ZDRAVSTVENI UČINCI
METALA
TEŠKI METALI IMAJU
IZRAZITI
AFINITET PREMA
KISIKU I
SUMPORU
NA OVOJ
SPOZNAJI POČIVA
TOKSIKOLOGIJA
TEŠKIH METALA
OTROVANJE OLOVOM 
SATURNIZAM
Toksični teški metal
kontaminant radnog
i globalnog okoliša,
posebice urbanih
centara
Procjenjuje se da je
opterećenje
organizma naših
suvremenika i do
1000x veće nego u
naših predaka,
iako ekspolatacija
olovne rudače datira
iz davne prošlosti
ljudskog roda
OLOVNI SJAJNIK ILI
GALENIT (PbS)
najčešća, ali
toksikološki
neinteresantna
olovna rudača,
obzirom da je Pb već
vezan za S, pa je taj
spoj NEOTROVAN
OLOVNI KARBONAT ILI
CERUSIT (PbCO3)
OTROVAN,
jer se u organizmu
ion olova odvaja iz
spoja i traži S
In general, the older your home, the
more likely it has lead-based paint. *
Paint. Many homes built before 1978 have lead-based
paint. The federal government banned lead-based paint
from housing in 1978. :
In homes in the city, country, or suburbs.
Inside and outside of the house.
In soil around a home.
Household dust. (Dust can pick up lead from deteriorating
lead-based paint or from soil tracked into a home.)
Drinking water. Your home might have plumbing with lead
or lead solder. You cannot see, smell, or taste lead, and
boiling your water will not get rid of lead.
The job. If you work with lead, you could bring it
home on your hands or clothes. Old painted toys and
furniture.
Food and liquids stored in lead crystal or lead-glazed
pottery or porcelain.
Lead smelters or other industries that release lead
into the air.
Hobbies that use lead, such as making pottery or
stained glass, or refinishing furniture.
Folk remedies that contain lead, used to treat an
upset stomach.
Otrovni su OLOVNA PARA,
DIM I PRAH
Putevi unosa:
 inhalacija ! (najvažniji put unosa u
profesionalnoj toksikologiji)
 ingestija ! (put unosa važan u
vicinalnoj toksikologiji)
 perkutano (unos zanemariv s oba
aspekta)
Inhalacija
najopasniji put unosa 
Pb ulazi direktno
u krv 
95 % ioniziranog Pb se
veže na E te s tu
prisutnim fosfatima
stvara primarne,
sekundarne i tercijarne
spojeve, a 5% ostaje u
plazmi i širi se po
cijelom organizmu
Najvažniji toksični učinak : POREMEĆAJ
SINTEZE HEMOGLOBINA.
Slide 14 of 41
Notes:
Laboratorijska dg. saturnizma
1. određivanje plumbemije
The standard elevated blood lead level
(BLL) for adults' is (25 µg/dl) This level
recognizes that every adult has
accumulated some lead contamination.
The level for a child is much lower,
currently it is (10 µg/dl)
a worker's blood lead level (BLL, be
maintained at or below forty (40 µg/dl)
2.NESPECIFIČNI TESTOVI, ALI OD
VELIKOG PRAKTIČNOG ZNAČAJA
=određivanje d-DALK-a; ZPP, EPP
(eritrocitni protoporfirin), FPP
(slobodni protoporfirin)
Normalna aktivnost ako je d-DALK
15mol/L i više
Normala za EP 2,67 mol/L
3.POTPUNO NESPECIFIČNI
SCREENING-TESTOVI
E, retikulociti, Fe, bazofilni punktati
Ingestija
posuđe s olovnom
glazurom u kom je kiseli
sadržaj (vino, ukiseljeno
povrće i sl.)  kiselina
otopi olovnu glazuru i
nastaje olovna sol
odnosne organske
kiseline (tartarat, citrat,
acetat)  kod
konzumenta se razvija
slika trovanja
Klinička slika saturnizma:
1. Gastrointestinalni oblik
2. Neuromuskularni oblik
3. Encefalopatički oblik
4. Mješoviti oblik
Najjopasniji organski spoj
olova 
tetraetil-olovo = lakohlapljiva tekućina,
nakon inhalacije olovna encefalopatija,
moguć letalni ishod
 Djeca su posebno osjetljiva
na olovo
U novorođenčadi i
male djece
apsorpcija Pb iz GI
trakta je značajno
veća nego u odraslih,
tako da raste važnost
peroralnog puta
unosa
FETOTOKSIČNOST Pb
Dobro prolazi
transplacentarnu
barijeru,
a prisutan je i u
majčinom mlijeku
Slide 27 of 32
About Us Fact Sheets Newsletters Subscription Contact Us Useful Links Site Map
Slide Show Media Releases Home Page Search this Site
• BLLs of workers (both male and female
workers) who intend to have children should
be maintained below 30 µg/dl to minimize lead
poisoning of the parents and their future
children.
Teratogeni učinci
spontani pobačaji,
prijevremeni porođaji,
kongenitalne anomalije
Do druge godine života djeca
profesionalno izloženih roditelja
pokazuju na testovima inteligencije
izrazito slabije rezultate od svojih
vršnjaka,
ali se kasnije te razlike gube
Th. saturnizma
kelatni spojevi
najčešće CaNa2EDTA
OTROVANJE ŽIVOM 
MERKURIJALIZAM
What are sources of exposure to
elemental mercury?
Sources of elemental mercury include
broken mercury thermometers, broken
fluorescent light bulbs, dental amalgam
fillings, mercury containing latex paints,
extraction of gold from ore using
mercury, and contaminated clothing
from workers in thermometer making
plants. Elemental mercury is also used
as a Mexican folk medicine to treat
"empacho," a chronic stomach disorder.
S toksikološkog aspekta treba
razlikovati:
1. elementarnu Hg (ne može stvarati
kemijske veze!!)
2. anorganske Hg-spojeve (toksičnost se
osniva na stvaranju merkuri-iona)
3. organske Hg-spojeve (toksičnost
potenciraju alkilni radikali)
"You wouldn’t take a leaky thermometer,
put it in your mouth, and leave it there 24
hours a day, 365 days a year. Yet that’s
exactly what happens when an amalgam
filling is installed in your mouth."----Dr
Michael Ziff.
Toxicity of Thimerosal
An Organic Mercurial Added To
Vaccines
Is this any place to put a toxic
organic mercury compound?
Paul J. Dunn, MD,
"On average, Chicago rainwater had
mercury levels 12 times higher than
that human standard."
Amalgam is 50% mercury. With
chewing, mercury vapor is released
and readily absorbed.
Paul J. Dunn, MD,
Incidentally, anyone who still has amalgam
fillings in their mouth should not use the
supplement lipoic acid because it mobilizes
mercury into other parts of the body.
In my own practice I have had several
patients who had no amalgam fillings in
their mouth but their hair mineral analyses
showed high levels of mercury. . . . In each
instance, fish had been frequently
consumed over a long period.
Putevi unosa:
 inhalacija Hg para i prašine (NAJVAŽNIJI
PUT UNOSA U PROFESIONALNOJ
TOKSIKOLOGIJI !)
 perkutano (metil-Hg spojevi i kroz
intaktnu!!!)
 ingestija (predominantno konzumacija ribe)
 transplacentarno (organski Hg spojevi)
A)PROFESIONALNA TROVANJA
ANORGANSKIM HG-SPOJEVIMA
2 kardinalna sindroma:
1. orofaringealni sy (hipersalivacija, gingivitis,
ispadanje zubi)
2. neuropsihički u 3 moguća oblika:
 asteničko-vegetativni oblik ili
“mikromerkurijalizam”(nespecifični simptomi)
 živin tremor
 živin eretizam
Pulmonalne toksične
manifestacije:
 akutna intersticijska pneumonija,
bronhitis,
bronhiolitis
Nefrotoksične manifestacije:
proteinurija,
nefrotski sindrom
B) TROVANJA ORGANSKIM HGSPOJEVIMA
organski spojevi žive uspijevaju svojim
manjim dijelom prijeći cerebralnu
barijeru, ali se potom jednoliko
raspoređuju i akumuliraju u mozgu 
loša prognoza
Koža
fenilni i metoksietilni spojevi!)
dermatitis, u
fulminantnim
oblicima sa
nekrotičnim lezijama
Bubreg, orofarinks- kao kod
anorganske Hg
respiratorni trakt iritacija dišnih
puteva, toksični
edem pluća
jetra - nakon
latencije od nekoliko
sati moguća akutna
žuta distrofija jetre
POZNATI EKOLOŠKI AKCIDENTI
VEZANI UZ TROVANJE ŽIVOM:
 zaljev Minamata,
Japan, 1953.g.
 trudnice konzumirale
ribu otrovanu metil-Hg,
koja je "iscurila" iz
tamošnjeg pogona
uslijedila epidemička
pojava mentalne
retardacije, cerebralne
paralize i zastoja u rastu
i razvoju njihove
novorođenčadi
 Irak , 1971./72.
 masovno trovanje
Hg-om nakon
konzumacije kruha, pri
čemu su elementarne
žitarice bile tretirane
fungicidom s metil-Hg 
ozbiljni centralni i
periferni neurološki
poremećaji kod
potomaka otrovanih
majki, gubitak sluha i
vida
ŽIVA KAO
REPRODUKCIJSKI TOKSIN
u ruralnih populacija, koje koriste metilHg kao pesticid, fertilitetna stopa
značajno smanjena, što se pripisuje
subfertilitetu/infertilitetu oba izložena
partnera
U žena
stomatoloških struka,
koje profesionalno
rade sa Hg
povećana incidencija
reprodukcijskih
poremećaja
Značajno veća učestalost spontanih
pobačaja u žena čiji su partneri profesionalno
izloženi Hg-u  linearna korelacija sa
prekoncepcijskom konc.Hg u urinu izloženih
muškaraca
 halogenirani spojevi Hg dokazano
smanjuju motilitet spermija i uzrokuju
morfološke abnormalnosti spermija  po
prekidu ekspozicije motilitet se izgleda
normalizira, ali morfologija NE!
LAB. DG. MERKURIJALIZMA:
Hg u urinu
 u uzorcima vlasišta
TH. MERKURIJALIZMA
Prije transporta i hospitalizacije obavezna
dekontaminacija.
Prva pomoć: kisik, mirovanje, kod
ingestionih otrovanja izazivanje povraćanja
Obzirom na visoku toksičnost obavezna i
zaštita spasioca, SVE OTROVANE ILI
IZLOŽENE PREVESTI U BOLNIČKU
USTANOVU!
Liječenje simptomatsko i suportivno,
nema specifičnog antidota !!!
 Kod vrlo teških otrovanja može se
pokušati kelatna th. (Dimerkaprol  dimerkapto-propanol  BAL) i.m. svakih 6
sati opetovano 4-6 puta, ali nema
stvarnog dokaza djelotvornosti
Sve najbolje!!!
VAŠA PROFA