Pangngalan
Parte 2
Filipino 5
Elinore Lubiano
Kaukulang: ANG, NG, SA, PARA
SA
CASE
Kaukulang: Ang
(Nominative case)
• Sa gramatika, “designating of, or in the case of
the subject of a finite verb; a word in this
case.”
• Hindi lamang pangngalan ang nasa nominative
case kundi maaari ring
– pandiwa (verbal noun)
– pang-uri (adjective)
– pang-abay (adverb)
– Prepositional phrase
Mga Halimbawa
• Ang nasa tabi ay akin. (parirala o phrase)
• Ang kumakain sa loob ng kusina ay kapatid
ko.(pandiwa o verbal noun)
• Ang nakahiga ay inaantok. (Pang-abay o adverb)
• Ang maganda ay siyang kinoronahan. (pang- uri o
adjective)
• Ang sa kanila ay hindi maganda. (panghalip na SA,
pronoun)
• Siya ay hindi kasali sa laro. (panghalip na ANG)
– Hindi ito nangangailangan ng ANG sapagkat nasa
nominative case ito.
ANG KAUKULANG NG
Genitive Case
• Ano ang accusative case?
– “Designating, of, or in the case of the direct object
of a finite verb; sometimes the objective case in
English.” (Webster); i.e. marker of direct object
– Sa Filipino, ginagamit ang marker o panandang NG
para sa tuwirang layon (direct object)
– Pero genitive o possessive case din ang NG sa
Filipino
ANG KAUKULANG: NG
Genitive Case
• Ano ang genitive case?
– Nangangahulugan ito ng pag-aari (possession).
– Sa Ingles, pwede itong the king’s crown o the
crown of the king
– Sa Filipino, parang dative ang the king’s crown– sa
haring korona.
– Genitive naman ang katumbas ng the crown of the
king– korona ng hari
Mga Halimbawa
• Malinis ang kotse ng lalaki.
– The car of the man is clean.
– Ang pag-aari ng lalaki ay ang kotse.
• Maganda ang kuwintas ng babae.
– The girl’s necklace is pretty.
– Ano ang pag-aari ng babae?
Ang kaukulang SA o Dative case
• “Grammar. Designating, of, or in the case of
the indirect object of a finite verb. In English,
this case may be expressed analytically with
the preposition to”
• Halimbawa:
– I gave the cheese to Minerva.
– Ibinigay ko ang keso kay Minerva.
Iba pang Halimbawa
• I gave him the phone.
– Ibinigay ko sa kanya ang telepono.
• She gave the money to the poor man.
– Ibinigay niya sa mamang mahirap ang pera.
Ano ang case?
• “Case denotes the “syntactic relationship
shown in highly inflected languages such as
German and Latin by changes in the form for
nouns, pronouns, and adjectives”
– the form that a noun, pronoun, or adjective takes
to show such relationship
– any of the sets of such forms
Halimbawa
• The children’s mother (possessive noun)
– Walang possessive noun sa Filipino
– Ang pag-aari ay ipinapahayag sa pamamagitan ng
ni, nina, kay, at kina– kasunod ang pantanging
ngalan; o kaya sa pamamagitan ng NG at SA na
Panghalip.
– Kaya ang salin sa Ingles ng the children’s mother
ay “ang nanay ng mga bata” o “sa mga batang
nanay”
• Ano ang finite verb?
– “having limits of person, number, and tense; said
of a verb that can be used in a predicate”
• Ano naman ang ablative case?
– “designating, of, or in a case expressing removal,
deprivation, direction from source, cause, or
agency. May nahahawig na kahulugan ang
kaukulang SA sa Filipino”
Halimbawa ng ablative case
• Kinuha ko ang damit sa kanya.
– Removal
• Aking kinuha ang damit.
– Agent, doer of action
• Kinuha ko ang tubig sa kanya.
• Kinain ko ang pagkain sa kanila.
Mga Panghalip na SA
SA NA MARKER
Ginagamit sa nakikinabang sa aksiyon, direksyon o nag-mamayari
Pangalan ng tao
ISAHAN
MARAMIHAN
kay
kina
Pangngalang
pambalana
sa
Sa mga
PANGHALIP
(sa) akin
(sa) atin [lahat, pati
nakikinig at kausap]
(sa) amin (hindi kasama
ang kausap]
PAMATLIG
[demostratives]
(sa) iyo
(sa) inyo
(sa) kanya
(sa) kanila
Tumutukoy sa lugar
Dito
Diyan
Doon
rito
riyan
roon
[malapit sa nagsasalita]
[malapit sa kausap]
[malayo kapwa sa nagsasalita at sa kausap]
Mga Tuntunin sa Paggamit ng
Panghalip na SA
1. Gamit ng mga Panghalip at Marker na SA
a)
b)
c)
d)
Ginagamit na paari
Ginagamit na di-tuwirang layon (indirect object)
Pantukoy ng Direksyon
Sa pagsagot sa tanong na kanino at para kanino
2. Gamit na Paari
– Sa Ingles, may tinatawag na Possessive Nouns at
Possessive Pronouns. Sa Filipino, dalawa ang
paraan ng pagpapahayag ng pag-aari: sa
pamamagitan ng mga marker na NG at SA
(genitive at dative). Gayundin, may mga
panghalip na NG at SA na nangangahulugan ng
pag-aari.
Mga Panghalip na Pamatlig
(Demonstrative Pronouns)
Panghalip na
Pamatlig
ANG Pronominal
Pinanghahalili
lamang sa mga
pangalan ng tao
o bagay na
ginagamit na
paksa
NG paari
(of this, of that,
of yonder)
SA Paukol
(here, there, over
there) Sagot sa
tanong na SAAN
Para sa
Tumatanggap
(for here, for
there, for over
there)
Malapit sa
nagsasalita
Ire, yari, ito
Nire, niyari,
nito
Dine,dito
Para dito
Malapit sa
kausap
Iyan, yaon
niyan
diyan
Para diyan
Malayo ang
bagay sa
kausap at
kumakausap o
nagsasalita
Iyon, yoon
Noon,niyon
doon
Para doon
Halimbawa
• Saan ba ang parti? Pagod na pagod na ako sa
paglalakad.
– Ay! Diyan pala sa Jollibee.
• Bakit pinaglalaruan mo ang kaldero? Para
doon sa kusina iyan. Ibalik mo nga!
Iba pang Pamatlig
Iba Pang Pamatlig
Panawag Pansin o
Pahimaton (to call
attention)
Nagsasaad ng pook
na kinaroroonan ng
tinutukoy
Patulad
(To compare)
Ginagamit sa
paraang
naghahambing.
Maaring isagot sa
tanong na GAANO
KA- +______?
Palunan
(To denote a place)
Naghihimatong din
ng pook na
kinaroroonan.
Sagot sa tanong na
NASAAN?
Malapit sa
nagsasalita ang
bagay/tao
(h)ere; (h) eto
Ganire, ganito,
(gaya nito)
Narini, nandini,
narito, nandito
Malapit sa kausap
ang bagay/tao
(h) ayan
Ganyan (gaya
niyan)
Nariyan, nandiyan
Malayo ang bagay
sa kausap at
kumakausap o
nagsasalita
(h) ayun
Ganoon, gayon
(gaya noon)
Naroon, nandoon
Halimbawa
• Nasaan ba ang mga prutas?
•
•
•
•
Ay! Nandoon pa! Katabi ng mga gulay.
Eto na pala ang mga prutas.
Nasaan ang mga otong at saluyot?
Ayun!
Mga Panghalip na Panaklaw at
Pananong
• Ang mga Panghalip na Panaklaw ay
sumasaklaw sa kalahatan, dami, o kaisahan ng
mga tao, bagay at iba pa (Indefinite Pronoun)
• Ang panghalip na pananong ay inihahalili sa
mga ngalan ng tao, bagay, atbp. (Interrogative
Pronoun)
Mga Panghalip na Panaklaw
(Indefinite Pronoun)
isa
Kinuha ko ang isa (I got one)
Mga Halimbawa
iba
other
Mga iba ang nagsalita.
balana
Anyone, anybody
Ang balana’y naiinip na.
bayan
The people, public, nation
Masaya ang bayan sa
pamahalaan.
lahat
All; pang- uri, pawa
Kunin mo na ang lahat ng
pagkain. Pawang lahat ay
sumang-ayon.
tanan
All; everyone
madla
(ind. Pron) all everyone; the
public; the people. Sino. Ang
tanan, mga tao, ang publiko
Ang publiko ng Pilipinas ay
mulat na.
anuman
Whatever; whatsoever (not ano
man); a thing, no matter of what
kind, singular- kahit ano
Maraming salamat
Walang anuman!
alinman
Either one (of two) whichever
Gusto mo ba ang ispageti o
arroz caldo?
Alinman! Gutom na gutom na
kasi ‘ko eh!
sinuman
Sinonimo ng balana
Sinuman ay pwedeng magenrol.
ilanman
However the number
kailanman
Adv. & conjunction at whatever time,
whenever, ano mang oras, kahit anong
oras
Kailanman tayo magkita uli,
hindi ako magbabago.
saanman
Adj. everywhere, anywhere, kahit saan,
maski saan; conj. Wherever,
whateverplace or situation
Kahit saanman ikaw
nakatira, bibisitahin kita.
gaanuman
However much, many
Gaanuman karami ang
sasakay sa kotse ko,
magkakasiya tayo.
magkanuman
However much the price
Magkanuman ang presyo,
bibilihin ko na!
kuwan
A word used instead of a person or thing
that one cannot immediately express or
recall to mind, but may usually be
understood
Pakiabot nga ang kuwan.
ano
Interrogative, relative pronoun. Pareho
ng gamit ng “kuwan”
Ano nga ang pangalan mo
ulit?
Mga Panghalip na Pananong
ISAHAN (Singular)
MARAMIHAN (Plural)
Ano (what)
Anu-ano
Sino (who)
Sinu-sino
Alin (which)
Alin-alin
Kanino (whose)
Kani- kanino
Ilan (how many)
Ilan-ilan
Saan ginagamit?
Ginagamit ang sino at kanino sa tao. (Pokus sa Aktor na Pandiwa)
Ginagamit ang ano at alin para sa bagay, hayop o lunan. (Passive o Pasibo na Pandiwa)
Ang ilan ay maari sa tao, hayop, o lunan.
Panghalip na Pamanggit
• Sa Filipino, ang panghalip na pamanggit o relative
pronoun sa Ingles ay tinutumbasan ng katagang
NA. Sa Ingles, ang maaring maging salin ay who,
which o that
• Halimbawa
–
–
–
–
–
–
Ang lalaki na nakapula ay kapatid ko.
The man who is in red is my brother.
Ang palda na nakapatong sa kama ang labahan mo.
Wash the skirt that is lying on the bed.
Pangit ang polo na isinuot niya sa klase.
The shirt which he wore to class is ugly.
WAKAS