‪ 4 N3.‬إن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ C‬ن ه ك إ‪ 3 B+‬أ‪ F‬ى ! ‪U‬‬
‫` ا ‪(* #* f‬ا ا ن ‪ ،‬إذ إن ‪ = .‬ا ‪ * f‬ء و ا ‪ B‬ب ا ( ‪$‬‬
‫‪ #C‬ا‬
‫ه ك‬
‫*; ; ول و‪ ` ! P‬د ‪(* U3‬ا‬
‫! ‪ P‬ا *(ا ا ن أو ! و ' ا ‪32B‬‬
‫ا ن ‪ $ .‬ا ر ` ا ‪(* 3* f‬ا ا ن ! ` ا‪ G‬ذ )‪ (Jean Pictit‬وا (ي‬
‫‪ 5 H 5C I‬ذ ‪ g‬ا ‪M4‬ء ا [ ص ‪ $‬ا ن ا و ‪ #‬وا (ي ‪ 5 B+‬ا‪ /.0‬س ‪3 / 0‬‬
‫ا ‪ f‬د ا‪ ، # / 0‬وآ( ‪E $ ) ` ! g‬رج ( وا (ي ‪5C‬‬
‫وا (ي ‪ * /‬ف ‪.‬‬
‫أو‬
‫‪ 3‬ا و‪ 3‬ا ‪B‬‬
‫‪) 5 H‬ذ ‪ g‬ا ن ا (ي ‪ B‬ن ‪ I 4 $‬ا ا‪ I‬ا‬
‫‪$3f‬‬
‫ا ‪ 3C‬ا ‪o! #‬آ ا‪ .‬ام ا‪ / 0‬ن ا ‪ f‬د و ازده ر' ‪ $ • / .‬ه( ‪ $‬ا‬
‫‪M3‬ة‬
‫‪3‬‬
‫وان ا‪F * I‬‬
‫`‬
‫آ‪M‬ان ‪ = I‬آ ن ‪ P‬ع ا‬
‫إ*‬
‫‪ 3 $I 'M3‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪= ! #‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وه(ا‬
‫وذ ‪= ! * B g‬‬
‫‪ P‬ع ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪$‬‬
‫ول أو ا ‪ 7‬ت ا و ‪ , 3‬إذ‬
‫‪ G‬س‬
‫‪ = I = . 3‬ا ‪ 3‬ا ا‪ B `3BC # F‬ن ا ل إذا‬
‫ا ‪ I P‬ت ذات ا [‬
‫د ا‪ I‬ذات ‪o! 3 6‬دي إ =‬
‫ف ‪ B‬ن‬
‫آ ن ‪ = I‬ا ‪ 3‬ا و ‪ N3. ، #‬إ‬
‫ره و * وه ‪ *C‬ه‬
‫‪ 3‬دو ‪ #‬و ‪$B‬‬
‫‪ *!H‬و!‪ 9‬ره وإ‪= I * I‬‬
‫د ‪ = I‬ا‪ $ P 8 hG‬إ‪ 6‬ر ا ن ا ا‪ , # F‬و أن ‪ I‬أن ا ن‬
‫‪Z[+‬‬
‫‪ / 3‬ءل ‪H $I‬ة و!‪ 9‬ر ه(ا‬
‫ن دو ‪ #‬ذو ‪F‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ه‬
‫ا و‪#‬‬
‫ا ن‪.‬‬
‫ا ‪(/‬ــ'= ا ‪8‬ــــ‬
‫‪V‬ــ‪b‬ة ا‬
‫ــ ن ا و ـ‬
‫\ــ ق ا‬
‫ن و‪(X‬ــ ر‬
‫‪ 3‬ا ا ‪$3‬‬
‫‪ $‬ا وف إن ا ‪ *7‬ر ا‪G‬ول دئ ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن آ ن ‪= I‬‬
‫ا ‪$3‬‬
‫ا ا‪ ، 3 F‬إذ ; ‪ $B‬ا ‪ f‬د ‪ #C‬ا ا‪ [+ G‬أو ‪ I P‬أو ‪K‬‬
‫ا و ‪ 3‬إذ إن ‪ 3 .‬ا‪ 3f! G‬ن ا ا ‪ $3‬ا ا‪ 3 F‬أ م ‪ *7‬ر ‪ $‬ا ا ‪ $3‬ا و ‪3‬‬
‫م ا‪ / 0‬ن ‪،‬‬
‫‪ .‬وان ‪ .‬ا‪ / 0‬ن إ = إ ‪ 4‬د ا‪ ! I‬ن ‪ 5 .‬ا‪3 / 0‬‬
‫و‬
‫و ( ‪ g‬ا‪ (F‬ه(ا ا‪ / 0‬ن ول ا ‪ 2‬ر ! ‪ g‬ا ا ‪ U3 ! _3 #C $3‬ا‬
‫‪_B‬‬
‫‪ 5‬و آ ن ‪G‬راء ا ‪ f Kf‬و ‪ d $I KdC ;* d‬ل ‪ #‬ا‬
‫ا ‪U3 9‬‬
‫ر ا ور ا ‪ #C 3 B‬إ ‪ 4‬د دئ ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ I‬م و‪ = I‬ا‪K F‬ف ا‪ ; G‬و ا‬
‫أ = و! ‪U‬‬
‫‪F 3‬‬
‫* إ = ‪;7‬‬
‫‪ 3‬و!‪ 9‬ذ ‪ g‬وإ‬
‫‪ $ P‬ا‪ 6G‬ا‬
‫ري ‪B *J 9I0‬‬
‫‪ 3‬اآ * وذ ‪W g‬د‪ F‬ل ه(' ا دئ ‪ #C‬ا ‪ ;37‬ا‬
‫أ = ‪ $ P‬ا ا ‪ d $3‬ن ‪ I‬م ا * آ* ‪ .‬و ‪ $B‬ا ‪o/‬ال ا (ي ‪ 2‬ر ه ‪ ،‬ه_ إن‬
‫ذ‪g‬‬
‫ت ا ا‪ 3 F‬و!‪9‬‬
‫ا‪ / 0‬ن اآ ‪W =f‬د‪ F‬ل دئ ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ #C‬ا‬
‫‪W‬د‪ $ P * F‬ا !‪ ، 3‬أم ا ‪ 5‬آ ن ‪ /‬ا ‪ #C‬ا ‪ P $I N‬ت اآ ‪ IG‬ل‬
‫! ‪ #C 5 U‬ا‪ _.‬ا ‪ 9‬ر ا ‪ /‬وا‪(F‬‬
‫‪ 5 .‬ا‪ 3 / 0‬؟ ; ‪ ` B‬ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ U‬و ‪M‬ز' ‪ BC‬ن ! ‪5‬‬
‫‪ /‬ى ا‪ U /‬ا‬
‫‪ $ 5 B‬ا‪E‬ر!‪ f‬ع‬
‫‪$I N‬‬
‫و ‪M3‬ة ‪ $I‬ا ا ‪ $3‬ا د‬
‫وذي ‪F 3 6‬‬
‫ن‬
‫ذ‪ g‬إ=‬
‫ا‪ / 0‬ن‬
‫ل ‪=I‬‬
‫‪ = /‬إ ‪ 53‬ا‪ / 0‬ن ‪ _3 #C‬ا‬
‫و !‪ B‬ن ‪ f 53C‬ت ‪;I ! 3‬‬
‫!‪ _3 f‬أ‪ _dC‬و‪ P‬ت اآ ‪ IG‬ل ‪ 5 .‬ا‪ BC ، 3 / 0‬ن ا ‪. #C 5‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ه(ا‬
‫ذا‬
‫ا ن ا و ‪ . #‬وا ‪o/‬ال ا (ي ‪ 2‬ر ه ه‬
‫ة‬
‫ا ن ؟ أو ذا أراد ا‪ / 0‬ن أو ‪ 3/ 3/ $‬ة ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن و ‪$ _P‬‬
‫‪ B‬ن ‪$‬‬
‫‪ ! =I‬م‬
‫ا * ! و _ ‪ U3 9! 3d‬ه(' ا ق ؟ _ ا‪0‬‬
‫ا ‪ 3f‬إ ء ‪ 7‬ة ‪ = I‬و‪ P‬ا‪ / 0‬ن ‪ #C‬ا ن ا و ‪ #‬ا م _ ا ء و _‬
‫ذ ‪ g‬ول ا وا‪ C‬إ = ! و _ ه(' ا دئ‪.‬‬
‫دئ ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن و ‪$‬‬
‫و[ـــ ا ]ــ‪9‬د‬
‫‪H‬ــ‪ #‬ا‬
‫ــ ن ا و ــ ا ــ م ‪:‬‬
‫‪$‬‬
‫‪ $‬ه أن ا ‪ f‬د ‪E‬‬
‫آ ن ا‪ IE‬د ا ‪ #‬ا ‪ _ J /‬ا ن ا‬
‫ذ ‪ g‬إ = آ ن ‪ 3‬ه(ا ا ن ‪ 5/f‬آ ‪A‬‬
‫أ‪ [+‬ص ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ ،‬و‬
‫‪ 3 B W U‬ا‪ I‬را ا ‪ f‬د ‪ $‬أ‪ [+‬ص ه(ا ا ن‬
‫إ‪ .‬ى ا ا‪ UJ‬ا ‪3C /3J‬‬
‫‪ g ! #C‬ا ‪ f‬ة ‪ ;37 ! = I‬ا ـ‪ K‬ت ‪ $3‬ا ول‬
‫‪ N3.‬إن دور ه(ا ا ن آ ن‬
‫‪ ، w C‬إذ إ * آ ‪ A‬ا [‪ Z‬ا ‪(* 3.‬ا ا ن وإذا آ ن ا ‪ U‬ا ‪#C #I P‬‬
‫‪ = I‬إن ا ‪ f‬د ‪ = I‬ا ‪ $ ;h‬آ ‪ $ $B ; 5‬أ‪ [+‬ص‬
‫ا ن ا و‪ #‬ا ‪ 3‬ي‬
‫‪5 .‬آ ل ‪3‬‬
‫ذ ‪ g‬آ ن ه ‪(* C‬ا ا ن ‪ I‬ر'‬
‫ه(ا ا ن إ‪ E‬ا ‪5‬‬
‫ا ا ‪ $3‬ا ‪ #‬و ت ‪ U3 ! _3 #C‬ه ف ‪ $3‬م وه ‪ F‬ا ‪ f‬د ) ا‪ / 0‬ن(‬
‫إ‪ E‬أن ا!‪ 4‬ه ت ا ول و ‪ *! 3‬وا!‪ 4‬ه ت ا ‪ * f‬ء و ‪_B 54 ! $B! ; ;*! 7‬‬
‫‪ I‬م إ = ا‪ I‬ر ا ‪ f‬د ‪ $‬أ‪ [+‬ص ا ن ا و ‪ #‬ا م وان ا ‪ * f‬ء ا ( ‪ $‬آ ا‬
‫ون ا ‪ f‬د ‪ $‬أ‪ [+‬ص ه(ا ا ن ; ‪ B‬ا ‪ 2‬ن ‪ #C‬ذ ‪ g‬ا ‪ A‬إ‪ E‬رأي‬
‫‪ 8‬ا‪4!E‬ــ ه ت ا (آ رة وا ‪ #‬آ ‪ J A‬ة ‪ #C‬ا ن ا و ‪ #‬ا ‪ 3‬ي‬
‫ا ‪.‬و‬
‫‪ #C‬ا ا ‪ $3‬ا ا‪ 3 F‬و *; ‪ ،‬و ‪9 / I P‬‬
‫‪ C ،‬ن ا‪ CG‬اد آ ا أ‪[+‬‬
‫‪ #C‬إ‪ *! 9 / ;*I dF‬و ا ‪ * 3‬دون أن ‪ B‬ن‬
‫ا ‪ 9‬ا ‪ #‬آن * آ _ ا‬
‫) ا‪( 9/‬‬
‫* أ ‪ 3‬ا ‪ #C U‬ا ‪ #C _F‬ا ــ‪ K‬ا ‪ $3 J‬ا ‪B‬ــ‬
‫‪G‬‬
‫ور‪ I‬ه ‪ = . ،‬وان آ ‪ C ! A‬ت ا ‪ = I J 9 /‬أ س ا [‪ H9‬أو ا ‪ ; 7‬أو‬
‫ا ‪ I K‬ل ‪ ،‬وإذا آ ‪ 9 A‬ا و ‪ = I 9‬ر‪ I‬ه ‪ $B! ; * WC‬آ( ‪3C g‬‬
‫‪ CG *! K U‬اد ا‪ 8 G‬ا ‪ $3 3‬دا‪ _F‬ا‪ ;3 0‬ا [ ‪ N3. ، * P‬أن ا‪G‬‬
‫‪=I J‬‬
‫ا‪ I‬دو ‪F 3‬‬
‫‪ A‬ه(' ا ‪P F K‬‬
‫آ ن !‪ 9‬ر ‪ B‬ا و أ‬
‫* ا ‪ f‬د ا‪ # G‬و‪= I‬‬
‫أ س ‪ BC‬ة و د ‪ .‬أد = ‪ $‬ا ق ‪ 84‬أن‬
‫أ س ذ ‪ = I 84 g‬ا ‪ B‬ت أن ! _ ا‪ 8 G‬ا ‪ #C $3 3‬إ ‪* 3‬‬
‫ا ‪ * _ ! #‬ر‪ I‬ه ‪ B! N3 ،‬ن ‪ 9‬ا و ‪= I‬‬
‫![ ` ‪ $I‬ا‬
‫‪F‬‬
‫ا‪ 8 G‬ا ‪ #C $3 3‬إ ‪ 3 9 * 3‬ة و ‪ 9 A/3‬آ ه ا ل ‪ /‬إ =‬
‫ار ‪ 4I‬ا ‪ 9‬ر ‪ #C‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ = I * 9‬ر‪ I‬ه ‪.‬و ور ا ‪ $ M‬وا‬
‫و!‪ 9‬ر ‪ 3/‬ة ‪ .‬ق‬
‫تا‬
‫وا‬
‫ا م ‪ ، 3/‬و *‪ u3‬ا ‪ 7‬وف ا‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ I _B‬م ‪ ،‬أ‪(F‬ت ا دئ ا‪ 3 G‬ا ‪ #‬د‪ A C‬إ = ! ‪ 9 33‬ت ا و‬
‫‪9‬ت‬
‫ل إ = دئ ! ‪33 #d‬‬
‫ا‪ 9 ! 8 G‬ر‬
‫_‬
‫‪U‬‬
‫‪3C‬‬
‫ل إ = دئ ! ‪33 #d‬‬
‫ا‪ 9 ! 8 G‬ر‬
‫_‬
‫‪U‬‬
‫ا و ‪3C‬‬
‫ر‪ I‬ه ‪ *x N3 ،‬ت ا‪ 3C I I‬دو ‪3‬‬
‫*‬
‫‪U‬‬
‫‪ 9‬ت ا و ‪3C‬‬
‫! ‪ 9 33 #d‬ت ا و ‪ = I‬ر‪ I‬ه و از ا ‪ _F‬ا‪ d # G‬ن !‪U3 9‬‬
‫‪ _2‬ه(' ا ا‪ ، I‬و آ ن أول ‪ $ *x‬ه(' ا ا‪ _B+ = I I‬ا‪ I‬دو ‪3‬‬
‫‪ _2 3C‬ه(' ا‬
‫} ‪ 3‬ت وآ ‪ A‬ا ا‬
‫دو ‪F 3‬‬
‫! ‪. 3C #d‬‬
‫‪ 3‬وا ‪ = [ #‬أن ! ض ‪ IK‬اء أو‬
‫دة ‪ #C‬دو‬
‫} ‪3‬ت ا ‪ 3‬ا‬
‫ا ‪ /‬ة أو ا ‪ _ `/‬ا ‪ 9 /‬ا ‪ *3 I 93/! #‬ا‪ 3 hG‬و ه(' ا ‪ 9‬رات ا‪(F‬‬
‫و‪ P‬ا ‪ f‬د ‪ #C‬ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ 9‬ر و ل ‪ . $‬ا‪ I‬ر' ه ‪C‬‬
‫ه(ا ا ‪ 9‬ر إ = ‪ .‬ا (ي ا ا ‪ f‬د‬
‫‪ _ E‬ه ‪ + C‬ا ‪ $‬أه اف ه(ا ا ن وا‬
‫![ ‪ 86‬ا‪ C0‬اد ‪_B‬‬
‫‪ *x‬ر ا‪ I‬دو ‪F 3‬‬
‫‪ $‬أ‪ [+‬ص ه(ا ا ن وذ ‪g‬‬
‫‪ 3‬أو ! !‪ ;*3 I 8‬ا ‪M‬ا ت ‪ 3‬و‪ = I‬ا‪ *x Y‬ر ! ‪g‬‬
‫‪ +‬و! *; ‪.‬‬
‫‪ f‬د ‪ #C‬ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ IE #d‬اف ‪ B‬ن‬
‫ا ا‪ 8! ! I‬و‪P‬‬
‫أد =‬
‫‪ $‬أ‪ [+‬ص ا ن ا و ‪ #‬ا م أو‬
‫ا ‪ f‬د ‪ $B‬أن ‪ B‬ن ‪[+‬‬
‫‪_B 5 6 [! 3‬‬
‫د ا‪I‬‬
‫‪ I P $ I P‬ت ه(ا ا ن وذ ‪g‬‬
‫‪ +‬و! ‪ . 5‬أو !‪ f‬ض ‪ 53 I‬ا ‪M‬ا ت ‪ ، 3‬ون ا ‪ Z[ w‬ا و‬
‫ا ‪ # #‬إ ‪ *3‬أو [‪. * d‬‬
‫ا‪ & E‬ب ا ا ـــ‬
‫إ ‪ X :‬و‪O‬ــ‪#‬‬
‫ـــ ق ا‬
‫ن‪:‬‬
‫! م إن ‪ BC‬ة ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ *x‬ت أول ا‪ = I G‬ا ‪ 3‬ا ا‪# F‬‬
‫‪I‬‬
‫‪ $ P 3‬ا ا ‪$3‬‬
‫‪ A‬دئ‬
‫وأ‬
‫‪ _B+ = I‬أ‪ BC‬ر ‪ 9! 3‬رت ‪3C‬‬
‫_ أ‪(F‬ت ه('‬
‫` ‪ I‬ه(ا ا‬
‫ر و ‪ $B‬ا‪; G‬‬
‫* ا‬
‫ا ا‪ 3 F‬ا د‬
‫‪ 3‬ا ن ا و‪I #‬‬
‫‪ 3‬ا ن ا ا‪ # F‬إ =‬
‫ا دئ ! _ ‪$ u3 C u3+‬‬
‫ن ا و ‪ #‬ا م و ا (ي آ ن‬
‫ف‬
‫أت ! ‪ _2 _F‬ه(' ا دئ ‪$ P‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ CG‬اد ‪ 5 B ،‬ا‪ 9 (F‬ر و ‪(FH‬‬
‫‪ 5 %3‬ا‪G‬و = ‪ 3‬ا ‪ $I‬ا ‪. #C _F‬‬
‫ه‪#‬‬
‫‪ 5 ! I = I‬و ‪ ! _B‬ر ‪ #4‬ا ‪ _2 #C _F‬ه(' ا ‪ _J /‬و ‪ $B‬ا ‪o/‬ال ه ه‬
‫ا‪ G‬ب و ا وا‪ C‬ا ‪ #‬أدت إ = ! ‪ 3 I U3‬ا‪ E‬ل دئ ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪$‬‬
‫ه(ا ا ‪ 9‬ر ‪ 3/ #C‬ة ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ا ن ا ا‪ # F‬إ = ا ن ا و ‪ #‬؟‬
‫‪ * $‬و ‪ 3/‬ة ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ * $‬أ‪ F‬ى إ = ‪ I‬ة ‪ I‬ا _ أه * ‪-:‬‬
‫_ ‪#C‬‬
‫ب ‪ _df‬ا م ا‬
‫‪ 9! -1‬ر ا ‪ 3‬ة ا‪ 3 / 0‬وازد د ا‪ B .E‬ك ‪ $3‬ا‬
‫_ ‪ 4 #C‬ل ا ‪ 3‬ة‬
‫‪ 4‬ل ا ا ‪K‬ت و ا _ و ا‪E !E‬ت وآ( ‪ g‬ا ‪ 9‬ر ا‬
‫د‬
‫دل ا ‪ 4‬ري ‪ $3‬ا ول و‪ *x‬ر ‪ 4‬ت ا‬
‫‪U‬‬
‫د و‬
‫ا‪E‬‬
‫أدت إ =‬
‫‪ $‬دو إ = أ‪ F‬ى ا ‪ AI‬و د ‪ KI‬ت ! دل و‪ C‬ص ‪_ I‬‬
‫ز دة و د ا ‪ F $3‬رج أو‪ .(1);* 6‬ا‪ G‬ا (ي أدى إ = ز دة ا رب ‪$3‬‬
‫‪ 3h‬ه ‪ = I‬أو‪ P‬ع ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ب ‪ _df‬ا‪ B .‬آ*‬
‫ب و! ف ا‬
‫ا‬
‫م إن دئ‬
‫ة ‪ #C‬ه(ا ا ‪ 4‬ل إذ ا ‪ $ 5‬ا‬
‫ى ‪ 3h‬ه و! ‪ = I *C‬دئ‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن و ا ‪ 7‬ة إ ‪ *3‬آ ‪ A‬و‪M! E‬ال ![ ` ‪ 8 + $‬إ = ‪ Fv‬و ‪$‬‬
‫‪ d.‬رة إ = أ‪ F‬ى)‪.(2‬‬
‫_ ‪#C‬‬
‫‪ -2‬ز دة ‪ I‬د ا‪ 8 G‬ا ا ‪ F $‬رج أو‪ ، ;* 6‬وذ ‪ _ f g‬ا ‪ 9‬ر ا‬
‫دي أو ا‪K FE‬ف ‪#C‬‬
‫د و‪ *x‬ر دئ د‪ AI‬إ = ا‪ f E‬ح ا‪E‬‬
‫ا ‪ 3‬ة ا‪E‬‬
‫ى ! ‪ C 3C‬ص ا _ ‪ $‬دو إ = أ‪ F‬ى ‪ ،‬وان ه(' ا ‪ M‬دة ‪ I #C‬د ا‪8 G‬‬
‫‪ #‬ا‪ .‬ل‬
‫ن إ ‪ *3‬ا ‪ 9‬ا ‪3/ 4‬‬
‫ن أو ‪ 3‬ن ‪ #C‬دول ‪E‬‬
‫ا(‪$‬‬
‫ض إ ‪ *3‬ه‪Eo‬ء ا‪_ $ 8 G‬‬
‫ا ‪ M‬دة ‪ #C‬ا‪ * E‬آ ت ا ‪ $ #‬ا ‪ $B‬أن‬
‫‪ 9‬ت دو ا‪ ، 0‬ا‪ G‬ا (ي ‪o‬دي إ = ا‪ P0‬ار ا ا ‪ K‬ت ا و ‪$3 3‬‬
‫أ‪ I‬ا‪C‬‬
‫‪ #I /‬أن ! ‪ _F‬ا‪ G‬ة ا و ‪ 3‬و!‬
‫دو ا ‪ 3/ 4‬ودو ا‪0‬‬
‫ا‪ IE‬اء ‪ = I‬ه‪Eo‬ء ا‪. 8 G‬‬
‫‪ 3‬و!‪ 9‬ره ‪ = I‬ا ‪ 3‬ا و ‪_3 #C #‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‪،‬‬
‫‪ + -3‬ر ا ‪ 3 d‬ا ‪ #‬م آ‪ ;7 f‬ا ن ا ا‪# F‬‬
‫وان ا ‪ _3 /‬ا‪ d _dCG‬ن ه(ا ا‪ .E‬ام ه ‪ ;7 U 6 $I * .‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا م ‪ N3. ،‬ا ‪ = I 5‬ا ‪ $ ;h‬ا‪K F‬ف ا ‪ 7‬ة إ = ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ 8 + $‬إ =‬
‫أ‪ F‬و ‪ d. $‬رة إ = أ‪ F‬ى إ‪ E‬أن ا ا‪ C‬إ = ه(' ا ‪ 7‬ة أو ا * ف ه وا‪Ev .‬‬
‫آ_ ا‪ / 0‬ن ‪ $‬ه(' ا ‪ 3.‬ه‪ #‬وا‪ .‬ة أ ‪ $‬و و‪ #C‬أي‬
‫وه ا‪ / 0‬ن وان‬
‫ز ن ‪ N3.‬إن دا‪ 5 C‬ه ا [ ‪ Z‬أو ا‪ !E‬ء ‪ $‬ا * ك ‪ 5 .‬و أن ا ا‪ C‬إ =‬
‫‪ C‬ن ا‪ CG‬اد ا‪(F‬وا ‪ Bf E‬ون ‪3d‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ .‬ا ى ا‬
‫ا ‪3Bf‬‬
‫آ نو ‪ d‬ن‬
‫‪ 3‬أو‪ _ 8/ C ;* 6‬أ *; ا‪(F‬وا‬
‫‪ ;* .‬ا‪= I 3 / 0‬‬
‫ا‪ CG‬اد ‪ #C‬ا ‪ 4‬ت ا‪ 3 / 0‬ا‪ FG‬ى ‪ 3. ! _3 #C‬ا ‪ *4‬د و ا ‪ d‬ل‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬د‪ .‬ﺼﺒﺤﻲ اﻝﻤﺤﻤﺼﺎﻨﻲ ‪ ،‬ارﻜﺎن ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ ،‬طـ‪ ،1‬دار اﻝﻌﻠم ﻝﻠﻤﻼﻴﻴن ‪ ،‬ﺒﻴروت ‪،1979 ،‬‬
‫ص‪.47‬‬
‫)‪ (2‬اﻨظر ‪ :‬د‪ .‬ﻋﺒد اﻝﻤﺠﻴد ﻋﺒﺎس ‪ ،‬اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم ‪ ،‬ﻤطﺒﻌﺔ اﻝﻨﺠﺎح ‪ ،‬ﺒﻐداد ‪ ،1947 ،‬ص ‪.230‬‬
‫*; ‪ .‬و ‪ * $B‬ا! ا ‪ Y #!o E 5 C *4‬ر' إذا آ ن‬
‫‪ _3‬ا‪ IG‬ل‬
‫‪o! %3 5 ! $ d #‬دي إ = ا ‪ f‬دة آ_ ‪$‬‬
‫‪ 3‬ا ‪ #C ' 36H! $I‬إ‪ 6‬ر‬
‫‪ _3 #C _P‬ه(' ا ‪ Y $ 3d‬ر ‪ 5 d‬و * د' ‪ d $I KdC‬ل و * د ‪' 3h‬‬
‫‪ . 3d 36H #‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ $‬ر ‪ #C‬ذات ا ‪ . U 9‬و‪ 3F‬إ‪ 6‬ر‬
‫ن‬
‫ن ز ‪5H 5 39‬‬
‫و! ‪ 3.‬آ ‪ C‬ا ‪ *4‬د ا‪ #C 3 / 0‬ه(ا ا ‪ 4‬ل ه‬
‫‪ C #‬ن ه(ا ‪ #‬ا ‪ 5‬ف ‪ /‬ي ‪ 4 = I‬ع‬
‫‪ /‬ي ‪ 4 = I‬ع ا ول و‬
‫ب و ‪ B‬ن ‪ 2‬ا ‪M‬ز و ا ا‪ 3 4 ;I‬ا ‪ ;7‬ا ا‪ 3 F‬ا ‪ #‬و ت ‪ d‬ن‬
‫ا‬
‫ن ا و‪ #‬ا م ‪،‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ ` [ #C‬ا ول ‪ .‬و ‪ _2‬ه(ا ا ن‬
‫و ا ا ل دئ ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ $‬ا ‪ 3‬ا ا‪ # F‬إ = ا ‪ 3‬ا و ‪ #‬آ ن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ذ ‪ g‬ا ن ا (ي م ‪ BC = I‬ة و د‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫ا (ر ا‪G‬ول‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫‪ U3‬ا‪ .E‬ام‬
‫‪ $ I 4‬ا ا‪ I‬ا و ‪# ! 3‬‬
‫وإذا آ ‪ . A‬ا ل دئ ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ $‬ا ‪ 3‬ا ا‪ # F‬إ = ا و ‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ C‬ن ه('‬
‫‪ 2‬ا ‪ .‬ا ‪ 3 3 4‬ا * ة ‪E‬دة ا ن ا و ‪#‬‬
‫اره ازد د ا ‪ #I‬و ا‪E‬ه م ا و ‪ 4 #C #‬ل‬
‫ا‬
‫ت و!‪M‬ا ‪$‬‬
‫ا ‪ 3‬ا‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن و أت !‪ ;7 *7‬و ا‪ 3C I I‬دو ‪ 4 #C 3‬ل ه(' ا ق آ ‪ 7‬م‬
‫ا‪ 3 G‬ت و‬
‫ا‪ 8 G‬و ‪ 7‬م ا ‪ _F‬ا‪ # / 0‬و ‪ 7‬م ‪.‬‬
‫ا ا‪G‬د = ‪#C‬‬
‫ه(' ا ق ‪.‬إ‪ E‬ا ‪ 5‬ور‪;h‬‬
‫‪ $‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 4 #C 3‬ل ‪.‬‬
‫أ‪(F‬ت ! ‪ B‬ن ا‬
‫آ_ ا ‪ 9‬رات ا ‪ A . #‬وازد د ا ‪ #C #I‬ه(ا ا ‪ 4‬ل ; ‪o‬د آ_ ذ ‪ g‬إ =‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ N3. .‬ا ‪ 5‬و‪ #C‬ا ‪ .‬ا‪G‬و =‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫ف‬
‫‪ *x‬ر‬
‫ذا!‪$ P 5‬‬
‫و‪ C‬آ ن ‪;J‬‬
‫)ا ‪ ( 3 3 4‬أو ا * ة ‪E‬دة ; ‪ $B‬ه(ا ا ن‬
‫‪ C‬وع ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ = . _ E‬ا‪ $ P ' I‬ا‪ I‬ه(ا ا ن ; !‪$B‬‬
‫د ‪ = I 53 I‬ا ‪3‬‬
‫و‪ C‬ى ا ‪ 3 4‬أو أن و ده ; ‪ o $B‬ا أو‬
‫ه(ا ا ‪ f P‬ة ز ‪M! 3‬ا ‪* $‬‬
‫‪ #‬أو ا ‪ . #* f‬وا‬
‫ا و ‪ #‬اء ا‬
‫ار ‪ 3/ 3‬ة ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ I _B‬م و‬
‫‪ #C N‬ا ن ا و ‪ #‬ا م وا‬
‫ا‬
‫ق‬
‫‪ = I‬ا ‪ 3‬ا و ‪ F _B #‬ص ‪ ،‬و ‪ $B‬آ_ ذ ‪o ; g‬د إ = ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ T‬ووا‪ TP‬أو ! ول ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن إ‪ W E‬ار ‪ 23‬ق ‪7‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪_B‬‬
‫‪ 3 h _ $ 53 I U‬ا ول ‪2‬‬
‫ة ‪ ،‬ذ ‪ g‬ا ‪ 23‬ق ا (ي ‪ _2‬ا‬
‫ا‪ ; G‬ا‬
‫‪#C ;7! 3 I 3 B. 7‬‬
‫ا _ ‪ B.G‬م ا ن ا و ‪ N3. ، #‬ا ‪ 5‬او‬
‫* م ذات ‪ ;*! I 3 6‬آ_ ا ول‬
‫‪ 3 h * dI‬دول ا ; ‪،‬و!‪9d‬‬
‫[‪ 9‬ط ا ‪ 3/ d‬ة‬
‫ا‪ dIG‬ء ‪ #C‬ا‪ G‬ة ا و ‪ N3. ، 3‬ء ا ‪ 23‬ق را‬
‫‪ 3‬و‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ = I‬ا ‪ 3‬ا و ‪ #‬وه‪ H3‬و ‪ _B‬ر ‪ #‬ا ‪ u3‬ا د و ا‬
‫ار ‪3 I‬‬
‫‪ _J‬دو ‪ 3‬وا‬
‫ء ‪ IH‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ا‬
‫ا‬
‫دئ ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ _ E ،‬ا ‪ 5‬ه‪ 3 B 0 H3‬أ ‪ 4‬د ا‪I‬‬
‫ا و _ أي ا‪ E‬ل ‪3‬‬
‫ة ‪ 0‬زة أو ا‪KI0‬ن‬
‫ة ‪ IG‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬إذ ء ‪ 23‬ق ا‪ ; G‬ا‬
‫دو ‪3‬‬
‫‪ ! $I T‬و _ ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن و * ‪ $ P‬ا ‪ I P‬ت ا و ‪ ، 3‬وآ ن ذ ‪g‬‬
‫ا‬
‫‪ $‬اد' ‪ $I KdC‬د ‪.(1)5‬‬
‫‪KF $‬ل ! ول ا ‪ 23‬ق *(' ا ق ‪ #C‬ا‬
‫د ‪ . /‬ق‬
‫ص ا ‪ 23‬ق أن ه ك ! ا ‪* 3 3C 9‬‬
‫د‬
‫وا (ي ‪„.K‬‬
‫ة و ا ‪ „f _2‬ا‪ $ G‬و ا ‪; /‬‬
‫ا‪ / 0‬ن‪ N3. .‬إن ا * ف ا‪ ; } # G‬ا‬
‫ا و ‪ ?3 $33‬ا * ف ا ‪ P $I 3‬ع ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ N3. ،‬أن ا ‪ ; /‬ا و ‪#‬‬
‫‪ $‬أه; ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ا ‪ Ev ، 3I 4‬وه ‪ U.‬ا‪ / 0‬ن‬
‫ار'‬
‫و‪ P‬ن ا‬
‫‪ . U3 9‬ق‬
‫ا ‪ #C #I 4‬ا ‪K/‬م ‪ $I KdC‬آ ن ! ‪ U3‬ا ‪K/‬م ‪ C‬ا ‪ u3‬ا‬
‫ص ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ا اردة ‪ #C‬ا ‪ 23‬ق ‪ ،‬ذ ‪ g‬ا ‪ 23‬ق ا (ي‬
‫ا‪ / 0‬ن)‪.(2‬و! ‪$3‬‬
‫‪ $I KdC 3I‬آ ‪ _2 5‬د ر ا ‪ g ! ، 7‬ا ‪7‬‬
‫‪ _2‬ه ة دو ‪3‬‬
‫صو‬
‫‪ *C I 3 I 7‬ا ‪ 4‬ا و ‪ ، #‬إن إ اد ه(' ا‬
‫ا ‪ ! #‬اآ‬
‫ا ‪ 7‬ا ‪ _2 ! #‬ا ‪ 4‬ا و ‪ #‬و! ‪$I‬‬
‫! ‪ $ 5 d‬أ‪ B.‬م و‪ I‬ه ‪$‬‬
‫‪ 53‬إرادة ا ‪ 4‬ا و ‪ #‬إ = _ دئ ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫إراد!‪ 5‬و! * !‪3f ، 5‬‬
‫ا‪ v I‬ة ‪ #C‬ا ن ا و ‪ #‬ا م)‪. (3‬‬
‫ا ‪ ='(/‬ا ‪` 8‬‬
‫نا و‬
‫^ در ا‬
‫\ قا‬
‫ن‬
‫ن‬
‫‪ C $ I C‬وع ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫! م إن ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪I‬‬
‫در ا ن ا ‪ f‬ع ‪E‬‬
‫ا و ‪ #‬ا م ‪ ،‬و ءا ‪ = I‬ذ ‪v 5 C g‬ي ‪! 39 /‬‬
‫‪ C‬ى‬
‫ذ‪$ g‬‬
‫در ا ن ا‪ _ G‬وذ ‪$B g‬‬
‫‪C‬‬
‫_ ذ‪$ g‬‬
‫در ‪ N3. ،‬إن ! ‪ U‬ذ ‪o g‬دي إ = ! ‪$ 3B‬‬
‫ا ‪K‬ك ا ن ا ‪ f‬ع (ات ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪،‬‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫`‬
‫‪U‬‬
‫ا [‪K‬ص ‪3C $3 * $3 43‬‬
‫ا‪ I‬ر‬
‫‪ 3‬وا ‪U ! 3 2‬‬
‫اا‪ I‬ر ا‪ ' I‬آ ا‪I‬‬
‫ا‪G‬و = ! ‪U‬‬
‫‪( J‬ا!‪ 5‬و‪ C $ I C‬وع ا ن ا و ‪ #‬ا م‪.‬‬
‫‪ I 4‬ا‪' I‬‬
‫‪ /‬ن ‪(* 5‬ا ا ‪ %‬ض‬
‫در ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ C‬ن ‪3F‬‬
‫ف ‪=I‬‬
‫و‬
‫ه ا ‪ 7‬م ا‪ B # G‬ا ل ا و ‪ I 3‬ره ا ‪ *4‬ا ‪ 3J d‬ا ‪ ! #‬ج إ =‬
‫)‪ (1‬اﻨظر دﻴﺒﺎﺠﺔ اﻝﻤﻴﺜﺎق و اﻝﻤواد ‪. (3\67) ، (68) ، (2\62)، (55)، (1) :‬‬
‫)‪ (2‬اﻨظر ‪ :‬د‪ .‬ﻤﺤﻤد ﻴوﺴف ﻋﻠوان ‪ ،‬ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻓﻲ ظل اﻝﻘواﻨﻴن واﻝﻤواﺜﻴق اﻝدوﻝﻴﺔ ‪ ،‬طـ ‪ ،1‬ﻤطﺒوﻋﺎت‬
‫وﺤدة اﻝﺘﺄﻝﻴف و اﻝﺘرﺠﻤﺔ و اﻝﻨﺸر ‪ ،‬اﻝﻜوﻴت ‪ ،1989 ،‬ص ‪.36‬‬
‫)‪ (3‬اﻨظر ‪ :‬د‪ .‬ﻋز اﻝدﻴن ﻓودة ‪ ،‬اﻝﻀﻤﺎﻨﺎت اﻝدوﻝﻴﺔ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ ،‬اﻝﻤﺠﻠﺔ اﻝﻤﺼرﻴﺔ ﻝﻠﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ‪،‬‬
‫اﻝﻤﺠﻠد )‪ ،1964 ، (20‬ص ‪9‬وﻤﺎ ﺒﻌدﻫﺎ ‪ ،‬ﻜذﻝك ‪ :‬د‪ .‬ﺤﻜﻤت ﺸﺒر ‪ ،‬اﻝﻘواﻋد اﻵﻤرة ﻓﻲ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم )‬
‫دراﺴﺔ ﻤﻘﺎرﻨﺔ ( ﻤﺠﻠﺔ اﻝﻘﺎﻨون اﻝﻌراﻗﻴﺔ ‪ ،‬اﻝﻌدد )‪ ،1979 ، (10‬ص ‪.51‬‬
‫در ه(ا ا ن ‪ _3 #C‬ا‪ I‬د ا (ي ‪ = I * U 9‬ا ‪M‬اع‬
‫ا ‪#C N‬‬
‫!‪g‬‬
‫ل‬
‫‪#‬ا‬
‫ا وض أ * ‪،‬و ‪ 3f‬ه(ا ا ‪ 7‬م ا (ي ‪ _2‬ا ‪ 3‬ن ا‬
‫در ‪ #C‬د!‪) 38 5‬وا ‪ $ d ! #‬آ ن إن ا ‪ ! B‬رس و‪ #C * f3x‬ا ‪_ f‬‬
‫ا‬
‫‪ #C‬ا ز‪ I‬ت ا و ‪ 3‬ا و‪ U3 9 *3 I P‬ا ه ات ا و ‪ ، 3‬ا ف ا و ‪#‬‬
‫ف * ‪ _ $‬ا‪ ; G‬ا ‪ d‬ة(‪ .‬وإذا ‪I‬‬
‫ن وا‬
‫‪ ،‬ا دئ ا‬
‫ا ‪ 7‬م ا‪ B # G‬ا ل ا و ‪، 3‬‬
‫در ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪! 8/‬‬
‫در أ‪ 'KI‬؟‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وه_ ه‪ #‬ذات ا‬
‫در ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ /‬ءل ‪$I‬‬
‫‪ B‬ن ‪ $‬ا ‪3f‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫در ا ن ا و ‪#‬‬
‫_ ا ‪ 9‬ق إ=‬
‫‪9 53C‬‬
‫آ‪M‬ي و‪E‬‬
‫‪ #‬ا و ‪3h 7 #‬‬
‫ذآ ' ا ‪ B 5‬ن ا ‪ 7‬م ا‬
‫= ا وف ور ه(' ا ‪ C 9 /‬ن ا‪ 8 h‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪ #‬ا م‬
‫‪3‬‬
‫!‬
‫‪H‬ت أ ‪ U 6 $I‬ا‪ f!E‬ق أو إ * !‪KF $ *7‬ل ‪ 3 I‬ا ‪ _I f‬وا _ ‪$3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪:#!H 3C‬‬
‫در ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا ول)‪(1‬و! د‬
‫‪ -1‬ا ‪ /‬ه ات‪:‬‬
‫! ف ا ه ة ‪ * H‬ا!‪ f‬ق ‪ $3 [+ $3‬أو أآ‪ $ 2‬أ‪ [+‬ص ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪3‬‬
‫ه ة ) * ف إ = إ‪ .‬اث ‪ Yv‬ر‬
‫ا م و أ‪ I A39I‬ة اد‪ C‬ت ‪3‬‬
‫‪ _2 (2) 3‬ا!‪ 3 f‬أو ‪ 23‬ق أو و! آ ل أو ‪ *I‬أو ‪ 7‬م و ‪ .‬ول ا ‪$ 32B‬‬
‫‪ $3‬ه(' ا ‪ 9‬ت إ‪ E‬ا ‪ 5‬و‪ 3 #C‬ا‪ .G‬ال ‪ C‬ن ا = ا‪G‬ه;‬
‫ا‪*f‬ء ا ‪f‬‬
‫` أ‪. (3)'KI‬‬
‫* ‪ [ E‬ج ‪ $‬إ‪ 6‬را ا‬
‫ا ‪ K‬ت‬
‫و! ز ا ه ات ‪ I _B‬م ‪ ! * H‬ا ‪ %3‬ا‪G‬آ‪! 2‬‬
‫و _‬
‫ن ‪3h‬‬
‫ا و ‪ 3‬ا ‪ ! #‬ز ‪ 9‬ره و‪ +‬ة ! ‪ 3‬ه ‪ N3. ،‬أ * !‪#!H‬‬
‫ن آ ف ‪ v‬أ * ا ‪ %3‬ا ‪8 ! #‬‬
‫د و‪3h‬‬
‫‪ 9‬ر و‪ ?f #C‬ا ‪A‬‬
‫‪ 3‬م ا ‪ 4‬ا و ‪ #‬ا ‪ I = I N‬ة ا ‪ 3/‬دة و‪ I‬م ل ا [‪ d‬ع ‪ 9 /‬أ‪= I‬‬
‫‪ .‬وإذا آ ‪ A‬ه(' ا‪G‬و ف ! ‪= I U 9‬‬
‫و ا‪ $I #!H! E I‬إرادة ا ول ا‬
‫ا ه ات و * ‪ J C‬ة ‪ I _B‬م ‪ C ،‬ن ذ ‪ g‬و أآ‪ 2‬أه ‪ 3‬و ‪ J C #9‬ة اآ‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ N3.‬أن ه(' ا ا‪ I‬آ ‪ A‬و‪M! E‬ال‬
‫ا‪ I‬ا ن ا و ‪ #‬ا [‬
‫ر‬
‫‪ $‬ا ‪ #C g3B‬ى ا ‪M‬ا ‪ g ( ، * 3‬آ ‪ ! A‬ج إ =‬
‫! ‪ #‬إ= ‪.‬‬
‫ا ‪ ، _3 f‬و ‪ B‬ن ذ ‪$ g‬‬
‫‪ * I _ M‬ا‪E .‬ت ا ‪ g3B‬و ‪ *39‬ة ود‪C‬‬
‫_______________‬
‫)‪ (1‬د ‪.‬ا ‪ .‬ﻤﺤﻤد ﻤﺼﺒﺎح ﻋﻴﺴﻰ ‪ ،‬ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻓﻲ اﻝﻌﺎﻝم اﻝﻤﻌﺎﺼر ‪ ،‬ص ‪.96‬‬
‫)‪ (2‬د ‪.‬ﻋﺼﺎم اﻝﻌطﻴﺔ ‪ ،‬اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم ‪ ،‬اﻝطﺒﻌﺔ اﻝراﺒﻌﺔ ‪ ،‬وزارة اﻝﺘﻌﻠﻴم اﻝﻌﺎﻝﻲ واﻝﺒﺤث اﻝﻌﻠﻤﻲ ‪ ،‬ﺒﻐداد‬
‫‪ ،. 1987‬ص ‪، 60‬‬
‫)‪ (3‬ﻝﻠﻤزﻴد ﺤول اﻝﻤﻌﺎﻫدات اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬اﺤﻤد ﺒن ﻨﺎﺠﻲ اﻝﺼﻼﺤﻲ ‪ ،‬اﻝوﺴﻴط ﻓﻲ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم ‪ ،‬دار‬
‫اﻝﻔﻜر اﻝﻤﻌﺎﺼر ‪ ،‬ﺼﻨﻌﺎء ‪ ، 1999‬ص ‪ 33‬؛ وﻜذﻝك د ‪.‬ﻋﺼﺎم اﻝﻌطﻴﺔ ‪ ،‬اﻝﻤﺼدر ﻨﻔﺴﻪ‪.‬‬
‫‪KF‬ل إدرا * ‪ $ P‬ا ه ات ا و ‪. (1) 3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ! ‪#C _2‬‬
‫( ‪ „.K g‬ا ‪ = I 5‬ا ‪ $ ;h‬إن ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ C‬ت *('‬
‫ا ‪ A‬ا ‪ً 3 ! P‬ا ‪ $I‬إرادة ا ‪ 7‬ت ا و ‪ 3‬و! ر ‪ X3 #C‬ا‬
‫ا ‪ 7‬ت ‪ $‬ارات و! ‪ 3‬ت وإ‪ KI‬ت وا!‪ 3 f‬ت إ‪ E‬إن ه(' ا ‪ 7‬ت !‬
‫ا (آ وا ‪ B‬ك ‪#C‬‬
‫ا‪ I‬ا ‪*! C ! * d ! #‬‬
‫‪H‬آ‪ 3‬ا ة ا ‪M‬‬
‫ى ا ‪M‬ا ‪ * 3‬إ = ا ‪ 4‬ء إ = ‪ %3‬ا ه ات وا‪ 3 f!E‬ت ‪ .‬وه(' ا ‪E %3‬‬
‫ف أو ا ار _ إ * ! ج إ = ‪ ! Fv _ I‬م ‪5‬‬
‫! ` ‪ 4 I‬د إ ار ا‬
‫ا و ‪o‬آ ا ‪M‬ا * ‪ f!E‬ق و! ‪ 5 3‬إ = ا ‪ #C K C U3 9‬ا ا‪ J‬ة ا و ‪ 3‬وا ا‪ J‬ة‬
‫ا ا‪ = I 3 F‬ا ‪ /‬اء )‪. (2‬‬
‫‪W‬راد!* ‪#C‬‬
‫و ًء ‪ ! = I‬م ‪ 4‬إن ه ك إرادة ‪ 7‬ت ا و ‪3‬‬
‫‪ 3‬ت وا ارات‬
‫إ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ U 6 $I‬ا‪ KI0‬ت وا‬
‫ا ‪53‬‬
‫‪ 3‬ت أو‬
‫_ ‪ Yv‬ر ه(' ا‪ KI0‬ت أو ا‬
‫‪ 3h‬ا ‪ Ev M‬وه‪ #‬إرادة ا ‪7‬‬
‫‪ 3‬ا‪ I0‬ل ! ‪ 4 g ( ، 5‬إن ا ‪ 7‬ت‬
‫ا ارات إ = ‪X3 $ d‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ة ‪ ! K2‬ول ا ‪ = I w%d‬إرادة ا ول ‪ K‬ل‬
‫ا و‪ 3‬آ‪ ; G‬ا‬
‫‪ 8‬ا!‪ ، 3 f‬و ‪! 39 /‬‬
‫* إ = ‪ .‬ا‪M 0‬ام‬
‫‪0 K2 3‬‬
‫‪ 4 $‬دا‬
‫ى ا ‪ $ 32B‬و‪ . UJ Y‬ق ا‪ / 0‬ن وا ‪#‬‬
‫‪ _2‬ه(ا ا ل ‪KF $‬ل ! !‪ 9‬ر‬
‫ل ‪ 9‬ر إ=‬
‫‪ K2‬وإذا‬
‫آ ن ا‪ #C G‬ا ‪ 4 5‬د ! ‪ $ 3‬ا ‪ 3 4‬ا‬
‫ق‬
‫أن _ إ = در ا‪ ، 3 f!E‬وا ‪ 2‬ل ا ا‪ = I TP‬ذ ‪ g‬ا‪KI0‬ن ا ‪#‬‬
‫ر ‪ I‬م ‪ 9! ;Y 3 ! _B+ = I 1948‬ر ‪ 5 d‬إ =‬
‫ا‪ / 0‬ن وا (ي‬
‫و‪ ;! $3 3 f!E $3I‬إ اره ‪ I‬م ‪ _3 f 1966‬أ‪ 5 B.‬وإ‪ fP‬ء ‪ f‬ا‪M 0‬ام‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ I 4 $‬آ ‪ 3‬ة ‪$‬‬
‫‪ 53 I‬و ‪ B‬ن ا ن ا و ‪ #‬أ‪# f!E‬‬
‫‪ f‬ا ‪ 3‬وذ ‪ g‬إذا‬
‫`ا ‚ *‬
‫ا‪ 3 f!E‬ت ‪ 4 #C‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫آ ‪ A‬ا‪ 3 f!E‬ذات ‪ 9‬ق ‪ # I‬و!‪ 3 h ;d‬دول ا ; ‪ ،‬و! ` ‪*d‬‬
‫‪ 3‬وذ ‪ g‬إذا آ ‪ A‬ذات ا!‪ I ' 4‬م ‪ 4 #C‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن و!‪ ;d‬أو ! ‪;7‬‬
‫‪ I‬أ‪ C‬اد ‪$3 3‬‬
‫‪ $ I 4‬ا ق ا‪ 3 / 0‬و !‪ B‬ن ه(' ا‪ 3 f!E‬ت ‪F‬‬
‫‪ $3‬أو !‪ B‬ن ‪F‬‬
‫آ ‪ f6G‬ل أو ا ‪ /‬ء أو ا‬
‫ن إ = ر‪F I‬‬
‫ه('‬
‫و ‪#C #!H‬‬
‫ج إ = اه م و‪F I‬‬
‫ق إ ‪ 3 /‬أو ‪$3 U.‬‬
‫ة ا در ‪ I‬م ‪ 1945‬وا * ‪$‬‬
‫ا‪ 3 f!E‬ت ‪ N3. $‬ا‪G‬ه ‪ 23 3‬ق ا‪ ; G‬ا‬
‫د وا‪ 3I E‬وا ‪ 3C 2‬إذ‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ا ‪ 3‬وا ‪ 3 3/‬وا‪E‬‬
‫ا و ‪$33‬‬
‫ه(' ا‪ 3 f!E‬ت ‪ $‬أه; ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ 3‬ا ‪ 3‬وذات ا‪G‬ه ‪ 3‬ا ‪#C %‬‬
‫!‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪.‬‬
‫!‪ $ B‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪#C‬‬
‫‪ ! I I v‬و ذ ‪ I g‬ا ‪KB‬م ‪ 9! $I‬ر ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا ‪ 8 9‬ا ‪ v ،U /‬أن ه ك ‪ $ I 4‬ا‪ 3 f!E‬ت ا‪ 3 3 0‬ذات ا‪G‬ه ‪ 3‬ا ‪ 3 B‬ة ‪،‬‬
‫____________‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬ﻤﺤﻤد اﻝﺴﻌﻴد اﻝدﻗﺎق ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪. 65‬‬
‫)‪ (2‬د‪ .‬ﺠﻌﻔر ﻋﺒد اﻝﺴﻼم ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪.76‬‬
‫‪ 3B‬وا‪ 3 CG‬وا ‪ * #‬دور آ ‪ 3‬أ ‪$ B! #C ً d‬‬
‫‪ _2‬ا‪ 3 f!E‬ت ا‪G‬ور ‪ 3‬وا‪G‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫‪ ،‬ا‪3 f!E‬‬
‫‪ uC‬ت ‪ # $ 3‬ا‬
‫و ‪ $‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ 3‬ا [‬
‫م ‪ ، 1957‬وا!‪ 3 f‬ا ‪ d‬ء ‪3 = I‬‬
‫‪ 3/ 4‬ا أة ا ‪M‬و‬
‫ا و‪ 3‬ا[‬
‫م‬
‫أ‪ B+‬ل ا ‪ P M33‬ا أة م ‪ ، 1967‬وا!‪E . ‚fF 3 f‬ت ا ام ا ‪3/ 4‬‬
‫‪ $3u K‬م ‪ 1951‬و‪ 3h‬ه ‪ $‬ا‪ 3 f!E‬ت ‪I‬‬
‫‪ ،1961‬وا‪ 3 f!E‬ا [‬
‫ا‪ f6G‬ل وا [ ‪ 3 I $3f‬وآ ر ا ‪ .$/‬وإ = ‪ 8‬ا‪ 3 f!E‬ت ا ‪ /‬و ت ا‬
‫(ات‬
‫‪ 3‬و‪ P‬ن إ‪ I‬ل ‪ .‬ق ‪3‬‬
‫‪ $‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ 3‬ا [‬
‫* ‪ ،‬و ‪ 2‬ل ذ ‪ g‬ا‪ 3 f!E‬ا و ‪ d 3‬ء ‪ = I‬آ ‪ C‬أ‪ B+‬ل‬
‫و![ ‪ 3 v Z3‬ت‬
‫ا ق م ‪ ، 1926‬وا!‪3 f‬‬
‫ي م ‪ 1965‬وا‪ 3 f!E‬ا [‬
‫ا ‪ M33‬ا‬
‫ق ‪$ 3‬‬
‫ا ‪ [/‬ة م ‪ 1957‬و‪ 3h‬ه ‪ $‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ 3‬ا ‪= ! #‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‪.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ -2‬ا ‪9‬ف‪:‬‬
‫در ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ ،‬و‪= I‬‬
‫‪ #‬ا‪$ # 2‬‬
‫ر ا‬
‫ا ف ا‬
‫ن ا و ‪ ، #‬أ‪ E‬أن ا ف ! = ‪5‬‬
‫ر‬
‫ا ‪M $ ;h‬ا ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ 3‬آ‬
‫ف‬
‫ا‪G‬ه ‪ 3‬ا ‪ 3 B‬ة ‪ ;37‬ا ‪ K‬ت ا و ‪ ، 3‬وان ا ‪ $ 32B‬ا ‪ * f‬ء ون أن‬
‫‪ 3‬ا ‪ K‬ت ا و ‪ f! 3‬ق أه ‪ 3‬ا‪ 3 f!E‬ت وذ ‪ 7 g‬ا إ = آ ‪;7 5‬‬
‫أه ‪= I 3‬‬
‫‪ ! _B ;7‬م إ = أ‪E‬ن ‪ ،‬أ‪ E‬وه ا ‪ 4‬ا و ‪، #‬‬
‫ا ‪ K‬ت ‪3h 4 #C‬‬
‫‪ ;7‬ا‪ I‬ا ن‬
‫و!‪ #!H‬أه ‪ 3‬ا ف ا و ‪ $3 3. $ #‬ا‪G‬و = ‪ 5 B‬أو‬
‫‪ ،‬أي‬
‫ا و ‪ #‬ا م وا ‪ f 5 B 3 2‬ق ‪ = I‬ا ه ات ‪ B‬ن ا‪ I ' I‬و‪+‬‬
‫‪=I‬‬
‫أ * ‪ 3 4 M‬ا ول ‪ $3. #C‬أن ا ة ا‪M 0‬ا ‪ #C 3‬ا ه ات !‬
‫آ*;‬
‫ة و ‪ B‬ن ا ف ‪ 6‬اد ا ول ‪ = I‬إ! ع ا‪#C 3 I‬‬
‫ا ول ا‬
‫ار ‪ #C‬إ! ع ه(' ا ا‪I‬‬
‫دون أن !‪ B‬ن ‪ ، M‬و ور ا ‪ $ M‬وا‪E‬‬
‫ف‬
‫‪ +‬ر ى ا ول ‪M W‬ا ‪ * 3‬و! !‪M 83‬اء ‪ * f [ = I‬و آ ن و‪M E‬ال‬
‫اء دا‪ ً 3 F‬أو دو ‪. (2) 3‬‬
‫أه ‪ 3‬ودور آ ‪ #C 3‬أ ‪ 4‬د و!‪ U3 9‬ا ن‬
‫___________‬
‫)‪ (1‬ﻝﻼطﻼع ﻋﻠﻰ ﺘﻔﺎﺼﻴل ﺤول ﻫذﻩ اﻻﺘﻔﺎﻗﻴﺎت اﻨظر ﻋﻠﻰ ﺴﺒﻴل اﻝﻤﺜﺎل ‪:‬‬
‫د ‪.‬ﻋزت ﺴﻌﻴد اﻝﺴﻴد ﺒرﻋﻲ ‪ ،‬ﺤﻤﺎﻴﺔ ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻓﻲ ظل اﻝﺘﻨظﻴم اﻝدوﻝﻲ اﻹﻗﻠﻴﻤﻲ ‪ ،‬اﻝﻘﺎﻫرة ‪. 1985،‬‬
‫د ‪.‬ﺨﻴر اﻝدﻴن ﻋﺒد اﻝﻠطﻴف ﻤﺤﻤد ‪ ،‬اﻝﻠﺠﻨﺔ اﻷورﺒﻴﺔ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ ،‬اﻝﻘﺎﻫرة ‪. 1993،‬‬
‫)‪ - (2‬ﻝﻠﻤزﻴد ﺤول اﻝﻌرف اﻨظر ﻋﻠﻰ ﺴﺒﻴل اﻝﻤﺜﺎل‬
‫د‪ .‬اﺤﻤد ﺒن ﻨﺎﺠﻲ اﻝﺼﻼﺤﻲ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪. 75‬‬
‫‪ .‬د‪ .‬ﻋﺼﺎم اﻝﻌطﻴﺔ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪. 141‬‬
‫ن ‪ I _B‬م ‪* WC‬‬
‫ر *;‬
‫ف وا‪ P‬آ‬
‫وإذا آ ‪ A‬ه(' ا‪G‬ه ‪3‬‬
‫‪ /‬إ = ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن اء ‪ = I‬ا ‪ 3‬ا ا‪ # F‬أو ا و ‪WC ، #‬ن‬
‫!‪ B‬ن اآ‬
‫ف ‪#C‬‬
‫‪ $‬ا وف وآ ! و ‪ ! 3C‬م ا ‪ 5‬آ ‪ A‬ه ك أه ‪ 3‬ودور آ ‪3‬‬
‫!‪ $ B‬ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ = I‬ا ‪ 3‬ا ا‪ # F‬وان ا‪ 8 h‬ا‪ I‬ه(ا ا ن ‪3C‬‬
‫‪I‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن آ ‪ #C A‬ا ا‪ I G‬رة ‪ $I‬أ‪ I‬اف ‪v ،‬‬
‫‪U‬‬
‫ا ‪ $ A‬ا ‪ 9‬ق ا ا‪ # F‬إ = ا ‪ 9‬ق ا و ‪#‬‬
‫! م إن ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن ‪I‬‬
‫آ ‪ A‬د‪ A F‬ا ن ا‪ _B+ = I 3FG‬ا‪ I‬دو ‪ 9! 3C I 3‬ر ا‪* G‬‬
‫‪ B+H A‬ل و ‪ X3‬دو ‪ 3‬أ‪ F‬ى‪.‬‬
‫ذ ‪ g‬وأ‬
‫در ا ن ا و ‪#‬‬
‫ر ا‪G‬آ‪$ JK 2‬‬
‫و ا ف ‪ 3. $‬أ‪ F‬ى ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ N3.‬ا ‪ $ 5‬ا وف إن دئ‬
‫‪ 9 3‬ت !‪ $ B‬ن دو ‪#‬‬
‫آ * ‪ = I‬ا‪K F‬ف ا‪; G‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن !‪ *4 A B‬د و ‪ d‬ل وإ * م آ ‪3‬‬
‫* إ = ! ‪;3‬‬
‫ا ‪32B‬‬
‫‪ $‬أ ل‬
‫وا ‪ d‬رات آ أن ه(' ا دئ‬
‫ا ‪(B* T3 ! #‬ا‬
‫إذ أن ا ف ه ا ‪ 3‬ا ‪f‬‬
‫ا‪G‬د ن و ا‪ I‬ا‪KFG‬ق ا‬
‫ر‬
‫‪ = I‬ا‪K F‬ف ا‪ G‬آ‪ $‬وا‬
‫تا‬
‫ن أن ‪ B‬ن و ‪ 9‬ر و اآ‪ 8‬ا‬
‫‪A‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ #C $ B‬آ ن ا ‪ 5‬إذا أ‬
‫و ‪ d‬ف إ = ! م أن أه ‪ 3‬ا ف‬
‫ن ا ف ا و ‪ C ،#‬ن ذ ‪g‬‬
‫‪ I‬ة ‪ $ 3‬ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن ‪M‬ءا ‪$‬‬
‫‪ #‬إ * ف !‪ B‬ن ‪ 3 4 M‬ا ول ا‪ dIG‬ء ‪ #C‬ا‪ G‬ة ا و ‪ ?BI 3‬ا ل‬
‫ودة ‪ $‬ا!‪ 3 f‬ت ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ N3.‬إ * ‪ /! E‬ي إ‪= I E‬‬
‫‪ 3 f! U‬ت‬
‫‪3C‬‬
‫ا ول ا‪ 6G‬اف ‪. *3C‬‬
‫و ( ا ل ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ $‬ا ‪ 3‬ا ا‪ # F‬إ = ا ‪ 3‬ا و ‪ #‬زت‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ‪ #‬آ ن ‪ *I 4‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ $‬ا ا‪ I‬ا ‪3C‬‬
‫ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬و ‪ 2‬ل ذ ‪ g‬ا ا‪ I‬ا ‪ ;B ! #‬ك ا ر ‪ $3‬وا ا‪I‬‬
‫ا ‪#C‬‬
‫ا ب و‪ I‬دات ا ‪ f‬ن و ‪ 7‬ا ‪ _F‬ا‪ # / 0‬وا ‪ I /‬ة‬
‫ا ‪P# !#‬‬
‫‪ $‬ا ا‪I‬‬
‫ا‪ 8 G‬و ‪ d‬ف إ = ذ ‪ g‬ا‬
‫ا‪ (1) 3 / 0‬وا ا‪G‬د = ‪#C‬‬
‫ة وذ ‪$ g‬‬
‫ا‪ ; G‬ا‬
‫ا ‪ *x #‬ت ‪KF $‬ل * د ا ‪ 7‬ت ا و ‪ 3‬و‪F‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪KF‬ل ‪ *! 6‬ا‪. 3 / 0‬وه ك رأي (ه‪ 8‬إ = إن ا‪KI0‬ن ا ‪#‬‬
‫ة ا‪M 0‬ا ‪3‬‬
‫ة ‪ I‬م ‪ 1948‬إذا ; ‪=d $B‬‬
‫ا (ي ءت ‪ 5‬ا‪ ; G‬ا‬
‫ر‪ _ $ 5 P‬ا ول اء ا‪ dIG‬ء أو ‪3h‬‬
‫‪ 5‬و‪ I‬م‬
‫ه ات ‪ C‬ن‬
‫ة آ ن ‪ $ I 4‬ا ا‪ I‬ا ‪ 3C‬ا ‪ #‬آ ن * دور‬
‫ا‪ dIG‬ء ‪ #C‬ا‪ ; G‬ا‬
‫) ‪(2‬‬
‫آ ‪ #C 3‬إ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ = I‬ا ‪ 3‬ا و ‪. #‬‬
‫____________‬
‫) ‪ (1‬د ‪.‬ﺠﻌﻔر ﻋﺒد اﻝﺴﻼم ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪79‬‬
‫)‪ (2‬اﻨظر ﻜل ﻤن د ‪.‬ﻤﺤﻤد ﻴوﺴف ﻋﻠوان ‪ ،‬ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ ،‬ﻤﻨﺸورات ﺠﺎﻤﻌﺔ اﻝﻴرﻤوك ‪ ،‬ﻋﻤﺎن ‪، 1997 ،‬‬
‫ص‪105‬‬
‫د ‪.‬ﻤﺤﻤد ﺴﻠﻴم اﻝطراوﻨﺔ ‪ ،‬ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن وﻀﻤﺎﻨﺎﺘﻬﺎ ‪ ،‬ﻤرﻜز ﺠﻌﻔر ﻝﻠطﺒﺎﻋﺔ واﻝﻨﺸر ‪ ،‬ﻋﻤﺎن ‪1994،‬‬
‫‪.‬ص ‪ 63‬وﻜذاﻝك د ‪.‬ﻋﺒد اﻝﻜرﻴم ﻋﻠوان ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪. 28‬‬
‫ن‪:‬‬
‫‪-3‬ا دئ ا‬
‫ن ‪ g ! ،‬ا دئ ا‪ 3 G‬ا ‪ ! #‬ه و!‪ /‬إ ‪*3‬‬
‫دئ ا‬
‫‪ ،‬و!‪ ;d‬ه(' ا دئ ‪I 4‬‬
‫‪ 3‬ا ا‪ ` [ #C 3 F‬ا ول ا‬
‫ا‪ 7 G‬ا‬
‫‪3‬‬
‫‪ $‬ا ا‪ I‬ا‪ 3 G‬ا ‪ ! #‬ك ‪ #C‬ا‪ .‬ا * وإ اره ا‪ 8 h‬ا‪ 7 G‬ا‬
‫ا و‪ C‬آ ‪ 7‬م ا‪ # K 0‬وا‪ # /B 4 E‬وا ‪ # 3!K‬وا ‪ ! N3. # 4‬ك ‪v‬ل‬
‫‪ $‬و أ ا‪ .‬ام‬
‫ا‬
‫‪+‬‬
‫دئ ‪ _2 3‬ا‬
‫ه(' ا‪ #C 7 G‬ا‪(FG‬‬
‫ل ا ‪ U‬و أ ا ‪o/‬و ‪3‬‬
‫و‪ 3I‬ا ‪ #C `/‬ا‬
‫ا ق ا ‪ /B‬و أ ‪ I‬م‬
‫و‪ 3h‬ذ ‪ $ g‬ا دئ ا و‪ ، C‬و *(' ا دئ ‪ I _B‬م‬
‫‪ 3‬وا‬
‫ا‬
‫‪ = I J‬أ س ا‪ I‬ة ا ا وا‪ 0‬ف وا ‪ /‬واة و‪ = I‬أ س ه('‬
‫‪I %3‬‬
‫‪ = I‬ا ‪ 3‬ا ا‪# F‬‬
‫‪ I _B‬م ‪ C‬ن !‪ U3 9‬ه(' ا دئ ‪E‬‬
‫ا ‪ %3‬ا‬
‫‪ _ 8/ C‬ا ‪ 5‬ى ‪ .‬ود ا ‪ K‬ت ا ‪ f‬د إ = ‪ 9‬ق ا ‪ K‬ت ا و ‪ ، 3‬وا ‪ 5‬إذا ;‬
‫‪ $3 $B‬ا ول ‪ I = I J KI‬ة ا!‪ 3 f‬أو ‪ 4 5 C 3C I‬ز *(' ا ول أن‬
‫! ‪ 4‬إ = ه(' ا دئ ‪ ;37‬ا ‪ K‬ت ‪ * 3 3C‬و!‪ * #. /‬ا ل [‪ CK‬ت‬
‫ا ‪ * 3 u+‬أي ا ‪ 5‬إذا آ ن ا‪ '(* _ G‬ا دئ أن !‪ = I U 9‬ا ‪ 3‬ا ا‪5 C # F‬‬
‫إ= ذ‪/ g‬‬
‫‪ 4‬ز ا ‪ 4‬ء إ ‪ *3‬و!‪ = I * 3 9‬ا ‪ 3‬ا و ‪ I #‬و د ا‬
‫ا ‪ #C Z‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪ 3C‬أو ا‪ (1) 3 f!E‬و ا ا ‪ 7‬م ا‪B # G‬‬
‫ا ل ا و ‪ 3‬ذ ‪ #C g‬ا دة ) ‪.5 ( 38‬‬
‫‪ ;37 3‬ا ‪ K‬ت ‪ $3‬ا‪ CG‬اد‬
‫وإذا آ ‪ A‬ه(' ا دئ !‪ 3F ;d‬ا ا‪ I‬ا‬
‫‪ h U3 ! N3. $‬ت ا ا وا‪ 0‬ف وا ‪ /‬واة ‪ = I‬ا‪K F‬ف ا‪ G‬آ‪$‬‬
‫ا‪ _ I‬ا ‪M‬ا‪ I‬ت ‪ $3‬ا ول ‪U3 ! N3. $‬‬
‫ر وإ * آ ‪ A‬أ ‪3F d‬‬
‫وا‬
‫ذات ا ‪ %‬ت ‪ ،‬وإذا آ ن ا ‪ 4‬ء إ = ه(' ا دئ ‪ = I‬ا ‪ 9‬ق ا و ‪ B #‬ن ‪MJ‬ا ‪#C‬‬
‫‪U‬‬
‫‪E .‬ت ‪ 3‬آ ‪ C ، I‬ن ‪ #C‬ه(ا ا ‪ 4‬ء ا ‪ #C 3 4‬آ_ ا‪ .G‬ال ‪3C‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ N3.‬إن ه(' ا دئ ! ‪ #C 9‬أ * و‪* f/ C‬‬
‫إ‪U3 9! 2 E‬‬
‫‪ _J‬دو ‪E 3‬‬
‫وان ‪ I‬دة !‪ = I * 3 9‬ه(ا ا‪ / 0‬ن وان آ ن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ #C‬أ * ‪ *I P = I‬ا‪Ev # G‬‬
‫وا ‪f‬‬
‫ا ‪I‬ةا‬
‫وه ا‪ / 0‬ن‪.‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫در ا‪3 G‬‬
‫و ‪ $ *7‬ا اد ا ‪U /‬‬
‫ن ا و ‪ #‬ا م وا ‪ #‬ء * ا ‪ 7‬م‬
‫در ا‪3 G‬‬
‫وا ‪ ! U 9 ! #‬اد ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ $B‬ا‪ I‬ر'‬
‫‪ B‬ا ل ا و ‪ 3‬أن ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا‪# G‬‬
‫‪ 5 3‬و‪ 5 3 6‬ا ! ‪9‬‬
‫‪ C $ K / I C‬وع ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪F 5‬‬
‫‪3‬‬
‫وذات ا [‬
‫در' ا [‬
‫‪ 5! I P‬و ر' ‪ Ev‬وه ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬و ‪5‬‬
‫در ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ ،‬إ‪ E‬ا ‪ 5‬و‪= I‬‬
‫ا ! ‪ 5 3 9 9‬وا ‪3 $I /‬‬
‫____________‬
‫)‪ -(1‬ﻝﻠﻤزﻴد اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬اﺤﻤد ﺒن ﻨﺎﺠﻲ اﻝﺼﻼﺤﻲ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪80‬‬
‫ن‬
‫ن‬
‫ن‬
‫أو ! ا‪ $3 _F‬ا‬
‫! م ‪ C‬ن ه ك ‪( $‬ه‪ 8‬إ = و د ‪KI‬‬
‫ا ‪;h‬‬
‫‪$‬ا‬
‫‪3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و ن أ‪ F‬ذي ‪ 3 6‬دو ‪ 3‬و‪F‬‬
‫ا و‪#‬‬
‫ن ا و ‪ #‬ا‪ KI C . # / 0‬ا‬
‫ف‬
‫‪ P‬ع ا ‪ Ev N‬وه‬
‫ى ا ا‪ _F‬وا رب ‪* 3‬‬
‫ن ا و ‪ #‬ا‪ # / 0‬و‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ا و‪#‬‬
‫وا‪ .‬ا أم إ * ‪ I C‬ن ‪K /‬ن ‪ C $‬وع ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪KB‬ن‬
‫وه_ إ *‬
‫ا م؟‬
‫‪ $I‬ه(' ا ‪ /‬ؤ‪E‬ت ‪ #C‬ا ‪ 8 9‬ا دم‪.‬‬
‫و ف ول ا‪0‬‬
‫ا‬
‫قا‬
‫نا و‬
‫نا و‬
‫ن وا‬
‫ا‬
‫‪:‬‬
‫‪ $‬ا ا _ ا ‪ C ! #‬إ = ا‪ IE‬اف (ا!‪F 3‬‬
‫! م إن ه ك ا‬
‫‪I‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن إ‪ E‬ا ‪ = I 5‬ا ‪ $ ;h‬ذ ‪ 4 g‬ان ه ك ‪ I‬دًا آ ‪ً 3‬ا‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫‪ $ I 4‬ا ا‪I‬‬
‫ا *(ا ا ن‬
‫‪ $‬ا ‪ B‬ب (ه ن إ = و د ‪KI‬‬
‫‪ 3‬ا‪ I‬ه(ا ا ن ‪ ،‬وه‪ #‬ا‪I‬‬
‫‪F$‬‬
‫‪ 3‬ا‬
‫ا و ‪ 3‬ذات ا [‬
‫‚ إ = در‬
‫‪$3‬‬
‫ن ا و ‪ #‬ا‪ ، # / 0‬و _ ا ‪ $3 w‬ا‬
‫ف‬
‫‪K2 $3‬ن ‪ u3+‬وا‪ .‬ا) ن ‪.( .‬‬
‫ا‪ I‬ر آ_ ‪ $‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ $ ' 3% KI‬ا ا ‪ $3‬اء‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫‪ $‬ا وف إن‬
‫) ‪(1‬‬
‫ا ا‪ * 3 F‬أو ا و ‪ #C 5 . ، 3‬ذ ‪ . g‬ل أي ن و ‪ $B‬ه(' ا ‪K‬‬
‫‪ 3‬و! ا‪ _F‬إ = ‪KF 5 I ! .‬ف‬
‫ا ‪ $3‬ا‪ FG‬ى ! [( ًا أ‪ F‬ذا ‪F‬‬
‫اض ه(' ا‪ 4!E‬ه ت ا ‪ . 3* f‬ل‬
‫ن ا و ‪ #‬ا‪ ،# / 0‬و ‪ $‬ا‬
‫‪/ #* C‬‬
‫‪ ، $3‬و ف ض ( ‪3C g‬‬
‫ف ‪ 3 . = I‬ا ‪ $3 K‬ا‬
‫ذ ‪ 39 / g‬إن‬
‫إ‪ 9I‬ء إ ‪ 4‬ز ! ‪#f‬‬
‫‪#!H‬‬
‫ن ا و ‪ #‬ا‪.# / 0‬‬
‫ا ‪2 _O9‬‬
‫نا و‬
‫ا‬
‫)‪: (2‬‬
‫ف ا ن ا و ‪ #‬ا‪) 5 H # / 0‬ذ ‪ g‬ا ‪ f‬ع ‪ C $‬وع ا ن ا و ‪ #‬ا م ا (ي‬
‫– ‪E . #C‬ت ا ‪M‬اع ا ‪ T /‬وا ‪ *! #‬ف إ =‬
‫!‪ U 9‬ا‪ – ' I‬ا ‪ 3C‬وا ‪B‬‬
‫ذ ‪ g‬ا ‪M4‬ء ‪ $‬ن ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ I‬ر' أ ‪. (3) /‬‬
‫‪.‬‬
‫_____________‬
‫)‪-(1‬ﺤول ﻋﻼﻗﺔ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﺒﻔروع اﻝﻘﺎﻨون اﻷﺨرى اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬ﺠﻌﻔر ﻋﺒد اﻝﺴﻼم ‪،‬‬
‫‪.‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪70‬‬
‫ﻨظر إﻝﻰ ﻜﺜرة ﻤﻔردات اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻹﻨﺴﺎﻨﻲ وﻝﻀﺨﺎﻤﺘﻬﺎ ﺴوف ﻨوﺠز اﻝﺘﻌرﻴف ﺒﻬذا اﻝﻘﺎﻨون‬
‫)‪ً - (2‬ا‬
‫ﺒﺎﻝﻘدر اﻝﻼزم ﻝﺨدﻤﺔ اﻝﺒﺤث وﻨﺤﻴل إﻝﻰ اﻝﻤﺼﺎدر اﻝﻤﻌروﻓﺔ ﻓﻲ ﻫذا اﻝﺠﺎﻨب ﻝﻼطﻼع ﻋﻠﻰ اﻝﻤزﻴد‪.‬‬
‫)‪ -(3‬د ‪.‬ﻋﺒد اﻝﻜرﻴم ﻋﻠوان ‪ ،‬اﻝوﺴﻴط ﻓﻲ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم – ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ ،‬دار اﻝﺜﻘﺎﻓﺔ ﻝﻠﻨﺸر ‪،‬‬
‫‪.‬ﻋﻤﺎن ‪ ، 2004 ،‬ص‪. 229‬‬
‫ف ‪) 5 H‬ا (ي ‪ #C U 9‬ا ‪M‬ا‪ I‬ت ا و ‪ 3‬ا ‪/‬‬
‫أو‬
‫ا‪ I‬ت ا ا‪ 3 F‬أ ‪d‬‬
‫‪ #C U 9‬ا ‪M‬ا‪ I‬ت وا‬
‫ا و ‪ #‬ا‪ I 4 # / 0‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا‬
‫وا [‬
‫ا‬
‫_ا‬
‫ز‪ I‬ت ا ‪/‬‬
‫‪I P‬‬
‫آ_ ذات ا‬
‫‪=d‬‬
‫د‬
‫‪ %3‬ا‪ 3 / 0‬ا‬
‫‪_B‬‬
‫‪B‬تا ‪!#‬‬
‫ا و ‪ ( Max Huber ) 3‬إ = ا‬
‫ات ‪ ،‬و ; ‪ N‬ه(ا ا‬
‫و‪B‬د ‪ B‬ن ا‪ 3‬م‬
‫‪ 8‬ر‪J‬‬
‫‪ 83‬ا‪.G‬‬
‫‪ 3‬ا و‪#‬‬
‫) ‪(3‬‬
‫‪ Z[+‬ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬ا ‪%‬‬
‫‪.‬‬
‫ا‪ 3IG‬ن وا‬
‫ا‬
‫ن ‪ ،‬و أي ‪$‬‬
‫ا‪ C0‬اد‬
‫ا‪G‬‬
‫‪(* 3‬ا ا‬
‫ه(ا ا‬
‫ن‬
‫‪ $‬ا‪*f‬ء ‪،‬‬
‫ن ا و ‪ #‬ا‪# / 0‬‬
‫‪ $3u3+‬أ‬
‫‪ $33‬ا‪G‬ول‬
‫ن و‪ $ ' 3h‬ا ا ‪ $3‬و‪3 Y‬‬
‫‪ B‬ت *(ا ا‪ / 0‬ن ‪ .‬و ‪ $B‬أي إ ‪ /‬ن ه ا‬
‫‪ B‬ت ه(ا ا‪ / 0‬ن ه‪ #‬ا ‪#‬‬
‫ا ‪4‬‬
‫‪.‬‬
‫ر ` أ‪ 'KI‬و ‪ 3h $‬ه ‪ 39 /‬أن ‪ • /‬إن ا‬
‫‪ $‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪ * /! #‬ف ‪.‬‬
‫ن‬
‫و ة‬
‫‪ T 9‬أن ‪ _ $ 53 ! ;! = . *x‬ا‬
‫‪ ً 9‬ر ‪ = I ً3‬ا‬
‫‪ I،‬رة ‪I 4 $I‬‬
‫ه ‪.‬‬
‫‪ #‬ا‬
‫ل و! ‪#‬‬
‫ا ‪B‬ر‬
‫وف‬
‫‪U. $‬‬
‫‪) T 9‬ا‬
‫ا و ‪ #‬ا‪ ( # / 0‬وا (ي ! و ! ر ‪ ! 3C 5f‬م‪،‬وا (ي ‪_%+‬‬
‫و ‪$‬ا‬
‫‪$I +‬‬
‫‪ $ 5‬أ ‪ 83‬أو و ‪_J‬‬
‫ب ‪ 8 /‬ا ‪M‬اع)‪، (2‬و‬
‫ن‬
‫ه ات أو أ‪ I‬اف‬
‫ا و ‪ 3‬أو ‪ 3h‬ا و ‪ 3‬وا ‪ ّ ! #‬و‪ IE‬رات إ ‪3 /‬‬
‫أ‪ 6‬اف ا ‪M‬اع ‪ #C‬ا ‪ 4‬ء إ =‬
‫ا‪ [+G‬ص وا‬
‫)‪(1‬‬
‫و‪E . #C‬ت‬
‫‪ ،‬أي أن ا‬
‫‪3‬‬
‫‪ *3‬ه(ا ا‬
‫ن ‪ ،‬وه_ إن آ_ ا‪ 3IG‬ن‬
‫ه(ا‬
‫‪#‬‬
‫ن ؟ ه_ إن آ_‬
‫؟‬
‫*(' ا‬
‫‪ #C‬ا ‪ 3‬إن ا ن ا و ‪ #‬ا‪ / 0 = # / 0‬ن وا‪ 3IG‬ن ‪ #C‬و ‪ A‬ا ب ‪،‬‬
‫ك ‪ #C‬ا ب وا‪ / 0‬ن ا ‪3%‬‬
‫ه ا‪ / 0‬ن ‪ 3h‬ا‬
‫ل *(' ا‬
‫وا‪ / 0‬ن ا‬
‫در ‪= I‬‬
‫ا‬
‫ا‪ +E‬اك ‪ #C‬ا‬
‫ب ‪ ،‬وا ‪ 2‬ل ‪ = I‬ا‬
‫ا‪G‬و = ا‬
‫‪ 3‬ن‬
‫_____________‬
‫)‪ (1‬د ‪.‬ا ﻤﺤﻤد ﻤﺼﺒﺎح ﻋﻴﺴﻰ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪. 227‬‬
‫)‪ (2‬د ‪.‬ﻓﻴﺼل ﺸطﻨﺎوي ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪190‬‬
‫)‪ (3‬د ‪.‬زﻴدان ﻤرﻴﺒوط ‪ ،‬ﻤدﺨل إﻝﻰ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻹﻨﺴﺎﻨﻲ ‪ ،‬اﻝﻤﺠﻠد اﻝﺜﺎﻨﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎﻨﻲ ‪ ،‬دار اﻝﻌﻠم‬
‫‪.‬ﻝﻠﻤﻼﻴﻴن ‪ ،‬ﺒﻴروت ‪ ، 1988‬ص‪100‬‬
‫ا‪3 2‬‬
‫آ ن ‪ #C‬ا ‪ 3‬ت ا ‪ ، 3‬وا ‪ 2‬ل ‪ = I‬ا‬
‫‪ 2‬ء ا(‪$‬‬
‫‪ I _B‬م‬
‫)‪(1‬‬
‫او‬
‫‪ /‬إ = ا‪ 3IG‬ن وا ‪ B‬ت ا‬
‫ا‪ G‬ى وا ‪ =. 4‬أ‬
‫‪ *f‬م‬
‫أه ا‪B/I ًC‬‬
‫! ف ‪ 3IG‬ن ا ‪ #*C ، 3‬آ ‪ C‬ا‪G‬ه اف ا ‪! E #‬‬
‫ط ‪G‬ه اف ا ‪ B/‬أن !‪ B‬ن [ ‪ h‬ض ‪ B/I‬ي وان !‪ B‬ن‬
‫ا ‪ B/‬ي‪ ،‬و‬
‫)‪(2‬‬
‫‪. ً B/I 3‬‬
‫ة‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا (ي ‪ 5C‬ا ‪ 3‬م آ ن دو ‪ #‬آ ن‬
‫وا ن ا و ‪#‬‬
‫ا‪ 9! _.‬ر إ = ‪ $3.‬و ‪ 5‬إ = و‪ 5 P‬ا ‪ N3. #‬إن ا ن ا‪; # / 0‬‬
‫ار ‪،‬‬
‫م ا‪ / 0‬ن ‪ 5/f‬و وا ‪ 5‬ا دة وا ! ن ‪ B‬ا ‪ /‬ك ا‪# / 0‬‬
‫و ( أن ا ا‪ / 0‬ن ف ا ن وا ‪ ;37‬ا‪ 3 4 #I E‬أ‪ C 5 B+‬ن ا‪E‬ه م‬
‫‪ . $3I‬و‬
‫ك ا ! ‪ $3‬أ‪ Y‬ء ا ب ‪ _%+‬ا ‪ f Kf‬وا دة وا‬
‫‪ P‬ع‬
‫ه(' و‪ = I‬ا‪K F‬ف ا ‪ d‬رات ‪$3‬‬
‫ك ا ! ‪ ( $3‬ا م وإ = أ‬
‫! اوح‬
‫* آ ا وان ‪ 7‬ت‬
‫ا ‪ /‬ة إزاء ا و إ = ا ‪ .‬وده وا ‪d UC‬‬
‫ا ن ا‪ # / 0‬آ ‪ A‬د‪ #C A F‬ا ‪ 7‬ت ا ‪ 3f/ f‬وا ‪ 3‬ا ‪ B‬ى ‪ %3‬أ‪ BC‬ر‬
‫و ا ‪ + $3‬ف و ا‪ f I‬و ‪ 3‬وا ‪ /‬ك إزاء ا ! ‪ $3‬وا ‪ $33‬وا‪ 3IG‬ن)‪. (3‬‬
‫ة ا‪_.‬‬
‫ا‪ _.‬ا ‪H‬ة ا‪G‬و = ‪ BCG‬ر' ور'‬
‫وا ن ا و ‪ #‬ا‪# / 0‬‬
‫د أ‪ I‬اف دو ‪ $ d ! 3‬د‪ 5J‬و!‪ 9‬را إ =‬
‫!‪ 9‬ر ‪ = I‬ا ‪ 3‬ا و ‪ ، #‬ا اء‬
‫و د ا‪ I‬دو ‪ 3‬ا!‪ $ d ! 3 f‬ه(' ا دئ )‪. (4‬‬
‫إ‪ I‬اده ‪_ $‬‬
‫د ‪ I *3 I‬م ‪1864‬‬
‫وآ ‪ A‬ا‪ 3 f!E‬ا‪G‬و = ! ‪ A‬ا‬
‫‪ 83‬ا‪ .G‬وا ‪ I A/ H! #‬م ‪ 1863‬وا ‪ * A ! #‬ا‪ I0‬اد‬
‫ا ‪ 4‬ا و‪3‬‬
‫ن ا و ‪ #‬ا‪ ، # / 0‬و‪ = I‬ا ‪ $ ;h‬أن ه(' ا‪ 3 f!E‬آ ‪_2 ! A‬‬
‫ف‬
‫* ‪ 4 #C‬ل ه(ا ا ن و ‪ 9‬ا ا ‪M4‬ء أ‪ # f!E‬ا ‪ B‬ب ‪ C ، 53C‬ن ه('‬
‫* ا ‪ $ 32B‬ا ‪ Z‬ا‪ G‬ا (ي د‪ C‬إ = ! * ‪ I‬ة ات ‪#C‬‬
‫ا‪ 3 f!E‬آ ن‬
‫ا ب‬
‫‪P 3‬‬
‫ا‪ IG‬ام ‪ 1906‬و ‪ 1929‬إذ !; ا‪ I‬د ا!‪ 3 f‬ت ‪$3/ `3‬‬
‫‪.‬و ‪ * $‬أ‪ F‬ى ‪ C‬ن ا!‪ 3 f‬ت ‪E‬ه ي ‪ 1899 /‬وا ‪ A ! #‬ا * ‪ I‬م ‪1907‬‬
‫‪ ،‬و ا ب ا ‪ 3‬ا ‪ 3 2‬و ‪ً 7‬ا‬
‫با‬
‫‪ A‬دئ ‪ `3‬اآ‬
‫‪ $3 B/I $‬و ‪ $ $33‬اء ! ‪ g‬ا ب‬
‫† ‪ #‬ا‪ 3B‬ة ا ‪ # A #‬ا‬
‫و‪ P‬ا ‪ B/‬ن ا ‪$33‬‬
‫‪ I #C ;! ،‬م ‪ 1949‬إ ام ا!‪ `3 3 f‬ا ا وه ‪! *C‬‬
‫‪ ! $I K‬م ‪ C‬آ ن ه ك ‪ P‬ورة آ ‪ 3‬ة ‪ $3/‬أو‪ P‬ع‬
‫ز ‪ $‬ا ب ‪ ،‬و‪ً dC‬‬
‫ا ‪ =. 4‬وا ‪=P‬‬
‫ا‪ 3 f!E‬ت ا ‪ HC /‬ت ا‪ 3 f!E‬ا‪G‬و = ا‬
‫__________‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬اﻝﻤﺎدة ) ‪ ( 50‬ﻤن ﺒروﺘوﻜول ﺠﻨﻴف اﻷول ﻝﻌﺎم ‪1977‬‬
‫)‪ (2‬اﻨظر ‪ :‬اﻝﻤﺎدة ) ‪ ( 52‬ﻤن ﺒروﺘوﻜول ﺠﻨﻴف اﻷول ﻝﻌﺎم)‪1977‬‬
‫)‪ (3‬د ‪.‬زﻴدان ﻤرﻴﺒوط ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪،‬ص ‪100‬‬
‫)‪ (4‬ﻝﻠﻤزﻴد ﺤول ﺘﺎرﻴﺦ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻹﻨﺴﺎﻨﻲ اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬ﻤﺤﻤد ﻋزﻴز ﺸﻜري ‪ ،‬ﺘﺎرﻴﺦ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ‬
‫اﻹﻨﺴﺎﻨﻲ وطﺒﻴﻌﺘﻪ ‪ ،‬ﻀﻤن ﻜﺘﺎب ‪ ،‬دراﺴﺎت ﻓﻲ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻹﻨﺴﺎﻨﻲ ‪ ،‬ﺘﻘدﻴم ‪ :‬د ‪.‬ﻤﻔﻴد ﺸﻬﺎب ‪ ،‬دار‬
‫‪.‬اﻝﻤﺴﺘﻘﺒل اﻝﻌرﺒﻲ ‪ ،‬ط ‪ ، 1‬ﺒﻴروت ‪ ، 2000 ،‬ص ‪11‬‬
‫‪ =. 4‬وا ‪ =P‬وا ‪= %‬‬
‫ا ‪ #C $3 B/‬ا ‪ 3‬ان ‪ ،‬وا‪ 3 f!E‬ا ‪ 3 2‬ا‬
‫‪ H‬ى ا ب و ‪ $B‬و إ ام ! ‪g‬‬
‫‪ ،‬وا‪ 3 f!E‬ا ‪ 2 2‬ا [‬
‫ات ا‬
‫‪I‬م‬
‫ار ا ‪ #‬ا‪ 8 / 3 / 0‬ا وب ا ‪A #‬‬
‫ا‪ 3 f!E‬ت ‪ „.‬ا‬
‫ة ‪ f‬دي ه(' ا ‪ #‬و! [‚ ‪ $I‬ذ ‪ g‬إ ‪ 4‬د‬
‫‪ ;! g ( 1949‬ا ‪ . $I N‬ل‬
‫ا و! آ ‪ ) $3‬ا‪G‬ول وا ‪ (# 2‬م ‪ ، 1977‬آ‪ 3 f!E C PW‬ت ‪ `3‬م ‪، 1949‬‬
‫دئ ا‪ 3 / 0‬ا ‪ #‬ءت * ا!‪ 3 f‬ت‬
‫‪ N3.‬ء ا و! آ ل ا‪G‬ول آ ‪;3I‬‬
‫‪ f‬د ‪ $‬وا ‪ =. 4‬وا ‪ . =P‬أ ا ‪ . C # 2‬د ود‪ ;I‬ا‬
‫‪ `3‬و‪F‬‬
‫ا ‪M‬ا‪ I‬ت ‪ 3h‬ا و ‪. 3‬‬
‫ا و‪d 3‬‬
‫‪83‬‬
‫و ( ‪H‬ة ا ن ا و ‪ #‬ا‪ # / 0‬وإ = ا ‪ 3‬م ‪ „.K‬أن ا ‪ 4‬ا و ‪3‬‬
‫‪$I K‬‬
‫ا‪ .G‬آ ‪ A‬و‪M! E‬ال ! ‪ 8‬ا ور ا‪ #C # G‬ا‪ I0‬اد *(ا ا ن ‪ً dC‬‬
‫دوره ‪ _3 f! #C‬دئ ه(ا ا ن)‪ N3. (1‬إن * ده ه‪ #‬ا ‪ #‬أ‪ AdC‬إ = إ ام‬
‫ا‪ 3 f!E‬ا‪G‬و = ا اة *(ا ا ن و ‪ 3‬ا‪ 3 f!E‬ت وه‪ / #‬ة ‪ #C‬ه(ا ا _‬
‫ه(ا ا ن ا (ي ا‪ 9 (F‬ر و ‪ 8/ B‬أه ‪ 3‬آ ‪ 3‬ة ‪ 9 #C‬ق ا ‪ K‬ت‬
‫‪9‬‬
‫) ‪(2‬‬
‫ا و ‪ I _B 3‬م و‪ #C‬ا ‪ 8 4‬ا‪ F _B * # / 0‬ص ‪.‬‬
‫ا ‪c‬‬
‫‪ )$2‬ا‬
‫نا و‬
‫\ قا‬
‫ن وا‬
‫نا و‬
‫ا‬
‫‪:‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ن ا و ‪ #‬ا‪#C # / 0‬‬
‫ر ا ‪ $3 K‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫!‬
‫‪ $‬ط ا‪ E‬ء وا‪K FE‬ف وه(' ا ط ه‪ #‬ا ‪ #‬أ‪ AdC‬إ = ا ‪ /‬م ا~راء‬
‫ا‬
‫‪ $3 / $3‬ا‪ .‬ه ‪$I‬‬
‫‪K2 $3‬ن‬
‫‪ .‬ل ه(' ا ‪ K‬إ = ‪ $‬ى إن ا‬
‫‪ N3. $ $3‬ا * ف وا ‪ ، %‬و ‪$‬‬
‫ا‪ FG‬وان آ ن ه ك ‪ KI‬آ ‪ 3‬ة ‪ $3‬ا‬
‫‪ *!H‬و‪ 3h‬ذ ‪ 3F $ g‬ط ا ‪ K‬ا ‪# ! #‬‬
‫‪ N3.‬ا‪ G‬ل ا ‪ 3f/ f‬وا ر [‪3‬‬
‫‪ $3 / $3‬ا‪ .‬ه ‪ $I‬ا‪ FG‬إ‪ E‬إ * ‪ _ B‬ا‪ .‬ه‬
‫* أ * وان آ‬
‫) ‪(3‬‬
‫‪ ,‬أ ‪( $‬ه‪8‬‬
‫دة ‪ $‬و ده‬
‫ل إ = ذات ا ‪ %‬ا‬
‫ا‪ _3 #C FG‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ه ‪M‬ء ‪ $‬ا ن ا و ‪ #‬ا‪5 C ، # / 0‬‬
‫إ= آ ن ا ن ا و‪#‬‬
‫د ‪ $‬ا ن ا‪G‬ول وان ‪ .‬ا ‪ 9‬ر‬
‫‪ /‬إ = آ ن ا ن ا‪ 3FG‬أ م ‪ #C‬ا‬
‫‪ $‬ا‪G‬ول و ى ن ا ن‬
‫ا ‪ #‬و _ إ ‪ = I *3‬ا ‪ 3‬ا و ‪ #‬ه‪ #‬أآ‪! 2‬‬
‫) ‪(4‬‬
‫ا و ‪ #‬ا‪ B # / 0‬ن ‪ $‬ن ا ب و ن ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ ,‬أ ‪( $‬ه‪8‬‬
‫___________‬
‫)‪ (1‬ﻝﻠﻤزﻴد ﺤول اﻝﻠﺠﻨﺔ اﻝدوﻝﻴﺔ ﻝﻠﺼﻠﻴب اﻷﺤﻤر ‪ :‬راﺠﻊ ﻤوﻗﻊ اﻝﻠﺠﻨﺔ اﻝدوﻝﻴﺔ ﻝﻠﺼﻠﻴب اﻷﺤﻤر اﻝدوﻝﻲ ﻋﻠﻰ‬
‫اﻻﻨﺘرﻨت ﻋﻠﻰ اﻝﻤوﻗﻊ ‪www.ICRC.ORG‬‬
‫‪- Patricig Buriette , le Droit International Humanitaire , Paris , la Decourerte‬‬
‫‪,1996.‬‬
‫)‪ (2‬ﻝﻠﻤزﻴد ﺤول ﻫذا اﻻﺘﺠﺎﻩ اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬ﻓﻴﺼل ﺸطﻨﺎوي ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ,‬ص‪.195‬‬
‫)‪ ( (3‬ﻝﻠﻤزﻴد ﺤول اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻹﻨﺴﺎﻨﻲ اﻨظر‪:‬‬
‫; ‪- E.David , Principes de Droitdes Confilits Armes , Bruylant , Bruxelles , 1994‬‬
‫)‪ (4‬ﻝﻠﻤزﻴد ﺤول ﻫذا اﻻﺘﺠﺎﻩ اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬ﻋﺒد اﻝﻜرﻴم ﻋﻠوان ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪. 227‬‬
‫ي ‪ 5 3 . #C‬ا ن ا و ‪ #‬ا‪، # / 0‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫إ=آ ن ا ن ا و‪#‬‬
‫‪ = I / 5 C‬آ ن ا ن ا‪G‬ول ا‪ N3. $ ;I‬ا‪ BCG‬ر ا ‪ 3f/ f‬وا‪N3. $ _ +‬‬
‫اء آ ا ‪ $33‬أم ‪$3 B/I‬‬
‫_ !‪ 5 3 9‬آ_ ‪ #‬ا‬
‫‪ 9‬ق ا ‪N3. U3 9‬‬
‫) ‪(1‬‬
‫و اء آ ن ذ ‪ g‬و ‪ A‬ا ب أو ‪ #C‬و ‪ A‬ا ‪. ; /‬‬
‫‪ $3‬و! ‪ T3‬ا‪ .‬ا‪ 4!E‬ه ت‬
‫ف ‪ 3 . = I‬ا ‪ $3 K‬ه( ‪ $‬ا‬
‫و‬
‫‪.$3‬‬
‫اض أه; ط ا‪ E‬ء وا‪K FE‬ف ‪ $3‬ا‬
‫ا (آ ‪ $ E .‬ا‬
‫‪ $‬ط‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ا ن ا و ‪ #‬ا‪ #C # / 0‬ا‬
‫‪ #‬ا ن ا و‪#‬‬
‫‪#C _2 $3‬‬
‫ا‪ E‬ء وا ‪ = I #!H #‬رأ * آ ن إن ا * ف ا‪ $ _B # G‬ا‬
‫ر ‪o/‬و ‪ ' 4! 3‬ه(ا ا‪ / 0‬ن ‪ 5 B‬إ ‪ ً /‬و ‪G ?3‬ي‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬أي أن ا‬
‫‪.‬‬
‫‪ ، $3‬أ ‪ 9 N3. $‬ق و د‬
‫‪ h‬ض أ‪ F‬ه ا (ي د‪ C‬إ = و د آ_ ‪ $‬ا‬
‫‪$3‬‬
‫‪v‬ل ‪ $‬ا‬
‫ك ‪N3.‬‬
‫‪ 9 *C $3‬ق و‪M3.‬‬
‫و‪ _ I‬آ_ ‪ $‬ا‬
‫آ ن ‪ #C‬ا‪ !E‬ف ‪* B‬‬
‫‪$3‬‬
‫‪$ K‬ا‬
‫و ‪K f‬ن ‪ 9 #C‬ق دو ‪ ، #‬أي أن آ ً‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ $‬ه(ا ا ‪ 9‬ق ا و ‪. #‬‬
‫‪ 3 6 * $3‬دو ‪ ، 3‬و ‪ 3 / * B‬ن‬
‫‪ I _B 5 I‬م ا! ‪( *C‬ات ا ‪ f‬ت‬
‫وان ا! ف ا ن *(' ا ‪%3‬‬
‫` * ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ .‬و ‪ 3. $‬ا ل وا ‪8 4‬‬
‫ا‪ 3 4 E‬وا ‪ 3 /‬ا ‪#‬‬
‫ل ‪ _ $‬ا‪3 d‬‬
‫‪=d $3‬‬
‫‪$ K‬ا‬
‫‪ 4 $3‬أن آ ً‬
‫ي ا‪ I‬ا‬
‫ا‬
‫ا‪ C0‬ح ‪$I‬‬
‫‪ $3‬أو ‪! _ H‬‬
‫ا‪ # / 0‬و ‪ 4 E‬ؤ أ‪ = I .‬ر‪ ‚C‬دئ ا‬
‫‪ $ $3‬ا ‪3 d‬‬
‫آ ن ‪ #C‬ا! ‪* B *C‬‬
‫‪$3‬‬
‫ذ ‪ N3. ، g‬أن دئ ا‬
‫ا‪ # / 0‬و ‪ $‬ا‪ I‬رات ا ا وا‪ 0‬ف وا‪KFG‬ق وا ‪M M ! ;! #‬ه ‪ _B‬آ ‪3‬‬
‫‪ + 8‬ا‪ J‬ا‪G‬د ن ا ‪ /‬و ‪ .‬و‪ = I‬ا ‪ $ ;h‬ط ا‪ E‬ء‬
‫‪ ! I‬و*‬
‫‪ 3‬و‪ 4 3 I‬إن ه ك ط‬
‫‪ $3‬إ‪ E‬ا ‪ 5‬وو‪ IE ً C‬رات‬
‫ا‪ $3 3 G‬ا‬
‫‪ $3‬و! ‪ _2‬ه(' ا ط ‪ #C‬آ ن إن ه ك ا‪#C ً CK F‬‬
‫ا‪K F‬ف ‪ I‬ة ‪ $3 J‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ;7‬ا ‪K‬‬
‫ا ‪ K‬ا ‪ N3. ، * 37 ! ; #‬أن ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا ‪ $3 J‬ا و ور‪ I‬ه ‪ $3. #C‬إن ا ن ا و ‪ #‬ا‪ ;7 # / 0‬ا ‪$3 K‬‬
‫‪$3‬‬
‫ن ا‬
‫ا ول وا‪ CG‬اد ‪ $‬ر‪ I‬دو ا و ‪ .‬و ‪ 3. $‬أ‪ F‬ى ‪ C‬ن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ /‬ي و ‪ A‬ا ‪ $3. #C ; /‬إن‬
‫[ ‪ f‬ن ‪ N3. $‬أن ا ن ا و ‪#‬‬
‫( ‪ 4 g‬إن ه ك ‪;/ $‬‬
‫ا ن ا‪ / FG‬ي و ‪ A‬ا ب أو ا ‪M‬ا‪ I‬ت ا ‪/‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ = I‬أ س ا ‪ /‬ن أ ‪ # M‬وذ ‪ = I g‬أ س و د ‪ .‬ق إ ‪ /‬ن‬
‫!‪ U 9‬و ‪ A‬ا ‪ ; /‬وأ‪ F‬ى !‪ U 9‬و ‪ A‬ا ب)‪ , (2‬وإ‪ C P‬إ = ! م ‪ 4‬إن‬
‫‪$3‬‬
‫‪ #‬ى ‪ = I‬أن ‪ $3 M3‬آ_ ‪ $‬ا‬
‫ا _ ا و ‪ #‬اء ا ‪ #* f‬أو ا‬
‫ر ا ا‪N3. ، I‬‬
‫‪ $‬ا ‪ 3 K‬ا‪ .‬ه ‪ $I‬ا‪N3. $ FG‬‬
‫و آن ذ‪g‬‬
‫ر ا‪ # G‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪ #‬ا‪ #C _2 ! # / 0‬ا!‪ 3 f‬ت ‪`3‬‬
‫‪ 4‬أن ا‬
‫در ا ن ا‪ g ! #C A 2 ! FG‬ا‪ 3 f!E‬ت ا ‪#‬‬
‫م ‪ 4 $3. #C 1949‬أن‬
‫_____________‬
‫)‪ (1‬ﻝﻠﻤزﻴد ﺤول ﻫذا اﻻﺘﺠﺎﻩ اﻨظر ‪ :‬د‪ .‬ا‪.‬ﻤﺤﻤد ﻤﺼﺒﺎح ﻋﻴﺴﻰ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق‪,‬ص‪.199‬‬
‫)‪ (2‬اﻨظر ﻋﻠﻰ ﺴﺒﻴل اﻝﻤﺜﺎل ‪ :‬ﺘﻘﺴﻴم اﻝدﻜﺘور ﻋﺒد اﻝﻜرﻴم ﻋﻠوان ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪ 11‬و ‪. 225‬‬
‫ة وأ‪ F‬ى ‪ #C‬ا ‪ 9‬ق ا و ‪ #‬ا‪ # 3 0‬وإ‪ C P‬إ = ذ ‪g‬‬
‫أ ‪ #C A‬إ‪ 6‬ر ا‪ ; G‬ا‬
‫‪=I C‬‬
‫ن وا‬
‫‪ 3. $ *7 $3‬ا ‪ *4‬ا ا‪I‬‬
‫‪ 4‬أن ا ‪ $3 M33‬ا‬
‫ة آ ‪ A‬و زا ‪ 8 ! A‬ا ور ا‪ #C # G‬إ ‪ 4‬د‬
‫!‪ 4 N3. ، 5 3 9‬إن ا‪ ; G‬ا‬
‫‪ 83‬ا‪ .G‬ه‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ $3. #C ،‬أن ا ‪ 4‬ا و ‪3‬‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫ا ‪ 7‬ا و ‪ 3‬ا ‪ #‬أ * ‪ A‬و!‪ #C ;*/‬إ‪ I‬اد ا ن ا و ‪ #‬ا‪ # / 0‬و! ف ‪= I‬‬
‫‪ $‬ط ا‪ E‬ء وا‪K FE‬ف ‪ $3‬آ_ ‪$‬‬
‫! م أن ه ك ا‬
‫!‪• / . 5 3 9‬‬
‫‪ $3 / $3‬ا‪$3 F‬‬
‫‪$3 J‬‬
‫‪ ، $3‬ا‪ G‬ا (ي ‪ #‬إن ه ك ‪KI‬‬
‫ا‬
‫‪ $‬ا ‪ 4‬ا ‪ $ P 8‬إ‪ 6‬ر و‪ .‬ة ا * ف وا ‪ %‬و‪3 6‬‬
‫ا‪ #C FG‬ا‬
‫ا‪ .‬ه‬
‫‪ $3‬ا آ_‬
‫ج إن ه ك‬
‫!‪ = I 8‬ه(ا ا‪E‬‬
‫ا ا‪ I‬وا ‪ 3‬ت ا ‪ U3 9‬و‬
‫ن ا و ‪ #‬ا‪ # / 0‬أ م ‪ N3. $‬ا ‪ *7‬ر ‪= I‬‬
‫‪ *7‬ر ‪ #C‬و ‪C $3 A‬‬
‫*‬
‫‪ g U‬ا‪ IG‬اف ا‪G‬و = ا ‪ * *x #‬أو ‪ *7‬ر'‬
‫ا ‪ 3‬ا و ‪ #‬اء ‪3C‬‬
‫إ ام ا!‪ 3 f‬ت ‪ `3‬ا‪G‬و = وان م ا ن ا و ‪ #‬ا‪?3 # / 0‬‬
‫ا ا‪TP‬‬
‫‪ 3‬ا ا ‪ $3‬ا و ‪ 3‬ا ‪ / 0 = ! #‬ن ‪ _ E‬إن ه(ا ا ن ; ‪= I‬‬
‫‪=I‬‬
‫) ‪(1‬‬
‫ا‪ $3 $ ' I‬أ م ا ا‪ I‬ا و ‪. 3‬‬
‫‪ 3‬ا ا ‪ $3‬ا و ‪ I _B 3‬م ‪! N3.‬‬
‫ن ‪ *x 3 / N .‬ت ادر' ا‪G‬و =‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪*C‬‬
‫أ ا ن ا و‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وان آ ن‬
‫ة و ‪ *7 $B‬ر ا ن ا و ‪#‬‬
‫!‪ ?3 H‬ا‪ ; G‬ا‬
‫إ = ه(ا ا ن !‬
‫‪ 3 / 2 .‬و! ‪ 5‬ا ‪ $ 32B‬آ_ ا ‪ C U3 9‬ن ‪ 7‬ة‬
‫‪ = I‬ا‪K F‬ف‬
‫‪ # _B‬ا‬
‫ء ‪ $ 5‬دئ ‪I‬‬
‫‪ = I‬ا ‪ 5‬و ‪ 5 3 6 8/‬و‬
‫ن _ ‪E‬ن ‪ B‬ن ا ن ا‪ G‬س أو ا‪ _ G‬أو ا‪_B _ +E‬‬
‫ا ‪ M‬ن وا ‪ B‬ن ‪*C‬‬
‫ه(ا‬
‫ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪ ;*! #‬ا‪ / 0‬ن وو ت [ ‪ + _B 5‬و! ‪$3‬‬
‫‪ $3‬وو ‪ E‬إ = ا ‪ 9‬رات‬
‫ا ر [‪ 3‬ا ‪ $3 J‬ا‬
‫ا‪ CE‬اض ا ا ًء ‪ $‬ا‬
‫‪ FH $3‬ذ ‪$‬‬
‫ه(' ‪ N3. .‬إن آ_ ‪ $‬ا‬
‫‪ $3‬إ = أ‬
‫‪ #C‬آ_ ‪ $‬ا‬
‫ا‬
‫ا‪ / 0‬ن وا‪KI0‬ء ‪$‬‬
‫وا‪ G‬ل ا ‪ Bf‬وا ‪ 3f/ f‬ا ‪ *! #‬ف إ = ‪.‬‬
‫ذات ا‬
‫‪ . 5‬أ ‪ N3. $‬ا ‪ 9‬ر ‪ C‬ن ‪ Y‬آ‪ً 32‬ا ‪ $‬ط ا ‪ 9‬ر‬
‫‪ 5 H+‬و‪ P‬ن ! ‪5‬‬
‫‪ $3‬إ = ‪.‬‬
‫ا ‪ = I A . #‬ا ‪ 3‬ا و ‪ #‬وا ‪ # ! ?B ! #‬ا ‪ $3 K‬ا‬
‫ا ا‪ _F‬و ‪ 3‬ورة ا‪ .‬ه ‪M‬ءا ‪ #C‬ا‪ ، FG‬و ‪ $‬أه; ه(' ا ط إن ه ك ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ! ‪Z‬‬
‫در ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪$‬‬
‫‪ $‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ 3‬ا ‪! #‬‬
‫ص ا اردة‬
‫‪ = I‬ا‪ .0‬إ = ا ن ا و ‪ #‬ا‪ # / 0‬وذ ‪ ‚ Z[ 3C g‬ا‬
‫_ ‪ $‬د ا‪3 f!E‬‬
‫‪ 3 BW‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا [‬
‫‪ #C‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪3‬‬
‫اء ا و ‪3‬‬
‫! ‪ . I $‬وث ا ‪M‬ا‪ I‬ت ا ‪/‬‬
‫‪E . #C‬ت ا ‪ 9‬ارئ ا ‪h #‬‬
‫ق‬
‫ص ‪ Z‬ا دة ) ‪ $ ( 15‬ا‪ 3 f!E‬ا‪G‬ور ‪3‬‬
‫أو ا ا‪ ، 3 F‬و ‪ $‬ه(' ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬وا ‪ $ d ! #‬ا ‪5‬‬
‫ا‪ / 0‬ن وا دة ) ‪ $ ( 27‬ا‪ 3 f!E‬ا‪3B G‬‬
‫_ ‪ U3 9! $I‬أ‪ B.‬م ا‪ 3 f!E‬و ‪ $B‬ذ ‪g‬‬
‫‪ I‬إ‪KI‬ن ‪ .‬ا ‪ 9‬ارئ ‪ 4‬ز و ا‬
‫‪ _2‬ه('‬
‫و‪ #C‬أي ‪ .‬ل ‪ 84‬أن ‪ # ` [ E‬ا‪M E‬ا ت ا و ‪ 3‬ا‪ 3 / 0‬ا‬
‫______________‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬ا‪.‬ﻤﺤﻤد ﻤﺼﺒﺎح ﻋﻴﺴﻰ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪. 254‬‬
‫!‪g‬‬
‫ا ‪E‬ت و ‪ $‬ا وف إن أه; ه(' ا‪M E‬ا ت ‪ #C‬و ‪ A‬ا ‪M‬ا‪ I‬ت ا ‪/‬‬
‫ا‪M E‬ا ت ا ‪ *P f #‬ا ن ا و ‪ #‬ا‪.(1)# / 0‬‬
‫أو‬
‫ت إ‪ +‬رات‬
‫‪$‬ا‬
‫‪ 3‬ا _ ا و ‪ 4 C #‬و‪ #C‬ا‬
‫أ ‪=I‬‬
‫وا‪ .‬ا و ‪ $‬ذ ‪ I g‬ا‪_I‬‬
‫‪ $3‬وا ‪ 3/‬إ = ا‪ I‬ره‬
‫ا‪ $3 _F‬ا‬
‫‪3 P‬‬
‫‪ *6 #C‬ان ‪ I‬م ( ‪ 1968‬إن ا ‪ ; /‬ه ا ط‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ا‬
‫ا ‪ !o‬ا و ‪#‬‬
‫ا‪G‬ول ‪ .E‬ام ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ا‪ .‬ا آ ‪ ، K‬وان ا ب ! إ ‪ B‬را *(' ا ق‬
‫ا‪ = I .‬أن ا دئ ا‪ 84 3 / 0‬أن ! ‪ T‬و!‪ B‬ن * ا ‪= . %‬‬
‫آ أآ‬
‫) ‪(2‬‬
‫‪ C #C‬ة ا ‪M‬اع ا ‪ , T /‬و ( ‪ g‬إ‪ +‬رة وا‪ P‬إ = إن ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن اد * أن ! ‪ * 3 9! #C‬إ = ‪ C‬ة ا ب وا ‪M‬ا‪ I‬ت ا ‪/‬‬
‫ا _ ا و ‪ #C #‬ه(ا ا‪ ' 4!E‬وذ ‪ 3 g‬م‬
‫* ‪ C #C‬ة ا ‪ . ; /‬وا‬
‫إ= ‪8‬‬
‫‪_B‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ #C‬و ‪ A‬ا ب وا ‪M‬ا‪ I‬ت ا ‪/‬‬
‫ة ‪E‬ه م‬
‫ا‪ ; G‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ #C‬ز ‪ $‬ا ‪8/ C ; /‬‬
‫‪ I‬م ‪ $3. #C‬أ * آ ‪ #C A‬ا ا ! =‬
‫‪ $3 K‬ا م و ‪ 3‬ت ا ‪ 3 4‬ا‬
‫‪ $‬ا ر ا‪/‬‬
‫وا!‪ Td‬ذ ‪ #C g‬ا‬
‫و ارا!* إ‪ C P‬إ = ارات ‪ ? 4‬ا‪ ،$ G‬و‪ _3 = I‬ا ‪ 2‬ل ار ا ‪3 4‬‬
‫ذي ا ; ) ‪ ( 2444‬م‪ 1968‬وا (ي أآ ‪ = I 53C‬ا‪ .‬ام ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ا‬
‫ة م‬
‫ا ‪ /‬ي ‪ $3 K‬ا م } ; ا‬
‫‪ #C‬و ‪ A‬ا ‪M‬ا‪ I‬ت ا ‪ /‬وآ( ‪ g‬ا‬
‫ارات ‪ ? 4‬ا‪ / A d! C $ G‬ا ارات ا ‪ #‬أ ره‬
‫‪1968‬و ‪/‬‬
‫ص ن‬
‫ه(ا ا ‪ I ? 4‬م ‪ 1992‬ن ا ‪M‬اع ‪ 3CK/h #C‬ا ‪ $ 32B‬ا‬
‫_ ا و ‪ 4 #C #‬ل‬
‫ا‪ .‬ام ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ #C‬ا ‪M‬ا‪ I‬ت ا ‪ . /‬و ‪ 8‬أ‪F‬‬
‫ق‬
‫! ‪ ;3‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ $3‬وا‪' 4!E‬‬
‫ا‪ $3 _F‬ا‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪3f‬‬
‫ص ا!‪ 3 f‬أو! وا ‪/‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ #C‬ز ‪ $‬ا ب وا ‪ ،; /‬و ا!‪ Td‬ذ ‪#C g‬‬
‫‪1997‬وا ‪ ;d! #‬إ = ‪ /‬ا!‪ 3 f‬ت ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن وا ‪ #‬ا‪7 A F‬‬
‫ل ا‪ % G‬م ا ‪ d‬دة }‪ [+‬ص و![‪ * M‬وإ * و * و! ‪ 3‬ه ‪ N3.،‬أن‬
‫ا‬
‫* ‪ = I‬ا ا‪ I‬ا ‪ #C 3C‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ه(' ا‪ 3 f!E‬ا ت ‪ #C‬د‪ *J‬و‬
‫ا ‪ $3 * 3 9 M3 ! E #‬ا ‪ $33‬وا ! ‪$3‬‬
‫ا‪ # / 0‬وا ‪ ! #‬م ا [ ام ا‪G‬‬
‫ق ا‪ #C 3 / 0‬ا ‪ 3‬ة وا ‪ K/‬و‬
‫ر * وا * آ‬
‫ة ‪E‬‬
‫وا ‪8 /! #‬‬
‫ا‪ G‬ن )‪. (3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ 2‬ا ن‬
‫إن ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا ل ا ‪ $B 5‬أن‬
‫و‪KF‬‬
‫_____________‬
‫)‪ (1‬ﻝﻠﻤزﻴد اﻨظر ‪ :‬اﻝﻤﺼدر ﻨﻔﺴﻪ ‪ ،‬ص ‪ 203‬؛ و د ‪.‬ﻓﻴﺼل ﺸطﻨﺎوي ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ص ‪. 199‬‬
‫)‪ (2‬د ‪.‬ﻓﻴﺼل ﺸطﻨﺎوي ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪. 198‬‬
‫)‪ (3‬ﻝﻠﻤزﻴد ﺤول اﻝﻌﻼﻗﺔ ﺒﻴن اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن واﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻹﻨﺴﺎﻨﻲ اﻨظر‪:‬‬
‫‪Sane as bard , The Interrelation Ship Between Human Tarian – Laws and the‬‬
‫‪Law of Human Rights , Revuedre Droits Penel Iditaire et de Droit de la Guerre‬‬
‫‪1970. Sumer‬‬
‫وﻜذﻝك ‪ :‬د ‪.‬ﻤﺤﻤد ﻨور ﻓرﺤﺎت ‪ ،‬ﺘﺎرﻴﺦ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻹﻨﺴﺎﻨﻲ واﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪،‬‬
‫ﺠواﻨب اﻝوﺤدة واﻝﺘﻤﻴز )ﻀﻤن ﻜﺘﺎب دراﺴﺎت ﻓﻲ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻹﻨﺴﺎﻨﻲ( ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪. 83‬‬
‫ا م أو ا‪ _ G‬ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪ # ! #‬ا‪ / 0‬ن وان ا ن ا و ‪ #‬ا‪ # / 0‬ه‬
‫‪ C‬ع ‪ ، 5‬وه ذ ‪ g‬ا ‪ f‬ع ا (ي ‪ . #‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ #C‬ز ‪ $‬ا ‪M‬ا‪ I‬ت ا ‪، /‬‬
‫‪ $3. #C‬إن ا ن‬
‫*(' ا‬
‫ي ‪ = I‬ا ‪ _3 f‬ا [‬
‫ن ا (ي‬
‫وه ا‬
‫‪ ،‬وان ا ا ا ‪ 4 #‬ا و ‪ #‬ا ‪;7‬‬
‫ا‪ Z ; _ G‬إ‪ = I E‬ا دئ ا‬
‫ن ا‪ _ G‬إ‪ E‬وه‪ #‬ا‪; G‬‬
‫‪ ;4/‬ه(ا ا ل ‪ N3. $‬ا ‪ 7‬ا و ‪ 3‬ا ا‪3I‬‬
‫!*‬
‫ة ‪ ،‬وه‪ #‬ا ‪ 7‬ا‪G‬آ وا‪E‬ه; وا‪ ;IG‬وا ‪ * 3 6 Uf ! #‬وا‪F‬‬
‫ا‬
‫‪ 5 . 36‬آ ‪/‬ن ‪،‬‬
‫! ‪Uf‬‬
‫ج إ ‪ 53‬ا‪ / 0‬ن ‪. $‬‬
‫وإ ‪*! B‬‬
‫ون ! ‪ M33‬و‪ 3 #C‬ا‪G‬و ت ‪ N3.‬إن ه(' ا ق‬
‫‪ N3.‬أ * ‪ .‬ق ‪ _B‬ا‬
‫ا‪ * 3 G‬اء ‪ #C‬و ‪ A‬ا ‪ ; /‬أو ا ب و‪ #C‬آ_ ع ا ; ‪.‬‬
‫وا‪ .‬ة و [‬
‫وإذا آ ن ه ك ! ‪ ! 3C g3B‬م وذ ‪ = I g‬ا‪ I‬ر إن ا ن ا و ‪ #‬ا‪E # / 0‬‬
‫دا ‪ً 7‬ا إ = ‪ I‬م‬
‫‪ B‬ن‬
‫‪M‬ال رس ‪ = I‬ا ‪ 5‬ن ‪ C _ /‬ن ه(ا ا‪G‬‬
‫‪ E‬إ= ‪$ .‬‬
‫ً‬
‫ق ا‪ / 0‬ن آ ن ‪ I‬م وو‬
‫! ر ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا‪M 0‬ا ‪ 3‬وا ‪ 4‬ح ‪ #C‬ا ‪ = I U3 9‬ا ‪ $ ?B‬ا ‪ $ 32B‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ #C $3‬ذات ا ‪ B‬ا ‪ 3‬م ‪ C‬ن ه(ا ‪#‬‬
‫ا‪ . # / 0‬وه(ا ‪ #‬ا ‪ ;! 5‬ا‪ I‬ر ا‬
‫‪ #C U‬ا ن ا و ‪ #‬ا‪ $ # / 0‬ا ‪ /‬ى ا م ا (ي‬
‫ا ا ‪ #C‬ا ‪ /‬ى ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ً 3 .‬‬
‫ه ‪ 53C‬إ = ا ‪ /‬ى ‪ 3h‬ا ‪ #P‬ا (ي ‪ 53 I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ #d g ( .‬ا‪ 3 . G‬ا‪ 7 E‬ر آ آ ن ‪ 53 I‬ا ل ‪ #C‬ا ‪ f‬ة ا‪G‬و = ‪_B‬‬
‫ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ 3‬ا‪. 3 / 0‬‬
‫ا ]^‪ #‬ا ‪8‬‬
‫نا و‬
‫ا ‪ )$2 c‬ا‬
‫ر‬
‫ن وا‬
‫\ قا‬
‫ر‪،‬‬
‫‪،‬‬
‫‪#C‬‬
‫إذ‬
‫آ_‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا‬
‫‪ $ K‬ا ن ا و‪#‬‬
‫‪ #C I‬ا ‪ _ f‬ا ‪ U /‬أن آ ً‬
‫‪ 3‬ن إ ‪*3‬‬
‫‪ $3 3‬ا ( ‪$‬‬
‫‪ $ P 3‬ا ‪ $3 7‬ا‬
‫‪F * $3‬‬
‫‪K2‬ن‬
‫‪ #‬ا ‪N‬‬
‫‪$33‬‬
‫وا دًا إ = ذ ‪HC g‬ن ا ‪ #C N‬ا ‪ $3 K‬ه( ‪ $‬ا‬
‫![ ` ‪ 3h $I‬ه ‪ $‬ا ‪ K‬ت ا ‪ $3 w ! #‬ا ا ‪ $3‬ا [ ‪f‬‬
‫‪F KI‬‬
‫‪ #‬إ ‪*3‬‬
‫‪ $33‬ا ( ‪$‬‬
‫أ * ‪ KI 32! KI‬أ‪ F‬ى ! م ‪ $3‬ا ‪ $3 7‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ا ءا ‪ B‬ن ‪ KI #C‬أ س‬
‫‪ $3‬وان ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪$‬ا‬
‫ر ‪،‬‬
‫ا‬
‫‪3‬‬
‫ا ن ا ا‪ # F‬آ‪ _B‬و ‪ B! ;Y $‬ن ‪ KI 5‬ذات ‪F‬‬
‫‪ N.‬أ! ول ‪ #C‬ا‪G‬ول ا ‪$3 K‬‬
‫و ( ‪ /C g‬ف أ م ‪ ;3/‬ه(ا ا ‪YKY = I _ f‬‬
‫ق‬
‫ا ن ا و ‪ #‬وا ن ا ا‪ # F‬و‪ #C‬ا ‪ # 2‬ا ‪ $3 K‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ /! $I‬ؤل ‪ .‬ل‬
‫ا‪ / 0‬ن وا ن ا ا‪ # F‬أ ‪ #C‬ا ‪ /C N 2‬ف أ! ول ا‪0‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ $3 3‬آ_ ‪ $‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫إ ‪ 3 B‬و د ‪ KI‬ذات ‪F‬‬
‫ر‪.‬‬
‫وا‬
‫ا ‪&/‬ـــ\` ا‪E‬ول‬
‫ا ــ‪c‬‬
‫‪ )$2‬ا‬
‫ــ ن ا و ــ وا‬
‫ــ ن ا ا‪d‬ــ' ‪:‬‬
‫‪ P‬ع ا ‪ $3 K‬ا ن ا و ‪ #‬وا ن ا ا‪ # F‬أو ا ‪$ # 6‬‬
‫ذ‪ g‬إ=‬
‫‪ = I‬ا ‪ 3‬ا ‪ ، #* f‬و‬
‫ا ‪ I P‬ت ا ‪ *+ #‬ت ‪ +‬ت وا‬
‫ن أ‪ F‬أ م ‪5‬‬
‫ا ت ‪ *x‬ر ا ن ا و ‪ #‬و‪ *x‬ر ادر ا ‪ 5 3 K‬و ‪$3‬‬
‫د وه ا ن ا ا‪ # F‬ول‪ .‬و ‪ $ B‬وا ا ‪ K‬ا ‪ *x #‬ت ‪$3‬‬
‫‪ N3. $‬ا‬
‫اء ا ‪ K‬ت ا ‪$3 J‬‬
‫ن ‪ ;7‬ا ‪ K‬ت ‪ #C‬ا و‬
‫‪ #C $33‬و د‬
‫ا‬
‫ا‪ CG‬اد أم ! ‪ g‬ا ‪ $3 J‬ا‪ CG‬اد وا و ‪ ،‬أي أ ‪ 5‬ن ‪ ;B‬ك ا‪ CG‬اد وا و‬
‫م أ ‪ = I d‬أ س ‪ ;B.‬ك ا و ‪،‬‬
‫ن‬
‫وا = ‪ 8‬ه(ا ا ن ‪*x‬‬
‫‪ $3‬و‪ 3 ~ ً C‬ا ن‬
‫)ا و ‪ (#‬و![‪ d‬ا و‬
‫إ‪ E‬وه ا ن ا ‪4‬‬
‫ا و‪ C‬إ‪ E‬وه‪ T #‬ا ق و‪ C‬ض ا‪M E‬ا ت ‪ ،‬وإذا آ ن ا‪ +E‬اك ‪$3‬‬
‫‪ dFW U‬ع ا و ‪HC ، * B.G‬ن ا‪G‬‬
‫‪ 7 ً f $3‬وا‪E‬ه م‬
‫ا‬
‫‪ $3‬ت ‪ ،‬و ‪ 9‬ر‬
‫‪ B U‬ن أن ا‪ +E‬اك ‪ $3‬ا‬
‫‪ B‬ن أآ‪ 2‬إ‪ Y‬رة ‪K‬ه م ‪3C‬‬
‫ا ن‬
‫ك‬
‫‪ 6 [ = I‬ا ول _ أ ‪ 5‬أ‪(F‬‬
‫ا ن ا و‪E ، #‬‬
‫ا (آ ‪.‬‬
‫ا ا‪ 6 [ #C # F‬ا‪ CG‬اد ‪ $‬ر‪ I‬ا ول وو‪( ً C‬ات ا~ ‪3‬‬
‫ا‬
‫‪ $ d #‬ا‪ *f E‬م ‪ .‬ل آ ن أن‬
‫وأ م ه(ا ا ا آ ن ا ‪ /‬ؤل ا‬
‫‪KB $3‬ن ‪$3 7‬‬
‫‪ $ K‬ا‬
‫‪ ً 3‬وا‪ً .‬ا أم أن آ ً‬
‫‪KB $3‬ن ‪ً 7‬‬
‫‪ $3 / $3‬ا‪ .‬ه ‪ $I‬ا‪ ، FG‬وأن آ ن ه ك ط ا ء ‪ I‬ة ‪ * 3‬؟‬
‫‪ _2 = I‬ه(ا ا ‪ /‬ؤل و ! !‪ = I 8‬ذ ‪g‬‬
‫‪ #C #‬ا‪0‬‬
‫أ‪ ` F‬ا ‪ 5 f‬ا‬
‫‪ $‬ا~راء ا ‪(* 3* f‬ا ا د ‪ ،‬و ‪ $B‬إ ل ه(' ا~راء ‪$ P‬‬
‫‪ *x‬ر ا‬
‫‪ $3 7‬ر‪K2 ! $3 /3J‬ن ا‪ 4!E‬ه‪ $3‬ا ‪ . $3/3J‬ل ه(' ا ‪ H/‬ا‪G‬و = ه‪7 #‬‬
‫‪ًM‬ا‬
‫‪ $3‬وا ‪ 3 2‬ه‪ 7 #‬و‪ .‬ة ا ن ‪ ،‬و ف أ! ول ‪#!H 3C‬‬
‫ازدواج ا‬
‫‪ $I‬ه !‪ $3‬ا ‪ $3 7‬و ر ا ‪K‬زم [ ه(' ا را ‪.‬‬
‫ـــ@‪ O9‬ا‪Y‬زدواج‪:‬‬
‫و (ه‪ 8‬أ ر ه(' ا ‪ ، 7‬و‪ = I‬رأ *; ا ‪ 53 f‬ا‪ +) # G‬وب( وا ‪53 f‬‬
‫‪ $3‬ا و ‪ #‬وا ا‪KB # F‬ن ‪$3 7‬‬
‫‪ $ K‬ا‬
‫ا‪) # 9 E‬ا ‪ (#! M‬إ = أن آ ً‬
‫‪ $3 / $3‬و ‪ $3 f‬آ_ * ‪ $I‬ا~‪ F‬و ‪ ?3‬ه ك ! ا‪ _F‬أو ! ‪* 3 .‬‬
‫در‬
‫د ‪ I‬ة ا‪ I‬رات ! !‪ 8‬ذ ‪ g‬و! م ‪ = I‬أ س و د ا‪K F‬ف ‪#C‬‬
‫وذ ‪g‬‬
‫‪ $I K‬ا‪K F‬ف ا ء‬
‫‪ $I $3‬ا‪ً dC FG‬‬
‫وأ‪ [+‬ص و ‪ I P‬ت آ_ ‪ $‬ا‬
‫‪ $ _B #‬ا ‪ $I $3 7‬ا‪ ، FG‬إذ ا ‪ 5‬و ‪ N3. $‬ا ‪WC $ B‬ن‬
‫وا ‪ $ B‬ا‬
‫‪ B‬ن ا ن ا و ‪0 #‬رادة‬
‫ا ن ا ا‪ B # F‬ن ‪0‬رادة ا ‪ f‬دة و ‪3‬‬
‫ا‪K F‬ف ‪$3‬‬
‫در ‪5 HC‬‬
‫د ‪ $‬ا ول وآ( ‪ 3 6 N3. $ g‬ا‬
‫آ‬
‫ا‬
‫در ا و ‪ 3‬وا ا‪ ، 3 F‬أ ‪ N3. $‬ا‪ [+G‬ص ‪HC‬ن ا‪ I‬ا ن ا ا‪# F‬‬
‫ا‬
‫![ ‪ 86‬ا‪ CG‬اد ر ا‪ G‬س ‪ $3. #C‬أن ا ا‪ I‬ا و ‪ 86 [! 3‬ا ول ر‬
‫‪HC $3‬ن ا ن ا و ‪ ;7 #‬ا ‪ K‬ت ‪$3‬‬
‫ا‪ G‬س ‪ ،‬أ ‪ I P N3. $‬ت ا‬
‫ا ول ‪ $3. #C‬أن ا ن ا ا‪ ;7 # F‬ا ‪ K‬ت ‪ $3‬ا‪ CG‬اد‪ .‬و !‪ = I 8‬ا‪(FG‬‬
‫‪ $I $3‬ا‪ FG‬و‪ I‬م ذو ن ا‪ .‬ه ‪ #C‬ا‪FG‬‬
‫*(' ا ‪ ، 7‬ا ‪ 3 K‬آ_ ‪ $‬ا‬
‫م ‪ = I‬أ س إن آ_ دو ‪ 84‬أن ! ا‪ #I‬ا ‪M‬ا !* ا و ‪I 3‬‬
‫_ أن ا‪G‬‬
‫ر ‪ #C * .‬إ ء ا‪ I‬ا ن ا ا‪ ، # F‬وان ا ‪ 43‬ا ! ‪ I = I‬م‬
‫ا‪ I‬ة ذ ‪K9 _2 ! E g‬ن ا ن ا ا‪ # F‬ا [ ` ‪M K‬ام ا و ‪ _ #‬إن ذ ‪g‬‬
‫‪ ً 3‬و‪ = I 8! E‬ا [ ‪ f‬إ‪ _ ! E‬ا و ‡‪ Y‬ر ا و ‪3‬‬
‫ا ن =‬
‫!‪ *f = I 8‬م‬
‫ا ! ‪ _2 = I‬ه(' ا [ ‪ f‬إ‪ E‬وه‪ #‬ا ‪o/‬و ‪ 3‬ا و ‪ . 3‬آ‬
‫ا‪ 3 K E‬إن ا ا ‪ $3‬ا و ‪ $B E 3‬أن !‪ f 8/ B‬ا‪M 0‬ام ‪ = I‬ا ‪ 3‬ا ا‪# F‬‬
‫أي إ * ‪ ! E‬ل إ = ا‪ = I M I‬ا ‪ 3‬ا ا‪ # F‬إ‪ E‬إذا ا![(ت ا و إ ا ًء‬
‫ى ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬إ = ا‪ I‬دا‪ 3 F‬وذ ‪ g‬و‪ً C‬‬
‫‪5‬‬
‫ل‬
‫‪ً3‬‬
‫!‬
‫‪9/ U‬‬
‫‪ 3‬ا ا‪ . 3 F‬أ ‪3C‬‬
‫‪ j‬اءات ا د ‪ 0‬ار ا ا‪ I‬ا‬
‫وض أ * ‪= I‬‬
‫ا ‪ 3J d‬ا ‪HC 3 6‬ن و‪ ! * f3x‬م ‪ = I‬أ س ا ‪3C 7‬‬
‫أ س !‪ 3/f‬و!‪ U3 9‬ا ن ا ا‪ w C # F‬و ‪ * ?3‬أن !‪ U 9‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬إ‪ E‬إذا‬
‫_ ! ‪ g‬ا ا‪ I‬إ = ا‪ I‬و‪ . 3 6‬أي ا ‪5‬‬
‫ا![(ت ا‪ 0‬اءات ا ‪ 3 B‬ا رة‬
‫‪ $3‬ا و ‪#‬‬
‫و ‪ I _B‬م ‪ $B E‬أن ! ‪ ! . H‬زع ‪ $3‬ا ا ‪ Z[ 3C $3‬ا‬
‫‪ 8‬ه('‬
‫وا ا‪ # F‬وذ ‪K FE g‬ف ‪ 9‬ق !‪ U3 9‬آ_ * ‪ $I‬ا‪ N3. . FG‬ا ‪ 5‬و‬
‫[ ` ‪ 9‬ق ا ن ا و ‪ $I #‬ا ن ا ا‪.# F‬وإذا آ ‪ BC A‬ة ‪7‬‬
‫ا ‪7‬‬
‫! ‪ AP‬إ = ا‪ E‬د ‪ #C‬ا ة ا‪G‬و = ‪ *7‬ره ‪HC‬ن ه('‬
‫‪$3‬‬
‫ازدواج ا‬
‫ا‪ E‬دات !‪ B‬ن أآ أ‪E‬ن ‪ _x #C‬ا ‪ 9‬رات ا ‪ 9 #C A . #‬ق ا ن‬
‫‪ [+G U‬ص ا ( ‪ ;* 6 [! $‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا و ‪ #‬ا م‪ .‬إذ ا ‪ 5‬و‪3C‬‬
‫ً [ ‪ 86‬ا‪ ' I‬ا ول ‪ _ 8/ C‬أن ه ك ا‬
‫‪ 4‬إن ه(ا ا ن ;‬
‫‪ $‬ا ا‪ 86 [! 53C I‬ا‪ CG‬اد ‪ + _B‬ودون ا ‪ w‬و *; و! *; ه('‬
‫ا‪G‬و =‬
‫ا ا‪ 3 ً . I‬أو !‪ f‬ض ‪ ;*3 I‬ا ‪M‬ا ت ‪ 3‬وا ‪ 2‬ل ‪ = I‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن _ ه(' ا را أ ا‬
‫ا ا‪ I‬ا اردة ‪ #C‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا ‪ $ 32B _2 C # 2‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪ f! #‬ض ا ‪M‬ا ت ‪ = I‬ا‪ CG‬اد آ ‪g‬‬
‫‪ U3‬أو ا [ رات‪.‬‬
‫ا * آ ت ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن أو ‪ 7.‬ا‪ 4!E‬ر‬
‫ا ‪U !#‬‬
‫‪ [+H U‬ص ا ن ا و ‪ 43 #‬أ‪ F‬ى ! ‪H _2‬ن‬
‫و !‪ ! = I 8‬م ‪3C‬‬
‫ة ‪ ;37 ! = I‬ا ‪ K‬ت ‪ $3‬ا ول _ إ *‬
‫‪ I P‬ت ا ن ا و ‪A/3 #‬‬
‫‪U‬‬
‫! ى إ = ا‪E‬ه م ‪ / 0‬ن و ‪ 5 . 3‬وا ‪ f‬ظ ‪ = I‬ا ‪ . u3‬أ ‪3C‬‬
‫در ا و ‪ 3‬وا ‪ # E 3 6‬ا‪K FE‬ف‬
‫در ‪HC‬ن ا‪K FE‬ف ا ‪ 7‬ه ‪ $3‬ا‬
‫ر‬
‫‪ K‬آ‬
‫‪ً 2‬‬
‫اه ‪ ،‬إذ أن و د ا‬
‫در و‬
‫ا ‪ 3 6 #C # 3‬ه(' ا‬
‫‪ #C 5‬ا ن ا و ‪ ، #‬إذ أن‬
‫ن ا ا‪ I # E # F‬م و د‬
‫أ س‬
‫ا ‪5I 3‬‬
‫ن ا و ‪6 $B #‬‬
‫ً‬
‫ا ه ات ‪ A/3 * 3 . #C‬إ‪! E‬‬
‫‪ #C‬ا ن ا ا‪ # F‬وذ ‪ d g‬ورات ا ‪u3‬‬
‫ا ‪ #C 3‬ا‬
‫![ ` ‪6 $I‬‬
‫ء‬
‫‪U‬‬
‫ا و ‪ 3‬و ! ‪ 3 B+ $ 5 9‬ت ![ ` ‪ $I‬ا ‪ u3‬ا ا‪ . 3 F‬أ ‪3C‬‬
‫‪9/ K‬ت‬
‫‪HC ، #‬ن ا ن ا و ‪ ، #‬وان آ ن ‪ f‬إ = ‪ 9‬ت ‪ً B+ Y‬‬
‫ا‬
‫وا ‪ ;B‬وا ‪HC ، (3f‬ن‬
‫دة ‪ = I‬ا ‪ 3‬ا ا‪ # F‬وا ‪ * = ! #‬ا‬
‫ا‬
‫دة ‪ = I‬ا ‪ 3‬ا و ‪ #‬و ‪ *7‬ذ ‪g‬‬
‫‪ 3 .‬ا‪H 3f! G‬ن ‪ _2‬ه(' ا ‪ 9 /‬ت‬
‫‪ $‬ا ‪* $B‬‬
‫ه‪I u3‬‬
‫إذ !‬
‫‪ _B‬وا‪ *I #C TP‬ا ‪ ;37‬ا و ‪ #‬ا‬
‫‪ 3‬و ‪ * U‬و د * ز ‪ = #J d‬ا ‪ #C _ f‬ا ز‪ I‬ت‬
‫أن ! = * م !‬
‫و * ز ! ‪(3f‬ي ‪ (3f ! = I */‬ا ن ا و ‪ #‬و‪ I‬م ‪ 5 F‬و ‪ _2‬ذ ‪_ I 3 v #C g‬‬
‫!‪ 5‬ا ‪. (3f‬‬
‫‪ ? 4‬ا‪ $ G‬وا‪F‬‬
‫@ــ‪ O9‬و ــ ة ا‬
‫ــ ن‪:‬‬
‫‪ = I * 3 /! $ *7‬أ س و‪ .‬ة آ_ ‪$‬‬
‫و ‪8/‬‬
‫و! م ه(' ا ‪7‬‬
‫م ‪ = I‬أ س ! رج‬
‫‪ #‬وا‪.‬‬
‫‪7‬م‬
‫‪ $3‬ا و ‪ #‬وا ا‪ # F‬و!‪* B‬‬
‫ا‬
‫ه ‪ #C #‬ا ا‪ d[! N3 I‬ا ‪ I‬ة ا‪G‬د = إ = ا ‪ I‬ة ا‪ * = IG‬وه‪(B‬ا إ =‬
‫ل إ = ا ‪ I‬ة ا ‪ 3‬ا‪ G‬س ا ‪ 3 ;B ! #‬ا ا‪ . I‬و آ ‪ A‬ه('‬
‫‪ $3.‬ا‬
‫‪ = I J‬أ س ا ‪ .‬ة وا رج ‪HC‬ن ذ ‪ g‬أدى إ = ا ‪ /‬م أ ر ه('‬
‫ا ‪7‬‬
‫رج ‪ $3‬ا ا‪ ، I‬وآ ‪ 9 A‬ا‪K FE‬ف‬
‫‪U‬‬
‫ا ‪ 7‬إ = أآ‪3C ;/ $ 2‬‬
‫ي‬
‫‪) $3‬ا و ‪ #‬وا ا‪(# F‬‬
‫أي ‪ $‬ا‬
‫ا ‪ #C /3J‬ه(ا ا [ ص ! ‪U‬‬
‫‪ = I‬ا ‪ I‬ة ا‪ G‬س ‪ ،‬أي ا ‪ I‬ة ا ‪ 3‬ا ‪ ;B ! #‬ا ا‪ I‬ا‪G‬د = * ‪ .‬و‪ = I‬ه(ا‬
‫ا‪ G‬س ا ‪ ;/‬أ ر ‪ 7‬و‪ .‬ة ا ن إ = ا!‪ 4‬ه‪ $3‬م آ_ * ‪7 = I‬‬
‫و‪ .‬ة ا ن‪ .‬ا‪G‬و = ! م ‪ = I‬أ س و د ا ‪ I‬ة ا‪ #C = G‬ا ن ا ا‪# F‬‬
‫وا ‪ = I 3 2‬أ س و ده ‪ #C‬ا ن ا و ‪.#‬‬
‫@ــ‪ O9‬و ــ ة ا‬
‫ــ ن و ‪/‬ــ ا‬
‫ــ ن ا ا‪d‬ـ' ‪:‬‬
‫ا ‪ *3 f‬ن )آ ‪ C‬ن( و )‪ 3C‬ا ‪ ( 3‬ا (ان (ه ن إ = إن‬
‫و ‪ ;IM‬ه(' ا ‪7‬‬
‫دة ‪ #C‬ا ن ا ا‪ ، # F‬وإذا‬
‫‪ #‬ا و ‪ #‬وا ا‪# F‬‬
‫ا ‪ I‬ة ا‪ G‬س ‪ 7‬م ا‬
‫ر *(ا‬
‫ف !‪ B‬ن ‪ #C‬أ =‬
‫‪H‬آ‪3‬‬
‫دة ‪ #C‬ه(ا ا ن ‪* WC‬‬
‫آ ‪A‬‬
‫‪ $I‬إراد!* و ان إراد!*‬
‫ر‪ .‬إذ أن ن ا و ه ا‬
‫ا ن إ‪ E‬وه ا‬
‫‪ C *3 I 9‬ق ا و ! د ه('‬
‫ه‪ #‬ا ‪ ! #‬د ا ‪M‬ا !* ا و ‪! E N3. 3‬‬
‫ا‪M E‬ا ت ‪HC ،‬ن ه(ا ا ن ‪ B‬ن أ‪ $ = I‬ا ن ا و ‪ N3. #‬أن ا ن ا‪G‬ول‬
‫ر ه ذ ‪ g‬ا ‪M4‬ء ‪ #C‬ا ن ا‪G‬ول وا (ي‬
‫ا ن ا ‪ ، # 2‬وأن ا‬
‫ه ا (ي‬
‫‪M E U‬ا ت ا و ‪، 3‬إذ ا ‪ 5‬ه ا (ي د‬
‫= ‪ 3 I‬ا [‪ w39‬وا ‪3C ;37‬‬
‫‪ 3‬ا‪ 0‬ام‬
‫‪ W‬ام ا ه ات ; ا و وا‪ 0‬اءات ا ‪K‬ز‬
‫ا‪9/‬ت ا [‬
‫‪ U‬وا ‪ f‬ذ ‪ ،‬و‪ = I‬ذ ‪HC g‬ن ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ ?3‬إ‪ $ ً I C E‬ا ن‬
‫وا‬
‫ا ا‪ 8/. # F‬رأي أ ر ه(' ا ‪. 7‬‬
‫و‪ = I‬ا ‪ ‚ $ ;h‬ا ط ا ‪ 3 9‬ا ‪ #‬ءت * ه(' ا ‪ 7‬إ‪ E‬أ * ‪3h‬‬
‫‪ $‬ا ‪ 4‬ا ‪ 8‬ا‪ FG‬ى ‪ ،‬إذ أ * إذا ‪ ?3 H! #C A 4‬ا ة ا ‪M‬‬
‫‪ #C 3 9‬ا‬
‫در ا ن‬
‫ر ‪HC ،‬ن ه(ا ‪3 ?3 H! # E‬‬
‫ه ات ‪ = I‬أ س ا‬
‫‪ = I‬ا ه ات _ ان‬
‫در ‪! E‬‬
‫ا و ‪ = I #‬ه(ا ا‪ G‬س ‪ ،‬إذ إن ه(' ا‬
‫ر و ‪ 2‬ل ذ ‪ g‬ا ا‪I‬‬
‫‪5‬ا‬
‫در أ‪ F‬ى ‪= I */3 H! $B E‬‬
‫ه ك‬
‫ر د‪ #C _F‬ذ ‪ .g‬و ‪3. $‬‬
‫ا ‪ 3C‬ا ‪M ! #‬م * ا و دون أن ‪ B‬ن‬
‫ر ‪ ! $B `3BC‬ر‬
‫أ‪ F‬ى ‪ 5 HC‬ا‪ C‬ض أن ا‪M E‬ا ت ا و ‪ /! 3‬إ = ا‬
‫ء ا‪M E‬ا ت ا و ‪ 3‬آ ه‪ = I #‬ا ‪ _ ! $ ;h‬أو إ ‪ %‬ء ا !‪ ، 3‬وه(ا‬
‫ه ‪ #C ;J‬ا _ ا و ‪ ، #‬إذ أن ! _ ا !‪ 3‬أو إ ‪ %‬ءه ‪ #C Yo E‬ا‪M E‬ا ت‪.‬‬
‫‪ $‬ا‪ E‬دات ‪ I 4 _ $‬أ‪ F‬ى ‪$‬‬
‫ا‬
‫و و *‪ A‬إ = ه(' ا ‪7‬‬
‫ا ن‬
‫ة ‪ =I J‬أ س‬
‫أ ر ‪ 7‬ا ‪ .‬ة وه; ا ( ‪ $‬ءوا ‪7‬‬
‫ا و ‪ = I #‬ا ن ا ا‪.# F‬‬
‫ــ@‪ O9‬و ــ ة ا‬
‫ــ ن و ‪/‬ــ ا‬
‫ــ ن ا و ـ ‪:‬‬
‫!‪ ;IM‬ه(' ا ‪ 7‬آ_ ‪ $‬ا ‪ * f‬ء )آ ‪ ($/‬و )‪ C‬دروس( و )د ‪ .(#B‬و! م ه('‬
‫ا ‪ = I 7‬أ س ا د ا ‪ 7‬ا ‪ /‬وا~!‪ 3‬ن ‪ 5 d! ?B‬وه ‪= I ;J‬‬
‫أ س و‪ P‬ا ‪ I‬ة ا‪ G‬س ا ‪ $ P 3‬ا ن ا و ‪ ، #‬أي أن ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ B‬ن ا ن ا‪ = IG‬وا‪ G‬س ‪ ،‬و ‪ 84 ;Y $‬أن ![‪ 5 d‬ا ا ‪ $3‬ا ا‪_B 3 F‬‬
‫ا ول‪ .‬و ‪ ? o‬أ ر ه(' ا ‪ = I ;*! BC 7‬أ س ا رج أ ‪ ً d‬و ‪ 3 $B‬ر‬
‫‪ B #‬ن ‪ = I‬أ س ا!‪ /‬ع ‪ 9‬ق !‪ ، * 3 9‬و‪= I‬‬
‫ا ‪ I‬ة ‪ $ P‬ا ‪7‬م ا‬
‫ه(ا ا‪ G‬س ‪ ;* HC‬ون ‪H‬ن ا ن ا و ‪ #‬ه ا‪ = I = G‬ا‪ I‬ر أن ا‪ ' I‬ذات‬
‫‪ 3‬أي ا و ![‪$ d‬‬
‫!‪ U3 9‬أو ‪ N3.‬ا ‪ 5‬إذا آ ‪ 3 A‬ا ‪ .‬ات ا‬
‫وره ![‪ d‬إ = ا ن‬
‫ن ا و ‪HC‬ن ا و‬
‫أ ‪ %‬ه إ = أآ ه إ = ‪9‬‬
‫ا و ‪ ، #‬أي أن ا ن ا و ‪ #‬ف ‪ 3 = I U 9‬ا ول و ‪g ( 5 HC #‬‬
‫دة ‪ 3 #C‬ا ول و ‪ /C #‬ف‬
‫‪ 3‬ا‬
‫ف ‪ 3 = I U 9‬ا ‪ .‬ات ا‬
‫‪ B‬ن ‪ 9 5‬ق !‪ U3 9‬أو و ‪ 843C ;Y $‬أن ‪ B‬ن أ = ‪ $‬ا ن ا ا‪# F‬‬
‫ا د ‪ 9 N3. $‬ق ا ‪.U3 9‬‬
‫أ ‪ K ً d‬د وذ ‪ = I g‬أ س أ ‪ = . 5‬إذا آ ‪A‬‬
‫و ! ‪ AP‬ه(' ا ‪7‬‬
‫‪ 8‬ا _ ا و‪; ، #‬‬
‫* ‪ * WC‬و‬
‫‪ 3/ A‬دة ا ن ا و ‪= I #‬‬
‫ا ول‬
‫ن‬
‫ما ل ‪ /‬نا ‪+‬‬
‫!‪ '(* ; /‬ا ‪ 3/‬دة ‪ _ U 9 _B‬إ * ‪*! 3‬‬
‫ف ) ‪ 7‬م ا •( أي‬
‫‪ 8‬ا‪ * C‬وذ ‪$ P g‬‬
‫ا و ‪ = I #‬ر‪ I‬ه إ‪E‬‬
‫‪ #‬دا‪ # F‬در‬
‫ف‬
‫ن ا ا‪W # F‬رادة ا و و‬
‫د • ا ‪ I‬ة ا و‪3‬‬
‫‪ ،‬وا ‪ = I ;J‬أ س آ ن‬
‫ءت ‪ 5‬ه(' ا ‪7‬‬
‫‪ $I K‬ذ ‪WC g‬ن‬
‫‪ . * I‬و‪ً dC‬‬
‫ا ‪ U9‬وا ‪ 9‬ر‬
‫ا ن ا ا‪ $ ً I f # F‬ا ن ا و ‪ ، #‬ل ‪;4/ E‬‬
‫ا ر [‪ N3. ، #‬أ ‪ 5‬و ‪ $‬ا وف أن ا ن ا ا‪ # F‬أ م ‪ $‬ا ن ا و ‪$ #‬‬
‫د ‪ $B `3BC ،‬أن ‪ B‬ن ا ‪ f‬ع أ م ‪ $‬ا‪_ G‬؟‬
‫‪ N3.‬ا‬
‫‪ $3‬وا ‪ * _B #‬ط‬
‫‪H‬ن ا ‪ $3 K‬ا‬
‫وأ م ه(' ا‪ 4!E‬ه ت ا ‪7‬‬
‫‪ C‬وا ه(' ا ‪، K‬‬
‫‪$ E‬‬
‫‪3‬ـ و ط أ‪ F‬ى !‪ B‬ن ‪ 3‬ة ‪ $I‬ا‬
‫ل ‪(* 5‬ا ا [ ص‪.‬‬
‫‪ #‬ا ‪ #‬وا‬
‫وا ‪ ;B‬ا‬
‫‪ = I‬ا ‪ $ ;h‬ا‪ E‬دات ا ‪ AP ! #‬إ ‪ 7 *3‬و‪ .‬ة ا ن ‪ I _B‬م‬
‫إ‪ E‬إن ا‪ BCG‬ر ا ‪ #‬ء * آ_ ‪ $‬ا‪ G‬ذ )آ ‪ ($/‬و ) رج _( ‪ ;I‬ه('‬
‫‪ = I‬ا ‪ 7‬ت ا‪ FG‬ى‬
‫ر ‪ *f‬م ه(' ا ‪7‬‬
‫أدت * إ = ا‬
‫ا ‪7‬‬
‫‪ 8‬ا _ ا و ‪ #‬إ‪ C P‬إ = ا~راء ا ‪3* f‬‬
‫ا [ ‪ N3. . * f‬إ ‪ 4‬و‬
‫ه(' ا ‪ ، 7‬و و أن ‪3F‬‬
‫ة ا ‪ o‬ة * ‪ ;/. ،‬ا [‪K‬ف ا ‪#* f‬‬
‫ا‬
‫‪;4/ ! E A‬‬
‫ا‪E‬زدواج ه أ * أ‬
‫إ= ‪7‬‬
‫ا د ! *‪ 5‬ه(' ا ‪7‬‬
‫_ ‪ #C‬ا ن ا و ‪ = I #‬ه(ا‬
‫ا و ‪ #‬وا ‪ 9‬ر ا‬
‫ا‪ 39‬ا‪ 4‬ة ‪4‬‬
‫‪ #‬ن‬
‫‪ 7 8‬ا‪E‬زدواج أن د ا ‪ P‬ا‬
‫ا‪ G‬س ‪ `3BC‬آ ن ‪ $B‬و‬
‫‪ #C 3‬ا ; ‪ A ! I P‬ا‪0‬دارة ا و ‪ 3‬أو ‪ /‬إ = ا‪ ;3 G‬ا ‪ #‬و‪A P‬‬
‫‪ $I K‬ه(ا ‪ 7 $B E‬ا‪E‬زدواج أن !‪ /f‬آ‪ `3‬أن‬
‫‪ً dC ،‬‬
‫! ‪7 A‬م ا‬
‫‪ =d‬ه ات دو ‪ 3‬و ‪ 2‬ل‬
‫‪3‬‬
‫!*; و‪ ;*!E .‬ا‬
‫‚ ا‪ CG‬اد ! د ا‪F‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ة ‪ .‬و ‪ $B‬إذا ‪ I‬أن ا [‪K‬ف‬
‫‪ $3 } 3‬ا م } ; ا‬
‫ا‬
‫ا‬
‫ذ‪! g‬‬
‫‪ 7‬و‪ .‬ة ا ن ا ‪ #‬زاد ‪ً u3+ * o‬‬
‫ا ‪ #* f‬أ‪ =dC‬إ = ‪ •J‬إ ‪3 4‬‬
‫!‪ 9‬ر ا ن ا و ‪ / ، #‬ءل ‪ •J $I‬ا [‪K‬ف ‪7 /‬‬
‫‪ً u3 C‬‬
‫ا ن ‪ 7 #C‬ا ‪ .‬ة ‪ C‬آ ‪ A‬ا ‪ 43‬ا‪ 3 4 E‬؟ إذا آ ن ا [‪K‬ف ‪# 7 $3‬‬
‫‪ 7‬و‪ .‬ة ا ن ‪HC ،‬ن وا ا _ ا و ‪#‬‬
‫ا ‪ .‬ة وا‪E‬زدواج ‪;/.‬‬
‫وا‪ IE‬رات ا ‪ 3‬أ‪ =dC‬إ = ا‪ IE‬اف أو ا‪ 7 (FG‬و‪ .‬ة ا ن‬
‫ا ن ا و ‪ ، #‬وذ ‪ = I g‬ا ‪ 5‬ا~!‪:#‬‬
‫‪-1‬‬
‫‪C‬ةا‬
‫نا و‬
‫‪ :'C ' X‬ا‬
‫ن ا ا‪: 'd‬‬
‫ر ا ‪ I‬ة ا‪G‬و = ه ة أو ‪ ً C I‬دو ‪ 3d #fC ، ً 3‬ا‪G‬‬
‫اء آ ن‬
‫ة ا‪ 3B G‬وا ‪ I *3C A C #‬م ‪1871‬‬
‫‪ $3 Alabama‬ا ‪ 4‬ا وا ‪ E‬ت ا‬
‫‪ ;3B ! B‬دو ‪ 3‬ا ت ‪ ، `3 #C‬إذ أ‪ • .‬ا‪ 3B G‬ن ‪H‬ن ‪ Z‬ا ا ‪$3‬‬
‫ا‪ #f E M3 B E‬ا ‪ 9 /‬ت ا‪ $ M3 B 0‬ا‪M E‬ام ‪ !W‬ع ا ف ا و ‪ #‬ا ‪A 2‬‬
‫‪ $‬و أ‪(F‬ت ا ‪(* B‬ا ا أي وأدا ‪ A‬إ ‪ B‬ا‪.‬و ه‬
‫وا [ ص ا ت ا‬
‫أآ ت ‪ B‬ا ‪ ;3B‬ا ا‪E #C J‬ه ي ‪ = I‬ه(ا ا‪ ، ' 4!E‬وذ ‪ #C g‬ا ‪M‬اع ‪$3‬‬
‫آ ا ‪ .K‬ا و ‪ ، 34‬إذ‬
‫ة ا‪ 3B G‬وا و • وا [ ص‬
‫ا ‪ E‬ت ا‬
‫ا ن ا و ‪ .#‬آ أن‬
‫رت أن ا ن ا ‪ U 9 E # 6‬إ‪ E‬إذا آ ن ‪Uf‬‬
‫‪ B‬ا ل ا و ‪ 3‬ا ا‪ J‬أآ ت ‪ #C‬أآ‪ 3 3d $ 2‬دة ا ن ا و ‪ #‬ا م‪.‬‬
‫‪T‬‬
‫و ‪ $‬ذ ‪ g‬ا ‪ ;B‬ر ; )‪ (7‬وا در ‪ 1926/5/25 #C‬وا [ ص ‚ ا‬
‫‪ 3‬دة ا ه ات ‪= I‬‬
‫‪ 3‬وا (ي أآ ت ‪ 53C‬ا ‪B‬‬
‫ا‪ M3 3 #C 3 G‬ا ‪ 3‬ا‬
‫ا ا ‪ $3‬ا ‪ 3 6‬وذآ ت أ ‪ 3. $ ) 5‬ا ن ا و ‪ #‬ا م ا (ي ! م ا ‪B‬‬
‫ا ن ا و ‪ 4 #‬د إ‪ *x‬ر ‪0‬رادة ا و أو ‪ .( *6‬آ أآ ت ‪#C‬‬
‫‪، 539‬‬
‫‪ U6‬ا ة أن ‪ $B E / C‬ان‬
‫ا ار ا در ‪ 1930/9/6 #C‬وا [ ص‬
‫!* ا ‪ 9 $ 3 ! #B 3 6‬ق ا ‪M‬ا !* ا و ‪. 3‬‬
‫!‪ /‬إ = !‬
‫___________________‬
‫)‪ (1‬د‪/\ .‬‬
‫‪^ ،G uq‬ر‬
‫‪ ، e2‬ص‪.55‬‬
‫رت ‪ #C‬ذات ا‪ ، ' 4!E‬و ‪$3‬‬
‫‪ B‬ا ل ا و ‪ 3‬ا ‪* WC ً 3 . J‬‬
‫أ‬
‫‪ $‬ا‪ B.G‬م ا درة ‪(* * I‬ا ا د ‪ _2‬اره ا در ‪#C‬‬
‫ذ ‪ #C g‬ا‬
‫‪ 3 9 $3 J‬وا و • وا ‪#P‬‬
‫‪ 3d #C 1951‬ا‬
‫‪/18‬آ ن ا‪G‬ول‬
‫د إ = ا ن ا و ‪ #‬وآ( ‪g‬‬
‫ا‪ / # 3 0‬إ = ا ‪ 3%‬إ‬
‫ا‬
‫‪H‬ن ‪ f‬ذ !‬
‫ة ا‪#C 3B G‬‬
‫اره ا در ‪v/27 #C‬ب ‪ 3d #C 1952‬ر‪ I‬ا ‪ E‬ت ا‬
‫‪ 3 f!K 1948‬ت ا ‪/‬‬
‫ا ‪ %‬ب وا ‪ f [ #P‬ا ا ‪ ;3‬ا ‪ 3 %‬ا درة‬
‫ة وا ‪ %‬ب)‪.(1‬‬
‫دة ‪ $3‬ا ‪ E‬ت ا‬
‫ا‬
‫‪ C -2‬ة ا‬
‫نا و‬
‫ا م ‪ C :'C ' X‬ة ا‬
‫ر ا ا‪: 'd‬‬
‫‪ $‬ا ارات * ار ا ‪;3B‬‬
‫أ ت ا آ; ا و ‪ 3‬ه(ا ا أ ‪ #C‬ا‬
‫ا در ‪ 3d #C‬ا ‪ ( 43 ) 3f/‬وا در ‪ ! /26 #C‬ز‪ $3 1875/‬آ_ ‪$‬‬
‫ة ا‪ 3B G‬وا (ي ‪ Y‬ر ‪ = I‬ا‪ Y‬ا ‪K3‬ء ‪$ I 4‬‬
‫‪ 3‬وا ‪ E‬ت ا‬
‫آ‬
‫ا‪ $3 6‬أ ‪$33B‬‬
‫آ‬
‫ة ‪ = I‬ا ‪ ( 43 ) 3f/‬وا‬
‫‪$33‬‬
‫ا ‪ 2‬ار ا ‪B‬‬
‫ة‬
‫‪ ، 3‬و ‪ A 6‬ا ‪ E‬ت ا‬
‫ا‪B‬‬
‫و ا ‪ 4 .‬زه ‪ #C‬إ ‪ ;3‬و‪E‬‬
‫‚ ‪ ،‬و ‪ $B‬ا‪ 3FG‬ة ا‪H A4 .‬ن‬
‫‪3‬‬
‫ا‪ 3B G‬ا و ا ‪ 3f‬را ‪ 3‬ا ‪B‬‬
‫‪ E‬ت‬
‫دًا ‪ #C‬ا ‪ #C _F‬ا ‪o‬ون ا ا‪3 F‬‬
‫ر ا ‪ 3f‬را ‪ *39 E #‬إ‪ً . E‬‬
‫ا‬
‫و ; ! _ أن‬
‫أن ا ‪o/‬و ‪ = I ! 3‬و‪E‬‬
‫ا‪ dIG‬ء‪ .‬وا‪ I‬ت ه(' ا ‪B‬‬
‫ذ ‪ = I g‬إ‪ .‬ا ‪M‬اع إ = ا ‪;3B‬‬
‫! _ ‪ g ! * I‬ا ‪o/‬و ‪ ، 3‬وا!‪ A f‬ا و ن‬
‫أ ‪ I‬ا ن ا و‪ =I #‬د ر‬
‫ء ار ا ‪ ً d ;3B‬ا‪(FG‬‬
‫ا و ‪ .#‬و‬
‫ر وأن ‪! = I‬‬
‫ا و ‪ N3. ،‬أآ ار ا ‪ = I ;3B‬إن ا ه ة ‪ C‬ق ا‬
‫‪ 3‬أن ‪ U 9‬ا ه ة و ‪ = I ?3‬ا ه ة أن !‪ U 9‬ا ن‬
‫ا‪ * 4‬ر ا‪B‬‬
‫‪ U3 9‬ا ه ات ‪ ،‬و‬
‫ا ا‪ ، # F‬وان ‪ = I‬ا و أن ! ر ا ا ‪ $3‬ا ‪K‬ز‬
‫ا أي ا در ‪#C * I‬‬
‫أ‪(F‬ت ‪ B‬ا ل ا و ‪ 3‬ا ا‪(* J‬ا ا أ‬
‫‪ $33‬وا‪ [+G‬ص‬
‫ا ا‪ $3 6‬ا‬
‫ا ا ‪ C $‬ا ‪ I‬م ‪ [ 1932‬ص‬
‫‪ ، 3‬وا ( ‪ 3 $‬ن‬
‫‪ #‬أو ا ( ‪ B $‬ن ‪%‬‬
‫ا~‪ $ F‬ا ( ‪ $‬ه; ‪ $‬أ _‬
‫‪ #C‬أرض وا ج ا ة ‪ C ،‬أدى !‪ U3 9‬د ر وا ج إ = ا * ك ا ‪M‬ام دو ‪#‬‬
‫‪ . 3‬وذآ ت ا ‪ B‬إن ا و ‪* B E‬‬
‫‪ #C‬ا *‬
‫‪ f‬وض ‪ = I‬ه(' ا‬
‫ص د ره ‪ $ Z[ ! #B‬ا‪M E‬ا ت ا ‪ f‬و‪#C *3 I P‬‬
‫أن ! •‬
‫ا * دو أ‪ F‬ى ‪ =d‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪ #‬أو ا ه ات ا ‪ /‬ر ‪.‬‬
‫________________‬
‫)‪ :(1‬د‪ ^C .‬م ا (‪ ، $‬ا‬
‫ص‪.49‬‬
‫نا و‬
‫ا م ‪ ،‬ط‪ ، 4‬وزارة ا '‪ G$‬ا‬
‫وا &\` ا '‪ 12 ، /‬اد ‪، 1987‬‬
‫‪ -3‬ا ‪ \/‬آ‪ G‬ا و ‪ :'C ' X $‬ا ‪ \/‬آ‪ G‬ا‬
‫‪: $‬‬
‫‪ #C‬ز‪ I‬ت‬
‫و‬
‫!‪! B _ f‬‬
‫ى ه(ا ا أ ‪I‬‬
‫‪U‬‬
‫‪ $I‬أ‪ I‬ل ! ‪ g‬ا و ‪ ،‬إذ أ ‪ 5‬إذا‬
‫‪ 8 G‬ا ( ‪ $‬أ ‪ 3‬ا ‪ PW‬ار‬
‫‪F‬‬
‫‪ = I‬آ; دو ‪ 3 ! E * WC 3‬و‪ً C‬‬
‫دف وأ‪ I 3I‬ض ه(' ا ز‪ I‬ت ‪3C‬‬
‫ف ا ‪ 4‬ري ‪ B.W‬م ا آ; ا ‪. 3 6‬‬
‫! م أن ا ‪ $3 K‬ا ن ا و ‪ #‬وا ن ا ا‪ # F‬أ‪ AdC‬ا =‬
‫‪I‬‬
‫‪_B #‬‬
‫‪ ، $3‬و ‪ ;d‬ه(ا ا ‪ 7‬م ا‬
‫‪$ K‬ا‬
‫‪ ;d . #‬آ ً‬
‫و د ‪7‬م‬
‫‪ 3‬ا ‪ *! #‬ف إ = ! ‪ KI ;37‬ت ‪ $3‬أ‪ 6‬اف‬
‫‪ I‬م ‪ $ I 4‬ا ا‪ I‬ا‬
‫د درا ‪ 5‬ه ‪ 7‬م ‪ B‬ن ‪$‬‬
‫‪ #‬ا (ي ‪$‬‬
‫[ ‪ ، f‬و آن ا ‪7‬م ا‬
‫ا‪ I‬دو ‪ 3‬ودا‪ / ، 3 F‬ءل ‪ $I‬آ‪ ! 3f3‬ز ا‪ FE‬ص ‪ ;37 ! #C‬ا ‪ K‬ت ‪$3‬‬
‫‪ #‬ا ‪ ; `3BC ، .‬إ‪ 9I‬ء‬
‫_ ‪ *3 I‬ه(ا ا ‪ 7‬م ا‬
‫‪ _ 4‬ا ا‪ I‬ا ‪#‬‬
‫‪ 3‬وإ‪ F‬اج ذ ‪ $ g‬ا‪ F‬ص ا ن‬
‫ن ا و ‪KI ;37 #‬‬
‫ا‪ FE‬ص‬
‫ا ا‪ # F‬أو ا ‪?B‬؟‬
‫‪3‬‬
‫‪E‬‬
‫‪ I _B‬م ‪ً .‬‬
‫_ ه(' ا ‪ H/‬ذات ا‪G‬ه ‪ 4 3‬أن ه(ا ا ‪ 7‬م أو‬
‫‪ #‬ا ‪ 4 N3. ، .‬أن‬
‫‪ $3‬ا ‪ 7 $3 B‬م ا‬
‫وا‪ 4 P‬ه ‪ #C‬آ_ ‪ $‬ا‬
‫ا‪I‬‬
‫دة ‪ #C‬ا ا ‪ $3‬ا و ‪! $3. #C 3‬‬
‫ز ا‪ FE‬ص‬
‫ه ك ا‪I‬‬
‫أ‪ F‬ى ! ‪( U‬ات ا ‪ P‬ع (ات ا ‪ %‬ض ‪ #C‬ا ا ‪ $3‬ا ا‪: 3 F‬‬
‫أو ً‪ X -Y‬ز‪ O‬ا‪ ^ dY‬ص ‪=, /2‬‬
‫ا‪ C‬دو ‪: $‬‬
‫_ ‪ K‬ت‬
‫! ‪H #d‬ن ا ن ا ‪_B Z [ # 6‬‬
‫ا ‪I‬ةا ‪ 3‬ا‬
‫ا ‪;37‬‬
‫ن إ ‪ ، *3‬آ [ ‪Z‬‬
‫ا و ا ‪#‬‬
‫ا‪ CG‬اد ‪ ;* 3 3C‬أو‬
‫ا ا‪ # F‬و ‪ ،‬أ ا ن ا و ‪ . $3 3C #‬ود ا و و ‪ 9‬ق ‪ * 9‬ا‪# 3 0‬‬
‫‪#C K‬‬
‫‪ ‚ #C‬أ‪ B.‬م ا ‪ d‬ء ا و ‪ً 2 C ، #‬‬
‫وا [ ‪ ، #‬و!‪ _2 *7‬ه(' ا ‪f‬‬
‫ا!‪5‬‬
‫ب ‪ ،‬وآ ‪. 3 h A‬‬
‫وط ‪ F‬د ‪ 5! I $‬دو ا‬
‫‪U ! 3d‬‬
‫‪U‬‬
‫‪ $‬ا ‪ ، $33/ f‬رت ‪ B‬ا ل ا و ‪ 3‬ا ا‪ J‬أن ‪ P‬ع ا ‪M‬اع‬
‫ات و‪ *P‬و ى ا‪M E‬ام ‪، 5‬‬
‫‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫د ا‪M E‬ام ا (ي ‪5! I‬‬
‫‪ KI #C‬ت ‪ $‬ع ! ‪ 9 #C _F‬ق ا ن ا ا‪.# F‬‬
‫‪*C‬‬
‫‪ F U‬ص ا ن ا ا‪ $ # F‬ا ‪#C 5 3 9! 8‬‬
‫و ‪ $B‬ا ‪ ;B‬ا ‪3C U /‬‬
‫ا ن ا و ‪ #‬ا ‪ #‬و‪ _x #C‬ا ‪ 3%‬ات وا ‪ 9‬رات ا ‪ 3‬ا ‪ #‬أ ‪ A‬آ‪ 3‬ن‬
‫‪ 3‬ا ‪ ;B ! #‬ه(ا ا ‪N3. ، 4‬‬
‫‪ *x‬أ‪ #C ' Y‬ا ا‪ I‬ا‬
‫ا ‪ 4‬ا و‪#‬‬
‫! م ! ‪#C _F‬‬
‫‪ KI ;B‬ت آ ‪ A‬و‪ً C‬‬
‫‪ *x‬ت ‪ $ I 4‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪;3 G‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬وا ا‪ I‬ا [‬
‫ا ن ا ا‪ # F‬آ ا‪ I‬ا [‬
‫ا!* ‪.‬‬
‫‪/‬‬
‫‪ ;B‬ا (ا!‪ #‬وا ‪ f! #‬ض ا ‪M‬ا ت ‪ = I‬ا ول‬
‫ا‬
‫‪ ً *4‬إ = ا اد ا ا‪ I‬ا و ‪ * 9 $ 3‬ا وف إ =‬
‫و ‪ $B‬إذا آ ن ا‪G‬‬
‫‪ 8‬ا‪ 3 I‬أم ا ‪ 5‬وك‬
‫ا ‪ 9‬ق ا ا‪ _*C # F‬أن ه(ا ا‪ E‬اد ; ! ‪5 37‬‬
‫اء ‪ = I‬ا ‪ /‬ى ا ا‪ # F‬أم ا و ‪#‬؟‬
‫إ = ا ‪ 3%‬ات وا ‪ 7‬وف ا‬
‫_ ‪ #C‬ا ن ا و ‪ #‬ا ‪ ، ً 3 / N‬وا (ي‬
‫أ م وا ا ‪ 9‬ر ا ‪ /‬وا‬
‫‪ 9! 5‬رات أآ ‪ #C‬ا ‪ _ /‬وأ م ‪ 3 .‬آ ن ا ن ول أن ‪ ;7‬أآ‬
‫‪ $3‬ا و ‪#‬‬
‫دا‪ J‬ة ‪ $‬ا ‪ _J /‬و ‪ ! H/ * P $‬ز ا‪ FE‬ص ‪ $3‬ا‬
‫وا ا‪ # F‬وأ م ‪ 3 .‬أن ه ك ‪ 84 3 _J /‬أن ; ! ‪ * 37‬أو ! و * ‪8/‬‬
‫ت ا دة ‪ = I‬ا ل ‪H‬ن‬
‫‪ _ $ * 3 6‬ن ‪ $3‬أ ب إ = ه(' ا ‪C 3 9‬‬
‫ن ا ‪، #6‬‬
‫دة ‪ FK‬ص ا ‪U 9‬‬
‫ا ن ا و ‪ #‬ا م ك دا‪ J‬ة‬
‫و‪G‬ه ‪ 3‬ه(' ا ‪ I‬ة ‪ 9! C‬ر ا‪ $ * (FG‬ا ‪ 4‬ل ا ‪ #C‬إ = ا ‪ 4‬ل أ‪ # f!E‬آ‪#‬‬
‫!‪ B‬ن أآ‪ 2‬و‪ ً . P‬ودورًا ‪ #C‬ا ‪.;37‬‬
‫‪ C‬ة إ‪9d‬اج ا ‪ #R /‬ا ا‪'d‬‬
‫نا و ‪:‬‬
‫ا‬
‫‪ G$/W‬ا '( ن ا ا‪'d‬‬
‫'و‬
‫) ا‪ ^ d‬ص‬
‫ار‬
‫ن و‬
‫‪ $‬ا‪ BCG‬ر ا ‪ #C 3‬ا ن ا و ‪ BC ، #‬ة ‪ P‬ورة أن‬
‫‪ 8‬ذ ‪H ! g‬آ ذا!‪3‬‬
‫‪ $‬ا ط ‪ 39 / E‬ا ن ا و ‪ #‬ا م أن ‪ ، 53C _F‬و‬
‫ا و و! م إراد!* إ = ‪. .‬‬
‫‪8‬‬
‫ا‪ ; G‬وذ ‪g‬‬
‫ا‪I *I #C .‬‬
‫و !; !‪H‬آ‪ 3‬ه(' ا ‪ Bf‬ة وا‪* (FG‬‬
‫‪#C‬‬
‫‪ ?4 6‬ا‬
‫أ‪ B.‬م ا ‪ f‬ة )‪ $ (8‬ا دة )‪ (15‬وه‪ #‬ا [‬
‫ا ز‪ I‬ت ا ‪ $3 J‬ا ول ا‪ dIG‬ء وا ‪ #‬ا‪ .‬ت ‪ 5 H 3f ً B.‬إذا د‪ A C‬دو‬
‫* ا ‪ = I 8! 3C U 9‬ذ ‪ g‬ا ع‬
‫‪ #C‬ا ‪M‬اع ا ‪ $ P _F ;J‬ا‪F‬‬
‫ا ‪ ; ! $ ? 4‬أي ! ‪H 3‬ن ا ‪M‬اع ‪ 6G‬ا‪.5C‬‬
‫د ا ‪ _J /‬ا ‪ #C _F ! #‬ا‪ FE‬ص‬
‫ا‪; G‬‬
‫و أ‪ ` F‬ا اح * ‪I‬‬
‫‪ T‬ا‪ G‬س‬
‫ف وا‬
‫ا ‪ U 9‬و إذ ذه‪ 8‬ا ‚ إ = أ * ا ‪ _J /‬ا‬
‫‪ f‬ا ‪ B‬آ‪3‬‬
‫*‪ 4‬ة وا‬
‫و ‪ ،‬وذه‪ Fv 8‬ون إ = إ‪ C P‬ا ‪ _J /‬ا‬
‫د و! ز ا اد ا [ م إ = ذ ‪ $3. #C ، g‬ذه‪ 8‬ا ‚ ا =‬
‫و ‪ G‬اق ا‪E‬‬
‫إد‪ F‬ل آ_ ا آ_ ذات ا ‪ %‬ا ‪ $ P 3 3/‬ه(ا ا‪ FE‬ص ‪ ،‬وذه‪ 8‬ا ‚‬
‫! ‪_F‬‬
‫‪ $ B‬ا و ‪ $‬إ ‪ ;3‬و ‪ B‬ن و‪B.‬‬
‫ا~‪ F‬إ = أن ‪ 3‬ا ‪ _J /‬ا‬
‫‪ #C‬ا ‪ 9‬ق ا ‪ f‬ظ و ‪.‬‬
‫‪ #‬ا ‪ 7. $ d‬ا اد‬
‫! ول ا ‪ ;B‬ا‬
‫ا‪; G‬‬
‫وإذا آ ن ‪I *I‬‬
‫ا ‪ _F‬ا و ‪ #‬إ = ا ‪ _J /‬ا ا‪ #C F‬ا‪ FE‬ص ا ا‪ # F‬ا ‪ U 9‬و وذ ‪I g‬‬
‫ء‬
‫ة‬
‫‪HC ،‬ن ‪ 23‬ق ا‪ ; G‬ا‬
‫وض ‪ ? 4 = I‬ا‬
‫و د ‪M‬اع ‪$3‬‬
‫‪ d. $ d 5‬ا ‪ _F‬و ; ‪ $B‬ه ك ‪M‬اع ‪ .;J‬إذ ء ‪ #C‬ا ‪Z‬‬
‫‪Z‬‬
‫ا ‪ 4‬ا (ي ء ‪ 5‬ا ‪ 23‬ق ‪ #C‬ا دة )‪ C (2‬ة )‪ #C ?3 ) (7‬ه(ا ا ‪ 23‬ق ‪ /‬غ‬
‫‪ ;3‬ا‪ FE‬ص ا ا‪# F‬‬
‫ة أن ! ‪ #C _F‬ا ‪o‬ون ا ‪ B! #‬ن ‪$‬‬
‫}; ا‬
‫‪ #d‬ا‪ dIG‬ء أن ‪ P‬ا ‪ _2‬ه(' ا ‪G _J /‬ن ! _‬
‫‪ ،‬و ‪53C ?3‬‬
‫و‬
‫ا اردة ‪ #C‬ا ‪_ f‬‬
‫‪ ;B‬ا ‪ 23‬ق‪ = I ،‬أن ه(ا ا أ ‪ ! U3 9 _[ E‬ا ‪ 3‬ا‬
‫ا ‪ ،( /‬وا (ي ‪ = I „.K‬ه(ا ا ‪ Z‬أ ‪ 5‬ء ‪ IE 3f! E‬اف ‪H‬ن ه ك‬
‫إ ‪ 53‬ا ‪ _F‬ا و ‪، #‬‬
‫‪ 4‬ل ‪ #C $3‬ا‪ FE‬ص ا ا‪ # F‬و ‪ 4 E‬ز أن‬
‫ا‪ I‬ا و ‪ 3‬و‪ 4 E‬ز أن ; ا ‪ .53C _F‬و ا ل ‪ 23‬ق ا‪; G‬‬
‫أي ‪;B E‬‬
‫‪ ;3 ) T 9‬ا‪ FE‬ص‬
‫‪) T 9‬ا‪ FE‬ص ا ‪ U 9‬و (‬
‫ة‬
‫ا‬
‫د ‪ 5‬أي ا ‪ 4‬ل ا (ي ‪ 4 E‬ز ا ‪ E 53C _F‬ا ا ًء ‪$‬‬
‫ا ا‪ (# F‬و ‪ C‬ا‬
‫د ‪ FE‬ص ا ا‪ I _B # F‬م ‪ ،‬إذ ف ‪ I 4 ) 5 H‬ا‪ G‬ر‬
‫‪ C‬ا‬
‫‪ $‬ر!* ‪= I‬‬
‫دون أن‬
‫آ‬
‫ف ‪*3C‬‬
‫ا ‪ 39 /! #‬ا و ا‬
‫‪ _2‬ه(ا ا‪M E‬ام ‪5 WC‬‬
‫ف ا ‪M‬ام دو ‪ #‬اء آ ن ‪ ً 3C I‬أم ا!‪WC ، ً 3 f‬ذا و‬
‫ا‬
‫‪ _3 /‬ا ل ‪H‬ن ه(ا ا ‪ P‬ع ‪ $‬ا‪ FE‬ص ا ا‪ # F‬وإذا ! رت ذ *‬
‫د أ دا‪ 9 #C _F‬ق ا‪ FE‬ص ا ا‪ .(1)(# F‬و ‪$‬‬
‫‪ _2 $‬ه(ا ا‪M E‬ام آ‬
‫` ‪ Td‬أ ‪ ?3 5‬ه ك أ ر ‪ #C * 3 9 _F ! 3‬ا‪ FE‬ص‬
‫ه(ا ا‬
‫‪، 3‬‬
‫د ‪H/‬‬
‫ا ا‪ _F‬و _ أن ا ‪ 3‬ر ( ‪ g‬ه ‪ I‬م و د ا ‪M‬ام دو ‪#‬‬
‫‪ N3.‬أن ذ ‪ # g‬إد‪ F‬ل ه(' ا ‪ #C _J /‬ا‪ FE‬ص ا ا‪ ، # F‬و !‪ = I 8‬ه(ا‬
‫ا ل ‪ 43‬وا ‪H 3f! 3‬ن ا‪ G‬ر ا ا‪ #C F‬ا‪ FE‬ص ا ا‪ # F‬و‬
‫‪ $ P‬ا‪ G‬ر‬
‫وا [ ر ‪K F ` [! 5 I‬ف ا ول وا ‪ M‬ن‪ N3. .‬أن‬
‫آ( ‪ / g‬إ = دو‬
‫‪E‬‬
‫ا ا‪ #C F‬ه(ا ا‪ FE‬ص ‪ /‬إ = دو‬
‫‪ #C‬م‬
‫د ‪ _2‬ذ ‪ g‬ا‪ ، G‬آ أن‬
‫أ‪ F‬ى ‪ ،‬وذ ‪ g‬م و د ا ‪M‬ام *‬
‫‪I K‬‬
‫آ( ‪ً / g‬‬
‫‪ $ P $‬ه(' ا‪ G‬ر ‪M E‬ام ا و ‪ 5‬دو ‪E ً 3‬‬
‫‪.5‬‬
‫! را و‬
‫'‪!$ E‬‬
‫د ‪ FE‬ص ا ا‪ # F‬وا ‪ 3‬ر‬
‫و أن ‪ I‬ا‬
‫ذ ‪ g‬ا ‪M4‬ء ‪ $ P‬ه(ا ا‪ FE‬ص وا (ي ‪ 4 E‬ز ا ‪ _F‬ا و ‪ 53C #‬وه ) ‪;3‬‬
‫_______________‬
‫)‪ (1‬د‪/\ .‬‬
‫‪ &C‬ا \‪، $/‬‬
‫ن ا ‪ /@ /‬ت ا و ‪ ، $‬ج‪ ، 1‬ط‪m ، 1‬‬
‫ا‪E‬ه‪9‬ام ‪ ، 1968 ،‬ص‪.170‬‬
‫ا‪ FE‬ص ا ا‪ (# F‬إذ أن ‪ 9! •J‬ر ا ن ا و ‪ = I #‬أ‪ Y‬ا ‪ 9‬رات ا‬
‫ة ‪KF $‬ل ز دة‬
‫‪ 23 #C #‬ق ا‪ ; G‬ا‬
‫‪ #C‬ا ‪ 4‬ا و ‪ /4! #‬ت ‪! _B‬‬
‫ا اد و! ‪ _F‬ا ا‪ I‬ا و ‪ ;37 ! #C 3‬ا ‪ K‬ت ا ا‪ 3 F‬ول ‪ ،‬وذ ‪KF $ g‬ل‬
‫‪M = I‬ء‬
‫ا‪ = I .‬أن ا ‪ 4‬ل ا (ي ‪ 7‬ا ‪ _F‬ا و ‪53C #‬‬
‫ا ‪Z‬‬
‫‪ #C $3‬ا‪ FE‬ص ا ا‪ # F‬وه ا ‪M4‬ء أ ‪ # 3‬وا‪ G‬س ‪ ، 53C‬وه(ا ‪53C‬‬
‫‪ 2‬ء‬
‫‪ 3 B W T‬ا ‪ _F‬ا و ‪ #C #‬ا‪ FE‬ص ا ا‪ # F‬و‬
‫ا‪ I‬اف‬
‫ه(ا‬
‫‪ ،‬و ‪ $B‬ا ‪o/‬ال ه ه آ‪! ; `3‬‬
‫‪M‬ء ‪ 5 $3‬ه ا (ي ‪=7‬‬
‫ي ه(ا ا ‪M4‬ء أ ‪ #C # 3‬ا‪ FE‬ص‬
‫ا ‪M4‬ء و ا ‪ 3‬ر ( ‪ g‬و‪ = I‬ذا‬
‫ا ا‪# F‬؟‬
‫ل ‪ Z‬ا ‪ f‬ة )‪ $ (7‬ا دة )‪ = I (2‬أن ! ‪ _F‬ا ‪ B 7‬ن ‪ًMJ‬ا ‪_B‬‬
‫‪ I‬م ‪ #C‬ا‪ G‬ر ا [ ر ‪ $I‬ا‪ FE‬ص ا ا‪ # F‬وه‪ g ! #‬ا‪ G‬ر ا ‪ B #‬ن ه ك‬
‫ده ‪ ،‬آ أن ه(ا ا ‪ B _F‬ن ‪ًMJ‬ا أ ‪ #C ً d‬ا ‪ _J /‬ا ا‪#C F‬‬
‫ا ‪M‬ام دو ‪#‬‬
‫ط أن‬
‫ده ‪،‬‬
‫ا‪ FE‬ص ا ا‪ # F‬و ‪ ،‬أي ا ‪ ?3 #‬ه ك ا ‪M‬ام دو ‪#‬‬
‫‪ B! E‬ن ‪ $ P‬ا ‪M4‬ء ا ‪ ;3 ) = /‬ا‪ FE‬ص ا ا‪ (# F‬و‪ / = .‬إ = ه(ا‬
‫ا اردة ‪#C‬‬
‫ا ‪M4‬ء ‪ 43C‬ز ا ‪ 53C _F‬إذا آ ن ذ ‪ g‬ا ‪ ! U3 9 U _F‬ا ‪ 3‬ا‬
‫‪ ;3‬ا‪ FE‬ص‬
‫‪#C _F‬‬
‫‪ $‬ا ‪ 23‬ق ‪ ،‬إذًا آ‪! ; `3‬‬
‫ا‪ _ f‬ا‪/‬‬
‫! م ا ‪ ?3 5‬ه ك ‪ $ P _F ! _J /‬ا‪ FE‬ص ا ا‪# F‬‬
‫ا ا‪# F‬؟ ‪I‬‬
‫ا ‪ _J /‬ا ‪#‬‬
‫!‬
‫ول أو ![ ج ‪ ، * 3 9 5 I‬وه(ا ‪H #‬آ‪3‬‬
‫‪ 3‬ر ‪$3‬‬
‫ء ‪ً F‬ا ‪! $‬‬
‫‪ ;3‬ه(ا ا‪ FE‬ص آ أن ا ‪ 23‬ق‬
‫! ‪#C _F‬‬
‫‪ 3 6‬ا ‪ H/‬و ‪$ P * B‬‬
‫آ أ‪ ; 5‬د * ‪! * = ! 3‬‬
‫ا‪ FE‬ص ا ا‪ # F‬أو ا و ‪ .#‬ا‪ G‬ا (ي أدى إ = !‪ 83 %‬ا‪ ' 4!E‬ا (ي (ه‪ 8‬إ =‬
‫ة‪ .‬وه(ا ا ‪ ;B‬أو ‪ 43‬ه(ا ا‪' 4!E‬‬
‫إ‪ 9I‬ء ه(' ا ‪ 3.K‬إ = أ *‪M‬ة ا‪ ; G‬ا‬
‫‪ ;3‬ا‪ FE‬ص‬
‫ا ‪ _J /‬ا ا‪#C F‬‬
‫‪ 3‬ر أو * !‬
‫‪U‬‬
‫!‪3C U 9‬‬
‫ة (ه‪ 8‬إ = أن‬
‫ا‪ ; G‬ا‬
‫ا ا‪ # F‬إذ أن ا ‪ 3/f‬ا‪G‬آ‪ 2‬ا!‪Z ً f‬‬
‫‪;3‬‬
‫ا ‪ _J /‬ا ا‪#C F‬‬
‫ة ‪ U 6 $I‬أ *‪ *!M‬ا ‪! * = ! #‬‬
‫ا‪ ; G‬ا‬
‫)‪(1‬‬
‫رت ‪ 53 I‬ا ‪#C 7‬‬
‫ا‪ FE‬ص أو إ‪ F‬ا * ‪ . 5 I‬و ‪ o‬ه(ا ا‪' 4!E‬‬
‫د ا ‪ _J /‬ا ‪ #‬آ ن ه ك ‪KF‬ف ‪ [ * H‬ص ‪;3 ) H/‬‬
‫ا ا ا ‪#‬‬
‫____________‬
‫)‪ (1‬أ @‪:9‬‬
‫‪Kelsen H., The Law of United Nations, London, 1951, p.783; Korowicz, Introduction‬‬
‫‪in International Law, Heague, 1964, p. 166; Rajan. M.S., United Nations and‬‬
‫‪Domestic Jurisdiction, 1961, p.84.‬‬
‫د ا ‪ 3d‬ا‪ 3 E‬و ‪d‬‬
‫ة‬
‫ا‪ FE‬ص ا ا‪ C ، (# F‬ا![(ت ا‪ ; G‬ا‬
‫ب إ‪ 3 C‬ا ــ ‪ $‬ا ـــ ارات وا ‪d! #‬ــ ‪/. A‬ــ ً‬
‫ي ‪#C‬‬
‫ا ‪ M33‬ا‬
‫‪ 9 $‬ق ا‪ FE‬ص ا ا‪ # F‬وأ *‬
‫د ه(' ا ‪ F ! _J /‬ر‬
‫[‪ CK‬ت‬
‫‪ ;*! _J /‬ا‪ G‬ة ا و ‪ ، 3‬و ! ‪M‬زت ! ‪ g‬ا ارات ارات أ‪ F‬ى‬
‫‪ $ P _F‬ا‪ FE‬ص‬
‫ا‪*! 3.K = I .‬‬
‫‪o! 7‬آ ‪*3C‬‬
‫‪ ;3‬ه(ا ا‪ FE‬ص و [ ج ‪ ، 5 I‬و ‪ 2‬ل‬
‫‪#C‬‬
‫ا ا‪ # F‬و [ ج ‪ 5 I‬و‬
‫‪ #C‬دور!* ا [ ‪/‬‬
‫ذ ‪ g‬ا ار ا در ‪ $I‬ا ‪ 4‬ا ‪ 3I f‬ا ‪ 3 4 3 3/‬ا‬
‫ة ه‪ #‬ا ‪ ! #‬ر ا‪F‬‬
‫وا (ي ‪ = I Z‬أن ا‪ ; G‬ا‬
‫! م‬
‫* )‪ . (1‬و و‬
‫‪$‬‬
‫ة إ= ا‬
‫ا‪ ; G‬ا‬
‫و ‪ _B‬وا‪ TP‬ا اد ا‪ FE‬ص ا و ‪= I #‬‬
‫ً ‪ $‬ا‪ F‬ص ا ن ا ‪ # 6‬و و ذ ‪ #C ً 3 g‬ا ‪ 23‬ق‬
‫ا ‪E 4‬ت ا ‪ #‬آ ‪A‬‬
‫ءت ‪ 5‬ا ‪ f‬ة )‪ $ (7‬ا دة )‪ #C (2‬ا ‪ _ f‬ا ‪/‬‬
‫;‬
‫و ‪، # I _B‬‬
‫ة ‪#C‬‬
‫وا ‪ $ $ 2‬ا ‪ 23‬ق ‪ ،‬و ‪ F _B‬ص ا ‪M4‬ء ا ‪ `J x U‬ا‪ ; G‬ا‬
‫دي وا‪ #I E‬وا ‪ ;! #‬ا ‪ #C *3 I Z‬ا دة ا [ ‪ /‬وا [ ‪$3/‬‬
‫ا ‪ 3‬ان ا‪E‬‬
‫د وا‪3I E‬‬
‫ة ‪ #C‬ا ‪E 4‬ت ا‪E‬‬
‫‪ $‬و‪ `J x‬ا‪ ; G‬ا‬
‫وا ‪ A 7 #‬ا‬
‫‪ 3‬وا ‪ 3C 2‬وا ‪ 3 3‬و‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن وا ‪ #‬آ ‪ #C A‬أ * ‪$‬‬
‫وا‬
‫‪ _B‬وا‪TP‬‬
‫ا‪ FE‬ص ا ا‪ # F‬و و ‪ $ ?3‬ا ‪o‬ون ا و ‪ ، 3‬و ‪H‬آ ا‪G‬‬
‫دة ا ‪ ! A 7 #‬اد و‪ `J x‬ا ‪ N3. 7‬ء ‪ #C‬ا دة )‪(56‬‬
‫‪ #C‬ا دة ا ‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫ك‬
‫‪ $‬ا ‪ 23‬ق أن ا ول ا‪ dIG‬ء ! * ‪H‬ن ! م اء ‪ f _B‬د أو‬
‫ا ‪A #‬‬
‫ا ‪0 7‬دراك ا‬
‫ون‬
‫‪ _ I $ *3 I 84‬و‬
‫ا ول‬
‫‪ *3 I‬ا دة )‪.(55‬‬
‫‪ e$&(X G$@ X -ً $ N‬ا‬
‫‪I‬‬
‫‪#‬‬
‫‪ B‬ن‬
‫ا‪ C‬ا و ‪ :'C $‬ا ^ ‪ $‬ا ا‪: 'd‬‬
‫‪ $3‬ا و ‪ #‬وا ا‪ #C $ B! # F‬و د ‪ 7‬م‬
‫! م أن ا ‪ $3 K‬ا‬
‫‪ $3‬وان ا‪ IE‬رات ا ‪ 3‬وا ‪ 3 9‬ا ‪ Ad‬أن‬
‫‪$ K‬ا‬
‫‪ ;d .‬آ ً‬
‫)‪(2‬‬
‫‪ = I‬ا ن ا ا‪. # F‬‬
‫ن ا و ‪ #‬أ‪I‬‬
‫وإن ه ك ا‪ I‬دو ‪F 3‬‬
‫! د آ‪ ! 3f3‬ز ا‪FE‬‬
‫ص ‪ $3‬ا‬
‫‪.$3‬‬
‫_______________‬
‫)‪ (1‬ا @‪9‬‬
‫‪The General Assembly, Repertory of Practice, Vol. 1, 1995, p.70‬‬
‫)‪ (2‬أ @‪ :9‬د‪9S 'C .‬د \‪ /‬ا‬
‫‪ 1994‬ص ‪ 43‬و ‪ 2‬ه ‪.‬‬
‫ا[ ‪ ،‬ا ‪ / >/‬ا و‬
‫و‪ ، ?X /$@ X‬ط‪ ، 3‬دار ا \‪ /S‬ا ‪ W ، $ /$‬ء ‪،‬‬
‫د ‪ _2‬ه(' ا ا‪ I‬ا ‪86 [! #‬‬
‫و ‪ $B‬إذا آ ن ا‪ G‬آ( ‪ = I g‬ا ‪ 3‬ا و ‪#‬‬
‫ا ول ‪HC ، + _B‬ن ا ‪ U9‬وا ا ا ‪ d 3f #‬ورة و د ا‪ I‬دا‪3 F‬‬
‫‪ g‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 86 [! 3‬ا ول ‪ *! u3* */f‬وأ‪ * [+‬و! ‪H/ ;7‬‬
‫‪B‬‬
‫‪ 3‬ه ا ا‪ .# F‬و ‪ 4 WC _ f‬أن ه(' ا ‪ d‬ورة‬
‫!‪ U3 9‬ا ا‪ I‬ا و ‪= I 3‬‬
‫أ‪ AdC‬إ = و د ‪ _2‬ه(' ا ا‪ #C I‬ا ا ‪ $3‬ا ا‪ 3 F‬ول ‪ = I‬ا‪;37 ، *CK F‬‬
‫‪K F‬ف ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ه(' ا ‪ . H/‬و![ ` ا ول ‪ ;37 ! #C‬ه(' ا ‪H/‬‬
‫و ‪K F‬ف ‪ * 7‬ا ا‪ ، 3 F‬إذ ‪ „.K‬أن ا ول ![ ` ‪ #C‬آ‪ 3f3‬ا _ ا ا‪I‬‬
‫ر ا ‪ I‬ة ا و ‪، 3‬إذ ‪4‬‬
‫‪ ;7 8‬دا‪K F ، 3 F‬ف‬
‫ا و ‪ 3‬و! ‪ ;37‬ذ ‪g‬‬
‫إ * ! ‪ #C M3‬ذ ‪ $3 g‬ا ‪ I‬ة ا ‪ 3C‬وا ‪ I‬ة ا‪ ، 3 f!E‬و ‪(* 6 .j‬ا ا ‪ P‬ع‬
‫ف و ‪ #C 5‬ا ط ا~!‪ 3‬وا ‪ = I /‬أ س ‪ 3 6‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪/3J‬‬
‫و ول ‪ * P‬ا‪ 4!E‬ه ت ا‪ G‬س ‪ #C‬آ‪ ;37 ! 3f3‬ذ ‪:g‬‬
‫أ‪ e$&(X -‬ا‬
‫ا‬
‫ا‪ C‬ا و ‪ $‬ا ‪$ 9‬‬
‫إ '‪ G$‬ا و ‪:‬‬
‫ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا‬
‫![ ` ا ول ‪ #C‬آ‪ 3f3‬ا _‬
‫_ ه(' ا ا‪: I‬‬
‫ل ا ‪ YK2‬ا~!‪3‬‬
‫ا‪ &/2 ZdE‬أ ا‪Y‬‬
‫ج ا ‪+‬ا‬
‫‪ 3C‬و!‪ (FH‬ا ول ‪.H‬‬
‫‪ 9$u‬ا ' ‪: R‬‬
‫‪ U3‬ا ا‪ $3 UC‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ع‬
‫و م ه(ا ا أ ‪ = I‬أ س ا ‪M‬ام ا‬
‫ا ‪ #C‬وا ن ا ا‪ .# F‬و !; ا‪(* (FG‬ا ا أ ‪ #C‬د ر ا ‪ 3‬ا در ‪ I‬م‬
‫‪ 5‬وا ‪ !) = I A #‬ا‪ #I‬ا و ا‪3 0‬‬
‫‪ 1931‬وذ ‪ $ P g‬ا دة ا ‪/‬‬
‫* ا ‪.(# 6‬‬
‫ن ا و ‪W #‬د * ‪#C‬‬
‫ا ا‪ I‬ا ‪3‬‬
‫ب‪ -‬ا‪ &/2 ZdE‬أ ا‪Y‬‬
‫ج ا ‪Z‬ا‪: X‬‬
‫و م ه(ا ا أ ‪ = I‬أ س ا‪ E‬ج ا ‪ #J‬ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪N3 ، 3C‬‬
‫!‪ B‬ن ه(' ا ا‪M I‬ءًا ‪ $‬ا ن ا ‪ ، # 6‬وذ ‪ I ً 6 g‬ة ا و‪) C‬ا ن‬
‫ا و ‪M #‬ء ‪ $‬ن ا و ( وا ‪ #‬ا![(ت * ‚ ا ول أ ً ‪ ;37‬ا ‪K‬‬
‫دة ‪#C‬‬
‫‪ $3‬ا و ‪ #‬وا ا‪ .# F‬وأ م ‪ 2‬ل ‪ = I‬ا‪ '(* (FG‬ا ‪ I‬ة‬
‫‪ $3‬ا‬
‫‪ 8‬ه(' ا ‪ I‬ة ‪HC‬ن‬
‫ا ن ا‪M3 B 0‬ي و!‪ * (FH‬ا ‪K‬د ا‪ 3 /B B E‬و‬
‫ا آ; ‪ #C‬ه(' ا ول ! ‪M‬م ‪ U3 9‬ا ف ا و ‪ #‬آ ! ‪M‬م ‪ U3 9‬ا‪ I‬ا ن‬
‫ا ا‪ ، # F‬و !‪ = I 8‬ا ‪ /‬واة ‪ $3‬ا ا‪ I‬ا ‪ 3C‬ا و ‪ 3‬وا ا‪ I‬ا ا‪3 F‬‬
‫‪ I‬ة ا و ‪ = I 3‬ا ‪ I‬ة ا ا‪. 3 F‬‬
‫أ أ‪3 dC‬‬
‫‪ 8/‬ه(' ا ‪ I‬ة أ ‪E 5‬‬
‫? و د ‪ _2‬ه(' ا ا‪ I‬ذات‬
‫ع أن‬
‫و ‪ 39 /‬آ_ ‪ $‬ا ‪ #P‬وا‬
‫ا!‪ A f‬دو ‪= I 5‬‬
‫‪ 5‬ا ا‪KF $ # F‬ل‬
‫ا‪ _ G‬ا و ‪ #‬ا ‪#C #C‬‬
‫‪ I _B‬م ‪ I #C‬ف ا ول‬
‫ا‬
‫إ! ‪ *! KI #C 5I‬ا و ‪ 3‬أو ‪5 H *x‬‬
‫)‪.(1‬‬
‫ا‬
‫و ‪ $‬ا !‪ 3‬ا‪ FG‬ى ا ‪ _2 = I A #‬ه(ا ا‬
‫‪ 1920‬وذ ‪ #C g‬ا دة )‪ 5 (9‬وآ( ‪ g‬د ر‬
‫ر ا‪ # 9 0‬ا‬
‫وذ ‪ #C g‬ا دة ا ‪ 5 2 2‬وآ( ‪ g‬ا‬
‫‪ #C‬ا دة )‪) 5 (10‬و ر ا‪M E‬ام ا‪ I‬ا ن ا‬
‫ج‪ & -‬أ أ ‪ $'r‬ا‬
‫نا و‬
‫ا ‪9‬‬
‫‪ :'C‬ا‬
‫‪ ، ;B‬د ر ا ‪ /‬ا در‬
‫‪1935‬‬
‫ا ‪ $3 f‬ا در‬
‫در ‪ I‬م ‪ 1947‬وا (ي ء‬
‫ف * ‪.(ً I‬‬
‫و‪ #‬ا‬
‫ن ا ا‪: 'd‬‬
‫ن ا ا‪# F‬‬
‫• ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪ $‬ا أ ‪ U‬ا (آ ‪ 5 H‬آ ن ‪3f‬‬
‫‪I‬‬
‫‪ 8‬ذ ‪ B! E g‬ن ه ك أ‬
‫‪ !ُ N3‬ه(' ا ا‪M I‬ءًا ‪ $‬ه(ا ا ن ‪ ،‬وأ ‪ 5‬و‬
‫ا‪ I‬ا و ‪ = I 3‬ا ا‪ I‬ا ا‪ ، 3 F‬أي أ ‪ f [ $B 5‬ه(' ا ا‪I‬‬
‫أ‪3 dC‬‬
‫‪ 8‬ا‪ I‬دا‪ 3 F‬أ‪ F‬ى ‪ ،‬وإذا آ ‪ _2 A‬ه(' ا [ ‪ ! f‬أ ا ‪= I ً 3 3 6‬‬
‫ن وا ‪ 8‬ا ‪، U3 9‬‬
‫ن أو ا ‪;B‬‬
‫‪K‬‬
‫ا ‪ 3‬ا ا‪ # F‬و‪ 4 E‬وز آ ‪ً ! 5‬‬
‫‪HC‬ن ه(' ا ‪( A/3 43‬ات ا‪ = I YG‬ا ‪ 3‬ا و ‪f [ = I 8! N3. #‬‬
‫‪ _ ! #‬ا و أ‪ I‬ء‬
‫ا ‪ I‬ة ا ‪o/ 3C‬و ‪ 3‬دو ‪ = I 3‬ا ‪ 3‬ا و ‪#‬‬
‫دو ‪ 3‬وإذا آ ‪ A‬ه(' ا ‪ f [ I 3 . 43‬ا ‪ I‬ة ا و ‪ 3‬ا ‪ ، 3C‬إذ أن‬
‫ا ‪ #P‬رس ‪ 5 I‬ا ‪ #C # 3 9‬ا ‪ 3/f‬و!‪ U3 9‬ا ن ا ا‪ # F‬وا (ي ‪7 E‬‬
‫‪ 7 8‬م ا • إ‪ I E‬ره ا‪( I‬ات ! ا ا‪I‬‬
‫‪ 53C‬إ = ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪ 8 4! _3 #C #d‬ه(' ا ‪o/‬و ‪ 3‬و ‪ 8 4! ;Y $‬ا‪ IG‬ء‬
‫ا ا‪HC ، 3 F‬ن ا‪G‬‬
‫‪I‬ة‬
‫‪ 3‬أو أ‪3 dC‬‬
‫ا !‪ ، * I 4‬أن !‪ (FH‬ا و ‪ 7‬م ‪o‬دي إ = إ‪ 9I‬ء ‪F‬‬
‫ا و ‪ 3‬ا ‪o N3 ، 3C‬دي ذ ‪ g‬إ = ‪ P‬ن ‪ I‬م [ ‪ * f‬و ‪ P ;Y $‬ن ‪ I‬م‬
‫أ إ‪ 9I‬ء أ‪3 dC‬‬
‫! _ ا ‪o/‬و ‪ 3‬ا و ‪ 4 g ( ، 3‬أن ه ك دول أ‪(F‬ت‬
‫‪ B! N3‬ن أ = ‪ 3 $‬ا ا‪ I‬ا د‬
‫ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪3C‬‬
‫و‪F B‬‬
‫ج إ = ا‪ +0‬رة إ =‬
‫‪ U‬ه(ا ا‪5 WC G‬‬
‫دة ‪ #C‬ا ن ا ا‪ # F‬و ‪#B‬‬
‫ا‬
‫‪ 3‬دا‪ ! 3 F‬ز ‪ * B‬أ‪ $ = I‬ا ا‪ I‬ا د ‪ ،‬و ‪ B‬ن‬
‫ه(ا ا ‪ I #C ;B‬ة‬
‫ذ ‪ I $ P g‬ة د ر ! ز ‪ * H * 3 9‬وا ا‪ !0‬ع و‪ I‬م ا [ ‪_ $ f‬‬
‫_________________‬
‫)‪ (1‬د‪ &C .‬ا ‪/\ +O+‬‬
‫^‪،9‬ا ‪ '>/‬ا ‪' O9^/‬‬
‫أ ‪ S‬م ا ‪ \/‬آ‪ G‬و ‪9,‬ى ‪ ?$'C‬ا ‪#/‬‬
‫نا و ا م‬
‫‪ 9‬ن ‪ ،‬ا‪ C‬ا‬
‫ن ا و ‪ ،‬ا ‪ ،(28) '>/‬ا >‪ $ /‬ا ‪ ' O9^/‬ن ا و ‪ ، 1972‬ص‪.12-10‬‬
‫ا ا‪ I‬ا د ‪ .‬و !; ا‪(* (FG‬ا ا ‪ *f‬م ‪ #C‬د ر )‪ (8‬أ ر م ‪1949‬‬
‫‪ * 4‬ر أ ‪ 3‬ا ‪ 3f‬را ‪ 3‬وذ ‪ #C g‬ا دة )‪ 5 (25‬وا ‪ #‬ء ‪) *3C‬إن ا ا‪I‬‬
‫ا ا ‪ $3‬و! ‪‰‬‬
‫ن ا‪ !E‬دي و!‬
‫‪K‬‬
‫‪M‬ءًا ‪ً B‬‬
‫ن ا و‪! #‬‬
‫ا‬
‫‪!$‬‬
‫‪ +‬ة ‪ ً .‬وا ‪M‬ا ت ‪ /‬آ ‪ #‬ا‪ ;3 0‬ا‪ !E‬دي( آ أن د ر ا ‪/‬‬
‫‪ 8‬ه(ا ا ‪g ;B‬‬
‫‪K‬و‬
‫ا‪ً Y ً B. $ d! 36‬‬
‫ا‪ * 4 # 2‬ر أ ‪ 3‬ا‬
‫ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪3C‬‬
‫ى ‪ 9‬ا ا ‪ $3‬ا د‬
‫ا‬
‫ا ‪ #P‬ا ‪9 # 6‬‬
‫و ‪ ?f‬ا ‪ /‬ى ا (ي ‪ 5B‬ا د ر ا ا ‪ I _B $3‬م‪ .‬و !; ا‪(* (FG‬ا‬
‫ا ‪ _B ;B‬د ‪ #C U3‬د ر أ ‪ 3‬ا ‪ ، 3 %‬وذ ‪ #C g‬ا دة )‪ (10‬ا ‪ f‬ة )‪(2‬‬
‫‪M‬اع ‪ .‬ل ا ج إ‪ .‬ى ا‪ I‬ا ن‬
‫وا ‪) A d! #‬أ ‪ 5‬إذا م ا ‪g‬‬
‫ري ا ‪ 3f‬را ‪ #‬و ‪ $‬إ * ! ‪ + H‬ة ‪ ً .‬وا ‪M‬ا ت‬
‫ا و ‪ #C #‬ا ن ا‬
‫ر ا ‪ 3f‬را ‪ .( *3C _ f 3‬وا =‬
‫}‪ C‬اد ‪WC ،‬ن ا ‪ ! H/‬ل إ = ا ‪ B‬ا‬
‫‪ ! 8‬م وا (ي !‪ $ d‬ا ‪ Z‬د ر ً ‪ = I‬إ‪ 9I‬ء ‪ B‬أ = ‪ C B‬ا ا‪I‬‬
‫‪ 3‬ا د ‪HC‬ن ه ك د !‪ 3‬دول أ‪ F‬ى أ‪(F‬ت‬
‫ا و ‪ 3‬ا ‪ $ 3C‬ا ا‪ I‬ا‬
‫ا ‪ I‬ة ا و ‪ 3‬ا ‪ = I 3C‬ا ‪ I‬ة ا ا‪ 3 F‬ا د و ‪ $B‬ذ ‪ B E g‬ن‬
‫‪ *f‬م‬
‫‪ 3‬دون‬
‫‪ I _B‬م ‪ /‬إ = ‪ 3‬ا ا‪ _ I‬أن ه ك ا‪ I‬دو ‪3C I 3‬‬
‫‪ I‬ة * ذات ‪ f‬ت‬
‫ر‪ .‬وا‪ I‬ت ‪2‬‬
‫ا‪ #C .‬ا‬
‫‪ 3h‬ه !; ا ‪*3 I Z‬‬
‫ر ‪ ،‬و ‪HC ;Y $‬ن ه(ا ‪ #‬إ‪ 9I‬ءه ‪B‬‬
‫أ ‪ I‬ة د ر أ‪ F‬ى ‪ * d‬ا‬
‫م‬
‫ر ا ‪3/ f‬‬
‫أ = ‪ $‬ا ‪ I‬ة ا ا‪ 3 F‬ا د ‪ ،‬و ‪ 2‬ل ذ ‪ g‬ا ‪ #C Z‬ا‬
‫و‪ . 3I‬ب ا‪ IE‬اء ‪ ،‬وآ( ‪ g‬ا ‪Z‬‬
‫‪ 1946‬و!‪ 5 3 d‬دة ! ‪ I = I Z‬م‬
‫ر ا از ‪ #‬ا ‪ #‬وآ( ‪g‬‬
‫‪ U. = I‬ا ‪ 4‬ء ‪ I _B‬م ‪ #C‬ا دة )‪ $ (88‬ا‬
‫ر ا‪ # 9 0‬وا دة‬
‫ا ‪ U. = I Z‬ا ‪ 4‬ء ا ‪ #C # 3/‬ا دة )‪ $ (10‬ا‬
‫م‬
‫ر ا ‪ ، #CK/h 3‬وا دة )‪ $ (43‬د ر ا ‪ * 4‬ر ا ا ‪3‬‬
‫)‪ $ (21‬ا‬
‫م از !‪ ;3 /‬ا ‪ $3u K‬ا ‪ N3. $33 3/‬أن ‪ _2‬ه(' ا ا‪I‬‬
‫‪ 1970‬وا [‬
‫ا‪ .‬و ‪_B‬‬
‫ه‪ #C #‬أ * إ‪ I E‬رة ‪ $I‬ا‪ I‬دو ‪ ;! 3C I 3‬ا ‪*3 I Z‬‬
‫ص د ر ا‪ G‬ا (ي أ‪ 9I‬ه ‪ B‬أ = ‪ $‬ا ا‪ I‬ا د‬
‫د‪$P‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ر ‪.‬‬
‫و * ‪ ! #C‬ا ا‪ I‬ا‬
‫‪ e$&(X -2‬ا‬
‫نا و‬
‫أ‪]XY‬‬
‫إ '‪ G$‬ا و ‪:‬‬
‫‪ U3 9 U‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪ #C 3C‬إ ‪;3‬‬
‫‪KB‬ت ‪3C‬‬
‫إذا آ ن ه ك ‪Y‬‬
‫و‬
‫ا و ‪ ،‬وذ ‪ G g‬ب ! ‪ 3 9 U‬ا ‪ I‬ة ا ‪ N3. $ 3C‬أ * ‪B 3h‬‬
‫____________‬
‫)‪ (1‬أ @‪ :9‬د‪ &C .‬ا ‪/\ +O+‬‬
‫‪ 9‬ن‪^ ،‬ر‬
‫‪ ، e2‬ص‪.14-13‬‬
‫‪ ?3‬آ( ‪3C g‬‬
‫اه و‪ U 6‬ا ‪HC ، U3 9‬ن ا‪G‬‬
‫‪U‬‬
‫آ_ ‪3C‬‬
‫!‪8 /‬‬
‫ا‪ I‬ا و ا‪ ، 3 f!E‬أي ! ‪ g‬ا ا‪ I‬ا !‪ $I 4‬ا ه ات وا‪ 3 f!E‬ت‬
‫‪U‬‬
‫در ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ ،‬و ‪ $B‬إذا آ ‪A‬‬
‫ر ا‪G‬ول ‪$‬‬
‫ا و ‪ . 3‬وا ‪ ! #‬ا‬
‫دة ‪ /‬إ = ا ‪ I‬ة ا‪ _*C 3 f!E‬أن ه(ا ‪ #‬أن ه('‬
‫ه(' ا آ_ ‪3h‬‬
‫إ اره وا ‪ B‬ل ا‪ 0‬اءات‬
‫ا ا‪ T ! I‬ر و ‪(C‬ة ‪ #C‬إ ‪ ;3‬ا و‬
‫‪U3‬‬
‫‪F 3‬‬
‫ج إ = ا![ ذ إ اءات‬
‫ً ( ‪ ، g‬أم أن ا‪G‬‬
‫ا رة‬
‫ن‬
‫ه(ا ا ‪ f‬ذ أو ا ‪ /‬ن؟ أي ه_ ! ‪ . U‬ا‪ E‬ج ا (ا!‪ '(* #‬ا ا‪I‬‬
‫ج إ = إ اءات دا‪3 F‬‬
‫‪ *3 I U‬أم أن ا‪G‬‬
‫ا‬
‫ا ا‪#J ! _B # F‬‬
‫‪ U3‬ذ ‪g‬؟‬
‫‪F‬‬
‫ن‬
‫ه ات ا و ‪3‬‬
‫‪ 3 h #C‬ا ول ‪ ; E‬ا ‪ = I Z‬ا‪ E‬ج ا (ا!‪#‬‬
‫‪_IU‬‬
‫‪ + *3 I U‬ة ‪ ،‬وذ ‪ = I g‬أ س أن ا‬
‫ا‬
‫ا ا‪# F‬‬
‫ف * ا ن ا ا‪ # F‬إ‪E‬‬
‫ق ‪E *3 I‬‬
‫أ‪ = I ' Y‬ا ول ‪ ،‬وأن ا ه ات ا‬
‫ر ‪ 8 $‬ا و و‪ B‬ن ذ‪g‬‬
‫‪ _ I =d‬دا‪ F # F‬ص‬
‫‪* 5‬‬
‫ا‬
‫‪.(1)U‬‬
‫‪ $I _ f _B‬ا‬
‫‪ P‬ور ً ‪0‬د ج ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ #C 3‬ا ‪ 7‬م ا ا‪# F‬‬
‫وه(ا ا _ ا (ي‬
‫ن‬
‫م أو‬
‫رة‬
‫‪ B‬ن ‪#C‬‬
‫ن ا ‪، #6‬‬
‫‪3‬‬
‫وإآ‪ * /‬ا ة ا‬
‫رة‬
‫‪(C A‬ة و!‪ 8/ B‬ة ا ن ‪ ،‬و ‪ B‬ن ‪#C‬‬
‫‪ = I Z‬أن ا ه ة أ‬
‫‪3‬‬
‫‪ = I U‬ا ه ة و ه ‪ #C‬ا ‪ 4‬ة ا‬
‫إ اء ‪ #C _2 w3/ _ I‬ا‬
‫و )‪. (2‬إذا و‪ = I‬ا ‪ $ ?B‬ا ن ا و ‪ #‬ا ‪HC #C‬ن ا ‪ I‬ة ا و ‪ 3‬ا‪3 f!E‬‬
‫‪$I _ / _ I =d‬‬
‫‪ #C‬أ‪ 8 h‬ا ول ‪M T ! E‬ءًا ‪ $‬ا ن ا ا‪ # F‬إ‪E‬‬
‫أ‬
‫‪ .‬ن ه(ا ا‪K FE‬ف ‪59‬‬
‫‪ .U‬و ر ا آ ر ‪ I‬ا ‪M M‬‬
‫ا‬
‫ا ‪ $3 _ f‬ا ‪ 9 /‬ت وذ ‪ = I g‬أ س أن ‪ 9‬إ ام ا ه ات !‪ B‬ن ‪$‬‬
‫ن‬
‫!‪ B‬ن ‪ $‬ا‪ F‬ص ا‬
‫ا‪ F‬ص ا ‪ 9 /‬ا ‪ $3. #C (3f‬أن ‪ 9‬ا‬
‫‪ h‬ب‬
‫‪ ( 3‬و ( ‪ B g‬ن ‪ $‬ا ‪ 8‬ا ‪ 9 / ;3 /‬ا ‪(3f‬‬
‫)ا ‪ 9 /‬ا‬
‫[‪ 3f‬وراء ‪ #C * 9‬إ ام ا ه ات ‪ ،‬و‪ $3. #C‬أن ا‪ E‬ج‬
‫‪ 9‬ا‬
‫ا (ا!‪ #‬ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪ _2 32 E 3C‬ه(' ا ‪ .(3) B‬و د ‪ = I‬ه(ا ا‬
‫__________________‬
‫)‪ (1‬د‪ &C .‬ا ‪/\ +O+‬‬
‫)‪ (2‬د‪'C.‬‬
‫‪9S‬د \‪ /‬ا‬
‫)‪ (3‬د‪ &C.‬ا ‪/\ +O+‬‬
‫‪ 9‬ن ^ر‬
‫‪، e2‬ص ‪.14‬‬
‫^ر‬
‫‪، e2‬ص ‪. 47‬‬
‫ا[‬
‫‪ 9‬ن‪^ ،‬ر‬
‫‪، e2‬ص ‪. 14‬‬
‫‪E‬‬
‫‪ T‬ــ‪9 _B‬ــ ‪3. ، U‬ــ‪ N‬أن ه ــ ك دو ً‬
‫‪ 8 hG T‬ا ول ‪E 5 B‬‬
‫وان آ ن‬
‫‪ 9 K‬إ ام ا ه ات ‪ $‬ا‪ F‬ص ا ‪ 9 /‬ا ‪(3f‬‬
‫‪ B! E 3‬ن ‪ *3C‬أ ً‬
‫‪ #C 3‬إ! م ه(' ا * آ ه‬
‫ا‪ 9/‬ا‬
‫‪ f _B‬د _ إ * ! ك‬
‫‪ 3‬دا‪ #C 3 F‬آ_ دو‬
‫ص‬
‫ا ل ‪ #C‬آ_ ‪ / C $‬و ‪ /‬ا إذ !‬
‫ف ‪7‬م‬
‫آ‪ 3f3‬و‪ +‬وط !‪ U3 9‬ا ه ة ا و ‪ = I 3‬إ ‪ * 3‬أو‬
‫ا‪ I‬ا و ‪ 3‬إ = ا ن ا ا‪ $ d N3. ، # F‬ه(ا ا ‪ 7‬م ‪I 4‬‬
‫ل‬
‫ا‪E‬‬
‫إ = ا ‪ 7‬م ا ن ا ا‪ # F‬و ‪ B‬ن ذ ‪ g‬و‪ً C‬‬
‫ا‪ ;d I‬ا ‪ I‬ة ا و ‪ 3‬ا ‪B‬‬
‫‪ 3‬وا ‪#fC ، 3 3/‬‬
‫‪ 0‬اءات ‪ $ ` [! 3‬دو إ = أ‪ F‬ى و‪ * 7 ً C‬ا‬
‫‪ _ $ *3 I U‬ا ‪ ، g‬وإذا آ ‪ A‬ه('‬
‫‪ T ! 3 9‬ا ه ة ‪(C‬ة ‪ 4‬د ا‬
‫‪N3‬‬
‫_! _‬
‫ت ا دة ‪ = I‬أن‬
‫ً دا‪C ً 3 F‬‬
‫ا ه ة ![ `‬
‫ق ‪ *3 I‬ا ‪ .g‬أ ‪#C‬‬
‫ص ا ه ة ا ‪ 4‬ة ‪ ،‬وذ ‪ _ g‬أن‬
‫‪ًf T‬و‬
‫ق‬
‫‪ = I 1946‬أن ا ه ة ا و ‪ 3‬ا‬
‫‪ Z C / C‬ا دة )‪ $ (26‬د ر‬
‫إذا آ ‪f [ A‬‬
‫رة !‪ B‬ن * ة ا ن ‪. #C‬‬
‫‪ 3‬وا‬
‫‪f‬‬
‫‪*3 I‬‬
‫ه ة ا ‪ 4‬ة ‪ 84‬أن ل‬
‫ن ‪ #/ C‬و‪ = I‬ذ ‪WC g‬ن آ_ ن ‪ B‬ن [ ‪ً f‬‬
‫ص ا ه ة ا ‪ 4‬ة‪ .‬وآ( ‪ g‬ه‬
‫‪K‬ءم‬
‫أو ‪ ! $ =%‬ء ‪ ، 5/f‬و‬
‫ة‬
‫ر ا ‪ #/ f‬ا ‪ .(C‬أ ‪ #C‬ا ‪ E‬ت ا‬
‫ا ل ‪ #C‬ا دة )‪ $ (55‬ا‬
‫ق ‪ B! *3 I‬ن * ة ا ن‬
‫ر ‪ = I‬أن ا ه ة ا‬
‫ا‪ Z 3C 3B G‬ا‬
‫و! ل ا ا ‪ $3‬ا ‪ *3 I /‬وا [ ‪ * f‬إذ ء ‪ #C‬ه(' ا دة )أن ا ه ات ا ‪#‬‬
‫ة ! ا ن ا‪ = IG‬و ‪ ،‬و ‪ B3‬ن‬
‫أ * أو ف ! * ا ‪ E‬ت ا‬
‫[ ‪ #C *f‬د ر أو ا ‪ $3‬أ‬
‫ا ‪ d‬ة ‪ = I ، * $3 M‬ا ‪ $ ;h‬و د‬
‫( ‪ / ، g‬ءل‬
‫و‪ .( E‬و ‪ .‬ل ‪ 3 I‬ا‪0‬د ج و‪ ً C‬ا‪ I‬ا ا‪ 3 F‬ا [‬
‫‪ ;37 ! $I‬ا ‪ $3 K‬ا ن ا و ‪ #‬وا ‪ I‬ة ا و ‪ 3‬ا‪ 3 f!E‬ا ‪53C 4‬؟‬
‫‪ 3‬ا ا‪ ;37 ! #C 3 F‬ه(' ا ‪ K‬وذ ‪K F g‬ف ا ‪P‬‬
‫ا‪ Af F‬ا ‪ ;7‬ا‬
‫ري ‪ #C‬آ_ دو ‪ ،‬و ‪ 4‬ا ل ا ‪ '(* B‬ا ‪ #C $ B! K‬ا ذج ا~!‪: 3‬‬
‫ا‬
‫أ‪ -‬إ‪ (C‬ء ا ‪ C‬ة ا‪$ ]XY‬‬
‫ةا‬
‫ن ا دي‪:‬‬
‫و ‪ B‬ن ذ ‪ IE g‬اف *(' ا ‪ I‬ة ة ا ن ا دي وإ‪ *J 9I‬ذات ا ‪ f‬ت‬
‫‪ I $3‬د ‪ 39 /! N3 ، $3‬ا ‪ I‬ة‬
‫و! !‪ 83‬ذات ا~‪ Y‬ر ‪ /‬إ = ا ‪$3 K‬‬
‫* ‪ ،‬آ ‪ 4 E‬ز ا‪I‬‬
‫ا و أن ! ل أو ! ‪ =%‬ا ا‪ I‬ا د ا [ ‪ f‬وا ‪/‬‬
‫‪U.E A‬‬
‫وره‬
‫‪ U‬ا (آ ‪I‬‬
‫‪ 3‬دا‪ I 3 F‬د أن ! ‪ U‬ذات ا‪YG‬‬
‫‪ = I‬ا ‪ I‬ة ا و ‪ . 3‬و ‪ = I 8! $B‬ذ ‪o/ g‬و ‪ 3‬دو ‪ 3‬وآ آ ن ‪ 53 I‬ا ل‬
‫‪ /‬إ= ا ‪ I‬ة ا‬
‫‪ 3C‬و ‪ $‬ا‪ = I 2 G‬ذ ‪ B34 g‬و‬
‫‪S‬‬
‫ب‪ -‬و[ ا ‪ /‬ه ات ا و ‪$‬‬
‫أ‪ ) :'C‬ا‬
‫‪ /‬ا)‪.(1‬‬
‫ا ‪ )$‬ا د‪: O‬‬
‫‪ ! N3‬ل أو ! ‪#%‬‬
‫أي _ ا ‪ I‬ة ا و ‪ 3‬ا‪ 3 f!E‬أ = ‪ $‬ا ا ‪ $3‬ا د‬
‫!‪ $ d‬و ب ‪ I‬م‬
‫ا ا ‪ $3‬ا ا‪ 3 F‬ا ‪ = I /‬و ده آ إ * ! ‪$‬‬
‫[ ‪ W * f‬ار ا ‪ Uf ! E $3‬و ‪ d‬ن ا ‪ I‬ة ا و ‪ ، 3‬و ‪ $B‬ا ول ا ‪ #‬أ‪(F‬ت‬
‫*(ا ا‪ G‬ذج ‪ 4‬ه ا‪ #C Af F‬إ‪ 9I‬ء ‪ d 3 v‬ن ه(ا ا ‪ ، /‬إذ ‪ 4‬ان ه ك‬
‫ا‬
‫‪ I‬ة ا و ‪ 3‬ا‪P *9 ! ; * B 3 f!E‬‬
‫‪ 3 E‬أ‪ A9I‬ه(ا ا ‪/‬‬
‫دو ً‬
‫ا ‪ d 3J d‬ن ‪ I‬م ا [ ‪ f‬و ‪ 2‬ل ذ ‪ _x #C / C g‬د ره ا ‪#‬‬
‫وا ‪(! $3. #C ،(2)U /‬ه‪ ;7 8‬دول أ‪ F‬ى إ = إ‪ 9I‬ء ا ه ة ة أ‪$ = I‬‬
‫ا ‪3J d‬‬
‫إ‪ 6 .‬ذ ‪ d 3 g‬ن ! ‪ U3‬ذ ‪ U 6 $I g‬ا‬
‫ا ا ‪ $3‬ا د‬
‫ر ا‪ # G‬ا ‪.#‬‬
‫و ‪2‬ل ذ‪ g‬ا‬
‫ج‪ -‬و[ ا ‪ /‬ه ة‬
‫‪S‬‬
‫أ ‪ ) :/‬ا‬
‫ر‪:‬‬
‫ر إذ !‪= I 8‬‬
‫أي إ‪ 9I‬ء ا ه ة ا و ‪ = I ! B 3‬ا ا‪ I‬ا‬
‫أ‪ B.‬م ا ه ة و‪ P‬ورة ‪ I‬م‬
‫‪8‬‬
‫ر‬
‫ذ ‪ P g‬ورة ! _ أ‪ B.‬م ا‬
‫ر أو ! ـ ‪K E 5‬ءم ا ه ة ا ‪(C‬ة ‪ U‬ا و‬
‫إ‪ C P‬أي ‪ Z‬إ = ا‬
‫ر ا * ي ا ‪.(C‬‬
‫‪ ،‬وا ‪ 2‬ل ا ا‪ = I TP‬ه(ا ا‪ G‬ذج ‪ #C /4‬ا‬
‫! م أن ه ك ‪ $3 * KI‬ا ن ا و ‪ #‬وا ن ا ا‪ # F‬وأن‬
‫[‪Z‬‬
‫‪ ، . #‬وذ ‪g‬‬
‫‪ 7 $3‬م‬
‫ه(' ا ‪ K‬و !* ! _ إ = ‪ $ B! .‬ا‬
‫‪ _x #C‬ا ‪ 9‬رات ا ‪ B‬ى ا ‪ #C A . #‬ا ن ا و ‪ #‬ا م وا ‪ 4‬ا و ‪، #‬‬
‫‪ #‬ه(ا ! م ‪ = I‬أ س‬
‫‪ $ P $3‬ا ‪ 7‬م ا‬
‫وإن ا ‪ $3 K‬ا‪ I‬آ_ ‪ $‬ا‬
‫‪ .$3‬أ‬
‫ا ‪ ;37‬ا ‪ ! $ d‬ز ا‪ FE‬ص ‪ ;37 ! #C‬ا ‪ K‬ت ‪ $3‬آ_ ‪ $‬ا‬
‫*(ا ا ‪ 7‬م ‪ ،‬وه ا‪ G‬ا ‪ # 9‬ا ‪K‬زم ‪#C‬‬
‫‪ 3‬ا ‪B‬‬
‫د ! رج ا ا‪ I‬ا‬
‫أن ه ك أآ‪(* %3 $ 2‬ا ا رج م ا أ ا م‬
‫‪ C،#‬و‬
‫آ_ ‪ 7‬م‬
‫!‬
‫‪ = I *3C‬أ س ‪ I‬ا ن ا و ‪ = I #‬ا ن ا ا‪ # F‬وذ ‪ g‬آ ‪3 . 43‬‬
‫____________________________‬
‫)‪ (1‬د‪ &C .‬ا ‪/\ +O+‬‬
‫‪ 9‬ن ^ر‬
‫‪، e2‬ص ‪.14‬‬
‫‪ $‬ا ‪ ^/‬ق ‪!$'C‬‬
‫م ‪) 1946‬أن ا ‪ /‬ه ات ا ‪'2‬‬
‫ر ا ]‪9‬‬
‫)‪ , (2‬ء ا ‪ /‬دة )‪ ) (28‬ا‬
‫وا ‪ V /‬رة ‪ ! ،‬ة أ‪ ) :'C‬ة ا ا ‪ )$‬ا ا‪ ، $'d‬و‪ )S/O Y‬ا ‪ 1‬ء ^ ‪ !W‬أو ‪ !'O X‬أو و ]! ‪ ،‬إ‪2 Y‬‬
‫‪ f'X x‬ا ‪ /‬ه ات ‪.( $C9" O9(2‬‬
‫ً‬
‫‪ 3 6 = I‬ا ن ا و ‪ #‬ا م و ‪ 9‬ق ا ‪ K‬ت ا ‪ ، * 7 #‬وإ‪ C P‬إ = ه(ا‬
‫دة و ‪ H/ ;B I‬ا رج ‪ $3‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ا أ ‪ 4‬أن ه ك ‪ً %3‬‬
‫ر دا‪ ، # F‬و![ ` ه(' ا ‪K F X3‬ف‬
‫وا ا‪ 3 F‬وه(' ا ‪ B! X3‬ن ذات‬
‫ه(' ا ‪ X3‬ا ‪ $ ً K9‬آ * ذات‬
‫ري ‪ ،‬و ‪ B‬ن و !‬
‫ا ول و! ‪ * 37‬ا‬
‫‪ U3 9‬ا ‪ * 3‬وا ‪ 5‬و ‪ I _B‬م ; ‪;37 ! H/ _.‬‬
‫‪ 3‬دة و * ‪ 9‬ت [‬
‫ا ‪ N3. $ K‬ا رج ًء ‪ = I‬و د ‪ $3 KI‬ا‪ I‬ر ‪ :$‬ا‪G‬ول‪ :‬ه ا‪ I‬ر‬
‫ا ن ا و ‪ #‬وو د ‪M‬اء !‪= I 8‬‬
‫‪ 3‬دة ا و ‪ ،‬وا ‪ # 2‬ه ا‪ I‬ر‬
‫[ ` ه(ا ا ‪ g ( ، /‬آ ن ‪ $ E‬إ اء ا ا‪ UC‬أو ا از وا ‪$3 _I f‬‬
‫اء ‪ = I‬ا ‪ /‬ى ا ا‪ # F‬أو ا و ‪.#‬‬
‫ه( ‪ $‬ا‪ IE‬ر ‪ $‬و ‪ $B‬و‪ P ً C‬ا و‬
‫وا ً ‪ $3‬ه( ‪ $‬ا‪ IE‬ر ‪ $‬وان ‪ 43‬ه(ا ا ‪_I f‬‬
‫وإذا ‪ I‬أن ه(ا ا ‪_I f‬‬
‫` ‪36 =I‬‬
‫آ ‪ = I ` ! A‬و‪ P‬ا و ‪ / ،‬ءل ‪ $I‬آ ن ه(ا ا ‪_I f‬‬
‫‪ 3 9 U‬ا ا‪ I‬ا و ‪ */f 3‬وا ‪_F ! #‬‬
‫ا ‪ 8/ C P‬أم أ ‪3C ` [ 5‬‬
‫‪K‬‬
‫‪3‬‬
‫ا ن ا ا‪ .# F‬أي ه_ ![ ` ‪ 3 6‬ا ‪ •J‬ا‬
‫‪ #C‬ه(ا ا ‪_I f‬‬
‫وا ! ‪ = I‬ه(ا ا ‪K F _I f‬ف ا ا‪ I‬ا و ‪ B 3‬ن * ذات ا~‪ Y‬ر وذات‬
‫ف ول ا‪0‬‬
‫ن ا ا‪# F‬؟ وه(ا‬
‫‪* K U‬‬
‫ا ‪ B‬وا ‪3C P‬‬
‫‪ 3‬وا ‪#‬‬
‫‪ #C 5 I‬ا ‪ N‬ا دم‪ I .‬ا ‪ #C N‬ع ‪ $ $3‬أ اع ا ا‪ I‬ا‬
‫ا ن ا ا‪ # F‬إ‪ E‬وه‪ #‬ا‪I‬‬
‫‪ f‬ض أن ‪ B‬ن * ‪ KI‬ذات ‪F 3 6‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪.‬‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫ا ‪&/‬ــ\ــ` ا ‪8‬ـــ‬
‫ا ـــ‪c‬‬
‫‪ )$2‬ا‬
‫ــ ن ا و‬
‫\ قا‬
‫نوا‬
‫ــ ن ا ا‪'d‬ــ ‪:‬‬
‫! م إن ا ‪ $3 _I f‬ا‪ I‬رات ‪ 3‬أ‪ =dC‬إ = إ ‪ 4‬د ا‪I‬‬
‫‪I‬‬
‫‪ ;B‬ا ‪ $3 K‬ا ن ا و ‪ #‬ا م و ا ن ا ا‪ . # F‬و آ ‪ A‬ه(' ا‪IE‬‬
‫ا‪' I‬‬
‫ا ن ا و‪ 7 #‬ا إ= ‪36‬‬
‫! ‪ 3/ _2‬دة ا و ‪ * $‬و‬
‫* أ‪ F‬ى وإذا آ ‪ A‬ه(' ا‪ IE‬رات !‪ 3 I #C Yo‬إ ج ‪ I‬ة ‪3‬‬
‫ا‬
‫‪ I _B‬م ‪ 7‬وف ا‬
‫ا ‪ C K‬ن ه(' ا‪ IE‬رات وره ! ‪YH‬‬
‫‪ F _B‬ص ‪.‬‬
‫‪ 4‬ا و ‪ I _B #‬م وآ_ دو‬
‫‪I‬‬
‫رات‬
‫‪$ ،‬‬
‫‪;B‬‬
‫و‪ = I‬ه(ا ا‪ G‬س ا ‪ = I ;J‬إ ‪ . 3 B‬ل ا ‪ 2‬ء ‪ = I‬ا ‪ I‬ة ا ‪;B ! #‬‬
‫‪ $3‬وذ ‪ = I g‬أ س و د ا‪ I‬رات ‪3C x‬‬
‫ا ‪ $3 K‬ا‪ IE‬ر ‪ $‬و ‪ ;Y $‬ا‬
‫‪ ?3 H T‬إ ‪ 3 B‬و د ‪ KI‬ا ‪$3 3J 2‬‬
‫‪ C‬ن ذات ا‪ G‬س ‪ $‬ا ‪ $B‬أن‬
‫ا ن ا و ‪ #‬و ا ن ا ا‪ # F‬وذ ‪ / g‬إ = ‪ $ 3 fJ 6‬ا ا‪ I‬ا و ‪، 3‬‬
‫ق‬
‫‪ #C‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫و!‪ ? o‬ه(' ا ‪ = I K‬و د ا‪ I‬ذات ‪F 3 6‬‬
‫ا‪ IE‬اف *‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ = I 8! _*C ،‬ا‪ I‬ر ه(' ا ا‪ I‬ذات ‪F 3 6‬‬
‫ا ن ا ا‪ ! # F‬م ‪ = I‬أ س ا ‪ $ #J 2‬ا‪ _ G‬ا م‬
‫‪F K‬‬
‫ا ن ا و‪ #‬؟‬
‫‪ 3/‬دة‬
‫ا ! ‪ IE w‬رات ا ‪3‬‬
‫! ‪ * B _2‬ا‪! I‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪F 3 6‬‬
‫أن ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫و!‪ /‬ي ‪ #C‬و ‪ w‬دو ‪ #‬إي أ * دو ‪ 3‬و ‪ * B‬و ت ‪ _3 #C‬ا ‪ f‬د آ‪ %‬و _ ‪،‬‬
‫‪ 3‬ا ا‪I‬‬
‫ا‪ CG‬اد ‪K[ + _B‬ف ا ل ‪/‬‬
‫دة‬
‫إي أ *‬
‫* إ = ا ول ر ا‪ G‬س ‪ .‬وإذا آ ‪ A‬ا ‪ d‬ورات ا ‪_3 f 3‬‬
‫ا و‪ 3‬ا‬
‫ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن ا ‪ Ad‬و د ‪ 3 I‬إر ل أ‪ F‬ى *(' ا ا‪ I‬و ‪ $B‬ه('‬
‫ا ة ‪ $‬ا ن ا و ‪ #‬إ = ا ا‪ # F‬وا (ي ‪ f‬ض ‪ 5‬و ‪ _3 f‬ه(' ا ا‪ I‬أن م‬
‫أن ! ‪ 9‬ر ه(' ا ا‪ #C I‬ا ‪ w‬ا و ‪ #‬و! ر و! ن‬
‫* ‪ .‬و‪ B‬ن ذ‪g‬‬
‫‪ C‬أ ى ‪ %‬ض ا ‪ U3 9‬ا ‪ Uf‬أه ا‪ ، *C‬إذ أن ا * ف ‪ $‬ا ل ا ا‪ I‬إ =‬
‫‪ _J‬دو ‪$I KdC * 3 f 3‬‬
‫ا ن ا و ‪ #‬ه ! * وز دة ا ‪M‬ا ‪ * 3‬وا أ *‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن أي ! ‪ g‬ا ‪86 [! #‬‬
‫ا ‪ *! #‬ف إ = ‪.‬‬
‫ا ‪ _J‬ا و ‪ 3‬ا‬
‫‪.5 .‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ + _B‬و! _ ‪. = I‬‬
‫‪ $‬أ _ دا‪ # F‬و! _ إ = و ‪ w‬دو ‪#‬‬
‫وإذا آ ‪ A‬ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن !‬
‫* ا‪E # G‬‬
‫‪M M ! _3 #C‬ه و! * آ‪ U3 ! 39 /! #‬أه ا‪ C ، *C‬ن‬
‫‪ B *39‬ا ‪ /‬ن دا‪ _F‬ا ول ‪ + _B‬و ‪ B‬ن ‪ 4 * .‬د إ‪ I‬دة ا‪0‬ر ل‬
‫دة ‪ #C‬ا ن‬
‫‪ $‬ا ن ا و ‪ #‬إ = ا ا‪ . ، # F‬ل ‪ 3‬ا ا‪ I‬وا ‪ #‬ا‬
‫ا‪ _ ، 3FG‬أن ‪ 4‬ح ‪ 3 I‬ا‪0‬ر ل ا و ‪ '(* #‬ا ا‪ I‬وا ‪ P ! #‬ور ‪#C‬‬
‫‪ _ $ 3‬ا ن ا ا‪ '(* # F‬ا ا‪I‬‬
‫ل‬
‫ج إ= ‪ 3 I‬ا‬
‫‪* 3 f! _3‬‬
‫ج إ = ‪ 3 I‬أ‪ F‬ى وه‪ 3 I #‬ا‪0‬د ج ‪ #C‬ا ن ا ا‪# F‬‬
‫و ‪ C ;Y $‬ن ا‪G‬‬
‫ء ‪ f‬ذ و![ ` ه(' ا ‪ 3‬ت‬
‫ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪f‬‬
‫ه‬
‫وا ‪ ! #‬ح‬
‫ن ا و ‪ $‬ا ن ا و‪#‬‬
‫`‬
‫وإ اءا!* ‪ $‬دو إ = أ‪ F‬ى وذ ‪! g‬‬
‫أو ا ‪ /‬وذ ‪ ! 8/ g‬و ' ‪ ! 3C‬م ‪ #C‬ا ‪ N‬ا ‪. U /‬‬
‫‪ N3. $‬ا‬
‫‪ #‬ا (ي !‪ 53 I ? o‬ا ورة‬
‫وا ‪o/‬ال ا (ي ‪ 2‬ر ه ه ‪ $I‬ه‪ 3‬ا‪ G‬س ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و ‪ E‬إ = ‪= I * 3 9! .‬‬
‫* ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ا ‪! #‬‬
‫ا ‪ 3‬ا ا‪ # F‬ول ؟ إن ا‪ G‬س ا‪G‬ول ا (ي ‪ #df‬إ = و د ه(' ا ورة‬
‫‪ _ G‬ه ‪ P‬ورة !‪ U3 9‬ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ * #C‬ا‪ #C G‬ا ‪ M3‬ا ‪# B‬‬
‫ا (ي ا ‪ _ 53C‬وه ف ه(' ا ا‪ Ev I‬وه ا‪ / 0‬ن‪ .‬و ‪ _2‬ه(ا ا ‪M3‬‬
‫ر ا‪ G‬س ‪ #C‬دا‪ _F‬ا ول ا ‪ # ! #‬إ ‪ *3‬ا‪ / 0‬ن أو ‪ ، *3C ;3‬وا ‪! #‬‬
‫‪ 9 3‬و!‪ /‬ي ‪ = I‬ا‪ CG‬اد ‪ 8/‬ا ‪ /‬ن ا [ ‪ #‬و ا‪# 3 0‬‬
‫‪ *3C‬أ ‪7‬‬
‫ا ‪ $3‬ا ول ‪ N3. ،‬أن ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ I _B‬م ‪ B‬ن * ! س ‪+‬‬
‫أم أ * ! *‪g‬‬
‫اء آ ‪ A‬ه(' ا ا ‪ '(* #!H! $3‬ا ق‬
‫ا ا ‪ $3‬ا ا‪3 F‬‬
‫م أن ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن وا ‪) 3 ! $ K9‬‬
‫ا ‚ * ‪ N3. ،‬ا ‪ $ 5‬ا‬
‫‪ T‬إ=‬
‫‪_B‬‬
‫ا‪ $ ( I‬ــ* و! ‪ . ) 3‬ق ( ‪ * $‬أ‪ F‬ى ‪3 ! ،‬‬
‫‪;37 ! _3 #C‬‬
‫‪! 3‬‬
‫‪ ، 3‬و ا ‪I‬ة ا‬
‫ا ‪f‬ت‬
‫آ * ! `‬
‫‪ /‬إ = ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ $ * WC‬ا ‪ f‬ض أن‬
‫ا ‪ K‬ت ‪ g (BC ،‬ا‪G‬‬
‫‪ 84‬أن ‪ B‬ن و‪C‬‬
‫‪8/‬‬
‫!‪ B‬ن و ت ‪ ;B. _3 #C‬و! ‪ KI ;37‬ت ‪3‬‬
‫‪ . f/ f‬ق ا‪ / 0‬ن ( ‪ 4 g‬أن ه(' ا ا‪ KI ;37 ! I‬ت ا‪ / 0‬ن ‪ I _B‬م‬
‫اء أ‪ 53F‬ا‪ / 0‬ن أو ا و ) ا ‪ #*C g ( ( 9 /‬و ‪ 8/‬ا ‪ 4‬ا ‪ 8‬ا‬
‫‪ . f/ f‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ $‬ا ‪ $B‬أن ! ‪ ` [ $ P _F‬ا ا ‪ $3‬ا د ا ‪7‬‬
‫‪K‬‬
‫ر ا ‪7‬‬
‫‪ K‬ت آ إ * ‪ $‬ا ‪ $B‬ا أن ! ‪ $ P _F‬ا ا ‪ $3‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ( ‪ 4 g‬أن‬
‫ا‪ CG‬اد و و ‪ _J /‬أ‪ F‬ى ! ‪ 9 / U‬و *‬
‫ج إ = إد‪ $ P * F‬ا ا ‪ $3‬ا د ‪_2‬‬
‫!‪ $3 d U3 9‬ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ت وأ ل ا آ ت و‪ 3h‬ذ ‪ g‬أو‬
‫ا ن ا ‪ #‬و ا‪ .G‬ال ا [ ‪ 3‬و ا‬
‫‪ P = I‬ء' دورة‬
‫‪ 3 .‬ا‪ G‬س ا (ي !‬
‫ا ‪ . * YH‬وإذا ‪I‬‬
‫‪! _H‬‬
‫ا (آ ‪ /‬ءل أ‪E‬ن ‪ = I‬ا‪ G‬س ا ‪ # 37‬ا (ي !‪3/‬‬
‫ل‬
‫ا‪0‬ر ل و ا‪E‬‬
‫‪ #C ` [ ' 4‬ا ‪ $ U3 9‬دو إ =‬
‫‪ $3‬وا (ي‬
‫و‪ 5 C‬ه(' ا ورة ‪= I‬‬
‫ج إ= ا ‪7‬م‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫! م أن !‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫أ‪ F‬ى ؟ ‪I‬‬
‫ج إ=‬
‫ا ق ا‪ C0 3 / 0‬اد ‪$3 3‬‬
‫‪ #‬ا ا‪ # F‬و ‪ ،‬أي أن ‪.‬‬
‫ا‬
‫‪ 3‬ا ا‪ 3 F‬و *; ‪ ،‬و ‪ $B‬و د ‪_2‬‬
‫*; إ = ا ‪ ;7‬ا‬
‫إد‪ F‬ل ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫_ ءا ‪ = I‬ه ‪ f‬وض‬
‫ه(' ا ‪ # E 3‬أن !‪ B * 3 9‬ن أ ا *‪ K‬و‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ! = ا‪I‬‬
‫و‪ . f/ f C‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬إذ أن ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫` ‪ KJ .‬دون !‪U3 9‬‬
‫‪ 3‬ا ا‪ I‬ا و ‪. 3‬وان‬
‫دو ‪ _ ! 3‬ذات ا ‪ f‬ا‬
‫ا ا‪ I‬ا و ‪ ;B 3‬ا ‪ K‬ت ا ‪ B 3 6‬ن ‪ 3J 5‬ذات ا ‪ #C 3YH‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫ل دون !‪ U3 9‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫و ‪ $B‬ه ا‪ IE‬ر ا (ي‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ؟‬
‫ى !‪ U3 9! #C ' 3YH‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ا و ؟و‬
‫‪_B‬‬
‫‪ +‬دا‪_F‬‬
‫ـ ف ‪ 3/‬دة ا و ‪ ،‬ذ ‪ g‬ا أ ذي‬
‫أن ه(ا ا‪ IE‬ر ‪ *f #C /4‬م‬
‫‪ $‬ا ‪ B‬ب و ا (ي ‪ 4 E‬ل‬
‫ا‪G‬ه ‪ #C 3‬ا ن ا و ‪ #‬ا م وا (ي ! و ‪ 5‬ا‬
‫‪ P U‬ع ه(' ا را ‪ = I‬أ س أن‬
‫و ‪ 5‬ه ‪ ،‬و! م ‪ BC‬ة ا ‪ 3/‬دة و‪3C‬‬
‫* دون أن ‪M‬ا‪ #C * .‬ذ ‪ g‬أي ‪ 6‬ف أ ‪#‬‬
‫‪ _B‬دو ا ‪ #C U‬ر ا‪F‬‬
‫ت ا ا‪ ، 3 F‬إذ أ * ! ‪ #C _2‬ا ‪ ;37 ! #C U‬ا ‪ K‬ت‬
‫‪ ،‬و! ‪ _2‬ه(' ا‪FE‬‬
‫ف‬
‫ا ا ‪ $3‬وه‬
‫ا ‪ J‬دا‪ _F‬ا و و ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل ‪! #C * .‬‬
‫ف‬
‫‪ 9‬ا ‪ d‬ء دا‪F‬ــ_ ا و وه‬
‫‪ 3‬و ا ‪ #C U‬ر‬
‫‪ 3/‬دة ا‬
‫‪ *f‬م ا ‪ 3/‬دة ا ا‪ 3 F‬و ‪ #‬أن ;‬
‫ـ ) ا ‪ 3/‬دة ا ‪ . (1)( 3J d‬و أن ‪I‬‬
‫أن ه(ا ا ‪ *f‬م ‪ #‬أن ا و ‪ #C‬ر * *(' ا ‪ 3/‬دة ‪ 84‬أن ‪M! E‬ا‪_ $ ;.‬‬
‫‪#‬‬
‫ا‪ I‬أ ‪ $I 3‬ا ‪ 7‬م ا‬
‫أي ‪ 6‬ف أ ‪ ، #‬أي ‪ 84‬أن !‪ /‬ي دا‪ _F‬ا و‬
‫و ‪ ،‬و‪ $B E‬أن ث ذ ‪ g‬ون ‪ F‬ق ا ‪ 3/‬دة إ‪ E‬و‪ 7 C‬م ‪ F‬ص ه ذ ‪g‬‬
‫‪0‬د‪ F‬ل ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬إ = ا ن ا ا‪، # F‬‬
‫‪$‬و د ‪I‬ة‪F‬‬
‫ا ‪7‬م ا‬
‫! و ' ‪ ! 3C‬م ‪ .‬و أن ‪ I‬أن ا ‪ 3/‬دة ه‪ #‬ا ‪o! #‬دي إ = ‪ P‬ورة‬
‫وه‬
‫‪ I _B‬م ‪ /‬ءل ‪ 3 6 $I‬ا ‪K‬‬
‫ل ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫و د ‪7‬م ‪F‬ص ‪E‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وه_ أن ` ا ‪ 3/‬دة ‪ $‬ه(' ا ا‪I‬‬
‫‪ $3‬ا ‪ 3/‬دة و ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪ *3‬؟‬
‫‪ B‬ن (ات ا ‪ / _B‬إ = ‪ 3‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬أم أن ه ك ‪F KI‬‬
‫ت ا ‪ . $3 K‬ق ا‪ / 0‬ن وا ‪ 3/‬دة ة ا‪ 9! _.‬ر ‪ 8/‬ا ‪ d‬ورات‬
‫ا و ‪ #‬ودر ! م ‪ 3/‬ة ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ I _B‬م و‪#C‬‬
‫ا ‪ #C 3‬ا ‪4‬‬
‫‪ *f‬م ذي‬
‫أت ا ‪ .‬ا‪G‬و = *(' ا ‪K‬‬
‫ا ‪ 4‬ا و ‪ F _B #‬ص ‪ ،‬و‬
‫ب ‪ 3/‬دة ‪ I‬ره‬
‫‪ 3 6‬ه‪ 6 $ 3 4‬ف ا ‪ 3/‬دة وآ ن ذ ‪ g‬إ ن ‪ 9‬ا‬
‫ر‬
‫‪ *f 3I‬م ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ .‬وذ ‪ $ Z [ g‬ا ‪ 93/‬ة ا‪E‬‬
‫ر‬
‫‪ C K‬آ ‪ . A‬د‪ _ $ 3I C‬ا ‪ 3/‬دة وذ ‪_3 #C g‬‬
‫‪.‬أ ا ‪ .‬ا ‪3 2‬‬
‫* ‪ $‬ا ض ‪ _F‬ا‪o+ #C # G‬و * ‪ .‬أ ا ‪.‬‬
‫ا ول ا‬
‫‪.‬‬
‫ا‪G‬آ‪ 9! 2‬را *(' ا ‪ C K‬آ ‪ . A‬ه‪ = I 3 4‬ا ‪ 3/‬دة ‪ . _ $‬ق‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن وآ ن ا ‪U3 9‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬وآ ن ذ ‪KF $ g‬ل ! ‪ 33‬ا ‪ 3/‬دة‬
‫ف‬
‫ا ‪KF $ g ( #‬ل ا _ ‪ = I‬إ‪ F‬اج ‪ . _J /‬ق ا‪ / 0‬ن ‪$‬‬
‫‪ FE‬ص ا ا‪ # F‬ول و ‪ $ 5‬ا‪ G‬ر ا و ‪ 3‬و! ‪ U‬ذ ‪ K C g‬و ‪_B‬‬
‫)‪(2‬‬
‫ة‬
‫‪ 3‬دو ‪KF $ #‬ل إدراج ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ 23 #C‬ق ا‪ ; G‬ا‬
‫ر ‪ #‬و‪= I‬‬
‫‪ P‬ع ‪ .‬ق‬
‫ا ‪3Y‬‬
‫‪ $‬ا ‪ I P‬ت ذات ا‬
‫أن ‪ P‬ع ا ‪ 3/‬دة‬
‫‪ U3 9 U‬ه(' ا ق ‪ N3.‬ا ‪5‬‬
‫‪ _B‬وا‪3C TP‬‬
‫ا‪ / 0‬ن و!‪ *7‬ه(' ا‬
‫ل إ = ا‪ / 0‬ن و ‪ #C Yo‬آ‪;37 ! 3f3‬‬
‫ج إ= ا‬
‫وآ ‪ I‬أن ه(ا ا ‪U3 9‬‬
‫_____________________‬
‫‪(1)Basdevent ch., Droit international public, Paris ,1974,p.62.‬‬
‫‪(2)Michele Sierart-Bozee, Les Jugesdu Tierrs Monde ala cour international de‬‬
‫‪Justice,Paris,1986,P.44-45.‬‬
‫‪ U‬اآ‬
‫‪ .‬و ول ا ‪ P‬ع‬
‫* و ا[‬
‫‪ 5! KI‬ا ‪ f‬د و ا ‪ 3I 4‬ا‬
‫‪ 4‬أن ‪ BC‬ة ا ‪ 3/‬دة و ت أ ‪ % K‬ض ‪ $I 3 3h‬ا‪ / 0‬ن و‪، 5 .‬إذ أ *‬
‫‪ U3‬أه اف‬
‫ا و ‪ ،‬ذ ‪ g‬ا ‪ ;37‬ا (ي أو ' ا ‪ 4‬ا‪# / 0‬‬
‫و ت‬
‫ا‪ CG‬اد دا‪ _F‬دو *; ‪ $‬أي‬
‫إ ‪ ، 3 /‬وان ه(' ا ‪ Bf‬ة ‪o! * 3 9‬دي إ = ‪.‬‬
‫ا‪ I‬اء ‪ F‬ر ‪ $ #‬ا ‪ $B‬أن ‪o‬دي إ = ا * ك ‪ ;* .‬أو ‪ = I‬آ‪ 3‬ن ا و ا (ي‬
‫‪ ;* .‬و! ‪ * ;* ! ;37‬و! ‪ U3‬ر‪ C‬ه‪، ;* 3‬وأ م ه(' ا ‪3‬‬
‫‪_ G‬‬
‫و‬
‫ا‪ CG‬اد ‪$‬‬
‫‪. _3 #C‬‬
‫‪ C‬ن ا ‪ (FH U9‬إ = ‪ 3f! 3 9 43‬ن‬
‫ا‪ IE‬اء ا [ ر ‪ #‬و ‪ $ d‬ر‪ C‬ه‪ $B E ;* 3‬أن ‪ B‬ن ‪ KJ .‬دون ! ‪ U3‬ه('‬
‫ا ‪ C‬ه‪ #C 3‬ا ا‪ _F‬أو ! ‪ 3‬أدق ‪ $B E‬أن ‪ B‬ن ارا ! !‪ 8B‬وراء' ا * آ ت‬
‫* إذ أن ا (ي ‪ B‬ن و ‪3‬‬
‫‪ .‬ل ! ‪ _F‬أ ‪#‬‬
‫ق ا‪ 3 / 0‬و‬
‫‪ $‬ذ‪g‬‬
‫ا [ ر ‪ $B E #‬أ‪ E‬أن ‪ B‬ن و ‪3‬‬
‫‪ $‬ا‪ IE‬اء و ا‬
‫دا‪ . 3 F‬و ء ‪ ! = I‬م ‪ 4‬أن ا ‪ 3/‬دة ‪ * *f‬ا ‪ 3‬ي !‪ 9‬رت ‪ 9‬ر ‪ 3/‬ة‬
‫‪.‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن وز دة ‪ •d‬ا ‪ 4‬ا و ‪ #‬وأ‪(F‬ت ! _ ! ‪ 33‬ه‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬و‪ = I‬ه(ا ا‪ G‬س آ ن ‪ E‬وان _ ذ ‪ 4 W 3 I g‬د ! _‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ N3. ،‬أ * ‪ $B E‬أن !‪ B‬ن دون‬
‫‪ F‬ص ‪ 3/‬دة ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫!‪ U3 9‬ا‪ $ 3 I‬ا وف أن ا‪ $B E * h‬أن ‪ U‬أه ا‪ 5C‬إ‪ F E‬ل‬
‫ق‬
‫‪ #‬ا ا‪ . # F‬وإذا آ ‪ A‬ا ‪ $3 K‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ $ P‬ا ‪7‬م ا‬
‫ل وإد ج ‪ $‬ع‬
‫ا‪ / 0‬ن و ا ‪ 3/‬دة ‪ $ KI‬ع ‪ F‬ص و! ج إ = ‪ 3 I‬ا‬
‫ل و ا‪0‬د ج وآ‪3f3‬‬
‫‪ F‬ص ‪o/ C‬ال إ = ‪ 2‬ر ه ه ‪ $I‬آ‪ 3 I ;37 ! 3f3‬ا‪E‬‬
‫ذ ‪ g‬؟ أن ! ‪ _2 ;37‬ه(' ا ‪ $ ?3 /‬ا‪ G‬ر ا د _ ا ‪$ 5‬‬
‫‪ P‬ن‬
‫‪ 3‬و ‪ $I M3‬ا ا ‪$3‬‬
‫ن ذي ‪F‬‬
‫‪ ! 3‬ج إ=‬
‫ا‪ G‬ر ا ‪F * #‬‬
‫ا د ‪ ،‬وأ م ه(ا ا ‪ %‬ض ‪ $ 5 C‬ا ‪ # 3 9‬أن ‪ B‬ن ! ‪ ;37‬ذ ‪KF $ g‬ل أ‪= I‬‬
‫‪M3‬ة ‪ $I‬ا ا ‪ $3‬ا د ‪ ،‬و ‪_2‬‬
‫‪3‬‬
‫ن ‪ #C‬ا و و ا (ي !‪ B‬ن ‪F 5‬‬
‫د إ = ا ل ن ! ‪ ;37‬ا ‪$3 K‬‬
‫ر ‪ .‬وإذا آ ن ا ‪U9‬‬
‫ه(ا ا ن‬
‫ر‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ن ا ا‪ 84 # F‬أن ! ‪KF $ ;7‬ل ا‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫ر‬
‫د ا‪ IE‬رات ا ا‪ 3I‬إ = ه(' ا ‪ 43‬أو ه(ا ا‬
‫‪ C‬ن ا ‪o/‬ال ا (ي ‪ 2‬ر ه‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ $3 3‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ ،‬أو ‪ 3‬أ‪ F‬ه_ ه ك ‪ KI‬ذات ‪F‬‬
‫‪ $I‬ه(ا ا ‪ /‬ؤل ‪ #C‬ا ‪ N‬ا دم ‪.‬‬
‫ر ؟ ف ول ا‪0‬‬
‫وا‬
‫ا ـ‪/‬ــــ&\` ا ـــ‪ 8‬ــ`‪:‬‬
‫ا ‪c‬‬
‫‪ )$2‬آ‪ ) #‬ا‬
‫نا و‬
‫\ قا‬
‫نوا‬
‫ر‬
‫ا ن ا‪#C = IG‬‬
‫ر‬
‫‪ #C I‬ا ‪ _ f‬ا‪G‬ول ‪ $‬ه(' ا را أن ا‬
‫ا و وه ا (ي = ‪ ;37‬ا‪ G‬ر ‪ 3 I‬ا‪G‬ه ‪ . *3C 3‬و![ ` ه(' ا‪ G‬ر ‪$I‬‬
‫ا‪ G‬ر ا‪ FG‬ى ا ‪ * = ! #‬ا ا ‪ $3‬ا د ‪ ،‬وه(' ا‪ G‬ر ! ‪o+ 33/ U‬ون‬
‫!* ا ا‪ 3 F‬و‬
‫ا و ا ا‪ 3 F‬و ا [ ر ‪ ، 3‬أي ! ‪ ;37‬ر ا و ‪FE‬‬
‫ر‬
‫ف ـ ) ‪ 3‬دة ا و ( أي أن ا‬
‫ا [ ر ‪ 3‬وا ‪ * 3 . #C ! #‬ه‬
‫ر ‪$‬‬
‫!* ‪ I _B‬م ‪ #C 4 g ( .‬ا‬
‫ر ا و ‪FE‬‬
‫‪ $I‬آ‪3f3‬‬
‫‪ *3 I U‬و‬
‫‪ H U‬ر دو ‪ _2 3‬ا‪ F‬ص ‪ I‬ا ه ات و ا‬
‫ا ‪_J /‬‬
‫!‪ * 3 9‬وإ‪KI‬ن ا ب وا * و ا ‪ T‬وأ ر أ‪ F‬ى ! ‪ K U‬ت ا و ‪ . 3‬و‬
‫ر ه ا (ي‬
‫‪ 4‬أن ا‬
‫‪ '(* U‬ا را‬
‫‪ U‬و‪3C‬‬
‫أ م ه(' ا ‪ 3‬و‪3C‬‬
‫_ ‪ $I‬ذ ‪g‬‬
‫ن ا و ‪ #‬وا‪M E‬ام ‪ 5‬أ ‪ K‬أو آ‪ 3f3‬ا‬
‫‪ ;7‬آ‪ U3 9! 3f3‬ا و‬
‫‪ I _B‬م ‪ .‬وإذا‬
‫ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ر ه ا (ي ‪ ;7‬آ‪ 3f3‬ا _‬
‫أي أن ا‬
‫‪H‬آ‪ 3‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫آ ن ا‪ G‬آ( ‪ C B / g‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬و ‪* d‬‬
‫‪3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪o/ C ،‬ال ا (ي ‪ 2‬ر ه ه ه_ أن ه ك ‪ KI Y‬ذات ‪F‬‬
‫ر وا ا‪ I‬ا‪ 3FG‬ة ؟‬
‫‪ $3‬ا‬
‫ق‬
‫‪ ! = I‬م ‪ E‬ا ا ًء ‪ $‬ا ‪ B ;3 /‬ن أن ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪j‬‬
‫‪A/3‬‬
‫‪ = ! * 3‬ا‪ I‬دو ‪ * B 3‬وآ ‪I‬‬
‫ا‪ / 0‬ن و‪ = I‬ا ‪F $ ;h‬‬
‫ا‪ I‬دو ‪ * 3‬ذات ا ‪ f‬ت ‪ 3‬ا ا‪ I‬ا و ‪ _ ، * 3 6 N3. $ 3‬ا *‬
‫ر ‪_B‬‬
‫ن ا‬
‫‪ $I‬ا ن ا ا‪ I _B # F‬م و‪$I‬‬
‫ا‪% A/3 I‬‬
‫ر ‪ .‬و ‪;*f‬‬
‫‪ $3‬ه(' ا ا‪ I‬وا‬
‫‪F 3I P‬‬
‫‪ F‬ص ‪ .‬إذ أن ه ك ‪KI Y‬‬
‫ف ا ‪ ;/‬ه(ا ا ‪ N‬إ = ‪ ، $3 9‬أ! ول ‪ #C‬ا‪G‬ول‬
‫‪ 3‬ه(' ا ‪K‬‬
‫‪F‬‬
‫ر ‪،‬أ ‪ #C‬ا ‪ /C # 2‬ف أ! ول ا ‪K‬‬
‫‪ $3‬ا ن ا و ‪ #‬وا‬
‫ا ‪K‬‬
‫ر‪.‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا‬
‫ا ‪ $3 3I P‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫اﻝﻤطﻠب اﻷول‪:‬‬
‫نا و‬
‫ا‬
‫ا‬
‫وا‬
‫ر‪:‬‬
‫ﻤن اﻝﻤﻌروف أن اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻋﺒﺎرة ﻋن ﻗﺎﻨون ﻴﺤﻜم اﻝﻌﻼﻗﺎت ﺒﻴن اﻝدول ﺒﺎﻝدرﺠﺔ‬
‫اﻷﺴﺎس ‪ ،‬وان دﺨول اﻝدول ﻓﻲ ﻤﺜل ﻫذﻩ اﻝﻌﻼﻗﺎت ﻴﻜون ﻝوﺠود ﺤﺎﺠﺎت ﺨﺎﺼﺔ ﻝﻜل‬
‫دوﻝﺔ ﺘدﻓﻌﻬﺎ إﻝﻰ اﻝدﺨول ﻓﻲ ﻤﺜل ﻫذﻩ اﻝﻌﻼﻗﺎت وان ﺘﻨظﻴم إﺸﺒﺎع ﻫذﻩ اﻝﺤﺎﺠﺎت اﻝﺘﻲ‬
‫ﻗد ﺘﻜون ﺴﻴﺎﺴﻴﺔ أو اﺠﺘﻤﺎﻋﻴﺔ أو اﻗﺘﺼﺎدﻴﺔ ﻴﺤﺘﺎج إﻝﻰ ﻗﺎﻨون داﺨﻠﻲ أول اﻷﻤر‬
‫ﻝﺘﻨظﻴم ﻋﻤﻠﻴﺔ اﻝدﺨول ﻓﻲ اﻝﻌﻼﻗﺎت اﻝدوﻝﻴﺔ وﻤن ﺜم ﺘﻨظﻴم ﻜﻴﻔﻴﺔ اﻝﺘﻌﺎﻤل ﻤﻊ اﻝﻘﺎﻨون‬
‫اﻝذي ﻴﺤﻜم ﻫذﻩ اﻝﻌﻼﻗﺎت ﺒﻌد ﺘﻜوﻨﻬﺎ واﻝﻘﺎﻨون اﻷول ﻫو اﻝدﺴﺘور أﻤﺎ اﻝﻘﺎﻨون اﻝﺜﺎﻨﻲ‬
‫ﻓﻬو اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم ‪ .‬وذﻝك ﻋﻠﻰ اﻋﺘﺒﺎر أن ﻤﻔﻬوم اﻝدﺴﺘور ﻴرﺴﻲ أﺴس اﻝﺘﻨظﻴم‬
‫اﻝﺴﻴﺎﺴﻲ واﻻﺠﺘﻤﺎﻋﻲ واﻻﻗﺘﺼﺎدي ﻓﻲ اﻝﻤﺠﺘﻤﻊ اﻝداﺨﻠﻲ وﻴﻨﺼرف ﺒﻨﺎءا ﻋﻠﻰ ذﻝك‬
‫إﻝﻰ ﻜل اﻷﻓﺎق اﻝﺘﻲ ﺘﺤﻴط ﺒﺎﻝرواﺒط اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴﺔ اﻝﻤﺘﻌﻠﻘﺔ ﺒﺎﻝﺴﻴﺎﺴﺔ واﻻﺠﺘﻤﺎع واﻻﻗﺘﺼﺎد‬
‫وﻫو ﺒﻬذﻩ اﻝﻤﻜﺎﻨﺔ ﻴﻤﺜل اﻹطﺎر اﻝﺸﺎﻤل ﻝﻜل اﻝﻘواﻋد اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴﺔ اﻝوطﻨﻴﺔ ‪ ،‬وﻴﻔﺘﺢ ﻓﻲ‬
‫ﻤدﻝوﻝﻪ آﻓﺎﻗﺎ واﻗﻌﻴﺔ ﻝﻠﺘواﺼل اﻝوﺜﻴق ﻤﻊ اﻝﻘواﻋد اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴﺔ اﻝدوﻝﻴﺔ وﺒﻴﺎن ذﻝك ﻴﻜون ﻓﻲ‬
‫ان اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻴﻨطوي ﻓﻲ ﻤدﻝوﻝﻪ ﻋﻠﻰ اﻝﻨظﺎم اﻝﻘﺎﻨوﻨﻲ ﻝﻠﻌﻼﻗﺎت اﻝدوﻝﻴﺔ اﻝﺘﻲ‬
‫ﺘﺸﻤل اﻝرواﺒط اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴﺔ ﺒﺎﻨوا ﻋﻬﺎ واﻝﺘﻲ ﺘﺘﻌدى ﺤدود اﻝدوﻝﺔ اﻝواﺤدة ﺒﻔﻌل اﻝﻨﻤو‬
‫اﻝﻤطرد ﻝﻠﺘﻌﺎون ﻋﻠﻰ اﻝﻤﺴﺘوى اﻝدوﻝﻲ)‪.(1‬‬
‫ر‬
‫‪ #C $ B! $3‬أن ا‬
‫! م أن ا ‪ *7‬ا‪G‬ول ‪ $3 K‬ا‬
‫و ‪Td‬‬
‫! = ‪$‬‬
‫*‪ ‰3‬أو ‪ K 3J ;7‬ا ‪ #‬ف ‪ * B‬ا ن ا و ‪ . #‬أ‬
‫‪ ، $3‬وا ‪ ! #‬و ‪M‬ءا‬
‫‪ 7‬ه ا ‪ K _2 3C K‬ا ‪ 3 B‬ا د ‪ $3‬ا‬
‫* ‪ #C‬ا ‪ _ f‬ا‪G‬ول ‪ I‬ا ‪ $I N‬ا ل ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ $‬ا ن‬
‫ا ا‪ # F‬إ = ا ن ا و ‪ N3. #‬أن ه(' ا ا‪ I‬وا * ‪K2‬ن ا ‪ /‬ا‪G‬آ‪2‬‬
‫‪$I K‬‬
‫و‪ 3YH . P‬ا !‪ 3‬ا ‪ $ B! #C 3 6‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪ ، #‬و‪ً dC‬‬
‫‪ $‬ا ا‪I‬‬
‫‪/‬‬
‫‪ $3‬وا‪P‬‬
‫! م ‪ 4‬ا ‪ K‬ا ‪ 3 B‬ا د ‪ $3‬ا‬
‫أ * إ = ا ن ا‪ ، FG‬و ‪ 7‬إ = م‬
‫‪ $3‬وا ‪#‬‬
‫ا‪ FG‬ى ا ‪B‬‬
‫د ‪ = I‬ا ن ا و ‪ 4 #‬أن ا ن ا‪G‬ول ا‪ #C Y‬ا ا‪G‬‬
‫ا !‪ #C 3‬ا‬
‫أ ا ‪o/‬و ‪ 3‬ا و ‪3‬‬
‫ن ا ‪ . # 2‬و ‪ $‬ا‪ = I 2 G‬ذ ‪ ،g‬ا‪ (F‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ B‬م وا ‪ $I $3 u/‬ا‪ I0‬ل‬
‫ر‬
‫ا (ي د ‪ #C‬أ ‪ 5‬إ = أ ا ‪ /‬ء ا‬
‫و‪ ، I‬وآ( ‪ g‬أ ا ‪ /‬واة ‪ $3‬ا ول و أ ! ; ! ‪ _F‬ا ول ‪*d‬‬
‫‪ 3h‬ا‬
‫‪o+ #C‬ون ا ‚ ا‪ N3. ، FG‬أن ‪ _2‬ه(' ا دئ ‪ * 3 . #C A/3‬ى دئ‬
‫!‪ $I 4‬ا ‪ 2‬رة ا ‪ 3/ f‬ا *‪ 3‬ة ود !‪ 3‬ا ول ا ‪ YH‬ة د‪. ( 2) *J‬‬
‫ت ‪ #C‬ا ن‬
‫‪ $‬ا ا‪ I‬ا ‪ 3C‬ا ‪ #‬ا‬
‫و ‪ * $‬أ‪ F‬ى ‪ C‬ن ه ك ا‬
‫ا و ‪ I E * 3 . #C A/3 #‬رة ‪ $I‬ا‪ 3C I I‬و‪ 3 6‬آ ‪ ! A‬رس ‪_x #C‬‬
‫ول و ‪ 2‬ل ذ ‪ I g‬ة أن‬
‫ر‬
‫أ‪ B.‬م ا !‪ 3‬ا ‪ _ $ 3 6‬ا‪M* G‬ة ا‬
‫ر‪ ?3J‬ا و و * آ ن و ‪ 5f‬أو ‪ 5‬ه ا ‪ _2‬ا‪ = IG‬و ‪*! KI 3 #C‬‬
‫ا و ‪ N3. ، 3‬إن ه(' ا ‪ I‬ة ا ‪ #C 2‬ا ن ا و ‪ #C A/3 #‬أ * إ‪ I E‬ة‬
‫________________‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪:‬د‪ .‬ﻋﺒد اﻝﺤﺴﻴن اﻝﻘطﻴﻔﻲ ‪ ،‬اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم ‪ ،‬اﻝﺠزء اﻷول ‪ ،‬ﺒﻐداد ‪ ، 1970 ،‬ص ‪، 18‬‬
‫د‪.‬ﻋﺒد اﻝﻌزﻴز ﻤﺤﻤد ﺴرﺤﺎن ‪ ،‬اﻝﻨظﺎم اﻝﻘﺎﻨوﻨﻲ ﻝﻠﻌﻼﻗﺎت اﻝدوﻝﻴﺔ ﻓﻲ دﺴﺘور ﺠﻤﻬورﻴﺔ ﻤﺼر اﻝﻌرﺒﻴﺔ ‪ ،‬اﻝﻤﺠﻠﺔ‬
‫اﻝﻤﺼرﻴﺔ ﻝﻠﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ‪ ،‬اﻝﻤﺠﻠد‪ ، 39‬ص‪. 3‬‬
‫)‪ (2‬د‪ .‬ﻋﺒد اﻝﺤﺴﻴن اﻝﻘطﻴﻔﻲ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪،‬ص ‪. 94‬‬
‫ت ‪ #C‬أ‪ B.‬م ا‬
‫‪ *x‬ت وا‬
‫‪ _32‬ا و ‪ #C‬ا ‪ $3 4‬ا‬
‫!‪ ، 3‬و!‪ 9‬ر‬
‫ري وا و ‪#‬‬
‫ذ ‪ g‬وأ‬
‫‪ T‬ر‪ ?3J‬ا و‬
‫م‬
‫‪ ،‬و ‪ $‬ا‪ 2 G‬ا‪ FG‬ى ا‪ (F‬ا‬
‫‪#C‬‬
‫ا و ‪ #‬أ ا ‪K‬ل ا ‪ d‬ء ‪ /‬إ = ا ‪ d‬ء ا و ‪ N3. #‬أن ه(ا ا أ‬
‫‪ K‬أ ا‪_ f‬‬
‫}‪ C‬اد ‪ ،‬و‪ً I‬‬
‫أ ‪ 5‬إ = ا !‪ 3‬ا ‪ 3 6‬ا ‪ #‬أ‪(F‬ت *(ا ا أ آ‪d‬‬
‫‪ $3‬ا ‪ 9 /‬ت ا وف ‪ #C‬ا ن ا‬
‫ري)‪ (2‬و ‪ 3. $‬أ‪ F‬ى ‪ 4‬أن ا ‪K‬‬
‫) ‪(1‬‬
‫ن‬
‫ا ‪ $3 3 B‬ا !‪ 3‬وا ن ا و ‪ 3YH! #C /4 ! #‬ا ن ا و ‪$ B! #C #‬‬
‫ا !‪ 4 N3. ، 3‬أن ا ن ا و ‪ $ B! #C ;*/ #‬ا !‪ 3‬ا ‪ ، 3 6‬و ‪#!H‬‬
‫د ا‪I‬‬
‫‪ /‬ه ا ن ا و ‪ $ B! #C #‬ا !‪ 3‬وآ ‪3 3 6 43‬‬
‫‪#C‬‬
‫ا‪ I‬ا و ‪ '(* 3‬ا ق ‪(FH! N3. ،‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ YH! ،‬ت ا !‪3‬‬
‫دو ‪3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و! ر * ‪$ P‬‬
‫‪3‬‬
‫ه(' ا !‪ $ 3‬ا ن ا و ‪ #‬ا‪I‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬وا (ي ‪ 3YH! = I „.K‬ا ن‬
‫ا‪M G‬اء ا ‪ * d ! #‬وا [‬
‫ا و ‪ $ B! #C #‬ا !‪ 3‬ا ‪ 3 6‬أن دور ا ن ا و ‪ #‬أ أن ‪ B‬ن دورا آ ‪ 3‬أو‬
‫‪ $ B! #C 3JM‬ا !‪ 3‬ا ‪ . 3 6‬و ‪ B‬ن دور ا ن ا و ‪ #‬آ ‪$ B! #C 3‬‬
‫‪ 8‬أ‪ B.‬م ه ة دو ‪ ، 3‬وا ‪ 2‬ل‬
‫د ر‬
‫‪ B‬نأ م‪ .‬إ‬
‫‪I‬‬
‫ا‬
‫‪ #C‬أ ‪ 5‬إ = ه ة‬
‫ر ا ‪ / /‬ي م ‪ N3. 1848‬آ ن‬
‫‪ =I‬ذ‪ g‬ا‬
‫‪1291‬وا ‪ I #‬ت ‪KY $3‬ث ‪ 6‬ت ‪ A B+‬ا! دا ‪ hG * 3 3C‬اض د‪، 3I C‬‬
‫ر ا ‪ E #‬ت‬
‫ر ا‪ # G‬ا در ‪ I‬م ‪ 1867‬وآ( ‪ g‬ا‬
‫وآ( ‪ g‬ا‬
‫‪ $I K‬ه(' ا‪ C 2 G‬ن إر ع ا !‪ N3. $ 3‬ا ‪$ B‬‬
‫ة ا‪ . 3B G‬و‪ً dC‬‬
‫ا‬
‫‪ #‬دو ‪ / #‬ي ‪ 3 = I‬ا !‪ 3‬ا ‪ f B‬را ‪ N3. 3‬أن أ‪* B.‬‬
‫إ= أ _‬
‫!‪ 4‬أ * ‪ #C‬ه ات و ا‪ U3Y‬دو ‪. (3) 3‬‬
‫و ( ‪ 4 g‬أن ا ن ا و ‪ $B #‬أن ‪ 8‬دورا !‪ 3 B‬آ ‪?3 H! #C 3‬‬
‫ا !‪ 3‬ا ‪ . 3 6‬و ‪ * $‬أ‪ F‬ى ‪ $B‬أن ‪ 8‬ا ن ا و ‪ #‬دورا ‪#C 3JM‬‬
‫!‪ $ B‬ا !‪ 3‬ا ‪ 3 6‬أي ا ‪ $B 5‬أن ‪ #C ;*/‬أ ‪M‬اء ‪ $ 3‬ه(' ا !‪3‬‬
‫‪h3‬‬
‫ا‪ I‬دو ‪ 3‬أو ا ‪I * YH‬‬
‫و ‪ B‬ن ذ ‪ U 6 $I g‬ا س ا !‪3‬‬
‫ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪ $I K‬ا‪(FG‬‬
‫ذ ‪ ، g‬و ‪ $‬ا‪ = I 2 G‬ذ ‪ً dC g‬‬
‫ر أو ! ‪5‬‬
‫ا‬
‫‪K‬‬
‫ا‪ I‬ا و ‪ I _B 3‬م ‪ً dC‬‬
‫ر ‪(FH‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪ ،‬ا‪ +0‬رة إ = آ ن ا‬
‫ر ا ‪ /‬وي ا در ‪ I‬م‬
‫ر ا ‪ * d #‬و ‪2‬ل ذ‪ g‬ا‬
‫‪ $I‬ا ا‪ I‬ا‬
‫__________________‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬ﺤﺎﻤد ﺴﻠطﺎن ‪ ،‬اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم ﻓﻲ وﻗت اﻝﺴﻠم ‪ ،‬اﻝﻘﺎﻫرة ‪ ، 1962 ،‬ص‪147‬‬
‫)‪ (2‬اﻨظر‪:‬‬
‫‪Helen Tourard , L, international isation de constitutions nationals,‬‬
‫‪L.G.D.J , 2000, P.355‬‬
‫ود ‪ .‬ﻤﻔﻴد ﺸﻬﺎب ‪ ،‬اﻝﻤﺒﺎدئ اﻝﻌﺎﻤﺔ ﻝﻠﻘﺎﻨون ‪ ،‬اﻝﻤﺠﻠﺔ اﻝﻤﺼرﻴﺔ ﻝﻠﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ‪ ،‬اﻝﻤﺠﻠد‪ ، 23‬ص ‪17‬‬
‫‪. 1967‬‬
‫)‪ (3‬ﺤﺴن ﻋزﺒﺔ اﻝﻌﺒﻴدي ‪ ،‬ﺘﻨظﻴم اﻝﻤﻌﺎﻫدات ﻓﻲ دﺴﺎﺘﻴر اﻝدول ‪ ،‬رﺴﺎﻝﺔ دﻜﺘوراﻩ ‪ ،‬ﺠﺎﻤﻌﺔ ﺒﻐداد ‪ ، 1988 ،‬ص‬
‫‪.26‬‬
‫ف * ‪=I‬‬
‫‪ N3.1920‬ء ‪ #C‬ا دة )‪ )5 ( 9‬أن ا‪ I‬ا ن ا و ‪ #‬ا‬
‫‪M‬ءا ‪ $‬ا ا ‪ $3‬ا ‪ * 4‬ر ا ‪ /‬و ( و ‪ * $‬أ‪ F‬ى‬
‫ا ‪9‬ق ا ‪! #‬‬
‫(ات ‪ $‬ا ا ‪ $3‬ا و ‪ 3‬و ‪ 2‬ل ذ ‪g‬‬
‫‪3‬‬
‫‪I 4 (FH! 3‬‬
‫ه ك د !‪3‬‬
‫ر ا ‪ # B‬ا در ‪ I‬م ‪ N3.) 1940‬ء ‪ #C‬ا دة ‪ (5 7‬وا ‪ A 3 #‬أن‬
‫ا‬
‫دئ ا ن ا و ‪ #‬و!‪ 5! 3 9‬ا ‪ 4 ! #‬ا ‪ $ d‬ا‪# / 0‬‬
‫ر ‪(FH‬‬
‫ا‬
‫‪ _2‬وا ‪ ; /‬وا ‪ d‬رة ا ‪. 3‬‬
‫ب وا‬
‫وا‪ .‬ام ‪ 3‬دة ا‬
‫ا ‪ $3‬ا و ‪، 3‬‬
‫و‪ = I‬ا ‪ $ ;h‬آ‪ 2‬ة ا‪ $3 2 G‬ا !‪ 3‬ا ‪ = I 3 6‬ا ‪YH‬‬
‫‪#C #I‬‬
‫‪ 3‬و!‪3YH‬‬
‫إ‪ E‬أن اآ در ت ا ‪ YH‬وا ‪ B! #‬ن ذات أه ‪ 3‬و‪F‬‬
‫ه ك ‪KI $‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ .‬وذ ‪g‬‬
‫ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ر ه‪ #‬ا ‪3YH‬‬
‫ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ N3.‬أ * ! ‪ 9 _B‬ا ء‬
‫‪U‬‬
‫‪3C $3‬‬
‫‪ $3‬ا‬
‫‪F‬‬
‫ف و ‪ #C 5‬ا ‪ 8 9‬ا دم‬
‫‪ $3‬وه(ا‬
‫‪ $3 3I P‬ا‬
‫اﻝﻤطﻠب اﻝﺜﺎﻨﻲ‪:‬‬
‫اﻝﻌﻼﻗﺔ اﻝﻤوﻀوﻋﻴﺔ ﺒﻴن اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن واﻝدﺴﺘور‪:‬‬
‫ن ‪ = /‬إ = ! ‪ U3‬ه ف ‪ $3‬أو ‪ I 4‬أه اف‬
‫م أن أي‬
‫‪ $‬ا‬
‫ن إ = أ‪ ، F‬و * ا‪ Af F‬ه('‬
‫‪، 3‬و![ ` ه(' ا‪G‬ه اف ‪$ * 3 9‬‬
‫ا‪G‬ه اف وا‪ = I Af F‬ا‪ Y‬ذ ‪ 3 6 g‬ا ا ‪ $3‬و ‪ * B‬و! ‪ *! f3‬إ‪ E‬أ * ! ك‬
‫ن ‪_B‬‬
‫ل إ = ا‪G‬ه اف وه‪ f #‬و‪ 3 6‬ار! ‪A9‬‬
‫ا‬
‫آ ‪6 #C C‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ I‬م ‪ Ev ،‬وه‪ f #‬ا ‪ ;37‬أي ! ‪ ;37‬ا ‪ K‬ت ‪ N3.‬أن أ ‪ I‬ة آ‪ B! #‬ن‬
‫; ! ‪ U 6 $I 5 37‬ا ن‬
‫‪ ;37‬و ‪8/‬‬
‫‪ $ E‬أن ! ` و‪ً 3f3x‬‬
‫ن ‪ ،‬أي أن ; !‬
‫د ‪ $‬ذ ‪ g‬د ا‪ FE‬ص ا ‪#I P‬‬
‫وا * ف ا‬
‫_ ا ‪$ ;37‬‬
‫‪ 323.‬ت ا ‪K‬‬
‫‪ I P‬ت ا ن ‪ .‬و ‪ $B‬ذ ‪KF $ g‬ل !‬
‫‪ 3‬ا ‪K‬‬
‫ف ‪F =I‬‬
‫ا * ف ‪ $‬ا ‪ * $ ;37‬أ‪ F‬ى ‪ ،‬و‬
‫* و!‬
‫ر ‪KF $‬ل ا ف ‪ = I‬ا ‪K‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و ن ا‬
‫‪ $3‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ه(' ا ‪ K‬ا ‪ * 7 #‬آ_ ‪$‬‬
‫‪I‬‬
‫‪! $ E $3‬‬
‫ا ‪ $3 3I P‬ا‬
‫‪ * $ $3‬وا ف ‪ = I‬ا * ف ‪ ;37 ! $‬ه(' ا ‪ K‬ت ‪ * $‬أ‪ F‬ى‪ .‬أ‬
‫ا‬
‫ن ‪ E‬أن ‪ B‬ن * ف‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ 5 C‬آ‪H‬ي‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫‪U‬‬
‫‪3C‬‬
‫إ = ! ‪ KI ;37‬ت ‪ 3‬وإذا ‪ $I 2‬ا ‪ K‬ا ‪ * B #‬ه(ا ا ن ‪ 4 C‬ه ذات‬
‫ا ‪ K‬ا ‪ * 7 ! #‬ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ I _B‬م وه‪ #‬ا ‪ K‬ا ‪ * #‬ف‬
‫ا ن ‪KF $‬ل ! ‪ * 37‬إ = ! ‪ U3‬أه ا‪ 5C‬وا ‪ U3 ! _3 #C * v 4! #‬ا ‪%‬‬
‫‪ CG ً 3 9‬اد‬
‫ن ‪ Ev‬وه‪ #‬إ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬و ‪ C 6 _2‬ا ‪K‬‬
‫ا ‪3‬‬
‫أ ا ‪ 9‬ف ا‪*C FG‬‬
‫‪ * $‬وا ( ‪ B $‬ن ا ‪ 9‬ف ا (ي و ا ن‬
‫ك ‪o‬دي إ = ا * ك‬
‫ر ‪5‬‬
‫_ أن‬
‫ا ‪ 9‬ف ا (ي ‪ $‬ا ‪ $B‬أو ‪ $‬ا‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن أو ‪ $‬ا ‪ $B‬أن ‪ B‬ن ‪ P * $I E u/‬ن ا‪ .‬ام ه(' ا ق‬
‫‪(* U‬ا ا ‪M4‬ء ‪ $‬ه('‬
‫و ا * آ* أو ‪ B‬ن ا‪G‬داة ا‪ ، * 3 9 3 4 E‬و‬
‫ا را ‪ 4‬أن ا ‪ 9‬ف ا ‪ #C # 2‬ا ‪ K‬وا _ }‪ C‬اد ‪ $B‬أن ‪ B‬ن ا و أو‬
‫‪ 6H U‬اف ‪ KI‬ت‬
‫ا‪G‬دق وا‪3C 8 hG‬‬
‫‪ 3‬أدق )ا ‪ ( 9 /‬وه(ا ا‬
‫‪U‬‬
‫ا‪G‬ه; وا‪G‬آ‪ 3YH! 2‬ا و‪3C 3 I C‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن _ ا ‪ 3. $ 5‬أ‪ F‬ى‬
‫ك ا ‪ 9 /‬أو‬
‫‪ IW‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن أو ‪ ?BI‬ذ ‪ g‬أي ا * آ* ‪ N3. .‬أن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬أن !‪ B‬ن ا‪ = I 9FG‬ه('‬
‫ر * ‪ $ $B‬ا ‪ 3.‬ا ‪3 /‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ B! ً h‬ن ‪ $‬اء‬
‫ا ق ‪ N3.‬ى أن ا‪ * E‬آ ت ا ر‪F‬‬
‫ك ا ‪ 9 /‬أو ر *‬
‫ر ا ‪(* 9 /‬ا ا‪ ، ' 4!E‬و ‪ 3. $‬أ‪ F‬ى ‪ C‬ن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن أن ‪ B‬ن ا ا‪ I0 C‬ل ه(' ا ق‬
‫‪ $B‬و ‪ $‬ا ‪ 3.‬ا‪3 4 0‬‬
‫‪ U3 9‬أو ا _ ‪ = I‬ا‪E‬ر! ء‬
‫و!‪ * ً 9 ?3 U3 9‬و!*‪ u3‬ا‪ G‬اء ا‬
‫ا‪ ._dCG‬إذًا ‪ K C‬ا‪G‬ه; وا ‪ * B #‬ا ن‬
‫ه ‪ $ U9‬ا ق‬
‫ب ا ق وا ( ‪ $‬و ه(ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ه‪ #‬ا ‪ $3 K‬ا‪ CG‬اد وأ‬
‫ا و‪#‬‬
‫*; ‪ #C‬ه(' ا ‪ K‬أو‬
‫*; وا ‪ 9 /‬ا ‪ $ #‬ا ‪ $B‬أن !‪ B‬ن ‪F‬‬
‫ا ن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و‪ v #C‬ا ‪$3‬‬
‫‪ 3‬إ‪ I‬ل ‪ . ;* .‬و ‪ #!H‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫دا‪I‬‬
‫ا‪G‬و = ‪ E‬ع ‪$I‬‬
‫ك ا ‪ #C * M N3. 9 /‬ا‬
‫و ‪ 5‬ا‪;B ' I‬‬
‫ا ‪ 3 * M 3C 3 2‬م _ إ ‪_3 #C $3 # 4‬‬
‫ا * ك ه(' ا ق أ ‪ #C‬ا‬
‫درة ‪ 3‬م ‪ . U3 9‬ق ا‪ / 0‬ن أو‬
‫!‪ U3 9‬ه(' ا ق ‪ ،‬و ‪ B‬ن ذ ‪ g‬أ‬
‫‪ 5 H+ $‬أن ‪o‬دي إ = إ‪ I‬ل‬
‫ء ‪ U3 9‬و‪ 3h‬ذ ‪g‬‬
‫*‪ u3‬ا‪ G‬اء ا‬
‫ه(' ا ق ‪ .‬و‪ #C‬آ_ ا‪ .G‬ال ‪ 5 C‬و‪(* 6‬ا ا ن ! [ ‪ f‬ا‪M E‬ام ا‪G‬ول أو‬
‫‪ E‬أن ‪ B‬ن ‪7‬‬
‫ر ‪ I *C‬ر'‬
‫‪U‬‬
‫ا ‪ .5 f [ # 2‬أ ‪3C‬‬
‫دة إ =‬
‫‪ 3‬وه *(ا ا = ‪ E‬وان ‪ B‬ن *(' ا ‪ C 6 K‬ن و‬
‫‪K‬‬
‫ر وا (ي ! و ' ‪ #C‬ا ‪ _ f‬ا ‪ $ U /‬ه(' ا را ‪4 ،‬‬
‫وف ‪ $I‬ا‬
‫ه‬
‫ر ‪ $ d‬ر ا‪G‬و = ‪ I 4‬ا‪ ;B ! I‬ا ‪ 9 /‬ا ‪ #C J‬ا و‬
‫أن ا‬
‫ا‪ # / 0‬ا ‪;7‬‬
‫‪ 3. #C %‬ة ا ‪4‬‬
‫و! ‪o+ ;7‬و * ا ‪ ! #‬ذات أه ‪3‬‬
‫ك ا ‪ 4 9 /‬ا ‪ 5‬و‪ $ P‬ا ن‬
‫دة إ =‬
‫ا وف ‪ ) 3 /‬ا و (‪ .‬و‬
‫‪ CG K‬اد أي أن ا ‪9 /‬‬
‫ر ‪M‬ءا ‪ B ، 5‬ن‬
‫ا ا‪ # F‬وا (ي ‪ _B+‬ا‬
‫* ‪ #C‬إدارة ا و وان ذ ‪ #C * 4 g‬ا ‪ 9‬ف ا‪KI $ FG‬‬
‫! رس ا‪F‬‬
‫دة إ =‬
‫و ‪ Ev‬وه ا ‪ 8‬أو ا‪ CG‬اد ‪ .‬و‬
‫! = ‪$‬ا ‪ B‬تا ‪3‬‬
‫ر ‪ 4‬ا ‪ = I _ o 5‬أ س ا ‪ I 2 5‬ا ‪ #I‬م ‪$3‬‬
‫!‪ BC _3 H‬ة ا‬
‫‪ F‬ل ا‪ CG‬اد ‪ $ I 4‬ا‪ CG‬اد وه; )‬
‫‪ 8‬ه(ا ا‬
‫ا ‪ B‬م وا ‪ ، 8‬و‬
‫ا‪.‬‬
‫د‬
‫ر ا ‪ ;* I 9 /‬و ‪ 3. $‬أ‪ F‬ى‬
‫ا ‪B‬م ( ‪3‬م *‬
‫‪ .‬ق ‪3‬‬
‫ر ا ‪ _ $ 9 /‬ا ‪ B‬م وآ( ‪! g‬‬
‫‪ 3‬دًا ‪ = I 3‬آ‪3f3‬‬
‫)‪(1‬‬
‫}‪ C‬اد ‪ 4 E‬ز ‪ B‬م ا ‪ /‬س * أو ا * آ* ‪.‬‬
‫ر ا ‪ ، 9 /‬أي ا ‪ ;B 5‬ا ‪ /‬ك ا در ‪$I‬‬
‫ر ‪3 I ;7‬‬
‫و آنا‬
‫_____________‬
‫)‪(1‬اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬ﻤﻨذر اﻝﺸﺎوي ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪ 15‬؛ و د ‪.‬ﻜﻤﺎل اﻝﻐﺎﻝﻲ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪124‬‬
‫ر ‪o/ C‬ال ا (ي ‪ 2‬ر ه ه ‪،‬‬
‫ن ا‬
‫أ‪ .‬أ‪ 6‬اف ا ‪ K‬ا ‪* 7 #‬‬
‫ر ا‪ 9/‬؟‬
‫‪ B $‬ن ! ‪3 I ;37‬‬
‫‪ $‬ا وف ‪ 3 9‬أن أ ‪ ! KI‬ج إ = ا ‪ ;37‬أي ! ج إ = ا ن ‪E‬‬
‫‪5‬و ‪ .T #‬ق ‪3‬‬
‫أن !‪ B‬ن ‪ = / KI‬آ_ ‪ 6‬ف ‪ *3C‬إ = ! ‪U3‬‬
‫‪ U 6 $I‬ا ‪ ;37‬إ = ‪ 6‬ف ‪ E $3‬وان ‪ B‬ن ‪ /. = I‬ب ا ‪ 9‬ف ا‪#C FG‬‬
‫آ‪ #C 5‬ا ‪ E K‬أن ‪ B‬ن ‪= I‬‬
‫ذات ا ‪ . K‬وان ! ‪ 33‬أي ‪ 6‬ف و‪w P‬‬
‫‪ .‬ق و ‪ 8 B‬ا ‪ 9‬ف ا‪ ، FG‬و *(ا ا = ‪ C‬ن ‪w P‬‬
‫‪ /.‬ب ‪ 5 .‬و‬
‫ز دة ‪ .‬ق ا‪ CG‬اد ‪ ،‬ا ‪ 9‬ف ا‪FG‬‬
‫ك ا ‪ 9 /‬و! ‪ 33‬ه ‪ E‬أن ‪ B‬ن‬
‫إ‪K6‬ق إراد!*; و‪.‬‬
‫ا ‪ B‬م و ‪ I _B‬م ! ‪Uf‬‬
‫‪ #C‬ا ‪ N3. ، K‬أن‬
‫ا‪ CG‬اد !‪ B‬ن ‪ 33 ! #C‬ا ‪ B‬م و!‬
‫‪ #C‬ر *; ‪ $3. #C 9 /‬أن‬
‫ر *; ‪. (1) 9 /‬‬
‫آ‪3f3‬‬
‫ر ه‪ I #‬رة ‪ $3 KI $I‬ا ‪$ 8‬‬
‫نا‬
‫إذًا ‪ K C‬ا ‪* B #‬‬
‫ع إ= ا ‪ K‬ا ‪ * B #‬ا ن ا و‪#‬‬
‫* وا ‪ * $ 9 /‬أ‪ F‬ى ‪ ،‬و‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ 4‬إ آ أ ‪ d‬أ م ن ‪ ;B‬ا ‪ $3 K‬ا ‪) 8‬ا‪ CG‬اد ( ‪$‬‬
‫‪$3‬‬
‫* وا ‪ * $ 9 /‬أ‪ F‬ى ‪ .‬و أن ‪ I‬أن ه ك و‪9 3 37 ! f3x‬‬
‫‪ / $3‬ءل ‪ $I‬و د ا ‪ #C U 9‬ا * ف ‪ ;37 ! $‬ا ‪ K‬؟‬
‫آ_ ‪ $‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن * ف إ = إ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ $‬ا *‪ #‬أن ا ن ا و ‪#‬‬
‫ل‬
‫‪ #‬ا‪ CG‬اد و ‪ h U‬ت ا ‪ #C ;* M h 3I‬ا‬
‫و ‪KF $‬ل ذ ‪g‬‬
‫‪ = I‬ا‪ $ G‬وا ‪ K/‬وا ‪ C‬ه‪ 3‬و‪ 3h‬ذ ‪ $ g‬ا ‪ _3 f‬ا و‪ 2 C‬ر !‪U3 9‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‪ .‬و ‪ B‬ن ذ ‪H g‬آ‪KF $ 3‬ل ا ‪ # /‬إ = ! ‪ ;37‬ك آ_ ‪ B $‬ن‬
‫‪ $I E u/‬إ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن أو ‪ I‬م إ‪ . * I‬و ‪ B‬ن ذ ‪ g‬أ ‪U 6 $I‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا `‬
‫‪ C‬ض ا ‪M‬ام ‪ E _2 #‬ع ‪ $I‬ار!‪ B‬ب ا * آ ت‬
‫‪ $I‬ذ ‪ g‬أو ‪ f‬ض ا ‪M‬ام ا ‪ 3 # 4‬م ‪ U3 9‬ه ‪ $ U 9 3h‬ه(' ا ق‬
‫ى‬
‫ج إ = ! ‪ _F‬ا ‪ $ # 4‬ا ‪ _3 #C 9 /‬ا ء ‪ U3 9‬و ‪_2‬‬
‫وا (ي‬
‫ا‪M E‬ام ا‪G‬ول ‪ f‬ض ا ‪M‬ا ت ‪ = I‬ا ‪ 9 /‬أو ‪ $‬ر * ‪ E‬ع ‪ 3!v $I‬ن أي‬
‫ك أو ! ف ‪ $B‬أن ‪o‬دي إ = ا * ك ا‪ .‬ا ق ا‪ 3 / 0‬أو ‪* I 4‬‬
‫ق‬
‫‪ W 3‬ار ا ‪f [ $3‬‬
‫اء آ ن ذ ‪KF $ g‬ل ! ف ا ‪ 9 /‬ا‬
‫‪ (3f‬ا ‪ '(* f [ $3‬ا ق أو ا~!‪ 3‬ن ‪H‬ي‬
‫ا‪ / 0‬ن أو ! ف ا ‪ 9 /‬ا ‪(3f‬‬
‫ر *‬
‫‪ 9 /‬ا ‪I 3J d‬‬
‫‪ B‬ن ا‪G‬‬
‫! ف ‪ $‬ه(ا ا ‪ _3‬أو‬
‫!* ‪ #C‬ا ‪ #C _ f‬ا ز‪ I‬ت‪ .‬أي أن ! ‪ U3‬ه ف ه(ا ا ن ‪ B‬ن ‪$‬‬
‫‪FE‬‬
‫‪o $3‬دي إ =‬
‫!* ‪= I‬‬
‫ر ا‪F‬‬
‫‪KF‬ل ! ‪ 53‬ا‪M 0 ' I‬ام ا ‪9 /‬‬
‫ا‪ CG‬اد ‪ #C‬ا ‪K‬‬
‫ً‬
‫إ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن و ( ‪ B g‬ن ه(ا ا ن‬
‫ا ‪ * 7 #‬وا ‪ B! #‬ن ا ‪ 9 /‬ا ‪ 9‬ف ا‪. *3C FG‬‬
‫ر ‪ C‬ن !‪ 5! BC _3 H‬م ‪ = I‬أن ه ك ‪ $3 KI‬ا‪ CG‬اد‬
‫‪U‬‬
‫أ ‪3C‬‬
‫___________________‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬إﺒراﻫﻴم ﻋﺒد اﻝﻌزﻴز ﺸﻴﺤﺎ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪40‬‬
‫ر ‪ ،‬ا (ي آ ن ‪ #C‬ا‬
‫!; ! ‪ U 6 $I * 37‬ا‬
‫وا ‪ 9 /‬وان ه(' ا ‪K‬‬
‫‪ I 2‬ا ‪ #I‬م ‪ #C 6 $3‬ا ‪ ، K‬وآ ن * ف ا ا ًء إ = ! ‪U3‬‬
‫ا‪G‬‬
‫‪ 39 /‬ن ‪ * KF $‬إدارة ‪o+‬و *; وذ ‪g‬‬
‫ا‪ CG‬اد ‪KF $‬ل إ ‪ 4‬د ‪6‬‬
‫‪8‬‬
‫ن ه(' ا * وه; )ا ‪ B‬م( ‪ N3.‬ا ‪ 5‬و‬
‫‪;* I 4 U 6 $I‬‬
‫ر ; ![ _ ه‪Eo‬ء ا ‪ B‬م * م إدارة ا و ‪ .‬وا ‪ * $ 5‬أ‪ F‬ى د‬
‫ا‬
‫ت ه‪Eo‬ء ا ‪ B‬م و‪ ;* .‬وا ‪M‬ا !*; ‪ v‬ا ‪ 5‬د ‪ 4 E 3 E 4‬ز‬
‫ا‪F‬‬
‫*‪Eo‬ء ا ‪ B‬م ا ‪ /‬س ‪ 5‬وا (ي ‪ $ I 4 $ d‬ا ق }‪ C‬اد ‪T / E‬‬
‫‪ 9 /‬ا‪ IE‬اء ‪ *3 I 84 _ *3 I‬ا _ ‪ . (1) * . = I‬و ‪ 3 6 _3‬أ‪ B.‬م‬
‫ن ا ‪ 9 /‬أو ا ن‬
‫ر ‪5 B‬‬
‫وف ‪ $I‬ا‬
‫ه‬
‫ا !‪ ، 3‬و ‪(FG‬‬
‫ا (ي ‪ ;B‬ا ‪ 9 /‬أو ‪ ;7‬ر * ‪ 4 ،‬ذ ‪ U 9 g‬أ ‪ ً d‬وآ آ ن ا ل‬
‫ن ‪ ;B‬ا ‪ $3 K‬ا‪ CG‬اد‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪،‬‬
‫‪ /‬إ= ا ن ا و‪#‬‬
‫وا ‪ . 9 /‬و ‪ ;B‬ه(ا ا ن ه(' ا ‪KF $ K‬ل ! ‪ * 37‬و ا ‪5 C * 7 5‬‬
‫‪ * 3 6 8‬وا ‪ %‬ض ‪ $‬و ده ! ‪ #d‬أن‬
‫( ‪ 3 g‬ه و أن ا ‪ 9 /‬و‬
‫!‪ B‬ن ‪ C B #C‬ق ا‪ CG‬اد أو ! ‪ C ;* B‬ن ! ‪ 3‬ه ‪ E ً 3 9‬وان ‪ B‬ن‬
‫م أن ر ا ‪ $ 9 /‬ا ‪ $B‬أن !‪o‬دي إ =‬
‫ا‪ CG‬اد )‪ N3..(2‬ا ‪ 5‬و ‪ $‬ا‬
‫ا ن ا [ ‪ ;37 ! #C Z‬ر‬
‫ر‬
‫ا * ك ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن و أن ا‬
‫ر * ‪ $ 5 C‬ا ‪ $B‬أن ‪ B‬ن ‪'(* 7‬‬
‫ك ‪ $‬م‬
‫ا ‪ 9 /‬أي ‪;B.‬‬
‫ر‬
‫[ م ‪ 3 I‬أ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ .‬وذ ‪ = I g‬أ س أن ا‬
‫ا ر‬
‫‪ ;7‬ر ا ‪ 9 /‬وان ه(' ا ر ه‪ #‬ا ‪ $B #‬أن !‪o‬دي إ = ا * ك ه('‬
‫ا ق أو إ‪. (3) * I‬‬
‫و ‪ $B‬ا ‪o/‬ال ا (ي ‪ 2‬ر ه ه ‪ ،‬ه_ أن آ_ د ر ‪ d‬ورة ‪o‬دي ‪KF $‬ل‬
‫ر ا ‪ 9 /‬إ = إ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن و ‪ 8/‬ا ; ‪ U‬ا (آ ؟‬
‫! ‪5 37‬‬
‫‪ $‬ا ا‪ ; I #C TP‬ا ‪ 3‬م ا ‪ $B 5‬ا ل أن ! د ا !‪ #C 3‬ا ; ‪ $B‬أن‬
‫‪#‬‬
‫ا ‪7‬ما‬
‫‪ 2‬ا آ‪0 $‬‬
‫ر‬
‫د ا ول ‪ N3. ، 53C‬ت ا‬
‫‪ B‬ن‬
‫ا ‪ # 6‬و ‪ .‬و ‪ $B‬و د ه(' ا ‪ d # E 3‬ورة أن !‪ B‬ن ‪ 43‬ذ ‪g‬‬
‫إ ‪ ! 3C *3‬م [ ص دور ا !‪ #C 3‬إ‪ I‬ل ‪ .‬ق‬
‫‪ 3‬ا ‪!#‬‬
‫!‬
‫‪ً3 3 . E‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ N3.،‬ا ‪ 5‬و‪ = I‬ا ‪ $ ;h‬و د ا !‪ #C 3‬ا ول ‪ 4 E‬إ‪ً I‬‬
‫‪ 84‬أن‬
‫ا (آ ! ‪_2‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ 3 #C‬ا ول ‪ N3. ،‬أن ا ‪3‬‬
‫ر ا‪ G‬س ‪،‬‬
‫ر ‪* 3 ! _3 #C‬‬
‫و ا‬
‫ر ‪ 53 I‬أو إ *‬
‫‪ B‬نا‬
‫‪ 3‬و ; ‪ U‬ذ ‪ #C g‬ا ‪ $3‬أ‪ F‬ى !‪) 3 / = /‬‬
‫وا ‪ U . 5‬ذ ‪ #C g‬د !‪3‬‬
‫‪$d‬ا ‪3‬‬
‫ر ‪ $B‬أن ‪ B‬ن ‪ 3 3 .‬وذ ‪I g‬‬
‫ر( أ ‪ ! d‬أي أن ا‬
‫ا‬
‫‪ .‬ق ا‪ CG‬اد‬
‫‪.‬‬
‫ا ‪ ! #‬و ه [ ص ر ‪ 5‬ور ! ‪ ;37‬ا ‪9 /‬‬
‫__________________‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬ﻜﻤﺎل اﻝﻐﺎﻝﻲ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪124‬‬
‫)‪ (2‬اﻨظر ‪ :‬د‪.‬إﺒراﻫﻴم ﻋﺒد اﻝﻌزﻴز ﺸﻴﺤﺎ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪34‬‬
‫)‪ (3‬اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬ﻤﻨذر اﻝﺸﺎوي ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪. 12‬‬
‫‪ ،‬أو ا ‪ $B 5‬أن ‪ B‬ن ‪ 4‬د ن ‪ ;7‬ا ‪ 9 /‬و ‪ * $B‬ف ! ‪ ;37‬ا ‪8/ C 9 /‬‬
‫ر‬
‫‪ .‬ق ا‪ CG‬اد ‪KF $‬ل ه(ا ا ‪. (1);37‬و ( ‪ B g‬ن ا‬
‫و ‪. _3 #C ?3‬‬
‫‪M3‬ة ‪ 5 3 6 8/‬و = ‪o+ ;37‬ون ا ‪9 /‬‬
‫ن و ‪B 5 $B‬‬
‫‪ 4‬د‬
‫ا ‪ 9 /‬و ‪ P g ( ً B‬ا ‪ 9‬ف ا‪#C FG‬‬
‫‪ B‬ن ذ‪ً F g‬‬
‫ور‬
‫‪ B‬ن أ م ن ‪) = /‬د ر (‬
‫* أ‪ E‬وه; ا‪ CG‬اد ‪ ،‬و ‪ B‬ن ذ ‪I g‬‬
‫ا ‪K‬‬
‫‪ .‬ق‬
‫ر ا ‪#‬و ت‬
‫و ‪ $ d E 5 B‬أ ً ‪ $‬ا دئ ا‬
‫) ‪(2‬‬
‫ا‪ CG‬اد و‪ _2 #C‬ه(' ا‪ .G‬ال ‪ B‬ن أ م د ر ‪ ? B‬ا‪ E‬اد ‪.‬‬
‫أي أن ا ن ‪ B #B‬ن د رًا ‪ 84 ً 3 3 .‬أن ‪ B‬ن ‪ *f ً d‬م ‪U‬‬
‫‪ #‬ا‪ CG‬اد و ‪ B‬س‬
‫ر وا‪ CG‬اد أي أن ‪ B‬ن د را‬
‫‪ $3 K‬ا‬
‫ا (آ‬
‫ا‪36‬‬
‫وا‬
‫‪ ‰3*! 7 G‬ا‪ G‬اء ‪ I0‬ل ‪ .‬ق ا‪ CG‬اد ‪ H 2‬اء ا‬
‫ا ‪ ، 7‬و‪ #C‬ه(ا ا [ ص (ه‪ 8‬ا‪ G‬ذ ) آ‪ ( | CM 3 $3‬إ = ا ل) أن‬
‫‪ I‬أ ا‪ G‬ذ ردو ‪ 3C‬ى) أن ا !‪ 3‬و ت ‪ G‬س ‪_3 #C‬‬
‫ره‬
‫ا‬
‫) ‪(3‬‬
‫*(ا ا = و ‪ I _B‬م آ ن ذه‪ Bf 8‬و ا ‪ 2‬رة‬
‫ا‪36‬‬
‫و !‪ A3 2‬ا‬
‫ا‬
‫ا ‪ 3/ f‬ا *‪ 3‬ة)‪(4‬وه‪ $ #‬أ‪ *+‬واه; ا ‪ 2‬رات ا ‪ #C A . #‬ا ; ‪ 3/ #C‬ة‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬وه; ا ( ‪ $‬ا‪ Y‬وا ‪ BCH‬ره; و ‪ _B‬آ ‪ 3/ 33/! #C 3‬ة ‪ .‬ق‬
‫‪ I _B‬م ‪* $‬‬
‫ر ا *‬
‫ا‪ / 0‬ن و! ‪ * $ **3‬وا~!‪ 3‬ن ‪ BCG‬ر ا‬
‫ً‬
‫أ‪ F‬ى ‪ ،‬إذ ى ه‪Eo‬ء أن أي ! ‪ ;37‬أو ه‪ u3‬أو ‪ 3‬أدق )دو (‪$ d ! E‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ #C * WC‬ا ‪ ! 3‬دو ‪ E‬د ر * ‪ .‬و !;‬
‫‪ P$ d‬ت‬
‫ا‪ #C .‬ا‪KI0‬ن ا در ‪ $I‬ا ‪ 2‬رة وذ ‪ #C g‬ا دة ) ‪( 16‬‬
‫!‪ $3 d‬ه(ا ا =‬
‫ق و‪$3 _ f! E‬‬
‫وا ‪ #‬ء ‪) *3C‬إن آ_ ه‪ u3‬ا ‪P d! E 3I‬‬
‫ا ‪ 9 /‬ت ‪ #*C‬ه‪ E u3‬د ر * ( ‪.‬‬
‫ر وإ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ = I‬أ س ا ‪5‬‬
‫و! ‪ًM M‬ا ! م ‪ .‬ل ا ‪ $3 w‬ا‬
‫‪ 3‬ا ‪ ;37‬ه('‬
‫ر‬
‫ا ‪ $3 K ;7‬ا‪ CG‬اد وا ‪ C ، 9 /‬ن آ‪ 3 3f3‬م ا‬
‫‪3‬‬
‫ر م‬
‫ر ‪ N3. ،‬أن ا‬
‫! ‪ ?B‬ا ‪ $3 K‬إ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن وا‬
‫دئ‬
‫ا ‪KF $ ;37‬ل !‪ U3 9‬دئ ‪ 3‬وه‪ g ! #‬ا دئ ا ‪ ! #‬ف‬
‫‪ = I‬د ر ا ا ‪، $3‬‬
‫ر ‪ ،‬آ أ ا ‪ $3 _ f‬ا ‪ 9 /‬ت و أ ا‬
‫ا‬
‫‪ = I‬إ‪ I‬ل ا‪0‬دارة وا ‪K‬ل ا ‪ d‬ء ‪ ،‬وه‪MB! #‬ات أ ‪* d ! 3‬‬
‫وا‬
‫ا‪3 I‬‬
‫ر ‪ ;7‬ا ‪KF $ 9 /‬ل [ ‪* 6‬‬
‫ا‪ 8 h‬ا !‪ N3. ، 3‬أن ا‬
‫! ‪ _2‬آ_ ‪ * I 4‬أ ‪ 3‬وان ‪ _2‬ه(' ا دئ ‪ $ * 3 . #C‬ا ‪ $B‬أن‬
‫______________‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬اﻝﻤﺼدر اﻝﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪17‬‬
‫)‪ (2‬اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬ﺤﺴﺎن ﻤﺤﻤد ﺸﻔﻴق ‪ ،‬اﻝدﺴﺘور ‪ ،‬ﺠﺎﻤﻌﺔ ﺒﻐداد ‪ ،‬ﻤطﺒﻌﺔ ﺠﺎﻤﻌﺔ ﺒﻐداد ‪ ،‬ﺒﻐداد ‪ ، 1981 ،‬ص ‪7‬‬
‫)‪ (3‬اﻝﻤﺼدر اﻝﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪. 6‬‬
‫)‪ (4‬د ‪.‬ﻤﻨذر اﻝﺸﺎوي ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪. 46‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن)‪. (1‬‬
‫!‪ B‬ن ‪ P‬ت‬
‫و‪ _3 = I‬ا ‪ 2‬ل ‪ C‬ن ‪ 3 I‬ا ‪ $3 _ f‬ا ‪ 9 /‬ت ! ‪ #‬ا![ ذ إ اء و ‪$ #J‬‬
‫ا‪ .‬ل ‪ _3‬ا ‪ 9 /‬إ = [ ‪ . f‬ود ‪ * .‬و ‪ *! 3.K‬وا‪ IE‬اء ‪ . = I‬ق‬
‫ف و‪* C‬‬
‫‪9/‬‬
‫ا‪ CG‬اد‪،‬أي أن ا ‪ B _ f‬ن * ف ‪ I‬م إ‪K6‬ق ا‬
‫ود ‪ . 3‬إذ أن ا ‪ 9 /‬وآ (ه‪ 8‬إ ‪( 3B/ ) 53‬‬
‫* ف ‪ P‬ن ! ‪ 33‬ه‬
‫‪ #‬إ‪ً K6‬‬
‫وا (ي ! ‪ 8/‬إ ‪ BC 53‬ة ه(ا ا أ ‪ _3 ! ،‬إ = ا ‪ /f‬د وان إ‪K6‬ق ا ‪9 /‬‬
‫‪ .E‬ل ا ‪ /f‬د ‪ g ( ،‬رأى أن و‪ `J x‬ا و ‪ 84‬أن ! زع ‪ = I‬ه‪ u3‬ت ‪M3‬ة‬
‫‪ 39 /‬آ_ ه‪ $ u3‬ا *‪ u3‬ت و ` ا‪ FG‬ى إذا ! ت ا‪ 60‬ر أو ا ‪ %‬ت ا دة أو‬
‫ل ‪ *! 9‬دا‪ _F‬ه(ا ا‪ 60‬ر)‪.(2‬‬
‫‪ .‬و ‪ A‬إ ءة ا‬
‫ت ا ‪ I _B 9 /‬م ه أن‬
‫م ‪FE‬‬
‫و ‪ $‬ا وف أن ا‪ 60‬ر ا‬
‫‪ =I‬د ر‬
‫أا‬
‫ق ا‪ CG‬اد‪ .‬أ‬
‫!* دون ا ‪ /‬س‬
‫! رس ا‪F‬‬
‫ر وه و ‪5 3 9‬‬
‫ا‬
‫ا ا ‪ *C ، $3‬أ ‪ d‬أ د ري *; و !• ‪ $I‬أ‬
‫ص ا ‪ +‬ة ا‬
‫‪o‬دي إ = إ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪KF $‬ل ! ? ا‬
‫ر ‪ ،‬أو ‪KF $‬ل أ‪ I‬ل ‪ 3‬ا دئ‬
‫ق ا‪ / 0‬ن إذا آ ‪ A‬واردة ‪ #C‬ا‬
‫‪ +‬إ = إ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫ر ا ‪o! #‬دي ‪ * 3 9‬و ‪3h _B‬‬
‫ا‬
‫‪ $‬أه; ا ‪ d‬ت‬
‫‪ = I‬إ‪ I‬ل ا‪0‬دارة ا ‪! #‬‬
‫وآ( ‪ g‬ا ل ‪ /‬إ = ا‬
‫‪ I0‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ N3.‬أن ر ا ‪ 9 /‬ا ‪ 3J d‬ا ‪P ! (3f‬‬
‫ا ‪ = I $3 J‬ا ‪ 9 /‬ا‪ 3FG‬ة ‪ $‬ا‪ E‬اف ‪ ;* I #C‬و![‪ ;*39‬ود ‪;*! 3.K‬‬
‫وا‪ IE‬اء ‪ . = I‬ق ا‪ CG‬اد ‪ ،‬إذ !‪ 9F $ B‬رة ‪ _ I‬ا ‪ 9 /‬ا ‪ . = I (3f‬ق‬
‫ا‪ CG‬اد ‪ #C‬آ ن ه(' ا ‪ B! 9 /‬ن ‪ = I‬ا‪ B .‬ك ‪ +‬و ‪ #‬ا‪ CG‬اد و‪;* .‬‬
‫‪ ،‬و! ‪ 9F Td‬رة ه(' ا ‪ = I 9 /‬ا‪ CG‬اد ‪ _B‬آ ‪KF $ 3‬ل ا ‪K‬ك ه(' ا ‪9 /‬‬
‫‪ $ d ! 3‬إ ار ا ا‪ TJ‬وا ‪ 3‬ت ا‪0‬دار و ‪# ! ;Y $‬‬
‫ت!‬
‫‪FE‬‬
‫* ! ‪(3f‬ه‬
‫ض إ ‪ *3‬ا‪ CG‬اد‬
‫‪ #‬ز دة ا‪E .‬ت ا [‪ 9‬رة ا ‪ $B #‬أن‬
‫) ‪(3‬‬
‫‪ ;* . Z[ 3C‬ا‪. 3 / 0‬‬
‫‪ . $‬ق ا‪ / 0‬ن و ! ‪9‬‬
‫ر ‪ 8 hH‬د‪5J‬‬
‫! م أن ا‬
‫و ‪Td‬‬
‫* _ ‪ . * f/ C = I J‬و [ ‪ $ Z‬آ_ ! م إ = أن ا ‪ K‬ا ‪* 7 #‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن آ ن ه‪ = I KI #‬ا‪ 8 hG‬و ‪ d‬ورة !‪ B‬ن‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫__________________‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬ﺤﺴﻴن ﺠﻤﻴل ‪ ،‬ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻓﻲ اﻝوطن اﻝﻌرﺒﻲ ‪ ،‬ﺴﻠﺴﻠﺔ اﻝﺜﻘﺎﻓﺔ اﻝﻘوﻤﻴﺔ )‪، ( 1‬ط ‪ ، 2‬ﻤرﻜز‬
‫دراﺴﺎت اﻝوﺤدة اﻝﻌرﺒﻴﺔ ‪ ،‬ﺒﻴروت ‪ ، 2001 ،‬ص‪160‬‬
‫)‪(2‬اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬ﻝﻘﻤﺎن اﻝﺨطﻴب ‪ ،‬اﻝﻨﺼوص اﻝدﺴﺘورﻴﺔ أﻫم ﻀﻤﺎﻨﺎت ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ ،‬اﻝﻤﺠﻠد اﻝﺜﺎﻝث ﻝﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪181‬‬
‫)‪ (3‬ﻝﻠﻤزﻴد ﺤول اﻝرﻗﺎﺒﺔ ﻋﻠﻰ إﻋﻤﺎل اﻹدارة اﻨظر ﻋﻠﻰ ﺴﺒﻴل اﻝﻤﺜﺎل ‪ :‬د ‪ .‬ﻤﺤﻤود ﺤﺎﻓظ ‪ ،‬اﻝﻘﻀﺎء اﻹداري ‪،‬‬
‫دار اﻝﻨﻬﻀﺔ اﻝﻌرﺒﻴﺔ ‪،‬اﻝﻘﺎﻫرة ‪ ، 1982 ،‬ص ‪ 12‬؛ ود ‪ .‬ﺴﻠﻴﻤﺎن اﻝطﻤﺎوي ‪ ،‬اﻝﻘﻀﺎء اﻹداري ‪ ،‬دار اﻝﻔﻜر اﻝﻌرﺒﻲ‬
‫‪ ، 1976 ،‬ص‪. 23‬‬
‫ر ه‪ d #‬ورة ‪KI‬‬
‫‪ $3 J‬ا‪ CG‬اد وا ‪ ، 9 /‬وان ا ‪ K‬ا ‪ * 7 #‬ا‬
‫ق‬
‫‪ $3 J‬ذات ا ‪ $3C 9‬أ ‪ . d‬أ ا * ف ا (ي ‪ = /‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا‪ CG‬اد وإ‪ I‬ل‬
‫‪H‬آ‪ I 3‬رة ‪ $I‬ه ف [ م‬
‫ا‪ / 0‬ن إ = ! ‪*C 5 3‬‬
‫ر ‪ C‬و ‪ d‬ن ‪ .‬ق ا‪ CG‬اد‬
‫‪ ;* .‬ا‪ ، 3 / 0‬وآ( ‪ g‬ا ل ‪ /‬إ = ا‬
‫‪ P‬أي ا‪ I‬اء أو !‪ 4‬وز ‪ _ $‬ا ‪ ، 9 /‬و ( ‪ 4 g‬أن أ‪ 6‬اف ا ‪ K‬ا ‪; #‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ود !‪ 3‬ا ول ! ‪ CG _2‬اد ‪$‬‬
‫! ‪ U 6 $I * 37‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪$3‬‬
‫* وا ‪ * $ 9 /‬أ‪ F‬ى وان ا‪G‬ه اف ا ‪ 3 3‬ا ‪ = / #‬آ_ ‪ $‬ا‬
‫إ = ‪KF $ *h‬ل ‪ 3 I‬ت ا ‪ #C /4 ! ;37‬إ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن و‪ I‬م‬
‫آ ‪$3‬‬
‫‪ 3‬و‬
‫_ إ = أن ه ك ‪ KI‬ذات ‪F‬‬
‫ا‪ IE‬اء ‪ . *3 I‬و ( ‪g‬‬
‫ة ‪3 I $‬ت‬
‫‪ ;37 ! 3 I N3. $ $3‬ا ‪ K‬ت وأ‪ 6‬ا‪ *C‬وا‪G‬ه اف ا‬
‫ا‬
‫‪_3 #C $3‬‬
‫ا ‪ ;37‬وه(ا ‪ 3 9 #‬و‪ P 3 I‬ورة ا ‪ _ B‬وا ا‪ $3 UC‬ا‬
‫إ ‪ = / $ *3‬إ = إ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن وا‪E‬ر! ء‬
‫! ‪ U3‬أ‪ _dC‬ا ‪ •J‬ا ‪#‬‬
‫*‪.‬‬
‫ا ]^‪ #‬ا ‪` 8‬‬
‫‪ e$&(X‬ا‬
‫نا و \ قا‬
‫د ‪ 9$X‬ا ول ذ ‪f‬‬
‫ن و دور‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬ن ه(ا ا ن‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫`‬
‫! م‪ I‬ا‬
‫‪I‬‬
‫‪ C $ I C‬وع ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ .‬وه *(ا ا ` ‪ B‬ن (ات ا ‪ 9‬ق ا ‪#‬‬
‫‪ B‬ن * ا ن ا‪ _ G‬و ‪ = I #!H‬رأ * ا‪ 3 f!E‬ت أو ا ه ات ا و ‪ ، 3‬و‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬وو‪(* C‬ا‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫ر ا‪G‬ول وا‪G‬ه;‬
‫ا ‪ _2 ! #‬ا ‪ 3‬م ا‬
‫ا ‪ /! #‬ي ‪ C 3 = I‬وع‬
‫ا = !‪ /‬ي ‪ = I‬ه(ا ا ن ذات ا ا‪ I‬ا‬
‫‪ 3‬ه(ا ا ن ‪ C‬ن *(ا ا ن ا‪I‬‬
‫ا ن ا و ‪ #‬ا م و ‪[ 7 $B‬‬
‫*(ا‬
‫! ‪ ‚ ` [! 5 3 9! 3f3B U‬ا ‪#‬ء ‪ $I‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا‬
‫‪F‬‬
‫‪ C #‬ن !‪ B 5 3 9‬ن ‪ = I‬أ س ا ‪M‬ج ‪ $3‬ا ا‪ I‬ا‬
‫ا[ ص ‪ ،‬و‬
‫‪M _2‬ء ‪ $‬ا ن‬
‫‪ .‬و آ ن ه(ا ا ن ‪ 5! f‬ا‬
‫وا‪ FG‬ى ا [‬
‫ا و ‪ #‬ا م ‪ C‬ن ا آ_ ا ‪ ! #‬دف !‪ 5 3 9‬و ! ‪ $B 5‬ان !‪ B‬ن ذا!*‬
‫ا ‪ U3 9! U3 ! #‬ا ن ا و ‪ I _B #‬م ‪ ،‬و آ ن ه(ا ا ن‬
‫ا آ_ ا‬
‫‪ U3 9‬ا ن ا و ‪ #‬آ_‬
‫‪ $I K‬ا آ_ ا‬
‫‪ B! C 3‬ن ‪ً dC 5‬‬
‫ذا ‪F‬‬
‫‪ ! 3C‬م ‪ $‬ه(' ا را إ = ان ه ك‬
‫!‬
‫! ! ‪ . 5 3 9 w‬وإذا آ‬
‫‪F‬‬
‫رو ‪v‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا‬
‫‪ $3 3‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ KI‬ذات ‪F‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ * $ 5‬و !‪9‬‬
‫ن ا‪M 3FG‬ا ‪F‬‬
‫_ ذ ‪ g‬أن‬
‫‪I‬‬
‫!‪o‬ه ‪ 5‬ن ‪ B‬ن ا ‪ 3‬ا ‪I f‬‬
‫‪ I _B‬م ‪ * $‬أ‪ F‬ى ‪ ،‬وان ه(' ا ‪M‬ا‬
‫‪ U3 9‬ا ن ا‪G‬ول و إزا ا ت ا ‪ ! #‬ض ‪ U3 9! U 6‬أ‪ B.‬م ه(ا‬
‫‪ #C K‬إ‪ I‬ل‬
‫ر دورًا إ ‪ ً 3 4‬و‪ً I C‬‬
‫ل ‪،‬ه_ ‪ $B‬أن ‪ 8‬ا‬
‫ا ن ‪ / ،‬ءل‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ؟‬
‫أ‪ B.‬م ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ N.‬أ! ول ‪#C‬‬
‫‪ $I‬ه(ا ا ‪ /‬ؤل ف ا ‪ ;/‬ه(ا ا ‪ _ f‬إ = ‪YKY‬‬
‫‪j‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و ‪ #C‬ا ‪ # 2‬أه; ا آ_ أ م !‪U3 9‬‬
‫ا‪G‬ول !‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ = I‬ا ‪ /‬ؤل ‪+ _B‬‬
‫ه(ا ا ن أ ‪ #C‬ا ‪ _ f‬ا ‪ /C N 2‬ف أ‪ .‬ول ا‪0‬‬
‫ق‬
‫‪ 5f‬أدا ًة ‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ر‬
‫ن ا‬
‫‪KF $‬ل ا ‪#C N‬‬
‫ا‪ / 0‬ن‪.‬‬
‫ا‬
‫" ا‪$‬ول‬
‫ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن‪:‬‬
‫ق‬
‫‪ #C‬ا ‪ $3 f‬ا ‪ $ $3 /‬ه(' ا را إ = أن ا ن ا و ‪#‬‬
‫!‬
‫ا‪ / 0‬ن ه ‪ C‬ع ‪ C $‬وع ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ N3.‬ا ‪ 5‬و *(ا ا = ‪_2‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ .‬آ أن ه(ا ا ن و‬
‫‪ 3‬ا و‪ 3‬ا ‪# ! #‬‬
‫‪ I 4‬ا ا‪ I‬ا‬
‫‪$P 3‬‬
‫ً ذا ‪F‬‬
‫*(ا ا ` ‪ N3. $ ،5‬ا ‪ P‬ع ا (ي = ‪_2 5‬‬
‫‪ I 4‬ا ا ‪ $3‬ا ‪ 3I P‬ا ‪ B! #‬ن ا ن ا‪) _ G‬ا ن ا و ‪ #‬ا م(‬
‫وآ( ‪ g‬أن آ‪M3 ! 5 3 9! 3f3‬ت ‪ $I‬آ‪ 3 U3 9! 3f3‬ا ا‪ I‬ا و ‪ ، 3‬إذ أن ه(ا‬
‫ول وإ = ‪ٍ .‬‬
‫ا ا ‪ $3‬ا ا‪3 F‬‬
‫ا ن ‪ B‬ن ‪ = I‬در ‪ $ 3 I‬ا ‪K‬‬
‫_ إ = در ا ‪ F‬ل ‪ * 7 $ P‬وا‪ E‬ج * أو ! * ‪ ،‬و *(ا ‪ 4‬أن‬
‫‪ _J‬دو ‪3‬‬
‫ر!‪ *C $3‬أ أن ‪ B‬ن‬
‫!‪ U3 9‬ا‪ I‬ه(ا ا ن ‪ B‬ن ‪$ P‬‬
‫‪ _J‬ا و ‪ I0 3‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن)‪$ P(1‬‬
‫ف‬
‫‪ +‬ة ‪ ،‬و ذ‪$ P g‬‬
‫‪ _J‬ا و ‪ 3‬ا ‪ +‬ة أو ا ‪ B 5‬ن ‪U 6 $I‬‬
‫‪ # *f‬ا ‪ M M‬و ا‬
‫ا ‪ 4‬ل ا‪G‬آ‪ 2‬أه ‪ I0 3‬ل ه(' ا ق ‪ Ev * 3 f‬وه ا ن ا ا‪ # F‬ول ‪.‬‬
‫ف أ! ول ‪ #C‬ه(ا ا ‪ N‬ا رة‬
‫و‪ . #C‬ود ! ‪ 5 9‬ه(' ا را‬
‫ق‬
‫م أن ا ن ا و ‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪ $ .‬ا‬
‫ا ‪ U3 9 3 2‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا‪ / 0‬ن و‪ 5 .‬ر‬
‫دو ‪ * 5 B 3‬ف إ = ‪.‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬وان آ ن‬
‫ا‪ G‬س ‪ ،‬و آ ن ه(ا ا‪ / 0‬ن ‪ = I‬ا‪ _x #C |3 8 hG‬ن ا و ا ‪# #‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫إ ‪ *3‬أو ا ‪ C *3C ;3 #‬ن ه(ا ‪ #‬أن و ل ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫!‪ _I f‬ا ن ا ا‪ # F‬ا (ي [‪ d‬إ ‪، 53‬‬
‫ة ‪ E‬أن ‪ B‬ن‬
‫أ ‪ J f 53‬ة ا‬
‫! ‪;37‬‬
‫و ‪ B! ;Y $‬ن ‪ 43‬ه(ا ا ‪ 8/ _I f‬ا!‪ ' 4‬ا ن ا و ‪54 ! #‬‬
‫‪ KI‬ت ا‪ CG‬اد ‪ ;* 3 3C‬و‪ ;*! KI‬ا ‪ 9 /‬ا ‪ = I ;* B ! #‬أ س ‪o‬دي إ =‬
‫إ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ N3. .‬ا ‪ $ 5‬ا وف أن ! ‪ ;37‬ا ‪ K‬ت ا ‪ f‬د ‪ B‬ن‬
‫‪ H‬اع ا ‪ K‬ت و ‪?3 $B‬‬
‫‪ 3‬ا ا‪ 3 F‬ا [‬
‫‪KF $‬ل ا ا‪ I‬ا‬
‫‪C #‬ن‬
‫دئ ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬و‬
‫‪ d‬ورة أن ‪ B‬ن ه(ا ا ‪Uf ;37‬‬
‫‪ 8‬ا‪ . Uf ! I‬ق ا‪ / 0‬ن أو إزا ‪ g ! _2‬ا ا‪I‬‬
‫! _ ه(' ا ا‪I‬‬
‫* ! ا‪ #I‬ه(' ا ق ف ‪o‬دي إ = إ‪ ، * I‬و‬
‫و إ‪K.‬ل ا‪ I‬أ‪ F‬ى‬
‫ا‪ I‬ا ‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ .‬وآ( ‪ g‬ه ا ل ‪/‬‬
‫‪ U3 9! #‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫! ‪ ;7‬ا ‪ $3 K‬ا‪ CG‬اد وا ‪ N3. 9 /‬ا ‪ d ?3 5‬ورة أن !‪ B‬ن ه(' ا ا‪I‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن و ( ‪ C g‬ن إ ‪ %‬ء ‪ g ! _2‬ا ا‪ I‬أو إ‪K.‬ل ا‪ I‬دو ‪3‬‬
‫! ‪Uf‬‬
‫! ا‪ . #I‬ق ا‪ / 0‬ن * أو ا ‪ U3 9! * # * YH‬أ‪ B.‬م ا ن ا و ‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ 8/‬ا = ‪ U‬ا (آ ; ‪KF $‬ل ا ‪ 5 3 _I f‬و ‪ $3‬ا ن‬
‫ا ا‪ = C # F‬أ ه(ا ا ‪ _I f‬وآ‪o `3‬دي إ = ! ‪ U3‬أه ا‪ 5C‬؟‬
‫![‪ d‬ا ول إ = أ‪ B.‬م ا ن ا و ‪ ! I #‬ا‪ C‬ا وط وا‪G‬رآ ن ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ C‬ن أه;‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫‪U‬‬
‫‪ /‬ن ا‪ I‬ه(ا ا ن ‪ ،‬و ‪3C‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن(‬
‫ر ‪K2 5 $‬ن ‪ #C‬آ_ ‪ $‬ا ف أي )ا ن ا و ‪ #‬ا ‪#C‬‬
‫‪$3 9 #C * K‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن( و ف أ! ول آ ً‬
‫و)ا ن ا و ‪ #‬أ‪# f!E‬‬
‫‪.$3 /‬‬
‫ا & ‪ %‬ا‪$‬ول‪:‬‬
‫نا و‬
‫(& ' ا‬
‫ف‬
‫ا‬
‫ذات ا ‪A‬‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫ا *)‬
‫قا‬
‫ن‪:‬‬
‫در ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ I _B‬م وا ‪ 5‬و‪#C‬‬
‫رًا * ‪$‬‬
‫‪/‬‬
‫‪ 3 B! 3‬و !‪3 3 9‬‬
‫را ذا أه ‪ 3 I 3‬و‪F‬‬
‫! م ‪ I‬ا ‪$ B! $I N‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ N3. .‬ا ‪ 5‬آ ‪I‬‬
‫______________‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬ظرﻴف ﻋﺒد اﷲ ‪ ،‬ﺤﻤﺎﻴﺔ ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن و آﻝﻴﺎﺘﻬﺎ اﻝدوﻝﻴﺔ و اﻹﻗﻠﻴﻤﻴﺔ‪ ،‬ﻀﻤن ﻜﺘﺎب اﻝﻨظﺎم اﻝدوﻝﻲ‬
‫وﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻓﻲ اﻝوطن اﻝﻌرﺒﻲ ‪ ،‬اﻝﻤﻨظﻤﺔ اﻝﻌرﺒﻴﺔ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ ،‬ص ‪ 117‬وﻤﺎ ﺒﻌدﻫﺎ‪.‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬أن ه(ا ا ن ا و ‪ B! #‬ن ‪ #C‬ا‪43 _ G‬‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫‪ $ 3‬ا ن ا ا‪ # F‬إ = ا ن‬
‫‪ 3‬ا ل ‪ $ I 4 A .‬ا ا‪ I‬ا‬
‫ا و ‪ #‬وان ه(' ا ا‪ I‬أ‪(F‬ت ‪M3.‬ه ‪ #C‬ا ‪ 3‬ا و ‪ #C #‬ا ا‪_B+ = I G‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وآ ن !‪ = I * B‬ا ‪ 3‬ا و ‪#‬‬
‫ا‪ 3C I I‬دو ‪= ! 3‬‬
‫‪ B‬ن ا ف ا و ‪ ، #‬وذ ‪ 3 43 g‬م ا ول ‪;*! KI #C *I !W‬‬
‫ا‬
‫‪9‬‬
‫• ‪KI * •J $ * I‬‬
‫‪ K U‬ت ا ب و‬
‫‪3C‬‬
‫ا و ‪ 3‬و‪F‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن *(' ا ‪9‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪ .‬و !‪ $ B‬ا ن ا و ‪ #‬ا ‪#C‬‬
‫وا‪ 9P‬ار ا ول ‪ = I‬إ! ع ‪ _2‬ه(' ا ا‪ ;*! C ! ;B I‬و ور ! ‪ C‬ت‬
‫‪ K U‬ت ا‪ CG‬اد‬
‫‪ 9 /‬ت ‪ #C‬ا ول ! ‪ _2 ً 3 9! $ d‬ه(' ا ا‪3C I‬‬
‫_ إ = إ‪ F‬اج ‪ . _J /‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ $‬ا ‪ 9 /‬ن ا ا‪ # F‬ول‬
‫وا ان ذ ‪g‬‬
‫‪ .‬أ ‪ f‬ذ أ‪ B.‬م ا ا‪ I‬ا ‪ $ 3C‬ه(ا ا ن ‪ ،‬و! ز ‪ _2‬ه(' ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪ /! * H‬ي ‪ 3 = I * B.H‬ا ول ا‪ dIG‬ء ‪ #C‬ا‪ G‬ة ا و ‪ N3. ، 3‬أن ه('‬
‫أي ‪ 3 4 M‬ا ول وذ ‪K[ g‬ف ‪ 3 6‬أ‪ B.‬م‬
‫ا ا‪ B! I‬ن ‪ I‬و‪+‬‬
‫* ‪ = I‬ا ول ا‪ 6G‬اف ‪ . *3C‬و ‪ #!H‬ا‪ G‬س‬
‫ا‪Y‬‬
‫ا ه ات ا ‪#‬‬
‫‪#‬‬
‫ف ‪ I _B‬م ‪ $‬ا‪ E‬د إ = ‪ 7‬ا ‪ #I‬ا‬
‫‪(* #‬ا ا ‪ /‬ن‬
‫ا‬
‫ا ‪ N3. ، #I 4‬أن ه(' ا ‪ 7‬ا ‪( #‬ه‪ 3 h 8‬ا ‪ 5 f‬إ = !‪ 3 H‬ه ‪(! ،‬ه‪ 8‬إ = أن‬
‫ا ف ا و ‪ #C #‬ه ' ‪ I‬رة ‪ I $I 3 ! $I‬ة ‪ F 3I P‬ر ‪$I‬‬
‫إرادات ا ول ‪ ،‬وأ = ‪ $‬ه(' ا‪0‬رادات و ( ‪ *7 g‬ا ف ا و ‪ #‬آ ‪3‬‬
‫‪ T‬أو ‪، # P‬‬
‫‪H 5‬ي ‪ _ I‬إرادي‬
‫‪E ;J #‬‬
‫‪ $I‬إ ن أو ا ع‬
‫ه‪ dF #‬ع ا ول‬
‫‪ *3 I‬ه(' ا ‪7‬‬
‫ر ‪ $I‬ا و ‪ .‬و اآ ‪! 4.‬‬
‫ا ‪ 4‬ة ا ‪ B.0 u+‬م ا ف ا ‪ M‬وا ‪ J /‬ة ‪ = I‬ا ‪ I $ ;h‬م و ده ‪I‬‬
‫‪ 5J‬وا ‪M‬ام ا ول‬
‫ار ه(' ا‪ B.G‬م و‪ I‬م ا‪ = I * C‬ه(ا ا ف ‪I‬‬
‫ا‬
‫* آ‪ dIH‬ء ‪ #C‬ا ‪ 4‬ا و ‪E ، #‬‬
‫ا ‪ . u+‬ام ا‪ B.G‬م ا ‪ 4 3C‬د‬
‫‪ $B‬أن ‪ /f‬إ‪ Bf E‬ة ا ‪ #I‬ا ‪ #I 4‬أو ‪ P‬ورات ا ‪ 3‬ة ا و ‪ 3‬أو ا ‪$ d‬‬
‫اره )‪. (1‬‬
‫ا و ‪ #‬ا ‪0 #d ! #‬ذ‪ I‬ن *(' ا‪ B.G‬م ا ‪ A Y #‬ا‬
‫‪#C 3‬‬
‫‪ 3‬وا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ه(' ا‬
‫ن ا و ‪ #‬ا ‪#C‬‬
‫وإذا آ ‪A‬‬
‫‪ #C‬ا ‪ _ f‬ا ‪ $ U /‬ه(' ا را إ = أن !‪ U3 9‬ا‪I‬‬
‫!‬
‫ا ‪ /‬ن وإذا آ‬
‫_ ‪ 5 3 _I f 43‬و ‪ $3‬ا ن ا ا‪ # F‬ذي‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫ا‪G‬ه ‪ 3‬و ا ور ا‪ U3 9! #C # G‬ا ن ا‪G‬ول أو ‪ / 5 I‬ءل ‪ $I‬آ‪3f3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ؟‬
‫!‪ U3 9‬ا ن ا و ‪ #‬ا ‪#C‬‬
‫‪ I 5 B ! $3‬ة ا‪ I‬رات ‪ B‬ن ‪*3C‬‬
‫! م أن ا ‪ _I f‬ا ‪ 9‬ب ‪ $3‬ا‬
‫‪I‬‬
‫‪ . 3‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ * $‬أ‪ F‬ى و‪ #C‬ا ‪*4‬‬
‫ا ن ا و ‪ #‬و‪F‬‬
‫ا‪ I‬رًا‬
‫‪3‬‬
‫ا‪ FG‬ى ا‪ I‬ر ‪ 3‬دة ا و و ‪ #C * .‬إدارة ‪o+‬و * ‪ .‬و ‪ 7‬إ = ‪F‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و‪ IE‬ره ‪ $‬ا ‪ _J /‬ا [ ر ‪ $I‬ا‪ FE‬ص‬
‫ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ا ا‪ # F‬ول ‪ C‬ن !‪ * 3 9‬آ ا‪ 3C I I‬دو ‪ E 3‬أن ‪ 3h U3 9! $I M3‬ه ‪$‬‬
‫_____________‬
‫)‪ (1‬د ‪.‬اﺤﻤد ﺒن ﻨﺎﺠﻲ اﻝﺼﻼﺤﻲ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص‪76‬‬
‫‪ . 3C‬و‪3C‬‬
‫ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا‬
‫‪ g ( ً 3‬م ‪ = I‬أ س ! ‪ ;B‬ا‪ I‬ر ‪ 3‬دة ا و ‪ 4 g ( 53C‬أن آ‪;37 ! 3f3‬‬
‫‪ 8‬ا ا ‪$3‬‬
‫‪ U3 9! 3 I‬ا ف ا و ‪ #‬دا‪ _F‬ا ول ‪ ;B‬وآ ‪ I‬ة ‪I‬‬
‫‪ g ( U‬أآ‪ $ 2‬ا!‪ *C ' 4‬ك ا!‪( ' 4‬ه‪ 8‬إ = أن‬
‫‪3C‬‬
‫ا ا‪ 3 F‬ول ‪ ،‬و‬
‫إ = ا![ ذ إ اءات دا‪ % 3 F‬ض‬
‫ه(' ا ا‪ + _B U 9! I‬دون ا‬
‫ن ا ‪ #‬ا ‪ 4‬ري ا _ ‪( $3. #C 5‬ه‪8‬‬
‫ط ‪ I‬م [ ‪*! f‬‬
‫د ‪ . *4‬و ‪$B‬‬
‫ول إ = ‪ P‬ورة ا![ ذ إ اءات ‪ % 3‬ض إد ج ه(' ا ا‪I‬‬
‫ا!‪Fv ' 4‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ن ا ا‪. # F‬‬
‫‪ U‬أن ! و ‪ ! 3C‬م ‪ I‬ا ‪ $I N‬ا ‪ $3 K‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫و‬
‫‪ U3‬ذ ‪ . g‬و ‪v #C $B‬ل‬
‫وا ا‪ # F‬آ‪ 3f3‬ا • و ا‪ B+G‬ل ا ‪ * (FH! #‬ا ول‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪3C‬‬
‫ا‪ I‬ا ‪3C‬‬
‫‪3‬‬
‫ا‪ .G‬ال ‪ $ E‬ا ل ا ‪F $ E 5‬‬
‫‪ 3‬ا ‪'(* 3I P‬‬
‫‪ * 3 9 U‬دا‪ _F‬ا ول و ‪ B‬ن ذ ‪ = I g‬أ س ا [‬
‫د ‪ . _J /‬ق ا‪ / 0‬ن ‪$‬‬
‫ا و‪ $ #‬ا‬
‫ا ا‪ I‬و ! _ إ ‪ 53‬ا ‪4‬‬
‫‪ #‬ا (ي ر‬
‫ا‪ FE‬ص ا ا‪ # F‬ول ا‪ G‬ا (ي ‪ #‬زوال ا‪ IE‬ر ا‬
‫ل و ا • ‪ /‬إ = ه(' ا ا‪ = I I‬أ س ان‬
‫! ‪ _F‬ا ول ‪ 3 I #C‬ا‪E‬‬
‫ذ‪g‬‬
‫* ‪ *f $ P‬م ا ‪ 3/‬دة ‪ .‬و!‬
‫ر * ‪FE‬‬
‫!‪w‬‬
‫ذ‪H U g‬‬
‫ر‬
‫‪ B‬ن ‪ = I‬أ س ا ‪ 5‬إذا آ ن ‪ *f‬م ا ‪ 3/‬دة ‪ U. #‬ا و ‪#C‬‬
‫!* ا ا‪ 3 F‬وا [ ر ‪ 3‬وإذا آ ‪ U3 9! / A‬ا ن دا‪ _F‬ا و‬
‫ا‪F‬‬
‫_‬
‫و ‪ C ،‬ن ه(ا ‪ # E‬إ‪K6‬ق ذ ‪ ، g‬ا‬
‫‪ 8 $‬ا‪ FE‬ص ا ا‪F‬‬
‫إ = إن ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ $ ! E‬ا‪ FE‬ص ا ا‪ # F‬ول _ أن ا‪ F‬ص ا و‬
‫‪ B‬ن ‪ /‬إ = ا ‪ _J /‬ا ‪ 3%‬دا‪ #C F‬ا‪ FE‬ص ا و ‪ w C #‬و ( ‪ B! g‬ن‬
‫‪ . _J /‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ /‬ة ‪ $ P $‬ا‪ F‬ص ا و و ‪ 4 E #‬ز *‬
‫* ‪ 5 #d ! ` [ _B‬ا ا‪ I‬ا و ‪ . 3‬و آ ن‬
‫! ‪ ;37‬ا‪ G‬ر ا‬
‫ا (ي ‪' 3‬‬
‫! م ‪ /‬ي ‪ 3 = I‬ا ول و ذ ‪ g‬و‪C‬‬
‫ا ف وآ ‪I‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن !‪ /‬ي ‪= I‬‬
‫! م ‪ C ،‬ن ه(ا ‪ #‬أن ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪3C‬‬
‫!*‬
‫ر * ‪FE‬‬
‫‪ 3‬ا ول و ‪ 3 = I 84‬ا ول أن ! ا‪I *3I‬‬
‫ا [ ‪ f‬ا ا‪ * 3 F‬وا [ ر ‪ . 3‬وا دا إ = ذ ‪ E g‬أن ! ا‪ =I‬ا ا ‪$3‬‬
‫ا ا‪ 3 F‬ول ‪ ،‬ا ‪ 3f3B U ! #‬ا _ ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪ ، 3C‬ه(' ا ‪3‬‬
‫و‪ P = I‬ء ذ ‪ ! g‬د آ‪ 3f3‬ا _ * ‪o E _B‬دي إ = [ ‪ f‬أ‪ B.‬م ا ن‬
‫‪ 3‬ا * ‪ U3 9 3J‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪ #‬ا ‪#C‬‬
‫‪U‬‬
‫ا و ‪ #‬ا م‪ .‬أ ‪3C‬‬
‫‪ K‬ه(ا ا ن ‪ N3.‬ا ‪5‬‬
‫ا ‪ * H #‬أ ً‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ B3C‬ن (ات ا ‪9‬‬
‫‪ #C‬ا‪ $ _ G‬اء ! ‪ C‬ت درة ‪ $I‬ا و وا ‪ g _2 ! #‬ا درة ‪$I‬‬
‫‪ '(* U‬ا ‪ 9 /‬ت ‪$‬‬
‫‪3C _ G‬‬
‫‪ 9‬ت ا و ‪ 4 N3.،‬ان ه(' ا ا‪! I‬‬
‫‪$3‬‬
‫!* ‪= I‬‬
‫ر ا‪F‬‬
‫‪KF‬ل ا‪ 9P‬ار ه(' ا ‪ 9 /‬ت ‪ = I‬ا ‪ 3‬م‬
‫‪ . Uf‬ق ا‪ / 0‬ن و ‪ w ! ! ;Y $‬ه(' ا ر ت ‪ 3‬أرآ ن ا ف ‪$‬‬
‫_________________‬
‫‪ U3 9 U‬ا‬
‫)‪ (1‬د ‪.‬ﻋﺒد اﻝﺤﺴﻴن اﻝﻘطﻴﻔﻲ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪. 184‬‬
‫ن ا و‪ #‬ا‬
‫‪ 4 #C‬أن ه ك ‪ً 7‬‬
‫ار و‪ +‬ر ‪M W‬ا ‪ 3‬وو د ‪M‬اء !‪ = I 8‬ا [ ‪، (1) f‬وه‪(B‬ا ‪ B‬ن‬
‫ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪M ! N3.‬م ‪ 9‬ت‬
‫‪ U3 9 U‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪3C‬‬
‫ا‪3C G‬‬
‫ا ول ‪ U3 9‬ه(' ا ا‪ I‬و‪ I‬م [ ‪ * f‬و ‪ 8! ;Y $‬ا ‪M4‬اء ا و ‪ I #‬و د‬
‫م [ ‪f‬‬
‫!*‬
‫ر * ‪FE‬‬
‫‪I 3‬‬
‫ا [ ‪M ! N3.. f‬م ا ‪ 9 /‬ا‬
‫[ ` أو ا‪ E‬ع ‪! $ $I‬‬
‫اء ‪! $ U 6 $I‬‬
‫ه(' ا ا‪ I‬ا ‪3C‬‬
‫‪ I0‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬آ( ‪ g‬ا ل ‪ /‬إ = ا ‪ 9 /‬ا ‪*3 I 84 N3. (3f‬‬
‫‪ 3‬و اء ‪= I‬‬
‫* و‪ 5 +‬ا‬
‫!* ا ‪(3f‬‬
‫ر * ‪FE‬‬
‫أن ! ‪M‬م ‪I‬‬
‫ر ‪ * I‬أي ك ‪o‬دي إ = ا * ك ‪ .‬ق‬
‫ا ‪ 3‬ا ا‪ # F‬أو ا [ ر ‪ #‬ن ‪E‬‬
‫‪ 5 #d‬ا ف ا و ‪. #‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ا اردة ‪ #C‬ا ف ا و ‪ #‬أو ا‪ E‬ع ‪(3f ! $I‬‬
‫وآ( ‪ g‬ا ل ‪ /‬إ = ا ‪ 9 /‬ا ‪ *3 I 84 N3. ، 3J d‬أن ! رس‬
‫! ‪ 5 #d‬ه(' ا ا‪ I‬وإ‪ E‬آ ‪M E f [ A‬ام دو ‪#‬‬
‫‪Uf‬‬
‫*‬
‫ا‪F‬‬
‫وا ‪ 8‬ا ‪ U3 9‬وآ( ‪ g‬ا ل ‪ /‬إ = أي ‪ $ .‬ا‪ .G‬ال ا (آ رة ‪.ً f v‬‬
‫ا ‪ ='(/‬ا ‪8‬‬
‫نا و‬
‫‪ e$&(X‬ا‬
‫أ‪]XY‬‬
‫\ قا‬
‫ن‪:‬‬
‫‪ B‬ن ا ن ا و ‪ #‬أ‪ $ I 4 $ # f!E‬ا‪ 3 f!E‬ت وا ه ات ا و ‪3‬‬
‫! و ‪ ! 3C‬م ! ‪ً I ً f‬‬
‫‪ $3‬ا ول ‪H‬ن ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن و آ‬
‫ا‬
‫ه ة إذ ‪ ) * H AC I‬أ!‪ f‬ق ‪ $3 [+ $3‬او أآ‪ $ 2‬أ‪ [+‬ص‬
‫و ‪ FH‬ذا ‪ً 3* C 5‬‬
‫ا ن ا و ‪ #‬ا م إ = أ‪ .‬اث أ‪ Y‬ر‬
‫‪. (2)( 3 3‬‬
‫`ه‬
‫‪ $ 3‬ه(ا ا‬
‫‪(* U‬ا ا ‪ $ 8 9‬ه(' ا را ‪ 4‬أن‬
‫و‪3C‬‬
‫‪ U3 9! #‬أ‪ B.‬م‬
‫‪ ( 3‬وه‬
‫‪3‬‬
‫‪ ) 5‬إ = أ‪ .‬اث أ‪ Y‬ر‬
‫ا ــ‪ 9‬ا‪3FG‬‬
‫ي‬
‫‪#‬‬
‫‪ 3‬و ‪ I _B‬م ‪ 4‬أن أي ! `‬
‫‪ Y~ U‬ر ا‬
‫ا ه ة و‪3C‬‬
‫‪ . 3‬و ‪ $B‬ا (ي ‪ „.K‬و ‪ I _B‬م أ ‪ًd‬‬
‫‪ 5 d #C‬ا‪ ' 4!E‬إ = أ‪ .‬اث أ‪ Y‬ر‬
‫‪o! 3‬دي إ = أ‪ .‬اث ذات ا~‪ Y‬ر ا ‪ *! #‬ف إ ‪*3‬‬
‫‪C‬ت ا‬
‫ا ‪ ?3 5‬آ_ ا‬
‫و ‪ 3‬أدق ‪ ?3 ،‬إ = أ‪ .‬ا‪ *Y‬و ‪ _B‬ا (ي ‪ U 9‬ا * ف * ‪ ،‬إذ ! ‪ $‬ه‬
‫ر‬
‫‪ _B 3‬ن و![ ` ‪ #C‬إ ‪ U3 ! #C * 3 B‬ذ ‪K F g‬ف ا‬
‫در ا‬
‫ا‬
‫‪ 8/‬ا رة ‪= I‬‬
‫‪3‬‬
‫در ا‬
‫_ !‪ _/ /‬ا‬
‫‪ ، #‬و ‪ $‬ه !‪ #!H‬أه ‪3‬‬
‫ا‬
‫‪ #‬أدق ‪8/ ،‬‬
‫‪ ، #‬أو ‪3‬‬
‫فا‬
‫ا ‪ 4‬ح ‪ U3 ! #C‬ا‪G‬ه اف ‪ $‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ! ‪8‬‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫‪U‬‬
‫ى ا‪M 0‬ا ‪ #C 3‬ا ‪ . U3 9‬و‪3C‬‬
‫ا ه ات أو ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ 3‬دورًا آ ‪ً 3‬ا ‪ #C‬أ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن و ‪ B‬ن ذ ‪g‬‬
‫‪‚ 4‬‬
‫در ا ن ا و ‪T ! 3 6 $ #‬‬
‫‪KF $‬ل *(ا ا ع ‪$‬‬
‫‪ _J‬دو ‪ ` ! N3. ، 3‬ا ه ات‬
‫‪ IH‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ا آ_ ا‬
‫در‬
‫ر ا‪G‬آ‪ 2‬إ ‪M‬ا و ‪ = I 3‬ا ‪3 $ U3 9‬‬
‫وا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ * H 3‬ا‬
‫_________________‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬اﺤﻤد ﺒن ﻨﺎﺠﻲ اﻝﺼﻼﺤﻲ ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪78‬‬
‫)‪ (2‬د‪ ^C .‬م ا (‪ ^ ، $‬ر ‪ ، e2‬ص ‪. 60‬‬
‫ور‬
‫ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ N3. .‬أن ‪ %3‬ا ه ات ‪ 4 I ` ! E‬د‬
‫‪ C‬ت أ‪ F‬ى‬
‫ذ‪g‬‬
‫‪ F #‬ل آ‪ 9‬ف ‪ 84 _ *3C‬أن ن‬
‫فا‬
‫ا‬
‫! م * ا ول ا‪ 6G‬اف و ‪ B‬ن ‪ * H+ $‬أن !‪o‬دي إ = !‪ ;! U3 9‬ا‪ f!E‬ق ‪. 53 I‬‬
‫ق‬
‫وا ‪o/‬ال ا (ي ‪ 2‬ر ه و = وآ‪ U 9! `3‬أ‪ B.‬م ا ن ا و ‪ #‬أ‪ f!E‬ق‬
‫ا‪ / 0‬ن ؟‬
‫ق ا‪ / 0‬ن أن‬
‫! م ‪ I‬ا ‪ U3 9! $I N‬ا ن ا و ‪ #‬ا ‪#C‬‬
‫‪I‬‬
‫آ ‪$3‬‬
‫‪_J‬‬
‫‪U9‬‬
‫أو أ ‪5‬‬
‫‪ _J‬دو ‪3‬‬
‫ه(ا ا ن أ أن ‪U 9‬‬
‫ا‪ . I‬ق‬
‫ا ن ا و ‪ #‬وا ن ا ا‪ # F‬وذ ‪ g‬ا ‪ $ K9‬ا ‪ 3 9‬ا [‬
‫ا‪ / 0‬ن وا ‪ ! #‬ج إ = ا‪ I‬دا‪ _3 f! U3 9 3 F‬ه(' ا ق ‪ .‬أن ه(ا‬
‫‪ U3 9 U‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا ‪ ;B‬ا (ي ! ‪ U3 9 U‬ا ف ا و ‪3C U 9 #‬‬
‫‪#C 3‬‬
‫ذ ‪ g‬إ = ذات ا ‪ 8 /‬ا ‪ U /‬ا (آ ‪ .‬وإن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و‬
‫أ‪# f!E‬‬
‫ر‬
‫‪ .‬ود ه(' ا را و‪ #C‬ه(ا ا ‪ * 8 9‬ه ! ول ا رة ا ‪ 3 2‬أ‪$ 'KI‬‬
‫‪'(* U‬‬
‫ا ‪ U3 9‬وا ‪ 8 ! #‬دورًا آ ‪ً 3‬ا ‪ #C‬أ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ .‬و‪3C‬‬
‫ا ‪U3 9‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ! ‪ T‬وا‬
‫ا ‪ 4 %3‬أن ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬أ‪3 f!E‬‬
‫‪ 8‬أ‪ B.‬م ا ن ا و ‪ ، #‬وو‪ ً C‬ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫(‪g‬‬
‫ا ‪ B‬ل ا وط ا‬
‫)‪(1‬‬
‫*(ا ا ‪H‬ن وا ‪ $ ` [! #‬ه ة إ = أ‪ F‬ى ‪ .‬و أن ! ‪T‬‬
‫ا[‬
‫‪8‬‬
‫أ‪ 3 f!E‬وا ا ‪ = I ، (3f‬ا ول ا‪ 6G‬اف ! ‪ $ *3 I (3f‬أ‪M E‬ا ت‬
‫‪ 3‬وا د ‪ U3 9‬أ‪ B.‬م أ‪، 3 f!E‬‬
‫أ‪ B.‬م أ‪ 3 f!E‬و‪ *3 I‬أن !*‪ ‰3‬أو‪ *I P‬ا‬
‫‪ (3f‬ا ه ات‬
‫‪ #C‬ا ن ا و ‪ #‬وا [‬
‫‪ 8‬ا ا‪ I‬ا‬
‫إذ ا ‪ 5‬و‬
‫ن ا ه ات وا درة ‪ I‬م ‪ 1969‬وا ‪#‬‬
‫د ‪ #C‬ا!‪3C 3 f‬‬
‫وا اردة ‪_B‬‬
‫‪5‬‬
‫د‪ M3. A F‬ا ‪ I (3f‬م ‪ 4 E ) 1980‬ز ‪ 9‬ف ‪ #C‬ا ه ة أن ‪g/‬‬
‫ا ا‪ # F‬آ‪ 8 /‬م ! ‪ (3f‬ا ه ة()‪ . (2‬وه ‪ E‬ا‪ +0‬رة إ = أن ه(' ا‪; 3 f!E‬‬
‫ت *(ا ا ‪ _ U 9 _B ;B‬أ * أوردت ‪ 53 I‬ا ‪ 2‬ء ‪ #C‬ا دة )‪ (46‬وا ‪#‬‬
‫!‪ِ H‬‬
‫* ا ا‪3C # F‬‬
‫!‪ A d‬از ‪ I‬م ! ‪ (3f‬ا ه ة إذا آ ‪ A‬أ ‪f [ A‬‬
‫‪ F U‬ص أ ام ا ه ات وذ ‪ g‬أذا آ ن ‪ I f [ 8 /‬ة ذات أه ‪3‬‬
‫ت ا ا‪ F‬ـ‪ 3‬أو ‪I‬ـ م‬
‫‪ $‬ا‪ E‬ع ‪ $I‬ذ ‪ g‬ـ‪I 4‬ـ م ا ـ‪K‬ؤم ا ـ‬
‫ه‬
‫______________________‬
‫)‪2 e' O /$ (1‬‬
‫ا‪ C‬ا و ‪ $‬ا ‪ ] 2 W g‬ذ ا ‪ /‬ه ات ‪ C #SV2‬م ا @‪:9‬‬
‫‪Ian Brownlie ,Principles of Public International Law,1978,P.490.‬‬
‫)‪ (2‬ا ‪ /‬دة )‪ ) (27‬ا‪. $ $ ]X‬‬
‫ق‬
‫ا‪ I‬ا [‬
‫‪U‬‬
‫‪ 3‬ا ‪ . U3 9‬أ ‪3C‬‬
‫ت‬
‫و د !‬
‫ق‬
‫‪ = I (3f‬ا ‪ 3‬ا ‪HC # 6‬ن أ‪ 8 h‬أ‪ 3 f!E‬ت ا و ‪3‬‬
‫ا‪ / 0‬ن وا‬
‫‪ 3‬و د دا‪ $ 3 F‬ع ‪ F‬ص ‪(3f ! _3 #C‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ! ‪ 8 9‬ا![ ذ إ اءات‬
‫ة وا (ي ‪ _2‬أه; ا!‪3 I 3 f‬‬
‫أ‪ * B.‬و *(ا ا [ ص ‪ 4‬أن ‪ 23‬ق ا‪ ; G‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪_B‬‬
‫‪ / = I‬ى ا ن ا و ‪ I _B #‬م وا ن ا و ‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ I‬ر أن‬
‫‪ F‬ص‪ ! ،‬ول ‪ P‬ع !‪ U3 9‬أ‪ B.‬م ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ $‬ا ‪ I P‬ت ا‪ G‬س ا ‪ ! #‬و * ه(ا ا ‪ 23‬ق وذ ‪ $ g‬ه '‬
‫ه(ا ا ‪ P‬ع‬
‫‪3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ا ‪M‬ا ت‬
‫ا را ‪ $ d ! N3.‬ا اد ا اردة ‪ 53C‬وا‬
‫‪ 3 = I‬ا ول ا‪ dIG‬ء وه‪ #C #‬ذات ا ‪M _2 ! A‬ءًا ‪ $‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ .5I P‬و آ ‪ 3 A‬أ‪M E‬ا ت ا اردة ‪ #C‬ا ‪ 23‬ق‬
‫*‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ا ‪ 3 = I U3 9‬ا ول ا‪ dIG‬ء ‪ U3 ! _3 #C‬أه اف ا ‪HC ، 7‬ن‬
‫وا‬
‫‪ M‬ووا ا ‪N3. . U3 9‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن !‬
‫ه(ا ‪ #‬أن ! ‪ g‬ا اد ا‬
‫‪H 3f T‬ن ‪ 3 = I‬ا ول ا‪ dIG‬ء‬
‫ءت ا دة )‪ $ (56‬ا ‪ 23‬ق ‪Z‬‬
‫ا![ ذ أ‪ I‬ل ‪ 3I‬أو ‪ C‬د !‪ * /‬ف ! ‪ U3‬أه اف ا ‪ N3. ، 7‬أن ه(' ا دة‬
‫‪ $ $3‬أ _‬
‫ف ‪=I‬‬
‫ً ‪ 3 = I‬ا ول ‪ $‬أ _ ا‬
‫!‪ f‬ض ا ‪M‬ا ً‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ور‪ . * I‬وأن ! ‪ (3f‬ه(ا ا‪M E‬ام ‪ # E‬ا‪ E‬ع‬
‫! ‪ U3‬ا‪ IG‬ل‬
‫‪ P #‬ورة ا ‪ 3‬م ‪ CH‬ل إ ‪3 4‬‬
‫‪ $I‬ا * ك ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ _ 8/ C‬أن ا‪G‬‬
‫‪ 3‬ه ‪ $B E‬إ‪ E‬أن ! ‪ #‬ا![ ذ‬
‫د و ‪ (3f 3‬أ‪M E‬ام وأن ا‪ IG‬ل ا‬
‫‪ I0‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن)‪ . (1‬و‪ = I‬ا ‪ $ ;h‬ا‪G‬ه ‪3‬‬
‫‪ 3‬ا‬
‫ا ا‪ 3‬ا‬
‫‪ #C‬ا ‪Z‬‬
‫‪ 23‬ق ودور' ‪ #C‬أ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن أو ‪! _ H‬‬
‫ا (آ‬
‫*(' ا ق و ‪_B‬‬
‫‪5‬ا‬
‫ا‪ ! .‬و _ ه(' ا ق ‪HC‬ن ‪U3 9! H/‬‬
‫‪ g3B K‬وذ ‪ = I g‬ا‪ I‬ر أ ‪; 5‬‬
‫ً‬
‫‪ +‬و‪ = I‬ا ‪ 9‬ق ا ا‪ # F‬ول !‪ B‬ن‬
‫‪ (M M ! ) T 9‬أو أ ‪ ! $ d ; 5‬ادًا *('‬
‫( وأ ‪ 5‬اآ ‪=f‬‬
‫‪. )T 9‬‬
‫ت‬
‫‪ِ H‬‬
‫ص ا ‪ 23‬ق ا‬
‫‪ . (2) * 3 9! 3f3B K‬وإذا آ ن !‪U3 9‬‬
‫ا ق أو !‪ً 3 f‬‬
‫‪ * 3 9 U‬دا‪HC ً 3 F‬ن‬
‫‪3C g K‬‬
‫ً‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ $‬ا ‪ $B‬أن ‪ B‬ن‬
‫ص ا!‪ 3 f‬أ‪ F‬ى ! ‪( U‬ات ا ‪ P‬ع وه‪#‬‬
‫‪U‬‬
‫آ( ‪3C g‬‬
‫ا‪E G‬‬
‫‪ً 3I P‬‬
‫ا اردة ‪ #C‬أ‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ 3‬ا [‬
‫صا‬
‫!‪ g‬ا‬
‫______________________‬
‫)‪O+/' (1‬‬
‫)‬
‫ل أ‪+ Y‬ا ت ا و ‪ $‬ا‬
‫‪ ![9]O‬ا ‪ 8$/‬ق ‪ ^g2‬ص أ‪ /C‬ل‬
‫قا‬
‫ن ا @‪:9‬‬
‫‪R. Chakravarti. Human Rights and The United Nations, 1958.‬‬
‫)‪ (2‬ا @‪ : 9‬د‪/\ .‬‬
‫'‪+u G$‬وي ‪ ^ ,‬ر‬
‫‪ ,e2‬ص ‪. 174‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ #fC .‬ه(ا ا‪ Z ! ' 4!E‬ا ‪ f‬ة ا‪G‬و = ‪ $‬ا دة )‪ $ (2‬ا *‬
‫د وا‪ 3I E‬وا ‪ 3C 2‬وا (ي أ‪ I‬و‪ I‬ض‬
‫ق ا‪E‬‬
‫ا و‪ #‬ا[ص‬
‫;‬
‫ة‬
‫}; ا‬
‫‪ 8‬ار ا ‪ 3 4‬ا‬
‫‪ U‬وا‪ d E‬م‬
‫‪ 3‬وا‬
‫‪ * ! ) = I A‬آ_ دو ‪ 6‬ف ‪ #C‬ه(ا ا * ‪H‬ن‬
‫)‪ I #C (2200‬م ‪.1966‬‬
‫! [( ‪ f ،‬ده أو ‪ U 6 $I‬ا ‪ I /‬ة وا ون ا و ‪ ، $33‬و‪ = I 3 E‬ا ‪$ 3‬‬
‫‪M‬م ‪ 9F $‬ات‬
‫دي وا ‪ #‬و ‪ 5 T /! = H‬ارده ا ‪، .‬‬
‫ا‪E‬‬
‫ف * ‪ #C‬ه(ا ا * ‪ B .‬إ = ذ ‪g‬‬
‫قا‬
‫ا ‪ # f‬ا ر ‪#4‬‬
‫‪ d‬نا‬
‫‪ ( 3‬وآ( ‪ Z g‬ا ‪ f‬ة‬
‫ً ‪ _3‬ا‪ I‬د ! ا ‪! 3‬‬
‫‪،‬و‪F‬‬
‫‪ 3‬ا‪ _/‬ا‬
‫ق ا ‪ 3‬وا ‪ 3 3/‬وا ‪#‬‬
‫ا ‪ $ 3 2‬ا دة )‪ $ (2‬ا * ا و ‪ #‬ا [ ص‬
‫‪U‬‬
‫‪ 8‬ار ا ‪ 3 4‬ا‬
‫‪ U‬وا‪ d E‬م‬
‫‪ 3‬وا‬
‫أ‪ I‬و‪ I‬ض‬
‫ا (آ ‪ ،‬وا ‪ #‬ء ‪ * ! ) *3C‬آ_ دو ‪ 6‬ف ‪ #C‬ه(ا ا * ‪ ،‬إذا آ ‪ ! A‬ا ‪ 3‬ه‬
‫ف * ‪#C‬‬
‫‪ K‬أ‪ I‬ل ا ق ا‬
‫‪ 3‬ا ‪ً C #fB! E J‬‬
‫‪ 3‬أو ‪ 3h‬ا‬
‫ا‬
‫‪.( 3‬‬
‫‪ 3‬أو ‪! 3h‬‬
‫ه(ا ا * ‪ B ،‬ن ‪ P‬ور ً *(ا ا‪ IG‬ـ ل ‪ ! $‬ا ‪! 3‬‬
‫‪ #‬ا (آ وا ‪ $3‬ورد! ‪ #C‬أه; ا!‪ $3 3 f‬دو ‪ 4 #C $3‬ل‬
‫‪ $‬اءة ا د!‪$3‬‬
‫‪ $‬ا ق ا‪ = I 3 / 0‬ا‪K F‬ف‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ I _B‬م وا ‪d! $3‬‬
‫أ ا‪ *I‬وا ‪ ! #‬ج أ‪ * h‬إ = ا ‪ F‬ل إ = ا ن ا ا‪، * 3 9! _3 #C # F‬‬
‫آ ً ‪H 3f‬ن ‪ = I‬ا ول ا‪ 6G‬اف ‪ #C‬ا * ‪ $‬إن‬
‫‪ Td‬أ * !‪ً B. A d‬‬
‫‪ _3 f‬ا ق ا‪ 3 / 0‬ا اردة‬
‫‪ 3‬ا ‪K‬ز‬
‫! [( أ‪ 0‬اءات وا ا ‪ 3‬ا د وا‬
‫* ‪ $‬إ ‪ 3 B‬ت ‪_3 f! _3 #C‬‬
‫‪ #C‬ا * ‪ ، $‬وأن ! (ل ‪ #C‬ه(ا ا‪ ' 4!E‬أ =‬
‫‪3‬‬
‫ه(' ا ق ‪ ،‬و ‪ = I #!H‬رأس ذ ‪ g‬ا![ ذ آ_ ‪ B‬ن ‪ P‬ور ‪ ! $‬ا ‪! 3‬‬
‫ى‬
‫و ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل !‪ _3 f‬أو إ ‪ %‬ء ا ا ‪ $3‬ا ‪ J‬وا ‪ B! #‬ن [ ‪C‬‬
‫ت‬
‫‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل إ ار ا‬
‫‪K‬ءم ‪ 5‬أو‬
‫ا‪M E‬ام ا و ‪ #‬إ =‬
‫ص‬
‫ا ا‪ f # F‬إ = ا‬
‫‪ (3f‬ا‪M E‬ا ت ‪ . #C‬إذا آ ن ا‬
‫ا ‪K‬ز‬
‫‪ . U3 9‬ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫‪ 3‬ا ‪K‬ز‬
‫ا‬
‫ء ‪ $ I 4‬ا ق ا‪ 3 / 0‬وذ ‪ $ P g‬اد‬
‫أي أن آ_ ‪ $‬ا * ‪$‬‬
‫‪ _3 f 8‬ا ق ا ‪ #‬ء * وا (ي‬
‫‪ 3‬وا ‪ ?f #C 5‬ا ‪ A‬ء ‪ _3 /‬ا‬
‫ا ق و ‪Ev *I P‬‬
‫‪K‬ءم ‪ * 3 6‬و‪ * .‬إ = ن ذي ! س ‪+‬‬
‫‪F #‬ص‬
‫وه ا‪ / 0‬ن أم ا ن ‪ *C‬ا ن ا ا‪ # F‬و ‪ _2‬ه(ا ‪ 4 W‬د ‪Z‬‬
‫‪ 3‬إ = ا ‪KF $ U3 9‬ل‬
‫ى ا ق ا اردة ‪ #C‬ا اد ا‬
‫!‪ B‬ن * ‪ 5‬إ‪.‬‬
‫‪ #‬ا ‪M‬م _ ه(ا‬
‫‪ B‬ن ‪ 2‬ا ‪ _3 /‬ا‬
‫ا ن ا ا‪.# F‬أي أن ه(ا ا ‪Z‬‬
‫` ‪M E‬ام‬
‫ا ق ا ‪ 7‬دو ‪ 3‬إ = ا ن ا ا‪ # F‬و أن ه(ا ا ‪_3 /‬‬
‫‪o/‬و ‪ 3‬ا و ‪. 3‬و‪#C‬‬
‫دو ‪ C #‬ن [ ‪ B! 5 f‬ن‬
‫‪ I‬ر' ‪ $ P‬اد !‬
‫‪ I‬م ‪1950‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا‬
‫ه(ا ا‪ ' 4!E‬أ ‪(! d‬ه‪ 8‬ا‪ 3 f!E‬ا‪G‬ورو ‪3‬‬
‫وا!‪ #‬أت ‪ f‬ذ ‪ I‬م ‪,1953‬إ = ‪ P‬ورة أن ! [( ا ول ا‪ 6G‬اف ‪ *3C‬ا‪ 0‬اءات‬
‫ى ا‪ 3 f!E‬إ = ‪ M3.‬ا ‪ U3 9‬وآ( ‪ g‬ا ل‬
‫_‬
‫‪ 3‬ا ا‪ 3 F‬ا ‪K‬ز‬
‫ا‬
‫ول ا‪G‬ورو ‪ _2 3‬ا ‪ 23‬ق ا‪#I E‬‬
‫‪ 3 f!E /‬ت إ ‪ 3 3‬أ‪ F‬ى ‪F‬‬
‫ا ( ‪ 8‬وا‬
‫ا‪G‬ور ‪ #‬ا م ي ا ‪ I 3 9‬م ‪ 1961‬وا‪ 3 f!E‬ا‪G‬ور ‪3‬‬
‫ا رج ‪ I‬م ‪.1987‬أ‬
‫‪#C‬‬
‫ا ‪ K‬إ ‪ 3 /‬أو ا * ‪ 3‬وا‬
‫ا ‪ 3‬أو ا‬
‫رة ا‪ 3B G‬وا ‪ A9F #‬دو * ‪ 9F‬ات ا ‪ 3 4‬أ ‪ 4 #C d‬ل‬
‫‪U‬‬
‫‪3C‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ I #C‬م ‪1969‬وا ‪#‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن وذ ‪ W g‬ار ا‪ 3 f!E‬ا‪3B G‬‬
‫ره ! *‬
‫د‪ M3. A F‬ا ‪ I (3f‬م ‪ 1978‬وا ‪ A d! #‬ا ‪ (82) = I Z‬دة‬
‫ص ‪ *3 I‬وان ! [( آ ‪C‬‬
‫تا‬
‫‪ _ $‬ا ول ا‪ 6G‬اف ‪ .‬ام ا ق وا‬
‫ت و‪ 3h‬ه ‪ $‬ا ا ‪ 3‬ا ‪3fB‬‬
‫‪ $ U 6 $I * 3 9‬ا‬
‫ا‪ 0‬اءات ا ‪K‬ز‬
‫ق ا ‪ 3‬وا ‪ 3 3/‬وا اردة !‪#C * 3 f‬‬
‫اد ا [‬
‫‪U‬‬
‫‪3C (3f‬‬
‫ا اد ‪ 3)$‬إ = ‪, (25‬أ [ ص ا ‪ ;37‬ا و ‪ #‬ا‪ #C # 3 0‬ا رة ا‪3 C0‬‬
‫ب وا (ي د‪_F‬‬
‫ر ‪ I 5 I‬م ‪ 1981‬ا ‪ 23‬ق ا‪ . # C0‬ق ا‪ / 0‬ن وا‬
‫‪C‬‬
‫‪M W‬ام‬
‫‪ M3.‬ا ‪ I (3f‬م ‪ 1986‬وا (ي !‪ #C $ d‬ا دة ا‪G‬و = ‪5‬‬
‫‪ 3‬و‪ 3h‬ه ‪ $‬ا _ آ‪f‬‬
‫ا ول ا‪ 6G‬اف ‪ #C‬ا ‪ 23‬ق ![ ذ آ ‪ C‬ا‪ 0‬اءات ا‬
‫ق‬
‫‪ 3 f!E U‬ت ا و ‪ 3‬ا [‬
‫ا‪ .‬ام و!‪ U3 9‬ه(ا ا ‪ 23‬ق‪.‬أ ‪3C‬‬
‫‪3‬‬
‫ا‪ / 0‬ن‪ C ,‬ن ا‪ 54 * h‬إ = أ اد ‪M Z‬م ا ول ا‪ 6G‬اف ![ ذ ! ا ‪! 3‬‬
‫م‬
‫دا‪ (3f ! _3 #C 3 F‬أ‪ B.‬م ه(' ا‪ 3 f!E‬ت و‪ _3 = I‬ا ‪ 2‬ل ا‪ 3 f!E‬ا و ‪3‬‬
‫ي وا ‪ #‬ء ‪ #C‬ا ‪ f‬ة ا ‪$ 3 2‬‬
‫آ ‪ C‬أ‪ B+‬ل ا ‪ M33‬ا‬
‫‪ 1965‬وا [‬
‫ا دة ا‪G‬و = * ‪M Z‬م ا ول ا‪ 6G‬اف ![ ذ آ_ ا ‪ _J‬وا‪ 0‬اءات ا ‪#‬‬
‫ي دا‪ _F‬أرا‪ *3P‬وأن !‪ T $ d‬آ_ ا ق‬
‫‪ * H+ $‬إ * ء ا ‪ M33‬ا‬
‫د وا‪ 3I E‬دون ! ‪ M33‬وآ( ‪ Z g‬ا دة )‪ $ (2‬ا‪3 f!E‬‬
‫ا ‪ 3 3/‬وا‪E‬‬
‫‪ * W‬ء آ_ أ‪ B+‬ل ا ‪ P M33‬ا أة وا ‪ ;! #‬أ اره ‪U 6 $I‬‬
‫ا و‪ 3‬ا[‬
‫ة ‪ I‬م ‪ 1979‬وا ‪ #‬ءت ‪ = I ;B _Y ;B‬ا (ي ءت ‪5‬‬
‫ا‪ ; G‬ا‬
‫ة ‪ $‬و ده ‪.‬‬
‫ل إ = ا‪G‬ه اف ا‬
‫أ‪ 3 f!E‬ت ا ‪ _3 #C /‬ا‬
‫ص ه(ا ا ن‬
‫ءت‬
‫أ [ ص !‪ U3 9‬ا ن ا و ‪ #‬ا‪C # / 0‬‬
‫ء ‪ #C‬ا دة ا‪G‬و =‬
‫ا (آ *(ا ا [ ص ‪C .‬‬
‫*‪ B.G 5‬م‬
‫‪ B.H‬م‬
‫‪ `3‬م ‪ * ! ) ، 1949‬ا‪ 6G‬اف ا ‪3 /‬‬
‫ص ا!‪3 f‬‬
‫آ ‪#C‬‬
‫ا‬
‫ة ‪H‬ن ! م ه(' ا‪ 3 f!E‬و!‪ _fB‬ا‪ .‬ا * ‪ 3 #C‬ا‪ .G‬ال ( ‪ .‬أ ا ‪ f‬ة‬
‫ا‬
‫ء ‪) 53C‬‬
‫ا‪G‬و = ‪ #C‬ا و! آ ل ا‪G‬ول ا ــــــــ‪ '(* U‬ا‪ 3 f!E‬ت م ‪C 1977‬‬
‫! * ا‪ 6G‬اف ا ‪ 3 /‬ا‬
‫ا‪ .G‬ال( )‪.(1‬‬
‫ة ‪H‬ن !‬
‫م و!‪ f‬ض ا‪ .‬ام ه(ا ا‬
‫‪#C U‬‬
‫‪3‬‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫ص ذات ا‪G‬ه ‪ 3‬وا اردة ‪ #C‬أه; !‬
‫و! ل ه(' ا‬
‫ص ‪ B E‬ن ‪KF $‬ل‬
‫ا‪ = I # / 0‬أن ! ‪ (3f‬ا‪M E‬ا ت ا اردة ‪ #C‬ه(' ا‬
‫‪ B‬ن ‪$‬‬
‫* _ أن ا‪G‬‬
‫‪ 4‬د ا ‪M‬ام ‪ _ $ #‬ا ول م [ ‪f‬‬
‫‪KF‬ل آ‪ f‬ا‪ .E‬ام * ‪KF $ _ E‬ل ‪ C‬ض ه(ا ا‪ .E‬ام ‪KF $‬ل _‬
‫* ‪ 3 #C‬ا‪ .G‬ال ‪.‬‬
‫ا‪$3 FG‬‬
‫‪ 3‬دا‪3 F‬‬
‫و ‪H‬آ‪HC 3‬ن ! ‪ U3‬ه(ا ا‪M E‬ام ‪ B‬ن ‪KF $‬ل ا![ ذ ! ا ‪! 3‬‬
‫ا‪ .‬إ = ا‪ 0‬اءات‬
‫; !‬
‫ص ا‪/‬‬
‫‪ #C‬ه(ا ا‪ . ' 4!E‬وإذا آ ‪ A‬ا‬
‫ص‬
‫‪ F _B 3‬ص ‪ U3 9! _3 #C‬ا‪ 3 f!E‬ت ‪ I _B‬م ‪HC‬ن‬
‫وا ا ‪ 3‬ا‬
‫‪3‬‬
‫‪ T‬إ = ا‪ 0‬اءات ا‬
‫أ‪ +‬رت ‪_B‬‬
‫اد أ‪ F‬ى ‪ #C‬ذات ا‪3 f!E‬‬
‫ص ا اد )‪ $ (49‬ا‪ 3 f!E‬ا‪G‬و =‬
‫ا ا‪E . #C 3 F‬ت ‪ N3. . 3‬ءت‬
‫وا دة )‪ $ (50‬ا‪ 3 f!E‬ا ‪ 3 2‬وا دة )‪ $ (129‬ا‪ 3 f!E‬ا ‪ 2 2‬وا دة )‪(146‬‬
‫‪N3. ، 3‬‬
‫إ = ا‪M E‬ام ![ ذ إ اءات !‬
‫‪ $‬ا‪ 3 f!E‬ا ا ‪ +W ،‬رة‬
‫ا (آ )! * ا‪ 6G‬اف ا ‪3 /‬‬
‫اد ا‪G‬ر‬
‫ك‬
‫ء ‪ #C‬ا ‪ Z‬ا‬
‫‪=I‬‬
‫‪M #‬م ‪ f‬ض ‪ I‬ت ‪M‬ا‪C 3J‬‬
‫ة ‪H‬ن ! [( أي أ اء !‬
‫ا‬
‫*('‬
‫اف أ‪ .‬ى ا [ ‪ f‬ت ا ‪3/4‬‬
‫‪ C‬ن أو ‪ H‬ون‬
‫ا‪ [+G‬ص ا ( ‪$‬‬
‫اد ا‪G‬ر ا ‪/‬‬
‫دة ا ‪ 3‬ا اد ا ‪3‬‬
‫ا‪ #C 3 f!E‬ا دة ا ‪ ( 3‬و‬
‫ا (آ ‪ ،‬إذ !‪ A d‬ا اد ا ‪ $ I 4 * 3‬ا‪ CG‬ل ا ‪ K‬إ ‪ _2 ، 3 /‬ا _‬
‫وا ( ‪ .. 8‬ا ‪.r‬‬
‫ا‬
‫دا ‪ = I‬ا ول ا‪ 6G‬اف ‪ * #d‬ا![ ذ‬
‫! م أن ه ك وا ً‬
‫و ‪Td‬‬
‫!‪ # B‬أ اع ‪ $ 3‬ا ‪ 4‬ا‪ ;J‬و‪ ً C‬دئ ‪ .‬ق‬
‫‪( 3‬ات‬
‫! ا‪! 3‬‬
‫)‪(2‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪HC‬ن ‪ I‬م ! ‪ (3f‬ه(ا ا‪M E‬ام ‪H #‬آ‪o/ _ ! 3‬و ‪ 3‬دو ‪ $I 3‬ذ ‪. g‬‬
‫____________________‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬ﻫذﻩ اﻝﻤواد ﻀﻤن ﻤﻨﺸور اﻝﻠﺠﻨﺔ اﻝدوﻝﻴﺔ ﻝﻠﺼﻠﻴب اﻷﺤﻤر اﻝدوﻝﻲ ﺒﻌﻨوان ) اﺘﻔﺎﻗﻴﺎت ﺠﻨﻴف اﻷرﺒﻊ‬
‫و اﻝﺒروﺘوﻜوﻻت اﻝﻤﻠﺤﻘﺔ ﺒﻬﺎ (‪ ،‬ﺒﺎﻝﻌرﺒﻴﺔ ‪ ،‬ﺠﻨﻴف ‪.2000 ،‬‬
‫ن‬
‫)‪ (2‬ا @‪ : 9‬او ‪ S ] 2 y$‬ر ‪ :‬ا ا‪ 9$2‬ا ‪ >O‬ز ' ول أن ‪Zg X‬ه ' ء ‪+ 2‬ا ! ‪ /r2‬ن ا ‪9‬ام ا‬
‫‪ ،‬ا ‪ '>/‬ا و ‪ =$'^' $‬ا‪ ،9/ E‬ا د )‪9& -9O O (35‬ا‪-9O‬ن‪ ،1994‬ص ‪ 9‬و ‪ 2‬ه ‪،‬‬
‫ا و ا‬
‫ن ا و‬
‫و ا ‪ O9V‬ت ا ‪ )/[ ، $‬آ ب ا‬
‫ن ا و ا‬
‫‪ ،‬ا‬
‫وآ‪ f Z‬د‪ 9 C .‬ا ‪+‬‬
‫د ‪ eV‬وا '> ا و ‪ =$'^' $‬ا‪،2000 ، 9/ E‬ص ‪ 46‬و ‪ 2‬ه ‪.‬‬
‫– ا ا و ا (‪ /‬ح _ ‪,‬‬
‫ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ! ‪ ;B‬ا‪ I‬دو ‪3‬‬
‫! م أن ‪ (3f ! H/‬ا‪ 3 f!E‬ت‬
‫‪I‬‬
‫‪ U3 9‬ه(' ا‪ 3 f!E‬ت (ات وه‪ #‬ا ‪Z #‬‬
‫‪ I‬وآ( ‪HC g‬ن ه ك ا‪F I‬‬
‫‪ #C *3 I‬ا ‪ $ 32B‬ه(' ا‪ 3 f!E‬ت ‪ .‬و ‪ $B‬ا ‪o/‬ال ا (ي ‪ 2‬ر ه ه ‪ $I‬ا ‪ d‬ن‬
‫‪ 5 #d ! (3f‬ه(' ا‪ 3 f!E‬ت ؟‬
‫ا و ‪ I _B #‬م و ‪$‬‬
‫‪M‬ءًا ‪ $‬ا‬
‫م أن ا!‪ 3 f‬ت ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن !‬
‫‪$‬ا‬
‫ا ‪ = I U 9 ! #‬أ ‪ 5‬ا!‪ 3 f‬دو ‪ = I U 9! 3‬ا!‪ 3 f‬ت ‪ .‬ق‬
‫‪HC ;Y‬ن ا‪ B.G‬م ا‬
‫ا *‪H3‬ة ‪ (3f‬أ‪ B.‬م ا ن‬
‫ا‪ / 0‬ن أ ‪ ، ً d‬و ‪HC ;Y $‬ن ا ‪ d‬ت ا و ‪ 3‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫ا‪ _ G‬ه‪ #‬ذا!* ا ‪ d f B‬ن !‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫وا دا إ = ا أ ا م ‪ #C‬ا ن ا و ‪HC #‬ن ‪ I‬م ! ‪ (3f‬ا‪M E‬ام ا و ‪ #‬أ ً آ ن‬
‫ر' !‪ _ ! 8‬ا ‪ 9‬ف ‪ 3h‬ا ‪o/ (f‬و ‪ 3‬ا و ‪ 3‬ا رة ‪5 C = I‬‬
‫‪$I‬‬
‫ا [ ` ‪ N3. ،‬أن ‪ P‬ورة ! ‪ (3f‬ه(' ا‪M E‬ا ت و ‪ g ! ZFG‬ا‬
‫‪ $‬ا دئ ا * ‪ #C‬ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ .‬و *(ا ا‪ ' 4!E‬ذه ‪A‬‬
‫ا!‪ 3 f‬ت دو ‪3‬‬
‫ا‪ d E‬م إ =‬
‫‪H 3f‬ن ‪.‬‬
‫ا (آ ‪ N3. ،‬ء ‪*3C‬‬
‫ا!‪3C 3 f‬‬
‫د‬
‫‪ً3 I * ًC‬‬
‫دئ‬
‫ا ه ات و أ ‪ $/.‬ا ‪ 3‬و‪ P‬ورة ! ‪ (3f‬ا‪ 3 f!E‬ت !‬
‫ة !‪ . $ o‬ام ا‪M E‬ا ت ا ‪ $I u+‬ا ه ات و ‪H‬ن‬
‫‪ ،‬وأن ‪ +‬ب ا‪ ; G‬ا‬
‫ة وا‪ .‬ام ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫أه اف ا‪ ; G‬ا‬
‫ا‪ 3 f!E‬ت ‪F 5 H+ $‬‬
‫!‪9‬‬
‫ا (آ أن ا‪ 6G‬اف‬
‫ء ‪ #C‬ا دة )‪(27‬‬
‫‪C‬‬
‫ء ‪ #C‬ا‬
‫‪$I K‬‬
‫‪.‬و‪ً dC‬‬
‫‪ I‬م ! ‪ (3f‬ه ة د ا ‪. *3 I‬‬
‫ن ا ا‪# F‬‬
‫‪ ;* B E‬ا (رع‬
‫ا و‪ #‬و ( ا م‬
‫و آن ا ‪4‬‬
‫ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ 3‬و ‪ $B‬أن ! ` ه(' ا ‪d‬‬
‫ف)‬
‫ا _ * ‪ ً u3 C ً u3+‬و ‪ 2‬ل ذ ‪g‬‬
‫وا (ي آ ن ‪3 %3 $ d‬‬
‫را‬
‫ا‬
‫أن ‪ %3‬ا ‪ = I N ! ;/‬ا ه ‪ 3‬ن ى‬
‫! ف ‪ I = I‬ة ‪ P‬ت ‪(3f‬‬
‫ت إ = ‪ P‬ت ! ‪ d! 3‬ءل‬
‫‪ d‬ن ا ‪ ( #‬ا (ي آ ن ‪ً J‬ا ‪#C‬‬
‫‪ ;/‬وا * ‪ (3f‬ا ه ة ‪N3.‬‬
‫ه ة)‪.(1‬‬
‫‪ 3‬ا‪M E‬ام‬
‫ا‪ FG‬ى )أ ب ا ه‪ ( $‬وا (ي ‪ 3 $ d‬م ا‪ .‬أ‪ 6‬اف‬
‫و ‪ $‬ا‪ 83 G‬ا‬
‫وا‪ G‬ال ‪ _3 = I‬ا د‬
‫آ ‪ 4.G‬ر ا ‪B‬‬
‫; ‚ ا‪ 3+G‬ء ا‬
‫ا هة‬
‫‪ B‬ن ا ‪ d‬ن [(ًا ‪ 3 _B+‬م ا ‪ 9‬ف ا ‪ d‬ر ‪$‬‬
‫‪ d‬ن ! ‪ (3f‬ا ه ة‪ .‬أو‬
‫ودة ‪ 0‬ره ‪= I‬‬
‫‪ I‬م ! ‪K . (3f‬ل ‪M‬ء ‪ $‬أرا‪ #P‬ا و ا ‪(f 3%‬ة و ة‬
‫____________________‬
‫‪ &C‬ا \‪ $/‬أ‪ W‬ل ا‬
‫)‪ (1‬أ @‪ :9‬د‪/\ .‬‬
‫‪,‬ا ‪ S‬ر‪, 1989 , O‬ص ‪. 69‬‬
‫ن ا و‬
‫ا م ‪,‬ج ‪, 1‬ا ار ا >‬
‫‪$‬‬
‫'(& ‪ C‬وا ‪9V‬‬
‫ف ‪ d‬ن ) ا‪K .E‬ل ا ‪ B/‬ي( وا (ي ‪ I‬ف ‪ #C‬و ‪U.E A‬‬
‫ا ‪ (3f‬وه‬
‫‪ #C T‬ا ه ة ذا!* )‪.(1‬‬
‫‪ H‬ب ) ا‪ E‬م ( و ‪ B‬ن ذ ‪ g‬ا دًا إ = ‪Z‬‬
‫م ‪K‬ء * ‪ً 3 .‬‬
‫ا (آ‬
‫و ‪ 7‬إ = ا‪K P‬ل ا ‪ 9‬ق ا ‪ 3‬ا‪G‬و =‬
‫و‪ 3I‬ا [ ام ا ة وا‪K .E‬ل ا ‪ B/‬ي ‪_x #C‬‬
‫ا ا ‪ K‬ت ا و ‪ 3‬و‪ I‬م‬
‫وع و‪ B.G ً C‬م ‪ 23‬ق ا‪; G‬‬
‫‪ I‬ر' ! ‪3h ً C‬‬
‫ا ن ا و‪ #‬ا‬
‫ة)‪ C،(2‬أ‪ (F‬ا ‪ 4‬ا و ‪ P $I N #‬ت ‪ (3f‬أ‪ B.‬م ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪3‬‬
‫ا‬
‫ا و‪، 3‬‬
‫‪K _B‬ءم ا ‪ 9‬ا ‪ 4‬وأه; ه(' ا ‪ d‬ت وأ زه ! ‪_2‬‬
‫‪ (3f U‬أ‪ B.‬م ا ن‬
‫‪3C 3‬‬
‫وإذا آ ‪ A‬ه(' ا ‪ d‬ت ! ‪ 9 ;/‬ا‬
‫‪3C T‬‬
‫ة ‪_B‬‬
‫‪ 3‬وأه ‪ 3‬وا‪ P‬و‬
‫ا و ‪ I _B #‬م ‪[ * HC‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫‪ U‬أ‪ B.‬م ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪3‬‬
‫ا و ‪ ، 3‬ا ‪ ;! #‬ا ‪#C *3 I Z‬‬
‫ا‬
‫‪P =I‬‬
‫و ‪ $‬ا‪ 2 G‬ا‬
‫‪$/.‬‬
‫ا و وا ‪$ d ! #‬‬
‫ا دة )‪ $ (18‬ه ة ‪ 7.‬ا ر ا‪G‬‬
‫ا و‪3‬‬
‫ا‬
‫‪d U‬‬
‫!‪ U3 9‬ا ول ا‪ 6G‬اف ‪ B.G‬م ا ه ة)‪.(3‬أ ‪3C‬‬
‫‪ U3 9‬ا!‪ 3 f‬ت ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ C‬أ‪(F‬ت أ‪ 8 h‬ه(' ا‪ 3 f!E‬ت *(ا ا ع‬
‫ا[‬
‫‪ [! U‬ذ ا ا ‪3‬‬
‫‪3C‬‬
‫! ‪ (3f‬أ‪ * B.‬و‪F‬‬
‫‪_3 #C‬‬
‫‪ $‬ا‬
‫ء ‪ #C‬ا اد )‪ $ (17 -16‬ا * ا و ‪#‬‬
‫*(ا ا ‪ %‬ض ‪C .‬‬
‫‪ 3‬ا‬
‫ا‬
‫‪H 3f‬ن ا ول ا‪ 6G‬اف ! * ‪H‬ن ! م‬
‫د وا‪3I E‬‬
‫ق ا‪E‬‬
‫ا[ص‬
‫ز ‪ U 6 = I‬ا‪ .‬ام ‪ .‬ق‬
‫! ر ‪ $I‬ا ا ‪ 3‬ا ‪ #‬ا![(!* و‪ $I‬ا م ا‬
‫ة‬
‫ف * ‪ #C‬ا * ‪ ،‬و! ‪ 5‬ه(' ا ر إ = ا‪ $3 G‬ا م } ; ا‬
‫ا‪ / 0‬ن ا‬
‫دي وا‪ً 6 *3C 7 #I E‬‬
‫وا (ي ‪ * ً [/ _3‬ور' إ = ا ‪ ? 4‬ا‪E‬‬
‫‪ B.G‬م ا * )‪.(4‬‬
‫‪ #‬ا ‪ u/‬ل ‪ $I‬ا ! ‪(3f‬‬
‫‪ 8‬ه(' ا دة ُ ه(ا ا ‪ ? 4‬ا ‪ *4‬ز ا‬
‫و‬
‫! ‪A‬أ ; ‪ 4‬ا ق‬
‫‪ 5‬ه(ا إ = ‪F 4‬‬
‫أ‪ B.‬م ا * إ‪ E‬أ ‪ C 5‬ض ا‪F‬‬
‫د وا‪ 3I E‬وا ‪ 3C 2‬وذ ‪ g‬و‪ ً C‬ار ا ‪ ? 4‬ر ; )‪. 1985 / (17‬‬
‫ا‪E‬‬
‫_______________________‬
‫)‪ (1‬أ @‪: 9‬د‪ /\ .‬ا ‪Z>/‬وب ‪,‬ا ‪ c‬ت ا و ‪، $‬ط‪m , 1‬‬
‫)‪ (2‬أ @‪ 9‬ا ] ‪3 ) )$X9‬و‪ ) ( 4‬ا ‪ /‬دة ا ‪$ 8‬‬
‫)‪ (3‬أ @‪ 9‬د‪ /\ .‬د ‪9$d‬ي ‪2‬‬
‫‪،‬ا‬
‫‪ ,‬اد '(& ‪9$2, C‬وت‪,1978,‬ص‪.150‬‬
‫) ا ‪ 8$/‬ق ‪.‬‬
‫نا و‬
‫)‪ (4‬أ @‪ 9‬ا ] ‪9‬ة )‪ (2‬أ ) ا ‪ /‬دة )‪ ) (16‬ا !‬
‫وا ‪ g‬ام ا (‬
‫ا و‪, O‬ط‪، 2, 1971‬ص ‪.5‬‬
‫ن‬
‫‪ً 3 F (18) $‬ا [ ً ‪ _ $‬ا ول ا‪ dIG‬ء و‬
‫و! ‪ B‬ن ه(' ا ‪4‬‬
‫را ا ر ا اردة إ ‪ *3‬و! ‪ * 3‬ور‪* C‬‬
‫‪ ;* f‬ا [ ‪ 3‬و! م ه(' ا ‪4‬‬
‫ة‬
‫};ا‬
‫وا‬
‫إ = ا ‪ ? 4‬و ‪ . 4‬ق ا‪ / 0‬ن أو ا آ ‪E‬ت ا [‬
‫‪U‬‬
‫د وا‪ 3I E‬وا ‪ ،(1) 3C 2‬وآ( ‪ g‬ا ل ‪3C‬‬
‫ق ا‪E‬‬
‫وذات ا ‪K‬‬
‫ق ا ‪ 3‬وا ‪ ! N3. 3 3/‬ف ‪ . 4‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫* ا و‪ #‬ا[ص‬
‫دي وا‪ U3 9! = I #I E‬أ‪ B.‬م ا * ‪ ،‬و ‪ B‬ن ذ ‪g‬‬
‫إ = ا ‪ ? 4‬ا‪E‬‬
‫ا‬
‫‪ #C T‬ا دة )‪ $ (4‬ا *‬
‫! ‪ _2‬ا‪G‬و = ‪ #C‬ا ‪ Z‬ا‬
‫‪KF $‬ل ‪$3 3 v‬‬
‫; ! ر دور إ = ا ‪ [ 4‬ص ا [‪ 9‬ات‬
‫‪ = I‬أ ‪M‬ام ا ول ا‪ 6G‬اف‬
‫ص ‪ #C *3 I‬ا * آ ‪M K + (3f‬ام‬
‫ا [(ة ‪ _3 #C‬أ‪ I‬ل ا ق ا‬
‫‪ T‬ا ارد ‪ #C‬ا دة ) ‪. 5 ( 2‬‬
‫ا‬
‫‪ B+ #‬وي ‪ $‬ا‪ CG‬اد ‪ P‬ا ول‬
‫أ ا~ ‪ 3‬ا ‪ 3 _2 C 3 2‬م ا ‪4‬‬
‫* [ ص !‪ U3 9‬ا ق ا اردة ‪#C‬‬
‫ا‪ 6G‬اف)‪ #C (2‬ا و! آ ل ا ‪U‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ 4 C‬أن ا‪ 3 f!E‬ت‬
‫ا‪3 3 0‬‬
‫‪U‬‬
‫ا * )‪ (9‬و‪3C‬‬
‫* ف ‪ P‬ن ا ‪, U3 9‬‬
‫!; أ ا * † ‪ 3‬ت ‪3‬‬
‫ا ‪ '(* / o‬ا‬
‫‪3f‬‬
‫ء ‪ #C‬ا دة )‪5 (19‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪C‬‬
‫‪ 3 f!E U‬ا‪G‬ور ‪3‬‬
‫‪3fC‬‬
‫‪ U3 9! = I‬ا‪ 3 f!E‬و ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل * ز ‪$3 F $‬‬
‫‪4W‬د ‪3v‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن إ‪C P‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ‪ B‬ا‪G‬ور ‪3‬‬
‫‪K2‬ن ‪ 4‬ا‪G‬ور ‪3‬‬
‫‪ ‚ A F‬ا ‪ `J x‬ا‪ +0‬ا‪ 3C‬وا ‪ $ 3‬ا _ !‪U3 9‬‬
‫إ = ذ ‪ g‬أن ا‪3 f!E‬‬
‫ا ق ا اردة ‪ #C‬ا‪ 3 f!E‬إ = ‪ 4‬وزراء ا ‪ ? 4‬ا‪G‬ور ‪ 8/ #‬ورد ‪#C‬‬
‫وا‪ +G‬اف ‪'(* /‬‬
‫‪ 3v‬ا‬
‫ا د!‪32) $3‬و‪ $ (54‬ا‪ . 3 f!E‬و!‬
‫‪ _ $‬ا‪ CG‬اد أو ا ول‬
‫اء ا‬
‫ا‪ = I 3 f!E‬أ س ‪ 7‬م ا ‪ B‬وي‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ا‪ 6G‬اف)‪.(3‬وآ( ‪ g‬ه ا ل ‪ /‬إ = !‪ U3 9‬ا‪ 3 f!E‬ا‪3B G‬‬
‫___________________‬
‫)‪O+/' (1‬‬
‫ل ‪ e$&(X‬ا ! ا و‬
‫ا ‪ g‬ص ‪ \ 2‬ق ا‪ $C / ,Y‬وا‪ ^ Y‬د‪ O‬وا ‪ $ 8‬أ @‪: 9‬‬
‫‪T. Meron ,Human Rights in the International Law,1994,PP.205-213.‬‬
‫)‪ O+/' (2‬أ @‪ V )/[ 9‬رات ا‪ G E‬ا ‪ \ /‬ة ‪ C 0\X‬ان ‪:‬‬
‫‪The Rules of Procedures of Human Rights Committee K Rules and Documents 1994.‬‬
‫)‪ O+/' (3‬أ @‪:9‬‬
‫‪S. Drzemczewki: European Human Rights Convention in Domestic Law a‬‬
‫‪Comparative Study ,1983.‬‬
‫ا وأ‪ +‬اف ‪ = I‬ا ‪ = ! U3 9‬آ_ ‪$‬‬
‫ن !‪ U3 9‬ه(' ا‪3 3 f!E‬‬
‫‪N3.‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن * م ! ‪(3f‬ه ‪.‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ‪ B‬ا‪3B G‬‬
‫ا ‪ 4‬ا‪3B G‬‬
‫ب ‪ ;! C‬أ ا ‪3 † 5‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا‬
‫أ [ ص ا ‪ 23‬ق ا‪# CG‬‬
‫‪(3f‬‬
‫‪3‬‬
‫وا ‪H‬آ ‪ $/. $‬ا ‪ U3 9‬وا![ ذ ا ول ا‪ 6G‬اف ا ‪ 3‬ا ‪K‬ز ا‬
‫‪ 8‬ا اد) ‪45‬و ‪46‬و ‪59‬و ‪ 60‬و ‪$ (63‬‬
‫و! = ا ‪ 4‬ا‪ 3 CG‬ه(' ا *‬
‫ق ا‪ / 0‬ن اء ‪ #C‬إ‪ 6‬ره ا ‪ #‬أو‬
‫ا ‪ 23‬ق)‪. (2‬وإذا آ ‪ A‬ا‪ 3 f!E‬ت ا‬
‫وا‪ +G‬اف ‪ = I‬ا ‪HC (3f‬ن ا‪ 3 f!E‬ت ا [‬
‫ا‪ ;! # 3 0‬أ ا * † ‪ 3‬ت‬
‫‪ _3 = C‬ا ‪ 2‬ل ‪3C‬‬
‫ق ‪ . $ 3‬ق ا‪ / 0‬ن ; ![_ ‪ _2 $‬ه(' ا‬
‫ي م ‪ C 1965‬أ ‪H‬ت‬
‫‪ 3 f! U‬ا ‪ d‬ء ‪ 3 = I‬أ‪ B+‬ل ا ‪ M33‬ا‬
‫وه‪ 4 #‬ا ‪ d‬ء‬
‫* ا‬
‫‪ 8‬ا دة )‪[ 4 * (8‬‬
‫ه(' ا‪3 f!E‬‬
‫ا ا ا ‪ 3‬ا [(ة ‪_ $‬‬
‫ي و!‪ B‬ن * * ا‪3 G‬‬
‫‪ = I‬ا ‪ M33‬ا‬
‫ا ول ا‪ 6G‬اف ‪ IG‬ل أ‪ B.‬م ا‪. 3 f!E‬‬
‫‪ 4 U‬ا ‪ d‬ء ‪ = I‬ا ‪ P M3‬ا أة ‪ ;! N3.‬أ ء‬
‫وآ( ‪ g‬ا ل ‪3C‬‬
‫‪ 8‬ا دة )‪ $ (17‬ا!‪ 3 f‬ا ‪ d‬ء ‪ 3 = I‬أ‪ B+‬ل ا ‪P M3‬‬
‫ه(' ا ‪4‬‬
‫‪ 8‬ار ا ‪4‬‬
‫ة‬
‫ة ‪ _ $‬ا‪ ; G‬ا‬
‫ا أة م ‪ 1980/1979‬وا‬
‫ه‪ d‬ا ( ‪8‬‬
‫ر ; )‪ .(34‬و ‪ U 9‬ا ` ا ‪ / 5/f U /‬إ = ا ‪4‬‬
‫ا‬
‫أو‬
‫‪ 8‬ا دة)‪ $ (17‬ا!‪ 3 f‬ا ( ‪ 8‬و‪ P $ ' 3h‬وب ا‬
‫وا ‪ #‬أ ‪H‬ت‬
‫‪ 8‬ار‬
‫ة‬
‫ا ‪ 3‬أو ا ‪ 3 / K‬أو ا * ‪ 3‬وا ة ‪ _ $‬ا‪ ; G‬ا‬
‫ا‬
‫ر ; ) ‪ (46 /39‬م ‪.1984‬‬
‫ا‪ 3 4‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪/‬‬
‫! م أن !‪ U3 9‬أ‪ B.‬م ا ن ا و ‪ #‬أ‪# f!E‬‬
‫و و‬
‫ر‬
‫‪$I‬‬
‫‪ I _B‬م إ = ا ا‪ #C I‬ا ن ا و ‪ (3f #‬ا‪M E‬ا ت ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ 3‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪ $I K‬ذ ‪HC g‬ن ‪F‬‬
‫ا!‪ # f‬أو ! ي ‪ً dC‬‬
‫‪$d T‬‬
‫و‪ * .‬إ = ا ن ا ا‪ * 3 9! _3 #C # F‬أ ‪ Ad‬أ ‪ 4‬د ‪ 7‬م‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪KF $‬ل‬
‫‪ T‬و ‪ U3 9 +‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫أ ‪ 4‬د ا ‪M‬ام دو ‪#‬‬
‫____________________‬
‫)‪ O+/' (1‬ا @‪:9‬‬
‫‪Shelton , implementation Procedure of the American Convention on Human Rights‬‬
‫‪, Year Book of international law, 1983,P. 238.‬‬
‫)‪ O+/' (2‬ا @‪: 9‬د‪ /\ : .‬د ^(]‪، :‬ا‬
‫‪,‬ص‪ 150‬و ‪ 2‬ه ‪.‬‬
‫نا و‬
‫\ قا‬
‫ن ‪،‬دار ا !‪ r‬ا ‪ ، $29‬ط‪,1‬ا ه‪9‬ة‬
‫ا![ ذ ! ا ‪! 3‬‬
‫ا ر إ ‪ 53‬و ‪B‬‬
‫! ‪* 3 . #C‬‬
‫ا م ‪_3 #C‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫‪ _ $ 3‬ا ‪ 5/f A‬و‪ = I‬ا‪ _3 f ً P 8 hG‬ا‪M E‬ام‬
‫وا‪ +G‬اف ‪ (3f ! = I‬ا‪M E‬ام وا ‪#‬‬
‫ن ذ ‪KF $ g‬ل أ ‪ 53‬ا‬
‫ا رة ‪ #C‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ 2‬ا ‪ ;I‬ا [ ص ‪ d‬ت ا‬
‫ق‬
‫! ‪ (3f‬أ‪ I _B 5 B.‬م و ‪ * d‬أ‪ B.‬م ا ن ا و ‪#‬‬
‫وإذا آ ن ! و ‪ 5‬ا ‪ ! 3C N.‬م ‪ 3 U‬دو ‪ (3f 3‬ا‪M E‬ا ت ا و ‪3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وآ ا!‪Td‬‬
‫و‪ P‬ن ! ‪ U‬ذ ‪ g‬وإذا آ ن !‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫_ ًء ‪ $3 _I f! = I‬ا‪ ' I‬و ا‪ I‬ا ن ا ا‪،# F‬‬
‫! م ‪ $‬ه(' ا را‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ 4 W #f B E‬د‬
‫‪ C‬ن ه(ا ‪ #‬أن ا ‪ 7‬م ا م ‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ج إ = إ ان ذ ‪ 3 g‬دا‪( 3 F‬ات ا ‪ %‬ض و ‪ 3‬م‬
‫‪ 3 v‬دو ‪ _ U3 9 3‬ا ‪5‬‬
‫‪U3 9‬‬
‫‪ U‬ا ‪ _*C ،U3 9‬ه ك ‪ 3 v‬دا‪F 3 F‬‬
‫ا ا‪ $3 UC‬ا~ ‪ $B $3 3‬أن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ؟‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ I‬رة ‪ $I‬ا‪$ P I‬‬
‫! م ن ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪I‬‬
‫ن ا و ‪ #‬ا م وإذا آ ن ا‪ G‬آ( ‪ C g‬ن ه(ا ‪ #‬أن ه('‬
‫ا ‪ $ B‬ا م‬
‫ا ‪#‬‬
‫ا‪ I‬ا‬
‫ا ‪ U3 9‬أو ‪(C‬ة ‪ #C‬ا ‪ w‬ا و ‪ #‬و‪C‬‬
‫ا ا‪ T ! I‬وا‬
‫ن ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬وه‪ B! #‬ن آ( ‪ / g‬إ = ا ا‪ I‬ا ‪ 3C‬آ ل‬
‫! ‪;B‬‬
‫)‪(1‬‬
‫ف ا و ‪ #‬وا ‪ U #‬وان ! و ه ‪ ! 3C‬م ‪.‬‬
‫ا و‪ C‬وا ‪B‬‬
‫ا‬
‫ا ‪#C *3 I Uf‬‬
‫أ [ ص ا ا‪ I‬ا‪ B3C 3 f!E‬ن ا‪ G‬آ( ‪ g‬أ و‪9 C‬‬
‫ا ‪ #d ! #‬ن ا ه ة‬
‫‪ #C‬ذ ‪ g‬إ = ا ‪ I‬ة ا‬
‫ء ‪ f‬ذ ‪.‬أو‬
‫ا‪3 f!E‬‬
‫‪ *3 I U‬و‪ #C‬ه(ا ا [ ص (ه‪8‬‬
‫اآ ل إ اءات ا‬
‫!‪ B‬ن ‪(C‬ة‬
‫ا ‪ ! #‬ره‬
‫‪9‬‬
‫ا ‪ (BROWNLIE)53 f‬إ = أن ا ه ة ! ‪ M3. _F‬ا ‪ (3f‬أ‬
‫‪ ! E‬د ا ه ة !ر[ ‪f 3‬ذ‬
‫ا ه ة و ر ‪ r‬ا د ‪ g ( *3C‬وا ‪I 5‬‬
‫‪HC *3 I U‬ن ه(ا ‪ f #‬ذ ا ه ة ‪ B‬ن ‪#C‬‬
‫دا‬
‫وآ ‪ ! d A‬ر [‬
‫ذ ‪ g‬ا ر ‪. (2)r‬‬
‫________________________________‬
‫)‪ O+/' (1‬أ @‪:9‬د ‪ /\ .‬ا ‪Z>/‬وب ‪ ^ ,‬ر‬
‫‪ ,e2‬ص ‪.79‬‬
‫)‪(2‬أ @‪: 9‬‬
‫‪Ian Brownlie.Op.Cit.P.492.‬‬
‫وإذا آ ن ! و ' ‪ f # ً f v‬ذ ا ه ة ا و ‪ d ?3 5 HC 3‬ورة أن ‪#‬‬
‫ذ ‪ f g‬ذه ‪ #C‬ذات ا ‪ A‬دا‪ 3 _F‬ا ول ا‪ 6G‬اف ‪ . *3C‬وإذا آ ن ا ل ا ‪U /‬‬
‫‪U‬‬
‫‪3C # 3 . _B‬‬
‫د ا‪ 3 f!E‬أو ‪ I‬م ‪ f‬ذه‬
‫‪ d # E‬ورة‬
‫‪ I _B‬م ‪HC‬ن ذ ‪ # g‬و‪ = I‬ا‪ / 8 hG‬إ = ا‪ 3 f!E‬ت‬
‫ه ات ا و ‪3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫ا و‪3‬‬
‫‪#‬‬
‫‪ N3.‬أن ‪ *f‬م ا ‪ f‬ذ ا ‪ I U /‬رة ‪ f $I‬ذ ‪ #C‬ا ‪ w‬ا و ‪ #‬وه ‪E‬‬
‫‪ K‬دا‪ 3 _F‬ا ول ا‪ 6G‬اف ‪ 4 N3.‬أن ا ‪ f‬ذ ا و ‪#‬‬
‫‪ d‬ورة ‪ f‬ذا‬
‫‪E‬‬
‫‪ f‬ذ ‪ = I _Y‬ا ‪ 3‬ا ا‪ # F‬ى ‚ ا ول و ‪ $B‬ا‪G‬‬
‫_ أ‪3.‬‬
‫ص ا‪3 f!E‬‬
‫‪ B‬ن آ( ‪ g‬ى دول أ‪ F‬ى‪.‬وان ‪ _2‬ه(ا ا ل ‪ #‬أن ا‪ 8 h‬ا‬
‫‪ 4 U3 9‬د ء ا ‪ f‬ذ ‪#C 3 f!K‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن !‪ B‬ن ‪3h‬‬
‫ا و‪3‬‬
‫‪ U‬ا‪G‬ول ن ا‪ 8 h‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ذ ‪ g‬إ = ‪$3‬‬
‫ا ‪ w‬ا و‪ #‬و‬
‫ا‪ I‬ا ا‪ _3 #C 3 F‬أن !‪ * 6 4‬إ =‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ! ج إ = ا ان‬
‫ا ‪.U3 9‬أ ا ‪ 8 /‬ا ‪ U 3C # 2‬ن ا ‪ $ 32B‬ا ول ‪ U 9! E‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ج إ = إ اء دا‪ F # F‬ص‪.‬‬
‫‪ _ *3 I U‬أن ذ ‪g‬‬
‫‪ 4‬د إ اره أو ا‬
‫ق‬
‫!‪ U3 9‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫! م ‪ 5 C‬و‪_3 #C‬‬
‫و ء ‪=I‬‬
‫‪ 83‬ه(' ا ا‪ $ I‬ا ‪ 4‬ح ‪ #C‬ا ‪ U3 9‬ا ‪ # f‬و! ‪ U3‬ا ‪ %‬ض‬
‫ا‪ / 0‬ن و ‪C‬‬
‫‪ #‬ا ا‪ # F‬ول‪.‬‬
‫‪ $‬و ده ‪ $ E‬ا ف ‪ = I‬آ‪ #C * 3 9! 3f3‬ا ‪ 7‬م ا‬
‫‪ I _B‬م و ‪ * d‬ا ا‪ I‬ا‪* 3 f!E‬‬
‫‪ $‬ا وف أن ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪ 3‬أ‪ E‬أن ه(ا‬
‫ا ا‪ I‬ا ا‪ f #C 3 F‬ا‬
‫وان آ ‪ ! * 3 6 #C A‬ك‬
‫ا‪ +E‬اك ‪ d # E‬ورة إ * ‪ $‬ذات ا ‪ .? 4‬و‪ #C‬ه(ا ا‪( ' 4!E‬ه‪‚ 8‬‬
‫‪ 3‬ا ا‪ 3 F‬وا =‬
‫در ا ‪ I‬ة ا‬
‫را ‪$‬‬
‫ا ‪ * f‬ء إ = أن ا ه ات ‪A/3‬‬
‫أن ا ول وان آ ‪ M A‬دو ‪ U3 9 3‬ا ه ات اء ‪ #C‬ا ‪ w‬ا و ‪ #‬أو‬
‫‪#‬‬
‫ج إ= ! ف‬
‫‪ #‬ا ا‪ C # F‬ن ا ‪ U3 9‬ا‪3FG‬‬
‫‪ * 7 $ P =.‬ا‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ 5‬ا ه ات و! ‪ * 7 #C *4‬ا ا‪. # F‬‬
‫=‬
‫‪ F‬ص !‪ '(FH‬ا و‬
‫‪U‬‬
‫إ ‪3C 53‬‬
‫!‬
‫دة إ = آ‬
‫و ‪ (FG‬ا ا ‪ K‬ت ا و ‪ 3‬و‬
‫‪ U3 9‬ا ن ا و ‪ #‬دا‪ _F‬ا ول وان ذ ‪ ; g‬ءا ‪ I $3 _I f! = I‬ة ا‪ I‬رات‬
‫_______________________‬
‫)‪ (1‬أ @‪:9‬‬
‫‪Nguyen Quoc DINH ,Patrick Dailliev ,Alain Pellet ,Driot International Public ,Paris,‬‬
‫‪1987,P.209.‬‬
‫‪ 4‬أن ‪/‬‬
‫إ = أ‪ F‬ى )‪.(1‬‬
‫!‪ U3 9‬ا‬
‫ن ا و ‪ #C #‬ا ‪ 7‬م ا‬
‫‪ #‬ا ا‪ $ ` [! # F‬دو‬
‫وه(ا ‪ I #‬م و د ‪ I‬ة ‪ /! I‬ي ‪ = I‬آ_ ‪ $ KI‬ه(ا ا ع و ‪$‬‬
‫آ‪ 3f3‬ا ‪ U3 9‬ف ‪ B‬ن‬
‫! ‪ = I‬ذ ‪ g‬أن أ !‬
‫* أ‪ F‬ى وآ ‪43‬‬
‫إ = ا ‪ 7‬م ا ا‪ _B / 5/f # F‬دو ‪.‬أي أن ا ن ا ا‪ _B # F‬دو‬
‫را‬
‫أ‪ B.‬م ا ن ا و ‪#‬‬
‫د آ‪ 5 ! 3f3‬و!‪ 5 I f‬ا‪ # 4 E‬أو ا ‪# /‬‬
‫ه ا (ي‬
‫‪. $3‬وإذا آ‬
‫‪ $3‬ا‬
‫‪ I ' 3‬ا ‪ $I N‬ا ‪K‬‬
‫‪ U‬وان آ‬
‫وه(ا ا‪G‬‬
‫‪ $I 3 I N‬آ‪ U3 9! 3f3‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ #C‬ه(ا ا _ ‪ $‬ه(' ا را‬
‫ا ‪ $3‬ا ا‪3 F‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ا ‪ d ;3 /‬ورة ا ان ذ ‪ N3. $ g‬ا ‪U3 9‬‬
‫_‬
‫أن ‪ /‬ءل ه ‪ $I‬ا‪ 83 G‬ا ‪ * (FH! #‬ا ول دا‪3 F‬‬
‫ول ‪KC‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن؟ _ ا ‪ F‬ل ‪ P #C‬ع أ ‪ U3 9! 83‬ا‪ 3 f!E‬ت‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ #C‬ا ا ‪ $3‬ا ا‪ 3 F‬ول ‪ 3 $ E‬ن أن ! ‪ (3f‬ا‪M E‬ا ت‬
‫ا و‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫وا‬
‫‪ 3‬ول ا ‪ * #d ! #‬ه(' ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ 3‬أو ‪ 3h‬ه ‪,‬‬
‫ا‬
‫أو ا [‬
‫‪ 8‬ا ا‪ I‬ا‬
‫‪ = I‬آ_ دو !‪ /‬ي ‪ *3 I‬أ‪ B.‬م ا‪ 3 f!E‬ت‬
‫‪ /‬ن ا ه ات‪,‬وان ! ‪ _F‬أ دو ‪ (3f ! I‬ه(ا ا‪M E‬ام ‪ F‬رج ا‪ .G‬ال ا ‪#‬‬
‫‪* !#‬‬
‫ن ا و‪ #‬ا م‬
‫ذ ‪ F # , g‬ق ه(' ا و‬
‫‪ 4‬ز *‬
‫ا ‪o/‬و ‪ 3‬ا و ‪. 3‬أي أن ‪ _2‬ه(' ا و !‪ B‬ن أ م ‪ 3F‬ر ‪ $‬ه ! ‪ (3f‬ا‪M E‬ا ت‬
‫‪ * I‬و ‪ I ;Y $‬م ! _ ا ‪o/‬و ‪ 3‬ا و ‪ . 3‬أ ا ‪# 2‬‬
‫ا و ‪ 3‬و! _ ا‪ IG‬ء ا‬
‫‪,*I‬و‪d‬ف‬
‫‪ I *C‬م ! ‪ (3f‬ا‪M E‬ام و ‪ _ ! ;Y $‬ه(' ا ‪o/‬و ‪ 3‬وا‪ IG‬ء ا‬
‫‪ _2‬ه(ا ا‪M E‬ام ‪ Yv $‬ر‬
‫ا _ ا‪ # 4 E‬أو ا ‪# /‬‬
‫إ= ! م‬
‫‪ *! KI 3‬ا و ‪, 3‬ا‪ G‬ا (ي ‪ #‬ان‬
‫و ‪=I‬‬
‫ا ‪ 3 4‬أو ‪3‬‬
‫ا ن‬
‫* ا ‪#6‬‬
‫‪ = I‬ا ول ‪ 3 #C‬ا‪ .G‬ال أن ! ‪_ ! / ;/‬‬
‫ا و ‪ #‬ا ا ‪ 8‬ا ‪ U3 9‬دا‪ * $ 3 F‬وان ! ‪ ;7‬ذ ‪ P = I g‬ء اء!* [‪ 3‬رات‬
‫‪ #C‬أ ‪: $3‬‬
‫ا (آ ‪.‬و! [‪ Z‬أ ‪ (3f ! 83‬ا ه ات ا و ‪I 3‬‬
‫إ = ا![ ذ إ‬
‫ا‪G‬ول م ‪ = I‬أ س ! ‪ (3f‬ا ه ة ‪ + _B‬و ون ا‬
‫دا‪,$3 # F‬أ ا ‪ B3C # 2‬ن ‪ +‬اط ا ق ! ‪ (3f‬ا ه ة ا ا‪ [! 3 F‬ذ إ‬
‫‪.U3 9 * $3‬‬
‫اء‬
‫اء‬
‫______________________‬
‫)‪(1‬‬
‫اﻨظر د‪ .‬ﺒطرس ﺒطرس ﻏﺎﻝﻲ ‪ ،‬ﺘﻌﻠﻴق ﻋﻠﻰ اﻝرﺴﺎﻝﺔ اﻝﻤوﺴوﻤﺔ ﺒـ ﺘﻨﻔﻴذ اﻻﺘﻔﺎﻗﻴﺎت اﻝدوﻝﻴﺔ ﻓﻲ اﻝﻤﺠﺎل اﻝداﺨﻠﻲ ‪ ،‬د‪.‬ﺴﺎﻤﻴﺔ راﺸد ‪،‬‬
‫اﻝﻤﺠﻠﺔ اﻝﻤﺼرﻴﺔ ﻝﻠﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ‪ ،‬اﻝﻤﺠﻠد ‪ ،1972 ، 18‬ص ‪.11‬‬
‫أو‪ Z$] X- Y‬ا ‪ /‬ه ة ‪:9" & #SV2‬‬
‫‪+ _B‬‬
‫م ه(ا ا ‪ = I w‬أ س !‪ 5 #d ! U3 9‬ا ‪ I‬ة ا و ‪3‬‬
‫‪ #‬دا‪ 5 + $ # F‬أن‬
‫إ = ا![ ذ إ اء !‬
‫‪ = I‬ا ‪ 3‬ا و ‪ #‬و دون ا‬
‫ى ا ‪ I‬ة ا و ‪ 3‬أو إ‪ 9I‬ءه إ ‪ 3 B‬ا ‪ f‬ذ ا ا‪ ، # F‬و‬
‫‪ $ d‬إ‪ I‬دة ‪U F‬‬
‫‪ *f _ o‬م ه(ا ا ‪ = I w‬أ ‪ $3‬ا‪G‬ول ‪ 7‬ي أ ا ‪N3. . # I *C # 2‬‬
‫‪ $3 K‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫م ا‪ G‬س ا‪G‬ول ‪ = I‬إ‪ .‬ى ا ‪ 7‬ت ا‪3 G‬‬
‫وا ن ا ا‪ # F‬وا ‪ U #‬وان ! و ه وا ‪ ` [! #‬ا ول ‪ #C‬ى ا‪* (FG‬‬
‫‪ $3‬ا و ‪#‬‬
‫وا ‪ ، * YH‬وه‪ 7 #‬و‪ .‬ة ا ن ‪ ،‬وا ‪ #d ! #‬ن آ‪ $ K‬ا‬
‫‪ 3‬وا‪ .‬ا ‪ ،‬و!‪ = I ً /3 H‬ذ ‪ C g‬ن ‪ U F‬أ‬
‫وا ا‪KB # F‬ن ‪ #C‬ا ‪7 3‬‬
‫‪ I‬ة دو ‪ #C ?3 3‬ا ‪ 3‬إ‪ E‬إ ‪ 4‬د * ‪ $ P‬ا ‪ 7‬م ا ‪ .‬و ‪ C #‬ن !‪* 3 9‬‬
‫_ ور'‬
‫ف ‪ B $‬ن إ‪ 9 $ P E‬ق ا ‪ /‬ن *(ا ا ‪ 7‬م ا ‪ .‬وا (ي‬
‫ا ‪ w3‬ا و ‪ #‬وا ‪ w3‬ا ا‪ ، # F‬و ( ‪ g‬وإذا آ ‪ A‬ا‪ IE‬رات ا ‪#d ! 3‬‬
‫‪M‬ءا ‪ $‬ا ‪ w3‬ا م‬
‫أ‪ 3.‬ن !‪ I U3 9‬ة دو ‪ #C 3‬ا ‪ w3‬ا ا‪ # F‬وا (ي‬
‫ج إ = إ اء دا‪# F‬‬
‫أ ًا ‪ ً 3 3 6‬و ‪ 3 9 43‬و‪E‬‬
‫‪ 7‬م ‪ C‬ن ه(ا ا ‪U3 9‬‬
‫‪ U3 ! _3 #C‬ذ ‪ ! N3. ، g‬ا ‪ I‬ة ا و ‪ 8/ 3‬ه(' ا ‪ ;B ! 7‬ا ‪ I‬ة‬
‫و‪ .‬ة‬
‫!‪7 9‬‬
‫ا ا‪ . 3 F‬أ ا‪ IE‬ر ا ‪ 3C #‬م ‪3 9 43 = I‬‬
‫‪ 3‬ا ! ‪*! C ! = I‬‬
‫ا ن و! ‪ 3.K U‬ت ‪ 9‬ت ا و و ا~‪ Y‬ر ا‬
‫‪ W U‬ام ه ة و‪ ? } C‬ا ‪ #C g ( 7‬ا ن‬
‫‪ N3.‬ا ‪ 5‬إذا آ ن ا‪G‬‬
‫ا ا‪ # F‬و ون أي !‪ 4‬وز ‪ C‬ن ه(ا ‪ 3 #‬ه(' ا ه ة ‪ = I‬ا ‪ f‬ذ دا‪ 3 F‬دون‬
‫ة وإ‪ g ! = I 3C P‬ا [(ة و ‪ A‬إ ام‬
‫إ = ا![ ذ إ اءات دا‪3 F‬‬
‫ا‬
‫!‪*3 I 8‬‬
‫‪3‬‬
‫ا ه ة ‪ N3.‬إن ‪ 3‬ا‪ 0‬اءات ا‪G‬و = ‪ = I‬إ‪ .‬اث ا~‪ Y‬ر ا‬
‫‪ = I U3 9 U‬ا ‪ 3‬ا ا‪. (1) # F‬‬
‫ذات ا ‪3C 43‬‬
‫‪ $3‬ا و ‪ #‬وا ا‪# F‬‬
‫‪$ K‬ا‬
‫أي أن ا‪(* (FG‬ا ا ‪ w‬م ‪ = I‬أ س أن آ ً‬
‫إ=‬
‫وا‪ .‬ا وان ا ‪ 43‬ا ‪ 3‬ا ! ‪ = I‬ذ ‪ _2 ! g‬م ا‬
‫‪KB‬ن‬
‫ص ا و ‪ 3‬ا‪N3. ، 3 f!E‬‬
‫‪ #‬دا‪ U3 9! _3 #C # F‬ا‬
‫و د أي إ اء‬
‫إ = ذ ‪ N3. ، g‬أن ا ه ات ا و ‪ 3‬ا‬
‫‪ U3 9‬دون ا‬
‫!‪ B‬ن‬
‫ا ‪U3 9‬‬
‫ا‪ I‬ا و ‪ 3‬وا ا‪ 3 F‬ا ‪ B! g ( 7‬ن وا‬
‫‪ T3‬و‪C‬‬
‫‪_B‬‬
‫ب و ‪ P 8/‬ع ا ه ة ‪ 9 = I‬ت ا و ا [‬
‫و ‪ /‬ي ه(ا ا‬
‫‪W‬دارة ا ‪o‬ون ا ا‪ N3. . 3 F‬ان‬
‫‪W‬دارة ا ‪o‬ون ا [ ر ‪ 3‬و أو ! ‪ g‬ا [‬
‫‪ P‬ع ا ‪ I‬ة ا و ‪ 3‬إذا آ ن ‪ = I‬ا‪ _J / ;7 8 hG‬دو ‪ #C 5 C 3‬آ‪$ 32‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫‪ _J / ;7‬دا‪ 3 F‬و ه ك ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا‪ 3.G‬ن‬
‫د ا ‪ U3 9! $I N‬ا ن ا و ‪ #‬دا‪ + _B 3 F‬ودون‬
‫وه و ‪$‬‬
‫‚‬
‫‪ 3‬ا ا‪3 F‬‬
‫د ا ‪ ;7‬ا‬
‫‪ 2‬ر !‪ /‬ؤل‬
‫إ = إ اءات ‪3‬‬
‫ا‬
‫* ا ا‪# F‬‬
‫ا ول ا ‪(* (FH! #‬ا ا ‪ ، U3 9 w‬وذ ‪ [ g‬ص ا‪ +‬اط‬
‫_________________‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬ﻋﻠﻲ ﺼﺎدق أﺒو ﻫﻴف ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪ 571‬؛‬
‫وﻜذﻝك اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬ﻤﺤﻤد ﺴﺎﻤﻲ ﻋﺒد اﻝﺤﻤﻴد‪ ،‬أﺼول اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم ‪ ،‬اﻝﻤﺠﻠد اﻷول ‪ ، 1972 ،‬ص‬
‫‪. 336‬‬
‫ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا‪ _*C * 3 9! _ 3 f!E‬أن ه(ا‬
‫‪ [!E‬ذ إ اءات ‪3‬‬
‫ه ات و! ` ذ ‪ = I g‬ا ‪ 3‬م ‪ W‬اء ا‬
‫ا‪ +E‬اط ‪ I #‬م ! ‪ 3J‬ا ‪U3 9‬‬
‫ا ‪ = I U /‬ا ‪ U3 9‬؟‬
‫! م أن ا ‪ I‬ة ا و ‪ I _B 3‬م ! ‪ #C H‬و ‪ w‬دو ‪ #‬وان إ ءه‬
‫‪I‬‬
‫‪ B E‬ن ا أ ‪ C} 3 /‬اد‬
‫‪ #C‬ه(ا ا ‪ # w‬أن ا ; * أو ‪* 3 f‬‬
‫ود *; ‪ ،‬و آ ‪A‬‬
‫‪ I =I‬د‬
‫وا ‪ 9 /‬ت آ ‪ C‬دا‪ _F‬ا و _ ا ‪5‬‬
‫آ ‪ A‬ه('‬
‫! ج ‪ * 3 9‬ا ‪ F‬ل إ = ا ‪ 9‬ق ا ا‪ # F‬ول و‬
‫ه(' ا ا‪I‬‬
‫وا ‪M‬ا ت ‪ #%‬ا‪K6E‬ع ‪ _ $ *3 I‬ا ‪ #C C B‬ا و‬
‫! !‪. 8‬‬
‫ا ا‪I‬‬
‫ه('‬
‫ج إ=‬
‫‪ d‬ن ‪ $/.‬ا _ * وا‪ f E‬دة * ‪ C ،‬ن ! ‪ U3‬ذ ‪g‬‬
‫ه(ا ‪ ‚ #C‬ا ا ‪ $3‬ا ا‪# E 3 F‬‬
‫ا ا‪ ، I‬و ‪ $B‬ا ‪ = I Z‬إ اء ا‬
‫‪ d‬ورة ا ‪ + 5‬ط ‪ f 53 I U‬ذ ا ه ة ا و ‪ 3‬دا‪ _F‬ا و ‪ _ ،‬أن ا‪G‬‬
‫ى ا ه ة و ‪= I *C ;Y $‬‬
‫‪ = I‬ا ‪ 5‬إ اء ‪ P‬وري ‪ _3 #C‬ا ;‬
‫‪=I * u‬‬
‫ه ة و ‪?3‬‬
‫إ اءا آ ‪f+‬‬
‫ه(ا ا‪ G‬س ‪ $‬ا ‪ $B‬أن‬
‫‪ 5‬إ = ! ‪ 3C‬ا ; ‪ I‬ة [ ‪ * $3 6‬و‬
‫فا‬
‫ا ‪ 3‬ا ا‪N3. # F‬‬
‫‪ ?3‬أآ‪ $ 2‬ذ ‪. (1) g‬‬
‫و آ ن ا‪ G‬س ا (ي م ‪ 53 I‬ه(ا ا ‪ U3 9 w‬ا ه ات وا‪ 3 f!E‬ت‬
‫م ‪ = I‬أ س ‪ 7‬و‪ .‬ة ا ن و آ ‪ A‬ا ` ا ول ![ ` ‪3C‬‬
‫ا و‪3‬‬
‫‪ '(* (FG U‬ا ‪ ، 7‬و آ ‪ U3 9! H/ A‬ا ن ا و ‪ #‬دا‪_F‬‬
‫‪3C * 3‬‬
‫‪ $3‬ا و ‪#‬‬
‫‪ $3 K‬ا‬
‫‪U‬‬
‫ن ا ول ‪3C‬‬
‫`‬
‫ا ول ! د إ =‬
‫‪(* (FG U‬ا ا ‪.w‬‬
‫وا ا‪ C. # F‬ن ه(ا ‪ #‬أن ا ول ![ ` ‪3C * 3 3C‬‬
‫و ‪ $‬ا ول ا ‪(* (FH! #‬ا ا ‪ = I w‬أ س أ‪(F‬ه ‪ 7‬و‪ .‬ة ا ن ‪ ،‬أ ‪3‬‬
‫و ‪ /‬ا و ‪ B34‬وه ا وا‪G‬ردن و! ? وا ‪M4‬ا‪ J‬وا ‪ /‬دان‪.‬وإذا آ ‪ A‬أه ‪3‬‬
‫ه(ا ا ‪ ! w‬م ‪ G‬س ‪ = I‬إ ‪ U3 9! 3 B‬ا ن ا و ‪ #C + _B #‬ا ‪ 9‬ق‬
‫ا ‪U3 9‬‬
‫د ‪ B‬ا ‪ I‬ة ا و ‪ 3‬وا‬
‫ا ا‪ C # F‬ن ا ‪o/‬ال ا (ي ‪ 2‬ر ه ه‬
‫‪ I 4 $ P + _B‬ا ا‪ I‬ا ا‪ 3 F‬؟‬
‫م ‪ 7 = I‬و‪ .‬ة ا ن وان ا‪(FG‬‬
‫‪WC‬ذا آ ن !‪ w ?3 H‬ا ‪ U3 9‬ا ‪+‬‬
‫‪ 5‬م ‪ = I‬أ س ا ` ‪ $‬ه(' ا ‪ C 7‬ن ه(ا ا ` ذا!‪ 5‬ه ا (ي ‪;B‬‬
‫ا ‪ U3 9‬دا‪_F‬‬
‫‪ 3‬وا‬
‫‪ B H/‬ا ‪ I‬ة ا و ‪ I 4 $ P 3‬ا ا‪ I‬ا‬
‫ع إ = ه(ا ا ` ‪ 4‬ا ‪ $ 3% 5‬دو إ = أ‪ F‬ى و ‪8/‬‬
‫ا و ‪ .‬و‬
‫ا ` ‪ $‬ا ن ا و ‪ #‬و ‪ /‬ا ر ‪ $3 3‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬وا ا‪ I‬ا ا‪3 F‬‬
‫‪ 4‬أن ا ` ا ول ‪ $B‬أن !‪ (FH‬ا‪ B+G‬ل ا~!‪: 3‬‬
‫ن ا ا‪#J ! _B # F‬‬
‫‪ - 1‬ه ك دول !(ه‪ 8‬إ = د • ا ‪ I‬ة ا و ‪ 3‬ا‪3 f!E‬‬
‫ر و ‪(* #*C #‬ا‬
‫إ‪ 9I‬ء ا ‪ I‬ة ا و ‪ B 3‬أ = ‪ $‬ا ‪ I‬ة ا‬
‫‪ #‬ا ا‪ I _B # F‬م و ‪ 2‬ل‬
‫ا ` ف !‪ B‬ن أ = ‪ I‬ة ‪ #C‬ا ‪ 7‬م ا‬
‫___________________‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬د ‪.‬ﻤﺤﻤد ﺤﺎﻓظ ﻏﺎﻨم ‪ ،‬ﻤﺼدر ﺴﺎﺒق ‪ ،‬ص ‪ 59‬وﻤﺎ ﺒﻌدﻫﺎ‪.‬‬
‫ذ‪g‬‬
‫‪.5‬‬
‫أ‪ 5 (F‬ا‬
‫ر ا*‬
‫يا‬
‫در ‪ I‬م) ‪ #C( 1953‬ا‬
‫اد)‪ ( 63‬و)‪( 66‬‬
‫‪ -2‬ه ك دول ! _ ‪ = I‬د • ا ‪ I‬ة ا و ‪ ً 3J ! 3‬و! ‪ B *39‬أ = ‪$‬‬
‫ر ا ‪ #/ f‬ا در ‪ I‬م‬
‫‪ 3‬ا د و ‪ 2‬ل ذ ‪ g‬ذه‪ 8‬إ ‪ 53‬ا‬
‫ا ا‪ I‬ا‬
‫ر ا ‪ #/ f‬ا در ‪ I‬م ) ‪#C ( 1958‬‬
‫) ‪ #C(1946‬ا دة ) ‪ ( 28‬وآ( ‪ g‬ا‬
‫ا دة ) ‪ ( 55‬ود ر ا ‪ % /‬ل ا در ‪ I‬م ) ‪ #C ( 1959‬ا دة) ‪. ( 79‬‬
‫!‬
‫ن ا ا‪ # F‬و!‪ /‬وي‬
‫‪ -3‬ه ك دول !(ه‪ 8‬إ = د • ا ‪ I‬ة ا و ‪3‬‬
‫وا ة ‪ * 3‬و ‪ $3‬ا ‪ I‬ة ا ا‪ 3 F‬و ‪ 2‬ل ذ ‪ g‬أ‪ 5 (F‬د ر) ‪( C‬ا‪# G‬‬
‫‪ #‬ا در ‪ I‬م ) ‪ #C ( 1972‬ا دة )‪.5 (27‬‬
‫را‬
‫) ‪( 1919‬وا‬
‫ن‪:‬‬
‫‪ Z$] X - $ N‬ا ‪ /‬ه ة ‪ WB2‬ار‬
‫م ه(ا ا ‪ (3f w‬ا ه ات ا و ‪ = I 3‬ا‪ C‬اض ‪ I‬م إ ‪ (3f ! 3 B‬ا ‪ I‬ة‬
‫ج إ = ا![ ذ إ اء‬
‫‪ + _B‬أو ! ‪ #J‬دا‪ _F‬ا و _ أن ا‪G‬‬
‫ا و‪3‬‬
‫ن ‪ $3‬أو‬
‫‪ W _2‬ار‬
‫‪ U3‬ذ ‪, g‬وان ه(ا ا‪ 0‬اء‬
‫دا‪ F # F‬ص‬
‫م ه ا (ي ‪3‬‬
‫م ‪ F‬ص *(ا ا ‪ %‬ض و ‪ C ;Y $‬ن ه(ا ا ن أو ا‬
‫!‪ $ B‬ا ‪ I‬ة ا و ‪ 3‬و * إ = ‪ I‬ة دا‪ 3 F‬وا ا ‪ = I U3 9‬ا [ ‪* $3 6‬‬
‫ازدوا ‪ 3‬ا ن ‪3C‬‬
‫أ ‪.K‬و!‪ BC ? o‬ة ه(ا ا ‪ = I w‬أ س ا‪7 (FG‬‬
‫ا ‪U #‬‬
‫‪ $3 K U‬ا ن ا و ‪ #‬وا ن ا ا‪ # F‬وه‪ g ! #‬ا ‪7‬‬
‫‪ ! $3‬م ‪ = I‬أ س ا ‪5‬‬
‫وان ! و ه وا ‪H * *f Z[ #‬ن ا ‪ $3 K‬ا‬
‫ة ‪ I‬ا _ وان ه(ا ‪ I #‬م إ ‪3 B‬‬
‫‪ $3f [ $3‬ا‪ .‬ه ‪ $I‬ا‪FG‬‬
‫ه ك‬
‫ون ا![ ذ إ اء دا‪ F # F‬ص‬
‫!‪ U3 9‬ا ‪ I‬ة ا و ‪ #C 3‬ا ‪ w‬ا ا‪ # F‬و‬
‫‪ $3‬إذ !(ه‪ 8‬ه('‬
‫*(ا ا ‪ %‬ض‪ N3..‬أن ه ك ا‪ 3 6 #C CK F‬آ_ ‪ $‬ا‬
‫ا ‪ 7‬إ = أن ا‪ I‬ا ن ا و ‪ ! E #‬و أن !‪ B‬ن ‪ * 3 6 N3. $‬أآ‪$ 2‬‬
‫و‪ I‬د ! ‪ $I H‬ا!‪ f‬ق ‪ $3‬دول ‪ /‬و ‪ #C‬ا ‪ 3/‬دات ‪ $3. #C‬أن ا ا‪ I‬ا ا‪3 F‬‬
‫‪34‬‬
‫‪ $I‬ا‪0‬رادة ا ‪ 3‬ا ‪M‬‬
‫ا ‪ U3 9‬و!‬
‫‪ ! * 3 9‬أوا وا‬
‫ا‪ [+G‬ص ‪ #C‬ا و )‪. (1‬‬
‫! ‪ 5 #d‬ا ا ‪$3‬‬
‫ق ‪ *3 I‬و‪C‬‬
‫و‪ = I‬ه(ا ا‪ G‬س ‪HC‬ن ا ه ات ا‬
‫ر ! ‪ 3J‬دا‪ _F‬ا ول‬
‫‪ 8‬أ‪ B.‬م ا ن ا و ‪! E #‬‬
‫ا ا‪ 3 F‬وا ‪ /‬ر‬
‫ا‪6G‬ـ اف ‪3C‬ـ* إ‪ E‬ـ ـ ا![ـ ذ إ اءات ـ‪ 3‬ـ( ‪ / g‬إ = ا ـ ول ا ـ‪FH! #‬ـ(‬
‫____________________‬
‫)‪ (1‬اﻨظر ‪ :‬د‪ .‬ﻤﺤﻤد طﻠﻌت اﻝﻐﻨﻴﻨﻲ ‪ ،‬اﻷﺤﻜﺎم اﻝﻌﺎﻤﺔ ﻓﻲ ﻗﺎﻨون اﻷﻤم ‪ ،‬ﻤﻨﺸﺄة اﻝﻤﻌﺎرف ‪ ،‬اﻹﺴﻜﻨدرﻴﺔ ‪،‬‬
‫ص‪.187‬‬
‫‪ 7‬ازدوا ‪ 3‬ا ن‪.‬وان ! ‪ U3‬ذ ‪ / g‬إ = ا ول ‪ $B E‬أن ; إ‪E‬‬
‫* ا ا‪ N3. # F‬أن ه(ا‬
‫‪8‬‬
‫‪ =d 5‬إ اء دا‪ _ $ # F‬ا و و‬
‫ا‬
‫‪ = I U‬ا ه ة و ه(ا‬
‫‪ $I K f K I‬إ اء ا‬
‫ا _ ‪5 3 . #C‬‬
‫‪ /‬إ = ا و ا ‪7 (FH! #‬‬
‫ا‪ 0‬اء ا ا‪ # F‬ا أ ‪ P‬ور وو ‪3‬‬
‫ه ة ‪ $‬أ‪ B.‬م‪,‬وأ ‪ 5‬إذا ;‬
‫ء‬
‫ا‪E‬زدوا ‪M #B 3‬م ا ‪ d‬ء ا ا‪(3f # F‬‬
‫‪ _2‬ه(ا ا‪ 0‬اء ! = ا ه ة ر ‪ #C‬دا‪ J‬ة ا ن ا و ‪ #‬و‪ ! E‬ى‬
‫‪'(* f‬‬
‫‪ Yv‬ره ه(' ا ا‪ J‬ة)‪ .(1‬إذا و ء ‪ ! = I‬م ‪ C‬ن ا ‪ I‬ة ا و ‪= ! 3‬‬
‫ا ‪ f‬و‪ * 3 9! $B E‬دا‪ / 3 F‬إ = ا ول ا ‪ 7 (FH! #‬ا‪E‬زدواج ;‬
‫* ‪ = I‬ا ‪ 3‬ا و ‪ H #‬اء دا‪ B *39 # F‬ا ‪ /‬ن ‪$ P‬‬
‫ن !‬
‫ل( وا (ي ف ‪3 I 5 H‬‬
‫ا ‪ 7‬م ا ن ا ا‪,# F‬و ‪ _2‬ه(ا ا‪ 0‬اء ب)ا‪E‬‬
‫! _ ا‪ I‬ا ن ا و ‪ #‬إ = ا‪ I‬دا‪ 3 F‬وذ ‪ IW g‬دة ‪ U F‬ا ا‪ I‬ا ا‪3 F‬‬
‫ل‪E‬‬
‫‪ #C 3‬ا و )‪. (2‬و ءا ‪ = I‬ذ ‪ *7 g‬أن ‪ 3 I‬ا‪E‬‬
‫‪ $‬ن ا‪ 9/‬ا‬
‫! ‪ 4‬د ‪ $ d ! 3 B+ 3 I‬إ اءات ‪ _ 3 B+‬ا ه ة إ = ا ‪ _ U3 9‬أ *‬
‫‪ Bf _ ! 3I P‬ة ‪ 3J Y‬ا ن)‪, (3‬و ‪ $‬ا ول‬
‫‪ #C‬ذات ا ‪3 I _2 ! A‬‬
‫ا( ‪ #C‬د ره ا ‪ #‬وذ ‪#C g‬‬
‫ا ‪ #‬أ‪(F‬ت *(ا ا ‪ _3 = I w‬ا ‪ 2‬ل )ا‬
‫ا دة )‪ 5 (29‬وا ‪ #‬ء ‪ _B E) *3C‬أي ا!‪ f‬ق دو ‪M #‬ءا ‪ $‬ا ن ا ا‪# F‬‬
‫ر ا ‪ # B‬ا در‬
‫ء ‪ #C‬ا‬
‫ن(و‬
‫‪ $B‬أن ' ا‬
‫‪ 2‬ء‬
‫و‬
‫! م أن ‪H/‬‬
‫‪ ;B 5‬ا ‪Td .U /‬‬
‫‪ I‬م)‪ #C (1962‬ا دة )‪;B. 5 (70‬‬
‫و ‪ 7‬ة‬
‫ول‬
‫‪ 3‬ا ا‪3 F‬‬
‫!‪ U3 9‬ا ا‪ I‬ا و ‪ $ P 3 f!E 3‬ا ‪ ;7‬ا‬
‫و وا ‪ * B ! #‬إراد!*‬
‫إ = ا ا ‪ $3‬ا ا‪3 F‬‬
‫‪ 3 I‬و‪ 3 I‬أ ا را‬
‫‪U‬‬
‫‪ = I‬أ س أ ا ‪ 3/‬دة‪ = I E N3..‬ا ول ‪ $‬أن ! [( ‪3C f‬‬
‫ا[‬
‫ا ‪ U3 9‬وا ‪ ;*/! #‬ه‪#C #‬‬
‫ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬وا‬
‫_ ا ‪ * 3‬ا ا‪3 F‬‬
‫ا ‪ #C 3‬إ ‪ 4‬ده و ‪HC #‬ن ه(' ا ا ` ! = ‪ _ $‬ا ول ‪ = I‬أ س‬
‫ا‪ 3 FE‬ر ‪ U3 9! $3‬ا ‪ I‬ة ا و ‪ 3‬دا‪ 3 F‬و ‪ I #‬م ‪ F‬ق ا ‪ I‬ة ا و ‪3‬‬
‫)ا‪M E‬ام ا و ‪ (#‬و ‪ I #‬م ! _ ا ‪o/‬و ‪ 3‬ا و ‪ 3‬أو ‪ I‬م !‪ U3 9‬ا ‪ I‬ة‬
‫‪ _ ! #‬ا ‪o/‬و ‪ 3‬ا و ‪ $I 3‬ذ ‪.g‬و ‪$B‬‬
‫ا و ‪ 3‬و ‪ F #‬ق ه(' ا ‪ I‬ة‬
‫وإذا آ ‪ A‬ه(' ا ا‪ I‬ـ ـ ءت *ـ(ا ا‪M E‬ام ‪ I _B‬م ‪ #C‬ــ ‪/! _3‬ـ‪ 33‬ا‪ G‬ر‬
‫_________________________________‬
‫)‪ (1‬أ @‪: 9‬د‪.‬‬
‫'( ن‪,‬ا‬
‫نا و‬
‫)‪ (2‬د‪ &C .‬ا \ ‪ )$‬ا (‪ ^ ، ]$‬ر‬
‫)‪ (3‬أ @‪:9‬ا ‪ ^/‬ر ا‬
‫‪,? ] e2‬‬
‫ا م‪,‬ط‪,6‬دار ا !‪ r‬ا ‪, $29‬ا ه‪9‬ة‪,1976،‬ص ‪. 178‬‬
‫‪ e2‬ص ‪.97‬‬
‫‪ I _B $ d! 3‬م‬
‫!‪ U3 9‬ا ن ا و ‪ #C /! ; * HC #‬أ ‪ 4‬د ‪3 v‬‬
‫ج ا‪ G‬إ = ذ ‪g‬‬
‫‪ 3‬ا ا‪I 3 F‬‬
‫!‪ U3 9‬ا ا‪ I‬ا و ‪ $ P 3‬ا ‪ ;7‬ا‬
‫‪ N3.‬أن ا‪ ! G‬ك ‪ I‬ه(' ا ‪ 9‬إ = إرادة ا ول و ‪ *f‬ا ‪ 7‬ي ‪H/ $‬‬
‫‪ U3 9! $ #‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬و ‪* 3 6 8/‬‬
‫‪ $3‬و ‪ *f‬أ‬
‫ا ‪ $3 K‬ا‬
‫‪ 3 F U‬ر ا‪ G‬ب أو‬
‫و ‪ *I P‬و ‪ *f‬ا ‪ #‬ا ‪ # 3 9‬ا ا‪3C # F‬‬
‫ع إ= ا ا `‬
‫ا‪ 0‬اء ا ا‪ # F‬ا (ي ; ‪(3f ! 5 K. $‬ا ‪M E‬ام ا و ‪.#‬و‬
‫‪ I‬ة ا و ‪ 4 3‬أن ذ ‪g‬‬
‫ا (آ و * ‪ 3 I‬و‪0 C‬رادة ا و ا [ ‪6‬‬
‫‪ B E‬ن آ ‪ d 3C‬ن !‪ U3 9‬ا ا‪ I‬ا و ‪ I _B 3‬م و ‪ * 3 $‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪ I _B‬م ! ج إ =‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ F _B‬ص‪.‬وإذا آ ‪ A‬ا ‪ I‬ة ا و ‪3‬‬
‫ة‬
‫ل إ = ا ‪ U3 9‬و! ‪ U3‬ا‪G‬ه اف ا‬
‫ن ا ا‪ _3 #C # F‬ا‬
‫ا‪ E‬ان‬
‫‪ U‬ا‪ I‬ا ن‬
‫!‪ B‬ن أآ‪ 2‬إ ‪3C .‬‬
‫‪h‬‬
‫‪ $‬و ده ‪HC‬ن ه(' ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وذ ‪ } g‬ب ا ‪ U #‬وان ‪ 3‬ه ‪ ! 3C‬م ‪ $‬ه('‬
‫ا و‪#‬‬
‫ن‬
‫‪ K‬ان‬
‫!‪. $ *3 I 8‬‬
‫‪ 3‬و‬
‫ا را ‪.‬وأ م ه(' ا [‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ U3 9‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ا ا‪ E # F‬وان !‪ B‬ن ه ك ‪F 3 v‬‬
‫ا (آ ‪ U3 9‬ه(' ا ا‪ I‬و‪ 3h‬ه ‪ $‬ا ا‪ I‬ا و ‪. 3‬‬
‫‪ $I KdC‬ا~ ‪ 3‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪$ P‬‬
‫‪ 3‬ا و‪3‬‬
‫‪ U3 9‬ا ا‪ I‬ا‬
‫! م إن ا~ ‪ 3‬ا‬
‫و‬
‫‪ 3‬ا و‪ 3‬ا‬
‫‪ U3 9 U‬ا ا‪ I‬ا‬
‫‪ #‬ا ا‪ # F‬ه‪ #‬ذا!* ‪3C‬‬
‫ا ‪7‬م ا‬
‫و ر ا (ي‬
‫‪ /! _B‬ي ‪ = I‬ا ‪M4‬ء ‪I‬‬
‫وذ ‪ = I g‬ا‪ I‬ر أن ا ا‪ I‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ 8‬ذ ‪HC g‬ن !‪ U3 9‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪ 3 6‬ا ‪M4‬ء و‬
‫‪;4/‬‬
‫‪M‬م *(ا ا ‪ %‬ض ‪ _ $‬ا و‬
‫‪ $ P‬ا ‪ ;7‬ا ا‪ B 3 F‬ن ‪KF $‬ل ا![ ذ‬
‫‪ I‬ة و ‪HC ;Y $‬ن ه(' ا ول !‪ 39 /‬أن ! ‪ (f‬ا‪M E‬ام ‪ ! 8/‬ا'‬
‫ا [‪6‬‬
‫‪ 3‬أو ‪ B E‬ن‪.‬و آ ‪A‬‬
‫ه‪ #‬و ‪ B‬ن ‪ $ P‬ه(' ا‪ 0‬اءات ا![ ذ إ اءات !‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪4 C‬‬
‫‪ U3 9 _3‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪3F _2 ! 3‬‬
‫ا‪ 0‬اءات ا‬
‫! م !(ه‪ 8‬إ =‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وآ ‪I‬‬
‫أن ا ‪ $ 32B‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪3‬‬
‫‪U3 9! _3 #C 3‬‬
‫ا‪ = I .‬إ ‪M‬ام ا ول ا‪ 6G‬اف ![ ذ إ اءات !‬
‫ا ‪Z‬‬
‫‪KF $‬ل ! _ أو إ ‪ %‬ء‬
‫ا ق ا اردة ‪ #C‬ه(' ا‪ 3 f!E‬ت و ‪ B‬ن ذ ‪ g‬أ‬
‫ة ‪ _3 f‬ا ق‬
‫ا‪I‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن أو ‪KF $‬ل !‬
‫تا [ ‪f‬‬
‫ا‬
‫ا اردة ‪ #C‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪. 3‬و‪ 3 #C‬ا‪ .G‬ال ‪HC‬ن ‪ _2‬ه(ا ا ‪ 8! Z‬ا ‪M‬ا‬
‫ذا!‪o/ 5‬و ‪ 3‬دو ‪3‬‬
‫‪ = I‬ا ول ا‪ 60‬اف ‪ .‬ل ‪ f‬ذ' وان ‪ I‬م ا‪M E‬ام ‪8! 5‬‬
‫‪ 3‬و ‪ 5 HC ;Y $‬و *(ا ا =‬
‫وان ! ‪ $B E '(3f‬أن ; إ‪ [! E‬ذ ! ا ‪! 3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و‪ #C‬ذات ا ‪ A‬د‪I‬‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫دة ‪ (3f‬ا ا‪# F‬‬
‫‪3v‬‬
‫‪ (3f‬وا ‪ U #‬وان !; ا ‪ * I N‬و ‪HC ;Y $‬ن ه(ا ‪#‬‬
‫‡‪ 3‬ا و‪ 3‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ‪ = I Z ! #‬ا ‪M‬ام ا![ ذ‬
‫أن ‪ I‬م ! ‪ (3f‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪3‬‬
‫‪ F #‬ق ا ‪M‬ا ‪ $3‬دو ‪ $33‬ا‪G‬ول ه ا‪M E‬ام ا م ‪ U3 9‬أ‬
‫‪3‬‬
‫إ اءات !‬
‫‪M‬م ( ‪ g‬وا ‪ # 2‬ه ا‪M E‬ام ‪ IH‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن وا![ ذ‬
‫‪ I‬ة دو ‪ 3‬وا![ ذ‬
‫*(ا ا ‪ %‬ض‪.‬و ‪ $B‬ه_ أن و د ‪ _2‬ه(' ا~ ‪ 3‬ا [‬
‫‪ 3‬ا[‬
‫ا ا‪ 3‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن إ = ا ‪ U3 9‬؟ه_ ‪ $B‬أن‬
‫‪ d #‬ورة ا!‪ ' 4‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫! دف ه(' ا~ ‪ 3‬إ‪ 3 B+‬ت ‪ #C 3‬ا ‪U3 9‬؟ ه‪ #‬ا ‪KB‬ت ا ‪ $B #‬أن‬
‫‪ #C 3 I‬ا ‪ N‬ا دم‪.‬‬
‫ف ول ا‪0‬‬
‫! ض ه(ا ا‪' 4!E‬؟ ه(ا‬
‫ا ‪ `\&/‬ا ‪8‬‬
‫ا ‪ /‬ت أ م ‪ e$&(X‬ا‬
‫نا و‬
‫\ قا‬
‫ن‬
‫‪ $‬ا ‪KB‬ت ا ‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ا‬
‫دف !‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ً‬
‫ت أ ‪ I _B 5‬م ‪ I‬ر'‬
‫! ‪ U3 9! U3‬ه(ا ا ن ‪ ،‬و!‪ *7‬ه(' ا‬
‫وان ه ك ‪KB‬ت ! ض ‪ U3 9! U 6‬أي ن ‪ ،‬و‪ #C‬ذات ا ‪$ *7! A‬‬
‫ً دو ‪ ً 3‬وان ه ك ا ‪ $ 32B‬ا ‪KB‬ت‬
‫ه(' ا ‪KB‬ت أ ‪( 5‬ات ‪ I‬ر'‬
‫ا و‪ C‬ا ‪ ! #‬ض ‪ U3 9! _3‬ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ I _B‬م و ‪* $‬‬
‫‪ 4‬أن ه(ا ا ن ! د‪ 5C‬آ_ ‪#C‬‬
‫أ‪ F‬ى و‪ I‬ا ‪ 7‬إ ‪ 7 53‬ة [‬
‫‪ 5 3‬ا و‪ C‬وا ‪3 $I * M3 #‬‬
‫!‪[ 9‬‬
‫‪3‬‬
‫ا ‪F * U3 9‬‬
‫آ_‬
‫‪U‬‬
‫‪3C 3‬‬
‫‪ C‬وع ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪.‬وإذا آ ن ه ك ‪ _2‬ه(' ا [‬
‫ا ‪3C‬‬
‫ا ‪ I _B U3 9‬م *(ا ا ن ‪ C‬ن ه(' ا آ_ !‪ B‬ن * ‪F 3 6‬‬
‫‪ U3 9! H/ #C U‬ه(ا ا ن ‪ #C‬ا ‪ 9‬ق ا (ي ‪ $ E‬ا ‪ F‬ل إ ‪_3 #C 53‬‬
‫أ‪ I‬ل أ‪ B.‬م ه(ا ا‬
‫ن أ‪ E‬وه ا ‪ 9‬ق ا ا‪ # F‬او ا ‪# 6‬‬
‫و ‪ .‬وﺒﺎﻝﻨظر إﻝﻰ‬
‫ﻤﺸﺎﻜل ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﺒﺸﻜل ﻋﺎم وﺘﺨﺼﻴص ﻫذﻩ اﻝﻨظرة ﻓﻴﻤﺎ‬
‫ﻴﺘﻌﻠق ﺒﻤﺸﺎﻜل اﻝﺘطﺒﻴق داﺨﻠﻴﺎ ﻨﺠد أن ﻫذﻩ اﻝﻤﺸﺎﻜل ﻗد ﺘﻜون ﻨظرﻴﺔ أو ﻋﻤﻴﻠﺔ‬
‫ﺘﺼﺎدف ﻋﻤﻠﻴﺔ اﻝﺘطﺒﻴق ‪ .‬وﺒﻨﺎءا ﻋﻠﻰ ﻤﺎ ﺘﻘدم وﻝﻺﺤﺎطﺔ ﺒﻤوﻀوع اﻝﺒﺤث وﻋدم‬
‫اﻝﺨروج ﻋﻨﻪ وﻝﻠﺘﻌرف ﻋﻠﻰ ﻤﺸﺎﻜل اﻝﺘطﺒﻴق ﻋﻠﻰ اﻝﺼﻌﻴد اﻝداﺨﻠﻲ ذي اﻷﻫﻤﻴﺔ اﻝﺒﺎﻝﻐﺔ‬
‫ﻝﻠوﺼول إﻝﻰ اﻹﻋﻤﺎل ﺴﺄﻗﺴم ﻫذا اﻝﻤﺒﺤث إﻝﻰ ﻤطﻠﺒﻴن أﺘﻨﺎول ﻓﻲ اﻷول اﻝﻤﺸﺎﻜل‬
‫داﺨﻠﻴﺎ ‪.‬أﻤﺎ ﻓﻲ اﻝﻤطﻠب‬
‫اﻝﻨظرﻴﺔ اﻝﺘﻲ ﺘﻌﻴق ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن‬
‫ً‬
‫اﻝﺜﺎﻨﻲ ﺴوف أﺘﻨﺎول ﻓﻴﻪ اﻝﻤﺸﺎﻜل اﻝﻌﻤﻠﻴﺔ اﻝﺘﻲ ﺘﻌﻴق ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن‪.‬‬
‫ا ‪ ='(/‬ا‪E‬ول‬
‫ن دا‪: $'d‬‬
‫نا و \ قا‬
‫ا ‪ V/‬آ‪ #‬ا @‪ O9‬ا ‪ e$&(X e$ X‬ا‬
‫‪ $‬ا وف أن دئ و ‪ 7‬ت ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ! ‪ $‬أه; ! _ إ ‪53‬‬
‫اع ا ‪ Bf‬ي وا اآ; أ ‪H‬ر [‪ #‬وا ب ‪3 6 $‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ N3. $‬ا ‪ U‬وا‬
‫وا ‪3f/ f‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬إذ أن ‪ 3‬ان ه(' ا ق آ ن زا‪ً F‬ا ‪ 4!E‬ه ت ا ‪Bf‬‬
‫‪ 3h‬ه‬
‫* ة‬
‫‪ ?C‬أو ا‬
‫ر‪ * I‬أو ا ‪ * 3 3C f 2‬وا ‪ /‬ة‬
‫ا‬
‫‪ $ B‬ا ‪ #C 4‬ه(ا ا ‪ 4‬ل وا ‪ P * *4‬ه(' ا ق و!‪ * 3 9‬أو أ‪ F‬ى‬
‫دا‪ '(* I‬ا ق و ‪ 3I‬إ = !‪ ، * 3 9‬وإذا آ ن ه(ا و‪ H/ P‬ه(' ا ق‬
‫! _ ه('‬
‫‪ B E‬ن ‪ً 3‬ا ‪ $I‬ذ ‪g‬‬
‫‪ $‬ا ‪ 3.‬ا ‪ Bf‬أو ا ‪HC ، 3f/ f‬ن ا‪G‬‬
‫‪ I _B‬م ‪ A/3‬إ‪ً 36H! E‬ا‬
‫‪3‬‬
‫‪ 3‬إذ أن ا ا‪ I‬ا‬
‫ا‪ BCG‬ر إ = ا‪I‬‬
‫و! ‪ BC} ً 37‬ر ا ‪ J /‬ة ‪ #C‬ا ‪ 4‬و! ‪ U3 ! ' 4! 5*3‬أه اف ‪ ، 3‬وإذا آ ن‬
‫‪G ً I P K‬آ‪ $ 2‬أ ‪HC ' 4‬ن !‪ U3 9‬ه('‬
‫أ ه(' ا ا‪ $B I‬أن ‪ B‬ن أ ً‬
‫ف ‪ B $‬ن ‪ً 3‬ا ‪ $I‬ذ ‪ ، g‬وأن ه(ا ا ل !‪ B‬ن ‪ 5‬ا‪3 .‬‬
‫‪H‬آ‪3‬‬
‫ا ا‪I‬‬
‫أآ ‪ I‬ا ‪KB‬م ‪ I U3 9! $I‬ة ا و ‪ $ P 3‬ا ‪ 9‬ق ا ا‪ # F‬ول ‪ .‬و ًء ‪= I‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن دا‪ ً 3 F‬ف ‪ B! $‬ن ‪ 3‬ة‬
‫آ_ !‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ذ‪C g‬ن‬
‫‪ #‬دا‪،# F‬‬
‫ف ‪ I U‬ة دو ‪ $ P 3‬أ‪ 6‬ر‬
‫‪ $I‬ا‪ 4!E‬ه ت ‪ ،‬إذ أن ا‪G‬‬
‫‪N3. $ $3 f [ $3! I U3 9 U‬‬
‫وإذا آ ن ه ك ا‪ .‬ل ‪3C 3 B+0‬‬
‫ف !‪ B‬ن أآ‬
‫‪ #‬إ ‪ 53‬آ_ * ‪HC‬ن ه(' ا‪3 B+0‬‬
‫‪ #‬ا (ي‬
‫ا ‪7‬م ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫‪H‬آ‪ 3‬أذا آ ‪ A‬ه(' ا ‪ I‬ة [‬
‫د ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫و ًء ‪ ! = I‬م ‪ 39 /‬أن ل أن ا‪ 3 B+0‬ت ا ‪7‬‬
‫‪ K‬إ=‬
‫أ ً‬
‫ا ن ا ا‪ $B # F‬أن !‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪KF $‬ل !‪* I f‬‬
‫‪K‬‬
‫‪ $3 K‬ا ن ا و ‪ #‬وا ا‪ً dC * $ # F‬‬
‫ا‪ 3 B+0‬ت ا ‪ 3‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ Z[ 3C‬ا ‪ U3 9‬ا ا‪ * $ # F‬أ‪ F‬ى‬
‫‪ $I‬ا‪ 3 B+0‬ت ا [‬
‫ق‬
‫و ‪ 39 /‬أن [‪ Z‬أه; ا آ_ ا ‪ 7‬ا ‪ ! #‬ض !‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ $3‬ا و ‪#‬‬
‫ا‪ / 0‬ن دا‪ $3 B #C ً 3 F‬أ ‪ $3 3‬ا‪G‬و = ! ! ‪ $3 K w‬ا‬
‫‪ . 3‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ .‬و ف‬
‫وا ا‪، # F‬وا ‪ 3 I H/ w ! ! 3 2‬أو ‪F‬‬
‫‪: _ / _B‬‬
‫ول ‪ #!H 3C‬آ_ ‪B‬‬
‫أو ً‪ -Y‬ا ‪ 'SV/‬ا ‪c 2 (&X9/‬‬
‫‪ )$2‬ا‬
‫نا و‬
‫وا‬
‫ن ا ا‪-: 'd‬‬
‫‪ $‬ه(' ا را أن ‪ P‬ع ا ‪$3 K‬‬
‫‪ U‬وأن ! ‪ f #C $3‬ت‬
‫‪ $‬ا ‪ 7‬ت وا‪ 4!E‬ه ت ا ‪. 3* f‬‬
‫‪K‬‬
‫ً‬
‫‪ $3‬ا و ‪ #‬وا ا‪# F‬‬
‫ا‬
‫ه('‬
‫_‬
‫و‪ P = I‬ء ا ا ` ‪ $‬ه(' ا ‪ 7‬ت وا‪ 4!E‬ه ت ! م ا ول‬
‫‪ #‬ا ا‪ _B # F‬دو‬
‫= را ً إ = ا ‪ 7‬م ا‬
‫ا ‪ . H/‬أي أن ‪ ;B.‬ا ‪H/‬‬
‫ع إ = ه(' ا ‪;7‬‬
‫‪ 3‬ا و وا!‪ 4‬ه !* ‪ .‬و‬
‫وا (ي ‪ f‬ض ‪ 5‬أن ‪ ?B‬أ‬
‫* [( ‪ $ ً f‬ا _ ا ن ا و ‪ #‬وأن ه(ا‬
‫‪ 4 3‬أن ه ك ا‬
‫ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫ا ` ‪o‬دي إ = أ‪ U3 9! I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ /‬إ = ا ا ‪ $3‬ا ا‪ 3 F‬ا ‪ ! E #‬م ‪ = I‬أ س‬
‫و ‪ B‬ن ذ ‪H g‬آ‪3‬‬
‫ن ا و ‪ = I #‬ا ن ا ا‪ . # F‬ا‪ G‬ا (ي ‪ #‬ز دة ا‪3 .‬‬
‫أ‪ 9I‬ء‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ #C .‬ذ ‪ . g‬ل ‪ 3‬ا ا‪I‬‬
‫‪ I‬م ا ‪ U3 9! $ $B‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪o‬دي إ = ‚ ا ‪ d‬ر ‪ /‬إ = ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ا و ‪ ، 3‬وإذا آ ن ا‪G‬‬
‫ا‪ FG‬ى ‪HC‬ن ه(ا ا ‪ d‬ر ‪ B‬ن آ ‪ً 3‬ا ‪ /‬إ = ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ N3.‬أن‬
‫‪I‬‬
‫‪/‬‬
‫‪ #‬أ‪ C‬اغ ا ا‪ * 3 $ I‬و!‪ 3 4‬ه و‪ I‬م ا‪ f E‬دة *‬
‫ا‪G‬‬
‫ا ول ا ‪(* (FH! #‬ا ا‪. ' 4!E‬‬
‫‪ /‬إ = أ‪ 8 h‬ا ول ا ‪#9 ! E #‬‬
‫وإذا آ ‪ A‬ا‪ 3 .‬أ‪ I‬ا ‪J U3 9‬‬
‫!‪M‬داد أو‬
‫* ا ‪ I _B # 6‬م ‪HC‬ن ه(' ا‪3 .E‬‬
‫‪=I‬‬
‫ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫! م ‪ #C‬ه('‬
‫! ‪ 8/ Z‬ا ‪ . _3 f‬ه(ا ا ` ‪ N3.‬أ ‪ 5‬وآ ‪I‬‬
‫* ا ا‪ = I # F‬ا ن ا و ‪ #‬و ‪ _2‬ه('‬
‫ًا‬
‫‪#9 ! E‬‬
‫ا را ‪ ،‬أن ه ك دو ً‬
‫* ا ا‪ # F‬وا ن ا و ‪HC #‬ن ا‪ .E‬ل‬
‫ا ول !‪ B‬ن أآ‪ 2‬ا ‪ /! #‬وي ‪$3‬‬
‫ن ا ا‪$ # F‬‬
‫ا‪G‬و = ‪ .‬وه‪(B‬ا ‪ 5 HC‬و ‪ 8/‬ا ` ا م‬
‫‪ B‬نأ_ ‪$‬ا‬
‫ا ن ا و ‪ ! #‬د آ‪ 3f3‬ا ‪ * 3 _I f‬و! ً ( ‪ ! g‬د ‪ ً 3J‬ا‪E .‬ت ا ‪U3 9‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن دا‪ . 5 I $ ً 3 F‬وه و آ ‪ A‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫ل إ = أ‪HC * I‬ن ه(ا‬
‫ن ا ا‪ _3 #C # F‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ P #‬ورة أ ‪ 4‬د ‪ 7‬م ‪ F‬ص ‪ $3 K‬ه(' ا ا‪ I‬وا ن ا‪ ، 3FG‬و آ ن‬
‫ن ا و ‪HC #‬ن‬
‫و‪ P‬ا ‪K‬‬
‫ا ن ا ا‪ _B # F‬ا ول ه ا (ي ‪#‬‬
‫و!‪ ?3 H‬ه(ا ا ‪ 7‬م ‪ E‬وأن ‪ B‬ن ‪ $ P‬ا ن ا ا‪. # F‬‬
‫!‬
‫‪ 'SV – ً $ N‬ا‬
‫‪ $/‬وا ‪ \ $W ^g‬ق ا‬
‫ن ‪-:‬‬
‫! ه(' ا ‪ $ B‬أآ‪ 2‬ا ‪KB‬ت ا ‪ $ #‬ا ‪ $B‬أن ! ض ‪U3 9! _3‬‬
‫ول ‪ ،‬إذ أن ه(ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪KF $‬ل ا ا ‪ $3‬ا ا‪3 F‬‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫‪ 3‬ا‪ +‬آ‪ $ I 4 A‬ا ول ‪ #C‬إ ‪ 4‬ده ‪_ 8/ C‬‬
‫ا ‪ # E U3 9‬ا‪I‬‬
‫!‪ B‬ن ‪ I‬رة ‪ $I‬دئ أو أ‪ BC‬ر أو‬
‫‪ _ #‬ذ‪ g‬أ*‬
‫ى ه(' ا ا‪I‬‬
‫أن‬
‫‪ f‬ه‪ ;3‬و ‪ ;3‬أ * ‪ $ I 4 A‬ا ‪ 4‬ت أو ا ‪ C 2‬ت أو ا ‪ d‬رات ‪ I‬ا ر ‪r‬‬
‫* إ = ‪$3.‬‬
‫اء ‪ I‬أ ‪ 9‬دا‪ 3 F‬أو ‪ F‬ر ‪ ، 3‬و!‪ 9‬ر ا‪G‬‬
‫‪ #C‬إ ‪ 4‬ده‬
‫‪ _2 ! 3‬ه(' ا ‪ 4‬ت أو ا ‪ C 2‬ت ‪ Ev‬وه‪ #‬ا ول ‪.‬‬
‫‪ _ $ * h 3‬آ‪ 3‬ت‬
‫‪ Y‬ة ‪ *4‬د دول ‪ 3‬أو ‪I 4‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪E‬‬
‫أي أن ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ 3%‬ة ‪ $‬ا ول _ أن ‪ I 4‬آ ‪ 3‬ة ‪ $‬ا ول أ * ‪ #C A‬إ ‪ 4‬د' و ‪HC ;Y $‬ن‬
‫إ = ا ‪ C 2‬ت وا ‪ d‬رات ا ‪ ! #‬إ = ! ‪g‬‬
‫!‪ 5 3 H‬ا ‪ Bf‬ي وا ‪ d‬ري‬
‫‪#‬‬
‫‪3‬‬
‫ا ول ‪ ،‬و ‪ $‬ه ‪HC‬ن ه(ا ‪ #‬أن !‪ = I 5 3 9‬ا ‪ 3‬ا ا‪ # F‬و‬
‫!‪ U3 9‬أ‪ BC‬ر و‪ C Y‬ت أ ‪ $I 3‬ا ‪ C 2‬ا ‪ g 3 6‬ا و ‪ ،‬و ![ ` * ‪#C‬‬
‫‪ 3h $I * M3 ! 3‬ه ‪ $‬ا ول‬
‫‚ ا ‪ 4‬ا ‪ 8‬ا ‪ B #‬ن * ‪F *3C‬‬
‫‪ /‬إ=‬
‫‪ P U‬ع ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ .‬وه !‪ $ B‬ا ‪B‬‬
‫وا ‪ 4‬ت ‪3C‬‬
‫إ = ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ 3‬و‪ ً F ً 9F‬و ‪ 7‬ة ‪F‬‬
‫ا ول ا ‪H #I ! #‬ن ‪F‬‬
‫ق‬
‫‪ ( 3‬ا ‪ #‬ء * ا ن ا و‪#‬‬
‫أو ) ا‬
‫![ ` ‪ $I‬ا ‪ f‬ا‬
‫ف ا ‪ $I 7‬ا ءا!* ا ‪ d‬ر‬
‫ً [ ‪ 3 86‬ا ول‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ I‬ر'‬
‫‪ ‚ U3 9! $I‬أ‪ B.‬م ا ن‬
‫وا ‪ 3C 2‬وا ‪ N3. . Bf‬أن ه(' ا ول !‬
‫ق ا‪ / 0‬ن أو ! ‪ *3 I „f‬و ‪ A‬أ ام ا‪ 3 f!E‬ا و ‪ = I 3‬أ س أن‬
‫ا و‪#‬‬
‫!‪5 d‬‬
‫‪ 3‬ا ‪ 4 3C 2‬ت ! ‪ g‬ا ول‬
‫‪ g ! _2‬ا‪ B.G‬م ! ‚ ا [‬
‫م أن ا‪I‬‬
‫‪ I $‬دات وأ ط ك ‪ .‬و ‪ 7‬ة إ = ا ‪ B‬ن وا ‪ 3‬ة ‪ .‬إذ أ ‪ $ 5‬ا‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن و‪ . #C‬ل !‪ *I P #C * 3 9‬ا ‪ # 3‬وا ‪ f‬ل أي ‪ 9 #C‬ق‬
‫[ ` ا‪8‬‬
‫ف !‪ B‬ن ‪ ! = I‬س وا‪ B .‬ك ‪+‬‬
‫ا ن ا ا‪* HC # F‬‬
‫و ‪H‬آ‪HC 3‬ن ا ‪ 4‬ا ‪ 8‬ا (آ رة أ ‪ ً f‬ف !‪ B‬ن ‪= I * P $‬‬
‫ا ‪3‬ة ا‬
‫!‪ B‬ن ‪ 3‬ة ‪$I‬‬
‫‪ N3.‬أ * ‪ً h‬‬
‫‪KF‬ف ‪ 3h‬ذ ‪ $ g‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا‬
‫ا‪ B .E‬ك *(' ا ‪ 4‬ا ‪ 8‬وأ * ‪ $B‬أن ![ ‪ 86‬أ ‪ 5‬دو دون أن ! ض‬
‫‪ 3‬ت ‪ 4‬ت ! ‪ g‬ا ول ‪ .‬و ‪ $B‬ا ‪o/‬ال ا (ي ‪ 2‬ر ه ه أ ‪ 5‬و آ ن‬
‫[‬
‫‪K‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ه ا‪ / 0‬ن ‪ ` [ #C‬ا ‪ 4‬ت و‪ ` [ #C‬ا ول ‪ _*C‬ه ك ‪ً C‬‬
‫‪ 4 * M3 5‬آ_ دو ‪ $I‬ا‪ FG‬ى أم أن ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ه‪#‬‬
‫‪3‬‬
‫‪F‬‬
‫أ ً آ ن ‪ 5/‬أو ‪ 5‬وأ ً آ ‪ 5 C Y A‬أو د ‪5‬‬
‫‪#‬ا‬
‫ذا!* ‪ /‬إ = ‪4‬‬
‫‪ ?3 3‬إ‪_3 E‬‬
‫وأ ً آ ‪ 5 3/ A‬أو دو ‪ . 5‬و ‪HC ;Y $‬ن ا ‪ H/ g/‬ا [‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ؟‬
‫* ب وا‪ E‬ع ‪ U3 9! $I‬أ‪ B.‬م ا ن ا و ‪#‬‬
‫! ‪ H/‬ا ‪ 3‬وا [‬
‫ة وا‬
‫وا‬
‫‪ _2‬ا‪G‬‬
‫‪ $‬ا‪ G‬ر ا ‪ #‬آ ‪ A‬و‪E‬‬
‫وا ‪ I _B 3 3/‬م أم ‪= I‬‬
‫‪ 9‬ت‬
‫‪$ * U‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و‬
‫‪3‬‬
‫_ وا _ وا ‪ 3‬وا ‪.. 4‬ا ‪ $ r‬ه(' ا ‪ 3J 2‬ت ‪،‬‬
‫!‪M‬ال ! ‪ _%‬ا ‪ ، (1)$ Bf‬اء ‪ / = I‬ى ا ‪Bf‬‬
‫‪ /‬ى ا ‪ $ Bf‬وا ‪ 4 #C $32.‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫___________________________‬
‫ن ‪ )$2‬ا ‪ $W ^g‬وا‬
‫)‪ , eR /\ (1‬ق ا‬
‫ة ا ‪9$2, $29‬وت‪,1999،‬ص ‪. 195‬‬
‫ا‬
‫‪ )/[، $/‬آ ب‬
‫قا‬
‫ن ا ‪9 ، 29‬آ‪ +‬درا ت‬
‫‪ F _B‬ص ‪ .‬و ‪M‬داد ا ‪ N‬وا‪E‬ه م ‪ #C‬ه(' ا ‪ H/‬آ آ ‪ A‬ه ك [ وف‬
‫وا‪ * E‬ر ‪ $ P‬ا ‪ 3%‬وا ‪، 5 C 2 YH‬‬
‫‪ C H/ $‬ان ا * وا ‪ C 2‬ا [‬
‫و!‪M‬داد ه(' ا [ وف آ آ أ م ‪ 4‬ت ! ‪ $ #‬ا ‪ 4‬د و‪ I‬م ا ‪ 9‬ر و‪ I‬م‬
‫ادر ‪* ! = I‬‬
‫ا ‪ $ $B‬ا ق ‪ C 2‬ت وا ‪ d‬رات ا‪ FG‬ى ‪ ،‬ا ‪*7! #‬‬
‫و!‪ 9‬ره وه !‪M‬داد ه(' ا [ وف أآ‪ 2‬إذا آ ن ه ك ‪ +‬ر ‪H‬ن ه(' ا ‪ d‬رات‬
‫أو ا ‪ C 2‬ت ا‪(FG‬ة ‪ 9‬ر وا ‪ /‬ة ‪ #C‬ذ ‪ B! g‬ن * ا ‪ #C‬ا ‪#C 3YH‬‬
‫رع * وا ‪ *IK‬وإذا آ ‪ A‬ه('‬
‫أن ; _ ا‬
‫ا ‪ C 2‬ت ا‪ FG‬ى ‪! _ H‬‬
‫ا [ وف ‪ G A/3‬ا ‪ 4‬ا ‪ 3‬م ‪ $ #*C‬ا‪ G‬ر ا رزة ‪ _x #C‬ا ‪ 9‬رات‬
‫ا‪$ P * C‬‬
‫‪ #C‬ا ‪ 4‬ا و ‪ #‬و وز دول ‪ 9‬رة و وز ‪ x‬اه‬
‫ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ $‬أه; ا ‪ 3 4‬ت ا ‪3 3/‬‬
‫‪ P‬ع ا‪E‬ه م‬
‫وا ‪#‬‬
‫ا‬
‫!‪ /‬د‬
‫ا ا‪ . (1) * C‬وه وأ م ز دة ه(' ا [ وف و‪ x _x #C‬وف ‪F‬‬
‫!‪ B‬ن أآ ‪،‬‬
‫ا ‪ K‬ت ا و ‪ 3‬ا ‪ 3‬م ‪HC‬ن ا‪ 53 .‬ازد د أ‪ Y‬رة ه(' ا ‪B‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ B 8 /‬ا ‪3‬‬
‫‪ #‬ز دة أ‪ U3 9! I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ . 3‬ق ا‪ / 0‬ن ؟‬
‫د ‪ 3 I $ _B‬و‪F‬‬
‫‪ C، 3‬ا‬
‫وا [‬
‫‪ +‬رك ‪_B‬‬
‫! م ‪ BC‬ة ‪ . 3 I‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ = I‬أ س أن ا ; آ‪_B‬‬
‫‪ d.‬را!‪ 5‬و‪ 5! C Y‬وأد ‪ #C 5‬أ ‪ 4‬د ‪ $ I 4‬ا ق ا‪ $ P 3 / 0‬ا‪I‬‬
‫دو ‪ ، 3‬وأن ه(' ا ا‪ '(* I‬ا ق و! ‪ 3C‬ا ‪ $ M‬ا ‪ d‬ت وا~ ‪ 3‬ت‬
‫‪ T‬ا ; آ‪ U3 ! $I E u/ _B‬ذ ‪ = I g‬أ ? أ‪3 KF‬‬
‫* ‪N3 ،‬‬
‫‪ E‬إ = ! ‪ U3‬ا‪ IG‬ل *(' ا ق وا ‪* 3 . #C ` [! E #‬‬
‫ً‬
‫و ‪ 3‬دو ‪ 3‬و‬
‫‪ #C‬آ_ ا ‪ C 2‬ت ‪ N3.‬أن ‪ *I P‬و * ه وا‪ Ev .‬وه‬
‫‪ . $I‬ق ا [‬
‫= أن‬
‫ا‪ / 0‬ن ور‪ C‬ه‪ . 5 3‬آ أن ا ‪ # ! 3‬أن ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن آ_ ‪M4 E‬أ ‪،‬‬
‫ا ق ا ‪3 3/‬‬
‫ً إ= ‪8‬‬
‫د وا‪ 3I E‬وا ‪3C 2‬‬
‫!‪ B‬ن ا ق ا‪E‬‬
‫ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫وا ‪ 3‬وه‪ g ( _ ! E #‬ا ا!‪ (2)8‬و! ‪ = 4‬ا ‪ f‬ا ‪3‬‬
‫* ‪ $‬ا ‪ 3‬ا ا‪ # F‬إ = ا ‪ 3‬ا و ‪ #‬وا‪#C * d .‬‬
‫‪ I #C‬ة أد ! أ‬
‫‪(* 3‬ا ا ‪ %‬ض ‪#C‬‬
‫ا ‪ 3‬ا‪ 3FG‬و ه و!‪ 9‬ره ‪ = . 53C‬أ ‪ u3 T‬أآ‪2‬‬
‫* إ = ا ‪ $ $B‬ا‪ IG‬ل و ‪ ;Y $‬أ‪ I‬د!*‬
‫‪ _3‬د‪ * I‬و!‪ 9‬ه و و إ‬
‫___________________________‬
‫ل ‪ 9$NbX‬ا‬
‫)‪O+/' (1‬‬
‫ن‬
‫ا و \ ق ا‬
‫‪9‬آ‪+‬ا را ت ا و ‪, $‬‬
‫)‪ (2‬أ @‪/\ : 9‬‬
‫ن ‪ ,‬أ @‪ 9‬أ‬
‫نا و \ ق ا‬
‫‪ :'C /‬ا‬
‫‪ #H‬ا ‪ '> ، /‬درا ت دو ‪ ' ' ، $‬درا ت‬
‫‪ 12‬اد ‪. 2003،‬‬
‫‪ ^ , eR‬ر‬
‫‪، e2‬ص ‪. 196‬‬
‫‪,‬ا ن‬
‫‪ 02 N‬ا{‬
‫‪9‬ا‪ ، $>$X‬ا د ‪,49 ,‬‬
‫إ = و ‪ *9‬ا‪G‬ول) ا ا‪ (# F‬و‪ 3 . #C‬ا‪HC G‬ن ا ‪ w‬ا و ‪ ?3 #‬إ‪ E‬و ‪ً 9‬‬
‫`‬
‫‪ _F‬إ ‪ 53‬و ‪ 9‬ر ‪ $ 53C‬ا ‪ $B‬أن‬
‫; آ‪ ، _B‬و ‪HC ;Y $‬ن‬
‫‪U‬‬
‫ق‬
‫ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪ . 3‬و ‪ 3. $‬أ‪ F‬ى ‪ I 5 HC‬ا ‪KB‬م ‪3 I $I‬‬
‫! ‪H w‬آ‪ $ I 4 3‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ 3‬ا ‪ #‬زاد ‪ I‬ده‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪HC‬ن ا‪G‬‬
‫‪ A‬ه('‬
‫‪ ;7‬دول ا ; وأ‬
‫‪ $I‬ا ‪ J‬ا!‪ 3 f‬و‪ *I‬دو ‪ #‬وا‪*3 I A C‬‬
‫‪ 3‬أو ا ‪ 2‬ل‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ! ‪ _2‬ا ‪ 3‬م ا‬
‫‪ $I K‬ا‪KI0‬ن ا ‪#‬‬
‫ا‪ 3 f!E‬ت ‪ً dC‬‬
‫*('‬
‫ا ‪B‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن اء دو ‪ ً 3‬أم دا‪ ً 3 F‬وان ‪ f‬ه(' ا ‪7‬‬
‫ا‪= IG‬‬
‫‪3‬‬
‫ا‬
‫ه‪ #‬إ‪ _B 3 I f E‬إ ‪ /‬ن ‪ #C‬أي ‪ B‬ن وز ن )‪ .(1‬و ‪H‬آ ذ ‪$ g‬‬
‫ة ! ‪ g‬ا ‪ 7‬ا و ‪ 3‬ا ‪ 3‬ا‪G‬ه;‬
‫ورد ‪ 23 #C‬ق ا‪ ; G‬ا‬
‫‪KF‬ل ا (آ‪3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪H! $‬آ‪= I 3‬‬
‫‪ $‬ا‪ 3 f!E‬ت وا * د ا و ‪3‬‬
‫صا‬
‫وآ( ‪g‬‬
‫ص ![ ‪ 86‬ا‪ / 0‬ن و! ‪ً . 5‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ N3. ،‬أن ه(' ا‬
‫ا ‪3‬‬
‫ف ا ‪ % $I 7‬ا‪ / 0‬ن أو د ‪ 5‬أو ‪ 5‬أو ‪ 5 I‬أو ‪. 5/‬‬
‫‪I‬‬
‫‪ $‬ا‪ 3 f!E‬ت وا * د‬
‫ع إ= ‪I P‬ت ا‬
‫و ‪ 3. $‬أ‪ F‬ى ‪HC‬ن ا‬
‫‪ 3‬ا و ‪ '(* 3‬ا ق ‪ 4 ،‬أ * ! ‪U‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ‪ B! #‬ن ا‬
‫ا و‪3‬‬
‫ب دول ‪3‬‬
‫‪ I _B‬م و‪U ! E‬‬
‫‪ H‬ره; ‪ = I‬ا‪ 8 hG‬ا‪ G‬ة ا‬
‫‪KB‬ت إ ‪#C 3 /‬‬
‫(ات ‪ 4 N3.‬أن ‪ I P‬ت ه(' ا ‪ B‬ك ا و ‪w ! ! 3‬‬
‫‪ I _B‬م ‪ = I‬ا‪K F‬ف ‪*! 4‬‬
‫‪KB‬ت ‪ ;*! I‬ا‪ G‬ة ا‬
‫‪! * 3.‬‬
‫ي و‪ .‬ق ا أة وا ‪ _f9‬و‪ 7.‬ا ( ‪8‬‬
‫و‪ _2 ، * C Y‬ا د وا ‪ M33‬ا‬
‫ا ب و‪ 3h‬ذ ‪ $ g‬ا ‪ I P‬ت‬
‫‪P‬‬
‫وا ‪ 4‬ا‪ P ;J‬ا‪ 3 / 0‬وا ‪ 3‬و‪.‬‬
‫ا ‪ #C ?B ! #‬ا ‪ 3‬ا ‪ f‬ا ‪ '(* 3‬ا آ_ و‪ #C‬ا ‪ 5/f A‬ا ‪K‬ج أو‬
‫ا _ ا ‪ 3 v U 6 $I * #‬ت ا ون وا‪ IE‬د ا و ‪ #‬ا دل ‪ .‬وإذا آ ن‬
‫‪ 3‬دا‪HC ، # F‬ن ‪ *x‬ر‬
‫د ا ‪ * #C 3‬ا ‪ 9‬ف ‪= I‬‬
‫ه ك ‪g+ Y‬‬
‫‪ = I‬ا ‪ 3‬ا و ‪ #‬وا ‪C‬‬
‫ا ‪ 9‬رات ا‬
‫ا ‪ _34‬ا ‪ . $ N 2‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ت وا ‪KB‬ت ا‪3 / 0‬‬
‫_ ‪ 3/ #C‬ة ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن اآ ‪ 5‬ا‬
‫وا م ا‬
‫آ ً ‪ N3 ،‬أن‬
‫ا ‪M‬ا ة وا ‪ /‬ة وا ‪ * 3 . #C _2 ! #‬ه ً إ ‪ً 3 I 3 /‬‬
‫أو ‪ 8‬ا ‪ `! B‬وا ون ‪$3‬‬
‫آ‪، _B‬‬
‫‪ d! #‬ر ا‪ G‬ة ا‬
‫اره‬
‫ا‬
‫ت و‪ _.‬ه(' ا آ_ ‪ ،‬ا ‪ * . $B E #‬إ‪E‬‬
‫آ‪ 3 _B‬ه(' ا‬
‫ا‪ G‬ة ا‬
‫‪KF $‬ل ! ون *(ا ا ‪ /‬ى ا ‪ #‬و ‪ $‬ا ق ا‪ 3 / 0‬ا ‪ _2 ! #‬ه(ا ا ‪_34‬‬
‫‪،‬ا ‪ U‬ا ‪ #C #I 4‬ا ‪K/‬م وا ـ ‪ #C U‬ا ‪d‬ـ ‪ $‬وا ‪37 u3 #C U‬ــ‪ f‬وا ـ‪C U‬ـ‪#‬‬
‫____________________________________‬
‫)‪ (1‬أ @‪/\ : 9‬‬
‫‪ ^ , eR‬ر‬
‫‪، e2‬ص ‪. 196‬‬
‫ا‪ $ Y h0‬ا ‪ B‬ارث‪.‬و! ‪H‬آ ‪ . 3 I‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ 3 I #C‬ا ‪ !o‬ات ا و ‪3‬‬
‫‪ #C N‬ا *; ا‪# / 0‬‬
‫ا ‪ 4 #C ! #‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪،‬وا ‪ 3 _2 ! #‬ا‬
‫‪ T f‬ب ا‪ d E‬م إ =‬
‫آ_ ا‪ 3 / 0‬و‬
‫‪ E‬اح ا ل‬
‫كو‬
‫ا‬
‫‪ *3 I U‬أو ا ‪ I‬ة إ = !‪ * 3 9‬أو ا د ‪E .‬ت ‪ I‬م‬
‫ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ 3‬أو ا‬
‫‪ U‬أو ء ا ‪ ... U3 9‬ا ‪ .r‬و ‪ $‬ا ‪ !o‬ات ا و ‪ 3‬ا * ‪ #C‬ه(ا ا ‪ 4‬ل‬
‫ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪3‬‬
‫‪ 1993 3C !o‬وا (ي ‪ H/ 53C A. 6‬ا ‪ 3‬وا [‬
‫ت وا‪ / E‬ت ا و ‪ ، 3‬وا ‪#‬‬
‫‪ $‬ا‬
‫‪ T _B‬وآ ‪I P A‬‬
‫‪ . 3‬ق ا‪ / 0‬ن و! ا ‪ *9‬و‪ I‬م از‬
‫! ‪ * #C A‬ا‪ G‬إ = ا‪ 0‬ار‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وو‪ * P‬ا و ‪#‬‬
‫!‪ . (1) * JM4‬و‪ $I KdC‬آ_ ! م وا (ي ! ‪U‬‬
‫‪ 3‬ه('‬
‫‪HC‬ن ه ك ‪ BC Y‬ة ! ‪ . f/ f 9‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ I _B‬م !‪3f‬‬
‫* ( ا ‪E‬دة‬
‫ا ق وه‪ ! #‬م ‪ = I‬أ س أز ‪ 3‬ه(' ا ق و ا ‪K‬ك ا‬
‫‪3‬‬
‫‪ Bf U‬ة ا [‬
‫ف * أو ا زل ‪ . * I‬أ ‪#C‬‬
‫وه‪3h #‬‬
‫‪_B‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ! #*C‬م ‪ = I‬أ س ار! ط ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ C 2‬ا [‬
‫ق ا‪ / 0‬ن أي أن ه ك‬
‫‪ 4‬و‪ = I‬ه(ا ا‪ G‬س !‪ B‬ن ‪ _B‬اءة ‪F C Y‬‬
‫‪3 I‬‬
‫د !‪ '(* 3 4‬ا ق ‪ 9 = I‬ق دو ‪ #‬و‪ U F‬آ أو ‪7‬‬
‫ا‪ I‬ا‪C‬‬
‫زت‬
‫* و ‪ 3/f! $B‬ه(' ا ق أو اء!* ![ ` ‪ C Y $‬إ = أ‪ F‬ى‪ .‬و‬
‫‪ *x‬ر ‪ BC‬ة ‪ . 3 I‬ق ا‪ / 0‬ن وا ‪#‬‬
‫‪ 3‬و ‪# 9 _B‬‬
‫‪ B‬ا[‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬إذ (ه‪8‬‬
‫ور ا‪KI0‬ن ا ‪#‬‬
‫‪ *x‬ت ‪ = I‬ا ‪ 3‬ا و ‪#‬‬
‫‪ 3‬إ = أن ا‪KI0‬ن ر ‪ YH‬ا ‪ C 2‬ا ‪ 3 %‬وا ‪ 5‬وإذا آ ن‬
‫‪[ g/ $‬‬
‫ف * ‪ ` [ _ $‬ا ‪ d‬رات وا ‪ C 2‬ت ا‪ FG‬ى ‪3h‬‬
‫ي ‪ . =I‬ق‬
‫‪ d _2 ! E‬ورة ‪3‬‬
‫ا ‪ 3 %‬و ‪ #C * h 3 $B‬ا‪KI0‬ن آ ‪ A‬و‪h 3.‬‬
‫ص ا اردة ‪. (2) 53C‬‬
‫ا ‪ C 2‬ت ‪ _B /‬ا‬
‫‪ _B‬وا‪ #C TP‬ا ا ا ‪KF #‬ل ‪ C‬ة‬
‫‪3‬‬
‫و ‪ *x‬ت ‪ B‬ا [‬
‫ب ا ردة ‪ $3‬ا ‪ $ B/‬ا ‪ # %‬وا‪ +E‬اآ‪ *x N3. ، #‬ت اء! ن‬
‫ف‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ا‪G‬و = ه‪ #‬ا اءة ا ‪ 3 %‬وا ‪ 3 2‬ه‪ #‬ا اءة ا‪ +E‬اآ‪ 3‬و ذ ‪g‬‬
‫‪3‬‬
‫‪[ U‬‬
‫وزا ‪3C‬‬
‫‪ *x‬ت اءة ‪ '(* 2 Y‬ا ق وه‪ #‬ا اءة ا‪G‬آ‪2‬‬
‫‪ Ev‬وه‪ #‬ا اءة ا‪. 3 K 0‬‬
‫_____________________‬
‫)‪ (1‬أ @‪ 9‬ا ‪ ^/‬ر ا‬
‫‪، e2‬ص‪. 203‬‬
‫)‪ (2‬أ @‪ &C /\ : 9‬ا ‪ f'/‬ا ‪ /‬آ‪، #‬ا‬
‫‪، e2‬ص ‪. 93‬‬
‫‪c‬م و‬
‫قا‬
‫ن ‪ )/[,‬آ ب‬
‫قا‬
‫ن ا ‪ ^ ، 29‬ر‬
‫ً‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا (ي آ ن‬
‫و! م ا اءة ا‪G‬و = ‪ = I‬ا [‪ 9‬ب ا ‪ #C 2‬ا ‪# %‬‬
‫‪ . ) T 9‬ق ا‪ / 0‬ن ( وا (ي ! ر ‪ I #C‬ة و‪ ! UJ Y‬ر [‪3‬‬
‫ل‬
‫‪ #C‬ا‬
‫م ‪ 1776‬وإ‪KI‬ن ا ق ا ‪ #/ f‬م‬
‫و‪ C‬آ ‪ ( 3 3 C ) 3Y‬ا‪3B G‬‬
‫‪ 1789‬و‪ 3h‬ذ ‪ $ g‬ا ‪ UJ Y‬ا ‪ 3 %‬ا ‪ ! #‬م ‪ = I‬أ س ! ? ا ‪ f‬د وا ‪3B‬‬
‫وا ق ا ‪ . 3‬أ ا اءة ا ‪ C 3 2‬م ‪ = I‬أ س ا [‪ 9‬ب ا‪ +E‬اآ‪#‬‬
‫ا[‬
‫ا‪ 36‬ا‪ +E‬اآ‪ ! 3‬م ‪ = I‬أ س‬
‫ا (ي ‪MI ‚C‬ل ا ‪ f‬د ‪ $I‬ا ‪ 4‬وان ا‬
‫و! ‪ 3‬را!‪ 5‬ا ‪ 3 3/‬وأن‬
‫رآ ا ا‪ #C $6‬أدارة ا و وا ‪4‬‬
‫ز دة‬
‫ا ‪ f‬د وأن ه ك أه ‪ 3‬آ ‪ 3‬ة ل ا‪#I E‬‬
‫ا ‪= I _df! 4‬‬
‫د ‪ U /‬آ‪ً 32‬ا ا ق ا ‪ 3 3/‬وا ‪3‬‬
‫ق ا‪E‬‬
‫و ‪ #‬آ ن ا‪E‬ه م‬
‫ا ‪ ! #‬ا [‪ 9‬ب ا‪ +E‬اآ‪ #‬إه * ‪.‬‬
‫أ ا اءة ا‪ 3 K 0‬ا [ ‪ f‬و ‪ 3‬م ا ‪ 2‬رة ا‪ 0‬ا ‪ 3‬و‪ *x‬ر ‪ x‬ه ة ا‪K 0‬م‬
‫ا ‪ . # 3/‬و ! ر ه(ا ا [‪ 9‬ب ‪ I #C‬ة و‪ UJ Y‬و ‪ 3‬ت أ ‪ _2 ، 3 K‬إ‪KI‬ن‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ووا !‪ #C 5‬ا‪K 0‬م ا در ‪ I #C‬ة و‪ UJ Y‬و ‪ 3‬ت أ ‪3 K‬‬
‫‪ I‬م‪ 1979‬وا ‪ 3‬ن ا‪ # K 0‬ا ‪ #‬ا در ‪ $I‬ا ‪ ? 4‬ا‪ # K 0‬ا‪G‬ور ‪#C #‬‬
‫ن ‪ 1980‬وإ‪KI‬ن ا ه ة م ‪ 1990‬و‪ 3h‬ذ ‪ $ g‬ا ‪ . UJ Y‬و ! ‪ *f w‬م‬
‫ا‪ 3 K 0‬و ‪ $‬ذ ‪ B! g‬ن‬
‫در ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ا [‪ 9‬ب ا‪# K 0‬‬
‫‪ 93 = I = ! 3‬ة ‪ g‬أو‬
‫ف * ‪ #C‬ه(' ا‬
‫ق ا‪ 3 / 0‬ا‬
‫‪ .‬آ; أو ‪M.‬ب وأن ه(' ا ق ! ‪ = I ً f3 B! _2‬آ_ ا ‪ $3 o‬ا _ ‪* 3 ! = I‬‬
‫‪ U I #C‬ا ‪ 3 4‬ووا ً د ‪ = I ً 3‬آ_ ‪ ; /‬وأن ه(' ا ق !;‬
‫آ ‪o/‬و ‪ 3‬وأ‬
‫‪E‬‬
‫أو ! ز ً‬
‫ت ا‪ / 0‬ن و ‪A/3‬‬
‫‪ _ $‬ا [ ‪ U‬وه ا‪; IG‬‬
‫! ه‬
‫و م ا ‪ *f‬م ا‪ # K 0‬أ ‪ = I ً d‬أ س ا ‪K‬زم ‪$3‬‬
‫‪ _ $‬ا‪ 9/‬ا ‪3‬‬
‫‪ f U. _BC ،‬د ‪ I 4 ً . $ d‬و!‪ B‬ن‬
‫ا‬
‫ا ق ا ‪ f‬د وا‬
‫‪ I 4‬آ ‪ .‬ث ! ‪. (1) 6‬‬
‫ا‪G‬و‬
‫و ! م ‪ Td‬أن ه ك أ!‪ f‬ق ‪ = I‬و د ‪ .‬ق ‪ / j‬ن وان ه(' ا ق ‪$‬‬
‫‪(! 3‬ه‪ 8‬إ = أن‬
‫و ‪ $B‬آ_ ‪ C Y‬أو ‪F‬‬
‫ا ‪ $B‬أن !‪ B‬ن ‪ 3 I‬و ‪ _B‬ا‬
‫‪ *! 7‬أو ‪H * 9F‬ن ه(' ا ق ه ا (ي ‪ 84‬أن ‪ 5 G U 9‬ه ا‪ T G‬وأن‬
‫‪ #‬ا‪ IE‬اء ‪ = I‬ه(' ا ق ‪KF $‬ل ا‪ IE‬اء‬
‫!‪5 ` [ $ ' 3h U3 9‬‬
‫____________________________‬
‫ل ا ‪9‬اءة ا ‪ \ $ c‬ق‬
‫)‪ (1‬أ @‪ &C /\ :9‬ا ‪ f'/‬ا ‪ /‬آ‪ ^ ، #‬ر ‪، e2‬ص ‪، 95‬و '‪O+/‬‬
‫ن إ"‪ $ S‬ا ‪ $W ^g‬وا ‪ )/[، $/‬آ ب‬
‫ن أ @‪ :9‬ر[ ان ز‪ O‬دة ‪ ،‬ا ‪ $ c‬ن و ق ا‬
‫ا‬
‫ن ا ‪، 29‬ص ‪.133‬‬
‫قا‬
‫‪ IG T3‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ B‬ن ا ‪ 3h _3 /‬ا‬
‫‪ 3‬ور‬
‫‪ =I‬ا[‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‚ ا ول ‪ U3 9! $I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪.‬وأ م ه(' ا ‪ 7‬ة !‬
‫د ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن وان ه ك ‪ $3 $‬ا ا‪ I‬ا ‪#‬‬
‫‪ I‬ر' ‪ I $ w3 F‬ة ‪ C Y‬ت‬
‫‪ 3‬ول ‪3‬‬
‫ا[‬
‫‪ B‬ن ‪ً YH‬ا ‪ C 2‬ت ![ ` أو ! ‚‬
‫‪5 d‬‬
‫‪ . $ 3‬ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫د ‪ _J /‬و ا‪3P‬‬
‫‪3‬‬
‫وأ م ! م ‪ .‬ل ا ‪ 9‬ق ا و ‪ ، #‬وذ ‪ E g‬د إ = ا ‪ _3 H‬ا ر [‪#‬‬
‫د ا‪ I‬اف دو ‪ g ( #‬وا =‬
‫ا ل ه(' ا ق ووا ا _ ا و ‪ #‬ا (ي ‪3f‬‬
‫د ‪ 3 I‬ه(' ا ق ا‪ G‬ا (ي ‪ #‬و ب‬
‫ا‪ 3 G‬ا‪ FG‬ى ا ‪ ! #‬و ه‬
‫!‪ * 3 9‬ا ‪ 9‬ا ا ‪ $3‬ا ا‪. 3 F‬و ‪ 3. $‬أ‪ F‬ى ‪ 4‬أ ‪ = I 5‬ا ‪$ ;h‬‬
‫‪ . 3‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ = I‬ا ‪ 9‬ق ا و ‪HC #‬ن ه ك !‪ 3 9‬ت ووا ً ‪3f‬‬
‫ا‪ IE‬اف‬
‫ا ‪ 9 = I * g/‬ق‬
‫‪ 3‬أ ‪ '(* ً d‬ا ق أو ‪! _ H‬‬
‫‪ IE‬اف [‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫دو ‪ #‬وا وا ‪ = I _3‬ذ ‪ g‬أ‪ I‬ب !‪ B‬ن ا ‪ I‬ا و ‪ 3‬ا‪3 3 0‬‬
‫ق‬
‫ا‪KI0‬ن ‪ _2‬ا‪ 3 f!E‬ت ا‪G‬ور ‪ 3‬وا‪ 3B G‬وا‪ 3 CG‬وا‪3 K 0‬‬
‫‪ 3‬ت ‪3C‬‬
‫‪[ ً B/ ! 5 3 . #C ?B‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ N3.‬أن ‪ _2‬ه(ا ا‪' 4!E‬‬
‫وأن ه(' ا ‪ B‬ك * وا إ ‪M‬ا ‪ #‬و‪ „.‬أو‪#C C‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬و‪F‬‬
‫‪U‬‬
‫‪ 3‬ا و ‪ 3‬ا ‪ '(* 3‬ا ق ‪ * $‬و ‪ * $‬أ‪ F‬ى ‪4‬‬
‫ا ‪ $ U3 9‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ 3‬ا ‪3‬‬
‫أن ‪ _2‬ه(' ا ‪ B‬ك ‪ 3 ! ً h‬إ = ا‬
‫ق‬
‫د ‪3 I‬‬
‫إ‪KI‬ن ‪ I‬م ‪ . 1948‬ا‪ G‬ا (ي ‪ #‬ا‪ IE‬اف‬
‫و‪F‬‬
‫‪ _B‬وا‪I TP‬‬
‫‪*7! 3‬‬
‫‪F‬‬
‫ا‪ / 0‬ن و‪ ?f #C‬ا ‪ A‬أ أن ذ ‪g‬‬
‫‪ N3.‬أ * ‪ ! ً h‬ول ذات ا ق‬
‫ا ‪ I P #C N‬ت ا ‪ B‬ك ا [‬
‫! ا‪#I‬‬
‫‪ 3‬ا ‪ 3‬و ‪ B! $B‬ن ه(' ا ‪ 4‬ت ا [‬
‫ا ‪ #‬ءت * ا‬
‫آ‬
‫‪ /‬إ = ‪ $ I 4‬ا ول ‪ = I‬ا‪C Y * 3 4! 8 hG‬‬
‫‪3‬‬
‫ا[‬
‫; ا‪ +0‬رة ‪ $ P‬ا ‪ T 9‬ا و ‪ #‬ا م ا ‪ _ /‬وه ) ا‪. ( 3 3 0‬‬
‫ا ‪_ $ U3 9‬‬
‫ل أي ‪ $‬ا ا‪ B! I‬ن وا‬
‫‪ /‬ءل‬
‫وأ م ه(ا ا ا‬
‫‪ 3‬ا ول أو أي * ه‪ #‬ا ‪M T ! #‬ا ه ‪ 3 4‬ا‪ CG‬اد‪ ،‬ه_ ! ‪ g‬ا اردة‬
‫‪ $ P‬ا ‪ B‬ك ا ‪ 3‬أم ! ‪ g‬ا اردة ‪ $ P‬ا ‪ B‬ك ا‪ 3 3 0‬؟‬
‫‪ = I‬أدارة ا‪ dIG‬ء ‪ #C‬ا ‪ 4‬ا و ‪#‬‬
‫‪ $I‬ه(ا ا ‪ /‬ؤل !‬
‫أن ا‪0‬‬
‫‪ 4 W U‬د ا ا‪ I‬ا ‪ 3‬أم ا ا‪ I‬ا‪ . 3 3 0‬إذ أن ه(' ا‪0‬رادة ه‪#‬‬
‫اء ‪3C‬‬
‫‪ $‬إ ‪ 4‬ده ‪ _*C .‬و ت ا ‪ I‬ة‬
‫‪ 3 6‬ا ا‪ I‬وا‬
‫ا ‪ $B #‬أن ! ‪$3‬‬
‫ا ‪ w C 3‬آ‪ (Fo! #‬و! ‪ I $ P P‬ة إ ‪ ! 3 3‬د * آ‪ 3f3‬و!‪ _3 f‬ا ‪U3 9‬‬
‫‪ 3 = I * 3 I = I U3 9‬ا ول ؟ وه_ أن‬
‫أم أ * و ت ‪ B‬ن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و ت ‪ _3 #C‬أ ‪ 4‬د ‪ 6‬ق أو اءة ‪F‬‬
‫ا ا‪ I‬ا‪3 3 0‬‬
‫آ ‪ .‬أم أ *‬
‫‪ 3‬ت ا ول ا ‪F C Y * 3 4! #‬‬
‫‪F Uf ! U3 9‬‬
‫ل‬
‫و ت ‪ P _3 #C‬ن ا ‪ I U3 9‬ة ا ‪ 3‬وأ ان ذ ‪ 3 † g‬ت ‪3 I‬‬
‫إ = أ‪ U3 9! _dC‬؟‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و (ات إ = ا‪KI0‬ن ا ‪#‬‬
‫‪ 3‬ا ‪3‬‬
‫دة إ = ا‬
‫‪ I _B 3‬م وه(ا ا‪KI0‬ن (ا!‪ $B ; 5‬ج ‪C Y‬‬
‫*(' ا ق ‪ 4‬أن ه(' ا‬
‫‪( 3‬ا!* _ أن ‪ $ I 4‬ا ‪ C 2‬ت أ * ‪ #C A‬إ ‪ 4‬د' وا ‪ = I _3‬ذ ‪ g‬أن‬
‫أآ‪ $ 2‬دو ا‪ +‬آ‪ #C A‬ا ‪ h 3‬ا‪G‬و = ‪ 5‬وآ ‪ A‬ه(' ا ول ! ‪ C Y _2‬ت‬
‫‪$ AB ! h3‬‬
‫[ ‪ f‬و ‪( 3 C Y ?3‬ا!* وا ‪ = I _3‬ذ ‪ g‬أن أول ‪4‬‬
‫و ن وا ‪ $3 f‬وأ ا ‪ 3‬وا‪ !0‬د ا ‪ # 3C /‬و! ‪# 3‬‬
‫و ‪ (15) #‬دو ه‪#‬‬
‫ة وا‪G‬ور‪ h‬اي‬
‫وا ‪ $3‬و‪ / C‬وا * وإ ان و ‪ 3 9‬وا ‪ E‬ت ا‬
‫و ‪ ، 3CK/h‬إذ أن ا ء ه(' ا ول ‪ _2‬أ ء ً ‪ C Y $I $3 2‬ت [ ‪$ f‬‬
‫ارات و ‪ +‬ت و ‪ /‬ه ت‬
‫_ إ = ا ‪ h 3‬آ ن ‪43‬‬
‫‪ C Y‬ت ا ; ‪ .‬وان ا‬
‫_ إ = ‪ 3J * h 3‬وإ ار ا‪KI0‬ن‬
‫‪ _ $‬آ_ ه(' ا ‪ C 2‬ت و ‪HC ;Y $‬ن ا‬
‫‪ _2‬ا!‪ 3 $3 f‬ه(' ا ‪ C 2‬ت ‪ $B‬ا‪ I‬ر' ‪ _ I 2‬أ ‪ _2 # /‬ا‬
‫ا‪G‬د = ‪ $‬ا ا‪ $3 UC‬آ_ ه(' ا ول ‪ d‬را!* ا [ ‪ .(1) f‬و *(ا ا‪( ' 4!E‬ه‪8‬‬
‫ى ذ‪g‬‬
‫‪ $I‬ا‪KI0‬ن آ‬
‫‪ I‬ا ‪ 4‬ي إ = ‪ #f‬ا ‪ %3‬ا ‪ 3 %‬ا‬
‫‪ 3‬و (ه‪ 8‬إ = ا ل ‪H‬ن ا‪KI0‬ن آ ن ‪ Y‬رة ‪ #C‬و‪ = I‬ا ‪C 2‬‬
‫أ ر ا[‬
‫‪ C 2‬ا‪wC 3 %‬‬
‫_ ‪ً 3 3 I f‬ا ‪ $I‬ا ‪YH‬‬
‫ا ‪ */f 3 %‬و ‪*C ;Y $‬‬
‫)‪.(1‬‬
‫‪ً YH 3‬ا ‪ C 2‬ا ‪%‬‬
‫‪ 5‬أ ر ا[‬
‫وإذا آ ن ا‪KI0‬ن وآ‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫م ‪ 5‬ا ‪ 3 %‬ن ‪?3 H! $‬‬
‫‪ 3h‬ه ‪ $‬ا ‪ C 2‬ت ‪ C‬ن‬
‫‪ 3‬ت وا ‪C 2‬‬
‫‪ 3‬وا ‪ C 2‬ا‪G‬ور ‪ 3‬أو ‪ BC‬ة ا [‬
‫‪ 4‬وز ا [‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن إ = ) ا ا‬
‫‪ 3‬ت ‪ I _B‬م إذ ا ‪5‬‬
‫‪ BC‬ة ا [‬
‫ا ‪ 3 3 9‬و * إ = ‪ BC‬ة ا‬
‫_ آ_ ‪ C Y‬أو ‪ d.‬رة ‪ ،‬أي إ = ا‬
‫ل إ= ‪ f‬ا‬
‫ا ‪ BC = I / o‬ة ا‪ E‬ع ا ي و ‪ ;Y $‬ا‬
‫إ ‪ 53‬أي ‪C Y‬‬
‫ا‪ / 0‬ن)‪ . (2‬وأن ه(ا ا ‪ ?3 H‬ه ذا!‪ 5‬ا ‪ ?3 H‬ا (ي‬
‫‪ 3‬أآ‪$ 2‬‬
‫‪ #C‬ا‪KI0‬ن‬
‫ا‪G‬ور ‪ 3‬أو‬
‫( أو إ =‬
‫ا‪#I E‬‬
‫ق‬
‫‪3‬‬
‫أو ‪ d.‬رة‬
‫_______________________‬
‫ن ‪ ' ' ،‬ا‪8‬‬
‫)‪ ^ , eR /\ (1‬ر ‪، e2‬ص ‪. 206‬ا ‪9 /O‬ا ‪ $‬و ق ا‬
‫ة ا ‪9$2، $29‬وت ‪ ،1997 ،‬ص‪. 145‬‬
‫ا ]‪ 9S‬ا ‪9 ، (2) 29‬آ‪ +‬درا ت ا‬
‫)‪ (2‬ا ‪ ^/‬ر ] ? ‪.‬‬
‫ا ‪O r ،26 $29‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬أي إ = أن ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن أ ! ‪ $ U 9‬ا‪/ 0‬ــ ن ــ‪$‬‬
‫‪U‬‬
‫‪3C‬‬
‫‪ N3.‬أ ‪ 5‬إ ‪ /‬ن ‪ ‚%‬ا ‪ 5 fJ 6 $I 7‬أو ‪ 5 6‬أو (ه ‪ .(1) 5‬و‪ = I‬ه(ا ا‪ G‬س‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ 3‬ا و‪ 3‬ا ‪3‬‬
‫‪ 4 #‬أن ا‬
‫‪3‬س‬
‫وآ ه ‪ x‬ه‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ;! ،‬إ ‪ 4‬ده ‪_ $‬‬
‫وا ‪ B! #‬ن ا ‪M4‬ء ا‪G‬ه; ‪ #C‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪I‬‬
‫ًء ‪ . = I‬أد = ‪ $‬ا ا‪ $3 UC‬ا ‪ C 2‬ت ا‬
‫ا‪ dIG‬ء ‪ #C‬ا‪ G‬ة ا و ‪3‬‬
‫‪#C‬‬
‫‪ U3 9‬و ‪ 4 ?3‬د ا‪! I‬‬
‫‪ 3‬دو ‪ M 3‬و‬
‫‪ B! #B‬ن ا‪I‬‬
‫‪ _3‬ا‪ * (FG‬أو ا‪ 3 FE‬ر ‪ 8/ * P $‬إرادة ا ول ‪.‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ‪M _2 ! #‬ءًا * ً‬
‫أ [ ص ا ا‪ I‬ا‪ 3 3 0‬ا [‬
‫ور‬
‫‪K‬‬
‫أ ‪ $ ً d‬ا ن ا و ‪HC #‬ن و ده ‪ #C‬ا ‪ . /‬ا و ‪ً C *x 3‬‬
‫ور‬
‫‪K‬‬
‫ن ا و ‪ً C *x #‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و ا ا ء‬
‫ا‪KI0‬ن ا ‪#‬‬
‫د‬
‫ا ا‪ I‬ا ‪ $ 3‬ا ‪U3 9‬‬
‫ا‪KI0‬ن ا ‪ # E #‬أ ‪ 5‬و ‪_3 #C‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ ،‬وأن ه(' ا ا‪ I‬و ت ‪ (FH‬ا ق ا اردة ‪ #C‬ا‬
‫ا‪ I‬إ ‪F 3 3‬‬
‫‪ 3‬ت ‪ . 3‬أن ‪ 3 .‬ا‪H 3f! G‬ن‬
‫ا ‪ 3‬و!‪ًM3. * _ 4‬ا ‪ U3 9‬و‪F UC‬‬
‫أت ‪ ' 4!E‬إ =‬
‫ات إ ‪3 3‬‬
‫ا‪ G‬ة ا و ‪ 3‬و ‪ I $‬ة ا!‪ 4‬ه ت وو‪ً C‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ;dF #C‬ا‪ ' 4!E‬أو ا ‪ Bf‬ا م ا (ي د ا ;‬
‫ا ‪ B‬ك ا‪3 3 0‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ #C‬أ‪ I‬ب ا ‪ $3‬ا ‪ $3 3‬و اء‬
‫وا ‪ 54‬إ = ا‪E‬ه م‬
‫أ‬
‫‪ = I‬ا ‪ 3‬ا ‪ # 6‬أم ا و ‪ . #‬و ‪HC ;Y $‬ن ه(ا ا ط ‪ ?3‬إ‪M E‬ءًا ‪ $‬ا‪' 4!E‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪HC‬ن ‪ *x‬ر‬
‫‪ 3‬ا ‪3‬‬
‫ا ‪ g ! #C #‬ا ة ‪ .‬إ ‪5 KI $I‬‬
‫‪ 3‬ا ‪ 3‬و ‪ ?3‬ا ‪6‬‬
‫ه(' ا ‪ B‬ك آ ن ‪ = I‬ا‪ ً *4 8 hG‬إ = ! ‪ M M‬ا‬
‫* و ‪ B‬ن ه(ا ا ‪ M M‬أ ‪ H‬ان ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن † ‪ 3‬ت !‪ U3 9‬أ ى ‪ $‬ا~ ‪ 3‬ت‬
‫ا دة ‪ #C‬ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ I _B‬م أو ‪KF $‬ل ا ‪ %2‬ات أو ! ول ;‬
‫‪ 4‬ذ ‪ #C g‬ا ‪ B‬ك ا‪3 3 0‬‬
‫; ! و ‪ #C 5‬ا ‪ B‬ك ا ‪KF $ 3‬ل‬
‫‪ d‬ن ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن و‪ ، * 3 I‬إذ أن‬
‫و ‪H‬آ‪HC 3‬ن آ_ ذ ‪` [ E g‬‬
‫ءت ‪5‬‬
‫‪ 3‬ت دا ‪` [! E A‬‬
‫ا[‬
‫‪ I _B‬م ‪‚ ! E‬‬
‫ا ‪3‬‬
‫‪$3‬‬
‫‪ I _B‬م ! م ‪ = I‬أ س ا ‪4‬‬
‫‪ I _B‬م ‪ .‬إذ أن ‪ BC‬ة و‪ f/ C‬ا ‪3‬‬
‫) ‪(2‬‬
‫‪.‬‬
‫;أ‬
‫‪T‬‬
‫ك ‪*3‬‬
‫‪ 3‬ت و!‪ B‬ن ‪#+‬ء‬
‫‪ $ I 4‬ا[‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬ر[ ان ز‪ O‬دة‪ ^ ،‬ر‬
‫‪، e2‬ص ‪. 149‬‬
‫‪)/[،‬‬
‫ا ‪ >/‬ل ا ‪8‬‬
‫)‪ 2 C /\ (2‬ا > ‪92‬ي‪ ،‬ا ‪ /‬وا ! ‪ O‬ا ‪ G$$ X، $ 8‬ي ‪ //‬ر ت ا ‪/‬‬
‫ة ا ‪، $29‬ط ‪9$2، 3‬وت‪،2000 ،‬‬
‫أ ‪ )$‬ا ‪9 ، g‬آ‪ +‬درا ت ا‬
‫آ ب ا ‪9‬ب وا ‪ 9O9\X، /‬أ‬
‫‪. 273‬‬
‫وإذا آ ن ا‪ G‬آ ! م م ‪ = I‬أ س أن ا ‪ B‬ك ا‪ 3 3 0‬و ‪N3. $‬‬
‫‪ B‬ك ا ‪ _*C ، 3‬أن ه(ا ‪ #‬از !‪83 %‬‬
‫ا أ ءت ‪ f 2‬و‪f [ 3h‬‬
‫‪3‬ت‬
‫ا ‪ I‬ة ا ‪ 3‬وا ‪ * M3‬وو ب !‪ = . * 3 9‬وان آ ‪[ f [ A‬‬
‫‪ ، 3‬أو ‪ 3‬أ‪ F‬أ ب إ = ‪ P‬ع ه('‬
‫‪ $3‬أو دو‬
‫‪ 3 3C Y‬أو ‪4‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ا را ‪ ،‬ه_ أن ! م ‪ #‬و ب !‪ I U3 9‬ة ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪g! 4 3‬‬
‫‪F‬‬
‫‪ 3‬وأن آ ‪Uf ! E A‬‬
‫ذات ا ‪ f‬ا ‪ #C 3‬دو‬
‫ا و ؟‬
‫ق ا‪ / 0‬ن أ‬
‫‪ 3‬ت ‪3C Y‬‬
‫! م أن ‪ P‬ع و د ‪F‬‬
‫‪I‬‬
‫_ إ=‬
‫*(' ا ق ‪ I‬رة ‪ $I‬ا‬
‫‪o‬آ و‪KF E‬ف ‪ 3 I‬وان ا ‪ 3‬ا‬
‫‪# !E‬ا ‚‬
‫ك ‪ ` [ $3‬ا ‪ C 2‬ت ‪ ،‬وأن ا ‪ 3‬ا‬
‫‪ /‬ى ‪$3‬‬
‫‪K‬‬
‫‪ 3‬ت ‪ ،‬و ‪ ? o‬ذ ‪ = I g‬أ ‪ $3‬ا‪G‬ول ه أن ا ‪ u+ 3‬أ ً‬
‫ا[‬
‫! ‪ . f/ f w‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ 3‬ت أ ا‪ G‬س ا ‪*C # 2‬‬
‫‪ $ I 4 $‬ا[‬
‫ب و‪ * C Y‬إ = ا ر ا ‪#‬‬
‫ا‪ 36‬وا‪ .‬ام أرادة ا‬
‫وار! ‪ *6‬ا ‪U3Y‬‬
‫ا‪ . $ ً . 36‬ق ا‪ / 0‬ن و‪ #C‬ا ‪ C 5/f A‬ن ر *‬
‫‪ 53C A‬ا‬
‫أ‬
‫ا ‪ 3‬و!‪$ B‬‬
‫‪ $‬ا ق ا‪ 3 / 0‬ا‪ FG‬ى آ‬
‫! ‪ #‬أ* ! ج إ= ا‬
‫و‪ 3h‬ذ ‪. g‬‬
‫ا ‪ 3 4‬ت وا ‪ 4‬وا‪ [ E‬ب ا‬
‫و ًء ‪ ! = I‬م ‪ B 5 HC‬ن ‪ 3h $‬ا ‪ # 9‬أن !‪ B‬ن ا ‪ /. = I 3‬ب‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ N3. ،‬أن‬
‫*‬
‫!‪ g‬ا‬
‫ب و‪F‬‬
‫‪ 3‬ت ا ‪3C 2‬‬
‫ا[‬
‫‪ 3I‬ا ‪ ( 3C 2‬وه أ ‪3h‬‬
‫ف)‬
‫ه(ا ا‪ CE‬اض ‪ B3‬ن ‪ /. = I‬ب‬
‫‪3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن)‪ (1‬و ( ‪ B g‬ن ا ‪[ g/‬‬
‫ل ‪ 8/.‬ا ‪ f/ f‬ا‬
‫‪ًMJ‬ا ‪ = I J 3 9 3. $‬أ س ا‪ .‬ام ا‪. FG‬و ‪ $B‬ه_ أن ه(ا ا ل‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪4‬‬
‫‪ #‬أ‪K6‬ق ا ن ول ‪ K‬ع ‪ U3 9! $I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ *! 3‬؟‬
‫! ‪ 5d 3d‬أو آ ‪F 5‬‬
‫‪ . f/ f E‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ 3‬ت أ‪ً I‬‬
‫‪[ g/‬‬
‫أن ا ل ا ‪# 9‬‬
‫ب و‪ 84 * C Y‬أن ‪ً 3/f! /f‬ا ‪ ;4/ ً 3P‬ا * ف ‪$‬‬
‫وا‪ .‬ا ً ‪G‬راد' ا‬
‫ا‪ 0‬ار *(ا ا‪ 2 E‬ء وه ! ‪ U3‬ا * ف ‪ U‬ا (آ ‪ ،‬و ‪ 84‬أن ‪ B E‬ن ه(ا‬
‫ا‪ 2 E‬ء و ‪ B. 3 3‬ت ا ول !‪ _3 #C * [ /‬ا * ب أو ا‪KC0‬ت ‪$‬‬
‫!‪ . U3 9‬ق ا‪ / 0‬ن أو ا [‪ d‬ع * ‪ N3. ،‬ان ه(' ا ول ! ا ‪ u/‬ل ا‪G‬ول ‪$I‬‬
‫____________________________‬
‫)‪/\ (1‬‬
‫‪ ^ ، eR‬ر‬
‫‪، e2‬ص ‪. 273‬‬
‫أ‪ I‬ل ه(' ا ق ‪ I _B‬م اء ‪ *! C ! I‬ا‪ 3 4 E‬أو ا ‪ . 3 /‬و ‪$B‬‬
‫ل ا‪ 2 E‬ء ‪ . f/ C Uf _B‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ه‪ #‬ا ‪ d 3‬ن ا‬
‫وا * ف ‪ $‬أ ‪ 4‬د ه(ا ا‪ 2 E‬ء؟‬
‫ا ‪ ='(/‬ا ‪8‬‬
‫‪:‬‬
‫ا ‪ V/‬آ‪ #‬ا ‪ $'/‬ا‬
‫‪ e$&(X e$ X‬ا‬
‫نا و‬
‫\ قا‬
‫ن دا‪: $'d‬‬
‫أذا آ ن ! و ' ‪ #C‬ا ‪ 8 9‬ا ‪H U U /‬ه; ا آ_ ا ‪ 7‬ا ‪ $B #‬أن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن دا‪ ، ً 3 F‬وإذا آ ‪ g ! A‬ا آ_ ‪$‬‬
‫! ‪ U3 9! U3‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪HC‬ن ه(' ا‪E I0‬‬
‫ا ‪ $B‬أن ! ‪ 3 I U3‬ا ‪ U3 9‬ا دا إ = ا!‪ 4‬ه ت ‪7‬‬
‫‪ = I‬ذ ‪ _ g‬أن ه ك آ_ أ‪ F‬ى ذات ‪ $ 3 I 3 6‬ا ‪ $B‬أن ! ‪U3‬‬
‫!‬
‫‪KF + _B‬ل !‬
‫ه‪ #‬أ ‪ 3 I ً d‬ا ‪ ، U3 9‬وأن ه(' ا آ_ !‪ B‬ن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ا اء ء و د ه(' ا ا‪I‬‬
‫‪ 3/‬ة !‪ U3 9‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪M‬م ‪ * 3 9‬وا‪ * E‬ء ‪ 3f3B‬ا ‪ U3 9‬ا ‪ . * # f‬و ‪. $B‬‬
‫و ورًا ![ ذ‬
‫‪-: #!H‬‬
‫أه; ا آ_ ا ‪ 3‬ا ‪ $B #‬أن ! ‪ U3 9! U3‬ا ن ا و ‪ #‬دا‪ً 3 F‬‬
‫أو ً‪ 'SV – Y‬ا \]‪-: q‬‬
‫ان‬
‫ج ‪ d‬ورة إ = ا‪E‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫أن !‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا ن ا ا‪ G # F‬ب ! و ه ‪ ! 3C‬م ‪ ،‬و آ ن ه(ا ا ‪_I f‬‬
‫وا ‪_I f‬‬
‫ف ا ‪ $I 7‬أ ‪ 5‬و ‪ $ 5‬أو ‪ 5‬ا ‪M3‬‬
‫و آ‪ U 9 #‬و ‪ 5 3f /‬ا‪ / 0‬ن‬
‫اء ‪ = I‬أ س ا ق أم ا ‪ $‬أم ا ‪ .. $6‬و‪ 3h‬ذ ‪ $ g‬أو ‪5‬‬
‫‪ $3‬ا‬
‫‪ 5‬آ‪#‬‬
‫‪HC ، 3‬ن ه(ا ‪ #‬ا ‪5‬‬
‫ا ‪ M3‬و آ ‪ A‬ا‪ I‬ه(ا ا ن ! `‬
‫‪ 3 = I U 9‬ا ول و ‪ C #‬ن ه(ا ‪ #C 5 3 9! #‬ا ا ‪ $3‬ا ا‪3 4 3 F‬‬
‫‪ 3‬ا ‪. * ` !#‬‬
‫! ‪ً3‬‬
‫ا ول آ‪ 3 5 3f / #‬ا‬
‫ا‪ I‬ه(ا ا ن ‪ ،‬و آ ‪ A‬ا و ‪_2 ! 3‬‬
‫و آ ن ذ ‪ _2 g‬ا ‪ 3 9‬ا [‬
‫ن ا و ‪ /! #‬ي ‪ = I‬ه(ا ا ن و ‪$‬‬
‫‪HC ، 5‬ن ا ‪ ;7‬ا [‬
‫ا‪ 39‬ا‬
‫‪ = I „f‬ا ه ات وا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ 3‬وا (ي ‪$ d‬‬
‫‪#‬‬
‫‪ $3‬ه(' ا ‪ ;7‬ا‬
‫ه ات ‪ .‬إذ ف‬
‫‪3‬‬
‫‪ $ 5‬ا [ ‪ ‚ $ Z‬ا~‪ Y‬ر ا‬
‫! ‪ $3B‬ا ول‬
‫ا‪ G‬ام ‪ = I‬ا‪E‬ر! ط ‪ .W‬ى‬
‫‪ _ I ) 5 H‬إرادي ‪ 8 $‬وا‪ '([ ! .‬ا ول‬
‫د ‚‬
‫ا ه ات ‪ $ C * /‬ورا‪ $ 5J‬أ‪ Y‬ر ا ه ة ‪ #C‬ا * *‬
‫أ‪ 9 $ * B.‬ق ار! ‪ *6‬أو أ‪ 9I‬ء ‚ ه(' ا‪ B.G‬م !‪ً 3/f‬ا ‪54 ً F‬‬
‫نا هة‬
‫!‪ U3 9‬اه ( آ ‪ 5 C I‬ا ‪ f‬ة )ج( ‪ $‬ا دة )‪ $ (2‬ا!‪3C 3 f‬‬
‫‪ 8 $ T‬وا‪ '([ ! .‬ا و ‪ I‬ا ‪ = I 3‬ا ه ة‬
‫م ‪! ) 5 H (1)1969‬‬
‫د أو‬
‫* ‪ $ C * / ،‬ورا‪ 5J‬ا‬
‫‪ *3 I U‬أو ا‪ d E‬م إ ‪ *3‬أو‬
‫أو ا‬
‫! _ ا‪ YG‬ا‬
‫‪I‬‬
‫‪ ‚ #‬أ‪ B.‬م ا ه ة ‪ #C‬ا * * ()‪ (2‬و ‪5 C I‬‬
‫ة ‪ E‬د إ = ار ا ‪ 3 4‬ر ; )‪ (478‬م ‪ ، 1950‬ورأي ‪B‬‬
‫ا‪ ; G‬ا‬
‫‪ 7f‬ت ‪ = I‬ا!‪3 f‬‬
‫ري ا در ‪ I‬م ‪ 1951‬ا ‪U‬‬
‫ا ل ا و ‪ 3‬ا‪E‬‬
‫در ‪W‬رادة ‪ f‬دة ‪ $‬ا ول‬
‫ا‪ 0‬دة ا ‪9F ) 5 H 3I 4‬‬
‫و‬
‫‪3‬‬
‫‪ * 53 I U‬ف ا [ ‪ $I #‬ا~‪ Y‬ر ا‬
‫‪ I‬ا ‪ 3‬أو ا‬
‫رة ‪B‬‬
‫و‬
‫ا (ي أودع‬
‫‪U‬‬
‫دة ‪ $‬ا ه ة أو ! * ‪3C‬‬
‫‪ U3 9! $I‬أ‪ B.‬م‬
‫ا‬
‫ه(' ا ‪ 7f‬ت()‪ .(3‬وإذا آ ن ا ‪ًMJ „f‬ا أو ‪ / ً B‬إ = ا ا‪ I‬ا و ‪_B 3‬‬
‫‪ I‬م و ‪ * P $‬ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن ‪HC ،‬ن ه(ا ا ‪ 4‬از !‪ B‬ن ‪ 3YH! 5‬ات أآ‬
‫‚ ‪ * 36‬و ‪ f $ ، * d‬ا ‪3‬‬
‫‪ /‬إ = ا ا‪ I‬ا‪ 3FG‬ة ‪*C‬‬
‫‪ 5 3 6‬و ‪N3. $ 5I P‬‬
‫‚‬
‫وو ب ا ‪ /‬ن ‪ = I‬ا ‪HC 3 4‬ن از'‬
‫‪ ;37 U‬ا ‪ K‬ت ‪$3‬‬
‫ا ‪ ;37‬إذ أن ا ‪M4‬ء ا‪ ;7IG‬وا‪G‬ه; ‪ $‬ه(' ا ا‪I‬‬
‫ا ‪ 9 /‬وا‪ CG‬اد ‪.‬‬
‫و ‪HC ;Y $‬ن أ زة ا ‪ # ! „f‬أ‪ 9I‬ء ا ‪ .G U‬ا‪ 6G‬اف وه ا ‪ 9‬ف‬
‫‪ IH K‬ل ه(' ا ق ‪ Ev‬وه‪ #‬ا و ‪ * ،‬ب ‪ $‬أ‪ I‬ل ه('‬
‫ا‪ G‬ى ا ‪ ` B‬أ ً‬
‫دي ‪ B.‬ت ا ول و! ‪#C *f/‬‬
‫‪ B‬ن ه ك ا‪ .‬ل آ ‪3‬‬
‫ا ق ‪ ،‬وه‬
‫ل ‪K‬ح ا ‪ _3 #C „f‬ا * ب ‪ (3f ! $‬ا‪M E‬ا ت ا ‪ ! #‬ره ‪ .‬ق‬
‫ا‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪HC g ( .‬ن ‪ H/‬ا ‪ $ ! „f‬ا‪ G‬ر ا [‪ 9‬ة ا ‪ $B #‬أن ! ‪U3 9! U3‬‬
‫‪ 7 #C U3‬م ا ‪ 4 „f‬ا ‪ E 5‬وأن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ .‬و ‪$B‬‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫‪ #C 3‬ه(ا ا ‪ 7‬م ه‪ #‬ا ‪ #‬أ‪ AdC‬إ = أ ار' ‪ = I‬ا ‪$ ;h‬‬
‫!‪ B‬ن ه ك ‪M‬ا‬
‫ا ‪ •J‬ا ‪ $B #‬أن !‪o‬دي إ ‪ U3 9! H/ Z[ 3C *3‬أ‪ B.‬م ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ d _3‬ن‬
‫‪ I _B‬م ‪ .‬و! ‪M = 4‬ا ه(ا ا ‪ 7‬م ‪ #C‬أ ‪ $ 5‬ا ‪ $B‬أن ‪ B‬ن ‪3F‬‬
‫________________________‬
‫‪ &C‬ا \‪ $/‬و د‪:](^ .‬‬
‫)‪ (1‬د‪/\ .‬‬
‫‪9$2،‬وت‪،1988،‬ص ‪. 58‬‬
‫)‪(2‬‬
‫ل ا \]‪ q‬أ @‪: 9‬د‪ ^C .‬م ا (‪ ^ ، $‬ر‬
‫‪c‬‬
‫‪، )$‬ا‬
‫ن ا و‬
‫ا م ‪ ،‬ا ار ا >‬
‫‪$‬‬
‫‪، e2‬ص‪، 78‬وآ‪f Z‬‬
‫‪Charles Rousseau ,Op .Cit ,P.291.‬‬
‫)‪(3‬أ @‪:9‬‬
‫‪Encyclopedia of the United Nations and International Agreement,p.663.‬‬
‫* إ ‪ d K *3‬م إ = ا ه ات ا ‪3‬‬
‫ا ‪ 4‬أآ ‪ I‬د ‪ $‬ا ول ‪ I‬ة ا‬
‫‪ = . ،‬و آ ن ذ ‪ . #C g‬ود ‪ /. = I 3‬ب ‪ BC‬ة !‪ d _ B‬ن ا ه ة ‪،‬أي‬
‫م ا ‪ 3‬أو ا‪ d E‬م إ =‬
‫أ ‪ $3 U3C _3 5‬ا!‪ 4‬ه‪ $3‬ا‪G‬ول ‪ U U‬ا و‬
‫‪ *3 I U‬ا دا إ = أ ا ‪ 3/‬دة وا ‪ = I ;J # 2‬أ س ‪ P‬ورة‬
‫ا ه ة أو ا‬
‫دة)‪ (1‬إ =‬
‫‪ P‬ن !‪M‬ا ‪ I‬د ا ول ا ‪ $B #‬أن ! ‪ T‬أ‪ 6‬ا‪ #C ً C‬ا ه ة و‬
‫‪ I _B‬م‬
‫‪ #C K‬أ ‪ 4‬د ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪3‬‬
‫ه(' ا ‪M3‬ة ‪ 4‬أن * دورًا آ ‪ً 3‬ا ‪ً C‬‬
‫وا!‪ 3 f‬ت ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ F _B‬ص ‪ .‬و ‪ = I $B‬ا ‪ $ ;h‬أ ‪ 3 B‬ا‪ IE‬اف‬
‫‪ #C ' 4‬ا ا ا ‪ #‬ه أن ا ‪$ „f‬‬
‫ا (آ ‪$B‬‬
‫‪ 3 4 W‬ا ‪„f‬‬
‫ى و د ‪ً 3 # B+‬ا ‪$I‬‬
‫ا ‪ $B‬أن ‪o‬دي إ = أن ‪ B E‬ن ‪ 3 f!K‬ت ا و ‪3‬‬
‫أرض ا ا وا ‪ U3 9‬ا ‪ #‬ا ‪ # f‬وان ‪ B‬ن أ م ه ات ) * * ( آ ذه‪8‬‬
‫ا ‚ إ = و ‪ . (2) *f‬وإذا آ ن ه(ا ا ` ‪ / T‬إ = ا ه ات ا و ‪3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ‪#‬‬
‫‪ /‬إ = ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪3‬‬
‫‪ I _B‬م ‪ B C‬ن أآ‪ 2‬د‬
‫ل أ ب ا ‪H „f‬ن ا ‪ $ 32B‬أ‪ * B.‬وذ ‪g‬‬
‫!(ه‪ 8‬ا ‪ $ 32B‬ا ول إ = ا‬
‫! و ' ‪ ! 3C‬م ‪ .‬ل ا آ_‬
‫‪ = I #!H . I‬رأ *‬
‫‪ E‬د إ= أ ‪3‬‬
‫‪# B‬ا ‪K‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ‪2‬‬
‫ا ‪ 7‬ا ‪ U3 9! U3 ! #‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪(! N3. 3‬ه‪8‬‬
‫‪ $3‬ا ن ا و ‪ #‬وا ن ا ا‪ # F‬و ‪ B‬ا ‪ 3‬وا [‬
‫ا ول إ = !‪ _2 = I *7f ! ?3 H‬ه(' ا‪ G‬ب و ‪ B! #‬ن * ا‪#C 3 B 0‬‬
‫‪ [! K‬ذ‬
‫‪ $‬أ‪ B.‬م ه(' ا‪ 3 f!E‬ت و ‪ I ;Y $‬م ا ‪M‬ا * أ ً‬
‫‪ I‬م !‪ U3 9‬ا‬
‫ق‬
‫‪ K‬أو ‪M‬ءًا ‪ U3 9! 3%‬أ‪ B.‬م ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ 3‬ا ا‪ 3 F‬آ ً‬
‫ا‪ 0‬اءات ا‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫وإذا آ ن ا ‪ $ „f‬ا ‪ $B‬أن ‪ B‬ن ‪ 3YH! 5‬أآ ‪ #C‬ا!‪ 3 f‬ت ‪ .‬ق‬
‫‪# 5‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ N3. $‬آ‪ 2‬ة ا [ ا ‪ * 3 9! I0 5‬أو ‪ N3. $‬آ‪ 2‬ة ا‬
‫‪ $‬أ ‪ 5‬و ‪ $ ;Y $‬ا ‪ $B‬أن !‪ B‬ن ‪ 4‬د ‪.‬‬
‫اه ‪ $‬و‬
‫‪H‬آ‪ 3‬أ‪ C‬اغ‬
‫‪ #%‬و‪ #% $ = I‬أن‬
‫‪ U3 9‬و ‪ ?3 $B‬و‪ً C‬‬
‫‪ = I‬ورق أو أن !‪ B‬ن‬
‫‪.‬‬
‫دون آ_ ا‬
‫!‪ U 9‬أي ‪ $B‬أن ‪ * 3f /‬ا ‚ ‪ $‬ا‬
‫‪ „f‬و‪F‬‬
‫وأ م ه(ا ا ‪ P‬وه(ا ا‪YG‬‬
‫ق ا‪ / E‬ن وا ‪ _2 ! #‬ا ‪M4‬ء ا‪G‬ه; ‪ $‬ا‬
‫ا و‪3‬‬
‫‪/ 53‬‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫إ = ا‪ 3 f!E‬ت‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪،‬‬
‫______________________________‬
‫‪ $‬ا‬
‫)‪ (1‬أ @‪ :9‬د‪/\ .‬‬
‫‪9$2،‬وت‪،1983،‬ص ‪. 78-77‬‬
‫)‪(2‬ا ‪ ^/‬ر ا‬
‫‪، e2‬ص‪. 75‬‬
‫ق ‪،‬ا‬
‫نا و‬
‫‪،‬ا ‪ ^/‬در وا‪ g"E‬ص‪،‬ط م ‪،‬ا ار ا >‬
‫‪ C &(' $‬وا ‪9V‬‬
‫‪#‬‬
‫‪ /‬ءل ‪ d $I‬ن ا ‪ 7‬م ا‬
‫‪ 3 f!E U‬ت ا و ‪ 3‬ا [‬
‫ا ‪ 7‬م ‪3C‬‬
‫‪ „f‬و‪ $I‬أ ‪ 3 B‬و د ‪F‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ؟‬
‫ع إ = ا ‪ I _B „f‬م ‪ 4‬أن ه ك ‪ً 7‬‬
‫و‬
‫ص أورد!*‬
‫و ‪ 39 /‬أن ‪ 4‬أ‪ /4 5 B.‬ة ‪ I #C‬ة‬
‫ا ه ات م ‪ 1969‬إذ ‪ A‬ا دة )‪ ) = I (19‬أن ا و‬
‫‪ *3 I U‬أو * أو ا‪ d E‬م إ ‪ ، *3‬أن !‪! d‬‬
‫‪ 3‬أو ا‬
‫أ‪ 7 ! -‬ا‬
‫‪3‬‬
‫‪ ً 3‬دو ‪ً 3‬‬
‫ا!‪3C 3 f‬‬
‫ى! ‪3‬‬
‫‪ً 3 ً 7f‬‬
‫*(ا‬
‫‪„f‬‬
‫ن‬
‫هة‬
‫;‪:‬‬
‫ه ة ه(ا ا ‪. „f‬‬
‫ب‪ Z ! -‬ا ه ة ‪ = I‬أ ‪ 4 E 5‬ز أن ! ‪ P‬إ‪ 7f ! E‬ت‬
‫ا ‪ P „f‬ع ا ‪.N‬‬
‫دة ‪* 3 $ ?3‬‬
‫ج‪ B -‬ن ا ‪ #C „f‬ا ‪E‬ت ا ‪ *3 I Z ! E #‬ا ‪ ! f‬ن )أ( و )ب(‬
‫‪ P‬ع ا ه ة وه ‪. *C‬‬
‫‪ً 3C‬‬
‫إ = ذات ا ه ة ا ‪ 4 #‬ي‬
‫‪ 3f‬ا ‪ Z‬ا م ا م ‪H‬ن ! ‪ ;37‬ا ‪„f‬‬
‫د أ‪ * B.‬و *(ا ا = ‪ $ 5 HC‬ا ‪ f‬ض أن ! • ا!‪ 3 f‬ت ‪ .‬ق‬
‫ا ‪„f‬‬
‫آ_ ا ‪* / #‬‬
‫ل‪F‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ P */f‬ع ا ‪ „f‬و![ ج ‪ $‬ذ ‪g‬‬
‫ع إ = ه(' ا‪ 3 f!E‬ت ‪ 4‬أن ه('‬
‫‪ IW U‬ا ‪ U3 9‬و‬
‫ا ‪3C * „f‬‬
‫‪ = I‬ا ول !‪ 7 _3 f‬م ا ‪‚ = I „f‬‬
‫رة ‪I‬‬
‫ا‪ 3 f!E‬ت ; ! ‪7‬‬
‫‪ 4‬ه('‬
‫أ‪ ، * B.‬إ‪ E‬ا ‪ $ _3‬ه(' ا‪ 3 f!E‬ت ‪.‬و ‪ I _B‬م ‪`3 ! $B‬‬
‫ا‪ 3 f!E‬ت ‪P‬ـ ع ا ‪ „f‬إ = ‪ YKY‬أ ‪ /‬م ‪:‬‬
‫ا‬
‫‪ G‬ا‪E‬ول ‪-:‬‬
‫ء ‪#C‬‬
‫‪ ;d‬ا‪ 3 f!E‬ت ا ‪ d. #‬ت ا ‪ 7f‬ت ‪ U 9 _B‬و ‪ 2‬ل ذ ‪g‬‬
‫ا دة )‪ $ (9‬ا‪ 3 f!E‬ا ‪ 9 G 3 3 B‬ل ا ق و!‪ 4‬رة ا ‪ U3‬وا‪ IG‬اف‬
‫وا ر ت ا ‪ 5 *3‬وآ( ‪ Z g‬ا دة )‪ (9‬أ ‪ $ ً d‬ا!‪ C B 3 f‬ا ‪#C M33‬‬
‫‪ 4‬ل ا ‪ ;3‬وا ‪ #‬ءت ‪. _Y ;B‬‬
‫ا‬
‫‪G‬ا‪8‬‬
‫‪-:‬‬
‫‪F 4‬‬
‫‪ ;d‬ا‪ 3 f!E‬ت ا ‪ P A4 I #‬ا ‪ 7f‬ت‬
‫‪ P‬ع ا‬
‫‪4‬‬
‫‪ 3 f!K /‬ت ا ‪ #‬ءت † ‪ 3‬ت ‪F‬‬
‫‪ = I „f‬أ‪ B.‬م ‪3‬‬
‫‪ 7. ، K‬ا ‪ً 3 /‬‬
‫!‪ً 2 $ d‬‬
‫أ‪ B.‬م ‪F‬‬
‫ل ا ‪ _2 „f‬ا‪ +‬اط ‪ .‬ل ا‪ C‬أو ‪ 4 $ /‬ع ‪I‬‬
‫و‪ B‬ن ذ‪g‬‬
‫‪KF $ „f‬ل‬
‫‪3‬‬
‫أو ‪3 v‬‬
‫د ا‪ 6G‬اف ‪#C‬‬
‫‪_B‬‬
‫‪ 8 / 3‬ا ‪ 7f‬ت و‪ 3h‬ذ ‪ $ g‬ا‪ B.G‬م ا [‬
‫ا‪ 3 f!E‬أو أ ‪ 4‬د ‪3 v‬‬
‫‪ d‬ء ‪ = I‬ا ‪M33‬‬
‫ا!‪ ، 3 f‬و ‪ $‬ا‪ = I 2 G‬ه(' ا‪ 3 f!E‬ت ا‪ 3 f!E‬ا و ‪3‬‬
‫ة‬
‫ي ‪ A N3. ،‬ا دة ) ‪ # ! = I * (20‬ا‪ $3 G‬ا م } ; ا‬
‫ا‬
‫‪ 3 = I * 3‬ا ول ا‪ 6G‬اف و! م آ_ دو *‬
‫* ! ‪ #‬ا ‪ 7f‬ت و م‬
‫ا‪ I‬اض ‪ = I‬ا ‪K W „f‬غ ا‪ $3 G‬ا م ‪KF‬ل ة !‪ ! $ ً $3 /‬ر ‪ r‬ا ‪. ;3‬‬
‫ه أو ‪$‬‬
‫‪ P‬ع ا‪ 3 f!E‬و‬
‫آ !‪ً 7. A d‬ا ‪ = I‬ل ا ‪ 7f‬ت ا ‪3C‬‬
‫‪ _ I _39 ! 5 H+‬أ ‪ 5‬ه‪ $ u3‬ا *‪ u3‬ت ا ‪H‬ة * و ا ‪ „f‬آ( ‪ g‬إذا ا‪AP I‬‬
‫‪ #2 Y $I _ E 53 I‬ا ول ا‪ 6G‬اف ‪ #C‬ه(' ا‪ 3 f!E‬وآ( ‪ g‬آ ‪ A‬ه ك أ‪ B.‬م‬
‫‪ 3/ 4‬ا أة ا ‪M‬و وآ( ‪ g‬ا!‪3 f‬‬
‫‪ #C‬آ_ ‪ $‬ا‪ 3 f!E‬ا و ‪ 3‬ا [‬
‫‪F‬‬
‫‪ .‬ق ا ‪ _f9‬وا!‪ 3 f‬ا ‪ d‬ء ‪ = I‬ا ‪ P M3‬ا أة وآ( ‪ g‬ا و! آ ل ا‪ 3 FE‬ري‬
‫ق ا ‪ 3‬وا ‪ 3 3/‬وا [ ص ‪ % W‬ء ‪I‬‬
‫ا‪ * # 2‬ا و‪ #‬ا[ص‬
‫ا‪ I0‬ام و‪ 3h‬ذ ‪ $ g‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪. 3‬‬
‫ا‬
‫‪ G‬ا ‪-: ` 8‬‬
‫و ‪ ;d‬ه(ا ا ‪ ;/‬ا ‪ 9 ! ; #‬ق إ = ‪ P‬ع ا ‪ U 9 _B „f‬و ‪ B‬ن ه‬
‫‪ 3‬ه‬
‫*(ا ا [ ص ‪ ،‬و!‪ B‬ن ا‬
‫ع إ = ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا‬
‫ا ‪;B‬‬
‫ا (آ ‪ I‬ره‬
‫ن ا ه ات‬
‫إ = ورد ‪ #C‬ا دة )‪ $ (19‬ا!‪3C 3 f‬‬
‫‪ #C‬ه(ا ا ‪ 4‬ل ‪ ،‬و ‪$‬‬
‫‪ ;37‬ا ‪ I I „f‬م و د ا‪F I‬‬
‫ا ‪I‬ةا‬
‫أه; ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ 3‬ا ‪ $ P _F ! #‬ه(' ا ‪ M‬ة أو ه(ا ا ‪ ، ;/‬ا * ‪ $‬ا و ‪$33‬‬
‫د وا‪3I E‬‬
‫ق ا‪E‬‬
‫ق ا ‪ 3‬وا ‪ 3 3/‬وا‪FG‬‬
‫ا‪G‬ول ا [ ص‬
‫‪ „f‬أم أ * ءت‬
‫وا ‪ 3C 2‬و اء أ‪(F‬ت ا!‪ 3 f‬ت ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ 7‬م ا م‬
‫*(ا ا ‪ %‬ض ‪HC‬ن ‪ P‬ع ا ‪ U3 9 5 K = ! „f‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪F ;7‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن أه ‪ 3‬آ ى ‪ N3. $ ،‬أ ‪ U3 5‬وا = ‪ .‬آ ‪ 3 I 3‬أ‪ I‬ل ‪ .‬ق‬
‫‪ '(* 3‬ا ‪ B‬وإ ‪ 4‬د ا‪F I‬‬
‫‪ 4‬ا‬
‫ا‪ / 0‬ن وأ ‪9! $ E 5‬‬
‫رات و د ا ‪ 7f‬ت ‪ * $‬و‪ P‬ورات‬
‫*(ا ا ‪ %‬ض !‪ 7 (FH‬ا‪ IE‬ر‬
‫ا ‪ * $ * _3‬أ‪ F‬ى ‪.‬‬
‫ق‬
‫و‪ #C‬أ‪ 6‬ر ‪ P‬ورة و د ‪ 7‬م ‪ F‬ص ‪ = I „f‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪3‬‬
‫‪=I / o 3‬‬
‫* ‪F‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ 9‬ح ‪ I‬ة !‪ /‬ؤ‪E‬ت ! ج إ = أ‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ .‬و أ ‪o/‬ال ه_ أن ‪ I‬م و د‬
‫‪ 3‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪F‬‬
‫‪ = I 7.‬ا ‪ #C „f‬ا!‪ 3 f‬ت ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ #‬از أي ! ‪ „f‬و‪ = I‬أي ‪;B.‬‬
‫‪ $‬أ‪ B.‬م ا‪ 3 f!E‬؟ ه‪ . #‬ود ه(' ا ‪ 7f‬ت ؟‬
‫ءت‬
‫! و ‪ ! 3C‬م أن ا ــ دة ) ‪ $ (19‬ا!‪ 3C 3 f‬ا ه ات‬
‫ل ا ‪ #C U‬ا ‪ „f‬و‪ +‬وط ذ ‪ . g‬و [ ‪Z3‬‬
‫‪ ;37‬آ‪ 3f3‬ا‬
‫ا‪I I‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬و ‪ً 7‬ا إ =‬
‫‪ = I „f‬ا‪ 3 f!E‬ا و ‪3‬‬
‫‪U‬‬
‫ا ‪3C H/‬‬
‫ا‪G‬ه ‪ 3‬ا ‪ '(* / g ( %‬ا‪ 3 f!E‬ت ‪ * A ( C‬د دو ‪ #C 3‬ه(ا ا‪، ' 4!E‬‬
‫ة و ‚ ا ‪ 7‬ت‬
‫}; ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا‬
‫‪ _ $‬ا *‪ u3‬ت ا و ‪3‬‬
‫!‪U3 9‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ‪f B‬‬
‫‪ 3h‬ا ‪ C ، 3 B‬أ رت ا ‪ 4‬ا ‪3‬‬
‫‪ 2‬ا ‪3/f‬‬
‫ق ا ‪ 3‬وا ‪ 3 ! 3 3/‬ت ‪! I‬‬
‫ا * ا و‪ #‬ا[ص‬
‫ر ‪ I‬م ‪ A ! 1994‬ا ; )‪(24‬‬
‫‪ B.G‬م ه(ا ا * و ‪ $‬أه; ه(ا ا ‪ 3‬ت ا (ي‬
‫ة ‪ ،‬و ! ول ه(ا ا ‪ U3‬و ‪#‬ء آ ‪3‬‬
‫و‪ $ P‬ا ورة ا ‪ 3 2‬وا [ ‪ ; } $3/‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ‪ B #‬ن‬
‫‪ $‬ا‪E‬ه م ‪ P‬ع ا ‪ 7f‬ت ‪ = I‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪3‬‬
‫‪ 3 I = I #‬أ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن)‪ (1‬و د ‪ P‬ع ‪ I‬م ‪7.‬‬
‫* أ‪Y‬‬
‫ا ‪ „f‬ء ‪ #C‬ا ‪ f‬ة )‪ $ (6‬ه(ا ا ‪ ) U3‬أن ‪ I‬م و د ‪ = I 7.‬أ اء‬
‫ا ‪ 7f‬ت ‪ # E‬أ زة ل أي ! ‪ N3. ( „f‬أن ا ‪ 7f‬ت ‪ 84‬أن ‪ B! E‬ن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ P‬ع أو ه ف ا‪M E‬ام ا و ‪ #‬ا ‪U‬‬
‫ر‪ P‬أو [ ‪f‬‬
‫وا ارد ‪ $ P‬ا‪. 3 f!E‬‬
‫‪ = I 5‬ا‪ B.G‬م ا اردة ‪ #C‬ا‪3 f!E‬‬
‫‪ YH U‬ا ‪ „f‬أو ى‬
‫أ ‪3C‬‬
‫و‪ .‬ود ذ ‪ $ d! C g‬ذات ا ‪ U3‬أ‪ 'KI‬أ‪ +‬رة إ = ه(ا ا ‪ P‬ع ‪ #C‬ا ‪ f‬ة )‪(8‬‬
‫ا‪ I‬ا~ ة ‪ N3. ،‬ء ‪Z #C‬‬
‫‪ 5‬وذ ‪ I g‬ا ‪ $I N‬ا ‪ 7f‬ت ا ‪_[! #‬‬
‫‪ P‬ع ا * (‪ .‬و‪ #C‬ه(ا‬
‫ا‪ I‬ا~ ة‬
‫ه(' ا ‪ f‬ة ) أن ا ‪ 7f‬ت ا ‪_[! #‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ! *‬
‫ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫ا ‪ Z‬أ‪ +‬رة وا‪ P‬إ = أ‪ 9I‬ء ‪F‬‬
‫! ‪ P ً 3‬ا ‪ 7f‬ت ا ‪ $ #‬ا ‪ $B‬أن ! ‪ N3. ، * 3 9! U3‬ا ‪ $ 5‬ا وف‬
‫‪ „f‬و *(ا‬
‫‪K‬‬
‫ً‬
‫‪ U‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪ #‬ا‪ FG‬ى إ * ‪ $B‬أن !‪ B‬ن‬
‫‪3C‬‬
‫ا ‪ ;B‬ا [ ص ا (ي !‪ 9‬ق إ ‪ 53‬ا ‪ 4 U3‬ا ‪ 4 E 5‬ز و أن ! ‪;B. = I „f‬‬
‫‪ $‬أ‪ B.‬م ا [ ص ا (ي !‪ 9‬ق إ ‪ 53‬ا ‪ 4 U3‬ا ‪ 4 E 5‬ز و أن ! ‪= I „f‬‬
‫‪ I K‬ة أ ة أ‪ F‬ى ‪ #C‬ا ف ا و ‪#‬‬
‫ً‬
‫‪ $ ;B.‬أ‪ B.‬م ه ة إذا آ ن ه(ا ا ‪;B‬‬
‫‪ K‬إذ أن ا ا ‪H 3f‬ن ا‪ 8 h‬ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن وا اردة ‪ #C‬ا‪ 3 f!E‬ت‬
‫‪ً 2‬‬
‫ا و ‪ 3‬آ ‪ I A‬رة ‪ $I‬ا‪ I‬دو ‪ 3C I 3‬و!‪ 9‬ر ا‪ * G‬إ = أن أد‪$ P A F‬‬
‫‪ $ P‬ا!‪ 3 f‬ت ‪ N3.‬ا ‪ 3h $ 5‬ا ‪ # 9‬أن !‪! $I _ M‬ــ ‪ g‬ا ا‪I‬ــ‬
‫ا‪B I‬‬
‫____________________________‬
‫)‪ (1‬أ @‪ 9‬و‪$N‬‬
‫ا‪ G E‬ا ‪ \ /‬ة‪،‬‬
‫‪HRI/GEN/REV.‬‬
‫‪ I U3 9 * 3‬ره ‪ I‬ة ‪KF $ 3C I‬ل إ اده ‪ $ P‬ا!‪B 3 f‬‬
‫ذ ‪ g‬آ‪ ! #‬ل إ = ‪ = I . 4‬ورق ‪ N.‬ان ا ‪%‬‬
‫وأ زة ا ‪*3 I „f‬‬
‫‪ U3 9‬و ‪ ?3‬أ ‪ 4‬د‬
‫‪ 3‬اآ‬
‫‪ _2 $3 ! $‬ه(' ا ا‪ I‬ا ‪ 3C‬ه إ‪ 9I‬ؤه‬
‫ا * ب ‪* 3 9! $‬‬
‫‪3‬‬
‫و ‪3‬‬
‫‪ 9 U‬ق ا ‪ „f‬أ ‪ d‬ءت ا ‪ f‬ة )‪ $ (19‬ذات ا ‪;37 U3‬‬
‫و‪3C‬‬
‫‪H 3f‬ن‬
‫‪ ! N3. ، 5 9 $‬و ‪ A‬ه(' ا ‪ f‬ة‬
‫‪$3‬‬
‫إ ‪ 53‬ا ‪= I „f‬‬
‫دة و‪ C f+‬و ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل ا ص ‪ = I‬أن ‪ B! E‬ن‬
‫!‪ B‬ن ا ‪ 7f‬ت‬
‫_ ‪ 84‬أن ! ‪ $ $3 ;B U‬ا * وان ; ‪ 3‬ن ‪ 9‬ق ا ‪„f‬‬
‫ا ‪ 7f‬ت ‪I‬‬
‫دة ‪ ،‬آ ‪ = I 84‬ا ول أن !‪ 7 (FH‬ا‪ IE‬ر ا‪ YG‬ا ‪ # B‬أو‬
‫رات‬
‫‪ 4‬ع ا ‪ 7f‬ت أو ا‪ YG‬ا ‪ f‬دي ‪ P = I „f ! _B‬ع ا * وه ‪N3. ، 5C‬‬
‫د ‪ $‬ا‪ B.G‬م و ‪ = I ?3‬ا ‪ _B‬و أو‬
‫‪ 8‬ا ‪ I = I „f‬د‬
‫‪ 84‬أن‬
‫دًا ى ! ‪ „f‬ا و ‪ ،‬وذ ‪ + g‬اط أن ‪ B E‬ن‬
‫ا ‪ #C U3‬ه(' ا ‪ f‬ة ‪ 3‬رًا‬
‫! ‪ „f‬ا و ‪ #df‬إ = ‪ I‬م ا‪M E‬ام ه أ‪ $ = I‬ا‪M E‬ا ت ا اردة ‪ #C‬ا ن‬
‫ا ا‪H # F‬ن ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‪ .‬أي أن ه(' ا ‪ f‬ة ‪ $‬ا ‪ I $3 ! U3‬م از ا ‪K%‬ل‬
‫‪ U‬ا ‪ B3 „f‬ن ‪ * * _3‬ب ‪ $‬ا ‪ # /‬إ = ا‪E‬ر!‪ f‬ع ‪ /‬ى ا‬
‫ا و‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪,‬و ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل‬
‫‪U‬‬
‫ا ر ‪ #C‬ا ن ا ا‪3C # F‬‬
‫ن ا ا‪ # F‬أو‬
‫[ `‬
‫ل ‪ 3 v‬ا ‪ „f‬م ا ‪H YH‬ي ا ‪M‬ام‬
‫ا‬
‫‪ $I‬ا‪E‬ر!‪ f‬ع ا‪ g ( # 4 E‬ا ‪ /‬ى‪.‬‬
‫ر‪,‬و ( ‪ 39 /! g‬ا و أن !‬
‫ا‬
‫‪7 3‬م‬
‫! م وا (ي ‪ $3‬ا!‪ ' 4‬دو ‪ 9I0 #‬ء ‪F‬‬
‫وإ‪ C P‬إ =‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪ 4 ,‬أن ه ك ‪ C‬ة أ‪ F‬ى‬
‫ا ‪ 7f‬ت ‪ = I‬أ‪ B.‬م ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫ا‪F .‬‬
‫‪ #C‬ا ‪ U U3‬ا (آ و‪ $ E‬ا‪ +0‬رة أ ‪ *3‬وا ‪#9 ! #‬‬
‫‪ P‬ع ا ‪ = I „f‬ه(ا ا ع ‪ $‬ا‪ 3 f!E‬ت‪,‬وه‪ #‬ا ‪ f‬ة )‪ $ (17‬ا ‪ U3‬وا ‪#‬‬
‫إ = أن ا!‪ 3 f‬ت ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ! ‪ 3h $I M3‬ه ‪$‬‬
‫!‪ A d‬إ‪ +‬رة‬
‫‪ _2‬وا وف ‪ #C‬ا ن‬
‫ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ #C 3‬أ * ‪ U3 9! _ ! E‬أ ا‬
‫)‪(1‬‬
‫‪ U3 9! 3‬إ‪. * B.‬‬
‫ا و ‪,#‬إذ ‪ M34‬ه(ا ا أ آ‪ I _ H‬م أ‪EKF‬‬
‫وإ‪ C P‬إ = ا _ ا [ ‪ Z‬ا (ي ! م ‪ 5‬ا ‪ 4‬ن ا و ‪ 3‬ا [‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ P #d. C‬ع ا ‪ = I „f‬ه('‬
‫!‪ U3 9‬ا‪ 3 f!E‬ت‬
‫ا‪ 3 f!E‬ت ه م آ ‪ #C 3‬ا ‪ !o‬ات ا و ‪3‬ـ ‪ C ,‬آ ن ‪P‬ـ ع ا ـ‪ = I „f‬هـ('‬
‫___________________________‬
‫)‪ (1‬أ @‪ 9‬د‪.‬ا ^ دق " & ن‪،‬ا ‪ /‬ه ات ا ن ا ا‪'d‬‬
‫ا ‪ G‬ا ‪ ^ ، 29‬ر ‪،e2‬ص ‪161‬‬
‫‪$ $&(X‬‬
‫' ول ا ‪ )/[، $29‬آ ب‬
‫قا‬
‫ن ‪،‬درا ت‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا (ي ‪ I 3C #C I‬م‬
‫ار ‪ #C‬ا ‪ !o‬ا ‪#‬‬
‫ا‪ 3 f!E‬ت ‪K‬‬
‫‪,1993‬و ا ‪ +‬ت ا ‪ #C 9‬ه(ا ا ‪ P‬ع !; !‪ $3 d‬ا‪KI0‬ن ا در ‪$I‬‬
‫ه(ا ا ‪ C !o‬ة ! ‪(* U‬ا ا ‪ P‬ع وه‪ #‬ا ‪ f‬ة )‪ $ (26‬ا‪KI0‬ن وا ‪#‬‬
‫‪ = I U‬ه ات ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‪,‬و!‪ 8 4‬ا ‪ 4‬ء ا =‬
‫!‪ N. A d‬ا ول ‪ = I‬ا‬
‫‪ d‬ن ه(' ا ‪ f‬ة ‪ f‬ة ‪$ P 3 I‬‬
‫ا ‪ „f‬ر ا‪ B 0‬ن‪ .‬و ر ا ن ه(ا ا ‪!o‬‬
‫• ا _ ا در ‪ 5 I‬وا (ي ‪ 5 H+ $‬أن ‪ = /‬إ = إآ ل ا ‪ f‬ات ا اردة ‪#C‬‬
‫• ا ‪ 4 5‬ا ول‬
‫ا‪KI0‬ن وا درة ‪ $I‬ا ‪ !o‬إذ ء ‪ #C‬ا ‪ f‬ة )‪ $ (5‬ا‬
‫ق‬
‫‪ = I‬أن ! ‪ U33d! #C 7‬ى ا ‪ 7f‬ت ا ‪ = I * ! #‬ا ‪ B‬ك ا و ‪3‬‬
‫رة د ‪ 3‬و‪ 3 3 6‬ر‬
‫ا‪ / 0‬ن وان ; ‪ h 3‬ه(' ا ‪ 7f‬ت أن و ت‬
‫‪ P‬ع ا ه ة أو ا ‪ %‬ض * أو‬
‫ا‪ B 0‬ن وان ‪ #C E‬آ_ ذ ‪ g‬إذا و‬
‫وان‬
‫ه وان ! ول ا ول و ‪ ;7 _B‬أن !‪ /‬ض ! ‪ *! 7f‬ا ‪/‬‬
‫! ول أن !‪.(1) * /‬‬
‫‪ $‬ا ‪ 7f‬ت‬
‫و ا‬
‫و ! م ‪ Td‬أن ه ك * دو ‪ #‬آ ‪54 3‬‬
‫ق‬
‫‪ 3 f!E U‬ت ا و ‪3‬‬
‫‪3C 3‬‬
‫‪ I _B‬م و! ‪ ;37‬ذ ‪# g‬ء ‪ $‬ا [‬
‫ا‪ / 0‬ن‪ 3h,‬أن ا ‪ „.K‬ه ا ‪ = I 5‬ا ‪ $ ;h‬أن ه(' ا ‪ *4‬د !‪ B‬ن ءت‬
‫‚ ا ‪ •J‬ا‪ U 6 = I 3 4 E‬أ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‪,‬إ‪ E‬أن ‪ P‬ع ا ‪„f‬‬
‫= ‪ U 6 #C B‬ه(ا ا‪ IG‬ل‪,‬و و أن ‪ w ! *J‬أ ‪ d K‬ورة و د‬
‫‪ _2‬ه(' ا ‪ 7f‬ت آ _ و ‪ $3 w‬ا‪ d E‬م إ = ا‪ 3 f!E‬ت أو ‪ *C,5 I‬و‪= I‬‬
‫آ_ ‪ 3‬و ‪5 B‬‬
‫_‬
‫‪._ /‬‬
‫ا أ ‪ P‬ور ‪I‬‬
‫ا ‪ $ ;h‬إ‪5 3 B+‬‬
‫‪ * _% /‬ب ‪ U3 9! $‬أ‪ B.‬م ه(' ا‪ 3 f!E‬ت‪.‬وأ م ه(ا ا ا‬
‫و ‪ 39F‬ا ‪I‬‬
‫ا (ي ‪ d 3f‬ورة و د ‪ 7‬م ا ‪ „f‬آ _ و ‪ * $ w‬و‪ 9F‬رة ه(ا ا _‬
‫ا (آ وا ‪#‬‬
‫‪ 3 B 0‬ا ‪ * $ ً 5 K%‬أ‪ F‬ى وأ م ا ‪ *4‬د ا و ‪3‬‬
‫‪ / ،‬ءل‬
‫‪ .‬و ‪ A‬أ ‪ 4‬د ‪ .‬ل *(' ا ‪ B‬و !‪ B‬ن ‪ #C A 4‬ذ ‪ g‬إ = ‪.‬‬
‫‪ $I‬أ ‪ 3 B‬أ ‪ 4‬د ‪ .‬ل أ‪ F‬ى ؟‬
‫و و أن ا ‪ $I N‬ذ ‪ 8 9 g‬ا دة إ = ‪ 8‬ا ‪ B‬أو ! ‪5 g/‬‬
‫ر ‪ U.‬ا ـ‪ „f‬و! و هــ(' ا‪ ! ! 3 G‬ــ‪ w‬ــ آ_‬
‫ا ول أو !‪ /‬إ ‪I 53‬‬
‫___________________________________‬
‫)‪ (1‬أ @‪ 9‬ا ‪: 23 $N‬‬
‫‪A/CONF,156.‬‬
‫‪ 3‬وا ‪3‬‬
‫‪ $3‬ا و ‪ #‬وا ا‪ # F‬أو ‪ B‬ا [‬
‫ا ‪ $3 K‬ا‬
‫م آ‪ f‬ا ‪ *4‬د وا ل ا و ‪K 3‬ج ه('‬
‫ا‪ / 0‬ن وأ م وا ‪3f‬‬
‫و‪ 9[ 3f! 3 .‬ر!* و‪ P‬ورة ا ‪ . $I N‬ل أ‪ F‬ى * وأ م ‪43‬‬
‫‪ 3‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫_ إ ‪ #C *3‬ه(' ا را ا ‪[ 3f! #‬‬
‫!; ا‬
‫ن ا و ‪ / #‬ءل ‪ $I‬أ ‪ 3 B‬إ ‪ 4‬د ا‬
‫ا‪ / 0‬ن و‪ * KI‬ا ‪3Y‬‬
‫‪ 8‬ا ن ا ا‪# F‬؟‪.‬‬
‫ا ‪ B‬و ‪ 8 $ $B‬أ‪ Ev ` [ F‬ه‬
‫ق‬
‫ا ‪B‬‬
‫‪ U‬وأن‬
‫ق‬
‫_ *('‬
‫‪ 9‬ا‪K9 E‬ق *(' ا ‪ 4‬ا ‪ 4‬ة و‬
‫وإذا آ ن ا‪ G‬آ( ‪! $ KC g‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ '(* ً I P‬ا را وأ ‪5‬‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫ر و‪5 KI‬‬
‫آن ا‬
‫‪53‬‬
‫ً ‪F5‬‬
‫‪M‬ءًا ‪ $‬ا ن ا ا‪ # F‬و‪ ?f #C‬ا ‪ $B A‬أن ‪ B‬ن‬
‫ر‬
‫‪ 4‬ه(' ا ‪ 7 U 6 $I B‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ /C‬ول‬
‫‪U‬‬
‫‪3C‬‬
‫وذ ‪ #C g‬ا ‪ N‬ا دم ‪ $‬ه(' ا را ‪.‬‬
‫‪ C 'SV - $ N‬م ا‪ gX‬ذ ا ‪9,‬اءات ا ‪/‬‬
‫& ' (&‪:e$‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ! ‪$ I 4 $ d‬‬
‫! م أن ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪I‬‬
‫‪ *! 3‬ف إ = أ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن وأن أ‪ I‬ل ه(' ا ق ا ‪9‬‬
‫ا‪ B.G‬م ا‬
‫ل إ=‬
‫ه(' ا ا ‪ $3‬وا‬
‫ول ‪ ً 3 9 #‬ا ‪_I f‬‬
‫ا ا ‪ $3‬ا ا‪3 F‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و‪ I‬م [ ‪ $B 5 f‬ا ‪o/‬ال ا (ي‬
‫أه اف ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا ‪* 4/‬‬
‫‪ 2‬ر ه ه ‪ .‬ل ا‪ 0‬اءات ا ‪ 3‬ا ‪ * H+ $ #‬أن !‪o‬دي إ = ! ‪ U3‬ا ‪43‬‬
‫‪ 3 I $‬ا ‪ _I f‬وا ‪ = I 3‬أ س ا!‪ U3 ! ' 4‬ا‪ 4/ E‬م ا (ي ‪Uf‬‬
‫ا ‪9‬‬
‫دة إ = ا‪ I‬ه(ا ا ن و!‪= I /3 H‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن؟ و‬
‫ه ف ا ن ا و‪#‬‬
‫‪ $3‬ا و ‪ #‬وا ا‪ # F‬وآ‪ (3f ! 3f3‬ا ا‪I‬‬
‫‪ $3 K U‬ا‬
‫آ ! و ' ‪3C‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ $B‬أن ‪ * 6 4‬ا =‬
‫ا و ‪ 4 3‬أن ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا ن ا ا‪ = I # F‬أ س ! ‪ U3‬ا‪ 4/ E‬م ‪$3‬‬
‫ا ‪KF $ U3 9‬ل ا ‪_I f‬‬
‫‪ = I $3‬أ س ‪ Uf‬أه اف ا ن ا‪G‬ول ‪KF $‬ل ‪-: #!H‬‬
‫ا‬
‫ا‪E‬ول – ا‪ gX‬ذ ا ‪9,‬اءات ا ‪ $ O9V‬ا ا‪ $'d‬ا ‪ $2 >O‬ا ‪c‬ز‬
‫ن‪:‬‬
‫نا و \ قا‬
‫ا‬
‫(&‪e$‬‬
‫ا‪C‬‬
‫و ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل ‪ 3‬م ا و ‪ W‬اءات ا ‪ * H+ $ 3 4‬أن !‪ d‬أ‪ B.‬م‬
‫‪3‬‬
‫‪. 4‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن _ ا ‪ (3f‬و ‪ B‬ن ذ ‪ I I g‬م‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫ا‪G‬د =‬
‫‪ / 5 4‬ى ‪ I _ $3‬ا‬
‫‪ _ $‬ا ن ا ا‪ # F‬أو ‪I‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و ‪ B‬ن ذ ‪ g‬أ ‪KF $‬ل‬
‫‪ 4‬وا ر ‪ #C‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫! ‪ Uf‬ا ‪ /‬ى ا ر ‪#C‬‬
‫و‪9‬‬
‫‪ 4‬ا‬
‫ة‬
‫‪3‬‬
‫إ ار ا‪! I‬‬
‫‪ 3‬ا‪_ ! $ d! 3 4‬‬
‫ا ‪ I‬ة ا و ‪ . 3‬أو ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل إ اءات !‬
‫ق‬
‫ص ‪ 3‬أو إ ‪ %‬ء أ‪ F‬ى إذا آ ‪ Uf ! E A‬وأ‪ B.‬م ‪ I‬ة ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ا اد !‪. * 3 9‬‬
‫ا ‪ -ً 8‬ا‪ Y‬ع ‪ )C‬ا‪ gX‬ذ إ‪9,‬اءات ‪ _ gX $ O9VX‬ا‪+ Y‬ا ت ا اردة‬
‫ن‪:‬‬
‫ا و \ قا‬
‫ا‬
‫ن‬
‫‪ $I 3‬ا![ ذ أي‬
‫ع ا‪ 9/‬ا‬
‫ى ذ ‪ ! g‬ف ‪_2 #‬‬
‫و‬
‫ى ا‪M E‬ا ت ا و ‪ 3‬ا اردة ‪ #C‬ا ن ‪ .‬اء آ ن‬
‫‪` [ #‬‬
‫إ اء !‬
‫[ ` أم ‪KF $‬ل ! _ ا ا‪ I‬ا ‪ J‬أم إ ‪ %‬ءه‬
‫‪KF $‬ل ا ‪ 3‬م ‪ W‬ار !‬
‫ق‬
‫ا‪G‬د = ‪ $‬ا ‪ /‬ى ا ر ‪ #C‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫[ `‬
‫‪=I‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫ق‬
‫‪ U3 9‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ا (آ وا [‬
‫و!‪ /‬ا‪ 0‬اءات‬
‫‪ $I K‬أ ‪3 B‬‬
‫ن ! ‪ (3f‬ا‪M E‬ا ت ا و ‪ً dC 3‬‬
‫ا‪ / 0‬ن إ = ا‪ I‬دو ‪I 3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫! ‪ U3 9 9‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫إ ده إ = ‪ 3 9 43‬و‪3 I‬‬
‫ن‬
‫‪ T‬ورد ‪ #C‬ا!‪3C 3 f‬‬
‫‪#‬‬
‫و ‪ Z‬ا ‪ /‬ا‪G‬ول ‪;B. = I‬‬
‫‪) =I A‬‬
‫ا ه ات وا ‪ U A3‬ا‪ +0‬رة إ ‪ *3‬وذ ‪ #C g‬ا دة )‪ * (27‬وا ‪#‬‬
‫‪ I‬م ! ‪ (3f‬ه ة (‬
‫‪ 5‬ا ا‪# F‬‬
‫‪B‬م‬
‫‪ 4 E‬ز ‪G‬ي ‪ 6‬ف أن ‪*7 /‬‬
‫‪ #C 3‬ه ة ‪ #‬ا ‪M‬ا * ‪ * B.H‬وا‪ .‬ا * ‪ .‬إذ أن‬
‫إذ أن د‪ F‬ل دو‬
‫‪ ً 3‬و ‪ 4 ?3‬د ا ‪M‬ام أ‪ # KF‬و‪ * U E‬أن ! _ ‪ $‬ه(ا‬
‫ا ‪M‬ا * ه ‪ B‬ن‬
‫* ا ا‪ . (1)# F‬و! ‪M‬ز ه(' ا دة‬
‫ت! ‪U‬‬
‫! ا *‪$ 5‬‬
‫ا‪M E‬ام ‪4‬‬
‫‪ $3 9‬أ ‪ # /‬ا (آ [ ص‬
‫‪U‬‬
‫‪3C‬‬
‫إ ا ًء و! *‪ * H3‬ا‪G‬ر‪ 3P‬ا‬
‫إ اءات ا ‪ E U3 9‬د إ = ا ‪ Z‬ا م وا ارد ‪ #C‬ذات ا‪ 3 f!E‬ا ‪ /‬ا (آ‬
‫دئ ‪ $/.‬ا ‪ (3f ! #C 3‬ا ه ات وا ‪A3‬‬
‫وآ( ‪ #C g‬ا دة )‪ * (26‬وا [‬
‫ء ‪ ) *3C‬آ_ ه ة ‪(C‬ة ! ‪M‬م أ‪ 6‬ا‪ *C‬و ‪ 84‬أن ‪(f‬ه ا‪ 6G‬اف ‪#C /. 3‬‬
‫! ‪ (3f‬ا ه ات ا ‪ #‬ء ‪ ) *3C‬آ_ ه ة ‪(C‬ة ! ‪M‬م أ‪ 6‬ا‪ 843C *C‬أن ‪(f‬ه‬
‫‪ $I K‬ا ‪ Z‬ا م ا‪ FG‬وذي ا‪G‬ه ‪ 3‬ا ‪ B‬ى و ا ارد‬
‫ا‪ 6G‬اف ‪ً dC ( /. 3‬‬
‫_________________________‬
‫)‪ (1‬أ @‪:9‬د‪/\ .‬‬
‫‪ ^ ،G u q‬ر‬
‫‪،e2‬ص‪.108‬‬
‫ة ‪ #C‬ا ‪ f‬ة )‪ $ (2‬ا دة )‪ 5 (2‬وا (ي ـ ء ‪ ) 53C‬آ‪#‬‬
‫‪ 23 #C‬ق ا‪ ; G‬ا‬
‫‪ _fB‬أ‪ dI‬ء ا *‪ ً 3 ;*/f G u3‬ا ق وا ‪M‬ا ا ! ‪ f = I‬ا ‪d‬‬
‫‪ (3f‬ا‪M E‬ا ت ا ‪ #‬أ‪(F‬وه ‪ = I‬أ ‪ #C ;*/f‬ه(ا ا ‪ 23‬ق (‬
‫ن ‪3 $/‬‬
‫‪ U‬ا (آ أن ‪ = I‬ا ول ا‪ 6G‬اف أن ! _ ‪(3f ! = I‬‬
‫و ‪ $ d‬أ ‪ $/.‬ا ‪3‬‬
‫‪$d‬‬
‫ا * ف ‪ $‬و د ا‪M E‬ا ت وا (ي‬
‫‪ #%‬وآ ‪Uf‬‬
‫ا ‪M‬ا !* آ‬
‫‪(3f 3‬‬
‫‪ _3 #C‬ذ ‪ g‬أن ! [( ا ول ‪ 3‬ا‪ 0‬اءات ا ا‪ 3 F‬و ‪ * d‬ا‬
‫)‪(1‬‬
‫_ ‪ (3f ! $‬ه(' ا‪M E‬ا ت‬
‫ه(' ا‪M E‬ا ت وان ‪H _ ! E‬ي أ ب ‪ = I‬ا‬
‫‪ /‬إ = آ_ ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ا (آ وا ‪I ! #‬‬
‫‪.‬و ‪ d‬ف إ = ا‪3 G‬‬
‫ق‬
‫ص ا و‪3‬‬
‫‪F‬‬
‫و ‪ * d‬ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن‪ ,‬ا‪I‬‬
‫ص‬
‫ب ا![ ذ ا ول ا‪ 0‬اءات ا ‪K‬ز ‪ IG‬ل ا‬
‫ا‪ / 0‬ن وا ‪3f! #‬‬
‫‪ 3‬أو‬
‫ا اردة ‪ #C‬ا!‪ 3 f‬ت ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن اء آ ن ذ ‪ U 6 $I g‬إ اءات !‬
‫ءت ‪ _3 #C‬ا ‪H‬آ‪ = I 3‬دور ا ا ‪$3‬‬
‫ص ا[‬
‫‪ 3h‬ه ‪ N3.,‬أن ه(' ا‬
‫ا [‪ 9‬ات ا ‪ ; * KF $ #‬ذ ‪,g‬و! ‪ _3‬ا ول‬
‫ا ا‪ #C 3 F‬ا ‪ U3 9‬ور ; و!‬
‫ا ! ‪(3f ! = I‬‬
‫*(ا ا ‪ %‬ض ‪ $I KdC‬ا ‪o/‬و ‪ 3‬ا‬
‫‪o/‬و ‪F 3‬‬
‫ص ا ‪ A #‬ا‪ +0‬رة‬
‫ا‪M E‬ا ت ا و ‪ I _B 3‬م‪.‬و ‪ 2‬ل ه(' ا ا‪ g ! I‬ا‬
‫إ ‪ [ *3‬ص !‪ U3 9‬ا!‪ 3 f‬ت ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‪,‬آ ‪ Z‬ا ‪ f‬ة )‪ $ (2‬ا دة )‪$ (2‬‬
‫ق ا ‪ 3‬وا ‪, 3 3/‬و ‪ Z‬ا دة )‪ $ (3‬ا!‪ 3 f‬ا ‪ d‬ء ‪= I‬‬
‫ا * ا و‪#‬‬
‫ص ا[ ‪.‬‬
‫ا ‪ P M33‬ا أة و‪ 3h‬ه ‪ $‬ا‬
‫!‪9‬‬
‫ا (آ ‪HC‬ن ه ك ‪3 9 43‬‬
‫ص ا‬
‫و‪ $I KdC‬ا‬
‫إ ‪ *3‬وا ‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ‪ U #‬وان !‬
‫ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪39‬‬
‫ن ا ا‪ # F‬و‪ * .‬إ ‪#C 53‬‬
‫‪ KI 3‬ه(' ا ا‪I‬‬
‫! م ‪ =I‬أ س ‪F‬‬
‫! م أن ه ك ا‪ I‬دو ‪ d #d ! I 3‬ورة ا![ ذ‬
‫‪ _3‬ا‪ IG‬ل‪$3 .‬‬
‫‪ U3 9‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬و ‪ * d‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ 3‬ا ‪K‬ز‬
‫ا‪ 0‬اءات ا‬
‫‪T‬‬
‫! ‪ #d‬و ‪_B‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪,‬و‪ #C‬ذات ا ‪ A‬ه ك ا‪ I‬دو ‪F 3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ = I‬و ‪ 5‬ا [ ص‪.‬و ‪ B‬ن ذ ‪$ g‬‬
‫‪ U3 9‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ 3‬ا ‪ 3 4‬آ‪ g ( 3f‬وا‪ E‬ع ‪ $I‬ا![ ذ أ إ اءات‬
‫‪KF‬ل ا![ ذ إ اءات !‬
‫أ‪ F‬ى ‪ * H+ $‬أن ![ ` ه(' ا ا‪. I‬و ‪ $B‬ا ‪o/‬ال ه ه ‪ $I‬ا ا ا ‪'(* #‬‬
‫ـ‬
‫ا ‪, /‬ه_ ; !‪ U3 9‬ا‪ . I‬ق ا‪/ 0‬ـ ن آ ـ ورد ‪P‬ـ ‪ $‬أ‪.‬ـ‪ B‬م ا ا‪I‬ـ‬
‫_______________________‬
‫)‪(1‬أ @‪:9‬‬
‫‪Elisabeth Zouer , Ia Bonnefoi en Droit International Public ,1977,P.8 .‬‬
‫ا (آ ؟‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ 4‬أن‬
‫ع إ = وا !‪ U3 9‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫! ‪ w‬ه(ا ا‪ f!E‬ق أو ا‪K FE‬ف‬
‫ا (آ و‬
‫‪ Uf‬أو [ ` ا ا‪I‬‬
‫ا‪G‬‬
‫‪ $3‬ا و ‪ #‬وا ا‪ # F‬و ‪ 3 9‬ا ‪ I‬ة‬
‫ا ` ا ول ‪ H/ $‬ا ‪ $3 K‬ا‬
‫ر‪ N3.,‬أن ا‪K FE‬ف ‪ H/ #C‬ا ‪U3 9‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ N3. $‬ا‬
‫ا و‪3‬‬
‫‪ P‬ع‬
‫ا ‪ B E #‬ن ‪ 3‬ا ‪ $I‬ا‪K FE‬ف ‪ #C‬ا ‪ 8 4‬ا ‪ 7‬ي ا ! ‪w‬‬
‫‪ ! 3C‬م ‪ $‬ه(' ا را ‪HC,‬ن ‪ H/ ;/.‬ا ‪$3 K‬‬
‫‪ N3.,‬ا ‪ 5‬وآ ‪I‬‬
‫إ = ا ا ‪ $3‬ا ا‪3 F‬‬
‫‪ $3‬ا و ‪ #‬وا ا‪ #C = ! # F‬ا ا ا ‪ #‬أ ا را‬
‫ا‬
‫ا ا‪ I‬ا و ‪, 3‬و! ‪ #C ;/‬ذ ‪ g‬إ = ‪ I‬ة‬
‫ول وا ‪ ! #‬د آ‪ 3f3‬ا _‬
‫‪.$3‬و ( ‪ = g‬ا ا ا ‪#‬‬
‫ا!‪ 4‬ه ت ! ! ‪ 8 4 w‬ا ‪ 7‬ي ‪ $3 K‬ا‬
‫‪o/‬و ‪ 3‬ا و ‪ 3‬إذا‬
‫ن ا ا‪ = I # F‬ا ‪ $ ;h‬ا‪ _ ! 3 .‬ا و‬
‫* ا ا‪ /. = I # F‬ب ا‪KF0‬ل ‪M‬ا !* ا و ‪. 3‬‬
‫! ‪AB/‬‬
‫إ=‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ا‬
‫و!‪ $ B‬ا آ_ ا ‪ U3 9 3‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ $3 fJ 6 #C‬ر‪ $3 /3J‬ا‪G‬و = ! ‪ U3 9! 3f3B U‬ه(ا‬
‫‪ I‬م ا![ ذ ا‪ 0‬اءات ا‬
‫ا ن ‪ N3. $‬ا ‪ 3J‬أو ‪ 3h‬ا ‪ 3J‬وا ‪ 3 2‬وا ‪ H/ U ! #‬ا ر ‪$3 3‬‬
‫ا •‪:‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ن ا ا‪# F‬‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫أ‪-‬ا ‪ V/‬آ‪ #‬ا ‪ $ }2 (&X9/‬د | ا ‪ C‬ة ا و ‪: $‬‬
‫و ! م ‪HC‬ن ‪ H/‬ا _ ا ا‪ I‬ا و ‪ J I = ! 3‬ة إ = ا ا ‪ $3‬ا ا‪3 F‬‬
‫ول و‪ = I‬ه(ا ا‪ G‬س ‪HC‬ن ا ‪ $3‬ه(' ا ول ه‪ #‬ا ‪ ! #‬د ه_ أن ا‪ I‬ه(ا‬
‫ج إ=‬
‫‪ #‬أم أن ا‪G‬‬
‫إ = ! ‪! _F‬‬
‫ا ن !‪ #J ! _B U 9‬دون ا‬
‫‪ _2‬ه(ا ا ‪ _3 #C _F‬ا ‪,U3 9‬و‪ #C‬ه(ا ا [ ص ‪ 4‬أن ه ك ‪ I‬ة أ ط‬
‫‪ ` [! U3 9‬ا ول ‪ #C‬ا‪ *f 8/ * (FG‬ا ‪ 7‬ي ‪ $‬ا ‪ $3 K‬ا ن‬
‫ر‪.‬و!‪ 2‬ر‬
‫ا و ‪ #‬وا ن ا ا‪ # F‬و ‪ 3 6 8/‬ا ‪ I‬ة ا و ‪ N3. $ 3‬ا‬
‫ا‪ I‬ا و ‪, 3‬وا (ي‬
‫‪ w U‬ا • ا‪M 0‬ا ‪ 3h #‬ا ‪#J‬‬
‫آ_ ‪3C 3 I‬‬
‫م ‪ = I‬أ س إ ار ا و ‪ d‬ورة ! ‪ U3‬ا‪ 4/ E‬م ‪ $3‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬وا ن‬
‫ء ‪ #C‬ا دة )‪ $ (7‬د ر‬
‫* ‪ = I‬ذ ‪,g‬و ‪ 2‬ل ذ ‪g‬‬
‫ا ا‪,# F‬وان ! ‪#C Z‬‬
‫‪ = I A‬و ب ا‪ .‬ام ا ا‪I‬‬
‫ا ‪ 3‬ا ‪ * 4‬ري ا در ‪ I‬م ‪,1931‬وا ‪#‬‬
‫ن ا و ‪ U 6 $I #‬إد * ‪ #C‬ا ن ا ا‪.# F‬‬
‫ا‬
‫ا‬
‫وع ا ‪ # 6‬أن [( ا‪ 0‬اءات‬
‫‪ _2 8‬ه(ا ا ‪ B ;B‬ن ‪ $‬وا ‪ 8‬ا‬
‫و‬
‫‪ U3‬ا‪ 4/ E‬م ا ‪ 9‬ب ‪ $3‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬وا ن‬
‫‪ 3‬ا ‪K‬ز‬
‫ب ‪ U3 9! Z[ 3C 53 I‬ا ‪ I‬ة‬
‫‪ #C‬ه(ا ا ‪ w‬ه‬
‫[‬
‫ا ا‪.# F‬و ‪$B‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪,‬إذ ا ‪ P = I Z 5‬ورة ! ‪U3‬‬
‫ا و‪ 3‬و‪ * d‬ا ‪ I‬ة ا و‪3‬‬
‫ف *‬
‫ا‪ 4/ E‬م و ‪ 5 B‬ك أ ا ‪ U3 9‬أو ا‪ 4 E‬إ = ه(' ا ‪ d‬ورة ا‬
‫أي ‪M‬اء !‪ * f [ = I 8‬و‪ I‬م !‪ I * 3 9‬ة‬
‫!* ‪W‬رادة ا و و‪E‬‬
‫ا و ‪, 3‬و‪( 53 I‬ه‪ 8‬ا ‚ إ = أن ا أ ا (ي م ‪ 53 I‬ه(ا ا ‪ # 3 w‬أآ‪$ 2‬‬
‫‪. (1)#‬‬
‫آ ‪5‬‬
‫ن ا ا‪# F‬‬
‫ا (آ ‪HC‬ن آ‪ 3f3‬د • ا ‪ I‬ة ا و ‪3‬‬
‫وإ‪ C P‬إ = ا ‪B‬‬
‫ره ‪,‬إذ !‪3 I 32‬‬
‫آ_ أ‪ F‬ى ! ! ‪ 3 9 w‬ا ‪ I‬ة ا و ‪N3. $ 3‬‬
‫!‪32‬‬
‫آ_ ‪ I‬ة ‪ = I‬ا ‪ 3‬ا ا‪ # F‬ول‬
‫ا • ا ‪ I #J‬ة ا و ‪ 3‬ا‪3 f!E‬‬
‫‪ #‬إ‪، * 3 9! I‬إذ ![ ` آ‪ U3 9! 3f3‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا‪ $I 3 f!E‬ا ا‪I‬‬
‫د إ=‬
‫ذ ‪ g‬إ = آ ن ‪ H/ _.‬ا _ ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ا و ‪ 3‬ا ‪, 3C‬و‬
‫‪ /‬إ = ا ا‪I‬‬
‫ا ا ‪ $3‬ا ا‪ 3 F‬ول وان !‪ U3 9‬ا‪ I‬ا‪( 3 f!E‬ات ا ‪9‬‬
‫‪ ! H/‬ز ا ‪ 9 /‬ت‬
‫ر ا‬
‫‪ $‬ا آ_ ا‬
‫‪ 8/‬ا‬
‫ا ‪3C‬‬
‫‪ U‬ز ا‪ FE‬ص‬
‫وا ‪ * 3 3C K‬دا‪ _F‬ا و ‪,‬و ‪ F _B‬ص ‪3C‬‬
‫‪ #‬و ‪ N3.,‬أن !‪ 7 U3 9‬م ا • ا ‪ #J‬ا (ي م ‪ = I‬أ س !‪U3 9‬‬
‫ا‬
‫‪(* #‬ا ا ‪ %‬ض‪o ,‬دي‬
‫إ = ! ‪! _F‬‬
‫ا ا‪ I‬ا و ‪ + _B 3‬دون ا‬
‫إ = أ‪ Y‬رة آ_ ‪ I‬ة‪,‬و ‪ *7‬ذ ‪ F _B g‬ص ‪ /‬إ = ا ول ا ‪ 7 (FH! #‬م‬
‫ا ‪ $3 _ f‬ا ‪ 9 /‬ت ‪ N3.‬أن ‪ I‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ I =9 3‬دة إ = ‪ # 2‬ا ‪9 /‬‬
‫‪ 3C‬م ‪2‬‬
‫! ‪ 4 E M3‬ل وا‬
‫ا ‪ (3f‬إذ أن ‪ 3 6‬ا‪ 3 f!E‬ت ‪h‬‬
‫ا ‪ 9 /‬ا ‪ H (3f‬اء ا ‪ f‬و‪ P‬ت وا ‪ = I 3‬ا‪ 3 f!E‬ت‪.‬وه ‪ C‬أ‪(F‬ت ا و‬
‫‪ 7‬م ا ‪ U3 9‬ا ‪ +‬أو ا ‪ AI 9 E #J‬ا ‪ 9 /‬ا ‪ (3f‬أن ! ‪ 4‬وز ‪= I‬‬
‫‪U 6 $I #‬‬
‫‪ 3‬وذ ‪KF $ g‬ل ر ا _ ا‬
‫ت ا‪ 9/‬ا‬
‫ا‪F‬‬
‫إ ام ا ه ات وا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ 3‬و! ‪(3f‬ه ‪ = I + _B‬ا‪ CG‬اد وا آ; ‪$‬‬
‫‪ g ! = I 3‬ا ا‪.(2) I‬‬
‫إ = ا‪ C‬ا ‪ 9 /‬ا‬
‫دون ا‬
‫__________________________________‬
‫)‪(1‬د‪ &C .‬ا ‪/\ +O+‬‬
‫‪ 9‬ن ‪،‬ا @ م ا‬
‫)‪ (2‬أ @‪ 9‬د‪ ^ ،9&" 0/S .‬ر‬
‫ا و ‪ ^ ،‬ر ‪،e2‬ص‪. 14‬‬
‫' ‪ c‬تا و‪ ^ ، $‬ر‬
‫‪،e2‬ص ‪.31‬‬
‫‪،e2‬ص‪ ،124‬وآ‪: f Z‬د‪ &C.‬ا ‪/\ +O+‬‬
‫‪ 9‬ن ‪ ،‬ا‪ C‬ا‬
‫ن‬
‫وأ م ‪ _2‬ه(' ا آ_ ا ا‪HC 3 F‬ن ا‪.‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ! ‪M‬ا ‪.‬و‪ $ E‬إ ‪ 4‬د ‪P‬‬
‫ب‪-‬ا ‪ V/‬آ‪ #‬ا ‪S/2 (&X9/‬‬
‫‪ 2‬د >! ‪: ?$‬‬
‫ا‬
‫ا‪ C‬ا و ‪$‬‬
‫!‪U3 9‬‬
‫‪ 3‬إ‪I‬‬
‫ا‪ I‬ا‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫*‪.‬‬
‫\ قا‬
‫ن‬
‫ا‬
‫ن ا ا‪'d‬‬
‫‪ $3‬ا و ‪ #‬وا ا‪# F‬‬
‫و ! م ‪ #C‬ه(' ا را ‪WC‬ن ‪ P‬ع ا ‪ $3 K‬ا‬
‫آ ن ‪K[ K‬ف ا ‪ 7‬ي ‪ I $3‬ة ا!‪ 4‬ه ت‪,‬وإذا آ ‪ A‬ه(' ا [‪ CK‬ت ‪A /.‬‬
‫ا ن ا و‪ =I #‬ا ن‬
‫ا أ ا (ي ‪#d‬‬
‫‪ $‬ا ‪ 3.‬ا ‪7‬‬
‫ا (آ‬
‫‪ /‬م (ات ا ‪43‬‬
‫ا ا‪HC,# F‬ن ا ‪ 8 4‬ا ‪ '(* #‬ا ‪3h /‬‬
‫‪3 I A3 $3‬‬
‫و‪ = I 3 E‬ا ‪ /‬ى ا ‪.# 6‬إذ أن ‪ ;/. H/‬ا ‪ $3 K‬ا‬
‫‪N3. $‬‬
‫إ = ا ا ‪ $3‬ا ‪ 3 6‬ول‪.‬وان إ ار ا أ ‪ U‬ا (آ ‪#‬‬
‫را‬
‫‪ 3‬ا ‪ 3 6‬و‪ IE‬رات ! ‪ 3/ U‬دة‬
‫ا ‪ ` d‬وا ة ! ‪K FE‬ف ا‪ 7 G‬ا‬
‫ا ‪ 3 6‬وأ‪ F‬ى ‪. 3 3‬‬
‫ا (آ ‪ 4‬أن ا ول وان آ ‪ = I 3J _ ! A‬د •‬
‫وأ م ا ‪3‬‬
‫ن ا ا‪(3f ! # F‬ا ‪M E‬ا ت دو ‪ g ( #d ! 3‬إ‪ E‬إ * ![ `‬
‫ا ‪ I‬ة ا و‪3‬‬
‫‪ #‬ا ا‪# F‬‬
‫‪ B‬ه(' ا ا‪ $ P I‬ا ء ا‬
‫و ‪ 8/‬إراد!* ‪! #C‬‬
‫د ‪, *4‬وأ م ه(' ا ‪ 4 43‬أن ا ول ‪ $‬ا ‪ $B‬أن ! _ ‪ = I 3J‬د • ا ‪ I‬ة‬
‫‪(* 8‬ا‬
‫! [( إ اء ‪3h‬‬
‫* ا ا‪ # F‬و ‪* B‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪#C‬‬
‫ا و‪3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ = ! N3‬ه('‬
‫أه اف ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا ‪ %‬ض و‪K E‬ءم‬
‫ل إ = ‪#+‬ء‬
‫ل إ = ‪ M3.‬ا ‪ (3f‬أو ‪ _dCH‬ا‪ .‬ل ا‬
‫ا ا‪ 3 I‬ة ‪ $I‬ا‬
‫‪ 9‬ب ‪ 4 #C‬ل ا ‪ .U3 9‬ا‪ G‬ا (ي ‪ #‬إ ‪ *! 3 B‬ب ا ول ‪U3 9! $‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪ g !,‬ا ا‪ I‬ا ‪ #‬و اآ ‪ I‬د * ‪_3 #C‬‬
‫ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫! ‪ ;37‬ا ‪ $3 K‬ا‪ CG‬اد ودو *; ‪ = I‬أ س ‪ C‬ض ا ‪M‬ا ت ‪ = I‬ا ول‬
‫‪ .‬ق ا‪ CG‬اد ا‪. 3 / 0‬و! د ‪ C‬ص !* ب ا ول ‪ U3 9! $‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫رج ا ا‪ I‬ا و ‪ #C 3‬ا ن ا ا‪ # F‬و ‪ B‬ن‬
‫دأ ط ‪3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪.‬و! ‪/4‬‬
‫‪ U3 9! 3 I = I $3 #‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ * _B‬ا‪Y‬‬
‫ه(' ا‪ G‬ط ‪:#!H 3C‬‬
‫‪.1‬ا ‪ ~/‬ا ‪Z‬ي ‪' 'C ( O‬‬
‫ن ا ا‪ :'C 'd‬ا‬
‫نا و ‪:‬‬
‫م ه(ا ا ‪ = I w‬أ س د • ا ‪ I‬ة ا و ‪ #C 3‬ا ن ا ا‪ # F‬إ‪5J 9I‬‬
‫ر ا ‪M f‬و ‪#‬‬
‫‪ B‬أو = ‪ $‬ا ن ا‪, 3FG‬و ‪ $‬ا‪ = I 2 G‬ا‪(* (FG‬ا ا ‪ w‬ا‬
‫‪ IE 3f‬اف ‪_ 4‬‬
‫ا در ‪ I‬م ‪,1919‬وا (ي ء ‪ #C‬ا دة )‪5 (143‬‬
‫ن ا‪ g ! = I I 3FG‬ا ا‪I‬‬
‫ا ا‪ I‬ا و ‪M 3‬ءا ‪ $‬ا ن ا ‪ # 6‬و ‪$B‬‬
‫‪.‬و ‪ Td‬ذ ‪KF $ g‬ل ا ‪ I = I Z‬م إ ‪ B‬ن ا‪ * E‬د *(' ا ا‪. #C I‬‬
‫ر أو ا ‪ $3‬ا ‪ * 4‬ر ‪.‬‬
‫ا‬
‫! ر‪*P‬‬
‫‪ #‬ا ا‪# F‬‬
‫ن ا ‪ I‬ة ا و‪ $ P 3‬ا ‪7‬م ا‬
‫‪ 8‬ه(ا ا ‪HC w‬ن‬
‫و‬
‫دة إ = ا‪I‬‬
‫ا ن ا ا‪ # F‬و‪.5f [ E‬و‬
‫‪ B‬ن ‪ 3 /‬و ر ا (ي ‪Uf‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وأه اف ه(ا ا ن ‪ 4‬ه ‪ Uf ! E‬ه(ا ا ‪ w‬وان‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫‪N3.,#%‬‬
‫‪ . U3 9! $‬ق ا‪ / 0‬ن آ‬
‫أو ا‬
‫‪ 2‬ا‬
‫ا‪5 2 (FG‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن !‪ * /‬ف ‪;B.‬‬
‫م أن ا‪ 8 h‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا‪ $ 5‬ا‬
‫‪_ ! 89‬‬
‫ا ‪ K‬ت ا‪ 3 / 0‬ا ‪ J‬دا‪ _F‬ا ول و ‪HC ;Y $‬ن ه(ا ا‪G‬‬
‫‪ . ;4/‬ق ا‪ / 0‬ن‪ ,‬إذ أن ‪ _2‬ه(' ا ا ‪$3‬‬
‫ا ا ‪ $3‬ا ‪ J‬أو إ ‪ *J %‬و‪C‬‬
‫‪ I‬دا‪ _F‬ا و ‪ $3. #C,‬أن ا‪ . I‬ق‬
‫‪ K‬ت ا‬
‫ه‪ #‬ا ‪ B! #‬ن ‪7‬‬
‫‪ ;4/‬و‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن وان ه('‬
‫* أو ! *‬
‫ا‪ / 0‬ن !‪ * /‬ف ا ل‬
‫ق‬
‫‪ = I‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫ا ‪ $B E 3‬أن ! ; أذا آ ن ا ‪ $3‬ا ا‪3 F‬‬
‫ا‪ / 0‬ن‪ N3.,‬أن ه(ا ‪ #C #‬ا ا ا ‪ I #‬م !‪ * 3 9‬أ ‪ K‬وإ ء ا ل ‪= I‬‬
‫ول * ب ‪U3 9! $‬‬
‫ه ‪ _x #C 53 I‬ا ن ا ا‪.# F‬و ‪ ;Y $‬إ‪ 9I‬ء ‪C‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪.‬‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫‪.2‬ا ‪ ~/‬ا ‪Z‬ي ‪ O‬وي ‪ )$2‬ا‬
‫ا‪ C‬ا و ‪ $‬وا‬
‫ا‪ C‬ا ا‪: $'d‬‬
‫و م ه(ا ا ‪ = I w‬أ س د • ا ا‪ I‬ا و ‪ #C 3‬ا ن ا ا‪ = I # F‬أ س‬
‫ا ا‪ I‬ا ا‪ 3 F‬ا د ‪,‬و ‪ B‬ن‬
‫ا ‪ /‬واة أي _ ا ا‪ I‬ا و ‪ #C 3‬ذات ا ‪B‬‬
‫ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ذات ‪ B‬ا ا‪I‬‬
‫ا‪ = I .‬أن‬
‫ر‬
‫ذ ‪ I g‬ا ‪ #C Z‬ا‬
‫ا د أو ‪ B‬ن ذ ‪ I g‬ا‪ +0‬رة ‪ #C‬ا !‪ 3‬ا ‪ 3 6‬إ = أن ‪ B‬ن ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪M‬ءا ‪ $‬ا ن ا ا‪ # F‬دون ا‪ +0‬رة إ = إ‪ 9I‬ء أ‪E‬ر ‪ .G 3‬ه ‪= I‬‬
‫‪ /‬و ‪,‬و ‪ 4‬ه(ا ا ‪ I #C 5 3 9! w‬ة‬
‫ا‪, FG‬ا‪ G‬ا (ي ‪! #C * 4 /f‬‬
‫ء ‪ #C‬ا دة )‪ $ (4‬د ر * ر ‪ C‬ر ا‪# G‬‬
‫د !‪, 3‬و ‪ 2‬ل ذ ‪g‬‬
‫رة‬
‫ف *‬
‫ا‪ I‬ا ن ا و ‪ #‬ا‬
‫وا در ‪ I‬م ‪ 1919‬إذ ء ‪!) 53C‬‬
‫ر‬
‫ء ‪ #C‬ا‬
‫ن ا‪ !E‬د ا‪ .(# G‬وآ( ‪g‬‬
‫‪M‬ءا ‪ K B‬و ‪$ M‬‬
‫‪I‬‬
‫ا‪ # E‬م ‪ N3.,1931‬ء ‪ #C‬ا دة )‪ !) 5 (7‬ا‪ #I‬ا و ا‪ 3 E‬ا ا‪I‬‬
‫ء ‪ #C‬ا دة‬
‫ن ا و ‪,#‬وذ ‪W g‬د * ‪ #C‬ا ن ا ‪(# 6‬وآ( ‪g‬‬
‫ا ‪3‬‬
‫ر ا آ‪ #‬ا در ‪ I‬م ‪ 1961‬وا ‪ #‬ء ‪ B ) *3C‬ن ‪ 3 f!K‬ت‬
‫)‪ $ (65‬ا‬
‫‪3‬ا‬
‫‪ #C U3‬ه(ا ا ‪ #9 ' 4 w‬د‪C‬‬
‫ا ‪ f‬ذ ة ا ن(‪.‬و‬
‫ا و‪ 3‬ا ا‬
‫ل إ = ا ‪ U3 9‬اء آ ن ذ ‪ #C g‬ا ‪;7‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا ‪ w (FH! #‬ا ‪ U3 9‬ا (ا!‪ #‬ا ‪ #J‬أم ‪ w‬ا ‪ 3h U3 9‬ا ‪, #J‬إذ أن ه(ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ 9 #C‬ق ا ن ا ا‪# F‬‬
‫ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪3‬‬
‫ا ‪ Yv 8! w‬را‬
‫‪ C} 3‬اد وان !‪ f‬ض ا ‪M‬ا ت‬
‫و ( ‪ 39 /! g‬ه(' ا ا‪ $ I‬أن ! ‪. T‬‬
‫‪ $ P 3‬ا‪ 60‬ر ا (ي ‪ Uf‬أه اف ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‪,‬و ‪ ! #C * 4‬ا ا‪I‬‬
‫‪ 3‬ا د ا [ ‪ =I * f‬أ س أ‬
‫‪ 3‬و ‪ _ ! $ * B‬ا ا‪ I‬ا‬
‫ا‬
‫)ا ن ا ‪ r/ U.K‬ا ن ا ‪ (U /‬و ( ‪ 39 /! g‬ه(' ا ا‪ I‬و ‪* 3 I ;B‬‬
‫و! * ‪E 4‬ت ‪ I‬ة ‪E 4 $‬ت ‪ 3.‬ة ا‪ / 0‬ن أن ! ل [ ` ا ا ‪ $3‬ذات‬
‫‪ ;4/‬و‪ f/ C‬ا ا‪ I‬ا ‪ 4‬ة‪.‬و ( ‪39 / g‬‬
‫‪ P‬ع ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ا‬
‫ا‪ CG‬اد ا‪ f E‬دة ‪ $‬ه(' ا ا‪ I‬إذ ‪ B‬ن ا ‪ #P‬و ‪ 3‬ا ‪ 9 /‬ت ‪* 3 9 $3 M‬‬
‫ا (آ‬
‫ر ا (ي !‪ /‬ي ‪ #C 5‬ا * *;‪ $B .‬و‪ = I‬ا ‪ $ ;h‬ا‪ 3 4 E‬ت‬
‫وا ‪ C #‬ه ا‪(* (FG‬ا ا ‪HC w‬ن ه(ا ا ‪ ! _B Uf E w‬م و ‪ _ B‬دا‪J‬‬
‫ل إ=‬
‫ا ‪K‬ز‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و‪ C E‬ا ‪d‬‬
‫أه اف ا ن ا و ‪#‬‬
‫_ ‪ U3 9! 3 I‬ه(ا‬
‫!‪ U3 9‬ه(ا ا ن ‪ _ E‬ا ‪ #C 5‬ا ‪ 3‬وا ا ا ‪#‬‬
‫‪83! ! #‬‬
‫ا ا ‪ $3‬ا د‬
‫ا ن‪ ,‬إذ أن و‪ P‬ا‪ I‬ا ن ‪ #C‬ذات ا !‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪$‬‬
‫ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫د ا‪Y‬‬
‫‪,$3 3 $3 43‬ا‪G‬و = !‪3f‬‬
‫! ‪ ;37‬ا ‪ $3 K‬ا ‪ 9 /‬وا‪ CG‬اد إذ أن ا‪ 8 h‬ا ا‪ I‬ا ‪ ;7 ! #‬ه(' ا ‪ B! K‬ن‬
‫ا ا‪ I‬ا‪ 3FG‬ة ‪ $‬ا ‪YH‬‬
‫ر ‪ $3. #C‬أن ه(ا ا ‪/ w‬‬
‫‪ 9 #C‬ق ا ا‪ I‬ا‬
‫ر‬
‫‪ $‬ا ا‪ I‬ا‬
‫ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن‪.‬ا‪ G‬ا (ي ‪ #‬ا‪ 3 .‬و د ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن دون أن ‪ B‬ن ا‪ I‬ا و ‪ 3‬رة ‪= I‬‬
‫ا ‪ $B #‬إن !‪ B‬ن [ ‪f‬‬
‫‪. * ` [ _B‬أ ا ‪ 43‬ا ‪3 2‬‬
‫! * أو إ ‪ *J %‬أو ! _ ا ا ‪ $3‬ا د‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ا رة ‪ = I‬إ ‪ %‬ء أو ! _‬
‫ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪ #C _2 C‬ا ‪ 5‬إذا آ ن‬
‫‪ 3‬ا ا‪ 3 F‬ا [ ‪ = I * f‬أ س أ )ا ن ا ‪ r/ U.K‬ا ن‬
‫ا ا‪ I‬ا‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ا ‪HC (U /‬ن !‪ U3 9‬ه(ا ا أ إذا آ ن ‪ YH #!H‬ا ‪# 4‬‬
‫‪,$3.‬إذ‬
‫ا‪ * E‬ء ‪ +‬ة ‪ 3 I $‬ا • ‪HC‬ن ذات ا أ !‪ B‬ن ‪ Yv 5‬ر ‪3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن أو ! * ‪ U 6 $I‬إ ار‬
‫‪o‬دي إ = إ ‪ %‬ء ا ‪ I‬ة ا و ‪3‬‬
‫ا‪5‬‬
‫وع ‪ 39 /‬أن [ ` ا ‪ I‬ة ا و ‪3‬‬
‫‪ I 3‬د [ ‪ , * f‬أي أن ا‬
‫‪I‬ة‬
‫‪ 3‬ا د ‪ U 6 $I‬إ ار‬
‫ا ‪ I P‬ا ‪ B! #‬ن ‪ #C‬ذات ! ا ‪ I‬ة ا‬
‫إ = ! ‪ 33‬ا ق‬
‫‪ I‬ة ‪ I‬د [ ‪, * f‬و ( ‪ 39 /! g‬ا و أن ! د ‪$‬‬
‫ه ‪.‬و ‪ ;Y $‬ا دة ‪ 4‬دا إ = ا ‪ P‬ا ‪ = I U /‬د • ا ‪ I‬ة‬
‫!‬
‫ق‬
‫ى ا ‪ I‬ة ا و‪3‬‬
‫ا و ‪. 3‬و ( ‪ 39 /! g‬ا و ا * ب ‪ $‬ا‪M E‬ام‬
‫ا‪ / 0‬ن‪ N3..‬أن ‪ 3 .‬ا‪H 3f! G‬ن ا ‪ #P‬ا ‪ # 6‬و ‪ 3‬ا ‪ 9 /‬ت ‪ #C‬ا و‬
‫‪ 8‬ه(ا ا ‪ w‬ا‪ . I‬ق‬
‫‪ B‬ن ‪ U3 9 $3 M‬ا ا‪ I‬ا ‪(C‬ة ‪, * d‬و‬
‫ر ا و ‪,#‬و ‪ . I $B‬وث ! زع ‪ $3‬ا ا‪HC I‬ن ه ك ا‪I‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ذات ا‬
‫و ‪ I * d‬ة )ا ن ا ‪ B KC (U.K‬ن أ م ه('‬
‫‪ ;B‬ه(' ا‬
‫‪3‬‬
‫د !‪ U3 9‬ا ‪ I‬ة ذات ا‪ _ G‬ا و ‪= I #‬‬
‫ا‪ 6G‬اف ى !‪ * 3 9‬و ‪ ;Y $‬ا‬
‫ا ا‪ # F‬ا [ `‬
‫‪ U3 9‬أ‪ B.‬م ا‬
‫أ س أن ا ‪ #P‬ا ‪ B # 6‬ن ‪M‬‬
‫ا ‪U.K‬‬
‫‪ I‬ة ا و ‪ = I 3‬ا‪ I‬ر أن ا‪ _ G‬ه أن ‪ 3 I‬إ ار ا‬
‫وع ا ‪ 54 ! # 6‬ا = ا _ ‪$‬‬
‫‪ #‬أن إرادة ا‬
‫ا [ ` ‪ I‬ة ا و‪3‬‬
‫ا‪M E‬ام ‪ g‬ا ‪ I‬ة ا و ‪ 3‬و‪ I‬م !‪.(1) * 3 9‬‬
‫و ‪ $B‬إذا آ ن ا ‪ #P‬ا ‪ U3 9 M # 6‬ا ن ا ا‪ # F‬ا ‪8 4 U.K‬‬
‫ن ا ‪ U.K‬ا [ ` ‪M K‬ام ا و ‪ 3 # #‬م‬
‫‪HC 3‬ن !‪5 3 9‬‬
‫ا ‪o/‬و ‪ 3‬ا‬
‫ا ‪o/‬و ‪ 3‬ا و ‪ I 8 / 3‬م !‪ U3 9‬ا ‪ I‬ة ا و ‪ $I KdC 3‬ا ‪o/‬و ‪ 3‬ا ‪ ! #‬م‬
‫ا [ ` ‪M E‬ام‬
‫وع ‪ 4 I‬د ‪ W 5 3‬ار ا‬
‫أ ‪ K‬و ‪ * 8/‬ا‬
‫دو ‪.U #‬وأ م ‪ _ ! # H/‬ا ‪o/‬و ‪ 3‬ا و ‪ 3‬وا‪M E‬ام ‪ U3 9‬ا ن ا ‪# 6‬‬
‫ار ‪ U3 9‬ا ا‪ I‬ا و ‪= I 3‬‬
‫ا ‪ *x,U.K‬ا!‪ ' 4‬و ‪ w‬م ‪ = I‬أ س ا‪E‬‬
‫ن و‪, * ` [ U.E # 6‬و ‪ B‬ن ذ ‪ = I g‬أ س أن‬
‫ور‬
‫ا ‪$ ;h‬‬
‫ا [ وج ‪5 #d ! $I‬‬
‫ن ا [ ` ; ‪$B‬‬
‫وع ‪ I‬إ ار'‬
‫ا‬
‫ار ‪ U3 9‬ا ‪ I‬ة ا و ‪ B 3‬ن ‪ = I 3‬أ س‬
‫ا ‪ I‬ة ا و ‪ 3‬أي أن ا‪E‬‬
‫وع و ى ا!‪ ' 4‬إراد!‪ 5‬إ = ا [ وج ‪ $I‬ا ‪ I‬ة ا و ‪ 3‬و [ ‪ f‬ا‪M E‬ام‬
‫ا‬
‫وع؟‬
‫ا‬
‫_ إ=‬
‫ا و ‪ #‬أو ا ‪.?B‬و ‪ $B‬آ‪ ; `3‬ا‬
‫‪$ g( T‬‬
‫‪ T‬ا ‪ +‬وا‬
‫‪ B‬ن ‪KF $‬ل ا‬
‫_ إ= ذ‪g‬‬
‫أن ا‬
‫ع إ=‬
‫ج ذ ‪KF $ g‬ل ا‬
‫ن أو‬
‫‪3‬‬
‫صا‬
‫وع ‪ #C‬ا‬
‫_ا‬
‫وع وإراد!‪5‬‬
‫ا‬
‫‪ 0‬ار ا ن‪ N3..‬أن ‪H‬آ ‪$‬‬
‫ا‪ IG‬ل ا ‪3d‬‬
‫‪o/‬و ‪ 3‬ا و ‪ F $I 3‬ق ا ‪M‬ام‬
‫_ا و‬
‫أه ‪ 3‬آ ى إذ أن ا ‪ P‬ع ‪U‬‬
‫ج إ = د و‪3C I‬‬
‫وع‬
‫ا‬
‫دو ‪.(2)$3 #‬وإذا آ ن أ ا ‪H‬آ ‪$‬‬
‫[ ` ‪ $I‬ذ ‪ / g‬إ = ا‪I‬‬
‫‪ I _B‬م ‪HC‬ن ا‪G‬‬
‫ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪U‬‬
‫ت‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‪ N3.,‬أن ‪ 3‬ا [ وج !‪ B‬ن أو‪,TP‬و‪ = .‬وان آ ‪ A‬ا‬
‫‪ I0‬اد' آ ‪ #. ! A‬م و د ا‬
‫ن ا ‪ 4‬أو ا‪ IG‬ل ا ‪3d‬‬
‫[ وج أو ا [ ‪HC f‬ن ا ‪ 43‬ا ‪ 3‬ا ‪o‬آ ة ا ع ‪ $I _ ! E‬ا * ك ‪$ U‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن * آ ‪ A‬ا ـ وا‪ C‬ا ‪ #‬د‪ A C‬ا ــ وع إ = إ ‪4‬ــ ده و ‪HC ;Y $‬ن‬
‫______________________________‬
‫)‪ (1‬أ @‪ :9‬د‪ &C .‬ا ‪/\ +O+‬‬
‫)‪ (2‬أ @‪ : 9‬ا ‪ ^/‬ر ا‬
‫‪ 9‬ن‪،،‬ا @ م ا‬
‫‪ ،e2‬ص ‪. 27‬‬
‫' ‪ c‬تا و‪ ^ ، $‬ر‬
‫‪،e2‬ص‪. 26‬‬
‫ه(ا ‪ #‬إ‪I‬‬
‫ا ‪P $I N‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪,‬ا‪G‬‬
‫!‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪.‬‬
‫‪ .‬ل ‪ _2‬ه(' ا‬
‫ت‬
‫‪ $$ X 'SV - 8 N‬ا \ ق ا اردة‬
‫ا‬
‫نا و‬
‫ا (ي‬
‫\ قا‬
‫‪ P #‬ورة‬
‫ن ‪-:‬‬
‫ج ‪ _B‬آ ‪ 3‬إ = ا ن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫أن !‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا ا‪ # F‬ول‪,‬وان ه(ا ‪ #‬إن ا و ‪ B‬ن * دور آ ‪ U3 9! #C 3‬ا ن ا‪G‬ول‬
‫‪T‬‬
‫‪ 5 3 9‬و ‪U3 ! ;Y $‬‬
‫ا ا ‪ $3‬ا ا‪ 3 F‬ا ‪K‬ز‬
‫‪KF $‬ل دوره ‪! #C‬‬
‫‪ C _B‬د ‪ $‬وراء‬
‫ا‪ CG‬اد ا ! ‪ U3 9 9‬ه(' ا ا ‪,$3‬أي أن ه ك‬
‫‪ 8‬ا ‪ 5 3‬ا ‪, 3 6‬وان‬
‫ق ا‪ / 0‬ن دا‪ _F‬دو ‪,5‬و‬
‫!‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ B 3‬ن ‪;37 ! U 6 $I‬‬
‫ا ‪ f‬د ‪KF $‬ل ا ا‪ I‬ا‬
‫! ‪ U3‬ه(' ا‬
‫‪Uf‬‬
‫ا ‪ K‬ت ‪ $3‬ا ‪ f‬د وا ‪ 4 ) 4‬ع ا‪ CG‬اد( وا ‪ f‬د وا و و ‪U _B‬‬
‫‪ $B‬أن ! ض *‬
‫و ‪ f‬ه‪ . ;3‬ق ا‪ / 0‬ن‪,‬وأ م ‪ 3 .‬و د أآ‪$ 2‬‬
‫د ‪ #C *4‬ا ن ا ا‪HC # F‬ن ه(ا ‪ #‬أن ه(' ا ا‪I‬‬
‫ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ #‬إ‪ .‬اث‬
‫‪ T‬ا‪ FG‬ى‬
‫‪ /. = I 3 T‬ب ا‬
‫ف !‪$3 _P f‬‬
‫! ‪ . U3 9! 3 I U3‬ق ا‪ / 0‬ن ا‪ G‬ا (ي ‪ 8 9‬ا‪ 0‬ار‬
‫‪3 I •J‬‬
‫‪ d‬ورة و د ‪ 3‬د ‪ ‚ = I 3‬ا‪ . I‬ق ا‪ / 0‬ن أو آ * ‪E . #C‬ت‬
‫دة ! ‪ ;7‬ه(' ا ‪E‬ت وه(ا‬
‫‪ 8‬ا‪I‬‬
‫‪ 3‬و‪ x _x #C‬وف ‪ 3‬و‬
‫_‬
‫ف ‪ . U3 9! 33‬ق ا‪ / 0‬ن‪,‬و ‪ B‬ن ذ ‪E . #C g‬ت ‪I 3‬‬
‫‪ 3 T‬ا‪ CG‬اد ‪ #C‬ا ‪ 4‬و ‪ $3‬ا ق‬
‫! رض ‪ $3 39F‬ا ق ا ‪ f‬د و‬
‫ول‪.‬‬
‫‪T‬ا‬
‫ا ‪ f‬د وا‬
‫م ‪ =I‬أ س‬
‫وأ م ‪ 3 .‬ا رض ه(' و‪ P‬ورة و د ‪* # I _.‬‬
‫ا ‪ $3 U3C‬ا ‪ 3 4‬و‪ P‬ورة !‪ . U3 9‬ق ا‪ / 0‬ن و ‪ 3‬و‪ 9F‬رة ا رض‬
‫إ = و د و ‪#C‬‬
‫ا‪ FG‬ى أ‪, 3.‬وأ م وا دو ‪3f #‬‬
‫‪T‬ا‬
‫ا‬
‫وا ا ول‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و‪ P‬ورة ! *‬
‫ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ه‪3 4‬‬
‫وإ ‪ *! 3 B‬و‪ x‬و‪o N3 , *C‬دي آ_ ذ ‪ g‬إ = ا ب إ = ه(ا ا ن و ‪?3‬‬
‫ول‬
‫ا‪ E‬د ‪ C,5 I‬ا ه(ا ا ن ‪ 33 ! 3 B W‬أ‪ 5 B.‬آ‪ K‬أو ‪M‬ءا ‪/‬‬
‫ء ه(ا ا‪ 0‬ار ‪#C‬‬
‫‪ 3‬و‪ x #C‬وف ‪ 3‬و‪ P $ P‬ا ‪ w‬و‪ +‬وط ‪ 3‬و‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪,‬إذ !‪ A d‬ه(' ا ‪ B‬ك ‪ +‬و‪ 6‬أو‬
‫‪ $‬ا ‪ B‬ك ا و‪3‬‬
‫ا‬
‫‪ #C U‬و‪ 3 P‬د ‪ = I 3‬ا ق‬
‫دا ‪ 3f‬ة ! ف ول ا‪ 6G‬اف‬
‫ذ ‪,g‬و !‪ #!H‬ه(' ا ‪ 3‬د‬
‫ا‬
‫‪ 8 9‬ا ‪ 7‬م ا م أو ا‬
‫ا اردة ‪I *3C‬‬
‫‪$ $3 U‬‬
‫‪ I _B‬م ‪ _B /‬ا ق ا اردة ‪ #C‬ا ‪ g‬ا و ‪ #‬أو ‪/‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ء ‪ #C‬ا‪KI0‬ن ا ‪#‬‬
‫ه(' ا ق و ‪ $‬ا‪ = I 2 G‬ه(' ا ‪ 3‬د‬
‫‪ #C‬ا دة )‪ (29‬ا ‪ f‬ة )‪ N3. (2‬ء ‪ d[ E) *3C‬ا ‪ f‬د ‪ #C‬ر ‪5 . 5‬‬
‫ق ا ‪3%‬‬
‫و‪ 5! .‬إ‪ g E‬ا ‪ 3‬د ا ‪ #‬ره ا ن ‪ d w C‬ن ا‪ IE‬اف‬
‫ا‬
‫و‪ 5! .‬وا‪ .‬ا * و ‪ U3‬ا ‪ 3d‬ت ا دة ‪ 7‬م ا م أو ا‬
‫ء ‪#C‬‬
‫‪Y‬‬
‫د ا‪(#6‬و !; ا ‪ = I Z‬أ‪ B.‬م‬
‫وا‪KFG‬ق ‪4 #C‬‬
‫د وا‪3I E‬‬
‫ق ا‪E‬‬
‫ا‪KI0‬ن ‪ B #C‬ك دو ‪ 3‬أ‪ F‬ى آ * ا و ‪#‬‬
‫ق‬
‫وا ‪ #C 3C 2‬ا دة )‪ 5 (4‬وآ( ‪ #C g‬ا اد )‪ $ (10-9‬ا‪ 3 f!E‬ا‪G‬ور ‪3‬‬
‫ق‬
‫ا‪ / 0‬ن)‪ (1‬و‪ 3h #C‬ذ ‪ $ g‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ . 3‬و ‪ T /‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫!‪8 /‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ f‬ض ‪ 3‬د ‪ = I‬ا ق ا اردة ‪ I 53C‬و د ‪ P‬ورات‬
‫ذ ‪ g‬و! ‪ _2‬ه(' ا ‪ d‬ورات ‪ I _B‬م ‪ K #C‬ا و وا‪ $ G‬ا ‪ # 6‬وا ‪ F‬ء‬
‫و‪ .‬ق و‪ .‬ت‬
‫وا‪KFG‬ق ا‬
‫ا‬
‫ا‬
‫و‪.‬‬
‫دي و ا ‪4‬‬
‫ا‪E‬‬
‫)‪(2‬‬
‫ا (آ وا ‪ 4 #‬ز ! ‪ . 33‬ق ا‪ / 0‬ن ‪#C‬‬
‫‪ #C U3‬ا‪ IE‬رات‬
‫ا ‪، 3%‬و‬
‫و وا ‪ 36 9‬وا!‪ /‬ع ى ا ‪, * 3/f‬ا‪G‬‬
‫‪ 4 , * 3 ! _3‬أ * ! ز‬
‫ا (ي ‪ #‬أ ‪ 3 B‬ا ‪K%‬ل ه(' ا ‪ f‬ت ‪ _ $‬ا ول )ا ‪ 9‬ف ا ‪ u/‬ل ‪$I‬‬
‫_ ‪ U3 9! $‬ا‪M E‬ا ت ا اردة ‪#C‬‬
‫!‪ . U3 9‬ق ا‪ / 0‬ن ( وا‪ f E‬دة *‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪.‬و ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل ! ‪ U3‬ا _ ‚ ا ق‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫‪ 5 #‬أو ا دي و‪= I‬‬
‫ف ا‪ # 4 E‬أو ا ‪ # /‬ا‬
‫ا‪ 3 / 0‬أو آ * وا‬
‫_ ‪ . U3 9! $I‬ق ا‪ / 0‬ن‪.‬وأ م ه(ا ا‪ .E‬ل ا [‪ 39‬آ ن‬
‫‪o $3‬دي إ = ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن أن [( ا‪ 6 3 .‬ت ‪ ! 3‬ل دون ! ‪U‬‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫‪E‬‬
‫ا ‪ •J‬ا ‪ 3 /‬ا ! ‪ = I‬ا‪ .E‬ل ‪ U‬ا (آ ‪,‬و ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل ! ‪;37‬‬
‫‪ 33 ! H/‬ا ق‪,‬و! ‪ 53‬ذ ‪o ' 4! g‬دي إ = ا ‪ $ _3‬ا‪E .‬ت ا ‪5 K%‬‬
‫* ب ‪ $‬ا ‪ U3 9‬أو ‪ 3‬م * آ ت *(' ا ق و ‪ $B‬آ‪ `3‬آ ‪ 3 v A‬ا ‪;37‬‬
‫! ‪ 3 v A 2‬ا ‪ U. 33 ;37‬ا و ‪ C #C‬ض ا ‪ 3‬د‪,‬وذ ‪ + g‬اط ‪ +‬وط‬
‫_ ‪$‬‬
‫‪ 3.K‬ا ‪ (3f‬و ‪ ;Y $‬إ ‪ 3 B‬ا‬
‫‪ C ! 84 3‬ه آ‪ B #‬ن و‬
‫‪T /! 3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ = I‬أ س و د رات‬
‫ا‪M E‬ا ت ا و ‪ 3‬ا [‬
‫_________________________‬
‫)‪(1‬أ @‪:9‬‬
‫‪F. Jacobs. The European Convention of Human Rights, Clarendon‬‬
‫‪Press,Oxford,1975,P.195.‬‬
‫)‪(2‬أ @‪:9‬‬
‫‪E. Schwelb, Some Aspects of International Jus. Cogensas Formulated by the‬‬
‫‪International Law commission, American Journal of International Law, 1967 P.195.‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ 4‬أن ه ك ‪$ I 4‬‬
‫دة إ = ا ن ا و ‪#‬‬
‫( ‪ ,g‬و‬
‫ا وط !; ا ‪ ‚ #C *3 I Z‬ا!‪ 3 f‬ت ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن وا ‪ $B #‬ا‪ I‬ره‬
‫و ا ‪ 9‬ف ‪ #C‬ا‪ . 33 ! #C 3 f!E‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ T‬ا ‪3.K‬‬
‫‪ +‬و‪I 6‬‬
‫و‪ 3I‬و‪ +‬ط ! ا‪ C‬ا ‪ 8 /‬و‪ +‬ط‬
‫ط ا‬
‫ا اردة ‪. *3C‬و! ‪ _2‬ه(' ا وط‬
‫د ‪5‬ه‬
‫دة إ = ا ط ا‪G‬ول ‪ 4‬أن ا‬
‫ا ‪ $3 8‬ا ‪ 3‬د وا‪ G‬ب و‬
‫ت ‪#C‬‬
‫و د ‪ #C Z‬ا ن ا ‪ # 6‬و ‪ 33 ! 3 B W #d‬ا ق وا‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫‪ x‬وف ‪ (1) 3‬أو أن ‪ B‬ن ه(ا ا ‪ / ;B‬ا إ = ا دئ ا‬
‫‪ ! 5‬ا‪C‬‬
‫ط ! ا‪ C‬ا ‪3C 8 /‬‬
‫‪U‬‬
‫ا م وا ‪، (2)g ( #d ! #‬أ ‪3C‬‬
‫‪ U‬ذآ ' ‪ ! 3C‬م ‪ I‬ا ‪KB‬م‬
‫ا ا‪ 3I‬إ = ا ‪ 33‬و! ‪ _2‬ه(' ا ‪E‬ت‬
‫ا‬
‫)‪(3‬‬
‫‪3 5‬م‪.‬‬
‫ا ‪ #I /! #‬ا ‪ 33‬أ ا ط ا ‪3C N 2‬‬
‫‪ $I‬ا ‪ d‬ورات ا‬
‫ق و ار ا ‪ d‬ورة ا ا‪ 3I‬إ = ذ ‪ N3. $ g‬ا ع‬
‫ا ‪ $3 8‬در ا ‪33‬‬
‫ة ‪$‬‬
‫‪ U3‬ا‪G‬ه اف ا‬
‫وا ‪.(4);B‬و ‪ M M‬ه(' ا وط و‪ P‬ن !‪* 3 9‬‬
‫‪ = I‬ى ا‪M E‬ام * و ‪ B‬ن ذ ‪ = I g‬ا‪8 hG‬‬
‫و ده ‪M M ! ;! C,‬ه † ‪3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ‪ ! #‬م‬
‫ا ‪ $I 2‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪3‬‬
‫‪4 _ $‬ن ا‬
‫ا !‪ U3 9‬أ‪ B.‬م ه(' ا‪ 3 f!E‬ت‪.‬و ‪ B‬ن ذ ‪ * _ $ g‬ت أ‪ F‬ى‬
‫*‬
‫‪ A‬ا ‪B‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪I‬‬
‫و ‪ 2‬ل ذ ‪ g‬أ‪(F‬ت ‪ 5‬ا‪ 3 f!E‬ا‪G‬ور ‪3‬‬
‫وط ا [‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ا‪ F‬ص ا ا ‪M‬ام ا ول ا‪ 6G‬اف‬
‫ا‪G‬ور ‪3‬‬
‫دة ا = ا ‪ d‬ت‬
‫‪ C H/‬ض ا ‪ 3‬د ‪ = I‬ا ق ا اردة ‪.(5) *3C‬و‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ d‬ن ‪ I‬م ا ‪K%‬ل ا ‪33‬‬
‫ا (آ وا ‪ #‬ء * ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا ‪ + 9‬وط وأدوات دو ‪, 3‬‬
‫و‪ C‬ت ا~ ‪ 3‬ا ‪B‬‬
‫ا‪ 4 ,#J 2 E‬ه‬
‫!‪ B‬ن ‪ 3h‬آ ‪ d 3C‬ن ! ‪ U3‬ا * ف * ‪ 9 / = ! N3.‬ت دا‪_F‬‬
‫و‪*B‬‬
‫أو ا ‪ N3., * 3 I C $ _3‬أن‬
‫و وإ ‪ 3 B‬آ ى _ ه(' ا ‪d‬‬
‫ا و‬
‫! ‪W 9‬دارة ا و‬
‫ا (آ ! !‪ MB‬وا = ‪ .‬آ ‪ = I 3‬أ ر دا‪3 F‬‬
‫ا وط‬
‫___________________________‬
‫)‪ (1‬أ @‪ #$& :'C 9‬ا ‪ 8/‬ل‪ :‬ا ‪ /‬اد )‪ 9‬و‪ 10‬و‪ ) (11‬ا‪ $ ]XY‬ا‪E‬ور‪ \ $2‬ق ا‬
‫و)‪ ) (22‬ا‪ !C‬ا و ا ‪ g‬ص ‪ \ 2‬ق ا ‪ $ /‬وا ‪. $ $‬‬
‫ن وآ‪ f Z‬ا ‪ /‬د‪(8) )$X‬‬
‫)‪ (2‬أ @‪:9‬ا ‪ /‬دة )‪ ) (1‬ا &‪9‬و‪ X‬آ ل ا‪E‬ول ا ‪ $ ]XY 2 e\'/‬ا‪E‬ور‪ \ $2‬ق ا‬
‫ن وا ‪ g‬ص ‪ e\2‬ا ‪. $S'/‬‬
‫)‪ (3‬أ @‪:9‬ا ‪ /‬اد )‪ (8‬و)‪ (9‬و)‪ (10‬و)‪ ) (11‬ا‪ $ ]XY‬ا‪E‬ور‪ \ $2‬ق ا‬
‫ن‬
‫)‪(4‬أ @‪ : 9‬ا ] ‪9‬ة )‪ ) (3‬ا ‪ /‬دة )‪ ) (2‬ا &‪9‬و‪ X‬آ ل ا ‪9‬ا‪ 2‬ا ‪ $ ]XY 2 e\'/‬ا‪E‬ور‪ \ $2‬ق ا‬
‫)‪O+/' (5‬‬
‫ن‬
‫ل ه‪Z‬ا ا ع ) ا ‪ 2 9‬أ @‪:9‬‬
‫‪F. Jacobs ,Op. Cit., P.68.‬‬
‫ا (آ‬
‫‪ 4! * KF $ $B‬وز ا وط‬
‫و ر!* ‪ = I‬إ ار ! ‪ C‬ت ‪3‬‬
‫ر ا (ي ‪Uf‬‬
‫‪ 3 v = C‬دو ‪ U3 ! 39 /! 3‬أه ا‪*C‬‬
‫أ ‪ 3 v 3. $‬ا‬
‫‪G /‬ي ‪3 v‬‬
‫‪, * 3 6‬و ! ‪ #‬و ‪ I _B‬م ‪ $‬ذات ا آ_ ا ‪C‬‬
‫! ‪3 $/ 9‬‬
‫ا دو ‪ 3‬إذ أن !‪ . U3 9‬ق ا‪ / 0‬ن أو ا * آ* ! = أ‬
‫‪ g ( U‬و ‪ #C *! 3‬ا از ‪ $3‬ا‪ I‬رات ! _ أ‪ I‬ء أ‪ I‬ل‬
‫ا و ‪3C‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن أو ! _ ا ‪o/‬و ‪ 3‬ا و ‪ I $I 3‬م أ‪ * I‬و ‪ ;Y $‬ا * آ* ‪.‬‬
‫‪ $‬آ_ ! م ‪ #C‬ه(ا ا ‪ N‬أن ه ك ‪ $ I 4‬ا آ_ ا ‪#‬‬
‫‪I‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وان ه(' ا آ_ ا ‪ A /‬إ =‬
‫! ‪ U3 9! U3‬أ‪ B.‬م ا ن ا و ‪#‬‬
‫آ_ ! ‪ U3‬ا ‪ U3 9‬ا اء _ ا ء ( ‪ g‬وأ‪ F‬ى ! ‪ U3‬ذ ‪g‬‬
‫‪ 7‬و‪ 3 I‬وا =‬
‫آ_ ! ‪3f! 43 U3 ! $ d‬‬
‫ا ‪ U3 9‬وا =‬
‫و! * و! _ ‪ ! = I‬ا ‪5‬‬
‫م ا‪M E‬ام أ ‪ K‬ا‪ I‬ه(ا ا ن وأ‪ F‬ى !‪o‬دي إ = ! _ ا ‪o/‬و ‪ 3‬ا و ‪3‬‬
‫‪ F 8 /‬ق ا‪M E‬ام ‪ U3 9‬أ‪ B.‬م ه(ا ا ن‪.‬وأ م آ_ ه(' ا آ_ و‪ 3h‬ه ا ‪#‬‬
‫‪ / ! * 4‬ءل ‪ $I‬أ ‪3 B‬‬
‫; !‪ T f‬ا ‪ d‬ت ا و ‪ U3 9 3‬ه(ا ا ن ‪#C‬‬
‫‪h U3‬‬
‫‪ U3‬أ ‪ 3 B‬ا ‪ P $I N‬ت أ‪ F‬ى‬
‫ا ‪ P $I N‬ت أ‪ F‬ى‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ؟‬
‫ا‪ IG‬ل ‪ B.0‬م ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا ‪/‬ـ&\` ا ‪` 8‬‬
‫ا‬
‫ر آ‪b‬داة (&‪ e$‬ا‬
‫نا و‬
‫\ قا‬
‫ن‬
‫أن ! و _ ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن آ ن ‪ 5‬دور آ ‪ #C 3‬د‪ 3/ ;I‬ة ه(' ا ق ‪ً 3 I‬‬
‫ا‪ 9! _.‬ر ‪ 3/‬ة ه(' ا ق ‪= I‬‬
‫ة‪ .‬و‬
‫و! ‪ **3‬إ = ‪ h‬ا‪ IG‬ل ا‬
‫ز ‪ 9‬ر ‪ f‬ه‪ 5 3‬و!‪ 3%‬ه ‪ _B‬اآ‪ 9! 8‬ر ا ‪4‬‬
‫ا ‪ 3‬ا و ‪ #‬ا (ي‬
‫ة ا‪ _.‬وآ ن ‪5‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن آ ن‬
‫ا و ‪ 4 ، #‬أن ‪ *f‬م ا‪ IG‬ل‬
‫أآ‪KF = $ 2‬ل ‪ C‬ات ا ‪ 9‬ر ا [ ‪ f‬ا ‪ #‬ت * ه(' ا ق ‪ #C‬ا ‪w‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا (ي‬
‫‪ U3 9 U‬ا ن ا و ‪ #‬ا‪# f!G‬‬
‫ا و ‪ ، #‬و‪3C 3 E‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ C .‬آ ن ا‪ IG‬ل ‪#C #‬‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫‪ _2‬ا ‪ *f‬م ا ‪U3d‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و ذ ‪ g‬أ ‪T‬‬
‫‪ 4‬د ا‪ d E‬م إ = ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪3‬‬
‫ا ا‪G‬‬
‫‪ = I U‬ه(' ا‪ 3 f!E‬ت‪ ،‬و ‪ # ;Y $‬ا ‪ U3 9‬ا ‪ '(* # f‬ا‪ 3 f!E‬ت و‬
‫‪#‬ا‬
‫‪ ً 3JM‬و ذ ‪ 9! g‬ر ‪ # 3‬ا ‪ U3 9‬ا ‪._ B‬‬
‫أ‬
‫‪C‬‬
‫‪ #‬ا‪ IG‬ل ‪ 84‬إن ! ‪ _3 #C _ B‬إن !‪ . 4‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ا ‪ 3‬م ‪HC‬ن‬
‫=‬
‫اف‬
‫اه و ‪ B‬ن ذ ‪ d g‬ورة ا‬
‫ه و‬
‫* ‪U3 ! #C‬‬
‫ا‪ IG‬ل إ = أ ‪ 4‬د‬
‫! ‪ U3‬ا‪G‬داة * ‪. (1) *C‬‬
‫‪$d‬‬
‫ا ‪U3 9‬‬
‫اء ‪3C‬‬
‫‪ 4 W U‬د ا‪G‬داة ( ‪ g‬أم‬
‫ن ‪ E‬وان ‪ B‬ن ‪ U3 ! _3 #C‬أه اف ‪3‬‬
‫م أن أ ‪ 4‬د أي‬
‫‪$‬ا‬
‫وان ! ‪ U3‬ه(' ا‪G‬ه اف ‪KF $‬ل ا ن ‪ B‬ن ‪KF $‬ل !‪ U3 9‬ه(ا ا ن وان‬
‫ل إ = ‪ h‬ا ن ‪KF $‬ل ا ‪ U3 9‬م ‪ = I‬أ س ‪ P‬ن ‪ $/.‬ا ‪U3 9‬‬
‫ا‬
‫‪ Uf‬وأه اف ا ن و‪. 5 f/ C‬‬
‫أي أ‪ U3 9! _dC‬أي أ‪ U3 9! _dCG‬و‪ً C‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ 4‬أن ه ك ‪ I‬ة و ‪ _J‬و ت ‪#C‬‬
‫دة إ = ‪ 3 v‬ت ا‬
‫و‬
‫‪ #C 3‬ه(' ا را ‪ d ،‬ن‬
‫‪3‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن أو‬
‫ا ‪ 4‬ا و‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬و ‪ $‬ا وف أن ه(' ا ‪ ! _J‬د‬
‫!‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ه(' ا ق وا ‪ #‬أ‪ Y‬ر ا‪ IE‬اف *‬
‫‪ E‬إ = أه; وأ ى و ‪3‬‬
‫ً‬
‫و! رج و‬
‫‪ Ev 3‬وه‪ 3 v #‬ا ‪_F‬‬
‫و!‪ * 3 9‬ا ‪ $ 32B‬ا‪ 3 B+0‬ت وا [‪ CK‬ت ا ‪ 3* f‬وا‬
‫ل ا ة ‪ H‬ا‪*I‬‬
‫ا‪ (2)# / 0‬وا ‪ 3 B W *! BC Z[ ! #‬ا ‪ 4‬ء إ = ا‬
‫‪ P‬أ دو ! *‪ . g‬ق ا‪ / 0‬ن وذ ‪ _3 #C g‬و ` ه('‬
‫و ‪ * d‬ا ‪B/‬‬
‫‪3‬‬
‫دة إ = ه(' ا~ ‪ 3 v 4 3‬ا ‪ N3. $ 3J 2‬ا ‪= I U3 9‬‬
‫ا‪ * E‬آ ت ‪ .‬و‬
‫‪ K‬دو ‪#C ً 3‬‬
‫ا ‪ K‬ت ا و ‪ 3‬وأ * ! ‪ _2‬و‪ N3. # 3 6 3h ً P‬أ * ! ‪ً F ! $ d‬‬
‫ل إ = ا * ف ‪ ،‬وان ه( ‪ $‬ا ‪$3 P‬‬
‫‪ E‬ة ‪ _3 #C‬ا‬
‫ً‬
‫‪o+‬ون ا ول وا‬
‫‪K2‬ن و‪ + $3 P‬ذ ‪ *f $ P $‬م ا ‪ K‬ت ا و ‪ 3‬ا ‪ 3 3 9‬وا ‪ #‬وا ‪* 7 #‬‬
‫‪ .‬و آ ن ه(ا ا ‪ _F‬و‪ = I‬ا ‪ 5 h $ ;h‬ا ‪3‬‬
‫ا ن ا و‪ #‬ا‬
‫‪ A3‬و‪ I‬م‬
‫`‬
‫و‪ _2 I‬و‪ # 3 6 3h ً P‬و ‪ 84 5 HC #‬أن‬
‫وا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وو `‬
‫‪ ،‬وان ! ‪ 5 3‬ه(ا ! ‪ * W w‬ء ا ‪ P‬ا ذ ‪/‬‬
‫ا‬
‫ذ ‪ ، g‬وه ‪ /‬ءل ‪$I‬‬
‫دة و `‬
‫ا‪ * E‬ك * ‪ ،‬أي أ ‪ 84 5‬أن ‪ _ f‬ة‬
‫زوال ا ‪ _F‬ا‪# / 0‬‬
‫ا ‪ d‬ن م ا دة إ = ا * ك ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ 4‬دًا‬
‫و`‬
‫*‬
‫؟ أي ا (ي ‪ I $ d‬م ودة ا * ك ا ق ا ‪ ;! #‬ا ‪_F‬‬
‫___________________‬
‫)‪ (1‬أ @‪:9‬‬
‫‪Patrick Wachsman, Libere‘S Publiques, Dalloz, 1996, P.73‬‬
‫)‪(2‬أ @‪:9‬‬
‫‪,Press Lillich .R.B, Human :Tarian Intervention The Johns Hopkins‬‬
‫;‪,1974;Greenwood.C,Is There a right of Human Farina Intervention 1993‬‬
‫وآ‪ ' : f Z‬ان ر"‪ $‬ا‬
‫> ري ‪ ^ ,‬ر‬
‫‪ , e2‬ر‬
‫‪.9$ ,‬‬
‫ا [ ام ا ة ا و ‪ hG 3‬اض ا‬
‫؟‬
‫م أن و‪ P‬و ‪ *f‬م ا ‪ I _B _F‬م ‪ _2‬و‪#C ً 3 3 6 3h ً P‬‬
‫‪$‬ا‬
‫دة و *‪#‬‬
‫‪ 84‬أن ‪ B‬ن ة‬
‫ا ‪ K‬ت ا و ‪ 3‬وه *(ا ا = وآ ‪I‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن إ‪ E‬ا ‪E 5‬‬
‫‪،‬و ‪ = I 5 B‬ا ‪ C $ ;h‬ا‪ I ' J‬ر' أ ى أ ‪53‬‬
‫إذا آ ‪ A‬ا‪ G‬اء‬
‫ك ‪ ً P‬أو ‪ 3 v‬دا‪ d J‬ن ‪ I‬م ودة ا‪ * E‬آ ت و‪F‬‬
‫‪، 3‬ا‪ G‬ا (ي ‪ #‬أن أ‪ B ' Y‬ن ‪ E .‬و ‪ ً 3 /‬و‪f E‬‬
‫*‪H3‬ة إ = ذ ‪ #C g‬دو‬
‫إ = ! ‪KF‬ت ‪ $‬ه(ا ا ع‬
‫ار ا‬
‫‪#‬ا‬
‫‪ ، _ /‬ا‪ G‬ا (ي‬
‫آ‪d‬‬
‫‪ $I K‬ا ‪ 3 /‬ت ا ‪ 3 3/‬وا ذ ا ‪#‬‬
‫ار ا ‪ P‬ا ذ ا (ي ! ' ‪ً dC‬‬
‫وا‬
‫‪ $B‬أن ‪ 32‬ه ا ‪ I _B _F‬م وا ‪ _F‬ا‪ # / 0‬أو ا (ي ‪ 5 H A‬أ ‪# /‬‬
‫ار ا ‪P‬‬
‫‪ F _B‬ص ‪ ،‬ا‪ G‬ا (ي ‪ P #‬ورة ا ‪ . $I N‬ل !‪ $ d‬ا‬
‫ق‬
‫ار و ` ا‪ * E‬ك‬
‫‪ .‬ل ا ‪ _F‬ا‪ ، # / 0‬أي ا‬
‫‪U‬‬
‫ا (ي‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و‪ P‬ن ذ ‪g‬‬
‫ار !‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا‪ / 0‬ن و ذ ‪ ، g‬أي ا‬
‫أه اف ا ن ا و ‪#‬‬
‫أي أن أ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن وو‪ *f ً C‬م ‪Uf _ B‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و‪ 84 5 f/ C‬أن ‪ U3 9! #‬أ‪ B.‬م ا ن و‪ P‬ن ‪ $/.‬ه(ا‬
‫ار ( ‪ I _B g‬م )‪.(1‬‬
‫ا ‪ U3 9‬وا‪E‬‬
‫دة إ = ا~ ‪ 3‬ت ا و ‪ 3‬ا ‪ U #‬وأن ! و ه ‪ d‬ن ! ‪ U3‬ا‪ IG‬ل‬
‫و‬
‫‪ 4‬ه وان آ ‪ 9! _2 ! A‬رًا آ ‪ً 3‬ا ‪ = I‬ا ‪ 3‬ا و ‪ #‬و‪ 4 #C‬ل ‪ 3/‬ة ‪ .‬ق‬
‫ذ ‪ B! g‬ن ‪ 3h‬درة ‪ U3 ! = I‬ه ‪_B *C‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ F _B‬ص إ‪ E‬أ *‬
‫‪ _ B‬وا ‪ = I _3‬ذ ‪ $ ' 4 3C g‬أن ا ‪KB‬ت ا ‪ U #‬وان ! و ه‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ا‪ G‬ا (ي ‪8 9‬‬
‫‪ /‬ة ‪ #C‬أ‪ U3 9! I‬أ‪ B.‬م ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ U3‬ا‪ IG‬ل ‪،‬‬
‫ة‬
‫‪ $‬ا ‪ 4 #C $32.‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ا ‪ $I N‬و ‪_J‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫وأن ‪ B‬ن ه(ا ا ‪ = I ً 3 N‬أ س ا ‪ #C U3‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ 5 3‬وا آ_ ا ‪. 5 3 9! 3 I U3 ! #‬‬
‫و‪ 5 3 6 ;*C‬و‪F‬‬
‫ل إ = ‪ $ d‬ا ‪ U3 9‬وا‪ IG‬ل‬
‫و‪ I‬ا ‪ #C N‬ه(ا ا ن * ف ا‬
‫‪M3‬ة ‪ C 3 $I‬وع ا ن ا و ‪#‬‬
‫ن دو ‪ #‬ذي ‪F 3 6‬‬
‫‪ 4‬أ أ م‬
‫ة ‪ U3 9‬ه(ا ا ن أ‪7 $ (F‬‬
‫ا م ا‪ G‬ا (ي ‪ C‬إ = ا ‪ 3 v $I N‬ت‬
‫ن دو ‪#‬‬
‫‪(* 3‬ا ا ن ‪ ،‬وا ‪ ! #‬م ‪ = I‬أ س ا ‪5‬‬
‫ا‪ IE‬ر و د ‪F‬‬
‫______________________________‬
‫إ ر ‪ $‬ت ا ى ا \ ‪، 8O‬ه‪ #‬أن إ ‪ $‬ء @‪ O9‬ا \‪9‬ب‬
‫)‪ (1‬أ @‪:9‬ه ‪+‬آ "'‪ !] ،9‬م ا ‪ #d‬ا‬
‫ن ا و ‪ /,9X،‬د‪ 9$rd .‬أ ‪ /‬ا ‪ '> ، /$‬درا ت ‪، $ $‬ا د‪8‬‬
‫إ ‪S‬م ا‬
‫ا د ‪G> O‬‬
‫‪ ^X،‬ر ‪ 0$2 )C‬ا \‪ 12، /S‬اد ‪،2002،‬ص‪ 14‬و ‪ 2‬ه ‪.‬‬
‫د‬
‫‪ N3. $‬ا‬
‫ن‬
‫ن دا‪ _3 #C # F‬ا ‪ ، U3 9‬أي أ ‪5‬‬
‫ج إ=‬
‫ج إ = و ‪ w‬أ‪$I ` [ F‬‬
‫إ = و ‪ $3 w‬و ‪ N3. $‬ا ‪ U3 9‬ا * ‪#J‬‬
‫‪ w‬ا و‪ #‬أ ا‪# 2‬‬
‫وف‬
‫ا ‪ w‬ا‪G‬ول ‪ .‬و ‪ _2‬ا ‪ w‬ا‪G‬ول آ ه‬
‫ً! = ‪5‬‬
‫‪ #C $ B! 5 3‬آ ‪5‬‬
‫‪ w‬ا ا‪ # F‬ول ‪ ،‬أي أن ‪F‬‬
‫‪_2 3C‬‬
‫ا ا ‪ #C $3‬و ‪. $3f [ $39‬‬
‫‪HC 5 3‬ن ا ‪ 3 v $I N‬ت ‪ 84 U3 9‬أن ‪ B‬ن‬
‫وإذا آ ‪ A‬ه(' ‪F‬‬
‫‪ #C #‬ا ‪ $3‬آ_ ‪ $‬ا ‪. $39‬‬
‫‪ K‬و ‪ $ U 9‬آ‪ K‬ا ‪ $39‬أو ‪3‬‬
‫‪ً B‬‬
‫‪ $‬ا ن ا و ‪HC #‬ن‬
‫وإذا آ ‪ A‬ا~ ‪ 3‬ت ا ‪ ! U #‬و * آ ‪ 3 v A‬ت ‪9‬‬
‫;‬
‫ا ‪ B‬ل ه(' ا~ ‪ 3‬ت ‪ 84‬أن ‪ $ U 9‬ا ن ا ا‪ # F‬ا‪ G‬ا (ي‬
‫ق ا‪ / 0‬ن إ = أرض ا ا ا ‪ ، #‬أي ‪ 84‬أن‬
‫‪ 3‬ا ن ا و‪#‬‬
‫‪F‬‬
‫‪ B‬ن ا ‪ $I N‬ه(' ا~ ‪ 3‬ت ‪ #C‬ا ا ‪ $3‬ا ا‪ 3 F‬ول ا ‪ *3 I U 9 #‬ا ن‬
‫‪ $ 5‬آ ن أن ا ن‬
‫ا و ‪ #‬ا ‪ *3 I U 9 #‬ا ن و! ‪H‬آ أه ‪ 3‬ذ ‪ g‬و‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ه ا (ي ‪8 hH 8 /‬‬
‫ا ا‪ # F‬و ‪ U3 9! $ 5f‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا ا‪ UJ‬أ م !‪ U3 9‬ا ن ا‪ 3FG‬ا‪ G‬ا (ي ‪ #‬أن ‪KI‬ج وإزا ه(' ا ت‬
‫‪ 84‬أن ‪ 5‬إ = ذات ا ‪ . * 8 /‬و ‪ P _3 #C * U 9 ;Y $‬ن ا ‪. U3 9‬‬
‫آ_ ا ‪ U3 9‬وإ ل ‪ .‬ق‬
‫و ( ‪ $B g‬أن ‪ B‬ن أ م ‪K _ B _.‬ج‬
‫آ_ !‪ U3 9‬ه(ا ا ن و!‪ _ B‬ذ ‪g‬‬
‫ة‬
‫ا‪ / 0‬ن إ = ا‪ IG‬ل ‪ = I‬أ س‬
‫ا ‪ $ K9‬ا ‪ $39‬ا ‪. G $33‬‬
‫‪ $ ً 9‬ا‬
‫وإذا آ ن ا _ ا ‪4‬‬
‫‪ 3 v‬ت ا ‪ 4‬وآ‪ *f3x ! 3f3‬و!‪ * 3 f‬؟‬
‫‪ w‬ا ا‪ / ، # F‬ءل ‪ $I‬آ‪! 3f3‬‬
‫م ‪ = I‬ا‪ I‬ة‬
‫*‬
‫‪ 3 v‬ا ‪ 4‬وإ ‪ 4‬د ا ‪ d‬ت ا ‪K‬ز‬
‫أن !‬
‫‪ #‬ا ‪ P U‬ع ا ‪U3 9‬‬
‫ا‪ I‬رات ‪ _2 ! 3‬ا‪ I‬ة ا ‪ 8 4‬ا ‪ # f‬ا [‬
‫وآ( ‪ g‬ا‪ I‬ة ا آ_ ا ‪ 3/3J‬ا ‪ ! #‬ض ‪ 3 I‬ا ‪ U3 9‬و و أ ‪ 4‬د ا ل‬
‫ع‬
‫‪ 54 #‬إ = ‪ _.‬ا آ_ ‪ 8/‬أه ‪ * 3‬و!‪ 3YH‬ه ‪ .‬و‬
‫‪[! _B‬‬
‫ا‪4‬‬
‫ق‬
‫‪ d‬ن !‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا (آ وا [‬
‫إ = ا~ ‪ 3‬ت ا و ‪ 3‬ا ‪/‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ 4‬أ * ! ا‪ 3 6 #I‬ا ن ‪ 4 #C‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‪ ،‬وأ * آ ‪J A‬‬
‫دة إ = ! ‪g‬‬
‫‪ U3 9‬و ‪ $ U 9 ! * B‬و ‪ w‬دو ‪ .#‬و‬
‫‪ =I‬أ س أ‪4‬د ‪P‬‬
‫ص ا ‪ M‬وأداة ‪ P‬ن ا ‪'(* U3 9‬‬
‫ا‪G‬دوات ‪ 4‬ه ! ‪H _2‬داة أ ‪ 4‬د ا‬
‫ص‪.‬‬
‫ا‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ! ‪ #d‬ا‪E‬‬
‫‪ N3.‬أن !‪4‬‬
‫‪ $‬ا ‪ w‬ا ا‪ .# F‬و ‪ B‬ن ذ ‪g‬‬
‫ا‪ d‬ن ا‪ 4‬ة ا ‪9‬‬
‫! م ‪ $ B‬أدوات‬
‫‪ /‬إ = ا‪G‬دوات‬
‫ن‬
‫‪ $ P 3‬ا ن ا ا‪ U3 9 #d ! # F‬ا‬
‫ا‪G‬و = ‪KF $‬ل إ ‪ 4‬د ا‪I‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و‪ _.‬و ‪ 4‬ا آ_ ا ‪ U3 9! U3 ! #‬ه(ا ا ن‪ .‬أ‬
‫ا و‪#‬‬
‫‪ /‬إ = ا‪G‬داة ا ‪ B3C 3 2‬ن ذ ‪KF $ g‬ل أ ‪ 4‬د ‪ 3 v‬ر وإ ‪ 4‬د * أو * ت‬
‫‪ 3‬م * ‪ ،‬و!‪ P = I */‬ن !‪ U3 9‬ا ا‪ I‬ا ‪ #‬ءت * ا‪G‬داة‬
‫‪fB 3‬‬
‫ه‪ #‬ا‪G‬دوات ا ‪ 4‬ة ‪HC‬ن‬
‫و! ‪ U3‬ذات ا ‪ %‬ض ا (ي ‪ A‬إ ‪.53‬و أن ; !‬
‫ا ‪o/‬ال ا (ي ‪ 2‬ر ه ه ‪ P $I‬ه(' ا ا‪ ، I‬أي أ ‪ P ! $‬ه(' ا ا‪#C I‬‬
‫‪ #‬ا ا‪ # F‬؟‬
‫ا ءا‬
‫ا ‪ d‬ت ا ‪K‬ز * م ‪= I‬‬
‫‪ 3 v‬ا ‪ 4‬و!‬
‫! م أن !‬
‫‪I‬‬
‫ا‪ I‬ة ا‪ I‬رات ‪ ، 3‬وأن ا‪ I‬ة ا‪ IE‬ر ا‪G‬ول وه ا ! ‪ 8 4 w‬ا ‪# f‬‬
‫إ = أ ‪ 4‬د أدوات ‪ 3‬و دة _ ‪ ،‬أ ا‪ IE‬ر‬
‫‪ 3d #‬أو‬
‫ا [‬
‫‪ 3 v‬ا ‪ 4‬وآ‪ *f3x ! 3f3‬و ‪ 9‬ا ‪* K9‬‬
‫ا ‪ N3. # 2‬أن ا ‪ B‬ل ‪! 3 I‬‬
‫ا اء ‪_3 #C‬‬
‫ج إ = ا دة إ = ا آ_ ا ‪ = I 3/3J‬أ س ‪ I‬ة ) !‬
‫ا ‪ 3P‬ا ‪ $B #‬أن‬
‫_ إ = ا واء( و ( ‪HC g‬ن ا‪ 3 F‬ر ا ‪K‬ج‬
‫ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن دا‪ 84 ً 3 F‬أن ; ‪ = I‬أ س‬
‫! ض ‪ U3 9! 3 I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ 3‬ا درة ‪. * . = I‬‬
‫ع ا ‪ B‬وا‪ 3 F‬ر ا‪G‬داة ا‬
‫ع إ = ا آ_ ا ‪ /3J‬وا ‪ U #‬وأن ! و ه ‪ #C‬ا ‪ N‬ا ‪U /‬‬
‫و‬
‫ة * ‪ $ P‬أ‪ 6‬ر ا ن ا ا‪4 # F‬‬
‫ة ‪ . $I‬ل‬
‫‪ ،‬و ‪ . $I N‬ل‬
‫‪ 3‬و ‪ B‬ن ‪ 3h $‬ي !‪ _2 M4I *3 I 8‬ه('‬
‫آ_ ذات ‪F‬‬
‫أ*‬
‫‪ً 3I ! _2 ! 3‬‬
‫‪ * 4‬وأن أ ‪ 4‬د ‪ 3 v‬ذات ‪F‬‬
‫ا ا ‪ $3‬أو ا‪ 0‬اءات ‪$I‬‬
‫‪ B‬ن ا _ ( ‪ g‬و ‪ $B‬ه ا ن ا ا‪# F‬‬
‫‪539‬‬
‫‡‪3‬ت ا و‪ 3‬ا[‬
‫‪ .E T‬اء ‪ _2‬ه(' ا~ ‪ 3‬و ‪ * f‬؟‬
‫ا (ي‬
‫ر‪ ،‬و‬
‫`‬
‫‪ $‬ه(' ا را ا‬
‫! ول ا ‪ f #C N‬ت‬
‫[ ` * ‪$I‬‬
‫ر ‪F 36‬‬
‫! _ ا ‪ #C N‬ذ ‪ g‬ا ‪M4‬ء * إ = أن‬
‫‪$‬‬
‫‪ #‬و ‪ .‬وأن ه(' ا ‪! 3 9‬‬
‫دة ‪ #C‬ا ‪ 7‬م ا‬
‫‪ $ ' 3h‬ا ا ‪ $3‬ا‬
‫‪ 3 6‬ا ‪ I P‬ت ا ‪ *4 #‬وا ‪ B! #‬ن ‪ = I‬در ‪ $ 3 I‬ا‪G‬ه ‪ 3. #C 3‬ة‬
‫ا ‪ f‬ت و ‪M‬ا‬
‫` ه(ا ا ن‬
‫ا و وا‪ CG‬اد ا‪ G‬ا (ي أ ‪ =I‬أن‬
‫ن [ ‪ 6 86‬ا ‪ B‬م و ‪;7‬‬
‫[ ` و ‪ 3 $I * M3‬ا ا ‪ N3. $3‬أ ‪5‬‬
‫‪ 3‬ا و وا!‪ 4‬ه !* وه‬
‫‪o+‬ون ا ‪ 9 /‬و‪ * KI‬و د ‪ .‬ق ا‪ CG‬اد و ‪ $3‬أ‬
‫‪ 5‬أ‪I‬‬
‫‪39 3‬‬
‫‪ = I‬ه(ا ا‪ G‬س و ‪H‬د ه(' ا ‪3 9 M3 ! `J x‬‬
‫‪ #‬و ‪ .‬و‪ = I‬أ س ه('‬
‫دة ‪ #C‬ا ‪ 7‬م ا‬
‫‪ 3 = I‬ا ا ‪ $3‬ا‬
‫‪53‬‬
‫ر ‪F KI A‬‬
‫ا ا ‪ f‬ت ا ‪ 3I P‬وا ‪ 3 B‬ا ‪ * M3 #‬ا‬
‫و ‪$3‬‬
‫ا را‬
‫! ‪;37‬‬
‫أه;‬
‫‪P‬‬
‫و!‬
‫‪_I‬‬
‫‪_3‬‬
‫إ = ذ ‪M #C g‬ء ‪ $ U‬ه('‬
‫‪ U‬وأن !‪9‬‬
‫ع ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن و‬
‫‪ ! $3‬م ‪ = I‬ا‪ G‬س‬
‫‪ 3‬ا ‪ $3 K‬ا‬
‫‪ 53C‬إ = أن ‪F‬‬
‫ا‪ CG‬اد ‪ .‬أ ‪ N3. $‬ا * ف ‪ $B *C‬أن ‪ B‬ن‬
‫ا ‪ 9 /‬و‪* KI‬‬
‫ه(' ا ق‪.‬‬
‫‪#‬‬
‫‪7‬م ا‬
‫‪ I 4 $3 3‬ا ا ‪ $3‬ا ‪B‬‬
‫ر ‪F‬‬
‫وإذا آ ن‬
‫ق‬
‫‪ 3‬و‪ 3 6‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫و وإذا آ ن ه ك !‪M‬اوج ‪ $3‬ه(' ا [‬
‫ر ‪ $‬ا ‪ $3 3.‬ا ‪ 3I P‬وا ‪ 3 B‬آ‪#‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ _*C ،‬أن ذ ‪ # g‬أه ‪ 3‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن دا‪ ً 3 F‬و!‪ f‬دي ا ‪KB‬ت‬
‫‪ B‬ن أداة ‪ d‬ن !‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ا ‪ $B #‬أن ! ‪ U3‬ه(ا ا ‪ U3 9‬؟‬
‫ا‬
‫ا‬
‫ا‬
‫ا‬
‫ا‬
‫ر آ‪ #‬م‬
‫‪ = I‬ى ‪ 3 I C‬أداة ا‬
‫‪ $I‬ا ‪ /‬ؤل ا‪! 3FG‬‬
‫إن ا‪0‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و!‪ 4‬وز‬
‫ى ‪ M 3f‬دة ا‪ 3 .‬ا ‪U3 9‬‬
‫_ ا (ي ‪$ d‬‬
‫ا‪ UJ‬ا ‪ U3 ! #‬ذ ‪ ، * $ g‬و ى ‪ 5 3 I C‬آ‪ B #‬ن أداة ‪ d‬ن ‪$/.‬‬
‫_ إ = ا ‪ 3 I f‬ا‪G‬و = ‪KF $‬ل‬
‫ار' ‪ * $‬أ‪ F‬ى ‪ .‬و ‪ $B‬ا‬
‫‪ U3 9‬وا‬
‫آ_ ا ‪ /3J‬ا (آ رة أ ‪ .ً f‬أ‬
‫ر‬
‫* ا‬
‫ا ل ا ‪ $B #‬إن‬
‫_ ا ‪ B3C # 2‬ن ‪KF $‬ل ا ‪ 5 3.K #C N‬آ‪ B #‬ن ا ‪ d _3 /‬ن ‪$/.‬‬
‫ف أ! و ‪:ً I ! 5‬‬
‫‪ U3 9‬وه(ا‬
‫أو ً‪ – Y‬ا‬
‫ر آ‪b‬داة \‪ V #‬آ‪ #‬ا (&‪-: e$‬‬
‫! ‪ U3 9! U3‬ا ن‬
‫آ_ ر‪/3J‬‬
‫‪ $‬ا ‪ N‬ا ‪ U /‬أن ه ك ‪Y‬‬
‫‪I‬‬
‫و‪، 3 I‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن دا‪ . ً 3 F‬وأن ه(' ا آ_ ا ‪ A /‬إ = ‪7‬‬
‫ا و‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪84‬‬
‫‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ر أداة‬
‫و ‪ $B‬و ‪ B #B‬ن ا‬
‫آ_ ا ‪ ! #‬ض ‪ 5 3 9! _3‬دا‪39 / _*C ً 3 F‬‬
‫أن ‪ 4‬ه(ا ا ن ‪ 53C‬ا _‬
‫‪ I‬؟‬
‫ر أن ‪ 4‬ا _ *(' ا آ_ ا‬
‫ا‬
‫‪ $I‬ه(ا ا ‪ /‬ؤل ‪KF $‬ل ! ول ه(' ا آ_ وا ‪$I N‬‬
‫ول ا‪0‬‬
‫أ ‪ 3 B‬أ ‪ 4‬د ‪ .‬ل * ‪KF $‬ل د !‪ 3‬ا ول ا ‪ U3 9 3‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫ا ‪ V/‬آ‪ #‬ا ‪c 2 (&X9/‬‬
‫‪ )$2‬ا‬
‫نا و‬
‫وا‬
‫ن ا ا‪: 'd‬‬
‫` ا و ‪$‬‬
‫اض ه(' ا آ_ أن ا ‪ I‬ة ا ‪ ! #‬د‬
‫و ‪KF $‬ل ا‬
‫* ا ا‪ ، # F‬و ‪HC $‬ن‬
‫دة ‪#C‬‬
‫* ‪ B! 5‬ن‬
‫ا ن ا و ‪ #‬و‪KI‬‬
‫ر *‬
‫ا و ! م ‪ U3 9‬ه(' ا ‪ I‬ة ‪ = I‬أ س أن ذ ‪M _2 g‬ءًا ‪$‬‬
‫ري و ‪ = I‬ا‪ I‬ر أ ‪5‬‬
‫‪ 3/‬د!* ‪ .‬و! ‪ I P‬دة ه(' ا ‪ I‬ة ‪ #C‬ا ن ا‬
‫*‬
‫و و ر * ‪FE‬‬
‫ه ا ن ا [‪ G Z‬ر ا * ا‬
‫ا و ‪ * 3‬أو ا ا‪ ، 3 F‬وه ا (ي ! د ‪ 5‬و ‪ I _B‬م ‪ 3‬ا ن ‪ #C‬ا و‬
‫‪. *3‬‬
‫أو أ‬
‫‪ $3 K‬ا ن‬
‫‪3‬‬
‫و‪ = I‬ه(ا ا‪ G‬س ‪HC‬ن أ‪ 9I0 _3 _dC‬ء ‪F‬‬
‫ر)‪ (1‬و ‪ B‬ن ذ ‪$ g‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ B‬ن ‪KF $‬ل ا‬
‫ا ا‪ # F‬وا ن ا و ‪#‬‬
‫ر ‪ = I‬ذ ‪ g‬و! _ ا ‪ I‬ة ا ‪ P ;B ! #‬ع ا ‪' 4! K‬‬
‫‪KF‬ل ا ‪ #C Z‬ا‬
‫‪ $3 K‬ا ن ا ا‪ # F‬و ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ 9IW #d‬ء ‪F‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪o N3‬دي ذ ‪ g‬إ = أ ‪ 4‬د أ د ري ‪W #d‬زا ا ت ا ‪#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ‪ $B #‬أن !‪ B‬ن‬
‫‪ $B‬أن ! ض ‪ U3 9! U 6‬ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪ /‬إ = ‪ 3h‬ذ ‪ $ g‬ا ا‪ I‬ا و ‪ . 3‬و ‪ $B‬آ‪ B `3‬ن ا ‪ _3 /‬إ =‬
‫‪J‬‬
‫ل إ = أ ‪ 4‬د ‪ _2‬ه(ا ا أ ؟‬
‫ا‬
‫‪E‬‬
‫أن ا ‪ _3 /‬إ = ذ ‪ B g‬ن ‪KF $‬ل أ ‪ 4‬د ا ‪M‬ام دو ‪ً ! g ( #d #‬ا ً‬
‫‪3‬‬
‫( أو ) ا‬
‫‪ $‬أن ‪ 4 $ d‬د ا ‪ ) = I Z‬ا![ ذ إ اءات‬
‫ا‪M E‬ام‬
‫( ‪ 8/‬إرادة ا و ا ‪ . f B‬و ‪ _df‬أن ‪ B‬ن ‪! Z‬‬
‫ا‬
‫‪ C‬ض ‪ _2‬ا‪M E‬ام‬
‫( ‪ .‬و!‬
‫‪ I ً d‬رة ) ا![ ذ إ اءات د ر‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و! ‪ M3‬ا‪' I‬‬
‫‪ 3‬ا ن ا و‪#‬‬
‫ا د م ‪ =I‬أ س ‪F‬‬
‫‪ 3 $I‬ا ا‪ I‬ا و ‪ N3. 3‬ا ‪ B 5‬ن ‪ً 3‬ا ‪ $I‬ا ‪ U3 9‬أو ا‪ 0‬دة ‪ #C‬ذ ‪; g‬‬
‫ن ‪ _2‬ه(ا ا‪M E‬ام ‪.‬‬
‫‪ 'SV‬ا ‪ $W ^g‬وا‬
‫‪-: $/‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن أن‬
‫‪3‬‬
‫! م ‪ P Z[ 3C‬ع ا ‪ 3‬وا [‬
‫‪I‬‬
‫ه(' ا ‪ ! B‬م ‪ = I‬أ س ‪ 3 I 3 .‬ه(' ا ق و‪ #C‬ذات ا ‪ A‬و د‬
‫‪ 3‬ت ا ‪3C 2‬‬
‫‪ 3‬ت * ‪ ،‬و‪ 3 I‬ه(' ا ق ‪ # ! E‬ا ‪[ B‬‬
‫‪F‬‬
‫وا ‪ d‬ر *(' ا ق ‪ = I‬ا‪K F‬ف ا ‪ C 2‬ت وا ‪ d‬رات ‪ ،‬أو و‪ f ً C‬ه‪;3‬‬
‫‪U3 9 U‬‬
‫ل ‪ = I‬ا‪K F‬ف ) ا ول ( ‪ N3.‬أن ا ‪3C B‬‬
‫‪ 3‬دو ‪3‬‬
‫‪ $B‬أن !‪ U3 9! #C ' Yo‬ه('‬
‫‪_ *3‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ * 3 I A/3‬أو ‪F‬‬
‫‪ 3‬ت ا ‪ * 3C 2‬ب‬
‫ا ق دا‪ ً 3 F‬و ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل ا (رع وا ‪[ g/‬‬
‫_____________________‬
‫)‪ (1‬ا @‪:9‬‬
‫‪Helene Tourael ,Op. Cit. , P. 9.‬‬
‫‪ . U3 9! $‬ق ا‪ / 0‬ن إذ إن ‪ f‬ه‪ ;3‬ه(' ا ق ‪ C 3 B W 3f! E‬ض ا‪I‬‬
‫‪ + = I 3‬ب ‪ 3‬ر‪ * I ً h‬و‪ * C 2 ً CKF‬ا ‪ 54 ! #‬إراد!* إ = ا ‪g/‬‬
‫ب وا‪ 3 F‬را!* ‪ .‬أي أن‬
‫* ‪ _ ،‬أن ا!‪ . ' 4‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ . 3f‬ام إرادات ا‬
‫‪ f‬ه‪ . ;3‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ f #d ! E‬ض ا ق ‪ = I‬ا‪ CG‬اد ‪ ،‬و ‪ $B‬آ‪$B `3‬‬
‫ر ا و ‪ $B #‬أن !‪ B‬ن‬
‫ا ‪H‬آ ‪ $‬أن ا ق ‪ P‬ع ا ‪ U3 9‬وذات ا‬
‫ب‬
‫‪_ $ K‬ا‬
‫أ ً‬
‫‪ f‬و‪ P‬و ‪ B! #‬ن ‪ P C‬أو أ * !‪ B‬ن‬
‫‪ #‬ا‪ .‬ل ا (رع وا ‪g/‬‬
‫‪T‬ا ‪ B‬ت‬
‫‪# E‬و‬
‫و ‪* 3 9! $B‬‬
‫‪ 3‬ت ‪ _3 #C‬ا * ب ‪ * 3 9! $‬؟‬
‫[‬
‫ر ‪ ،‬أ ‪5! I P N3. $ _2 5‬‬
‫! م ‪ #C‬ا ‪ $I N‬ا‬
‫و‬
‫‪ 5‬إ = أ ‪ Bf 3/4! 5‬ة ا‬
‫‪ I #‬ة ‪ N3.‬أن !‪ 5 3 H‬أ ‪H‬ر [‪#‬‬
‫و‪5 3 6‬‬
‫‪ ، KI ;37 ! #‬و أن ا ‪K‬‬
‫ا‪ #I E‬ا و‪ ، C‬و أن ‪ *f‬م ا‬
‫ا‪ ! #I E‬م ‪ = I‬أ س أ ‪5‬‬
‫! ‪ B‬ن ‪ $3C 6 $ . _ H‬و آ ‪ BC A‬ة ا‬
‫`ا ‪8‬‬
‫ر ‪ $B‬أن ‪$3‬‬
‫م ‪ $3‬آ_ ‪ $‬ا ‪ 8‬وا ‪HC ، 9 /‬ن ا‬
‫‪ $‬ا ‪I P‬ت‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ I‬ر أن ه(ا ا ‪ P‬ع‬
‫‪U‬‬
‫وأراد!‪3C 5‬‬
‫ر‪.‬‬
‫ا * ‪ #C‬ا و وا ‪ f #‬ض أن ‪ *4‬أه; ن ‪ #C‬ا و ‪ Ev‬وه ا‬
‫‪ $‬أه; ا ‪ I P‬ت ا ‪#‬‬
‫و ‪H‬آ ذ ‪KF $ g‬ل آ ن ‪ P‬ع ‪ .‬ق ا‪ CG‬اد‬
‫ف ‪ = I‬أرادة‬
‫أ‪ _dC‬و ‪3‬‬
‫ر ‪ $B‬أن‬
‫ر و ‪HC #‬ن ا‬
‫‪ *4‬ا‬
‫‪ 5‬و‪ .‬ق ا‪ CG‬اد ا ‪ . 5 $3 B‬و ‪$B ;Y $‬‬
‫ا ‪ 8‬و!‪ 5! 9‬و اء!‪5‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪U‬‬
‫ب ‪3C‬‬
‫‪3‬ت ا‬
‫ف ‪F =I‬‬
‫ا‪ E‬د أ ‪53‬‬
‫ـــــ ف ـ )‬
‫د ه ه ا ـــ ر) ا ‪ (# 3‬أو ا ‪2‬ــ ‪ #‬أو‬
‫را‬
‫‪.‬وا‬
‫ا‪(1) ( #6‬وا (ي ‪ U‬وأن ! ‪ A‬ا‪ +0‬رة إ ‪ #C 53‬ا ‪ f‬ـ_ ا‪G‬ول ‪ $‬ه('‬
‫ا‬
‫ر ‪ ;37 Z [ *C‬ا ‪ 9 /‬و ‪ 3‬ن‬
‫ا را ‪ .‬أ ‪ I P N3. $‬ت ا‬
‫‪ *! KI‬ا [ ‪ f‬و! ‪ N3. * 37‬ان ! ‪ ;37‬ه(' ا ‪ K‬ت ‪ B E‬ن ‪ G‬ا ‪$I 3‬‬
‫‪ KI ;37 U‬ت ا ‪ 9 /‬ت ‪3C‬‬
‫‪ 5‬اء ‪3C‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن _ أ ‪ + 5‬ا‬
‫‪ ;37‬ا [ ص‬
‫‪U‬‬
‫ا‪ CG‬اد ‪ .‬وآ( ‪ g‬و ‪3C + _B‬‬
‫‪ * 3‬أم ‪*! KI‬‬
‫‪ BC‬ة ا ن ‪ #C‬ا و‬
‫‪U‬‬
‫ق ا‪ CG‬اد و ‪ I _B‬م ‪3C‬‬
‫ر‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫‪ N3. ، * 3‬أن آ_ ه(' ا ‪ I P‬ت !‪ B‬ن ذات‬
‫وأ‬
‫_______________________‬
‫)‪ (1‬ا @‪ :9‬د‪.‬‬
‫‪, e2‬ص ‪.12‬‬
‫‪Z‬ر ا ‪ V‬وي ‪ O9@ ,‬ا‬
‫ر‪ ^ ,‬ر‬
‫‪ ,e2‬ص ‪ ,17‬وآ‪: f Z‬د‪/\ .‬‬
‫'‪+u G$‬وي ‪ ^ ،‬ر‬
‫‪ 3‬و _ ‪ B‬ا ‪3‬‬
‫ر ‪ B C‬ن أ‪ _dC‬و ‪3‬‬
‫وأ م ه(ا ا [ ‪Z‬‬
‫ى ‪E .E‬ت ا‪K% E‬ل * ب ‪$‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬و ‪_B‬‬
‫‪3‬‬
‫وا [‬
‫ى‬
‫‪C‬‬
‫ر‬
‫!‪ . U3 9‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ .‬و ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل ا‪E‬‬
‫ق أ‪ Y‬رة ا ‪ _ $ B‬ا ‪ ، 9 /‬و ‪ * $‬أ‪ F‬ى ‪ IE‬ر' ا ن ا (ي‬
‫آ_‬
‫‪4‬‬
‫آ_ ‪ 3‬آ ‪H/ ;7 ! B‬‬
‫‪4‬‬
‫ي ا ا‪ I‬ا ‪;7 ! #‬‬
‫‪ 3‬وا ‪ = I ، 3‬أن م آ_ ذ ‪ = I g‬أ س ‪Uf‬‬
‫‪ 3‬آ ‪ B‬ا[‬
‫ب و!‪ . *! 9‬و ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل‬
‫و ‪ f‬ه‪ . ;3‬ق ا‪ / 0‬ن وا‪ .‬ام أرادة ا‬
‫‪* KF $ $B‬‬
‫! ‪ $3 d #d‬ا !‪ 3 v 3‬ت ‪3‬‬
‫أ ‪ 4‬د ا ‪M‬ا ت دو ‪F 3‬‬
‫ع إ = إرادة ا ‪ 8‬و ا ذ ‪ d g‬ن‬
‫‪ _2 _.‬ه(' ا آ_ ‪ U 6 $I‬ا‬
‫ب‬
‫‪ I‬م ا ‪ $ $B‬ا ‪K%‬ل ‪ _2‬ه(' ا آ_ ‪ _ $‬ا ‪ B‬ت ‪ /. = I‬ب ا‬
‫أي أن ‪ B‬ن ا ‪ E ً 3 . ;/‬د إ = أرادة ا ‪ 8‬و ‪ $ 5f‬ا ‪ B‬إذ ‪ 84‬ان‬
‫ر ‪ _2‬ا ‪ $I 3‬إرادة ا ‪.(1) 8‬‬
‫ار ‪ 3 C‬آ ن ا‬
‫‪$ d‬ا‬
‫وان ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ه‪ #‬وا‪ .‬ة ‪ N3. $‬ا أ أو ا ‪ = I 3 /‬ا‪K F‬ف‬
‫‪ 3‬ت !‪*7‬‬
‫‪ ،‬و ‪ $B‬ا [‬
‫ا ‪ C 2‬ت وه(ا ! ‪ 3 I 5 2‬ه(' ا ق ‪! _ H‬‬
‫‪ U‬ا‪ 3f3B G‬ا _ ه(' ا ق أو ا ‪ 3 /‬ت ‪ = I‬ا‪K F‬ف ا ‪ C 2‬ت‬
‫‪I‬‬
‫وا ول ‪ ،‬أي آ‪ 3f3‬اءة ه(' ا ق أو !‪ 3/f‬ه ‪ ،‬إذ ا ‪ ?3 5‬ه ك ‪KF‬ف ‪= I‬‬
‫و د ‪ / j‬ن ‪ I _B‬م و‪ *! 3/ ! = I‬ا‪ G‬س أ ‪ d‬أو ‪ *! I P‬و ‪$B‬‬
‫‪ *3‬و ‪ ` [! N3. * 3 d‬ا ‪ 7‬ة‬
‫‪ *!K3 f U‬أو‬
‫ا [‪K‬ف ‪ 2‬ر ‪3C‬‬
‫ر‪.‬‬
‫إ = ذ ‪ . g‬و ‪ B‬ن ا‪ G‬ر أن ‪ 4‬ي ‪ _2 $/.‬ه(ا ا [‪K‬ف ‪KF $‬ل ا‬
‫و ‪ A d! C _ f‬د !‪ 3‬دول ‪ '(* ً /. 3‬ا ‪KF $ H/‬ل ا ‪= I Z‬‬
‫ر ا و ‪ #‬ا ‪ #‬ا (ي (ه‪ 8‬إ =‬
‫` ا‬
‫ر و ‪2‬ل ذ‪g‬‬
‫ذ ‪ #C g‬ا‬
‫ن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و‪ * .‬و‪ ً C‬ا‪ I‬وا دئ ا‬
‫ا‪.‬‬
‫ا‪ IE‬اف‬
‫ر' ا ن‬
‫ر ر أن !‪ B‬ن اءة ه(' ا ق و‪ً C‬‬
‫ا و ‪ #‬أي أن ه(ا ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن اء أن‬
‫ا و ‪ . #‬وه ك د !‪ 3‬أ‪ F‬ى !(ه‪ 8‬إ = أن ‪ B‬ن !‪* 3 9‬‬
‫ر دو ‪ #‬أم دا‪ # F‬و‪ 3/f ً C‬ا (ي ! ‪ 5 #d‬ا ه ات ا و ‪3‬‬
‫آ ‪ A‬ذات‬
‫ر ا‪ # G‬ا ‪ #C #‬ا دة )‪5 (10‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬و *(ا ا‪( ' 4!E‬ه‪ 8‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ 3/f‬ا ر ‪ _ $‬ا ه ات ا و ‪3‬‬
‫إ = ا ‪M‬ام ا ‪ d‬ء ‪33‬‬
‫____________________‬
‫)‪ (1‬ا @‪: 9‬‬
‫‪Helene Tourard , Op. Cit., P.290‬‬
‫‪ 5 #d ! U3 9! I‬ه(' ا ق ‪ _ $‬ا ‪ d‬ء وآ( ‪ g‬ه ا ل ‪ #C‬ا ‪ f‬ة‬
‫)‪(1‬‬
‫ا‪G‬و = ‪ $‬ا دة )‪ $ (39‬د ر ب أ‪3 C‬‬
‫‪ 'SV‬ا \]‪-: q‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ $‬أآ‪ 2‬ا آ_‬
‫‪ B‬ا ‪ = I „f‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪3‬‬
‫!‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ‪ I $ $B‬م ا‪M E‬ام ‪5 B.H‬‬
‫ا ‪o‬د إ = !‪ 3 4‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ذ ‪ g‬إ = دور‬
‫ف ‪ #C 5‬ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ ،‬و‬
‫‪#‬‬
‫‪ E‬د إ=‬
‫‪ U3 9! ' 4! 3‬أ‪ B.‬م‬
‫ا ‪ #C „f‬أ‪ _ ! 3 I I‬ا‪G‬و‪ P‬ع وا ا ` ا‬
‫‪ 5 H+ $‬أن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬و ‪ ;Y $‬إ ‪ 3 B‬ا ‪M‬ام ا و ‪_B‬‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫!‪ B‬ن و‬
‫‪o‬دي إ = ‪ _.‬أي ‪ $ B‬آ_ !‪ U3 9‬ه(ا ا ن ‪ N3.‬ا ‪I 5‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ C‬ن ه(ا‬
‫إ ‪ 3 B‬ا ‪ ' 4! „f‬ا‪ B.G‬م ا اردة ‪ #C‬ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪3‬‬
‫! ‪ 5 d‬ا‪ $ 3 f!E‬أ‪ B.‬م‬
‫‪ #C #‬ا ‪ A‬ذا!‪ 5‬إ ‪ #C * 3 B‬ا ‪= I „f‬‬
‫‪ B‬ا ‪. „f‬‬
‫‪4‬‬
‫‪$ „f‬‬
‫‪ „f‬دور ‪ #C‬ا ‪ $ _3‬ا~‪ Y‬ر ا ‪3 /‬‬
‫‪#‬‬
‫وإذا آ ن ‪ ;37‬ا‬
‫‪KF‬ل ‪ 7f ! 7.‬ت ‪ 3‬و! ‪ . 33‬ا و ‪ #C‬ا ‪ C „f‬ن ه(ا ‪5 B ! # E‬‬
‫‪ 3‬ا ‪ %2‬ات وإزا آ ‪ C‬ا ‪ 3 /‬ت ‪ N3. ,‬أن ‪ 7 3 6‬م ا ‪_B „f‬‬
‫‪$‬‬
‫ق‬
‫‪ I‬م و ‪ P‬ورات و د' آ _ و ‪ w‬و‪ F‬ص ‪ 3 f!K /‬ت ا و ‪3‬‬
‫ة‪ .‬و ‪ B‬ن ‪ 3f‬ا و‪ #C 3 I‬ه(ا‬
‫ا‪ / 0‬ن !‪ f‬ض ‪ P‬ورة ا ‪ . $I N‬ل‬
‫ر ودور' ‪_. #C‬‬
‫ا ‪M4‬ء ‪ $‬ه(' ا را أن ! ‪ U 9‬ه(' ا ل ‪ 7 $‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ = I‬ا ‪ /‬ى ا ‪ .# 6‬و ‪ B‬ن ‪$‬‬
‫آ_ !‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ر وآ_ ‪ . $‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ 3‬ا ‪ $3 K‬ا‬
‫ا ‪ 3f‬ه إ‪ I‬دة ا (آ‪[ 3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ F _B‬ص و ور و إ ‪ 3 B‬أن ‪ B‬ن‬
‫‪ I _B‬م وا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ I‬ر‬
‫‪ $I K‬ذ ‪ 5 3 6 g‬ا [‬
‫ا (آ و‪ً dC‬‬
‫آ_‬
‫ر دور ‪_. #C‬‬
‫‪ 3‬وأه ‪ 3‬ا ‪ I P‬ت ا ‪ #‬و * ‪ .‬و ‪ 7‬إ = أه ‪3‬‬
‫ذي ‪F‬‬
‫‪5 #‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪HC‬ن ا ‪ ;37‬ا‬
‫‪ P‬ع ا ‪ „f‬و ‪ F _B‬ص ذ ‪ g‬ا ‪U‬‬
‫‪ E‬أن ‪ 4‬أ ‪ #C 5/‬د ر ا و ‪.‬‬
‫أي ا ‪ I 5‬م آ‪f‬‬
‫أو ‪ 3 I C‬ا ‪ *4‬ا و ‪ #C #‬إ ‪ 4‬د ‪ .‬ل دو ‪3‬‬
‫‪ B‬ا ‪ „f‬وا ‪#‬‬
‫_______________‬
‫)‪ (1‬ا @‪: 9‬‬
‫‪Helene Tourard , Op. Cit., P.310‬‬
‫ر و ‪ 84‬أن ‪ B‬ن ‪ 53 I‬إذا ا‪ P C‬ه‬
‫ً ‪ U3 9! #C‬ا ن وا‬
‫!‪Yo‬‬
‫‪. U3‬‬
‫ر‬
‫‪ *4‬إ ‪ 4‬إ = أ‪ I‬ل ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ #d ! ،‬ا‪K9 E‬ق ‪ $‬ا‬
‫ا ‪ _ B‬ا‪ # 4 E‬ا ‪ 9‬ب و ‪ $B‬آ‪ $B `3‬أن ‪ _ f‬ه(ا ا‪ CE‬اض ؟‬
‫آ‪ f‬ا ‪ *4‬ا و ‪ #‬وا (ي ‪M _2‬ءًا ‪ $‬ا ‪ *4‬ا ‪;I #‬‬
‫أ م وا ‪3f‬‬
‫‪ B‬ا ‪ „f‬وأ م ‪ 9F‬رة و ‪ 3‬ا~‪ Y‬ر ا‬
‫‪4‬‬
‫‪ 3/‬ة ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪;I 5‬‬
‫أ ًا ‪ P‬ور ‪E‬‬
‫‪HC 5‬ن ا ‪ #C _ B‬ه(ا ا ‪*4‬‬
‫‪ $I‬ء ا‬
‫ا ‪ 3/‬ة‪ ،‬و ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل ا‪ 3 F‬ر أ‪ _dC‬ا ‪ g ( _ /‬و ‪ * P $‬ا !‪3‬‬
‫ا ‪ 3 6‬ول و ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل !‪ 3[/‬ا ‪ *4‬ا ‪ # 6‬دا‪ _F‬ا ول وا (ي ‪_2‬‬
‫ه أ ‪ ً d‬ور' ‪M‬ءا ‪ $‬ا ‪ *4‬ا ‪ #‬ا ا‪ 3/ ;I‬ة ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬ود‪5 C‬‬
‫ر و!‪ 9‬ه !‪o ' 4‬دي إ =‬
‫‪ 3‬ا‬
‫!‪ ' 4‬ا _ ‪ _ ! = I‬ا‪G‬و‪ P‬ع ا‬
‫ا ‪ $ _3‬ا‪E .‬ت ا ‪K%‬ل ا ‪ _3 #C „f‬ا * ب ‪ U3 9! $‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ل ‪ًf‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل إ ‪ 4‬د ‪ $ d‬أن ‪ B‬ن ه(ا ا‪E‬‬
‫‪ +‬ع ‪ $‬أ * ‪ 7‬م ا ‪ً . „f‬ا ‪ ،‬وا ‪ f #‬ض * أن ! ‪Uf‬‬
‫ا‪G‬ه اف ا ‪ُ #‬‬
‫‪ '(* ً f [ E‬ا‪0‬رادة‬
‫ً‬
‫ول و ‪ ?3‬ا‬
‫‪ T‬ا ‪36‬‬
‫ب وا‬
‫إرادة ا‬
‫*; ‪ ،‬و ‪ B‬ن ذ ‪g‬‬
‫دون ! ا‪ CG‬اد‬
‫‪ T‬و ‪o‬د إ = ا ‪3‬‬
‫و ‪ً d‬ا *(' ا‬
‫‪KF $ ً 3 I‬ل د ة ا‪ $ d! 3 I‬ذ ‪ = N3 g‬ا ‪ „f‬ا ‪ 2‬ء ‪ 4‬ز‬
‫و‪ ، I‬و‪ #C‬ذات ا ‪ A‬إ ‪ 4‬د‬
‫ا ‪ 4‬ء إ ‪ 53‬و!‪ U3 ! _3 #C 5 3 f‬أه ا‪ 5C‬ا‬
‫ر ( ‪ ! _3 #C‬ي ه(' ا‪G‬ه اف‬
‫ا ن ا ا‪ )# F‬ا‬
‫‪$‬‬
‫ا ‪9‬‬
‫ا‪d‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬و ‪$B‬‬
‫‪o _B‬دي إ = أ‪ U3 9! I‬ا و ‪#‬‬
‫ل‬
‫وا ‪`/‬‬
‫‪ . M M‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫ا ‪ _J‬ا ‪3 6‬‬
‫‪ U‬ا ‪KF $ g ( ;I‬ل !‬
‫أن‬
‫و ‪KF $ *! /‬ل ا ‪ _J‬ا و ‪ 3‬ا ‪(* *4‬ا ا‪KF $ ' 4!E‬ل ا ‪ 7‬ت‬
‫‪ I _B‬م و‪ 3h‬ا ‪ F _B * 3 B‬ص)‪. (1‬‬
‫ا و‪3‬‬
‫‪ C 'SV‬م ا‪ gX‬ذ ا ‪9,‬اءات ا ‪/‬‬
‫& ‪-:‬‬
‫( أو ) ا ‪K‬ز ( آ ‪A‬‬
‫أن ‪ I‬رة ) ا‪ 0‬اءات ا‬
‫‪ 9 #C A‬ق ا ن ا و ‪ #‬م ‪ = I E‬آ‪ 3f3‬ا ‪ C‬ء‬
‫ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وذ ‪U3 9! U 6 $I g‬‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫ا‬
‫ا ا ‪ $3‬ا ا‪ 3 F‬ـ ول ‪ ،‬و ـ‪ B‬ن ذ ‪KF $ g‬ل !‪B‬ـ ‪ `3‬ا و ا‬
‫‪ $‬ا رات ا ‪#‬‬
‫‪M E‬ا ت ا و ‪3‬‬
‫أ‪KF $ 5 B.‬ل‬
‫‪ M‬ــ ‪H‬ن ! ــ[(‬
‫___________________‬
‫)‪ (1‬أ @‪ : 9‬دا ‪ $‬ب ‪ .‬ر ‪،`O‬‬
‫ا‬
‫ا ‪ 9V O9^/‬ا ‪ 9 /‬و ا ‪8‬‬
‫ا و ‪/\ : /,9X، $‬‬
‫ن وا ‪$‬‬
‫قا‬
‫‪، $/‬ا ه‪9‬ة ‪،‬ص ‪.265‬‬
‫^(]‪، G$ u :‬ا >‪$ /‬‬
‫ا‪0‬‬
‫)ا‬
‫اءات ا‬
‫( أو) ا ‪K‬ز‬
‫اء ا‬
‫(؟‬
‫‪3‬‬
‫* أم ا د‬
‫‪ ،‬و ‪$B‬‬
‫ا‬
‫د‬
‫‪3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ #C #‬ا ‪ 3/f‬و‪ 3 6 ;*C‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫أن ا ‪ U9‬ا‬
‫‪ P #‬ورة‬
‫د إ = !‪ 3/f‬ه(' ا رة‬
‫وا‪G‬ه اف ا ‪ = / #‬إ = ! ‪* 3‬‬
‫ة ‪ $‬و د ا‪M E‬ام‬
‫‪ 5 H+ $‬أن ‪o‬دي إ = ! ‪ U3‬ا‪G‬ه اف ا‬
‫ا![ ذ آ_‬
‫ا و ‪ #‬وا‪E‬ر! ء ( ‪ g‬إ = أ‪ _dC‬ا ‪ /‬ت ا ‪ ` [ U 6 $I B‬ا‪ 0‬اءات‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و‪ = I‬رأ *‬
‫‪ C‬ت ا ‪o‬د إ = !‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫وا‬
‫‪ 3‬و ‪ #‬ا ‪ C‬ء ‪M E‬ام ا و ‪ #‬و!‪ 8 4‬ا ‪o/‬و ‪ 3‬ا و ‪3‬‬
‫ا‪ 0‬اءات ا‬
‫د !‪U3 9‬‬
‫‪T‬‬
‫‪ $I K‬ه(ا ا‪M E‬ام ا [ ص وا‬
‫‪ I $I‬م ا ‪ C‬ء‪ 5 .‬و‪ً dC‬‬
‫ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪HC‬ن أ ‪ $/.‬ا ‪ (3f ! #C 3‬ا‪M E‬ا ت ا و ‪3‬‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫ي ه ا‪ FG‬ذات ا ‪ *f‬م ‪ U‬ا (آ ‪ .‬و ‪ $B‬آ‪ B `3‬ن ا![ ذ ا‪ 0‬اءات‬
‫‪ $‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ى ا‪M E‬ام ا و ‪ #‬ا‬
‫و ‪(3f 3 $/‬‬
‫ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ؟‬
‫‪ $‬أ ط ا ‪ U3 9‬وا ‪ _ /‬ا ‪ H4 ! #‬إ ‪ *3‬ا ول ‪_3 #C‬‬
‫وان ه ك ا‬
‫‪$‬‬
‫* آ ن ‪ #df‬إ = ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وان ا‬
‫!‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ . #%‬و و‬
‫‪ 3‬ا ‪o! #‬دي * إ = ‪ I‬م !‪ U3 9‬ا ن آ‬
‫ا‪ 3 B+0‬ت ا‬
‫‪ ( 8‬ه أن‬
‫أن أ‪ _3 _dC‬إ = !‪ g ! 8 4‬ا آ_ و!‪ *f U3 9‬م ) ا‪ 0‬اء ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن وا ‪M ! #‬م * ا و ا ‪ 3‬إ =‬
‫‪ 3‬ا و‪3‬‬
‫! لا ‪I‬ةا‬
‫ر ‪ #C‬ا و ‪ ،‬و ( ‪ B! g‬ن‬
‫‪ I‬ة د ر !‪ B‬ن * ا ‪ f‬ت ‪ 3‬ا ا‪ I‬ا‬
‫ا (آ ‪Z[ 3C‬‬
‫‪ 3‬و‪o I‬دي إ = !‪ 8 4‬آ ‪ C‬ا‪ 3 B+0‬ت‬
‫‪ g‬ا ا‪I‬‬
‫! ‪ 3J‬ا ‪ U3 9‬أو ا‪ 3 .‬ا _ أو ا‪ % 0‬ء أو ا ‪. 3 4‬و ‪ B‬ن ا ‪ _3 /‬ا = !‪_3 f‬‬
‫‪ _ $‬ا ن ا و‪#‬‬
‫‪KF $ ( 8‬ل ا‪ +0‬رة ا‬
‫‪ *f‬م ) ا‪ 0‬اء ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن إ = أن د ة ا‪ _x #C ' I‬د ر ‪ # 3 .‬و‪ *f ً C‬م ا (ي ‪U‬‬
‫‪ 8‬وا ا ‪ 8‬ا![ ذ' ‪ U3 9‬ا‪M E‬ام‬
‫ر ‪ ،‬ه ا‪ 0‬اء ا‬
‫! ' ‪ _2‬ه(ا ا‬
‫ذا!‪ 5‬إ‪EKF‬‬
‫ا و ‪ #‬ا ارد ‪ 53C‬و ‪HC ;Y $‬ن ‪ I‬م ا![ ذ ‪ _2‬ه(ا ا‪ 0‬اء‬
‫‪ #‬ا و ‪ #‬ا (ي ‪(3f #d‬‬
‫أ ا‬
‫‪ $ K‬ا _‬
‫‪M‬ام دو ‪ #‬و! ً‬
‫ا‪M E‬ا ت ا و ‪. 3 $/ 3‬‬
‫‪ 'SV‬ا ‪-: $$‬‬
‫! م ‪ I‬ا ‪ 33 ! B $I N‬ا ق وأ‪ Y‬ه ‪U3 9! #C‬‬
‫‪I‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن دا‪ ، ً 3 F‬أن *(ا ‪ P 33‬ورة أ‪ AdC‬إ = ا‪ IE‬اف‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫‪ 5‬وان ه ك ا ‪ 3 4‬ت ‪ = I 8! ! 3‬ا‪ ، 5 (FG‬و ‪ $B‬و‪ #C‬ذات ا ‪ A‬ه ك‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫‪ U3 9! 3‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ 3‬ت و [ ‪ 53 I 8! ! 6‬و!‪d‬‬
‫_ إ = ! ‪ $3 U3C‬ا‪ $3 YE‬إذ‬
‫وأ م ه(' ا‪ 3 4 E‬ت وا ‪ 3 /‬ت آ ن ‪ $ E‬ا‬
‫و‬
‫‪ 5 KF $ $B‬ا‪ 4 E‬إ = ‪ P‬ورات و د ا ‪ 33‬و‪ #C‬ا ‪5/f A‬‬
‫!‪ 8 4‬ا ‪ 3 /‬ت وا [ ‪ 6‬ا ‪ $B #‬أن ! ‪ 5 I ;4‬و ‪ B‬ن ذ ‪ = I g‬أ س‬
‫د ‪ _2‬ه(' ا ‪ d‬ورات و ‪ 84 $B‬أن !‪ B‬ن ‪ 3 3 .‬و ‪ ?3‬ه ك‬
‫ا‪ IE‬اف‬
‫ى ‪KF $‬ل ! ‪ . 33‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ .‬و ‪$B $B‬‬
‫‪ * 4‬وا‪ 4 E‬إ ‪*3‬‬
‫‪_3‬‬
‫ا ‪H‬آ ‪ $‬أ * ‪ 3 3 .‬؟‬
‫دة إ = ا ‪ d‬ورات أو ا‪ G‬ب ا ‪ #d ! #‬ا ‪ 33‬آ ‪ IE‬رات ا‬
‫وا ‪ 3df‬و‪ 3h‬ذ ‪ 4 ، g‬أن آ * ! ! ــ‪ Bf w‬ة )‬
‫‪ 7‬م ا م أو ا‪KFG‬ق ا‬
‫‪$‬‬
‫ا‬
‫( وه(ا ه ا ‪ T 9‬ا (ي ! ‪ H4‬إ ‪ 53‬ا ول ‪ً h‬‬
‫ا‬
‫ا‬
‫‪ C‬ت ا ‪ ! #‬م * وا ‪ . * ? ! #‬ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫ا‬
‫ا‬
‫‪ C‬ت وا ‪ B! #‬ن ‪ 54 ! K C‬إ = ! ‪ U3‬ا‬
‫دة إ = ‪ _2‬ه(' ا‬
‫و‬
‫(! ‪#‬‬
‫ا‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬إذ أن ‪ BC‬ة ) ا‬
‫‪4‬ه ‪ً !‚ !E‬‬
‫‪ I _B‬م وان ‪ . f/ C‬ق ا‪ / 0‬ن وا!‪ 4‬ه !* ‪ ` [! E‬أو‬
‫ا ‪4‬‬
‫‪ N3. $‬ا * ف و‪ $B E‬أن !‪ B‬ن ‪ d ' 4! *4‬د‬
‫! ‚ ه(' ا‬
‫‪ .‬ق‬
‫* ‪ .‬أن ه(' ا ‪ *! f/ f‬ف إ = ء ا ‪ 4‬ت ا‪KF $ 3 / 0‬ل ‪.‬‬
‫ا‪ CG‬اد ‪ *3C‬و‪KF $ 54 ! E‬ل ذ ‪ g‬إ = ه م ه(' ا ‪ 4‬ت أو ا‪ P0‬ار * ‪g ( .‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ d‬ورة و د ا ‪ 33‬و ‪$B‬‬
‫‪ 4‬أن ه ك أ ارًا ‪ $‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪K‬‬
‫‪ x #C‬وف ‪ 3‬و‪ P $ P‬ا ‪ w‬و‪ +‬وط ‪ $ d! 3‬أن ‪ B‬ن ه(ا ا ‪ً C 33‬‬
‫‪K‬‬
‫دئ ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪،‬ا ‪ #‬و ت أ ً‬
‫و ‪ I ;Y $‬م [ ‪f‬‬
‫ا‬
‫‪T‬‬
‫ه(' ا ‪ 4‬ت ‪ 8/‬ا‬
‫ا ‪ 4‬ت ا‪ 3 / 0‬و ل‬
‫‪ T‬ا ‪ 9 /‬ت ا ‪#C 3‬‬
‫ا ‪ 4 3 3‬ع ا‪ CG‬اد ‪ #C‬آ_ ‪ 4‬و ‪8/ ?3‬‬
‫! ى‬
‫‪ 4‬أن ه ك ا‪ I‬رات أو أ ً ‪3‬‬
‫ه(' ا ‪ 4‬ت ‪ ، 8/ C‬إذ‬
‫* و ‪ /f! ;Y $‬ه‬
‫* ‪ 8/‬و * ‪ 7‬ه و‬
‫ا ‪ 9 /‬أن ه ك ‪ P‬ورة‬
‫و ‪ ،‬و ‪(! ;Y $‬ه‪ 8‬إ = ‪ P‬ورة ! ‪33‬‬
‫‪ T‬ا ‪ 3‬أو ا‬
‫‪ =I‬أ* ‪ $‬ا‬
‫!‪ 3f‬ن ‪g ! _2‬‬
‫‪ $3. #C T‬أن ا ‪3‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ! ‪ '(* ً 3‬ا‬
‫ا ‪ 8/ C 9 /‬و ‪?3‬‬
‫!‪ B‬ن ‪ P‬ور و *‬
‫ا‪ IE‬رات‬
‫ا و آ‪ ( _B‬و ‪ $B‬آ‪ $B `3‬أن‬
‫‪ #‬د ‪) U3‬‬
‫ا ‪ 4‬آ‪ _B‬أو ‪3‬‬
‫ا‪9/‬‬
‫ا ‪ 4‬أو ا و آ‪ _B‬و ‪ $3‬ه ‪$‬‬
‫‪ $3 M3‬ه ‪$‬‬
‫م ‪ = I‬أ س أ‪ 9I‬ء ا و ) ا ‪( 9 /‬‬
‫‪33 #‬‬
‫‪;37 ! _x #C 8/ C‬‬
‫د ‪ P‬ورات ! ‪ #d‬ا ‪ 33‬و ‪ #‬آ‪ $B `3‬أن ‪$3 M3‬‬
‫أ ‪ 3 B‬ا‪0‬د‪ I‬ء‬
‫‪ T‬ا ‪ 8/ C 9 /‬وا ‪#‬‬
‫ا ‪ d‬ورات و! ‪ g‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ؟‬
‫ا ‪ 4‬و ‪ B! #‬ن [ ‪f‬‬
‫!‪ B‬ن ‪ /. = I‬ب‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫إن ا ‪ #C U3‬ا‪ B.G‬م وا دئ ا ‪ #‬ء * ا ن ا و ‪#‬‬
‫ف ‪ d‬ورات‬
‫‪ ! = I‬م ‪ 4 N3.‬ا ‪5‬‬
‫_ إ = ا‪0‬‬
‫د إ= ا‬
‫‪I‬‬
‫ا‬
‫وا‪ IE‬رات ا ‪ * g/ ! #‬ا ول و!‪ = I *f3B‬أ * ! ? ا‬
‫‪ B‬ن أ م ‪ 4‬د ا‪ N3. ، #6‬ء ‪ Z #C‬ا ‪ f‬ة ا ‪ $ 3 2‬ا دة )‪$ (9‬‬
‫‪ 5‬و‪5! .‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ) ‪ d[ E‬ا ‪ f‬د ‪ #C‬ر ‪5‬‬
‫ا‪KI0‬ن ا ‪#‬‬
‫ق ا ‪3%‬‬
‫وا‪ .‬ا * إ‪ g E‬ا ‪ 3‬د ا ‪ #‬ره ا ن ‪ d w C‬ن ا‪ IE‬اف‬
‫ا‬
‫و‪ 5! .‬وا‪ .‬ا * و ‪ U3‬ا ‪ 3d‬ت ا دة ‪ 7‬م ا م وا‬
‫! ‪ A‬ا‪ +0‬رة إ = ذات ا ‪ Bf‬ة ‪ #C‬ا ‪9‬‬
‫وا‪KFG‬ق ‪ 4 #C‬د ا‪ ( #6‬آ‬
‫د وا‪3I E‬‬
‫ق ا‪E‬‬
‫‪ $‬ا * ا و‪ #‬ا[ص‬
‫ا‪ $ 3FG‬ا دة ا ا‬
‫وا ‪ N3. 3C 2‬ء ‪ !) *3C‬ر ا ول ا‪ 6G‬اف ‪ #C‬ا * ا ‪ 4 5 H #‬ز و‬
‫ا * ا ‪ ، #‬أن ![‪ d‬ه('‬
‫ق ا ‪3 ! * o! #‬‬
‫‪ 4 #C‬ل ا‬
‫‪ 3 6‬ه('‬
‫=‬
‫ا ق ‪ 3‬د ا رة ‪ #C‬ا ن ‪ w C‬وا = ا ى ا (ي‬
‫ا ق ‪ w C‬و ‪ %‬ت ! ‪ M M‬ا ‪ C‬ء ا م ‪ 4 #C‬د ا‪ $3 ! N3. ( w C #6‬ه('‬
‫‪ B‬ن ‪* 4‬‬
‫ول ‪ B! 33‬ن ‪(C‬ة ‪I‬‬
‫‪.‬‬
‫ص أن ا‪ G‬زة ا‬
‫ا‬
‫د ا‪ ً 36‬و ‪HC #‬ن ! ‪ 53I‬ا و ‪ $‬و د ‪ d‬ورات ا ‪ f 3‬ض ‪ 5‬أن‬
‫‪ T‬ا و آ‪ _B‬دام ا ‪ 4‬ا (ي ‪U 9‬‬
‫ا ‪ $I‬ا ‪ I 4‬و‬
‫‪ B‬ن ‪ ً3 3 .‬و‬
‫ة ‪ $I‬أرادة و‪ .‬ت‬
‫‪ 5‬ه(ا ا‪E‬د‪ I‬ء ‪ ً 4‬د ا‪ B! N3. ً 36‬ن ا ‪9 /‬‬
‫‪ 3‬دًا ‪ . = I‬ق ا‪ / 0‬ن و ‪ B‬ن‬
‫ا ‪ 4‬آ‪ _B‬وإذا ‪ I‬ا ‪ B 5‬ن ‪ 9 /‬أن !‬
‫‪ . U3 9! IW‬ق‬
‫ا (آ وا‬
‫ذ ‪ 3 g‬ا ‪ $I‬ا ذ وا [ ‪6‬‬
‫‪ 3‬ا رة ( ‪ g‬و‪_x #C‬‬
‫ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬إذا آ ن ذ ‪ $ P g‬ا ‪ d‬ا ‪ w‬وا وط ا‬
‫و ‪o/ C ،‬ال ا (ي‬
‫‪T‬ا‬
‫‪ 4‬د ا‪ ! #6‬ا ‪ $I 3 3 . 53C 9 /‬ا‬
‫ة ‪ . #C‬ا اف‬
‫د آ‪ P 3f3‬ن ا‪ E‬د ‪ $I‬ا [ ‪ 6‬ا‬
‫‪2‬ر ه ه‬
‫؟‬
‫ا‬
‫ا ‪ 9 /‬و‪ F‬و * ‪ *f $I‬م ا‬
‫!‬
‫ا ‪33‬‬
‫ا *‪3 B3‬‬
‫أورد ‪ ! 3C‬م ا ‪ P‬ا ‪ ! #‬ا‪ 53C C‬ا ‪d‬‬
‫د ‪ _2‬ه(ا‬
‫ه ا‪ d‬ن‬
‫د ا‪، #6‬و ‪$B‬‬
‫د ‪4‬‬
‫وا ‪A 2 ! #‬‬
‫‪ $ K‬ا ‪ = I 33‬ا ‪ $ ;h‬آ ‪_2 5‬‬
‫‪ 5‬و ‪ I #‬م ا[ ‪ 3‬أ ً‬
‫ا ‪ 4‬ود‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ؟‬
‫ا ‪ 2‬ءا ‪ U3 9! _I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ #‬وا ‪ # 3/‬ا‬
‫أن ‪ P‬ن ا ‪ P‬ا‬
‫وا ‪ _ $ `/‬ا ‪ #C 9 /‬ا [ ام أ ء ا ‪33‬‬
‫‪ P $‬ا‪E .‬ت ا‪ E‬اف‬
‫‪ #C _2‬أ ‪ 4‬د د ر ‪# 3 .‬‬
‫ر‬
‫‪ 3 /! 53 I‬ا‬
‫ر وا (ي أ‪6‬‬
‫و‪ *f ً C‬م ا ‪ U /‬ا (آ *(ا ا‬
‫ا‪36‬‬
‫ا‪ #6‬وا (ي ‪ . Uf‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ I _B‬م ‪K 43‬زم ‪ $3‬ا‬
‫ا‬
‫*‬
‫ا‪ 36‬ود‬
‫ا‬
‫ر أو‪ E‬ا ‪d‬‬
‫وه(' ا ق)‪ _2 N3 (1‬ا‬
‫‪ 3‬ا ‪ [ E 3 f‬ام ‪ 3.K‬ا ‪_B 33‬‬
‫ا‬
‫ي ا‪d‬‬
‫‪ I _B‬م و‪ ً 3 Y‬ا ‪5‬‬
‫ا‪ F _B 36‬ص‬
‫ى ‪ *f‬م ا‬
‫‪ f‬ه‪ . ;3‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ I _B‬م و‬
‫‪Uf‬‬
‫‪Uf _B‬‬
‫‪33 #‬‬
‫‪ .‬إي ‪ B‬ن ا _ ‪ F‬ر ‪KF $‬ل د ة ا ‪ 7‬م ا‬
‫و ‪ f‬ه‪ ;3‬و دئ ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن وا * ف ا ‪ # 3‬ا (ي د‪ C‬إ = أ ‪ 4‬د ا ‪ 2‬ء ا ‪33‬‬
‫ل إ = ه(' ا ‪ d‬ت ‪KF $‬ل ! ‪53‬‬
‫وا (ي ! و ' ‪ ! 3C‬م ‪ ،‬و ‪ B‬ن ا‬
‫‪ M M‬ه(ا ا‪ ' 4!E‬وإ ‪ 4‬د‬
‫‪ 3/‬ة د‪ . ;I‬ق ا‪ / 0‬ن اء ا ‪ 3 6‬أو ا و ‪3‬‬
‫ا ‪. 5 Uf ! #‬‬
‫ا‪ B.G‬م ا و ‪ 3‬ا‬
‫‪ – ً$ N‬ا‬
‫ر آ‪b‬داة ‪ /r‬ن‬
‫) ا (&‪ e$‬وا ‪9/‬ار ‪-:‬‬
‫‪ $B‬أن !‪ B‬ن أداة _‬
‫و ! م ‪HC‬ن د !‪ 3‬ا ول وو‪ ً C‬ا ‪ f‬ت ‪F‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و ‪ F _B‬ص !‪$I 5 3 9‬‬
‫ا آ_ ا ‪ U3 9! U3 ! #‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ر ‪ً 7‬ا إ =‬
‫‪ U 6‬ا ا ‪ $3‬ا ا‪ 3 F‬و ‪ .‬وإذا آ ن ا‪ G‬آ( ‪ / g‬إ = ا‬
‫‪ ! 3C * I‬م ‪ / ،‬ءل ‪ d 5 3.K $I‬ن‬
‫‪ 5 3‬آ ن وا ‪B! #‬‬
‫‪F‬‬
‫ار ا ‪ U3 9‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫و ‪ P #‬ن ا‬
‫آ_ ا ‪/‬‬
‫ا _‬
‫د‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ؟‬
‫‪3I P‬‬
‫ر ‪36‬‬
‫آ ورد ‪ #C‬ا ‪ _ f‬ا‪G‬ول ‪ $‬ه(' ا را أن‬
‫! ‪ 3 $I 'M3‬ا ا ‪ $3‬ا ا‪ ، 3 F‬وأ ‪ 5‬وو‪ '(* ً C‬ا ‪ 3 9‬ا [‬
‫و‪F 3 B+‬‬
‫‪ U 6 $I 5/f 5/f #‬إ ‪ 4‬د دئ‬
‫` ‪5H‬‬
‫ً ‪ً F‬‬
‫أ‪= P‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ 5 3‬و ‪o‬دي !‪ * 3 9‬إ = !‪ *f _3 f‬م‬
‫‪ 3‬ه‪ #‬ج [‬
‫د ر‬
‫إ=‬
‫دون ا ‪ /‬س ‪ 5‬وا ‪( 5 B.H 8IK‬ات ا‪ 0‬اءات ا‬
‫ر وا ‪3‬‬
‫ا‬
‫‪ = I‬د ر ا ا ‪$3‬‬
‫ر وا‬
‫ا‬
‫ا ا ‪ $3‬ا د ‪ ،‬إذ أن آ‪ $ K‬دئ‬
‫‪ = I‬أ‪ I‬ل ا‪0‬دارة ‪ I‬رة ‪ $I‬دئ د ر ‪$‬‬
‫وا ‪ $3 _ f‬ا ‪ 9 /‬ت وا‬
‫ى‬
‫ر ا و و!‪ $ d‬ا ‪ U3 9‬ا‪_2 G‬‬
‫‪ * H+‬أن ! ‪ *f U‬م ا ‪3‬‬
‫ر ‪ B‬ن ‪I 4 $‬‬
‫ذ ‪ . ً3 / g‬و آ ن ا‬
‫ر و! _ ‪ = I‬د‬
‫ا‬
‫ر !‪ B‬ن‬
‫‪ 3‬ا‬
‫‪HC 5! I P $‬ن ‪F‬‬
‫ا‪ I P ;7 ! I‬ت ‪3‬‬
‫‪ /‬إ = ‪ 3‬ا ـ ا‪ I‬ا ‪ #‬ــ ‪ B‬ن * ‪ ،‬و‪ = I‬هـ(ا ا‪ G‬ــ س ‪ C‬ن د ــ ة أي‬
‫______________‬
‫)‪ (1‬أ @‪ C #SV2 9‬م‪ 2 C /\ :‬ا > ‪92‬ي ‪،‬ا ‪9 /O‬ا ‪ $‬و‬
‫قا‬
‫ن‪ ^ ،‬ر‬
‫‪. e2‬‬
‫‪. *3 I 3‬‬
‫ر ‪ #‬إ‪ fP‬ء ه(' ا [‬
‫ىا‬
‫‪ 3‬و * ‪$P‬‬
‫‪I‬ة‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ا ‪A ! #‬‬
‫و ‪ U 9‬ه(ا ا ‪ / ;B‬إ = ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫وا ‪ d‬ت‬
‫د !* ‪ N3.‬أن د ة ه(' ا ا‪ # ! I‬ا ‪ f‬د!* ‪ $‬ا‬
‫ر وا ‪o! #‬دي إ = ‪ P‬ن أ‪ '(* U3 9! _dC‬ا ا‪I‬‬
‫ا‪ I‬ا‬
‫ا رة‬
‫‪#‬‬
‫اء [ * ‪ /‬ك ا دي أو ا‬
‫* ‪ $‬ا‪ IE‬اء ‪ *3 I‬وا * آ*‬
‫و!‬
‫ا [ ` * ‪ ،‬و ‪HC #‬ن ه(ا ‪ fI d $3‬ا ‪ d‬ت ا‪ I‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن إ‪ C P‬إ = ‪ P‬ت ا و ‪ 3‬ا رة * )‪ . (1‬و‪F # Y‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ا ‪ A ! #‬د !* ه‪ #‬آ ن أن ا دئ‬
‫ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫أ‪3C P‬‬
‫ر ! ‪ #C‬ذات‬
‫‪ 3‬ا‬
‫ا (آ وا ‪ $ o! #‬ا ‪ d‬ن ‪_3 f‬‬
‫ر‬
‫ا‬
‫‪3‬‬
‫‪/‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪MB! ،‬ات أ ‪3‬‬
‫ر‬
‫ا ‪ A‬و‪ I‬درا *‬
‫‪3.‬‬
‫إ‪ I‬ل ه(' ا ق ‪ I _B‬م ا‪ (2) G‬ا (ي ‪ #‬أن !‪ _I f‬ه(' ا دئ‬
‫‪ /‬ى ا ‪#I‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ف ‪ #‬ا‪E‬ر!‪ f‬ع‬
‫د ة ا ا‪ I‬ا و ‪3‬‬
‫‪ E‬إ = ! ‪ *f U3‬م ‪$/.‬‬
‫ً‬
‫‪ 3‬ا ‪ B.G U3 9‬م ه(' ا ا‪ I‬و‬
‫وا‪ E‬اد ا ‪# M‬‬
‫ا ‪ * U3 9‬وا‬
‫ار' ‪.‬‬
‫وﺒﻬذا ﻨﺨﺘﺘم ﺘﻨﺎوﻝﻨﺎ ﻝﻤوﻀوع اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ودﺴﺎﺘﻴر اﻝدول واﻝذي ﺘم‬
‫ﺘﻨﺎوﻝﻪ ﻋﻠﻰ أﺴﺎس وﺠود ﻋﻼﻗﺔ ﺒﻴن اﺨﺘﺼﺎﺼﻴن ﻤن اﺨﺘﺼﺎﺼﺎت اﻝﻘﺎﻨون ذات‬
‫اﻝﺼﻠﺔ ﺒﻤوﻀوع ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ ،‬اﻷول ﻴﻨﺘﻤﻲ إﻝﻰ ﻤﻨظوﻤﺔ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم ‪،‬‬
‫أﻤﺎ اﻝﺜﺎﻨﻲ ﻓﻴﻨﺘﻤﻲ إﻝﻰ ﻤﻨظوﻤﺔ اﻝﻘﺎﻨون اﻝداﺨﻠﻲ وﻝﻜن ﻋﻠﻰ اﻝرﻏم ﻤن ﻫذا اﻻﺨﺘﻼف‬
‫ﻓﺎن ﻫﻨﺎك اﻝﻌدﻴد ﻤن ﺠواﻨب اﻻﻝﺘﻘﺎء اﻝﺘﻲ ﻗﺎدت إﻝﻰ إﻴﺠﺎد ﺼﻠﺔ ﺒﻴن اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴن ﻓﻴﻤﺎ‬
‫ﻴﺘﻌﻠق ﺒﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ ،‬اﻷﻤر اﻝذي أوﺼﻠﻨﺎ إﻝﻰ إﻤﻜﺎﻨﻴﺔ ﺘﺄﺜﻴر اﺤدﻫﻤﺎ ﻓﻲ اﻷﺨر‬
‫ﺒﺸﻜل ﻴؤدي ﻓﻲ اﻝﻨﻬﺎﻴﺔ إﻝﻰ إﻋﻤﺎل ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن‪.‬‬
‫ر ‪ _2‬ا ن ا‪ 7 #C = IG‬ا ن ا ا‪ # F‬و و‬
‫‪ N3.‬أن ا‬
‫‪ 3‬وأه ‪ 3‬ا ‪ I P‬ت‬
‫[ ‪ 3 $I 'M3 ! 3 ZJ‬ا ا ‪ $3‬وذ ‪[ g‬‬
‫ا ن ا (ي ‪;B. 5 KF $ $B‬‬
‫‪ 8‬آ_ ذ ‪g‬‬
‫ا ‪ #‬و * ‪ N3 .‬ا ‪ 5‬و‬
‫____________‬
‫ز‬
‫)‪ (1‬أ @‪9‬‬
‫‪Helene Tourard ,Op .Cit., P.581.‬‬
‫)‪ (2‬د‪ / .‬ن ا ‪ ^ ، =$(g‬ر‬
‫‪، e2‬ص ‪.182‬‬
‫‪ #C‬ا و و! ‪ . **3‬و ‪g ! * d‬‬
‫‪ C‬ت وا‪ 9 G‬ا ‪J‬‬
‫آ ‪ C‬ا ا ‪ $3‬وا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪.‬‬
‫ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ C *C‬ع ‪ C $‬وع ا ن ا و ‪ #‬ا م‬
‫أ ا ن ا و‪#‬‬
‫ر ا ‪H U‬ه ا‪ 5C‬ا ‪ #C 2‬إ‪ I‬ل‬
‫ك ا ول‬
‫و [ ‪ Z‬ور' ‪;B. #C‬‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن وا‪E‬ر! ء * ‪ .‬و آ ن ا‪ / 0‬ن ه ا ‪ %‬ا‪3 G‬‬
‫ا ‪ $3‬ا ا‪ 3 F‬ول ‪+ _B‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن و آ ن ا‪ / 0‬ن ‪ |3‬و ‪;B‬‬
‫وان ه(' ا ا ‪ $B $3‬أن !‪ ً U 9‬أو إ ‪ = I 4‬ه(ا ا‪ / 0‬ن ‪* KI N3. $‬‬
‫‪= ! 5‬‬
‫‪ 5‬ا‪ C ، 3 / 0‬ن ا ‪ f‬دة ا‪ / 0‬ن ‪ $‬ا ا‪ I‬ا و ‪ 3‬ا ‪3‬‬
‫ى !‪ 3YH‬ه(' ا ا‪ _I I‬ا ا ‪ $3‬ا ا‪ _B 3 F‬دو وا ‪ ;B ! #‬ا‪ CG‬اد‬
‫‪B‬‬
‫ا [ ‪. * $3 P‬‬
‫ر ‪ _2‬ا ن ا در ا ‪ 5! f‬و‪ ;B. = I 5 J F‬آ_‬
‫و آنا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪84‬‬
‫ا ا ‪ $3‬وا‪ 9 G‬ا ‪ #C J‬ا و ‪ C‬ن !‪ 3YH‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫أن آ‪ B N3 53 I M‬ن ا ة ا ‪ $B * KF $ #‬ا ‪ 3 #C 3YH‬ا ا ‪$3‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪KF $‬ل‬
‫ا ن ا و‪#‬‬
‫ا د ا‪G‬د = ‪f T ! N3 ، 5‬‬
‫ر ا (ي ‪8/ *3 I /‬‬
‫ا ا‪ I‬ا‪ 3 G‬ا ‪ 3‬ا اردة ‪ #C‬ا‬
‫ا!‪* f‬‬
‫‪ 3‬ا ا‪. 3 F‬‬
‫ا‪ I‬ا رج ا * ‪ #‬ا‪ I‬ا‬
‫اﻟﺨﺎﺗﻤﺔ‬
‫ﺒﻬذا ﻨﺨﺘﺘم اﻝﺒﺤث ﻝﻤوﻀوع اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ودﺴﺎﺘﻴر اﻝدول‬
‫واﻝذي ﺘم ﺘﻨﺎوﻝﻪ ﻋﻠﻰ أﺴﺎس وﺠود ﻋﻼﻗﺔ ﺒﻴن اﺨﺘﺼﺎﺼﻴن ﻤن اﺨﺘﺼﺎﺼﺎت‬
‫اﻝﻘﺎﻨون ذات اﻝﺼﻠﺔ ﺒﻤوﻀوع ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ ،‬اﻷول ﻴﻨﺘﻤﻲ إﻝﻰ ﻤﻨظوﻤﺔ اﻝﻘﺎﻨون‬
‫اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم ‪ ،‬أﻤﺎ اﻝﺜﺎﻨﻲ ﻓﻴﻨﺘﻤﻲ إﻝﻰ ﻤﻨظوﻤﺔ اﻝﻘﺎﻨون اﻝداﺨﻠﻲ وﻝﻜن ﻋﻠﻰ اﻝرﻏم ﻤن‬
‫ﻫذا اﻻﺨﺘﻼف ﻓﺎن ﻫﻨﺎك اﻝﻌدﻴد ﻤن ﺠواﻨب اﻻﻝﺘﻘﺎء اﻝﺘﻲ ﻗﺎدت إﻝﻰ أﻴﺠﺎد ﺼﻠﺔ ﺒﻴن‬
‫اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴن ﻓﻴﻤﺎ ﻴﺘﻌﻠق ﺒﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن اﻷﻤر اﻝذي أوﺼﻠﻨﺎ إﻝﻰ أﻤﻜﺎﻨﻴﺔ ﺘﺄﺜﻴر أﺤدﻫﻤﺎ‬
‫ﻓﻲ اﻷﺨر ﺒﺸﻜل ﻴؤدي ﻓﻲ اﻝﻨﻬﺎﻴﺔ إﻝﻰ أﻋﻤﺎل ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪.‬‬
‫ﺤﻴث أن اﻝدﺴﺘور ﻴﻤﺜل اﻝﻘﺎﻨون اﻷﻋﻠﻰ ﻓﻲ ﻤﻨظوﻤﺔ اﻝﻘﺎﻨون اﻝداﺨﻠﻲ ﻝﻠدوﻝﺔ‬
‫وﻴﻤﺘﺎز ﺒﺨﺼﺎﺌص ﻤﻌﻴﻨﺔ ﺘﻤﻴزﻩ ﻋن ﺒﻘﻴﺔ اﻝﻘواﻨﻴن وذﻝك ﻝﺨﺼوﺼﻴﺘﻪ وأﻫﻤﻴﺔ‬
‫اﻝﻤوﻀوﻋﺎت اﻝﺘﻲ ﻴﺘﻨﺎوﻝﻬﺎ‪ .‬ﺒﺤﻴث اﻨﻪ وﺒﻤوﺠب ﻜل ذﻝك ﻴﻌد اﻝﻘﺎﻨون اﻝذي ﻴﻤﻜن ﻤن‬
‫ﺨﻼﻝﻪ ﺤﻜم ﻜﺎﻓﺔ اﻝﻘواﻨﻴن واﻝﺘﺼرﻓﺎت واﻷﻨﺸطﺔ اﻝﻘﺎﺌﻤﺔ ﻓﻲ اﻝدوﻝﺔ وﺘوﺠﻴﻬﻬﺎ وﺒﻀﻤﻨﻬﺎ‬
‫ﺘﻠك اﻝﻤﺘﻌﻠﻘﺔ ﺒﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪.‬‬
‫أﻤﺎ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻓﻬو ﻓرع ﻤن ﻓروع اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم‬
‫وﻴﺨﺘص ﺒدورﻩ ﻓﻲ ﺤﻜم ﺴﻠوك اﻝدول ﺒﺎﻝﻘدر اﻝﻤﺘﻌﻠق ﺒﺄﻫداﻓﻪ اﻝﻤﺘﻤﺜﻠﺔ ﻓﻲ أﻋﻤﺎل ﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن واﻻرﺘﻘﺎء ﺒﻬﺎ‪.‬‬
‫وﻝﻤﺎ ﻜﺎن اﻹﻨﺴﺎن ﻫو اﻝﻐﺎﻴﺔ اﻷﺴﺎس ﻝﻠﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن وﻝﻤﺎ ﻜﺎن‬
‫اﻹﻨﺴﺎن ﻴﻌﻴش وﻴﺤﻜم ﺒﺎﻝﻘواﻨﻴن اﻝداﺨﻠﻴﺔ ﻝﻠدول ﺒﺸﻜل ﻤﺒﺎﺸر وان ﻫذﻩ اﻝﻘواﻨﻴن ﻴﻤﻜن أن‬
‫ﺘطﺒق ﺴﻠﺒﺎً أو إﻴﺠﺎﺒﺎ ﻋﻠﻰ ﻫذا اﻹﻨﺴﺎن ﻤن ﺤﻴث ﻋﻼﻗﺘﻬﺎ ﺒﺤﻘوﻗﻪ اﻹﻨﺴﺎﻨﻴﺔ ‪ ،‬ﻓﺄن‬
‫اﺴﺘﻔﺎدة اﻹﻨﺴﺎن ﻤن اﻝﻘواﻋد اﻝدوﻝﻴﺔ اﻝﺤﺎﻤﻴﺔ ﻝﺤﻘوﻗﻪ ﺘﺒﻘﻰ ﻤﺤﻜوﻤﺔ ﺒﻤدى ﺘﺄﺜﻴر ﻫذﻩ‬
‫اﻝﻘواﻋد ﻋﻠﻰ اﻝﻘواﻨﻴن اﻝداﺨﻠﻴﺔ ﻝﻜل دوﻝﺔ واﻝﺘﻲ ﺘﺤﻜم اﻷﻓراد اﻝﺨﺎﻀﻌﻴن ﻝﻬﺎ ‪.‬‬
‫وﻝﻤﺎ ﻜﺎن اﻝدﺴﺘور ﻴﻤﺜل اﻝﻘﺎﻨون اﻝﻘﺎدر ﺒﻤواﺼﻔﺎﺘﻪ وﺨﺼﺎﺌﺼﻪ ﻋﻠﻰ ﺤﻜم ﻜل‬
‫اﻝﻘواﻨﻴن واﻷﻨﺸطﺔ اﻝﻘﺎﺌﻤﺔ ﻓﻲ اﻝدوﻝﺔ ﻓﺄن ﺘﺄﺜﻴر اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻴﺠب أن‬
‫ﻴﺘرﻜز ﻋﻠﻴﻪ ﺒﺤﻴث ﻴﻜون اﻝﻘﻨﺎة اﻝﺘﻲ ﻤن ﺨﻼﻝﻬﺎ ﻴﻤﻜن اﻝﺘﺄﺜﻴر ﻓﻲ ﺒﻘﻴﺔ اﻝﻘواﻨﻴن اﻝﻌﺎدﻴﺔ‬
‫اﻷدﻨﻰ ﻤﻨﻪ ‪ ،‬ﺒﺤﻴث ﺘﺼﺒﺢ ﻤﺘﻔﻘﺔ ﻤﻊ اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻤن ﺨﻼل اﺘﻔﺎﻗﻬﺎ‬
‫ﻤﻊ اﻝﻘواﻋد اﻷﺴﺎس اﻝﻌﻠﻴﺎ اﻝواردة ﻓﻲ اﻝدﺴﺘور اﻝذي ﻴﺴﻤو ﻋﻠﻴﻬﺎ ﺒﺤﺴب ﻗواﻋد اﻝﺘدرج‬
‫اﻝﻬرﻤﻲ ﻝﻠﻘواﻋد اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴﺔ اﻝداﺨﻠﻴﺔ ‪.‬وﺘﺘﻌزز ﻗﺎﺒﻠﻴﺔ اﻝدﺴﺘور ﻝﻠﻌب ﻫذا اﻝدور ﻤن ﺨﻼل‬
‫اﻝﺘوﺼل إﻝﻰ وﺠود اﻝﻌدﻴد ﻤن ﻨﻘﺎط اﻻﻝﺘﻘﺎء ﺒﻴﻨﻪ وﺒﻴن اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن‬
‫وذﻝك ﺒﻌد اﻝﺒﺤث ﻓﻲ اﻝﻌﻼﻗﺔ ﺒﻴﻨﻬﻤﺎ واﻝﺘﻲ ﺘظﻬر ﻓﻲ ﻋدة ﺠواﻨب ﺘﺤﻜم اﻝﺒﻌض ﻤﻨﻬﺎ‬
‫ﻗواﻋد ﻋﺎﻤﺔ ﻤؤﺴﺴﺔ ﻋﻠﻰ اﻝﻨظرة اﻝﻌﺎﻤﺔ إﻝﻰ ﻜل ﻤن اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴن ﻤن ﺤﻴث اﻝﻤﻨظوﻤﺔ اﻝﺘﻲ‬
‫ﻴﻨﺘﻤﻲ إﻝﻴﻬﺎ أو ﻗد ﻴﻜون ﻤؤﺴﺴﺔ ﻋﻠﻰ اﻝﻨظرة اﻝﺨﺎﺼﺔ إﻝﻰ ﻜل ﻤﻨﻬﺎ ﻤن ﺤﻴث‬
‫اﻝﺨﺼوﺼﻴﺔ واﻝطﺒﻴﻌﺔ واﻝﻬدف اﻝﻤﺸﺘرك ﺒﻴﻨﻬﻤﺎ ‪ .‬وﺘﻘوم اﻝﺠواﻨب اﻷوﻝﻰ ﻋﻠﻰ أﺴﺎس‬
‫اﻝﻌﻼﻗﺔ ﺒﻴن اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم واﻝﻘﺎﻨون اﻝداﺨﻠﻲ ‪ ،‬واﻝﺘﻲ ظﻬر ﻝﻠﺒﺎﺤث أﻨﻬﺎ ﺘﺤﻜم‬
‫ﺒﺎﻝﻌدﻴد ﻤن اﻝﻨظرﻴﺎت اﻝﺘﻲ ﺘﺨﺘﻠف اﻝدول ﻓﻲ ﺘﺒﻨﻴﻬﺎ ﻝﺤﻜم ﻋﻼﻗﺔ ﻗﺎﻨوﻨﻬﺎ اﻝداﺨﻠﻲ‬
‫ﺒﺎﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ‪ ،‬إذ ﺘﺒﻘﻰ ﻫذﻩ اﻝﻌﻼﻗﺔ ﻤﺤﻜوﻤﺔ ﺒﻤوﻗف اﻝدوﻝﺔ ﻤن اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ وﻫﻲ‬
‫ﻓﻲ ذﻝك ﺘﺘﺒﻨﻰ ﻤوﻗﻔﺎً ﻋﻠﻰ أﺴﺎس ﺨﻴﺎراﺘﻬﺎ ﺒﻴن ﺘﺤﻤل أﻋﺒﺎء اﻻﻝﺘزاﻤﺎت اﻝدوﻝﻴﺔ أو ﺘﺤﻤل‬
‫أﻋﺒﺎء اﻝﻤﺴؤوﻝﻴﺔ اﻝدوﻝﻴﺔ اﻝﻨﺎﺠﻤﺔ ﻋن ﻋدم ﺘﻨﻔﻴذ اﻻﻝﺘزاﻤﺎت اﻝدوﻝﻴﺔ ‪ .‬وأﻤﺎم ﻤﺜل ﻫذﻩ‬
‫اﻝﻤواﻗف ﻓﻘد ﻴﻜون ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻴﻜون ﻓﻲ أﻏﻠب ﻗواﻋدﻩ ﻓﻲ‬
‫أﻤس اﻝﺤﺎﺠﺔ إﻝﻰ اﻝﻘواﻨﻴن اﻝداﺨﻠﻴﺔ اﻝﻤﺘﻔﻘﺔ ﻤﻌﻪ ﻓﻲ ﺴﺒﻴل ﻀﻤﺎن ﺘطﺒﻴق أﺤﻜﺎﻤﻪ ﻓﺄن‬
‫ﻋدم ﺘﺤﻘق ﻫذا اﻷﻤر ﻴﻌﻨﻲ ﺸل اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن وﻋدم ﺘطﺒﻴﻘﻪ وﻴﺘﺤﻘق‬
‫ﻫذا اﻷﺜر ﻓﻲ ﻫذا اﻝﻘﺎﻨون أﻜﺜر ﻤن ﻏﻴرﻩ ﻤن ﻓروع اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ اﻝﻌﺎم ‪ ،‬اﻝﺘﻲ ﻗد ﻻ‬
‫ﺘﻜون ﻋﻤوﻤﺎً ﺒﺤﺎﺠﺔ ﻤﺎﺴﺔ إﻝﻰ اﻝﻘواﻨﻴن اﻝداﺨﻠﻴﺔ ﻓﻲ ﺴﺒﻴل ﺘطﺒﻴق أﺤﻜﺎﻤﻬﺎ ‪.‬‬
‫أﻤﺎ اﻝﺠواﻨب اﻝﺜﺎﻨﻴﺔ ﻝﻠﻌﻼﻗﺔ ﻓﺘﻘوم ﻋﻠﻰ أﺴﺎس وﺠود ﺨﺼوﺼﻴﺔ ﻤﻤﻴزة ﻝﻠﻌﻼﻗﺔ ﺒﻴن‬
‫اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن واﻝدﺴﺘور ‪،‬وأن ﻫذﻩ اﻝﺨﺼوﺼﻴﺔ ﺘﻤﻬد ﻹﻴﺠﺎد ﺘﻨظﻴم‬
‫ﻗﺎﻨوﻨﻲ ﺨﺎص ﻝﺤﻜم ﻋﻤﻠﻴﺔ ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﺒواﺴطﺔ اﻝﻘواﻨﻴن‬
‫اﻝداﺨﻠﻴﺔ ﻝﻠدول وﺘواﻓر اﻝﻀﻤﺎﻨﺎت اﻝﻼزﻤﺔ ﻹﺘﻤﺎم ذﻝك ‪.‬‬
‫وﻴﺘﺄﻜد ذﻝك ﻤن ﺨﻼل ﻤﻌرﻓﺔ أﻫم اﻝﻤﺸﺎﻜل اﻝﺘﻲ ﺘﻌﺘرض ﺴﺒﻴل ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون‬
‫اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن وﻤن ﺜم أﻗراﻨﻬﺎ ﺒﺎﻝﺤﻠول اﻝﺘﻲ ﻴﻤﻜن أن ﻴﻘدﻤﻬﺎ اﻝدﺴﺘور‬
‫ﻝﻠﺘﻐﻠب ﻋﻠﻴﻬﺎ وﻀﻤﺎن ﺤﺴن اﻝﺘطﺒﻴق‪.‬‬
‫ﺤﻴث ﻴﻤﻜن ﻝﻠدﺴﺘور أن ﻴﻘدم اﻝﺤل ﻝﻠﻤﺸﺎﻜل اﻝﻤرﺘﺒطﺔ ﺒﺎﻝﻌﻼﻗﺔ ﺒﻴن اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ‬
‫واﻝﻘﺎﻨون اﻝداﺨﻠﻲ ‪ ،‬ﻤن ﺨﻼل إﻴﺠﺎد اﻝﻘواﻋد اﻝدﺴﺘورﻴﺔ اﻝﺘﻲ ﺘﻘﻀﻲ ﺒﺈﻋطﺎء ﺨﺼوﺼﻴﺔ‬
‫ﻝﻠﻌﻼﻗﺔ ﺒﻴن اﻝﻘﺎﻨون اﻝداﺨﻠﻲ واﻝﻘواﻋد اﻝدوﻝﻴﺔ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن دون ﻏﻴرﻫﺎ ﻤن اﻝﻘواﻋد‬
‫اﻝدوﻝﻴﺔ اﻝﻌﺎﻤﺔ ‪ ،‬وﻜذﻝك اﻝﺤﺎل ﻓﻴﻤﺎ ﻴﺨص ﻤﺸﻜﻠﺔ اﻝﺨﺼوﺼﻴﺔ واﻝﻌﺎﻝﻤﻴﺔ إذ أن اﻝدﺴﺘور‬
‫ﻴﻤﺜل اﻝﻘﺎﻨون اﻝﻤﻌﺒر ﻋن أرادة اﻝﺸﻌب وﺒﺎﻝﺘﺎﻝﻲ ﻤوﻗﻔﻪ ﻤن ﻤﺴﺄﻝﺔ اﻝﺨﺼوﺼﻴﺎت ﺒﻌﻴداً‬
‫ﻋن اﻻﻨﺤراﻓﺎت ﺒﻬﺎ ﻤن ﻗﺒل اﻝﺤﻜوﻤﺎت ﻝﻠﺘﻬرب ﻤن ﺘطﺒﻴق ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ‪ .‬وﻜذﻝك ﻫو‬
‫اﻝﺤﺎل ﻓﻴﻤﺎ ﻴﺘﻌﻠق ﺒﻤﺸﻜﻠﺔ اﻝﺘﺤﻔظ إذ ﻴﻤﻜن ﺤﻠﻬﺎ ﻤن ﺨﻼل اﻝدﺴﺘور ﺒﺤﻴث ﻴﻜون‬
‫اﻝدﺴﺘور اﻷداة ﻝﻀﺒط ﻜﻴﻔﻴﺔ اﺴﺘﻌﻤﺎل اﻝﺘﺤﻔظ ﺒﺤﻴث ﻴﻜون ذﻝك ﻋﻠﻰ أﺴﺎس اﻝﻤوازﻨﺔ‬
‫ﺒﻴن اﻻﻋﺘﺒﺎرات اﻝﺤﻘﻴﻘﻴﺔ اﻝﺘﻲ‬
‫دﻓﻌت إﻝﻰ اﻹﻗرار اﻝدوﻝﻲ ﺒﻪ واﻻﻋﺘﺒﺎرات اﻷﺨرى‬
‫اﻝﻤﺘﻌﻠﻘﺔ ﺒﺘطﺒﻴق ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﺒﺤﻴث ﻴﻜون ﻝﺠوء اﻝدوﻝﺔ إﻝﻰ اﻝﺘﺤﻔظ ﻤﺘﻔﻘﺎً ﻤﻊ‬
‫اﻷﻏراض اﻝﺘﻲ ﺸرع اﻝﻨظﺎم أﺼﻼً ﻤن أﺠل ﺒﻠوﻏﻬﺎ وﺒﻌﻴداً ﻋن اﻻﻨﺤراف ﺒﻪ ﻤن ﻗﺒل‬
‫اﻝﺤﻜوﻤﺎت ﻝﻠﺘﻬرب ﻤن ﺘطﺒﻴق ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن أﻤﺎ ﺒﺨﺼوص ﻤﺸﻜﻠﺔ ﻋدم اﺘﺨﺎذ‬
‫اﻹﺠراءات اﻝﻤﻨﺎﺴﺒﺔ ﻓﻴﻤﻜن أن ﻴﻜون اﻝدﺴﺘور ﺨﻴر أداة ﻝﺤل ﻫذﻩ اﻝﻤﺸﻜﻠﺔ وذﻝك ﻤن‬
‫ﺨﻼل ﺘﻀﻤﻴن اﻝدﺴﺎﺘﻴر ﻗواﻋد ﺘﻘﻀﻲ ﺒﺈﻀﻔﺎء اﻝﺼﻔﺔ اﻝدﺴﺘورﻴﺔ ﻋﻠﻰ اﻝﻘواﻋد اﻝدوﻝﻴﺔ‬
‫ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن إذ أن ذﻝك ﻴﻌﻨﻲ أﻋطﺎﺌﻬﺎ ﺴﻤواً وﻗدﺴﻴﺔ وﺘﻜون ﺒذﻝك ﺒﺸﻜل ﺘﻠﻘﺎﺌﻲ ﻗﺎﺒﻠﺔ‬
‫ﻝﻠﺘطﺒﻴق ‪ ،‬وﻝدﻴﻬﺎ اﻝﻀﻤﺎﻨﺎت اﻝﻜﺎﻓﻴﺔ ﻀد اﻻﻨﺘﻬﺎك وﻜذﻝك ﻫو اﻝﺤﺎل ﺒﺎﻝﻨﺴﺒﺔ ﻝﻤﺸﻜﻠﺔ‬
‫اﻝﺘﻘﻴﻴد ﺤﻴث ﻴﻌد اﻝدﺴﺘور ﺨﻴر وﺴﻴﻠﺔ ﻝﺘﻨظﻴم ﻋﻤﻠﻴﺔ اﻝﺘﻘﻴﻴد ﺒﺤﻴث ﺘؤدي أﻫداﻓﻬﺎ ﺒﻌﻴدًا‬
‫ﻋن اﺤﺘﻤﺎل اﻻﻨﺤراف ﺒﻬﺎ ﻤن ﻗﺒل اﻝﺤﻜوﻤﺎت واﺴﺘﺨداﻤﻬﺎ ﻝﻠﺘﻬرب ﻤن ﺘطﺒﻴق ﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن وﻤﻤﺎرﺴﺔ اﻻﻋﺘداء ﻋﻠﻴﻬﺎ ‪.‬‬
‫أي أن اﻝدﺴﺘور ﻴﻤﻜن أن ﻴﻜون ﺨﻴر ﺴﺒﻴل ﻻﻨﺘﻘﺎل اﻝﻘواﻋد اﻝدوﻝﻴﺔ ﻝﺤﻘوق‬
‫اﻹﻨﺴﺎن إﻝﻰ اﻝﻘﺎﻨون اﻝداﺨﻠﻲ اﻝﻀروري واﻝﻼزم ﻝﺘطﺒﻴق ﻫذﻩ اﻝﻘواﻋد ‪ ،‬ﺤﻴث اﻨﻪ ﻴﺘﺼف‬
‫ﺒﻜوﻨﻪ ﻤﻬﻴﺄ أﺼﻼً ﻝﻠﺘﻌﺎﻤل ﻤﻊ ﻜل ﻤﺎ ﻴﺘﻌﻠق ﺒﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن وذﻝك ﻻﺨﺘﺼﺎﺼﻪ‬
‫اﻝﻤوﻀوﻋﻲ ﺒذﻝك وﻝﻌﻼﻗﺘﻪ اﻝﺨﺎﺼﺔ ﺒﺎﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻋﻤوﻤﺎُ ‪ٕ .‬واﻀﺎﻓﺔ إﻝﻰ دورﻩ ﻓﻲ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺔ ﻨﻘل اﻝﻘواﻋد ﻓﺄن دورﻩ ﻴﻤﻜن أن ﻴﺴﺘﻤر ﺒﻌد ﺤﺼول اﻻﻨﺘﻘﺎل ﺒﺤﻴث ﻴﻤﻜن أن‬
‫ﻴﻜون اﻷداة ﻝﺤل اﻹﺸﻜﺎﻝﻴﺎت اﻝﺘطﺒﻴق وﻴف ذات اﻝوﻗت ﻴﻤﻜن أن ﻴوﻓر اﻝﻀﻤﺎﻨﺎت‬
‫اﻝﻼزﻤﺔ ﻝﻼﺴﺘﻤرار ﺒﺎﻝﺘطﺒﻴق واﻻرﺘﻘﺎء ﺒﻪ‪ .‬أي ﻴﻤﻜن أن ﻴﻜون ﻝﻪ دور ﻋﻼﺠﻲ ووﻗﺎﺌﻲ‬
‫ﻀد اﻨﺘﻬﺎﻜﺎت ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن وﻫو ﺒﻬذا اﻝوﺼف ﻴﻤﻜن أن ﻴﻜون اﻝﺒدﻴل اﻷﻤن واﻷﺴﻠم‬
‫واﻷﺸﻤل ﻤن اﻝﺘدﺨل اﻹﻨﺴﺎﻨﻲ‪ .‬ﻋﻠﻰ أﺴﺎس أن اﻝﺨﺎﺘﻤﺔ ﻤن اﻝﻌﻼج ‪.‬‬
‫وﺘﺄﺴﻴﺴﺎً ﻋﻠﻰ ﻤﺎ ﺘﻘدم ﻴﻤﻜن أﻴﺠﺎز أﻫم اﻝﻨﺘﺎﺌﺞ اﻝﺘﻲ ﺘوﺼﻠت إﻝﻴﻬﺎ ﻫذﻩ اﻷطروﺤﺔ ﻓﻲ‬
‫ﻤﺎ ﻴﺄﺘﻲ‪-:‬‬
‫أوﻻً‪ :-‬إن ﻫﻨﺎك ﻋﻼﻗﺔ ﻤوﻀوﻋﻴﺔ ﺒﻴن ﻜل ﻤن اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ودﺴﺎﺘﻴر‬
‫اﻝدول ‪ ،‬وان ﺘﺄﺴﻴس ﻫذﻩ اﻝﻌﻼﻗﺔ ﻴﻘوم ﻋﻠﻰ اﻝﺼﻠﺔ اﻝوﺜﻴﻘﺔ ﺒﻴن ﻜل ﻤن اﻝدﺴﺘور وﻓﻜرة‬
‫ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﺒﺸﻜل ﻋﺎم ‪ ،‬وﻴﻘوم ذﻝك ﻋﻠﻰ أﺴﺎس ﻤﻀﻤون اﻏﻠب ﻨظرﻴﺎت اﻝﺘﺄﺼﻴل‬
‫اﻝﻔﻠﺴﻔﻲ ﻝﻔﻜرة اﻝدﺴﺘور ‪ ،‬وﺒﺸﻜل ﺨﺎص ﺘﻠك اﻝﻤرﺘﺒطﺔ ﺒﻔﻜرة اﻝﻌﻘد اﻻﺠﺘﻤﺎﻋﻲ ﺤﻴث أﻨﻪ‬
‫وﻋﻠﻰ ﻫذا اﻷﺴﺎس ﻴﻌد اﻝﻘﺎﻨون اﻷﻗرب ﻤن ﺤﻴث اﻝﻌﻼﻗﺔ اﻝﻤوﻀوﻋﻴﺔ إﻝﻰ ﻓﻜرة وﻓﻠﺴﻔﺔ‬
‫ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻋﻤوﻤﺎً ‪ .‬وﻋﻠﻰ ﻫذا اﻷﺴﺎس ﻓﺄﻨﻪ ﻝﺘﻔﺤص ﻤدى ﻤطﺎﺒﻘﺔ اﻝﻘﺎﻨون اﻝداﺨﻠﻲ‬
‫ﻝدوﻝﺔ ﻤﻌﻴﻨﺔ ﻝﻔﻠﺴﻔﺔ ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻋﻤوﻤﺎً اﻝﺘﺄﻜد ﻤن ﻤدى ﺘﺄﺜر دﺴﺘورﻫﺎ ﺒﻬذﻩ اﻝﻔﻠﺴﻔﺔ‪.‬‬
‫وﻋﻠﻴﻪ ﻓﺄن اﻝﺒﺤث ﻋن ﻗﺎﻨون داﺨﻠﻲ ﻴﻤﻬد ﺒﻪ ﻝﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن‬
‫ﻻﺒد وأن ﻴﻜون ﻤن ﺨﻼل اﻝﻘﺎﻨون اﻷﻗرب ﻤوﻀوﻋﻴﺎً إﻝﻰ اﻝﻘﺎﻨون اﻷﺨﻴر‪ ،‬وأن ﻫذا‬
‫اﺒﺘداء ﻓﻲ اﻝدﺴﺘور اﻝوطﻨﻲ‪..‬‬
‫اﻝﺸرط ﻴﺘوﻓر‬
‫ً‬
‫ﺜﺎﻨﻴﺎ‪ :-‬أن اﻝدﺴﺘور ﺒوﺼﻔﻪ اﻝﻘﺎﻨون اﻷﺴﺎس ﻝﻠدوﻝﺔ واﻝذي ﻴﻤﺘﺎز ﺒﻌدة ﺨﺼﺎﺌص‬
‫ﻤوﻀوﻋﻴﺔ وﺸﻜﻠﻴﺔ‪ ,‬ﻤؤﻫل ﻝﻜﻲ ﻴﻜون اﻝﻘﺎﻨون اﻝذي ﺒﺈﻤﻜﺎﻨﻪ ﺘﺴﻴﻴر ﺒﻘﻴﺔ اﻝﻘواﻨﻴن وﻜﺎﻓﺔ‬
‫أوﺠﻪ اﻷﻨﺸطﺔ اﻝﻘﺎﺌﻤﺔ ﻓﻲ اﻝدوﻝﺔ‪,‬واﻝﺘﻲ ﺘﻤﺜل ﺘﻠك اﻝﻤﺘﺼﻠﺔ ﺒﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﺠزءا ﻜﺒﻴ ار‬
‫اﺒﺘداء ﻤن ﺨﻼل ﻗواﻋد اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن‬
‫ﻤﻨﻬﺎ‪ .‬وﻤن ﺜم ﻓﺎن اﻝﺘﺄﺜﻴر ﺒﻪ‬
‫ً‬
‫ﺴوف ﻴﻤﻬد ﻹﻤﻜﺎﻨﻴﺔ اﻝﺘﺄﺜﻴر ﺒﺒﻘﻴﺔ اﻝﻘواﻨﻴن ﻓﻲ اﻝﻨظﺎم اﻝﻘﺎﻨوﻨﻲ ﻝﻠدوﻝﺔ ﺒﻤﺎ ﻴﺨدم ﻓﻠﺴﻔﺔ‬
‫ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن‪.‬‬
‫ﺜﺎﻝﺜﺎ‪ :-‬إن اﻝﻌﻼﻗﺔ ﺒﻴن اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن‪,‬واﻝذي ﺘﻬدف ﻫذﻩ اﻷطروﺤﺔ إﻝﻰ‬
‫اﻝﺘوﺼل إﻝﻰ أﻓﻀل أوﺠﻪ اﻝﺘطﺒﻴق ﻝﻪ‪,‬واﻝدﺴﺎﺘﻴر اﻝوطﻨﻴﺔ‪,‬واﻝﺘﻲ ﻴﻤﻜن أن ﻴﻜون ﻝﻬﺎ ﺒﺤﻜم‬
‫طﺒﻴﻌﺘﻬﺎ دو ار اﻴﺠﺎﺒﻴﺎ أو ﺴﻠﺒﻴﺎ ﻓﻲ ﻋﻤﻠﻴﺔ ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻷول‪,‬ﺘﺤﻜم وﻓق ﻨظﺎم ﻗﺎﻨوﻨﻲ‬
‫ﻤﻌﻴن ﻝﺤﻜم اﻝﻌﻼﻗﺔ ﺒﻴن اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ واﻝﻘﺎﻨون اﻝداﺨﻠﻲ ﻋﻤوﻤﺎ‪,‬وان ﺘﻔﻌﻴل ﻫذا اﻝﻨظﺎم‬
‫ﻓﻴﻤﺎ ﻴﺨص ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻗد ﺘﻌﻨﻲ اﺤﺘﻤﺎﻝﻴﺔ ﺸل ﻫذا اﻝﻘﺎﻨون‬
‫وﺒﺸﻜل ﺨﺎص ﺒﺎﻝﻨﺴﺒﺔ ﻝﻠدول اﻝﻤﺘﺨﻠﻔﺔ أﺼﻼ ﻓﻲ ﻤﺠﺎل ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن‪,‬ﺒﺴﺒب ارﺘﺒﺎط‬
‫ذﻝك ﺒﻤﺴﺄﻝﺔ اﻝﺴﻴﺎدة واﻝﺨﺼوﺼﻴﺎت اﻝﺜﻘﺎﻓﻴﺔ واﻻﻋﺘﺒﺎرات اﻻﻗﺘﺼﺎدﻴﺔ اﻝﻼزﻤﺔ ﻝﻠﺘطﺒﻴق‬
‫وﻏﻴر ذﻝك ﻤن اﻝﻤﺸﺎﻜل‪.‬اﻷﻤر اﻝذي ﻴﺘطﻠب أﻴﺠﺎد ﻋﻼﻗﺔ ﺨﺎﺼﺔ ﺒﻴن اﻝﻘﺎﻨوﻨﻴن ﻤؤﺴﺴﺔ‬
‫ﻋﻠﻰ اﻝﺼﻼت اﻝﻤوﻀوﻋﻴﺔ ﺒﻴن اﻝدﺴﺘور وﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن وﻤﻌززة ﺒﺎﻻﻋﺘﺒﺎرات اﻝﻌﻤﻠﻴﺔ‬
‫اﻝداﻋﻴﺔ إﻝﻰ ذﻝك ﻓﻲ ﺴﺒﻴل أن ﻴﺠد اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻻﻨﺴﺎن‪,‬واﻝذي ﻴﻌد ﺜﻤرة‬
‫ﻹرادات اﻝدول‪,‬طرﻴﻘﻪ إﻝﻰ اﻝﺘطﺒﻴق ﻓﻲ ﺴﺒﻴل ﺘﺤﻘﻴق أﻫداﻓﻪ وﻤن ﺜم اﻝوﺼول إﻝﻰ اﻝﻐﺎﻴﺔ‬
‫اﻝﺘﻲ دﻓﻌت اﻝدول إﻝﻰ إﻴﺠﺎدﻩ‪.‬‬
‫راﺒﻌﺎ‪ :-‬إن ﺘطﺒﻴق ﻗواﻋد اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻤؤﺴس أﺼﻼ ﻋﻠﻰ ﺨﺼوﺼﻴﺔ‬
‫ﻤﻤﻴزة ﻋن ﺒﻘﻴﺔ اﻝﻘواﻋد اﻝدوﻝﻴﺔ‪,‬وذﻝك ﻝﺼﻠﺘﻬﺎ ﺒﺤﻘوق رﻋﺎﻴﺔ اﻝدوﻝﺔ وﺘدﺨﻠﻪ ﻓﻲ ﻤﻤﺎرﺴﺘﻬﺎ‬
‫ﻻﺨﺘﺼﺎﺼﺎﺘﻬﺎ وﺒﺸﻜل ﺨﺎص اﻝداﺨﻠﻴﺔ ﻤﻨﻬﺎ‪,‬وان اﻻﺘﺠﺎﻩ ﻨﺤو ﻫذﻩ اﻝﺨﺼوﺼﻴﺔ ﻴﻔﺘرض‬
‫إن ﻴﻤﺜل ﻤﺠﻤوع اﻹرادات اﻝدوﻝﻴﺔ ﻋﻨد ﺘﺄﺴﻴس ﻫذا اﻝﻘﺎﻨون‪,‬وﻤن ﺜم ﻓﺄن ﻫذا ﻴﻌﻨﻲ أﻨﻬﺎ‬
‫ﻴﺠب إن ﺘﺘﻤﻴز ﻓﻲ ﺘطﺒﻴﻘﻬﺎ ﻋن ﺒﻘﻴﺔ اﻝﻘواﻋد اﻝدوﻝﻴﺔ‪.‬وﻋﻠﻰ ﻫذا اﻷﺴﺎس ﻓﺄن ﻫذﻩ‬
‫اﻝﺨﺼوﺼﻴﺔ ﺘﻘﻀﻲ إن ﻻ ﺘﻌﻴق اﻝدول ﻋﻤﻠﻴﺔ ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﺒل‬
‫ﻴﺠب أن ﻻ ﺘﺘﻌﺎﻤل ﻤﻊ ﻫذﻩ اﻝﻘواﻋد‬
‫ﻜﻤﺎ ﺘﺘﻌﺎﻤل ﻤﻊ ﻏﻴرﻫﺎ ﻤن اﻝﻘواﻋد اﻝدوﻝﻴﺔ‬
‫اﻷﺨرى‪,‬ﺤﻴث ﻴﺠب ﺘﺘﻌﺎﻤل ﻤﻊ ذﻝك ﺒﺨﺼوﺼﻴﺔ‪,‬وان ﺘﻌﺒر ﻋن إرادﺘﻬﺎ ﺒﺼدد ﻤن ﺨﻼل‬
‫أﻜﺜر اﻝﻘواﻨﻴن اﻝداﺨﻠﻴﺔ ﺘﻌﺒﻴ ار ﻋن إرادة اﻝدوﻝﺔ وﺘوﺠﻬﺎﺘﻬﺎ وذو اﻝﺼﻠﺔ اﻝﻤوﻀوﻋﻴﺔ أﺼﻼ‬
‫ﺒﻬذﻩ اﻝﻌﻼﻗﺔ أﻻ وﻫو دﺴﺘور اﻝدوﻝﺔ‪.‬‬
‫ﺨﺎﻤﺴﺎ‪ :-‬إن دﺴﺘور اﻝدوﻝﺔ ﻴﻤﻜن أن ﻴﻜون أﻓﻀل وﺴﻴﻠﺔ ﻴﻤﻜن ﻤن ﺨﻼﻝﻬﺎ اﻝﺘﺄﺜﻴر ﻓﻲ‬
‫اﻝﻘﺎﻨون اﻝداﺨﻠﻲ ﻝﻠدوﻝﺔ‪.‬وﻫو ﻓﻴﻤﺎ ﻴﺨص ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻴﻌد‬
‫أﻓﻀل ﺴﺒﻴل ﻴﻤﻜن ﻤن ﺨﻼﻝﻪ أن ﺘﻨﺘﻘل أﺤﻜﺎم ﻫذا اﻝﻘﺎﻨون إﻝﻰ اﻝﻘﺎﻨون اﻝداﺨﻠﻲ وﺘﺄﺜر‬
‫ﻓﻴﻪ وﺘطورﻩ ﺒﺎﺘﺠﺎﻩ أﻋﻤﺎل ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن واﻝﻤﺤﺎﻓظﺔ ﻋﻠﻴﻬﺎ واﻝوﻗﺎﻴﺔ ﻀد اﻨﺘﻬﺎﻜﻬﺎ وﻤﺎ‬
‫ﻴﻤﻜن أن ﻴﺘوﻝد ﻋن ذﻝك ﻤن ﺘدﺨﻼت دوﻝﻴﺔ ﻗد ﺘﻘود إﻝﻰ ﺘﻌﻜﻴر ﺼﻔو اﻝﻌﻼﻗﺎت اﻝدوﻝﻴﺔ‬
‫وﻤﺎ ﻴﻌﻨﻴﻪ ذﻝك ﻤن اﺤﺘﻤﺎل ﺘﻔﺎﻗم اﻝﻤﻌﺎﻨﺎة اﻹﻨﺴﺎﻨﻴﺔ ﺒﺴﺒب ذﻝك‪.‬ﺤﻴث اﻨﻪ وﻝﻤﺎ ﻴﺘﺼف ﺒﻪ‬
‫ﻤن ﻤواﺼﻔﺎت ﻤوﻀوﻋﻴﺔ وﺸﻜﻠﻴﺔ ﻴﻤﻜن أن ﻴﻌﺎﻝﺞ أﻫم اﻝﻤﺸﺎﻜل اﻝﻨظرﻴﺔ واﻝﻌﻤﻠﻴﺔ اﻝﺘﻲ‬
‫ﺘﻌﺘرض ﺴﺒﻴل ﺘطﺒﻴق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن أو ﻴﻤﻜن أن ﺘﻌﺘرﻀﻪ ﺒﻌد‬
‫اﻝﺘطﺒﻴق‪.‬وﺒذﻝك ﻴﻤﻜن أن ﻴﺘﺤﻘق ﻤن ﺨﻼﻝﻪ ﻤﻔﻬوﻤﻲ اﻝﻌﻼج واﻝوﻗﺎﻴﺔ ﻓﻴﻤﺎ ﻴﺨص‬
‫اﻨﺘﻬﺎﻜﺎت ﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن ﻋﻤوﻤﺎ وﻻﺴﻴﻤﺎ ﺨرق اﻝﻘﺎﻨون اﻝدوﻝﻲ ﻝﺤﻘوق اﻹﻨﺴﺎن‪.‬‬
‫اﻟﻤﺼﺎدر‬
‫ا ‪ ^/‬در‬
‫أو ً‪ -Y‬ا ‪:= S‬‬
‫‪.1‬‬
‫د‪ .‬إ‪92‬اه‪ &C G$‬ا ‪، \$" +O+‬ا دئ ا‬
‫‪ 3 ,‬وت‪.1982,‬‬
‫ا ‪ I 9 3 4‬وا‬
‫‪.2‬‬
‫د‪ .‬ا ‪ &C /‬ا در ا >‪ /‬ل ‪ ,‬ا ‪ ;7‬ا‬
‫ا‪ 4!E‬ه ت ا ‪.1953، 2‬‬
‫‪.3‬‬
‫د‪.‬ا ‪ /‬زآ ‪ 2‬وي ‪ ;4 ,‬ا ‪ 9‬ت ا ‪ 3 3/‬وا و ‪ ; !, 3‬ا ‪$‬‬
‫ي‪ ,‬ا ه ة‪.‬‬
‫ا ]( ‪9$‬ي ‪،‬دار ا ‪ B‬ب ا‬
‫د‪ .‬ا ‪)2 /‬‬
‫‪،‬‬
‫ا ‪ Bf‬ا‬
‫‪.4‬‬
‫‪.5‬‬
‫‪,‬‬
‫ا ^‪c‬‬
‫ء ‪.1999،‬‬
‫‪،‬ا‬
‫ر‬
‫ر ا‬
‫‪ P #C‬ء‬
‫ن ا و ‪ #‬ا م ‪،‬دار‬
‫د‪.‬إ ن ‪ $/‬أ ‪ ,9]/‬ود‪ .‬آ(‪9‬ان ز‪ / 9$u‬ود‪ .‬ر‪ , C‬ا > ة‬
‫ري ‪ #C‬ا اق‬
‫ري وا ‪ 7‬م ا‬
‫‪ #C‬ا ن ا‬
‫‪،‬ا ‪ 7‬ا‬
‫ة وزارة ا ‪ ;3‬ا ‪ #‬وا ‪ N‬ا ‪ , #‬ا اق‪.‬‬
‫‪.6‬‬
‫‪.7‬‬
‫د‪ .‬أ‪ &^ /\ .‬ح ‪ .، : $C‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ #C‬ا‬
‫دار ا واد ‪ 6‬ا ? ‪،‬دار آ آ س‪ 3 ،‬وت‪.2001،‬‬
‫‪.9‬‬
‫ا‬
‫‪ #C w3‬ا‬
‫د‪ .‬إ ‪9 #$C /‬زة ‪ ،‬دئ ا‬
‫‪.8‬‬
‫‪ ,‬ا ار‬
‫نا‬
‫ري وا ; ا ‪.1960، # 3/‬‬
‫;ا‬
‫‪،‬ط‪1‬‬
‫او ‪ S ] 2 y$‬ر ‪ ،‬ا ا ‪ 3‬ا ‪ 4 #‬ز ول أن ! [(ه ‪ C‬ء ‪M‬ا *‬
‫‪ 83‬ا‪، .G‬ا د‬
‫ن ا و ‪ #‬ا‪، # / 0‬ا ‪ 4‬ا و ‪3‬‬
‫‪ d‬ن‬
‫_‪ C‬ا ‪.1994،‬‬
‫‪، 35‬‬
‫د‪ .‬أ‬
‫ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪_x #C‬‬
‫‪،‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫‪ 02 N‬ا{‬
‫ا!‪، 343‬ا د ‪49‬‬
‫‪ 4 ،‬درا ت دو ‪ / ، 3‬درا ت‬
‫‪ %‬اد ‪.2003،‬‬
‫ا را ت ا و ‪، 3‬‬
‫آ‪M‬‬
‫‪ .10‬د‪9N .‬وت ‪ 2‬وي ‪،‬ا‬
‫‪.1971،‬‬
‫نا‬
‫ري و!‪ 9‬ر ا‪7 G‬‬
‫ر ‪#C‬‬
‫ا‬
‫‪.11‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪،‬ط ‪ ،1‬دار‬
‫د‪ &C 9] , .‬ا ‪c‬م ‪ ،‬ا ن ا و ‪#‬‬
‫ي ‪ ،‬ودار ا ‪ B‬ب ا ‪.1999، #‬‬
‫ا‪ B‬ب ا‬
‫‪.12‬‬
‫‪9&,‬ه رد ن ‪cu‬ن ‪ ،‬ا‬
‫ا م ‪،‬ج ‪ 3 ،1‬وت‪.1970،‬‬
‫‪.13‬‬
‫'( ن‪ ،‬ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪ #C‬و ‪ A‬ا ‪، ; /‬ط ‪، 3‬دار‬
‫د‪.‬‬
‫ا *‪ d‬ا ‪، 3‬ا ه ة ‪.1968‬‬
‫'( ن‪ ،‬ا‬
‫‪ .14‬د‪.‬‬
‫ا ه ة ‪.1976،‬‬
‫) ا >'& ‪ ,‬ا‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫ن ‪ $3‬ا‪ _F ، ; G‬إ = ا‬
‫ن ا و ‪ #‬ا م‪،‬ط ‪،6‬دار ا *‪ d‬ا‬
‫‪.15‬‬
‫د‪.‬‬
‫‪.16‬‬
‫) ‪ 2+C‬أ &‪ $‬ي ‪ ;37 !،‬ا‬
‫‪ %‬اد‪.1988 ،‬‬
‫دآ را' ‪،‬‬
‫‪.17‬‬
‫ن \‪، e$]" /‬ا‬
‫د‪.‬‬
‫‪ %‬اد ‪. 1981،‬‬
‫‪.18‬‬
‫‪ .، #$/, )$‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ $6 #C‬ا‬
‫ا د )‪، (1‬ط ‪ ،1‬آ‪ M‬درا ت ا ‪ .‬ة ا‬
‫ن ا و ‪ #‬ا م ‪،‬ج ‪9 ،1‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ % ،U3f+‬اد‬
‫‪. 1964‬‬
‫ه ات ‪ #C‬د !‪ 3‬ا ول – ر‬
‫ر‪،‬‬
‫‪ %‬اد ‪9 ،‬‬
‫‪ / ، #‬ا‪ C 2‬ا‬
‫‪ 3 ، 3‬وت ‪.2001‬‬
‫ر ‪ #C‬ا ‪$3* f‬‬
‫‪ .19‬د‪ ،9&" 0/S .‬ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪،‬درا‬
‫ا‪ +E‬اآ‪ #‬وا أ ‪، #‬ج ‪ 9 ، 1‬دار ا ‪K/‬م ‪ % ،‬اد ‪.1975،‬‬
‫‪ .20‬د‪، 9&" 0/S .‬ا ا‪ I‬ا~ ة ‪ #C‬ا ن ا و ‪ #‬ا م )درا‬
‫ر ( ‪ 4‬ا ن ا رن ا ا ‪، 3‬ا د)‪.1979،(10‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ .21‬د‪ 9$d .‬ا ‪ &C )O‬ا '(‪، /\ _$‬ا ‪ 4‬ا‪G‬ور ‪3‬‬
‫‪،‬ا ه ة ‪.1993،‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‬
‫‪ .22‬دا ‪ $‬ب ر ‪ .، `O‬ق ا‪ / 0‬ن و ا ‪ 3/‬ا و ‪!، 3‬‬
‫ا ‪ C‬وا ‪ C 2‬ا‬
‫‪، ;3 h =f9‬ا ‪ 3 4‬ا‬
‫ا ه ة‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ .23‬د‪ .‬ر‪ O‬ض ‪ +O+C‬ه دي ‪ ; ،‬ا ‪ N 2‬و‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪،‬ط ‪/ ، 1‬‬
‫‪ Cv،‬ق ‪ % ، 3 I‬اد‬
‫‪ Cv‬ق ‪،‬ا د )‪، (19‬دار ا ‪o‬ون ا ‪ 3C 2‬ا‬
‫‪. 2000‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ .24‬ر[ ان ز‪ O‬دة ‪ ،‬ا‪ 3 K 0‬ن و‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن إ‪ 3 B+‬ا [‬
‫وا ‪ $ P، 3‬آ ب ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ا ‪ ، #‬آ‪ M‬درا ت ا ‪ .‬ة‬
‫ا ‪ 3 ، 3‬وت‪.1999،‬‬
‫‪.25‬‬
‫د‪ .‬ز‪ O‬ان ‪ O9‬ط ‪ _F ،‬إ = ا ن ا و ‪ #‬ا‪، # / 0‬ا ‪ 4‬ا ‪# 2‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪،‬دار ا ; ‪ 3 ، $3 K‬وت‪.1988،‬‬
‫ري وا ‪ / o‬ت ا ‪، 3 3/‬ج ‪1‬‬
‫‪ .26‬د‪ .‬زه‪ 9$‬ا ‪، 9]@/‬ا ن ا‬
‫‪ ،‬آ‪ M‬ا ث وا را ت ا‪0‬دار ‪.? !،‬‬
‫‪.27‬‬
‫د‪.‬‬
‫'‪ /$‬ن ا (‪ /‬وي ‪،‬ا ‪ d‬ء ا‪0‬داري‪،‬دار ا ‪ Bf‬ا‬
‫‪. 1976، #‬‬
‫‪ $‬را" ‪(3f ! ،‬‬
‫‪ .28‬د‪9(2 .‬س ‪9(2‬س ‪ : = I U3 !، u‬د‪.‬‬
‫ن ا و ‪،#‬ا ‪4‬‬
‫ا‪ 3 f!E‬ت ا و ‪ #C 3‬ا ‪ 4‬ل ا ا‪، # F‬ا ‪ 4‬ا‬
‫‪. 1972،18‬‬
‫‪ ' .29‬ان ر"‪ $‬ا > ري‪ ،‬ا ‪ _F‬ا‪ #C # / 0‬ا‬
‫_‪.2000،‬‬
‫ا‬
‫‪، 3/‬‬
‫ر‬
‫ن ا و ‪ #‬ا م‪،‬‬
‫‪ .30‬د‪ \&W .‬ا ‪^/\/‬‬
‫‪ 3 ،$3 K‬وت‪.1979،‬‬
‫;‬
‫‪،‬أرآ ن ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‪،‬ط‪،1‬دار‬
‫‪ .31‬ا ^ دق " & ن ‪،‬ا ه ات ا و ‪ #C 3‬ا ن ا ا‪ # F‬ول ا‬
‫‪ $ P،‬آ ب ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن –درا ت !‪ #C 3 3 9‬ا ; ا ‪#‬‬
‫‪،‬ا ‪ 4‬ا ‪، N 2‬ط ‪،1‬دار ا ; ‪ 3 ، $3 K‬وت ‪.1989‬‬
‫‪ .32‬د‪.‬‬
‫ا‬
‫‪.33‬‬
‫‪ /$‬ا >‪9‬ف ‪،‬ا ن ا‬
‫ة ‪.1964،‬‬
‫‪ 3‬ا‬
‫ري و دئ ا‬
‫‪3‬‬
‫ري ‪ #C‬ا ‪ * 4‬ر‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن وا ‪ *! 3‬ا و ‪ 3‬وا‪$ P، 3 3 0‬‬
‫‪ &C _O9H‬ا‪.، €‬‬
‫آ ب ا ‪ 7‬م ا و ‪ #‬و‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ #C‬ا ‪ $6‬ا ‪،#‬ا ‪7‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪.‬‬
‫ا ‪3‬‬
‫‪ .34‬د‪ /8C .‬ن ‪، #$'d‬ا‬
‫دئ ا‬
‫‪ .35‬د‪ &C .‬ا \‪$/‬‬
‫‪،‬ا‬
‫ر ا‬
‫نا‬
‫‪. 1956،‬‬
‫ري وا‪7 G‬‬
‫ا ‪1966، 3 3/‬‬
‫ري ‪ ،‬آ‪ M‬ا را ت‬
‫‪ .36‬د‪ &C .‬ا ] ح ‪، 9/C‬ا ‪ #C M3‬ا ن ا‬
‫‪،‬آ ‪ 3‬ا ق‪.1987، ? !،‬‬
‫وا ث وا‬
‫‪ &C‬ا‪، €‬ا‬
‫‪ .37‬د‪ &C .‬ا ‪$ 2 1‬‬
‫‪،‬ا ار ا ‪.1985, 3 4‬‬
‫‪ .38‬د‪ &C .‬ا ‪ &C $>/‬س ‪ ،‬ا‬
‫‪.39‬‬
‫د‪ +C .‬ا ‪)O‬‬
‫ا‬
‫دئ ا‬
‫نا‬
‫ن ا و‪ #‬ا م ‪9 ،‬‬
‫دة ‪،‬ا ‪ d‬ت ا و ‪3‬‬
‫ن ا و‪ ، #‬ا ‪4‬‬
‫ري‬
‫ا ‪ 4‬ح‪ % ،‬اد ‪.1947‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬ا ‪4‬‬
‫‪.1964، 20‬‬
‫‪ .40‬د‪ ^C .‬م ا (‪ ، $‬ا ن ا و ‪ #‬ا م‪،‬ط ‪،4‬وزارة ا‬
‫وا ‪ N‬ا ‪ % ،#‬اد ‪.1987،‬‬
‫‪ ;3‬ا‬
‫‪#‬‬
‫‪.41‬‬
‫د‪ &C .‬ا ‪ 'C GO9S‬ان ‪،‬ا ‪ #C w3‬ا‬
‫‪ I،‬ن ‪.2004‬‬
‫دار ا ‪ C 2‬وا‬
‫‪.42‬‬
‫د‪ &C .‬ا \ ) ا (‪، ]$‬ا‬
‫‪.43‬‬
‫د‪9S 'C .‬د \‪ /‬ا ا[ ‪ ،‬ا ‪4‬‬
‫ء ‪.1994،‬‬
‫ا‪، 3 3‬‬
‫‪.44‬‬
‫د‪+C .‬ت ‪ $‬ا ‪.، C92 $‬‬
‫ا‪، # 3 0‬ا ه ة ‪.1985،‬‬
‫‪.45‬‬
‫د‪ &C .‬ا ‪ /\ +O+‬ا ‪ 9‬ن‪ ،‬ا‪ I‬ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪#C‬‬
‫‪،‬ا ‪4‬‬
‫ى ‪ 53 I‬ا _ ‪#C‬‬
‫أ‪ B.‬م ا آ; و‬
‫ن ا و ‪ ، #‬ا ‪ 28 4‬ا ‪ 3 4‬ا‬
‫ا‬
‫ا و ‪. 1972، #‬‬
‫‪.46‬‬
‫‪#‬‬
‫د‪ &C .‬ا ‪ /\ +O+‬ا ‪ 9‬ن ‪،‬ا ‪ 7‬م ا‬
‫ا ‪، 3‬ا ‪ 4‬ا‬
‫‪ #C‬د ر * ر‬
‫‪،‬ا ‪. 39 4‬‬
‫‪.47‬‬
‫د‪ &C .‬ا ‪ /\ +O+‬ا ‪ 9‬ن‪ ،‬ا‬
‫ا ه ة ‪. 1980،‬‬
‫‪.48‬‬
‫تا ‪36‬‬
‫‪ ،‬ا ن ا و ‪ #‬ا‪ # / 0‬وا‬
‫د‪ 9 C .‬ا ‪+‬‬
‫د ‪U‬‬
‫‪ $ P،‬آ ب ا ن ا و ‪ #‬ا‪ – # / 0‬ا ا وا ‪ 9‬ح –‬
‫‪ 83‬ا‪. 2000، .G‬‬
‫وا ‪ 4‬ا و ‪3‬‬
‫‪.49‬‬
‫د‪ W 'C .‬دق أ‪ 2‬ه‪ ، _$‬ا‬
‫ا رف ‪،‬ا‪ B 0‬ر ‪.‬‬
‫‪.50‬‬
‫د‪ (" #^$ .‬وي ‪ .،‬ق ا‪ / 0‬ن وا ن ا و ‪ #‬ا‪،# / 0‬ط ‪2‬‬
‫وا ز ‪ I،‬ن ‪. 2001‬‬
‫‪،‬دار ا‬
‫‪.51‬‬
‫د‪ .‬آ‪O GO9‬‬
‫ا‬
‫ن ا و ‪ #‬ا م –‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‪-‬‬
‫ن ا و ‪ #‬ا م‪،‬ج ‪ % ،1‬اد‪. 1970،‬‬
‫ا و ‪ #‬و! ‪،5! 37‬دار ا ‪B‬‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ _x #C‬ا ‪ ;37‬ا و ‪#‬‬
‫ن‬
‫‪ K‬ت ا و‪3‬‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫ن ا و ‪ #‬ا م‪ ،‬دار ا *‪ d‬ا‬
‫ن ا و ‪ #‬ا م‪،‬ج ‪،1‬ط ‪،12‬‬
‫‪ #C‬ا‪7 G‬‬
‫تا‬
‫_ آ‪ V‬آ‪ ، y‬ا‬
‫ة ‪H ،‬ة ا رف ا‪ B E‬ر ‪. 1987،‬‬
‫ا ‪3 3/‬‬
‫‪H‬ة‬
‫‪، 3‬‬
‫‪.52‬‬
‫د‪ .‬آ‪ /‬ل ا ‪ ، 1‬دئ ا ن ا‬
‫دا د ‪ ،U‬د ‪. 1997،U‬‬
‫‪.O‬‬
‫‪9،‬‬
‫‪.53‬‬
‫د‪.‬‬
‫‪.54‬‬
‫د‪• 'C /\ .‬ل ‪ ، )$ O‬ا‬
‫ري وا ‪ ;7‬ا ‪ ، 3 3/‬ط ‪، 8‬‬
‫‪ M ، 9‬ا ق ا و‪ 3‬ا‬
‫‪، _3‬د ‪. 1932،U‬‬
‫نا‬
‫د‪.‬‬
‫‪!،‬‬
‫رات‬
‫‪#‬ا ‪ 3‬ا‪#‬‬
‫ري وا ‪ ;7‬ا ‪. 3 3/‬‬
‫‪ .55‬د‪ 'C _ O /\ .‬ان ‪ . ،‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ _x #C‬ا ا ‪ $3‬وا ا‪U3Y‬‬
‫‪ ،‬ا ‪. 1989، A B‬‬
‫وا‬
‫ا و ‪، 3‬ط ‪ I 9 ،1‬ت و‪ .‬ة ا ‪ `3 H‬وا‬
‫‪ .56‬د‪ 'C _ O /\ .‬ان ‪ .،‬ق ا‪ / 0‬ن ‪،‬‬
‫‪ I،‬ن ‪. 1997 ،‬‬
‫رات‬
‫ا‪3‬‬
‫ك‬
‫ق ا‪ / 0‬ن )‬
‫‪ .57‬د‪ 'C _ O /\ .‬ان ‪ ،‬د ا _ ‪ $‬ا‪ 3 f!E‬ا و ‪3‬‬
‫ا‪.A B‬‬
‫ا ‪ ;/‬ا‪G‬ول( ‪ 4 ،‬ا م ا‪، 3I E‬‬
‫‪ .58‬د‪ /\ .‬ر ‪ 9‬ت ‪ !،‬ر ‪ r‬ا ن ا و ‪ #‬ا‪ # / 0‬وا ن‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ )،‬ا ‪ 8‬ا ‪ .‬ة وا ‪ ;P، (M3‬آ ب درا ت ‪#C‬‬
‫ا ن ا و ‪ #‬ا‪ ; !، # / 0‬د‪ *+ 3f .‬ب ‪،‬ط ‪ ،1‬دار ا ‪ _ /‬ا‬
‫‪ 3‬وت‪، 2000،‬‬
‫‪،#‬‬
‫‪.59‬‬
‫ا و ‪ 4 #C #‬ل ‪ .‬ق ا‪ / E‬ن ‪،‬ا ‪4‬‬
‫د‪ /\ .‬ا ‪ $‬ا ق ‪ ،‬ا‬
‫ق ا‪ / 0‬ن‪،‬ط‪، 2‬دار ا ; ‪ 3 ،$3 K‬وت‪. 1998،‬‬
‫ا‪# 2‬‬
‫‪.60‬‬
‫د‪ G$' /\ .‬ا (‪9‬او ‪ . ،‬ق ا‪ / 0‬ن و‪P‬‬
‫‪ I،‬ن‪. 1994،‬‬
‫‪ I 9‬وا‬
‫‪.61‬‬
‫د‪/\ .‬‬
‫‪،G uq‬‬
‫دئ ا‬
‫!* ‪،‬‬
‫آ‪M‬‬
‫‪f‬‬
‫ن ا و ‪ #‬ا م‪،‬ط ‪، 2‬ا ه ة‪. 1959،‬‬
‫‪.62‬‬
‫‪ &C‬ا \‪، $/‬ا ‪#C M3‬‬
‫د‪/\ .‬‬
‫‪ / o ،1‬ا‪G‬ه ام ‪. 1968،‬‬
‫‪.63‬‬
‫د‪+u G$' /\ .‬وي ‪،‬ا‬
‫‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪.‬‬
‫‪.64‬‬
‫د‪/\ .‬‬
‫ا‪4‬‬
‫‪.65‬‬
‫د‪ /\ .‬د‬
‫وا‬
‫‪ ، $ ,‬ا ن ا و ‪ #‬ا م‪9 ،‬‬
‫‪ ،‬ا ه ة ‪. 1983،‬‬
‫وا‬
‫‪.66‬‬
‫د‪ /\ .‬د‬
‫‪.‬‬
‫‪ ، q‬ا ‪ d‬ء ا‪0‬داري ‪ ،‬دار ا *‪ d‬ا‬
‫‪.67‬‬
‫د‪ /\ .‬د ‪9$d‬ي ‪2‬‬
‫‪. 1971،‬‬
‫ن ا ‪ 7‬ت ا و ‪، 3‬ج ‪،1‬ط‬
‫ة ‪=I‬‬
‫‪ #C M3‬ا‪ Y‬ا‪ 4!E‬ه ت ا ‪ 3 3/‬ا‬
‫‪ I‬ا ‪، 3‬أ ل ا ن ا و ‪ #‬ا م ‪،‬ج‪ ،1‬ا ار‬
‫‪ I 9 3‬وا ‪ ،‬ا‪ B 0‬ر ‪. 1986،‬‬
‫‪،‬ا‬
‫ن ا و ‪ #‬وا [ ام ا ‪9‬‬
‫‪ 4‬ا ‪`3 H‬‬
‫‪ ، 3‬ا ه ة‪1982،‬‬
‫ا و ‪،،‬ط‪2‬‬
‫ري ) ‪ 7‬ا و (‬
‫‪ .68‬د‪Z .‬ر ا ‪ V‬وي ‪ ،‬ا ن ا‬
‫‪ 3‬وزارة ا ل‪ % ،‬اد‪. 1981 ،‬‬
‫ا ثا‬
‫رات‬
‫آ‪M‬‬
‫ر(‬
‫ري) ‪ 7‬ا‬
‫‪ .69‬د‪Z .‬ر ا ‪ V‬وي ‪،‬ا ن ا‬
‫‪ 3‬وزارة ا ل‪ % ،‬اد‪. 1981 ،‬‬
‫ا ثا‬
‫رات‬
‫آ‪M‬‬
‫‪.70‬‬
‫د‪ ، #$'d ) \ .‬ا‬
‫نا‬
‫‪.71‬‬
‫د‪ !" $] .‬ب ‪ ،‬ا‬
‫‪. 1967‬‬
‫دئ ا‬
‫‪.72‬‬
‫د‪ /\ : .‬د ^(]‪ ، :‬ا‬
‫ا ‪ ، 3‬ط‪، 1‬ا ه ة ‪.‬‬
‫ري وا ‪ ;7‬ا ‪. 1987، 3 3/‬‬
‫ن‪ ،‬ا ‪ 4‬ا‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫ن ا و ‪،#‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬دار ا *‪d‬‬
‫ر أه; ‪ P‬ت ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن‬
‫صا‬
‫د‪ / .‬ن ا ‪ ، =$(g‬ا‬
‫‪.73‬‬
‫ق ا‪ / 0‬ن ‪ ،‬ط‪، 2‬دار ا ; ‪ 3 ، $3 K‬وت‪،‬‬
‫‪ ،‬ا ‪ 4‬ا‪N 2‬‬
‫‪. 1998‬‬
‫‪ . 74‬د‪ .‬ه ‪ +‬آ "'‪ *f ، 9‬م ا ‪ _F‬ا‪ #C # / 0‬إ‪ 6‬ر ‪ 3‬ت ا ة‬
‫ا ‪ ، 2‬ه_ إن إ‪ 3.‬ء ‪) 7‬ا ب ا د ( ‪ ;4/‬أ‪ B.‬م‬
‫د‪ 9$rd .‬ا ‪ /‬ا ‪4 ، /$‬‬
‫ا ن ا و‪! ، #‬‬
‫درا ت ‪، 3 3‬ا د ‪ !، 8‬ر ‪ A3 $I‬ا ‪ % ، B‬اد‪،‬‬
‫‪. 2002‬‬
‫‪.75‬‬
‫د‪9S" +O+C /\ .‬ي ‪ ! ،‬ر ‪ r‬ا ن ا و ‪ #‬ا‪ # / 0‬و‪5 3 6‬‬
‫‪ $ P‬آ ب درا ت ‪ #C‬ا ن ا و ‪ #‬ا‪ ; ! ، # / 0‬د‪ !" $] .‬ب‬
‫‪،‬دار ا ‪ _ /‬ا ‪، #‬ط‪ 3 ،1‬وت‪. 2000 ،‬‬
‫‪.76‬‬
‫د‪ /\ .‬ا ‪Z>/‬وب ‪ ،‬ا ‪ K‬ت ا و ‪، 3‬ط‪/ o ،1‬‬
‫‪ 3‬وت‪. 1978،‬‬
‫‪.77‬‬
‫د‪ 0 ' /\ .‬ا ‪ ، /$ 1‬ا‪ B.G‬م ا‬
‫ا‪ B 0‬ر ‪.‬‬
‫‪#C‬‬
‫اد ‪، I 9‬‬
‫ن ا‪، ; G‬‬
‫رف‪،‬‬
‫‪H‬ة ا‬
‫‪ 3‬وا ‪$ P ، 3‬‬
‫‪ .78‬د‪ .، eR /\ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪ $3‬ا [‬
‫آ ب ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ا ‪ ،#‬آ‪ M‬درا ت ا ‪ .‬ة ا ‪ 3 ، 3‬وت‬
‫‪. 1990‬‬
‫‪ ،)$‬ا‬
‫‪.79‬‬
‫‪ &C‬ا \‪ $/‬و د‪c :](^ .‬‬
‫د‪/\ .‬‬
‫ا م‪ ،‬ا ار ا ‪ 3 ، 3 4‬وت‪. 1988 ،‬‬
‫‪.80‬‬
‫در وا‪ [+G‬ص ‪،‬ط‪، 2‬‬
‫د‪ /\ .‬ا ‪ $‬ا ق ‪،‬ا ن ا و ‪ ، #‬ا‬
‫‪ 3 ،‬وت ‪. 1983،‬‬
‫ا ار ا ‪ I 9 ، 3 4‬وا‬
‫‪.81‬‬
‫د‪ &C /\ .‬ا ‪ f'/‬ا ‪ /‬آ‪ ، #‬ا‪K 0‬م و‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪$ P،‬‬
‫آ ب ‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ا ‪ ، #‬آ‪ M‬درا ت ا ‪ .‬ة ا ‪ 3 ، 3‬وت‬
‫‪. 1999،‬‬
‫ن ا و‪#‬‬
‫ا‪ 36‬و‪ .‬ق ا‪ / 0‬ن ‪/ ،‬‬
‫‪ .82‬د‪ 2 C /\ .‬ا > ‪92‬ي ‪ ،‬ا‬
‫ا ‪ C 2‬ا ‪ d (26) 3‬ا ‪ Bf‬ا ‪(2) #‬ط‪ ، 2‬آ‪ M‬درا ت ا ‪ .‬ة‬
‫ا ‪ 3 ، 3‬وت ‪. 1997،‬‬
‫; ي‬3 ! ، 3C 2 ‫وا * ا‬
‫ ا‬، ‫ي‬92 > ‫ ا‬2 C /\ .‫ د‬.83
،
‫ آ ب ا ب وا‬$ P ، #C 2 ‫ ل ا‬4 ‫ ا‬#C
‫ر ا‬
. 2000، 3‫ ط‬، 3 ‫ ة ا‬. ‫ درا ت ا‬M‫ آ‬،
g ‫) ا‬$ ‫أ‬
‫أ‬
!
d* ‫دار ا‬، 3‫ط‬، ‫ري‬
‫نا‬
d* ‫ دار ا‬، ‫ة‬
‫ دار‬، 3
‫ا‬
‫ ا‬#C M3
‫ ا‬3 3/ ‫ا‬
‫* ر‬
‫ا‬، q \ ‫ ا‬/\ ‫ د‬/\ .‫د‬
. ‫ا ه ة‬، 3 ‫ا‬
.84
7 G‫ ا‬، #/> ‫ ا‬:$\O .‫ د‬.85
.‫ا ه ة‬، 3 ‫ا‬
#C ‫ري‬
‫ م ا‬7 ‫ ا‬، #/> ‫ ا‬:$\O .‫ د‬.86
. 1974، ‫ ا ه ة‬، 3 ‫ ا‬d* ‫ا‬
: $& ,E‫^ در ا‬/ ‫ا‬
87. Andre Hauriou , Droit et instition politiqus,1975.
88. A Drzemcze Wsk ,European Human Rights Convention in
Domestive law –A comparative study,1983 .
89. Benoit Jeanneau ,Droit constitutional et instition
politiqus , Paris , Dalloz ,1978.
90. Browntie ,principles of international law ,2 end
Edition, Oxford, 1978 .
91. Charies Rousseau, droit international public ,Paris, 1980 .
92. E. David , principales de droit des conflits armes ,
Bruylant, Bruxelles ,1994 .
93. Elisabeth Zoller ,la bonnefol En Droit
international public ,Paris ,1977 .
94. F. Jacobs, the European Convention of Human Rights clarendon
press, Oxford ,1975 .
95. Georges Vedel , Cours de droit constitutionnel et d institutions
politques ,1969.
96. Green Wood C. is there a right of Humanitarian
intervention ,1993.
97. Helene Tourard L. internationalisation de
constitution nationals ,L.G.D.J.,2000.
98.
Kelsen H. ,the law of united nations ,London ,1951.
99. Korowicz ,introduction in international law,
Heagne,1964.
100. Lillich R.B., Humanitarian intervention the Johns Hop kings
press,1974.
101. Michele Sicart ,bozec,les juges du tiers monde ala cour
international de justice ,Paris ,1986 .
102. M. Prelot ,introduction al etude du droit
public.
103. Nguyen Quoc DINH ,Patrick Dailliev , Alain Pellet ,droit
introduction public,Paris,1987.
104. Patrick Buirette , le droit international humani
taire,Paris, la De courante,1996.
105. Patrick Wachsman, Liberes publiques, Dalloz, 1996.
106. Rajan. M.S. , united nations and domestic
jurisdiction,1961.
107. Sane as bred ,the inter rlation ship between
humanitarian-laws and the law of human rights, revuedre droits penel
iditaire et de droit de la guerre summer, 1970.
108. Shelton ,implementation procedures of the
American convention on human rights, year book of international law
, 1983 ,I.L.C.
109. Schwelb E. some aspects of international jus. Cogensas
formulated by the international law commission American jornal of
international law ,1967.
110.
T. Meron ,human rights in the international law 1994.
:‫ \ ة‬/ ‫ ا‬G E‫ ا‬eR N‫و‬
111. General Assembly, Repertory of practice vol.
1, 1955.
112. The Rules of procedures of human rights
committee –rules & documents human rights committee, 1994.
113. Encyclopedia of united nations & international
agreements , united nations originations.
114. HRI/ GEN/1/Rev.4.
: $ ‫ ت ا و‬$ ]XY‫ – ا‬8 N
. 1945 ‫ م‬I ‫در‬
. 1950 ‫م‬
. 1960 ‫م‬
. 1965 ‫م‬
‫ي‬
;3
‫ ن‬/ 0‫ق ا‬
‫ةا‬
‫ ; ا‬G‫ ق ا‬23 .115
3 ‫ور‬G‫ ا‬3 f!E‫ ا‬.116
‫ ل ا‬4 #C M3 ‫ا‬
CB
3 f!‫ ا‬.117
‫ ا‬M3 ‫ ل ا‬B+‫ أ‬C ‫ * ء آ‬0 3 ‫ ا و‬3 f!E‫ ا‬.118
. 1966 ‫م‬
3 3/ ‫ وا‬3
‫قا‬
. 1969 ‫م‬
1969 ‫م‬
3C 2 ‫ وا‬3I
E‫د وا‬
‫ ا [ ص‬# ‫ ا * ا و‬.119
‫ه ات‬
‫نا‬
E‫ق ا‬
3C 3 f!‫ ا‬.120
‫ ا [ ص‬# ‫ ا * ا و‬.121
: $ ‫ ت ا و‬cC ‫ – ا‬2‫را‬
. 1948‫م‬
‫ ن‬/ 0‫ق ا‬
.1939 ‫م‬
#
‫ن ا‬KI0‫ ا‬.122
‫ ن‬/ 0‫ق ا‬
3C ‫ن‬KI‫ إ‬.123
: ‫ \ ة‬/ ‫ ا‬G E‫ ا‬eR N‫– و‬
d
124. The Rules of procedures of human right
committee. Rules and documents,1994.
125. General Assembly .K porty of practice vol.
1, 1995.
126. Encyclopedia of United Nations and
international agreement.
127. HRI/GEN/1/Rev.4.
: 9$X
. 1778 ‫م‬
3B
G‫ة ا‬
‫ تا‬E ‫را‬
. 1848‫م‬
. 1916 ‫م‬
. 1920 ‫م‬
‫–ا‬
‫د‬
‫د‬
.128
‫ر‬
‫د‬
.129
_ ‫ر ا از‬
‫د‬
.130
/ ‫را‬
‫د‬
.131
‫ ا‬/
‫م ‪. 1935‬‬
‫‪.132‬‬
‫د‬
‫ر ا ‪$3 f‬‬
‫‪.133‬‬
‫د‬
‫رآ‬
‫‪.134‬‬
‫د‬
‫رأ‬
‫‪.135‬‬
‫د‬
‫ر‪/ C‬‬
‫م ‪. 1946‬‬
‫‪.136‬‬
‫د‬
‫را‪3 9‬‬
‫م ‪. 1947‬‬
‫‪.137‬‬
‫د‬
‫ر ا‪G‬ردن‬
‫م ‪. 1952‬‬
‫‪.138‬‬
‫د‬
‫را‪%/‬ل‬
‫م ‪. 1960‬‬
‫‪.139‬‬
‫د‬
‫ر ا‪B‬‬
‫‪.140‬‬
‫د‬
‫ر ‪M C‬و ‪K‬‬
‫‪.141‬‬
‫د‬
‫ر ! آ‪3‬‬
‫‪.142‬‬
‫د‬
‫ر ا‪A B‬‬
‫‪.143‬‬
‫د‬
‫رأ‬
‫‪ 3‬ا‬
‫‪.144‬‬
‫د‬
‫ر ا‪$ 3‬‬
‫م ‪. 1970‬‬
‫‪.145‬‬
‫د‬
‫را‬
‫اق‬
‫م ‪. 1970‬‬
‫‪.146‬‬
‫د‬
‫ر‬
‫‪.147‬‬
‫د‬
‫را‬
‫‪.148‬‬
‫د‬
‫ر ‪3CK/h‬‬
‫م ‪. 1940‬‬
‫ا‪36‬‬
‫‪ 3‬ا‬
‫ون‬
‫م ‪. 1945‬‬
‫م ‪. 1960‬‬
‫م‪. 1961‬‬
‫م ‪. 1961‬‬
‫م ‪. 1962‬‬
‫ا‪36‬‬
‫م ‪. 1968‬‬
‫م ‪. 1971‬‬
‫‪$‬‬
‫م ‪. 1973‬‬
‫م ‪. 1974‬‬
Download