Dyslexie en het eindexamen Engels
1
DRS. RINIE HOEKS -MENTJENS
Rinie Hoeks
Indeling lezing
2
 De relatie Dyslexie, Engels en het eindexamen
 Ondersteuning: waar vooral?
 Lezen en vocabulaire
Rinie Hoeks
Dyslexie en onderwijstype
3
 Aantallen eindexamenleerlingen met dyslexie in VO
 VMBO
 HAVO
 VWO

ca. 19%
ca. 10%
ca. 5%
Bron: PON, Tilburg 2010
Rinie Hoeks
(1op de 5 ll.)
(1 op de 10 ll.)
(1 op de 20ll.)
Resultaten kernvakken
4
 Resultaten CSE 2011van de 3 kernvakken in percentages
Bron: CITO 2011, 1e tijdvak
 Conclusie: niet alleen dyslecten hebben problemen met
Engels
Rinie Hoeks
Nederlands
< 5,5)
Engels
<5,5
(gem.
Wiskunde
<5,5
Vmbo GT
30%
(gem. 6)
26%
(gem. 6,5)
33%
(gem. 6%)
Havo
27%
(gem. 6)
31%
(gem. 6,1)
26%
(gem. 6,3)
Vwo
23%
(gem. 6,2)
26%
gem.6,1
25%
(gem. 6,3)
Verwachte extra zakpercentages vanaf 2012
5
Bij ongewijzigde aanpak:
 VMBO
 HAVO
 VWO
2,5%
9,2%
8,4%
Ondersteuning c.q. andere aanpak is hard nodig (ook voor
niet dyslecten)
Rinie Hoeks
Moedertaalverwerving
6
 De taalverwerving is voltooid voordat een kind met lezen
en schrijven te maken krijgt.
 Ook kinderen die later dyslectisch blijken te zijn hebben
leren luisteren en spreken in hun moedertaal.
 (Engelse) kinderen van 7 jaar beschikken over een
woordenschat van ca 5000 ‘ rootwords’.
Rinie Hoeks
Het Alfabetisch Principe
7
Voorwaarden lezen en schrijven
1.Auditieve discriminatie (bad-bat; bad-bed)
2.Categorisatie (bewustzijn van de gehoorde klank: bearpear)
3.Analyse en synthese (d-eu-r-k-n-o-p; b-ir-th-d-ay)
4.Klanktekenkoppeling
5.Klemtoon horen (EN: con’duct – ‘conduct)
6.Goed werkgeheugen voor klanken
7.Regelkennis
Rinie Hoeks
Wat is dyslexie?
8
Problemen met het verwerken van taalklanken:
1. Moeite met auditieve discriminatie en het doorzien van
klankstructuur in woord
2. Moeite met manipuleren van taalklanken (fonemen)
3. Koppelen van foneem aan grafeem gaat moeizaam (m.a.w.:
problemen met het (alfabetisch ) schrift !)
4. Problemen met directe herkenning geschreven woorden
(automatisering)
Dyslexie is: problemen hebben met het geschreven woord!
Dyslexie staat los van intelligentie
Rinie Hoeks
Dyslexie en moedertaal
9
 LAND
 PERCENTAGE
 Japan
 0,9%
 China
 1 - 2%
 Duitsland
 2- 4%
 Nederland
 8% - 10%
 Frankrijk
 10 %
 Engelstalige gebieden
 20%
Rinie Hoeks
De orthografie van het Engels
 Alfabetisch schrift
Rinie Hoeks
 44 klanken – 26 letters
 Spelling nooit officieel vastgelegd
 Van klank naar teken is niet hetzelfde als van teken naar klank
Zie gedichten handout
 1120 lettercombinaties*
 Geen spellingonderwijs!
*
American Association For The Advancement Of Science (2001, March 16). Dyslexia Study In Science Highlights The Impact Of English, French, And Italian Writing Systems.
10
Extra ondersteuning: waar?
11
Het geschreven woord
Lezen
Zowel in SE als in CSE:
tekstboeken, werkboeken, woordenlijsten,
toetsen, opdrachten spreekvaardigheid,
luistertoetsen, leesboeken, gedichten,
eindexamenteksten
Schrijven*
Alleen SE: WB opdrachten, bookreports, brieven
* wel in CSE voor vmbo GT
Lezen is belangrijkste vaardigheid! Hulp bij decoderen is nodig!
Het gesproken woord
Rinie Hoeks
Compensatiemogelijkheden
Maar dan wel voldoende gelegenheid tot oefenen!
(technisch)lezen:decoderen
12
Twee systemen
1. Een rechtstreeks lexicaal systeem:
- Hier worden opgeslagen woorden meteen geactiveerd in
het Mentale Lexicon. Dus ook het *klankbeeld en betekenis!
- Hiermee lees je geautomatiseerde woorden.
- Snelheid is mogelijk: 450 woorden per minuut.
2. Een regel/analogiesysteem:
- Het *klankbeeld wordt geactiveerd naar analogie van lexicale
‘buren’ of teken-klankkoppeling
- Geschikt voor regelmatige woorden en onbekende woorden.
- Kennis van K-T regels is essentieel.
- Kost veel energie.
Akoestische informatie is nodig voor beide routes:de klank van een woord is nodig om toegang tot de
betekenis te krijgen
Rinie Hoeks
*
Decoderen(vervolg)
13
Het hardop uitspreken van letters is niet genoeg.
De letterreeks moet opgedeeld in spellingpatronen: slaughter/laughter
1. Letterreeks (s-l-a-u-g-h-t-e-r/l-a-u-g-h-t-e-r)
2. Spellingpatronen ( sl–augh–t-er/l-au-gh-t-er
3. Fonemische representatie /’sl-ɔ:-t-ǝ/ ; /‘la:-f-t-ǝ/
4. Akoestische representatie
5. Betekenis
Rinie Hoeks
Lezen en het eindexamen
14
 Benodigde passieve woordenschat voor Citoteksten
VMBO
ca. 3000 woordfamilies
HAVO
ca. 5000 woordfamilies
VWO
ca. 7000 woordfamilies
Aantal woordfamilies voor integrale Engelse leestekst: 12.500
Omvang woordenschat volwassene: 25.000 >>
Rinie Hoeks
Woordenschat en tekstdekking
15
 300 basiswoorden
65%
 1000 basiswoorden
70%
 2000 basiswoorden
80%
= voldoende voor productieve vaardigheden!
 Drempelwaarde tekst
 Raadstrategieën effectief
Rinie Hoeks
tekstdekking ca. 80%
- tekstdekking 98% (!)
Tekstdekking 300 basiswoorden
16
 Prof Frith found that when asked to read words and
pronounceable non-words, English speakers took longer to
begin reading each word, and were even slower when they
had to apply a pronunciation to a made-up word. The fact that
the native Italian speakers were quicker on the draw was
consistent with the idea that Italians could rely on a sure set of
rules for translating letters into sounds, whereas the Englishspeaking volunteers had to work out what the meaning might
be before they could settle on a pronunciation.
 88 woorden totaal
 Tekstdekking 62,5%
Rinie Hoeks
70% Tekstdekking
17
The danger of …. has been making ….recently, and now a
new ….shows heavy ….are more likely to be …. than their
….peers.
The study ….other ….that …… ..are more ….to be the
….of ….. About …. of kids in the USA ….too much.
….at the ….of Michigan-Ann Arbor ….the …. …. of 821
…. ages 8 to 11.
The …., ….today online in …., found that …. ….were more
likely to be ….than ….peers, regardless of …., race,
….status, school demographic …., social ….or academic
…..
Rinie Hoeks
80% tekstdekking
18
The danger of …. has been making ….recently, and now a new
….shows heavy kids are more likely to be picked on than their
…. peers.
The study ….other …. that chubby children are more likely to be
the ….of ….. About …. of kids in the USA …. too much.
Researchers at the …. of Michigan-Ann Arbor analyzed the ….
…. of 821 …. ages 8 to 11.
The study, ….today online in …., found that …. children were
more likely to be …. than …. peers, regardless of gender,
race, ….status, school demographic …., social skills or
academic …..
Rinie Hoeks
90% tekstdekking
19
The danger of ….has been making ….recently, and now a new
study shows heavy kids are more likely to be picked on than
their normal-weight peers.
The study confirms other ….that chubby children are more likely
to be the victims of .... About ….of kids in the USA weigh too
much.
Researchers at the university of Michigan-Ann Arbor analyzed the
…. …. of 821 children ages 8 to 11.
The study, reported today online in …., found that …. children
were more likely to be bullied than normal-weight peers,
regardless of gender, race, socioeconomic status, school
demographic profile, social skills or academic achievement.
Rinie Hoeks
100% tekstdekking
20
The danger of bullying has been making headlines recently, and
now a new study shows heavy kids are more likely to be picked
on than their normal-weight peers.
The study confirms other research that chubby children are more
likely to be the victims of bullying. About one-third of kids in
the USA weigh too much.
Researchers at the University of Michigan-Ann Arbor analyzed
the bullying incidents of 821 children ages 8 to 11.
The study, reported today online in Pediatrics, found that obese
children were more likely to be bullied than normal-weight
peers, regardless of gender, race, socioeconomic status, school
demographic profile, social skills or academic achievement.
Rinie Hoeks
Conclusies
21
1. Luisteren en spreken ontwikkelen ter compensatie
2. Hulp bieden bij technisch lezen

Klank-tekenkoppeling:
spellingonderwijs
liefst in de onderbouw
Automatisering:
luisterlezen (volgende dia)
3. Aandacht voor woordenschat (dia 23)

Welke woorden ?

Hoeveel woorden?

Hoe ?
4. Eindexamen met auditieve ondersteuning en tijdsverlenging

Rinie Hoeks
Hulp bij technisch lezen/decoderen
22
 “Luisterlezen”: gebaseerd op 2000 basiswoorden

-
-
decoderen ondersteund door audio
Aandacht voor de eerste 2000 basiswoorden ondersteunt:
Spreekvaardigheid
Schrijfvaardigheid
Luistervaardigheid
Drempelwaarde leesteksten
 Zelf teksten screenen op frequentie:
http://www.lextutor.ca/vp/eng/
Rinie Hoeks
(voorbeeld: volgende dia)
Frequentieverdeling
23
Hundreds of young people are expected to go to Westminister today to tell
MPs that the UK riots were 'Not In Our Name'
Hundreds of young people are expected to gather at Westminister Central Hall
today for Not In Our Name - an event organised to show that most UK kids are
against the riots.
The event was organised by several UK youth charities after seeing how much
blame and bad press kids were getting after the riots.
The event aims to bring together young people who want to be a part of the
solution and create a positive response that they can take back to their
communities.
On their website the organisers say that the event will "reveal to the country and
the world the real face of London youth: motivated, articulate, law-abiding and
committed to achieving success.”
79,14% (1e 1000); 2,88%
(1e 2000); 5,76% (academic words) 12,23%
Zie: http://www.lextutor.ca/vp/eng/
Rinie Hoeks
(off list)
Uitbreiding woordenschat
24
Intentioneel:
lijsten leergang
bewuste selectie
*beperkt in omvang
sneller maar oppervlakkiger
vaak te weinig contex
Incidenteel:
lees- en luisterteksten, boeken,
*readers (auditieve ondersteuning !)
‘toevallige’ ontmoetingen
in zinvolle context
vele herhalingen (redundancy)
langzamer maar diepere inbedding
*grotere omvang
Regelmatig lezen betekent ook:
ondersteuning voor tekstbegrip, spreekvaardigheid en schrijfvaardigheid
*Zie handout
Rinie Hoeks
Effectief leesprogramma
25
 Readers op basis van woordaantallen
 Blijf binnen dezelfde serie!
 Alleen met audio erbij!
 Ca. 5 titels per level
 Regelmatig lezen: geen grote ‘gaps’ tussen de
leeservaringen
 Beginnen in de brugklas!
 Verkrijgbaar bij www.practicum-educatief.nl
Rinie Hoeks
Hartelijk dank voor uw aandacht
26
HEEFT U VRAGEN?
W W W. D Y S L E X I E - E N - V T. O R G
Rinie Hoeks